ჯერ-სუუმაი

ჯერ-სუუმაჲ (ბალყ.-ყარაჩ. Джер-Суумай – „მიწის სუუმაჲ“) – მიწისა და წვიმის მფარველი სული, რომლის სახელი ძველ-თურქული ჲერ-სუბი (Йер-Суб) თეონიმიდან მომდინარეობს, ბალყარეთსა და ყარაჩში, როგორც წესი, მხოლოდ წვიმის გამოწვევის რიტუალებთან დაკავშირებულ ტექსტებში იხსენიება. მაგალითად:

ასხი, ასხი, ასხი, ჯანგურ!

ასხი, ასხი, ასხი, ჯანგურ!

ასხი, ასხი, ასხი, ჯანგურ!

ღრუბლები მოწველე, ჯანგურ!

ასხამს, ასხამს ჯანგური, მოდის,

მინდვრებს საკვებს მისცემს,

მთა-ბარს ბალახით ააბიბინებს,

ქვის ქვეშ, ხის ქვეშ წავა.

ჯერ-სუუმაჲს სულია ჯანგური,

წვიმები მოვა გაზაფხულზე,

როდესაც წვიმები ცოტავდება,

როდესაც ჩვენი ცხოვრება მიყუჩდება,

როდესაც ჩვენი მინდვრები დანაკელიანდება.

ჯერ-სუუმაჲს სულია ჯანგური,

დაეშვი ქვეყანაზე, წყლის ჯანგურო!

წვიმის მოსვლის შემდეგ კი მღეროდნენ:

ასხი, ასხი, ჯანგური მოვიდა,

მოვიდა და ბარაქა მოიტანა,

მთა-ბარი ბალახით შემოსა,

ქვის ქვეშ, ხის ქვეშ ჩავიდა,

ყაურხანის ნაგრამი ხარ, ჯანგურ,

დაესხი ქვეყნიერებას, წყლის ჯანგურო.

სხვა ხასიათის რელიგიურ წეს-ჩვეულებებში ჯერ-სუუ მოიაზრება, როგორც შუასკნელი, სააქაო. გამგზავრების წინ ამბობენ: „წავალ, ვნახავ ჯერ-სუუს“ ე. ი. ქვეყანას (Джер-Суу кёре бир барайым).

ლიტერატურა

• Каракетов М. Д. Из традиционной обрядово-культовой жизни карачаевцев. М., 1995;
• Каракетов Д. М. Традиционные верования // Карачаевцы. Балкарцы. М., 2014.

წყარო

კავკასიის ხალხთა მითები და რიტუალები