საგადასახადო კანონმდებლობით ვადა შეიძლება განისაზღვროს რამდენიმე სახით:

1. კონკრეტული კალენდარული თარიღით (მაგალითი: 2006 წლის 24 აგვისტო)
2. დროის მონაკვეთით (მაგალითი: წელი, თვე, დღე)

ვადა, რომელიც გამოიანგარიშება წლით, მთავრდება ვადის ბოლო წლის შესაბამის თვესა და რიცხვში (მაგალითი: თუ საწარმოს საგადასახადო ვალის დასაფარად მიეცა 1 წელი და ბრძანება გაფორმდა 2006 წლის 3 დეკემბერს, ვალის დაფარვის ვადა იქნება 2007 წლის 3 დეკემბერი);

ვადა, რომელიც გაიანგარიშება თვით, მთავრდება ვადის ბოლო თვის შესაბამის რიცხვში (მაგალითი: თუ საწარმოს საგადასახადო ვალის დასაფარად მიეცა 1 თვე და ბრძანება გაფორმდა 2006 წლის 18 მარტს, ვალის დაფარვის ვადა იქნება ამავე წლის 19 აპრილი).

3. გარემოებაზე მითითებით, რომელიც აუცილებლად უნდა დადგეს (მაგალითი: თუ პირის წლიური ბრუნვა ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების პროცესში გადააჭარბებს 100 000 ლარს, იგი ვალდებულია 2 დღის ვადაში დადგეს აღრიცხვაზე დღგ-ს გადამხდელად).

მოქმედება, რომლის განხორციელებისათვის დადგენილია ვადა შეიძლება განხორციელდეს ამ ვადის ბოლო სამუშაო დღის დამთავრებამდე, გარდა ისეთი შემთხვევისა, როდესაც დასაშვებია მოქმედების განხორციელება საბანკო გადარიცხვით ან დაზღვეული საფოსტო გზავნილით.

„საგადასახადო მოთხოვნის“ და „გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის“ წარდგენაზე ხანდაზმულობის ვადა არის 6 წელი, რომლის ათვლაც ხდება შესაბამისი ვალდებულების წარმოშობის კალენდარული წლის დასრულებიდან. (მაგალითი: გადასახადის გადამხდელმა ზედმეტად გადაიხადა გადასახადი 2006 წლის 24 აგვისტოს. ამ შემთხვევაში ხანდაზმულობის ვადის ათვლა დაიწყება 2007 წლის 1 იანვრიდან. გადამხდელს უფლება აქვს მოითხოვოს ზედმეტად გადახდილი თანხის უკან დაბრუნება 2013 წლის 1 იანვრამდე).

საქართველოს საგადასახადო კოდექსი საქმიანობის სახეების დიფერენციაციას ახდენს სქემა №3-ის მიხედვით.

საქმიანობის სახეები

სქემა №3

საგადასახადო კოდექსის მიზნებისათვის დაბეგვრას ექვემდებარება საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავალი, რომელსაც განეკუთვნება:

დაქირავებით მუშაობის შედეგად მიღებული შემოსავალი;

საქართველოში მომსახურების გაწევით ან საქონლის რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი;

იმ ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი, რომელსაც ახოციელებს არარეზიდენტი პირის მუდმივი დაწესებულება;

რეზიდენტი იურიდიული პირისგან მიღებული დივიდენდები ან პარტნიორული წილის გაყიდვით მიღებული შემოსავალი, აგერთვე მის მიერ გადახდილი პენსია;

საქართველოში არსებული და ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყენებული უძრავი ქონებით მიღებული შემოსავალი, მათ შორის, ასეთ ქონებაში პარტნიორის წილის რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი;

იმ საწარმოს აქციების ან პარტნიორის წილის მიწოდებით მიღებული შემოსავალი, რომლის აქტივების ღირებულების 50 პროცენტზე მეტი პირდაპირ ან არაპირდაპირ იქმნება საქართველოში არსებული უძრავი ქონების ღირებულებიდან;

რეზიდენტი ან არარეზიდენტი პირისგან (რომელსაც აქვს მუდმივი წარმომადგენლობა) პროცენტით მიღებული შემოსავალი;

საქართველოში არსებული ან გამოყენებული ქონებიდან როიალტის ფორმით მიღებული შემოსავლები;

მოძრავი ქონების იჯარით ან/და სხვა სახელშეკრულებო სარგებლობის უფლების გადაცემით მიღებული შემოსავალი;

რეზიდენტის მიერ ქონების რეალიზაციით მიღებული სხვა შემოსავალი, რომელიც არ არის დაკავშირებული სამეწარმეო საქმიანობასთან;

სადაზღვევო შენატანების სახით მიღებული შემოსავალი;

თუ საგადასახადო წლის განმავლობაში რეალიზებული ძირითად საშუალებათა ჯგუფის თანხა მეტია წლის ბოლოს ჯგუფის ღირებულებით ბალანსზე, მაშინ აღნიშნული ნამეტი ჩაითვლება შემოსავლად (მაგალითი: საწარმოს ძირითად საშუალებებს წლის ბოლოსათვის ბალანსზე ერიცხებოდა 15 000 ლარი. წლის დამთავრებამდე საწარმომ მოახდინა ძირითად საშუალებათა რეალიზაცია 22 000 ლარად. მაშინ 22 ათას ლარს გამოაკლდება 15 000 ლარი და მიღებული სხვაობა - 7 000 ლარი საგადასახადო კოდექსის მიზნებისთვის ჩაითვლება საწარმოს შემოსავლად);

საქართველოსა და უცხო ქვეყნებს შორის საერთაშორისო გადაზიდვებში სატრანსპორტო მომსახურებით ან საერთაშორისო კავშირგაბმულობაში ტელესაკომუნიკაციო მომსახურებით მიღებული შემოსავალი;

სხვა შემოსავალი

გადასახადის გადამხდელი არის პირი, რომელიც ვალდებულია გადაიხადოს საგადასახადო კოდექსით დადგენილი გადასახადები, ხოლო საგადასახადო აგენტი არის პირი, რომელმაც კოდექსით დადგენილი წესით და დადგენილ შემთხვევებში უნდა შეასრულოს გადამხდელის საგადასახადო ვალდებულება (მაგალითი: ფიზიკურმა პირმა შრომითი ხელშეკრულება გააფორმა შპს „ნიკე“-სთან, მას განესაზღვრა ხელფასი თვეში 300 ლარის ოდენობით. შპს-მ ფიზიკურ პირს უნდა დაუკავოს და ბიუჯეტში გადაიხადოს საშემოსავლო გადასახადი 12%25 - 36 ლარი და ხელზე უნდა გასცეს 264 ლარი. ამ შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელი არის ფიზიკური პირი, ხოლო საგადასახადო აგენტი - შპს „ნიკე“).

