საუფროსო (წილი)

NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
12:16, 11 თებერვალი 2020-ის ვერსია, შეტანილი Tkenchoshvili (განხილვა | წვლილი)-ის მიერ

გადასვლა: ნავიგაცია, ძიება

საუფროსო – დიდი სახლეულის გაყოფისას უფროსი ძმისათვის გამოყოფილი დამატებითი ქონება.

უფროსი ძმისათვის საუფროსო მისი შრომისა და მშობლებზე მზრუნველობის დაფასების მიზნით გამოიყოფოდა. ეს შეიძლებოდა ყოფილიყო: ხარი, ცხენი, რამდენიმე სული ცხვარი, შენობა ანდა სხვა სახის ქონება. მიჩნეულია, რომ ყველა შემთხვევაში დამსახურების მოტივით საუფროსო წილის გამოყოფის წესი წარმოქმნილი უნდა იყოს „საოჯახო თემის” დაშლის საფეხურზე, როდესაც მის შიგნით გზას იაკაფავდა შრომის კოოპერაციის ნორმები.

აჭარაში სახლეულის წევრები და მედიატორები უფროს ძმას დამატებით ხარს, ცხენს, რამდენიმე სულ ცხვარს, შენობას – „მთის სახლს” ანდა ყიშლას, სამშენებლო მასალასა და, მოგვიანებით, ზოგჯერ, ფულსაც აკუთვნებდნენ. ამ წილს „საუმფოსოს” გვერდით „საემეგოსაც” უწოდებდნენ, რაც მას ოჯახისათვის გაწეული ამაგისათვის ეძლეოდა. მამის გარდაცვალების შემდეგ გაყოფისას, ხშირად, უფროსი ძმა ფუძე-სახლში რჩებოდა და ძველ მამამამურ კერასთან განაყრების კავშირის სიმტკიცისათვის ზრუნვა მომავალში მის ფუნქციაში შედიოდა, მშობლების სიცოცხლეში კი მამაპაპური სახლი უმცროს ძმას რჩებოდა, ძველ სამხრეთ საქართველოში უფროსი შვილის ზედმეტ სარგოს საუხუცესო საუხუცესო „საუფროსოს” სახით ვახტანგ VI სამართალშიც გვხვდება. ვახტანგ VI სამართალი საუფროსოს გვერდით „საშუალო” და „საუმცროსო” წილსაც მოიხსენიებდა. საქართველოს სხვა კუთხეშიც, მსგავსად აჭარისა, საუფროსო წილში ნაგებობას, საუკეთესო ცხენს, საქონელს, მიწის ნაკვეთს იძლეოდნენ. ზოგიერთ სახლეულში საუფროსო გამოიყოფოდა არა უფროსობის, არამედ მმართველობის მიხედვით, რის გამოც ტერმინი საუფროსო ხშირად „საგამძღოლოთი” იცვლებოდა.



ლიტერატურა

მგელაძე, 2004

წყარო

ქართველი ხალხის ეთნოლოგიური ლექსიკონი აჭარა

პირადი ხელსაწყოები
სახელთა სივრცე

ვარიანტები
მოქმედებები
ნავიგაცია
ხელსაწყოები