წერეთელი ალექსანდრე

NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
(სხვაობა ვერსიებს შორის)
გადასვლა: ნავიგაცია, ძიება
(წყარო)
(იხილე აგრეთვე)
(ერთი მომხმარებლის 7 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.)
ხაზი 1: ხაზი 1:
  
 
[[ფაილი:Tsereteli al.i.jpg|thumb|200პქ|'''ალექსანდრე წერეთელი''']]
 
[[ფაილი:Tsereteli al.i.jpg|thumb|200პქ|'''ალექსანდრე წერეთელი''']]
'''ალექსანდრე იოსების ძე წერეთელი''' – (დ. 1 ნოემბერი, 1889, სოფ. ჭილა (ზემო იმერეთი) — სოციალისტ-ფედერალისტი
+
'''ალექსანდრე იოსების ძე წერეთელი''' – (1.XI.1889, სოფ. ცხრუკვეთი, ქუთაისის მაზრ. - 29.III.1967, [[თბილისი]]) - ქართველი მეცნიერი-სტორიკოსი
 +
(ძველი მსოფლიოს ისტორიის სპეციალისტი), პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე. ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი (1927), მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე (1956), პროფესორი (1927).
  
==განათლება==
+
====ბიოგრაფია====
1909 წელს დაამთავრა ქუთაისის რეალური სასწავლებლის კურსი და 1910 წ. ხარკოვის უნივერსიტეტის ისტორია-ფილოლოგიის ფაკულტეტზე შევიდა; უნივერსიტეტის კურსი 1915 წელს დაასრულა. ამავე წლიდან ქუთაისის ქართულ გიმნაზიაში ისტორიას ასწავლიდა.
+
დაიბადა სასულიერო მოღვაწის, კეთილმოწესე [[დეკანოზი|დეკანოზის]] ოჯახში. 1909 წელს დაამთავრა ქუთაისის რეალური სასწავლებელი, 1915 წელს ხარკოვის უნივერსიტეტის ისტორიულ-ფილოლოგიური ფაკულტეტი. 1915-1918 წლებში ქუთაისის ქართულ სათავადაზნაურო გიმნაზიაში ასწავლიდა საქართველოს და ძველი მსოფლიოს ისტორიას.
  
==ცხოვრების განვლილი ეტაპები==
+
1918 ქუთაისში გამოიცა ა. წერეთლის სახელმძღვანელო „ძველი ისტორია“, იმავე წელს აირჩიეს ახალდაარსებულ [[ქართველ მწერალთა კავშირი]]ს წევრად. 1917-1918 წლებში იყო [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტ]]ის დამფუძნებელი საზოგადოების წევრი და დაარსებისთანავე მიიღეს უნივერსიტეტის ძველი ისტორიის კათედრის ასპირანტად.  
სოციალისტ-ფედერალისტია, პარტიას 1905 წლიდან მიეკედლა; იგი უახლოეს მონაწილეობას ღებულობდა ამ პარტიის ახალგაზრდა წევრთა ორგანიზაციულ მუშაობაში და თანამშრომლობდა მათ არალეგალურ გაზეთ „კავშირში“. 1907 წელს, მოწაფეთა საერთო მოძრაობის დროს, ალ. წერეთელი სხვა ამხანაგებთან ერთად იქნა მოკლე ხნით დაპატიმრებული.
+
  
რუსეთში ყოფნის დროს მხურვალე მონაწილეობას ღებულობდა როგორც სტუდენტთა საერთო ორგანიზაციებში, ისე ქართულ სათვისტომოში და ერთ ხანს ამ სათვისტომოს გამგეობის თავმჯდომარეთ იყო; მისი მეოხებით ხარკოვის ქართველ სტუდენტთა შორის [http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00001201/ არჩილ ჯორჯაძის] სახელობის ჯგუფი დაარსა, რომელიც სხვა საკითხებთან ერთად ცდილობდა მჭიდრო კავშირი დაეწესებია უკრაინელ სტუდენტთა ჯგუფთან, რომელსაც გარკვეული პროგრამა ჰქონდა რუსეთის ერთა თავისუფლების შესახებ. 1913 წლის მაისის 12-ხსენებული ჯგუფის ხელმძღვანელთა კრებას მოულოდნელათ ჟანდარმები და პოლიციელები დაესხა თავს და ყველა დააპატიმრა. ალ. წერეთელთან ერთად დაპატიმრებულ იქნენ: ტფილისის უნივერსიტეტის პროფ. ახვლედიანი, [http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00003132/ შალვა ბერიძე], განსვენებულნი: არჩილ ამირეჯიბი და სიკო ბრაგვაძე; ექიმები კლ. იოსელიანი, ვ. ვარაზაშვილი, სამსონ კიკაბიძე და სხვ. ვინაიდგან ყოველგვარი ფარული საბუთი დროზე იქნა მოსპობილი თავისუფლათ დარჩენილ ამხანაგების მიერ, ყველა ეს პირი ადმინისტრატიული წესით მოათავსეს ხარკოვის ცნობილ საგუბერნიო ციხეში. ციხიდან გათავისუფლების შემდეგ ალ. წერეთელი პირველ ხანებში ხარკოვიდან სოფლათ გადაასახლეს, ხოლო შემდეგ ვიდრე რევოლიუციამდე, პოლიციის ზედამხედველობის ქვეშ იმყოფებოდა.
+
აქტიურ მონაწილეობას იღებდა დამოუკიდებელი საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაში. 1917 წლის 22 ნოემბერს, [[საქართველოს ეროვნული ყრილობა|პირველ ეროვნულ ყრილობაზე]], აირჩიეს [[საქართველოს ეროვნული საბჭო|ეროვნული საბჭო]](შემდგომში - პარლამენტის) წევრად და შედიოდა ფედერალისტური პარტიის საპარლამენტო ფრაქციაში. იყო საქართველოს [[სოციალისტ-ფედერალისტთა პარტია|სოციალისტ-ფედერალისტთა პარტიის]] წევრი. 1919 წლის დასაწყისში მან, პარტიის სხვა ანარქისტულად განწყობილ წევრებთან ერთად, დააარსა „საქართველოს მემარცხენე სოციალისტ-ფედერალისტ მაშვრალთა პარტია“. იმავე წლის აპრილში, მისი აქტიური მონაწილეობით, ჩატარდა პარტიის პირველი კონფერენცია, რომელმაც დაადგინა პარტიის ახალი სახელწოდება - [[საქართველოს სარევოლუციო სინდიკალისტ-მაშვრალთა კავშირი]], რომლის მთავარ კომიტეტში თავადაც შედიოდა. მცირე პერიოდის განმავლობაში იყო საქართველოს განათლების მინისტრის მოადგილე (ამხანაგი).  
  
მიუხედავათ ამისა, ქუთაისში დაბრუნების შემდეგ იგი განაგრძობდა არალეგალურ პარტიულ მუშაობას და ამავე დროს სხვა და სხვა კულტურულ-საზოგადოებრივ დაწესებულებათა ცხოვრებაში მონაწილეობას იღებდა (ქუთაისის დრამატული, ისტორია-ეთნოგრაფიის საზოგადოებათა გამგეობის წევრი და სხვა).
+
საქართველოს გასაბჭოების პირველ ხანებში ა. წერეთელი უპირისპირდებოდა ბოლშევიკურ ხელისუფლებას, მკაცრად აკრიტიკებდა მის ეროვნულ პოლიტიკას. 1921 წლის ბოლოს ანარქისტ-სინდიკალისტების კავშირმა არსებობა შეწყვიტა, ხოლო ოციან წლებში ა. წერეთელი ჩამოსცილდა პოლიტიკურ საქმიანობას
 +
და მეცნიერულ-პედაგოგიური მოღვაწეობა განაგრძო. ასპირანტურის დასრულების შემდეგ მიიწვიეს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ძველი მსოფლიოს ისტორიის კათედრის ლექტორად. 1927 წელს მონოგრაფიისათვის „ლუკიანე სამოსატელი“, მიენიჭა ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხი. აირჩიეს და 1935 წლამდე იყო თსუ-ის ძველი მსოფლიოს ისტორიის კათედრის გამგე.  
  