გადასახადის გადამხელს გააჩნია როგორც უფლებები, ასევე მოვალეობები. გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს:

საგადასახადო ორგანოებისგან მიიღოს ინფორმაცია საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილ საკითხებზე და მისი გამოყენების თაობაზე, გაეცნოს მის შესახებ საგადასახადო ორგანოში არსებულ ინფორმაციას;

პირადად ან წარმომადგენლის მეშვეობით დაიცვას საკუთარი ინტერესები საგადასახადო ორგანოში;

ისარგებლოს საგადასახადო შეღავათებით ან გათავისუფლდეს გადასახადისაგან საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილი წესით;

დროულად დაიბრუნოს ან/და ჩაითვალოს სხვა გადასახადების ვალდებულებათა ანგარიშში ზედმეტად გადახდილი ან/და ზედმეტად ამოღებული გადასახადის ან/და სანქციის თანხა;

დაესწროს მის მიმართ განხორციელებულ გასვლით საგადასახადო შემოწმებას; მიიღოს შემოწმების აქტისა და საგადასახადო ორგანოს გადაწყვეტილების დედანი ან დამოწმებული ასლი და „საგადასახადო მოთხოვნა“, ასევე წარადგინოს ახსნა-განმარტებები ჩატარებული შემოწმების, გადასახადების გამოანგარიშებისა და გადახდის შესახებ;

გაასაჩივროს როგორც წარდგენილი „საგადასახადო მოთხოვნა“, ასევე საგადასახადო ორგანოს თანამდებობის პირთა გადაწყვეტილებები;

მოითხოვოს კუთვნილი საგადასახადო პასუხისმგებლობის ზომის გამოყენება, შემსუბუქება ან განთავისუფლება, აგრეთვე საგადასახადო ორგანოთა თანამდებობის პირების მიერ კანონმდებლობის დაცვა მასთან დაკავშირებულ მოქმედებათა განხორციელებისას;

საგადასახადო ორგანოებს მოსთხოვოს საგადასადახო საიდუმლოების დაცვა, ასევე არ შეასრულოს საგადასახადო ორგანოების ისეთი მოთხოვნები, რომლებიც ეწინააღმდეგება საგადასახადო კანონმდებლობას;

კანონით მოითხოვოს და მიიღოს საგადასახადო ორგანოთა და მათი თანამდებობის პირთა უკანონო გადაწყვეტილებების ან ქმედებების შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურება;

საგადასახადო ორგანოს წარმომადგენლის გარდა არავის წარუდგინოს მისი გადასახადების გამოანგარიშებასთან და გადახდასთან დაკავშირებული დოკუმენტები, გარდა ისეთი შემთხვევებისა როცა უფლებამოსილება გადაცემული აქვთ სხვა ორგანოებს.

გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია:

შეასრულოს საგადასახადო ვალდებულებები საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილი წესითა და პირობებით;

დადგენილი წესით აღრიცხვაზე დადგეს შესაბამის საგადასახადო ორგანოში, ხოლო „მეწარმეთა შესახებ“⁶ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საწარმო და საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით⁷ განსაზღვრული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირები ვალდებული არიან, „მეწარმეთა შესახებ“ კანონით, სამოქალაქო კოდექსითა და საგადასახადო კოდექსით დადგენილი წესით გაიარონ სახელმწიფო და საგადასახადო რეგისტრაცია ადგილმდებარეობის მიხედვით ფინანსთა სამინისტროს უფლებამოსილ ორგანოში.

დადგენილი წესით აღრიცხვაზე დადგეს შესაბამის საგადასახადო ორგანოში და საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს საგადასახადო დეკლარაციები, გაანგარიშებები, ცნობები და ბუღალტრული ანგარიშგება იმ გადასახადებზე, რომელთა მიმართაც იგი ითვლება გადასახადის გადამხდელად;

გადასახადების გამოანგარიშებისა და გადახდის მიზნით დადგენილი წესით აღრიცხოს შემოსავლები, ხარჯები და გადასახადებით დაბეგვრის ობიექტები და უზრუნველყოს ამ დოკუმენტების შენახვა 6 წლის ვადით;

საგადასახადო შემოწმების ჩატარებისას ან საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში საგადასახადო ორგანოებსა და მათი თანამდებობის პირებს წარუდგინოს გადასახადების გამოსაანგარიშებლად და გადასახდელად საჭირო დოკუმენტები (ცნობები);

შეასრულოს საგადასახადო ორგანოებისა და მათი თანამდებობის პირთა კანონიერი მოთხოვნები საგადასახადო კანონმდებლობის გამოვლენილი დარღვევების აღმოფხვრასთან დაკავშირებით, აგრეთვე ხელი არ შეუშალოს ამ თანამდებობის პირებს სამსახურებრივი უფლებამოსილების განხორციელებისას;

განაცხადოს საგადასახადო შეღავათებით სარგებლობის ან გადასახადებისაგან გათავისუფლების შესახებ და საგადასახადო ორგანოს ან აგენტს წარუდგინოს შეღავათებით სარგებლობის უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტები;

5 დღის ვადაში შესაბამის საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს ცნობები ბანკებში და საბანკო ოპერაციების განმახორციელებელ სხვა ორგანიზაციებში საბანკო ან სხვა ანგარიშების გახსნის შესახებ;

ფინანსთა მინისტრის მიერ დამტკიცებული წესით შესაბამის საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს ცნობა საწარმოს („მეწარმეთა შესახებ“⁸ საქართველოს კანონით განსაზღვრული საწარმოს გარდა) ქვედანაყოფების რეგისტრაციის, რეორგანიზაციის ან ლიკვიდაციის შესახებ მათი რეგისტრაციიდან, რეორგანიზაციიდან ან ლიკვიდაციიდან 10 დღის ვადაში.

ფინანსთა მინისტრის მიერ დამტკიცებული წესით შესაბამის საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს ცნობა საწარმოს („მეწარმეთა შესახებ“⁹ საქართველოს კანონით განსაზღვრული საწარმოს გარდა) გაკოტრებულად გამოცხადების, ლიკვიდაციის ან რეორგანიზაციის შესახებ ასეთი გადაწყვეტილების მიღებიდან 10 დღის ვადაში;

ფინანსთა მინისტრის მიერ დამტკიცებული წესით შესაბამის საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს ცნობა საწარმოს („მეწარმეთა შესახებ“¹⁰ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საწარმოსა და საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით¹¹ განსაზღვრული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების გარდა) საქმიანობის ადგილის, მართვის ადგილის ან ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების ადგილის შეცვლის შესახებ ასეთი გადაწყვეტილების მიღებიდან 10 დღის ვადაში;

შეასრულოს საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილი სხვა ვალდებულებები.

გადასახადის გადამხდელსა და საგადასახადო ორგანოს შორის მიმოწერა შეიძლება განხორციელდეს წერილობითი ფორმით, ხოლო ფინანსთა მინისტრის ბრძანებით განსაზღვრულ შემთხვევებში ელექტრონული ფორმით. წერილობითი ფორმით გასაგზავნი ნებისმიერი დოკუმენტი ხელმოწერილი უნდა იყოს მისი კანონიერი ან უფლებამოსილი წარმომადგენლის მიერ და დამოწმებული უნდა იყოს ბეჭდით (ასეთის არსებობის შემთხვევაში). ადრესატს უნდა გადაეცეს დოკუმენტის დედანი ან დამოწმებული ასლი.

გადასახადის გადამხდელს/საგადასახადო აგენტს ან სხვა ვალდებულ პირს (შემდგომში გადასახადის გადამხდელი) უფლება აქვს საგადასახადო ურთიერთობებში მონაწილეობა მიიღოს კანონიერი ან უფლებამოსილი წარმომადგენლის მიერ

____________________

6 „მეწარმეთა შესახებ კანონი“ მუხლი 2

7 „სამოქალაქო კოდექსი“ მუხლი 30

8 „მეწარმეთა შესახებ კანონი“ მუხლი 2

9 „მეწარმეთა შესახებ კანონი“ მუხლი 2

10 „მეწარმეთა შესახებ კანონი“ მუხლი 2

11 „სამოქალაქო კოდექსი“ მუხლი 30

საქართველოს საგადასახადო ორგანოების ერთიანი, ცენტრალიზებული სისტემა შედგება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურისგან, ტერიტორიული ორგანოებისა და განსაკუთრებული ნიშნის მიხედვით შექმნილი სტრუქტურული ქვედანაყოფებისგან (ასეთი ქვედანაყოფების შექმნის შემთხვევაში).

საქართველოს საგადასახადო ორგანოების ძირითადი ფუნქციაა საკუთარი კომპეტენციის ფარგლებში განახორციელოს საგადასახადო კანონმდებლობის დაცვასა და შესრულებაზე კონტროლის უზრუნველყოფა, გადამხდელს დროულად მიაწოდოს ინფორმაცია კანონმდებლობის შეცვლასთან და მის უფელებამოსილებებთან დაკავშირებით და განახორციელოს გადასახადების ადმინისტრირება.

საგადასახადო ორგანო უფლებამოსილია:

შეამოწმოს გადასახადის გადამხდელის ეკონომიკურ საქმიანობასთან დაკავშირებული ფინანსური დოკუმენტები, საბუღალტრო წიგნი, ანგარიში, ხარჯთაღრიცხვა, ფინანსური სახსრები, ფასიანი ქაღალდები და სხვა ფასეულობანი, გაანგარიშებები, დეკლარაციები, გადასახადების გაანგარიშებისა და გადახდის სხვა დოკუმენტები;

გადასახადის გადამხდელისგან ან/და მისი წარმომადგენლისგან მიიღოს გადასახადების გამოანგარიშებასთან და გადახდასთან დაკავშირებული დოკუმენტები (ან მათი ასლები), აგრეთვე წერილობითი და სიტყვიერი განმარტებები საგადასახადო შემოწმების დროს წამოჭრილ საკითხებზე;

გამოიკვლიოს საწარმოების, ორგანიზაციებისა და მეწარმე ფიზიკური პირების საწარმოო, სასაწყობო, სავაჭრო და სხვა სათავსები, განახორციელოს კონტროლი და დარღვევის აღმოჩენის შემთხვევაში შესაბამისი პირების მიმართ გაატაროს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი პასუხისმგებლობის ზომები;

საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევის ფაქტებზე შეადგინოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ოქმები, მიიღოს დადგენილებები ადმინისტრაციული სახდელების დაკისრების შესახებ; გამოიყენოს სანქციები, საგადასახადო ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებებით დადგენილ ვადაში ამოიღოს გადაუხდელი გადასახადი ან/და სანქციების სახით დაკისრებული თანხა;

საგადასახადო ორგანოში გამოიძახოს გადასახადის გადამხდელი ან აგენტი (ან წარმომადგენელი თუ მას აქვს სააღრიცხვო დოკუმენტაცია ან/და გადასახადის გადამხდელის დაბეგვრასთან დაკავშირებული ინფორმაცია);

დამოუკიდებლად განსაზღვროს გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ვალდებულების მოცულობა არსებული ინფორმაციით ან შედარების მეთოდით (სხვა ამგვარი გადასახადის გადამხდელების შესახებ ინფორმაციის ანალიზის საფუძველზე), თუ გადასახადის გადამხდელი არ წარადგენს საგადასახადო კონტროლის განსახორციელებლად საჭირო სააღრიცხვო დოკუმენტაციას ან დადგენილი წესის დარღვევით აწარმოებს ბუღალტერიას, აგრეთვე ამ კოდექსით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში;

გადასახადების ადმინისტრირების მიზნით მოიწვიოს სპეციალისტები ან ექსპერტები;

სამსახურებრივი მიზნებისთვის სახელმწიფო და ადგილობრივი თვითმმართველობისა და მმართველობის ორგანოებისაგან უსასყიდლოდ მიიღოს მონაცემები, ცნობები, დოკუმენტები და სხვა საჭირო ინფორმაცია.

საგადასახადო ორგანო ვალდებულია:

დაიცვას და იმოქმედოს საგადასახადო კანონმდებლობის შესაბამისად, მონაწილეობა მიიღოს სახელმწიფო საგადასახადო პოლიტიკის გატარებაში, დაიცვას სახელმწიფოს ინტერესები და გადასახადის გადამხდელთა უფლებები;

გააკონტროლოს გადასახადების გამოანგარიშების სისწორე, სისრულე და დროულად გადახდა, ჩაატაროს საგადასახადო შემოწმებები და გადასახადის გადამხდელს გააცნოს მისი უფლებები და ვალდებულებები;

განახორციელოს დარიცხული და ბიუჯეტებში გადახდილი გადასახადებისა და გადასახადის გადამხდელთა დროული აღრიცხვა და შეადგინოს ანგარიშგება გადახდილი გადასახადების შესახებ;

გადასახადის გადამხდელს დაუბრუნოს დარიცხულ თანხასთან შედარებით ზედმეტად გადახდილი თანხები, დაიცვას გადასახადის გადამხდელის შესახებ ინფორმაციის საიდუმლოება;

შეიმუშაოს დეკლარაციებისა და გადასახადის გამოანგარიშებასთან და გადახდასთან დაკავშირებული სხვა დოკუმენტების ფორმები და უზრუნველყოს გადასახადის გადამხდელისთვის ინფორმაციის მიწოდება;

განახორციელოს საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევის ფაქტების შესწავლა, ანალიზი და შეფასება და დასახოს შესაბამისი ღონისძიებები საგადასახადო სამართალდარღვევათა გამომწვევი მიზეზებისა და პირობების აღმოსაფხვრელად, გამოავლინოს ფიზიკური და იურიდიული პირები, რომლებიც თავს არიდებენ გადასახადის გადახდას, აწარმოოს საგადასახადო სამართალდარღვევათა საქმეები და გამოიყენოს პასუხისმგებლობის ზომები;

მიიღოს საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევის ფაქტებზე განცხადებები, შეტყობინებები და სხვა ინფორმაცია და კანონით დადგენილი წესით შეამოწმოს ისინი;

