ჯერ-სუუმაი
NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
ჯერ-სუუმაჲ (ბალყ.-ყარაჩ. Джер-Суумай – „მიწის სუუმაჲ“) – მიწისა და წვიმის მფარველი სული, რომლის სახელი ძველ-თურქული ჲერ-სუბი (Йер-Суб) თეონიმიდან მომდინარეობს, ბალყარეთსა და ყარაჩში, როგორც წესი, მხოლოდ წვიმის გამოწვევის რიტუალებთან დაკავშირებულ ტექსტებში იხსენიება. მაგალითად:
- ასხი, ასხი, ასხი, ჯანგურ!
- ასხი, ასხი, ასხი, ჯანგურ!
- ასხი, ასხი, ასხი, ჯანგურ!
- ღრუბლები მოწველე, ჯანგურ!
- ასხამს, ასხამს ჯანგური, მოდის,
- მინდვრებს საკვებს მისცემს,
- მთა-ბარს ბალახით ააბიბინებს,
- ქვის ქვეშ, ხის ქვეშ წავა.
- ჯერ-სუუმაჲს სულია ჯანგური,
- წვიმები მოვა გაზაფხულზე,
- როდესაც წვიმები ცოტავდება,
- როდესაც ჩვენი ცხოვრება მიყუჩდება,
- როდესაც ჩვენი მინდვრები დანაკელიანდება.
- ჯერ-სუუმაჲს სულია ჯანგური,
- დაეშვი ქვეყანაზე, წყლის ჯანგურო!
- წვიმის მოსვლის შემდეგ კი მღეროდნენ:
- ასხი, ასხი, ჯანგური მოვიდა,
- მოვიდა და ბარაქა მოიტანა,
- მთა-ბარი ბალახით შემოსა,
- ქვის ქვეშ, ხის ქვეშ ჩავიდა,
- ყაურხანის ნაგრამი ხარ, ჯანგურ,
- დაესხი ქვეყნიერებას, წყლის ჯანგურო.
სხვა ხასიათის რელიგიურ წეს-ჩვეულებებში ჯერ-სუუ მოიაზრება, როგორც შუასკნელი, სააქაო. გამგზავრების წინ ამბობენ: „წავალ, ვნახავ ჯერ-სუუს“ ე. ი. ქვეყანას (Джер-Суу кёре бир барайым).
ლიტერატურა
- Каракетов М. Д. Из традиционной обрядово-культовой жизни карачаевцев. М., 1995;
- Каракетов Д. М. Традиционные верования // Карачаевцы. Балкарцы. М., 2014.