რევოლიუციის დროს იგი „ხალხის მეგობრის“ რედაკტორობას ასრულებდა; არჩეულ იქნა ქუთაისის ქალაქის განახლებულ საბჭოს წევრათ, მუშათა საბჭოს აღმასრულებელ კომიტეტის პრეზიდიუმის წევრათ და სხვ. წარსულ დროს ს. . პარტიის მთავარი კომიტეტის დადგენილებით შალვა ალექსი რამიშვილთან (საქარ. რესპუბ. ეხლანდელი იუსტიციის მინისტრი) ერთად რუსეთის სოციალისტ-რევოლიუციონერთა მოსკოვის კონფერენციაზე წარმომადგენლათ იქნა გაგზავნილი, აქედან კი სრულიად რუსეთის დამფუძნებელი კრების არჩევნების განსაკუთრებული თათბირის წევრათ იქნა მიწვეული.
+
1935 დააპატიმრეს და, საქართველოს შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის ე. . დიდი სამეულის გადაწყვეტილებით, რომელსაც ბერია თავმჯდომარეობდა, შუა [[აზია|აზიაში]] გადაასახლეს, სადაც 1955 წლამდე იმყოფებოდა. 1956 კვლავ მიიწვიეს თსუ-ის ძველი მსოფლიოს ისტორიის კათედრის პროფესორად, იმავე წელს მიენიჭა საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწის საპატიო წოდება და აღუდგინეს 1937 უკანონოდ ჩამორთმეული მეცნიერებათა
 +
დოქტორის ხარისხი და პროფესორის სამეცნიერო წოდება. ეკუთვნის გამოკვლევები: „კრეტა-მიკენის საბერძნეთი“ (1923), „სკოლა და სახალხო განათლება ძველ საბერძნეთში“ (1924),„სტრაბონის სეისახთეა“ (1925), „ებრაელთა ძველი ისტორია“ (1935), „მარკუს ტულიუს ციცერონი“ (1959), სახელმძღვანელოები უმაღლესი სასწავლებლების სტუდენტებისათვის ძველი აღმოსავლეთის, ძველი საბერძნეთის და ძველი რომის ისტორიაში. ეწეოდა ლიტერატურულ მოღვაწეობას, იყო საქართველოს სსრ მწერალთა კავშირის წევრი. დაკრძალულია თბილისის დიდუბის საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში.
  
საქართველოს სოციალისტ-ფედერალისთა სარევოლიუციო პარტიის ფედერალური საბჭოს დადგენილებით ალ. წერეთელი რუსეთის დამფუძნებელი კრების ერთ-ერთ კანდიდატათ იქნა წამოყენებული.
+
::::::::::::::::::::::::::::::::::::'''''დიმიტრი შველიძე'''''
  
==შრომები==
+
==ლიტერატურა==
ალ. წერეთელს აქვს გამოცემული პატარა შრომა [http://www.nplg.gov.ge/ec/ka/cart/search.html?cmd=search&sf=simple&qs%5B0%5D%5Bf%5D=700&qs%5B0%5D%5Bq%5D=%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%94+%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98&qs%5B1%5D%5Bf%5D=200&qs%5B1%5D%5Bq%5D=&qs%5B2%5D%5Bf%5D=212&qs%5B2%5D%5Bq%5D=&qs%5B3%5D%5Bf%5D=213&qs%5B3%5D%5Bq%5D=&qs%5B4%5D%5Bf%5D=606&qs%5B4%5D%5Bq%5D=&pft=biblio&rnum=10&kbd=en&submit_btn=%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90 ავსტრალიის ფედერაციის] შესახებ. სწერს პოლიტიკურ-საზოგადოებრივ საკითხებზე და განსაკუთრებით კი ხელოვნებაზე.
+
. ბაბუნაშვილი, თ. ნოზაძე, „მამულიშვილთა სავანე“, თბ., 1994.
  
 
==წყარო==
 
==წყარო==
[[საქართველოს ეროვნული არქივი]]
+
[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი]]
  
 +
==იხილე აგრეთვე==
 +
[http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00007731/ ალიოშა წერეთელი]
 +
 +
[[კატეგორია:ქართველი პოლიტიკოსები]]
 
[[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრები]]
 
[[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრები]]
[[კატეგორია:სოციალ-ფედერალისტური პარტიის წევრები]]
+
[[კატეგორია:საქართველოს საზოგადო მოღვაწეები]]
 +
[[კატეგორია:ქართველი ისტორიკოსები]]
 +
[[კატეგორია:სოციალისტ-ფედერალისტთა პარტიის წევრები]]
 +
[[კატეგორია:სინდიკალისტ-მაშვრალთა კავშირის წევრები]]
 +
[[კატეგორია:საქართველოს საკონსტიტუციო კომისიის წევრები]]
 +
[[კატეგორია:საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობა]]
 +
[[კატეგორია:თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორები]]
 
[[კატეგორია:წერეთლები]]
 
[[კატეგორია:წერეთლები]]

16:09, 27 მაისი 2019-ის ვერსია

ალექსანდრე წერეთელი

ალექსანდრე იოსების ძე წერეთელი – (1.XI.1889, სოფ. ცხრუკვეთი, ქუთაისის მაზრ. - 29.III.1967, თბილისი) - ქართველი მეცნიერი-სტორიკოსი (ძველი მსოფლიოს ისტორიის სპეციალისტი), პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე. ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი (1927), მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე (1956), პროფესორი (1927).

სარჩევი

ბიოგრაფია

დაიბადა სასულიერო მოღვაწის, კეთილმოწესე დეკანოზის ოჯახში. 1909 წელს დაამთავრა ქუთაისის რეალური სასწავლებელი, 1915 წელს ხარკოვის უნივერსიტეტის ისტორიულ-ფილოლოგიური ფაკულტეტი. 1915-1918 წლებში ქუთაისის ქართულ სათავადაზნაურო გიმნაზიაში ასწავლიდა საქართველოს და ძველი მსოფლიოს ისტორიას.

1918 ქუთაისში გამოიცა ა. წერეთლის სახელმძღვანელო „ძველი ისტორია“, იმავე წელს აირჩიეს ახალდაარსებულ ქართველ მწერალთა კავშირის წევრად. 1917-1918 წლებში იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დამფუძნებელი საზოგადოების წევრი და დაარსებისთანავე მიიღეს უნივერსიტეტის ძველი ისტორიის კათედრის ასპირანტად.

აქტიურ მონაწილეობას იღებდა დამოუკიდებელი საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაში. 1917 წლის 22 ნოემბერს, პირველ ეროვნულ ყრილობაზე, აირჩიეს ეროვნული საბჭოს (შემდგომში - პარლამენტის) წევრად და შედიოდა ფედერალისტური პარტიის საპარლამენტო ფრაქციაში. იყო საქართველოს სოციალისტ-ფედერალისტთა პარტიის წევრი. 1919 წლის დასაწყისში მან, პარტიის სხვა ანარქისტულად განწყობილ წევრებთან ერთად, დააარსა „საქართველოს მემარცხენე სოციალისტ-ფედერალისტ მაშვრალთა პარტია“. იმავე წლის აპრილში, მისი აქტიური მონაწილეობით, ჩატარდა პარტიის პირველი კონფერენცია, რომელმაც დაადგინა პარტიის ახალი სახელწოდება - საქართველოს სარევოლუციო სინდიკალისტ-მაშვრალთა კავშირი, რომლის მთავარ კომიტეტში თავადაც შედიოდა. მცირე პერიოდის განმავლობაში იყო საქართველოს განათლების მინისტრის მოადგილე (ამხანაგი).

საქართველოს გასაბჭოების პირველ ხანებში ა. წერეთელი უპირისპირდებოდა ბოლშევიკურ ხელისუფლებას, მკაცრად აკრიტიკებდა მის ეროვნულ პოლიტიკას. 1921 წლის ბოლოს ანარქისტ-სინდიკალისტების კავშირმა არსებობა შეწყვიტა, ხოლო ოციან წლებში ა. წერეთელი ჩამოსცილდა პოლიტიკურ საქმიანობას და მეცნიერულ-პედაგოგიური მოღვაწეობა განაგრძო. ასპირანტურის დასრულების შემდეგ მიიწვიეს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ძველი მსოფლიოს ისტორიის კათედრის ლექტორად. 1927 წელს მონოგრაფიისათვის „ლუკიანე სამოსატელი“, მიენიჭა ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხი. აირჩიეს და 1935 წლამდე იყო თსუ-ის ძველი მსოფლიოს ისტორიის კათედრის გამგე.

1935 დააპატიმრეს და, საქართველოს შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის ე. წ. დიდი სამეულის გადაწყვეტილებით, რომელსაც ბერია თავმჯდომარეობდა, შუა აზიაში გადაასახლეს, სადაც 1955 წლამდე იმყოფებოდა. 1956 კვლავ მიიწვიეს თსუ-ის ძველი მსოფლიოს ისტორიის კათედრის პროფესორად, იმავე წელს მიენიჭა საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწის საპატიო წოდება და აღუდგინეს 1937 უკანონოდ ჩამორთმეული მეცნიერებათა დოქტორის ხარისხი და პროფესორის სამეცნიერო წოდება. ეკუთვნის გამოკვლევები: „კრეტა-მიკენის საბერძნეთი“ (1923), „სკოლა და სახალხო განათლება ძველ საბერძნეთში“ (1924),„სტრაბონის სეისახთეა“ (1925), „ებრაელთა ძველი ისტორია“ (1935), „მარკუს ტულიუს ციცერონი“ (1959), სახელმძღვანელოები უმაღლესი სასწავლებლების სტუდენტებისათვის ძველი აღმოსავლეთის, ძველი საბერძნეთის და ძველი რომის ისტორიაში. ეწეოდა ლიტერატურულ მოღვაწეობას, იყო საქართველოს სსრ მწერალთა კავშირის წევრი. დაკრძალულია თბილისის დიდუბის საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში.

დიმიტრი შველიძე

ლიტერატურა

ზ. ბაბუნაშვილი, თ. ნოზაძე, „მამულიშვილთა სავანე“, თბ., 1994.

წყარო

საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი

იხილე აგრეთვე

ალიოშა წერეთელი

პირადი ხელსაწყოები
სახელთა სივრცე

ვარიანტები
მოქმედებები
ნავიგაცია
ხელსაწყოები