აწარმოოს მომხმარებლებთან ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებისთვის დასაშვები საკონტროლო-სალარო აპარატების მოდელების სახელმწიფო რეესტრი, განახორციელოს რეგისტრაცია, დალუქვა და აკონტროლოს საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების წესების დაცვა;

დადგენილი წესით განიხილოს გადასახადის გადამხდელის წერილები, საჩივრები და შეკითხვები, საჭიროების შემთხვევაში უსასყიდლოდ მიაწოდოს მას ინფორმაცია მოქმედი გადასახადების, მათი გამოანგარიშებისა, გადახდის წესის, გადასახადის გადამხდელის უფლებებისა და ვალდებულებების შესახებ, დაუყოვნებლივ დაადასტუროს გადასახადის გადამხდელის მიერ უშუალოდ გადაცემული წერილებისა და ამ კოდექსით გათვალისწინებული სხვა დოკუმენტების მიღება;

ჩაატაროს განმარტებითი მუშაობა საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენებასთან დაკავშირებით, გამოსცეს მეთოდური და ინსტრუქციული მითითებები, სახელმძღვანელოები, ბროშურები და მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში გამოაქვეყნოს კონსულტაციები და განმარტებები;

საგადასახადო კანონმდებლობით გათვალისწინებული წესითა და დადგენილ ვადებში გადასცეს (გაუგზავნოს) გადასახადის გადამხდელს საგადასახადო შემოწმების აქტები, აგრეთვე საგადასახადო ორგანოების სხვა გადაწყვეტილებები და შეტყობინებები;

გადასახადის გადამხდელს წარუდგინოს „საგადასახადო მოთხოვნა“, ხოლო მისი შეუსრულებლობის ან არაჯეროვნად შესრულების შემთხვევაში მიიღოს შესაბამისი ზომები მისი შესრულების უზრუნველსაყოფად;

გადასახადის გადამხდელის შესაბამისი მოთხოვნის მიღებიდან არა უგვიანეს 10 კალენდარული დღისა, გადასცეს მას ამონაწერი მოთხოვნაში მითითებულ პერიოდში მისი საგადასახადო ვალდებულებების ცვლილებებისა და შესრულების მდგომარეობის შესახებ.

უზრუნველყოს „მეწარმეთა შესახებ“¹² საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საწარმოების (მათი ფილიალების), საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით¹³ განსაზღვრული და ასევე უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალების სახელმწიფო და საგადასახადო რეგისტრაცია, სამეწარმეო და სახელმწიფო რეესტრების წარმოება, საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად გადასახადის გადამხდელთა საგადასახადო რეგისტრაცია (რეესტრის წარმოება) და მათთვის საიდენტიფიკაციო ნომრის მინიჭება.

საგადასახადო ორგანოს არც ერთ შეტყობინებას არ აქვს სავალდებულო იურიდიული ძალა თუ იგი არ აკმაყოფილებს შემდეგ მოთხოვნებს: უნდა იყოს შედგენილი წერილობითი ფორმით, ხელმოწერილი უნდა იყოს ხელმძღვანელის ან უფლებამოსილი თანამდებობის პირის მიერ სახელისა და გვარის მითითებით და დამოწმებული უნდა იყოს ბეჭდით (ასეთის არსებობის შემთხვევაში).

საგადასახადო ორგანოს შეუძლია გადასახდის გადამხდელს გაუგზავნოს წერილობითი განმარტება, რომელიც გამოხატავს საგადასახადო ორგანოს პოზიციას პირის მიერ შესრულებული ან შესასრულებელი ოპერაციისას კანონმდებლობის გამოყენების შესახებ.

_______________________

12 „მეწარმეთა შესახებ კანონი“ მუხლი 2

13 „სამოქალაქო კოდექსი“ მუხლი 30

საგადასახადო ვალდებულებად ითვლება გადასახადის გადამხდელის ვალდებულება გადაიხადოს კოდექსით დაწესებული და შემოღებული საერთო სახელმწიფოებრივი და ადგილობრივი გადასახადები, ასევე დაკისრებული საგადასახადო სანქციები.

საგადასახადო ვალდებულების შესრულებად ითვლება დადგენილ ვადაში გადასახადის თანხის გადახდა და იგი სრულდება დაკისრებული არასაგადასახადო ხასიათის ვალდებულებისგან დამოუკიდებლად.

გადასახადის გადამხდელი დამოუკიდებლად ახორციელებს კონკრეტული საანგარიშო პერიოდისთვის გადასახდელი თანხის გაანგარიშებას დაბეგვრის ობიექტის, განაკვეთების და შეღავათების გათვალისწინებით, თუმცა არსებობს შემთხვევები, როდესაც გადასახადის გაანგარიშება შესაძლოა დაეკისროს საგადასახადო ორგანოს, საგადასახადო აგენტს ან სხვა ვალდებულ პირს.

საგადასახადო ვალდებულების შესრულება ეკისრება გადასახადის გადამხდელს, თუმცა კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში გადასახადის, გადახდა შესაძლოა საგადასახადო აგენტს ან სხვა ვალდებულ პირს დაეკისროს.

გადასახადების დადგენილ ვადაში გადახდის უზრუნველსაყოფად დეკლარაციებისა და სხვა საჭირო დოკუმენტების წარდგენისას „ნავთობისა და გაზის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად, საგადასახადო ვალდებულებების შესრულება შეიძლება დაეკისროს იმ მხარეს, რომელიც იღებს მოგებას სახელმწიფოს კუთვნილი ნავთობისა და გაზის წილიდან.

საგადასახადო ვალდებულების შესრულება შესაძლოა განხორციელდეს როგორც საბანკო ოპერაციების, ასევე უშუალოდ საგადასახადო ორგანოს სალაროში გადახდის მეშვეობით. თუ ვალდებული პირი გადასახადის/სანქციის თანხას იხდის საბანკო სისტემის საშუალებით, გადასახადი ბიუჯეტში გადახდილად ითვლება შესაბამის ანგარიშზე თანხის ჩარიცხვის შემთხვევაში. (მაგალითი: კომპანიას გადასახდელი აქვს დღგ-ს თანხა 5000 ლარი 15 ივნისისთვის. 16 და 17 ივნისი არასამუშაო დღეებია. კომპანიამ საკუთარი ანგარიშიდან გადასახადის თანხის გადარიცხვის შესახებ ბანკს დავალება მისცა 15 ივნისს. ბანკმა გადარიცხვის ოპერაცია შეასრულა დავალების მიღების მომდევნო სამუშაო დღეს - 19 ივნისს (კოდექსი ავალდებულებს ბანკებს გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო დავალება შეასრულოს დავალების მიღებიდან არა უგვიანეს მომდევნო სამუშაო დღისა) და გადახდილი თანხა შესაბამის ბიუჯეტზე ჩაირიცხება 19 ივნისს. ამ შემთხვევაში 19 ივნისი ჩაითვლება გადახდის თარიღად და კომპანიას დაეკისრება საურავი გადასახადის გადახდის 2 დღით დაგვიანებისათვის, მიუხედავად იმისა, რომ საგადასახადო თანხის გადარიცხვის დავალება კომპანიამ გადახდის ვადის ამოწურვამდე გასცა).

უცხოური ვალუტით განხორციელებული დასაბეგრი ოპერაცია გადაიანგარიშება ლარებში:

ოპერაციის დღისთვის საქართველოს ეროვნული ბანკის ოფიციალური კურსით;

ლარის მიმართ უცხოური ვალუტის გამოქვეყნებული კურსით, ოპერაციის დღისთვის საქართველოს ეროვნული ბანკის ოფიციალური კურსის არარსებობის შემთხვევაში (მათ შორის სხვა ქვეყნებში გამოქვეყნებული კურსით იმ ვალუტის მიმართ, რომელზედაც არსებობს ლარის გაცვლის ოფიციალური კურსი).

საქართველოს ტერიტორიაზე საქონლის შემოტანის დროს აქციზისა და დღგ-ის თანხის განსაზღვრისას უცხოური ვალუტა ლარებში გადაიანგარიშება სატვირთო-საბაჟო დეკლარაციის რეგისტრაციის დღისთვის არსებული საქართველოს ეროვნული ბანკის ოფიციალური კურსით.

საწარმოს/ორგანიზაციის ლიკვიდაციისას მის საგადასახადო ვალდებულებებს ფარავს სალიკვიდაციო კომისია საწარმოს ფულადი სახსრებით ან/და ამ საწარმოს/ორგანიზაციის ქონების რეალიზაციით მიღებული სახსრებით, ხოლო ფილიალის ლიკვიდაციისას - ვალდებულებები ეკისრება იმ საწარმოს/ორგანიზაციას, რომლის შემადგენლობაშიც იგი შედიოდა.

ობიექტური გარემოებების არსებობის შემთხვევაში, საგადასახადო ორგანოს უფროსს ან მის მოადგილეს უფლება აქვს გააგრძელოს საგადასახადო ვალდებულების (მათ შორის, სანქციების) შესრულების ვადა, რომელიც არ უნდა აღემატებოდეს ორ თვეს.

საწარმოს/ორგანიზაციის ლიკვიდაციისას ზედმეტად გადახდილ გადასახადის თანხას საგადასახადო ორგანოები ჩათვლიან სხვა გადასახადების (მათ შორის, სანქციების) გადახდის ანგარიშში დავალიანების საერთო თანხის პროპორციულად ან უბრუნებენ საწარმოს/ორგანიზაციის სალიკვიდაციო კომისიას (საწარმოს მონაწილეებს). (მაგალითი: ლიკვიდაციის პროცესში მყოფ საწარმოს საგადასახადო დავალიანებებია: დღგ-ს - 80 000 ლარი და სოციალურის - 20 000 ლარი. ორგანიზაციას მოგების გადასახადში აქვს ზედმეტობა 10 000 ლარი. ეს თანხა დარჩენილი ვალის პროპორციულად გადანაწილდება - 8 000 ლარით შემცირდება დღგ-ს ვალი, ხოლო 2 000 ლარით - სოციალური გადასახადის ვალი).

რეორგანიზებული საწარმოს/ორგანიზაციის საგადასახადო ვალდებულებებს ასრულებს მისი უფლებამონაცვლე (უფლებამონაცვლეები), მიუხედავად იმისა ცნობილი იყო თუ არა მისთვის ამ ვალდებულებების არსებობის ფაქტი.

უფლებამონაცვლე ვალდებულია რეორგანიზაციის დამთავრებამდე გადაიხადოს ამ საწარმოს ვალდებულებაზე დარიცხული საურავი და ჯარიმები. რამდენიმე უფლებამონაცვლის არსებობის შემთხვევაში ვალდებულებ ნაწილდება მიღებული ქონების წილის პროპორციულად.

საწარმოს/ორგანიზაციის რეორგანიზაციისას მის უფლებამონაცვლედ ითვლება:

შერწყმისას - შერწყმის შედეგად შექმნილი საწარმო, ორგანიზაცია;

მიერთებისას - საწარმო/ორგანიზაცია, რომელსაც მიუერთდა ეს საწარმო/ორგანიზაცია;

გაყოფისას - გაყოფის შედეგად წარმოქმნილი საწარმოები, ორგანიზაციები;

ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმის შეცვლისას - რეორგანიზაციის შედეგად შექმნილი საწარმო/ორგანიზაცია;

გამოყოფისას - რეორგანიზებულ საწარმოს/ორგანიზაციას არ უჩნდება უფლებამონაცვლე.

საგადასახადო ვალდებულება შესაძლოა ასევე ჰქონდეთ ფიზიკურ პირებსაც, რომელთა გარდაცვალების, უგზო-უკვლოდ დაკარგვის ან ქმედუუნაროდ გამოცხადების შემთხვევაში ამ ვალდებულებას ასრულებენ სხვა პირები.

გარდაცვლილი პირის საგადასახადო ვალდებულებას ასრულებს მისი მემკვიდრე/მემკვიდრეები მიღებული ქონების ფარგლებში წილის პროპორციულად (მემკვიდრეობის მიღების დღიდან).

საგადასახადო ორგანო ვალდებულია მემკვიდრეს გაგუგზავნოს შეტყობინება გარდაცვლილი პირის დავალიანებისა და ამ ვალდებულების შესრულების წესის შესახებ. მემკვიდრის არარსებობის ან მემკვიდრის მიერ მემკვიდრეობის მიღებაზე უარის თქმის შემთხვევაში, ან თუ გარდაცვლილი ფიზიკური პირის საგადასახადო ვალდებულების მოცულობა აღემატება მემკვიდრეობით მიღებული ქონების ღირებულებას, საგადასახადო ვალდებულების დარჩენილი დავალიანების თანხა ითვლება უიმედო ვალად.

სასამართლოს მიერ უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარებული პირის საგადასახადო ვალდებულების შესრულება, სანქციებისა და ჯარიმების გადახდა უგზო-უკვლოდ დაკარგული პირის ქონების (ფულადი სახსრების) ხარჯზე ეკისრება პირს, რომელსაც მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს მიერ მინიჭებული აქვს 3 თვის განმვალობაში ამ პირის ქონების მართვის უფლება.

საგადასახადო ორგანო ვალდებულია უგზო-უკვლოდ დაკარგული პირის ქონების მმართველ პირს გაუგზავნოს შეტყობინება ამ პირის საგადასახადო დავალიანებისა და ამ ვალდებულების შესრულების წესის შესახებ.

მეურვე, ქმედუუნარო პირის ქონების ხარჯზე, ასრულებს ქმედუუნარო პირის საგადასახადო ვალდებულებას და იხდის პირის ქმედუუნაროდ აღიარების დღისათვის რიცხული სანქციების თანხას. თუ ქონება არასაკმარისია საგადასახადო დავალიანებისა და სანქციების დასაფარავად, გადაუხდელი დარჩენილი თანხა ითვლება უიმედო ვალად.

საგადასახადო პერიოდი არის დროის მონაკვეთი, რომელიც განსაზღვრავს გადასახადის გადამხდელისთვის თანხის გადახდის პერიოდს კონკრეტული გადასახადის მიმართ. საგადასახადო პერიოდი შეიძლება დაიყოს რამდენიმე საანგარიშო პერიოდად, რომელთა მიხედვითაც გადამხდელი იხდის მიმდინარე გადასახდელებს (მაგალითი: ქონების გადასახადის საგადსახადო პერიოდს შეადგენს 1 წელი, რომელიც დაყოფილია ორ საანგარიშო პერიოდად და ამ გადასახადის გადამხდელს ყოველ 6 თვეში ერთხელ ეკისრება მიმდინარე გადასახდელების გადახდა მთლიანი გადასახდელი თანხის 50%25-ის ოდენობით).

თუ საწარმო/ორგანიზაცია დაფუძნდა პირველ დეკემბრამდე, მისთვის პირველი საგადასახადო პერიოდია დაფუძნების დღიდან წლის ბოლომდე, ხოლო თუ დაფუძნდა პირველი დეკემბრიდან 31 დეკემბრის ჩათვლით, მაშინ მისი პირველი საგადასახადო პერიოდია დაფუძნების დღიდან მომდევნო წლის ბოლომდე (თუ საგადასახადო კოდექსით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული).

გადასახადების გადახდისას აუცილებელია როგორც ვადების, ასევე გადახდის წესების დაცვაც. თითოეული გადასახადის/მიმდინარე გადასახდელებისთვის დგინდება ვადა და მათი გადახდის წესი.

გადასახადის თანხების დარიცხვა გულისხმობს კონკრეტული საგადასახადო პერიოდისათვის გადასახადის გადამხდელის კუთვნილი გადასახადის თანხის აღრიცხვას საგადასახადო ორგანოში. დარიცხვა შეიძლება იყოს შესწორებითი და სავარაუდო.

საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს განახორციელოს გადასახადის გადამხდელის კუთვნილი საგადასახადო ვალდებულების დარიცხვა შემდეგი წყაროების საფუძველზე:

გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო დეკლარაციები;

საწარმოს/ორგანიზაციის ან მეწარმე პიზიკური პირის მიერ, რომელიც გაწეული მომსახურების ღირებულებას უნაზღაურებს საიდენტიფიკაციო ნომრის არმქონე პირს, ან რომელიც დაკავებულია სათამაშო ბიზნესით და სხვა პირს უხდის მოგებას, ყოველი თვის 15 რიცხვამდე წარდგენილი ინფორმაცია გადახდილი თანხების შესახებ

შემოწმების მასალები და სხვა სათანადო ინფორმაცია, რომელიც ცნობილია საგადასახადო ორგანოსთვის.

გადასახადის გადამხდელის მიერ საჭირო ინფორმაციის წარუდგენლობის შემთხვევაში საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს დაარიცხოს მას გადასახადი მის ხელთარსებული ინფორმაციის საფუძველზე და გაუგზავნოს „საგადასახადო მოთხოვნა“.

საგადასახადო ორგანომ გადასახადი უნდა დაარიცხოს გადასახადის გადამხდელს და გაუგზავნოს მას „საგადასახადო მოთხოვნა“ თუ საგადასახადო კანონმდებლობა არ მოითხოვს გადასახადის გადახდას დეკლარაციის წარდგენასთან ერთად ან საგადასახადო ორგანო დაასკვნის, რომ ადრინდელი დარიცხვა განხორციელდა შეცდომით. თუ გადასახადის გადახდა დაკავშირებულია საგადასახადო დეკლარაციის შევსებასთან, დეკლარაციის შევსება განიხილება, როგორც:

ამ გადასახადის დარიცხვა;

„საგადასახადო მოთხოვნა“ და საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილ ვადებში შესასრულებელი ვალდებულება.

დარიცხული გადასახადის გადახდა ხორციელდება:

„საგადასახადო მოთხოვნაში“ მითითებული დარიცხვის ადგილის მიხედვით.

საგადასახადო კანონმდებლობაში მითითებული ადგილის მიხედვით, თუ საჭირო არ არის „საგადასახადო მოთხოვნა“.

გადასახადის გადამხდელი ფიზიკური პირის საცხოვრებელი ადგილის ან საწარმოს/ორგანიზაციის, მეწარმე ფიზიკური პირის საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით, თუ საგადასახადო კანონმდებლობაში ადგილი მითითებული არ არის.

საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით, თუ გადახდას ასრულებს საგადასახადო აგენტი.

არსებობს შემთხვევები, როდესაც გადასახადის გადამხდელის მიერ ხდება თანხის ზედმეტად გადახდა. ასეთ შემთხვევაში „გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის“ საფუძველზე საგადასახადო ორგანო:

გადასახადის გადამხდელს ჩაუთვლის ზედმეტად გადახდილ თანხას მომავალი საგადასახადო ვალდებულების ანგარიშში;

თანხას გადაიტანს სახელმწიფო ხაზინის ბიუჯეტის შემოსულობების ერთიან ანგარიშზე გადასახადის გადამხდელის სხვა გადასახადების გადახდის ანგარიშებში.

თუ გადასახადებისა და სანქციების გადახდილი თანხების ჯამი აღემატება დარიცხული გადასახადებისა და სანქციების თანხების ჯამს, გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის შემთხვევაში საგადასახადო ორგანო მოთხოვნიდან არა უგვიანეს 3 თვისა გადასახადის გადამხდელს უბრუნებს დარჩენილ თანხას სახელმწიფო ხაზინის ბიუჯეტის შემოსულობების ერთიანი ანგარიშის საგადასახადო შემოსავლის ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების ქვეანგარიშიდან მასზე რიცხული ნაშთის ფარგლებში.

ზედმეტად გადახდილი თანხის სხვა გადასახადების ვალდებულებათა ანგარიშზე გადატანის შემთხვევაში, გადასახადის გადამხდელს ეგზავნება შეტყობინება, თუ რომელი გადასახადის ანგარიშზე იქნა გადატანილი აღნიშნული თანხა.

გადასახადის გადამხდელის მიერ ბიუჯეტში ჩარიცხულ საგადასახადო შემოსავლებს აღრიცხავენ საგადასახადო ორგანოები გადასახადის გადამხდელის პირადი აღრიცხვის ბარათზე, სადაც ასახავენ საგადასახადო ვალდებულებების დარიცხულ და გადახდილ გადასახადის თანხებს.

ბიუჯეტის დავალიანებათა დაფარვა ხდება შემდეგი თანმიმდევრობით (იხ. სქემა № 7): ჯერ იფარება გადასახადის ძირითადი თანხა, შემდეგ ფინანსური სანქციის სახით დარიცხული ჯარიმის თანხა და საურავის თანხა.

ბიუჯეტის დავალიანებათა დაფარვა

სქემა №7

შესაძლოა საგადასახადო ვალდებულების შესრულების ვადა შეიცვალოს, რაც გულისხმობს გადასახადის ან მისი ნაწილის გადახდის დადგენილი ვადის გაგრძელებას გარკვეული დროით.

