სადროშო
ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
'''სადროშო''' - სამხედრო-ადმინისტრაციული ერთეული ფეოდალურ [[საქართველო|საქართველოში]]. | '''სადროშო''' - სამხედრო-ადმინისტრაციული ერთეული ფეოდალურ [[საქართველო|საქართველოში]]. | ||
− | სადროშოს სათავეში ედგა [[სარდალი]], რომელიც [[ქართლი|ქართლში]] და [[იმერეთი|იმერეთში]] მემკვიდრეობით თანამდებობად იყო ქცეული. კახეთში სადროშოების ხელმძღვანელობა [[ეპისკოპოსი|ეპისკოპოსებს]] ჰქონდათ ჩაბარებული, რაც [[ | + | სადროშოს სათავეში ედგა [[სარდალი]], რომელიც [[ქართლი|ქართლში]] და [[იმერეთი|იმერეთში]] მემკვიდრეობით თანამდებობად იყო ქცეული. [[კახეთი|კახეთში]] სადროშოების ხელმძღვანელობა [[ეპისკოპოსი|ეპისკოპოსებს]] ჰქონდათ ჩაბარებული, რაც კახეთის [[სამხედრო ორგანიზაცია]]ს მეტ სიმტკიცეს ანიჭებდა. ეპისკოპოსი-სარდალი არ იყო მემკვიდრეობით მიჯაჭვული თანამდებობაზე და ამიტომ სამეფო ხელისუფლებას სამხედრო ორგანიაზაციაში ჩარევისათვის მეტი სივრცე რჩებოდა. |
− | სახელმწიფო ტერიტორიების სადროშოებად დაყოფა სამხედრო შენაერთების ტაქტიკური ნაწილების სახელწოდებებს შეესაბამებოდა (მეწინავე, მემერჯვენე, მემერცხენე). | + | [[სახელმწიფო ტერიტორია|სახელმწიფო ტერიტორიების]] სადროშოებად დაყოფა სამხედრო შენაერთების ტაქტიკური ნაწილების სახელწოდებებს შეესაბამებოდა (მეწინავე, მემერჯვენე, მემერცხენე). |
:'''მეწინავე სადროშოს''' ქმნიდა ქვემო ქართლის [[ჯარები|ჯარი]], რომელსაც ბარათაშვილები წინამძღოლობდნენ; | :'''მეწინავე სადროშოს''' ქმნიდა ქვემო ქართლის [[ჯარები|ჯარი]], რომელსაც ბარათაშვილები წინამძღოლობდნენ; | ||
− | :'''მემარჯვენე სადროშოს''' ჯარი [[შიდა ქართლი]]ს „ზემო მხარიდან“ იკრიბებოდა ამილახვართა მეთაურობით; | + | :'''მემარჯვენე სადროშოს''' ჯარი [[შიდა ქართლი]]ს „ზემო მხარიდან“ იკრიბებოდა [[ამილახვრები|ამილახვართა]] მეთაურობით; |
:'''მემარცხენე სადროშოს''' - შიდა ქართლის ცენტრალურ ნაწილს არაგვისა და ქსნის ხეობების ჩათვლით, მუხრანბატონები ედგნენ სათავეში; | :'''მემარცხენე სადროშოს''' - შიდა ქართლის ცენტრალურ ნაწილს არაგვისა და ქსნის ხეობების ჩათვლით, მუხრანბატონები ედგნენ სათავეში; | ||
− | :'''მეფის სადროშო''' - | + | :'''მეფის სადროშო''' - [[თბილისი]]დან ტაშისკარამდე მტკვრის მარჯვენა ნაპირზე - საკუთრივ მეფეს ემორჩილებოდა. ცალკე სარდალი ჰყავდა [[მცხეთა|მცხეთ]]ის საკათალიკოსო ეპარქიასაც, მაგრამ იგი მეფის [[დროშა|დროშაზე]] გამოდიოდა (კლიმიაშვილი 1964: 122-123). |
====სადროშოები იმერეთში==== | ====სადროშოები იმერეთში==== | ||
იმერეთის სამეფოში ცალკე სადროშოებს წარმოადგენდა: | იმერეთის სამეფოში ცალკე სადროშოებს წარმოადგენდა: | ||
* საჩხეიძო-სალომინაო-ვაკე; | * საჩხეიძო-სალომინაო-ვაკე; | ||
− | * არგვეთი; | + | * [[არგვეთი]]; |
* [[რაჭა]]; | * [[რაჭა]]; | ||
* ოკრიბა-[[ლეჩხუმი]]. | * ოკრიბა-[[ლეჩხუმი]]. |
14:41, 24 თებერვალი 2021-ის ვერსია
სადროშო - სამხედრო-ადმინისტრაციული ერთეული ფეოდალურ საქართველოში.
სადროშოს სათავეში ედგა სარდალი, რომელიც ქართლში და იმერეთში მემკვიდრეობით თანამდებობად იყო ქცეული. კახეთში სადროშოების ხელმძღვანელობა ეპისკოპოსებს ჰქონდათ ჩაბარებული, რაც კახეთის სამხედრო ორგანიზაციას მეტ სიმტკიცეს ანიჭებდა. ეპისკოპოსი-სარდალი არ იყო მემკვიდრეობით მიჯაჭვული თანამდებობაზე და ამიტომ სამეფო ხელისუფლებას სამხედრო ორგანიაზაციაში ჩარევისათვის მეტი სივრცე რჩებოდა.
სახელმწიფო ტერიტორიების სადროშოებად დაყოფა სამხედრო შენაერთების ტაქტიკური ნაწილების სახელწოდებებს შეესაბამებოდა (მეწინავე, მემერჯვენე, მემერცხენე).
- მეწინავე სადროშოს ქმნიდა ქვემო ქართლის ჯარი, რომელსაც ბარათაშვილები წინამძღოლობდნენ;
- მემარჯვენე სადროშოს ჯარი შიდა ქართლის „ზემო მხარიდან“ იკრიბებოდა ამილახვართა მეთაურობით;
- მემარცხენე სადროშოს - შიდა ქართლის ცენტრალურ ნაწილს არაგვისა და ქსნის ხეობების ჩათვლით, მუხრანბატონები ედგნენ სათავეში;
- მეფის სადროშო - თბილისიდან ტაშისკარამდე მტკვრის მარჯვენა ნაპირზე - საკუთრივ მეფეს ემორჩილებოდა. ცალკე სარდალი ჰყავდა მცხეთის საკათალიკოსო ეპარქიასაც, მაგრამ იგი მეფის დროშაზე გამოდიოდა (კლიმიაშვილი 1964: 122-123).
სადროშოები იმერეთში
იმერეთის სამეფოში ცალკე სადროშოებს წარმოადგენდა:
სადროშოების სარდლებად აქაც მსხვილი თავადები ინიშნებოდნენ (ჯამბურია, სინ 1973: 239).
სადროშები კახეთში
კახეთის სამეფო ტერიტორია შემდეგ სადროშოებად იყოფოდა:
- მემარჯვენე სადროშო, ე.წ. გაღმა მხარე, ნეკრესელს ებარა;
- მემარცხენე - გარე კახეთი - რუსთველ ეპისკოპოსს ებარა;
- ქიზიყი - ბოდბელი ეპისკოპოსის სასარდლო იყო;
- მეოთხე სადროშო - სამეფო უნდა ყოფილიყო (პირდაპირი ცნობები არ მოიპოვება).
XVII-XVIII საუკუნეებში საბრძოლო მოქმედებების დროს ეპისკოპოსების მაგივრად ხშირად კახეთის თავადები ასრულებდნენ სარდლის მოვალეობას (კლიმიაშვილი 1964: 124-126).
წყარო
ცენტრალური და ადგილობრივი სამოხელეო წყობა შუა საუკუნეების საქართველოში. [ენციკლოპედიური ლექსიკონი]. – კორნელი კეკელიძის სახელობის საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი. – თბილისი2017