ამიერკავკასიის განსაკუთრებული კომიტეტი

NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
გადასვლა: ნავიგაცია, ძიება
ოზაკომის დადგენილება

ამიერკავკასიის განსაკუთრებული კომიტეტი (ოზაკომი) - რუსეთის დროებითმა მთავრობის მიერ ამიერკავკასიის გამგებლობისთვის შექმნილი სამხარეო ხელისუფლების ორგანო.

სარჩევი

შექმნის ისტორია

1917 წლის თებერვლის რევოლუციის გამარჯვებით არსებობა დაასრულა კავკასიის სამეფისნაცვლომ, რუსეთის საიმპერატორო ხელისუფლების სამართალმემკვიდრემ - რუსეთის დროებითმა მთავრობამ - ამიერკავკასიის მართვა-გამგეობა ჩააბარა სამხარეო ხელისუფლების ორგანოს - ამიერკავკასიის განსაკუთრებულ კომიტეტს. ახალი სამხარეო ხელისუფლების ორგანო „ოზაკომი“ დაკომპლექტდა რუსეთის სახელმწიფო სათათბიროს კავკასიელი დეპუტატებით. კომიტეტი თავმჯდომარედ დაინიშნა ვ. ხარლამოვი წევრები იყვნენ მ. პაპაჯანოვი, მ. ჯაფაროვი, აკ. ჩხენკელიკ. აბაშიძე.

ქართველმა სოციალ-დემოკრატებმა კატეგორიული ფორმით მოითხოვეს ოზაკომის წევრად სოციალ-დემოკრატების წარმომადგენლის დანიშვნა, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ისინი იმუქრებოდნენ, რომ ოზაკომს ბოიკოტს გამოუცხადებდნენ. რუსეთის დროებითმა მთავრობამ გართულებას თავი აარიდა. კიტა აბაშიძე ოზაკომიდან გაიყვანა და მისი ადგილი სოციალ-დემოკრატმა აკაკი ჩხენკელმა დაიკავა. ამჯერად განგაში სოციალისტ-ფედერალისტებმა ატეხეს. მათ ბრალი დასდეს სოციალ-დემოკრატებს სოციალ-ფედერალისტების დევნასა და პარტიული ჰეგემონიის დამყარებაში. დროებითმა მთავრობამ საბოლოოდ კიტა აბაშიძე ოზაკომის წევრად აღადგინა, მაგრამ მას ავადმყოფობის გამო ოზაკომში არ უმუშავია.(ზ. გეგეჭკორი-ჭელიძე, აკაკი ჩხენკელის პოლიტიკური მსოფლმხედველობა)

ოზაკომი თბილისში პრაქტიკულად მოღვაწეობას 1917 წლის 18 მარტს შეუდგა.

გაზეთი „ერთობა“ ამ მოვლენის შესახებ წერდა: „გუშინ 18 მარტს, დილის 10 საათ. 13 წუთ. თფილისში ჩამოვიდნენ რუსეთის ახალი მთავრობის კომისრები - ხარლამოვი, ჯაფაროვი და პაპაჯანოვი. აკაკი ჩხენკელი ეხლა არ ჩამოსულა, ვაგზალში მიეგებენ კომისრებს ჯარისკაცები, დიდძალი ხალხი, თბილისის აღმასრულებელი კომიტეტის კომისრები, წარმომადგენლები პოლიტიკური პარტიებისა, პრესისა, დაწესებულებათა, აურაცხელი ხალხი და სხვ“. (გაზ. „ერთობა“ 1917 19 მარტი)

ამიერკავკასიის განსაკუთრებული კომიტეტი არ წარმოადგენდა ხელისუფლების გავლენიან ორგანოს. ამიერკავკასიაში მას სერიოზული სოციალური საყრდენი არ გააჩნდა. 1917 წლის მარტიდან ამიერკავკასიასა და მის პოლიტიკურ ცენტრში, თბილისში რეალურ ძალაუფლებას ფლობდნენ: თბილისის მუშათა (მოგვიანებით ჯარისკაცთა) დეპუტატების საბჭო, ამიერკავკასიის მუშათა, ჯარისკაცთა და გლეხთა დეპუტატების საბჭოს სამხარეო ცენტრი და რუსეთის კავკასიის არმიის ჯარისკაცთა დეპუტატების სამხარეო საბჭო.

ამიერკავკასიაში ხელისუფლების კანონიერმა ორგანომ (ოზაკომმა) და ხელისუფლების რევოლუციურმა ორგანოებმა (დეპუტატთა საბჭოებმა) შეძლეს საერთო ენის გამონახვა და ფუნქციათა გადანაწილება. თუმცა რეალურ ძალას ამიერკავკასიასა და საქართველოში სხვადასხვა დონის დეპუტატთა საბჭოები წარმოადგენდა და არა ოზაკომი.(ზ. გეგეჭკორი-ჭელიძე, აკაკი ჩხენკელის პოლიტიკური მსოფლმხედველობა)

„ამიერკავკასიის განსაკუთრებული კომიტეტს“ უფლებამოსილება შეუწყდა 1917 წლის 15 ოქტომბერს, რუსეთის დროებითი მთავრობის დამხობასთან ერთად.

ამიერკავკასიის კომიტეტის მიმართვა მცხოვრებთ მიმართ

„ამიერკავკასიის კომიტეტის მიმართვაში, რომელიც გაზეთ ერთობაში დაიბეჭდა ვკითხულობთ: „ძველი სულთამხუთავი რეჟიმი, რომელიც მრავალი საუკუნის განმავლობაში სტანჯავდა რუსეთის ხალხს დაემხო.

თავისუფალი რუსეთის ფარგლებში თითოეულ ეროვნებას საშუალება ეძლევა მოაწყოს თავისი ცხოვრება, ისე რომ კულტურული და ეკონომიკური მათი მოთხოვნილებანი სავსებით დაიკმაყოფილოს. მოქალაქეობრივი თავისუფლებისა და თანასწორობის უზრუნველსაყოფად დროებითმა მთავრობამ უკვე გამოსცა კანონების მთელი რიგი, მოსპო წოდებრივი უთანასწორობა და შეზღუდვა, რაიც დაკავშირებული იყო ნაციონალურ და სარწმუნოებრივ დევნასთან. ამიერ კავკასიის საქმეთა მოსაწყობად და კავკასიის ფრონტის ფარგლებში ქვეყნის მართვა-გამგეობის მოსაგვარებლათ სახელმწიფო დუმის დროებითმა კომიტეტმა და დროებითმა მთავრობამ შეადგინა მიმდინარე 1917 წლის 9 მარტს განსაკუთრებული ამიერკავკასიის კომიტეტი.

მოვედით თუ არა ტფილისში 18 მარტს, მაშინვე შევუდექით დაკისრებულ თანამდებობის ასრულებას და ჩვენ მუშაობას საფუძვლად დავუდევით დროებითი მთვრობის მიერ 6 მარტს საყოველთაოთ გამოცხადებული დებულებანი ადგილობრივ საჭიროებას და პირობებთან შეთანხმებით.

რომ ადმინისტრაციული მართვა-გამგეობა გადაეცეს ხალხს ე. ი. იმის მიერ არჩეულ აღმასრულებელ კომიტეტებს, ჩვენ მივიღეთ მხედველობაში აღმასრულებელ კომიტეტების დელეგატთა კრების დადგენილებანი და გამოვიმუშავეთ დროებითი წესი ადგილობრივ ადმინისტრაციის მოსაწყობათ.

ირაკლი (კაკი) წერეთლის

ახლო მომავალში განზრახული გვაქვს უზრუნველვყოთ სინდისის თავისუფლების განხორციელდება ყველა სარწმუნოების საქმეების მოწესრიგებით;

დავაწესოთ ჩვენი ქვეყნის ცხოვრების ყველა სფეროში მართვა-გამგეობის წეს-რიგი და სამშობლოს კეთილდღეობით მოღვაწეობისათვის მოვიწვიოთ ადგილობრივი საზოგადოებრივი ძალები;

მოვახდინოთ რეორგანიზაცია ქალაქის თვითმართველობისა და ახალი წესწყობილების თანახმათ და მივიღოთ ზომები ფართე დემოკრაიულ საფუძველზე ერობის შემოსაღებათ;

შემოვიღოთ არჩეული მომრიგებელი სასამართლო, განსაკუთრებული სიტყვიერი და სახალხო სასამართლო, სადაც ის კიდევ არსებობს. ზემოთ ჩამოთვლილი მიზნების მისაღწევათ და შესაფერი კანონ-პროექტების შესამუშავებლათ ჩვენ დავაარსეთ განსაკუთრებული საბჭო, რომელიც შედგება ამიერ-კავკასიის ეროვნებათა ცნობილი წარმომადგენლებისგან“. (გაზ. ერთობა 1917 წლის მარტი)

ირაკლი (კაკი) წერეთელის წინადადება დროებითი მთავრობის მიმართ

„თბისლისის მუშათა და ჯარისკაცთა დეპუტატების საბჭოს წინადადებით კაკი წერეთელმა ინახულა დროებითი მთავრობა და მოსათხოვა მას, რომ ადგილობრივი რევოლუციონურ ორგანიზაციებთან მოულაპარაკებლად არ გადადგას არც ერთი სერიოზული ნაბიჯი. მთავრობამ აღუთქვა ამ მოთხოვნების შესრულება. ამიერიდან არც ერთი სერიოზული ეკონომიური, პოლიტიკური ზომა არ იქნება განხორციელებული, თუ წინასწარ არ იქნა განხილული მუშათა და ჯარისკაცთა საბჭოების და აგრეთვე სხვა რევოლუციონური ორგანიზაციების მიერ. (გაზ. ერთობა 1917 წლის აპრილი)

წყარო

გაზეთი „ერთობა“ 1917 წელი №№6, 8, 12, 22,28

პირადი ხელსაწყოები
სახელთა სივრცე

ვარიანტები
მოქმედებები
ნავიგაცია
ხელსაწყოები