საგადასახადო ვალდებულების შესრულების ვადის გაგრძელების შემთხვევაში საგადასახადო ვალდებულების დაფარვაზე იდება ხელშეკრულება და განისაზღვრება დაფარვის გრაფიკი. საგადასახადო დავალიანების გადახდის ვადის გაგრძელების თაობაზე გადასახადის გადამხდელის დასაბუთებული წერილობითი განცხადების მიღების შემდეგ საგადასახადო ვალდებულებების დაფარვის გადავადებისა და გრაფიკის განსაზღვრის უფლება აქვს (იხ. სქემა №8):

საგადასახადო ინსპექციის უფროსს, თუ გადასავადებელი თანხა არ აღემატება 50 000 ლარს, ხოლო გადავადების პერიოდი - 3 თვეს;

საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის თავმჯდომარეს, თუ გადასავადებელი თანხა 50 000 ლარზე მეტია და არ აღემატება 250 000 ლარს, ხოლო გადავადების პერიოდი არ აღემატება 6 თვეს.

საგადასახადო ვალდებულების დაფარვის გადავადებისა და შესაბამისი გრაფიკის განსაზღვრის უფლებამოსილი პირები

სქემა №8

დავალიანების გადავადების პერიოდში გადასახადის გადამხდელის ქონებაზე ვრცელდება საგადასახადო იპოთეკის/გირავნობის უფლება და არ გამოიყენება საგადასახადო ვალდებულებების შესრულების უზრუნველყოფის სხვა ღონისძიებები.

ვადაგადაცილებული საგადასახადო ვალდებულების დაფარვის პირობების დარღვევისას ან/და შეუსრულებლობისას საგადასახადო ორგანო ვალდებულია გადასახადის გადამხდელის მიმართ გამოიყენოს საგადასახადო ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებები.

საგადასახადო ვალდებულების შესრულების ვადა არ შეიძლება შეიცვალოს, თუ არსებობს შემდეგი გარემოებებიდან ერთ-ერთი:

გადსახადის გადამხდელის მიმართ დაწყებულია სისხლის სამართლებრივი დევნა საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევის გამო;

მიმდინარეობს საგადასახადო სამართალდარღვევის ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვების საქმის წარმოება გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევის გამო;

არსებობს საფუძველი იმისა, რომ შეუსრულებელი საგადასახადო ვალდებულების არსებობისას გადასახადის გადამხდელი ისარგებლებს ასეთი ცვლილებით და გადამალავს თავის ფულად სახსრებს ან/და სხვა ქონებას ან პირი აპირებს საცხოვრებლად სხვა სახელმწიფოში გადასვლას (ამ შემთხვევაში საგადასახადო ორგანოს უარი შეიძლება გასაჩივრდეს სასამართლოში).

ზემოთ ჩამოთვლილი გარემოებების არსებობისას საგადასახადო ვალდებულების შესრულების ვადის შეცვლასთან დაკავშირებული ნებისმიერი გადაწყვეტილება თუ გარიგება ითვლება ბათილად. ასეთ შემთხვევაში გადაწყვეტილების მიმღები პირი ვალდებულია გადაწყვეტილების მიღების მომენტიდან 3 დღის ვადაში წერილობითი შეტყობინება გაუგზავნოს გადასახადის გადამხდელს და შესაბამის საგადასახადო ორგანოს.

გადავადება წყდება საგადასახადო ორგანოს მიერ განსაზღვრული ვადის ამოწურვის შემდგომ ან ვადამდე თუ:

გადასახადის გადამხდელმა მთლიანად გადაიხადა გადავადებული თანხა და დარიცხული საურავი;

გადასახადის გადამხდელმა დაარღვია გადავადების პირობები.

გადავადების ვადაზე ადრე შეწყვეტის შემთხვევაში გადაწყვეტილების მიმღები გადასახადის გადამხდელს უგზავნის აღნიშნულ გადაწყვეტილებას მისი მიღებიდან 5 დღის ვადაში, ხოლო ასლს - შესაბამის საგადასახადო ორგანოს.

საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად გარკვეული კატეგორიის ფიზიკური და იურიდიული პირები განთავისუფლებულნი არიან გადასახადების გადახდისაგან ან სარგებლობენ შეღავათებით.

გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს გამოიყენოს მისთვის განკუთვნილი შეღავათი/განთავისუფლება შესაბამისი სამართლებრივი საფუძვლის წარმოშობიდან მთელი მოქმედების პერიოდის განმავლობაში.

გადასახადის გადამხდელები გადახდასთან დაკავშირებულ ოპერაციებს აღნხორციელებენ ბანკების ან საბანკო ოპერაციათა შემსრულებელი სხვა ორგანიზაციების მიერ, რომლებიც ვალდებულნი არიან შეასრულონ გადამხდელის დავალებები და საგადასახადო ორგანოს გადაწყვეტილებები (საინკასო დავალებები) მათი მიღებიდან არა უგვიანეს მომდევნო საოპერაციო დღისა.

გადასახადის გადამხდელის ანგარიშზე ფულადი სახსრების არსებობისას ბანკსა უფლება არა აქვს შეაფერხოს გადასახადის გადამხდელის საგადახადო დავალება ან საგადასახადო ორგანოს საინკასო დავალება. თუ ბანკს მიღებული აქვს საინკასო დავალება, მაგრამ გადამხდელის ანგარიშზე არ არის თანხა ან არის არასაკმარისი ოდენობით, დავალების შესრულება ანგარიშზე ფულადი სახსრების ჩარიცხვის შესაბამისად, არა უგვიანეს ყოველი ასეთი ჩარიცხვის დღის მომდევნო საოპერაციო დღისა.

გადასახადის გადამხდელის ანგარიშზე ფულადი სახსრების არსებობისას ბანკის მიერ მიღებული საგადასახადო ან საინკასო დავალების დროულად შეუსრულებლობა არ იწვევს ბანკისთვის საურავის დარიცხვას დადგენილი წესით.

გადასახადის გადამხდელის მომსახურე ბანკის მიერ გადასახადის თანხების ბიუჯეტში ჩარიცხვის დადგენილი წესის დარღვევა წარმოადგენს ბანკისა და ცალკეულ სახეობათა საბანკო ოპერაციების განმახორციელებელი ორგანიზაციების, მათი თანამდებობის პირების საგადასახადო სამართალდარღვევისათვის პასუხისგებაში მიცემის საფუძველს.

საგადასახადო ორგანოს „საგადასახადო მოთხოვნის“ (იხ. დანართი №1), ხოლო გადასახადის გადამხდელს „გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის“ (იხ. დანართი №2) საფუძველზე ერთმანეთის მიმართ გარკვეული მოთხოვნების წარდგენის უფლება გააჩნიათ.

„საგადასახადო მოთხოვნა“ არის საგადასახადო ორგანოს ადმინისტრაციული აქტი, რომელიც წარედგინება გადასახადის გადამხდელს და რომლის შესრულებაც სავალდებულოა.

საგადასახადო ორგანო ვალდებულია, გადასახადის გადამხდელს წარუდგინოს „საგადასახადო მოთხოვნა“, თუ არსებობს მისი წარდგენის საფუძველი. წარდგენის კონკრეტულ საფუძველზე შესაბამის პირებს წარედგინება მხოლოდ ერთი „საგადასახადო მოთხოვნა“.

„საგადასახადო მოთხოვნის“ წარდგენის საფუძველია:

იმ გადასახადის დარიცხვის ვალდებულება, რომელთა გაანგარიშებაც ევალება საგადასახადო ორგანოს;

გამოვლენილ საგადასახადო სამართალდარღვევაზე ან საგადასახადო შემოწმების მასალებზე თანხების (საგადასახადო სანქციების ან/და დამატებით დარიცხული გადასახადების) დარიცხვის შესახებ საგადასახადო ორგანოს უფროსის/მოადგილის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება.

„საგადასახადო მოთხოვნაში“ უნდა აღინიშნოს:

საგადასახადო ორგანოს დასახელება და მისამართი;

„საგადასახადო მოთხოვნის“ გაგზავნის (გადაცემის) თარიღი;

გადასახადის გადამხდელის რეკვიზიტები (სახელი და გვარი/დასახელება, მისამართი);

გადასახადის გადამხდელის საიდენტიფიკაციო ნომერი (ასეთის არსებობის შემთხვევაში);

მოთხოვნის წარდგენის საფუძველი, საგადასახადო კანონმდებლობის აქტის იმ ნორმაზე მითითებით, რომლის თანახმადაც მოხდა გადასახადის დარიცხვა ან რომელიც დარღვეულია გადასახადის გადამხდელის მიერ;

მოთხოვნის შინაარსი (დაბეგვრის ობიექტი, დარიცხული გადასახადის, საურავისა და ჯარიმის ოდენობა, ამ მოთხოვნის შესრულების ვადა, გადახდის წესი);

გადასახადის გადამხდელის უფლებები და ვალდებულებები (მათ შორის, „საგადასახადო მოთხოვნის“ გასაჩივრების წესი);

მოთხოვნის შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებები, რომლებიც გამოიყენება გადასახადის გადამხდელის მიმართ ამ მოთხოვნის შეუსრულებლობის შემთხვევაში.

გადასახადის გადამხდელმა „საგადასახადო მოთხოვნა“ უნდა შეასრულოს მისი მიღებიდან 20 კალენდარული დღის ვადაში (თუ საგადასახადო კოდექსით სხვა ვადა არ არის დადგენილი).

თუ გადასახადის გადამხდელმა არ გადაიხადა დარიცხული გადასახადის თანხა და წარადგინა საჩივარი ან სარჩელი, მის მიმართ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს „საგადასახადო მოთხოვნის“ შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებები.

(ზემოთ აღნიშნული აბზაცი ამოქმედდება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის შექმნისთანავე, არა უგვიანეს 2007 წლის პირველი აპრილისა. აღნიშნული თავის ამოქმედებამდე 15 კალენდარული დღის ვადაში გაგზავნილ „საგადასახადო მოთხოვნაზე საჩივარი ან სარჩელი შეიძლება შეტანილ იქნეს „საგადასახადო მოთხოვნის“ მიღებიდან 20 კალენდარული დღის ვადაში. აღნიშნული თავის ამოქმედებიდან 1 თვის ვადაში გადასახადის გადამხდელის მიერ „საგადასახადო მოთხოვნაზე“ საჩივრის ნაცვლად შესაგებლის შეტანა არ ჩაითვლება ხარვეზად.)

„საგადასახადო მოთხოვნა“ წყდება მისი შესრულებით ან გაუქმებით. „საგადასახადო მოთხოვნა“ შესრულებულად ითვლება გადასახადის გადამხდელის მიერ „საგადასახადო მოთხოვნაში“ აღნიშნული თანხის სრული მოცულობით გადახდის, ხოლო გაუქმებულად - გამგზავნის უარის ან სარჩელის საფუძველზე უკანონოდ ცნობის მომენტიდან.

„გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნა“ არის გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო ორგანოსთვის წარდგენილი მოთხოვნა თანხის ჩათვლის ან დაბრუნების მიზნით, რომლის შესრულებაც სავალდებულოა.

„გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნაში“ უნდა აღინიშნოს:

საგადასახადო ორგანოს დასახელება და მისამართი;

მოთხოვნის გაგზავნის (გადაცემის) თარიღი;

გადასახადის გადამხდელის რეკვიზიტები (სახელი და გვარი/დასახელება, საიდენტიფიკაციო ნომერი (ასეთის არსებობის შემთხვევაში), მისამართი);

მოთხოვნის წარდგენის საფუძვლები;

მოთხოვნის შინაარსი (დაბეგვრის ობიექტი, დარიცხული გადასახადისა და საურავის ოდენობა, ამ მოთხოვნის შესრულების ვადა, გადახდის წესი);

დავის განხილვის ფორმა (საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში ან სასამართლოში).

„გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნა“ წყდება მისი შესრულებით ან გაუქმებით. „გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნა“ შესრულებულად ითვლება ფინანსთა სამინისტროს მიერ მასში აღნიშნული თანხის სრული მოცულობით გადახდის, ხოლო გაუქმებულად - გამგზავნის უარის ან სარჩელის საფუძველზე უკანონოდ ცნობის მომენტიდან.

საგადასახადო ანგარიშგება გულისხმობს გადამხდელის მიერ წარმოებული ყველა ფინანსურ და საგადასახადო ურთიერთობებთან დაკავშირებული ოპერაციების აღრიცხვას.

გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია აწარმოოს სააღრიცხვო დოკუმენტაცია იმ ოპერაციებზე, რომლებიც წარმოშობს:

ამ პირის საგადასახადო ვალდებულებას;

ამ პირის მიერ გადასახადის დაკავების ვალდებულებას;

ამ პირის მიერ საგადასახადო დაბეგვრასთან დაკავშირებით მონაცემების წარდგენის ვალდებულებას.

საგადასახადო ორგანოსთვის წარსადგენი სააღრიცხვო დოკუმენტაცია მოიცავს პირველადი დოკუმენტებს (ჩეკები, ინვოისი, სასაქონლო ზედნადები და ა.შ.), ბუღალტრული აღრიცხვის რეგისტრებსა და ყველა ისეთი დოკუმენტს, რომელთა საფუძველზეც დგინდება დაბეგვრის ობიექტები და საგადასახადო ვალდებულებები.

პირველად საგადასახადო დოკუმენტად მიიჩნევა წერილობითი საბუთი, რომელშიც უნდა აღინიშნოს:

დოკუმენტის დასახელება;

დოკუმენტის შედგენის თარიღი;

დოკუმენტის ნომერი, რომლის განმეორება აკრძალულია;

სამეურნეო ოპერაციის მონაწილე მხარეთა რეკვიზიტები: