საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დე ფაქტო დამოუკიდებლობის აღიარება
საქრთველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დე ფაქტო დამოუკიდებლობის აღიარება - პირველი სახელმწიფოები, რომლებმაც ცნეს საქართველოს 1918 წლის 26 მაისის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია და თავიანთი სრულუფლებიანი წარმომადგენლები გაგზავნეს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობასთან, იყვნენ: სომხეთი, აზერბაიჯანი და ჩრდილოეთ კავკასიის მთიელთა რესპუბლიკა (1917-1918 წლებში პრემიერ-მინისტრი იყო აბდულ მეჯიდ (ტაპა) ჩერმოევი, 1918-1919 წლებში - პშემახო კოცევი), ხოლო ერთ-ერთი პირველი უცხოეთის სახელმწიფო, რომელმაც საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა დე ფაქტო აღიარა, ოსმალეთი იყო. შემდეგი იყო გერმანიის ხელისუფლება. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დე ფაქტო დამოუკიდებლობა აღიარეს შემდეგმა სახელმწიფოებმა ოსმალეთი - 1918 წლის 3 ივნისი გერმანია -1918 წლის 10 ივნისი ავსტრია -1918 წლის 18 ივნისი იტალია -1920 წლის 12 იანვარი საფრანგეთი -1920 წლის 12 იანვარი დიდი ბრიტანეთი - 1920 წლის 12 იანვარი. იაპონია - 1920 წლის 7 თებერვალი საბჭოთა რუსეთი - 1920 წლის 7 მაისი ჩეხოსლოვაკია - 1920 წლის 8 აპრილი ბელგია - 1920 წლის 26 აგვისტო პოლონეთი - 1921 წლის 28 იანვარი.
საქართველოს დამოუკიდებლობის დე ფაქტო აღიარება საქართველოს უახლეს ისტორიაში ეპოქალური მნიშვნელობის მოვლენა იყო. განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდა საქართველოს დე ფაქტო დამოუკიდებლობის აღიარებას ანტანტის უმაღლესი საბჭოს წევრი ქვეყნების (დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი, იტალია) მხრიდან 1920 წლის 12 იანვარს. საერთაშორისო კონიუნქტურის პირობებში ეს იყო საქართველოს დამოუკიდებელი სახელმწიფოს, მისი დიპლომატიის სერიოზული გარღვევა საერთაშორისო ასპარეზზე. აღნიშნულ ფაქტს 1920 წლის 14 იანვარს დამფუძნებელი კრების საგანგებო სხდომა მიეძღვნა. სხდომას დამფუძნებელი კრების თავმჯდომარის მოადგილე ალექსანდრე ლომთათიძე თავმჯდომარეობდა. სხდომას რესპუბლიკის მთავრობა სრული შემადგენლობით დაესწრო. ასევე იყვნენ უცხო სახელმწიფოთა დიპლომატიური წარმომადგენლები:დიდი ბრიტანეთის, საფრანგეთის, იტალიის, საბერძნეთის, ამერიკის, პოლონეთის, ლიტვის, აზერბაიჯანის, სომხეთის, მთიულეთის და სხვ. განსაკუთრებული ადგილი დაუთმეს დიდი ბრიტანეთის წარმომადგენელს - ოლივერ უორდროპს. სხდომაზე სიტყვით გამოვიდა მთავრობის თავმჯდომარე - ნოე ჟორდანია. მან თქვა:
„...ამიერიდან ქართველი ერი მიღებულია დიდი ერების მიერ, როგორც თანასწორი თანასწორთა შორის. ჩვენი დღევანდელი ცხოვრება და მომავალი გზა-კვალი მჭიდროდ, უშუალოდ გადაეჯაჭვა დასავლეთს და ამ კავშირის გაქარწყლება არ ძალუძს არავითარ ძალ-ღონეს... საქართველო დღეს აღადგინა დემოკრატიის თანხმობამ... ასეთია, ბატონებო, ახალი საქართველო და ის წარსდგა ევროპის წინაშე მსჯავრის მისაღებად. წარვსდექით არა მოწყალებისათვის, არამედ უფლებისათვის და მათ გვკითხეს, რა მოგაქვთ? ჩვენ ვუპასუხეთ: მოგვაქვს ორი ათასი წლის კულტურა, ბუნებით მდიდარი და მშვენიერი ქვეყანა. მოგვაქვს უაღრესი დემოკრატიული წყობილება, დემოკრატიული შემოქმედება და მოვითხოვთ შესაფერ ადგილს აზიის გზის ყურეში. ჩვენ არ ვართ სამანდატო, საოპეკუნო ხალხი. ჩვენ ვართ ჩვენი თავის მანდატორი, ჩვენი ოპეკუნი, თავისი თავის ბატონი და ეს ჩვენ დაგისაბუთეთ არა სიტყვით, არა კეთილი სურვილებით, არამედ საქმით, სახელმწიფოს შეუწყვეტელი შენებით...“
- ლელა სარალიძე
ლიტერატურა
- საქართველოს ეროვნული არქივის ცენტრალური საისტორიო არქივი, ჰარვარდის უნივ. მიკროფ. ასლები, საქ. 688;
- სცსა, ფ. 1861, აღწ. 3, საქ. 230;
- ა. მანველიშვილი, რუსეთი და საქართველოს დამოუკიდებლობა, სან ფრანცისკო, 1984;
- ნ. კირთაძე, ევროპა და დამოუკიდებელი საქართველო, ევროპისა და ამერიკის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი, თბ., 1997.
წყარო
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი
