Case of Ilaşcu and Others v. Moldova and Russia

(განაცხადი № 48787/99)

განაჩენი

სტრასბურგი
2004 წლის 8 ივლისი

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო

საქმეზე ,,ილაშკუ და სხვები მოლდოვისა და რუსეთის წინააღმდეგ“,

(Case of Ilaşcu and Others v. Moldova and Russia)

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო შეიკრიბა დიდი პალატის სახით შემდეგ მოსამართლეთა შემადგენლობით:

ბ-ნი ლ. ვილდჰაბერი, თავმჯდომარე,
ბ-ნი ც. ლ. როზაკისი,
ბ-ნი ჟ.-პ. კოსტა
ბ-ნი გ. რესი,
სერ ნიკოლას ბრატცა
ბ-ნი ლ. ლუკაიდესი
ბ-ნი ი. კაბრალ ბარეტო
ქ-ნი ფ. ტულკენსი
ბ-ნი კ. ბირსანი
ბ-ნი ჯ. კასადევალი
ბ-ნი ბ. ზუპანჩიჩი
ბ-ნი ჯ. ჰედიგანი
ქ-ნი ვ. ტომასენი
ბ-ნი ტ. პანტირუ
ბ-ნი ე. ლევიტსი
ბ-ნი ა. კოვლერი
ქ-ნი ე. ფურა-სანდსტრომი, მოსამართლეები და ბ-ნი პ. ჯ. მაჰონი, რეგისტრატორი.

იმსჯელა რა განმარტოებით 2002 წლის 23 იანვარს, 26 თებერვალს და 11 სექტემბერს, 2003 წლის 8 ოქტომბერსა და 2004 წლის 7 მაისს,

2004 წლის 7 მაისს სასამართლოს გამოაქვს წინამდებარე განაჩენი:

1. საქმე მომდინარეობს განაცხადიდან (№48787/99), რომელიც წარმოდგენილი იქნა მოლდოვის რესპუბლიკისა და რუსეთის ფედერაციის წინააღმდეგ ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის (,,კონვენცია“) 34-ე მუხლის შესაბამისად მოლდოვის ოთხი მოქალაქის: ბ-ნი ილიე ილაშკუს, ბ-ნი ალექსანდრე ლეშკოს, ბ-ნი ანდრეი ივანტოშისა და ბ-ნი ტუდორ პეტროვ-პოპას (,,განმცხადებლები“) მიერ 1999 წლის 5 აპრილს.

2. განაცხადი ძირითადად ეხება ,,მოლდოვის დნესტრისპირეთის რესპუბლიკის“ (,,მდრ“) ხელისუფლების ორგანოების მიერ განხორციელებულ ქმედებებს. ,,მდრ“ არის მოლდოვის რეგიონი, რომელმაც გამოაცხადა დამოუკიდებლობა 1991 წელს, მაგრამ არ არის აღიარებული საერთაშორისო თანამეგობრობის მიერ.

3. განმცხადებლების მტკიცებით, ისინი მსჯავრდებულნი იქნენ დნესტრისპირეთის სასამართლოს მიერ, რომელიც არ შეიძლება ჩაითვალოს კომპეტენტურად მე-6 მუხლის მიზნებისათვის. განმცხადებლების თქმით, მათ ხელი არ მიუწვდებოდათ სამართლიან სასამართლო განხილვაზე, რაც ეწინააღმდეგება კონვენციის მე-6 მუხლს, ხოლო მსჯავრდების შემდეგ მათ ჩამოართვეს კუთვნილი ნივთები პირველი დამატებითი ოქმის პირველი მუხლის მოთხოვნათა დარღვევით. განმცხადებლები ასევე ამტკიცებდნენ, რომ დნესტრისპირეთში მათი პატიმრობა არ იყო კანონიერი, არღვევდა მე-5 მუხლის მოთხოვნებს, ხოლო მათი პატიმრობის პირობები ეწინააღმდეგებოდა კონვენციის მე-3 და მე-8 მუხლებს. დამატებით ბ-ნი ილაშკუ ამტკიცებდა კონვენციის მე-2 მუხლის დარღვევას იმ ფაქტის საფუძველზე, რომ მას სიკვდილით დასჯა ჰქონდა შეფარდებული. განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოები კონვენციის თანახმად პასუხისმგებელნი იყვნენ იმ უფლებების დარღვევისათვის, რომლებიც გათვალისწინებულია ამავე კონვენციაში, რადგან მათ არ განახორციელეს შესაბამისი ღონისძიებები დარღვევათა აღმოფხვრის მიზნით. ისინი ასევე ამტკიცებდნენ, რომ პასუხისმგებლობა უნდა დაკისრებოდა რუსეთის ფედერაციასაც, იმ მიზეზის გამო, რომ დნესტრისპირეთის ტერიტორია იყო და რჩება რუსეთის დე ფაცტო კონტროლის ქვეშ, რადგან რუსეთის ჯარები და სამხედრო აღჭურვილობა განთავსებულია ამ ტერიტორიაზე და რუსეთის ფედერაცია ახორციელებს სეპარატისტული რეჟიმის სავარაუდო მხარდაჭერას.

ბოლოს განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ მოლდოვამ და რუსეთის ფედერაციამ ხელი შეუშალეს მათ ევროპული სასამართლოს წინაშე ინდივიდუალური განაცხადის წარდგენაში და, აქედან გამომდინარე, დაარღვიეს კონვენციის 34-ე მუხლი.

1. არსებით განხილვაზე დასაშვებობასთან დაკავშირებული სამართალწარმოება

4. განაცხადი გადაეცა სასამართლოს ყოფილ პირველ სექციას (სასამართლოს რეგლამენტის 52-ე მუხლის 1-ლი პუნქტი). პირველმა სექციამ მოპასუხე სახელმწიფოებს განაცხადის შესახებ აცნობა 2000 წლის 4 ივლისს. წერილობითი კომენტარები არსებით განხილვაზე დაშვებასთან დაკავშირებით წარმოდგენილი იქნა 2000 წლის 24 ოქტომბერს მოლდოვის მთავრობის მიერ, 2000 წლის 14 ნოემბერს რუსეთის მთავრობის მიერ, ხოლო 2001 წლის 2 იანვარს განმცხადებლების მიერ.

5. 2001 წლის 20 მარტს პირველი სექციის პალატამ იურისდიქცია გადასცა დიდ პალატას, ამასთანავე, არც ერთ მხარეს არ განუცხადებია პრეტენზია იურისდიქციის გადაცემასთან დაკავშირებით (კონვენციის 30-ე და სასამართლოს რეგლამენტის 72-ე მუხლები).

6. დიდი პალატის შემადგენლობა განისაზღვრა კონვენციის 27-ე მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტებისა და რეგლამენტის 24-ე მუხლის შესაბამისად. საბოლოო მსჯელობის შედეგად ბ-ნმა ი. კაბრალ ბარეტომ და ბ-ნმა ბ. ზუპანჩიჩმა, სათადარიგო მოსამართლეებმა, შეცვალეს ბ-ნი ლ. ფერარი ბრავო და ბ-ნი. ჯ. მაკარჩუკი, რომლებსაც არ შეეძლოთ მონაწილეობა მიეღოთ საქმის შემდგომ განხილვაში (რეგლამენტის 24-ე მუხლის მე-3 პუნქტი).

7. 2001 წლის 4 ივლისის გადაწყვეტილებით დიდმა პალატამ 2001 წლის 6 ივნისს დასაშვებობასთან დაკავშირებით გამართული მოსმენის შემდგომ (რეგლამენტის 54-ე მუხლის მე-4 პუნქტი) განაცხადი არსებით განხილვაზე დაშვებულად გამოაცხადა. მოსმენაზე მოლდოვის მთავრობამ განაცხადა, რომ მას სურდა უკან გაეტანა 2000 წლის 24 ოქტომბერს წარდგენილი წერილობითი კომენტარები, იმ ნაწილში მაინც, რომელიც ეხებოდა რუსეთის ფედერაციის პასუხისმგებლობას.

დასაშვებობასთან დაკავშირებულ გადაწყვეტილებაში სასამართლომ დაადგინა, რომ საკითხი იმის თაობაზე, შესაძლებელი იყო თუ არა მოლდოვისა და რუსეთის ფედერაციის პასუხისმგებლობისა და იურისდიქციის საკითხების არსებობა კონვენციის თანახმად და გააჩნდა თუ არა სასამართლოს იურისდიქცია ratione temporis, რათა განეხილა საჩივრები, მჭიდროდ იყო დაკავშირებული საქმის არსებით მხარესთან, და ამიტომ აღნიშნული საკითხებისა და არსებითი მხარის განხილვა გაერთიანებული იქნა.

2. არსებით განხილვასთან დაკავშირებული სამართალწარმოება

(ა) მხარეთა წერილობითი კომენტარები

8. მას შემდეგ, რაც განაცხადი არსებით განხილვაზე იქნა დაშვებული, ორივე მხარემ - განმცხადებლებმა და მოლდოვისა და რუსეთის მთავრობებმა - წარმოადგინეს კომენტარები საქმის არსებით მხარესთან დაკავშირებით: მოლდოვის მთავრობამ 2001 წლის 12 ნოემბერსა და 2002 წლის 28 იანვარს, რუსეთის მთავრობამ 2001 წლის 8 დეკემბერს, ხოლო განმცხადებლებმა 2001 წლის 27 სექტემბერს, 2, 4, 12 და 16 ნოემბერს.

კომენტარები ასევე წარმოადგინა რუმინეთის მთავრობამ, რომელიც სასამართლოს თავმჯდომარემ მოიწვია სამართალწარმოებაში მესამე მხარედ ჩასართავად მართლმსაჯულების ჯეროვნად განხორციელების ინტერესებიდნ გამომდინარე (კონვენციის 36-ე მუხლი და სასართლოს რეგლამენტის 61-ე მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტები). მხარეებმა წარმოადგინეს პასუხები (რეგლამენტის 61-ე მუხლის მე-5 პუნქტი). მხარედ ჩართვის მოთხოვნა იქნა წარმოდგენილი ასევე ქ-ნი ლიუდმილა გუსარის მიერ, რომელიც იყო სამოქალაქო მხარე იმ სამართალწარმოების დროს, რომლის შედეგადაც განმცხადებლებს მსჯავრი დაედოთ ,,მდრ-ს უზენაესი სასამართლოს“ მიერ. დიდი პალატის თავმჯდომარემ უარი განაცხადა ხსენებული ქალბატონის მხარედ ჩართვაზე.

9. მოწმეთა ჩვენებების შემდგომ (იხ. წინამდებარე განაჩენის მე-12 - მე-15 პუნქტები) თავმჯდომარემ მხარეებს შესთავაზა, წარედგინათ საბოლოო კომენტარები ყველაზე გვიან 2003 წლის 1 სექტემბრისათვის. მას შემდეგ, რაც თავმჯდომარემ უარყო რუსეთის მთავრობის თხოვნა გადავადებასთან დაკავშირებით, სასამართლომ მიიღო მხარეთა კომენტარები ზემოხსენებულ დღეს.

10. 2004 წლის 12 იანვარს დიდი პალატის თავმჯდომარემ გადაწყვიტა, მოეწვია მხარეები რეგლამენტის 39-ე მუხლის თანახმად, რათა მათ გადაედგათ ნაბიჯები და უზრუნველეყოთ, რომ ბ-ნი ივანტოში, რომელიც შიმშილობდა 2003 წლის 28 დეკემბრის შემდეგ, პატიმრობაში ყოფილიყო ისეთ პირობებში, რომლებიც შესაბამისი იქნებოდა კონვენციით გარანტირებულ მის უფლებებთან. მხარეები მოიწვიეს რეგლამენტის 24-ე მუხლის მე-2ა პუნქტის შესაბამისად, რათა წარედგინათ ინფორმაცია დროებითი ღონისძიების განხორციელებასთან დაკავშირებით. ბ-ნი ივანტოშის წარმომადგენელმა, ბ-ნმა ვ. გრიბინცეამ, და მოლდოვის მთავრობამ წარუდგინეს სასამართლოს ინფორმაცია 2004 წლის 24 და 26 იანვრით დათარიღებული წერილებით.

11. 2004 წლის 15 იანვარს სასამართლოს თავმჯდომარემ გადაწყვიტა, 39-ე მუხლის შესაბამისად დაევალდებულებინა ბ-ნი ივანტოში, შეეწყვიტა შიმშილობა. 2004 წლის 24 იანვარს ბ-ნი ივანტოშის წარმომადგენელმა აცნობა სასამართლოს, რომ მისმა კლიენტმა 2004 წლის 15 იანვარს შეწყვიტა შიმშილობა.

(ბ) მოწმეთა მოსმენა

12. იმისათვის, რომ ნათელი მოჰფენოდა ცალკეულ სადავო საკითხებს, კერძოდ, იყვნენ თუ არა მოლდოვა და/ან რუსეთი პასუხისმგებელნი სავარაუდო დარღვევებისათვის, სასამართლომ ადგილზე მიავლინა საგამოძიებო მისია კონვენციის 38-ე მუხლის 1-ლი (ა) პუნქტისა და რეგლამენტის 42-ე მუხლის მე-2 პუნქტის (მაშინდელი ვერსიით) შესაბამისად. სასამართლოს გამოძიება მიმართული იყო ფაქტებისათვის ნათელის მოფენისაკენ, რათა შესაძლებელი გამხდარიყო იმის განსაზღვრა, გააჩნდათ თუ არა მოლდოვას ან რუსეთის ფედერაციას იურისდიქცია დნესტრისპირეთში არსებულ სიტუაციაზე, ურთიერთობებზე დნესტრისპირეთსა და მოლდოვასა და რუსეთის ფედერაციას შორის და ასევე განმცხადებელთა პატიმრობის პირობებზე.

სასამართლომ დანიშნა 4 დელეგატი, ბ-ნი გ. რესი, სერ ნიკოლას ბრატცა, ბ-ნი ჯ. კასადევალი და ბ-ნი ე. ლევიტსი, რომლებმაც მოისმინეს მოწმეთა ჩვენებები კიშინიოვსა და ტირასპოლში 2003 წლის 10-დან 15 მარტამდე. კი შინიოვში მოწმეთა ჩვენებების მოსმენა განხორციელდა მოლდოვაში ეუთო-ს შტაბბინაში, რომელმაც დიდი დახმარება აღმოუჩინა სასამართლოს ჩვენებების მოსმენის ორგანიზებაში. ტირასპოლში სასამართლოს დელეგატებმა ჩვენებები მოისმინეს განმცხადებლებისაგან და დნესტრისპირეთში ტირასპოლის მე-3 საპყრობილის სხვა პატიმრებისაგან, ასევე მოწმეებისაგან, რომლებიც მიეკუთვნებოდნენ რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებულ ძალებს მოლდოვის დნესტრისპირეთის რეგიონში რუსეთის ოპერატიული დანაყოფის (,,როდ“) შტაბბინაში.

13. საერთო ჯამში, დელეგატებმა მოისმინეს ჩვენება 43 მოწმისაგან, რომლებიც გამოძახებულნი იყვნენ მხარეებისა და სასამართლოს მიერ. დელეგაციის ხელმძღვანელმა გასცა ნებართვა იმასთან დაკავშირებით, რომ სამი მოწმის ვინაობა ანონიმური ყოფილიყო და, შესაბამისად, მათი ვინაობა აღინიშნა X-ით, Y-ით და Z-ით.

14. შვიდი სხვა მოწმე, რომლებიც გამოძახებულნი იყვნენ დელეგატების წინაშე ჩვენებების მისაცემად, არ გამოცხადდა. მოსმენების დამთავრების შემდეგ, დელეგატების მოთხოვნით, მხარეებმა წარმოადგინეს წერილობითი განმარტებები ხსენებული მოწმეების გამოუცხადებლობასთან მიმართებაში და იმ ნაბიჯების შესახებ, რომლებიც უკავშირდებოდა ამ მოწმეებისათვის უწყების გადაცემას.

არ გამოცხადდნენ შემდეგი მოწმეები: ოლგა ჩაპატინა, რომელიც მოსმენის წინ საავადმყოფოში იქნა მოთავსებული მას შემდეგ, რაც თავს დაესხნენ, ვლადიმირ გორბოვი და მიხაილ ბერგმანი, რომლებსაც მოპასუხე მთავრობა ვერ დაუკავშირდა, პეტრუ გოდიაჩი, რომლის გამოუცხადებლობაც არანაირად არ იქნა ახსნილი, ვალერი პასატი, რომელიც არ იმყოფებოდა მოლდოვის ტერიტორიაზე, და ვალერიუ მურავსჩი და პეტრუ ტაბუიკა, რომლებმაც არ ახსნეს გამოუცხადებლობის მიზეზები.

სასამართლომ წუხილი გამოთქვა იმ ფაქტთან დაკავშირებით, რომ ჩვენების მისაცემად არ გამოცხადდა მეთაური ბერგმანი და, მისი მაღალი თანამდებობიდან გამომდინარე, ძნელად დასაჯერებლად მიიჩნია, რომ შეუძლებელი იყო მასთან დაკავშირება დელეგატებისათვის ჩვენების მისაცემად გამოძახების მიზნით. სასამართლო იტოვებს უფლებას, გამოიტანოს შესაბამისი დასკვნები ამ მოწმის ჩვენების არარსებობის საფუძველზე.

15. დელეგატების წინაშე გამოცხადებულ მოწმეთა სიისა და მათი ჩვენებების რეზიუმეს მოძიება შესაძლებელია წინამდებარე განაჩენის დანართში. დელეგატებისათვის მიცემული მოწმეთა ჩვენებების ხმოვანი ჩანაწერები ასევე წარმოდგენილი იქნა სასამართლო რეგისტრატურის მიერ და შეტანილია საქმის მასალებში.

(გ) დოკუმენტური მტკიცებულებები

16. მხარეთა კომენტარებსა და მოწმეთა განცხადებებთან ერთად სასამართლომ მხედველობაში მიიღო სამართალწარმოების მიმდინარეობის პერიოდში მხარეთა და დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოების მიერ წარმოდგენილი მრავალი დოკუმენტი: წერილი ბ-ნი ილაშკუსაგან; ბ-ნი ივანტოშის განცხადებები და წერილები; მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოების მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტები, რომლებიც ეხებოდა განმცხადებელთა დაკავებასა და პატიმრობასთან დაკავშირებულ გამოძიებას; მოწმეთა, მათ შორის, ოლგა ჩაპატინასა და პეტრუ გოდიაჩის წერილობითი ჩვენებები; დოკუმენტები, რომლებიც ეხებოდა განმცხადებელთა სასამართლო სამართალწარმოებას ,,მდრ-ს უზენაეს სასამართლოში“ და ბ-ნი ილაშკუს ,,შეწყალება”; დნესტრისპირეთთან დაკავშირებული დოკუმენტები მოლდოვისა და რუსეთის ფედერაციის ადმინისტრაციული ორგანოებისაგან; საგაზეთო ამონარიდები პოლიტიკოსების განცხადებებთან და რუსეთის ფედერაციის სხვადასხვა ოფიციალური პირების მიერ გაკეთებულ განცხადებებთან დაკავშირებით; ოფიციალური დოკუმენტები, რომლებიც ეხებოდა რუსეთის ფედერაციის სამხედრო ძალების განთავსებას დნესტრისპირეთში და დნესტრისპირეთის კონფლიქტის მოგვარებას, მათ შორის, ხელშეკრულებები და შეთანხმებები მოლდოვასა და დნესტრისპირეთს და რუსეთის ფედერაციასა და დნესტრისპირეთს შორის და ვიდეოკასეტები დნესტრისპირეთში მიმდინარე ბრძოლებისა და არსებული სიტუაციის შესახებ.

17. სასამართლომ ასევე გაითვალისწინა კიშინიოვში ეუთო-ს მისიის საშუალებით ,,მდრ-ის იუსტიციის სამინისტროს“ მიერ წარმოდგენილი გარკვეული დოკუმენტები, კერძოდ, განმცხადებელთა სამედიცინო ისტორია და მონაცემები, რომლებიც ასახავდნენ ვიზიტებსა და პატიმრების მიერ საპყრობილეში ამანათების მიღებას. მოპასუხე მთავრობებმა ასევე წარმოადგინეს დოკუმენტები იმ კომისიიდან, რომელიც პასუხისმგებელი იყო 1992 წლის 21 ივლისის შეთანხმების ზედამხედველობაზე (,,შერეული საკონტროლო კომისია”).

18. და ბოლოს, ისეთი საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან, როგორიც არის ეუთო, წამების საწინააღმდეგო კომიტეტი (CPT), ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეა, ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისარი და პარლამენტთაშორისი გაერთიანების მმართველი საბჭო, სასამართლომ მოიპოვა დოკუმენტები, რომლებიც ეხებოდა დნესტრისპირეთსა და იქ მყოფ განმცხადებლებს.

I. განმცხადებლები

19. განმცხადებლები, მოლდოვის მოქალაქენი იმ დროისათვის, როდესაც განაცხადი წარმოადგინეს, დაბადებულნი იყვნენ 1952, 1955, 1961 და 1963 წლებში შესაბამისად. იმ დროისათვის, როდესაც განაცხადი წარმოადგინეს, ისინი იმყოფებოდნენ პატიმრობაში მოლდოვის დნესტრისპირეთის ნაწილში.

20. მიუხედავად იმისა, რომ პატიმრობაში იმყოფებოდა, ბ-ნი ილაშკუ 1994 წლიდან 2000 წლამდე ორჯერ იქნა არჩეული მოლდოვის პარლამენტში. როგორც პარლამენტის წევრი, იგი დანიშნული იქნა ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში მოლდოვის დელეგაციის წევრად. 2000 წლის 4 ოქტომბერს ბ-ნმა ილაშკუმ მიიღო რუმინეთის მოქალაქეობა. 2000 წლის დეკემბერში იგი არჩეული იქნა რუმინეთის პარლამენტის სენატში და როგორც რუმინეთის პარლამენტის წევრი დანიშნული იქნა ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში.

21. ბ-ნი ლეშკო და ბ-ნი ივანტოში რუმინეთის მოქლაქეები 2001 წელს გახდნენ.

22. ბ-ნი ილაშკუ გათავისუფლებული იქნა 2001 წლის 5 მაისს; ამის შემდეგ იგი ცხოვრობს ბუქარესტში. მეორე და მესამე განმცხადებლების საცხოვრებელი მდებარეობს კიშინიოვში (მოლდოვა), მეოთხე განმცხადებელი კი ცხოვრობს ტირასპოლში (დნესტრისპირეთი, მოლდოვა). ამჟამად სამივე იმყოფება პატიმრობაში ტირასპოლში.

23. იმ ფაქტის გათვალისწინებით, როგორც ამას განმცხადებლები ამტკიცებენ, რომ მათთვის შეუძლებელი იყო, პირდაპირ მიემართათ სასამართლოსათვის, განაცხადი წარმოდგენილი იქნა მათი მეუღლეების - ქ-ნი ნინა ილაშკუს, ქ-ნი ტატიანა ლეშკოსა დ ქ-ნი ევდოკია ივანტოშის მიერ, ასევე მეოთხე განმცხადებლის დის, ქ-ნი რაისა პეტროვ-პოპას მიერ.

24. მეორე განმცხადებელი სასამართლოს წინაშე ბ-ნი ა. ტანასეს, კიშინიოვის ადვოკატთა კოლეგიის წევრის, მიერ იყო წარმოდგენილი. დანარჩენი განმცხადებლები წარმოდგენილნი იყვნენ ბ-ნი ც. დინუს, ბუქარესტის ადვოკატთა კოლეგიის წევრის, მიერ მის სიკვდილამდე 2002 წლის დეკემბერში. 2003 წლის იანვრის შემდეგ მათ წარმოადგენდა ბ-ნი ვ. გრიბინცეა, კიშინიოვის ადვოკატთა კოლეგიის წევრი.

II. ფაქტების დადგენა

25. იმისათვის, რომ დაედგინა ფაქტები, სასამართლო დაეყრდნო დოკუმენტურ მტკიცებულებებს, მხარეთა კომენტარებს და მოწმეთა ჩვენებებს, რომლებიც მიცემული იქნა ადგილზე, კიშინიოვსა და ტირასპოლში.

26. ფაქტების დადგენის მიზნით მტკიცებულებათა შეფასებისას სასამართლო თვლის, რომ მნიშვნელოვანია შემდეგი კომპონენტები:

(i) წერილობითი და ზეპირი მტკიცებულებების შეფასებისას სასამართლო ზოგადად იყენებდა პრინციპს ,,გონივრულ ეჭვს მიღმა“, როგორც მტკიცების მოთხოვნილ სტანდარტს. ასეთი მტკიცება შესაძლოა გამომდინარეობდეს საკმარისად დასაბუთებული, აშკარა და თანმხვედრი დასკვნების თანაარსებობიდან ან ფაქტის ერთმნიშვნელოვანი პრეზუმფციიდან, ამასთანავე, მხარეთა მოქმედება სასამართლოს მიერ მტკიცებულებების მოპოვების მცდელობასთან მიმართებაში, შესაძლოა, წარმოადგენდეს კომპონენტს, რომელიც მხედველობაში მიიღება (იხ.mutatis mutandis, საქმეზე Ireland v. the United Kingdom 1978 წლის 18 იანვარს გამოტანილი განაჩენი, სერია A №25, გვ. 64-65, პუნქტი 161, და Salman v. Turkey [GC], № 21986/93, პუნქტი 100, ECHR 2000-VII).

(ii) რაც შეეხება დელეგატების მიერ მოპოვებულ ჩვენებებს, სასამართლომ იცის იმ სიძნელეების შესახებ, რომლებიც შესაძლოა წარმოიშვას ასეთი ჩვენებების შეფასებისას, რადგან ისინი მოპოვებულია თარჯიმნის მეშვეობით: ამიტომაც სასამართლომ განსაკუთრებული ყურადღება დაუთმო დელეგატებისათვის მოწმეთა მიერ მიცემული ჩვენებების მნიშვნელობას. სასამართლომ ასევე იცის, რომ ძალიან ბევრი შესაბამისი ფაქტი ეხება იმ მოვლენებს, რომლებსაც ადგილი ჰქონდა დაახლოებით 10 წლის წინ ბუნდოვან და ძალინ რთულ ვითარებაში, რაც ბურუსით მოცულს ხდის წარმოდგენას ზუსტი თარიღებისა თუ სხვა მნიშვნელოვანი დეტალების შესახებ. სასამართლოს არ მიაჩნია, რომ თვით ეს ფაქტი წამოჭრის მოწმეთა ჩვენებების ჭეშმარიტებაში ეჭვის შეტანის საფუძველს.

(iii) იმ შემთხვევაში, როდესაც სახეზეა ფაქტების ურთიერთსაწინააღმდეგო აღწერა, სასამართლო აწყდება ისეთივე სიძნელეს, როგორც პირველი ინსტანციის სასამართლო ფაქტების დადგენისას, და ყურადღება მახვიდლება, მაგალითად, იმ ფაქტზე, რომ მას არ გააჩნია პირდაპირი და დეტალური ცოდნა და ინფორმაცია რეგიონში არსებული პირობების შესახებ. უფრო მეტიც, სასამართლოს არ გააჩნია უფლებამოსილება, აიძულოს მოწმე გამოცხადდეს. წინამდებარე საქმეში გამოძახებული 51 მოწმიდან შვიდი არ გამოცხადდა დელეგატების წინაშე. შესაბამისად, ფაქტების დადგენასთან დაკავშირებით პოტენციურად მნიშვნელოვანი ჩვენებების უქონლობის პირობებში სასამართლო სიძნელის წინაშე დადგა.

27. მხარეთა დახმარებით სასამართლომ ადგილზე წარმართა გამოძიება, რომლის მიმდინარეობის პერიოდშიც მოისმინა შემდეგი 43 მოწმის ჩვენება:

(ა) განმცხადებლის დაკავების, მსჯავრდებისა და პატიმრობის ცალკეულ გარემოებებთან დაკავშირებით განმცხადებლების, ქ-ნი ტატიანა ლეშკოსა და ქ-ნი ევდოკია ივანტოშის, მეორე და მესამე განმცხადებელთა მეუღლეების, ქ-ნი რაისა პეტროვ-პოპას, მეოთხე განმცხადებლის დის ჩვენებები; ასევე ბ-ნი შტეფან ურიტუს ჩვენებები (რომელიც პატიმრობაში იმყოფებოდა 1992 წელს განმცხადებლებთან ერთად), ბ-ნი კონსტანტინ ტიბირნას, ექიმის, რომელმაც გასინჯა განმცხადებლები 1995-97 წლებში, როდესაც ისინი პატიმრობაში იმყოფებოდნენ ტირასპოლსა და ჰლინაიაში, ჩვენებები, ბ-ნი ვლადიმირ გოლოვაჩევის, ტირასპოლის მე-2 საპყრობილის მმართველის, ბ-ნი შტეფან ტჩერბებჩიჩის, 1992-დან 2001 წლამდე ჰლიანიას საპრყობილის მმართველის, ბ-ნი სერგეი კოტოვოის, ჰლინაიას ციხის მმართველის, ბ-ნი ეფიმ სამსონოვის, ,,მდრ“-ის ციხის სამედიცინო სამსახურის დირექტორის, და ბ-ნი ვასილი სემენჩუკის, 1995 წლიდან ჰლინაიას ექიმის ჩვენებები.

(ბ) მოლდოვის მხრიდან განმცხადებლების გათავისუფლებასთან დაკავშირებით განხორციელებულ ღონისძიებებზე და მოლდოვას, რუსეთსა და დნესტრისპირეთს შორის არსებულ ურთიერთობებზე ჩვენებები მისცეს სხვადასხვა მოლდოველმა თანამდებობის პირებმა და პოლიტიკოსებმა: ბ-ნმა დუმიტრუ პოსტოვანმა, მოლდოვის გენერალურმა პროკურორმა 1990 წლიდან 1998 წლის ივლისამდე, ბ-ნმა ვალერიუ კატანემ, მოლდოვის გენერალურმა პროკურორმა 1998 წლის 31 ივლისიდან 1999 წლის 29 ივლისამდე, ბ-ნმა ვასილე რუსუმ, მოლდოვის გენერალურმა პროკურორმა 2001 წლის 18 მაისის შემდგომ, ბ-ნმა ვასილე სტურზამ, გენერალური პროკურორის მოადგილემ 1990 წლიდან 1994 წლამდე და იუსტიციის მინისტრმა 1994 წლიდან 1998 წლამდე, ძ-მ, მოლდოვის მთავრობის ყოფილმა მინისტრმა, ბ-ნმა ვიქტორ ვიერუმ, იუსტიციის მინისტრის მოადგილემ 2001 წლის შემდგომ, X-მა, მოლდოვის ყოფილმა მაღალი თანამდებობის პირმა, ბ-ნმა მირჩა სნეგურმა, მოლდოვის პრეზიდენტმა 1990- 96 წლებში, ბ-ნმა ალექსანდრუ მოშანუმ, მოლდოვის პარლამენტის თავმჯდომარემ 1990-92 წლებში, Y-მა, ყოფილმა მოლდოველმა დიპლომატმა, ბ-ნმა ანდრეი სანგჰელმა, მოლდოვის პრემიერ მინისტრმა 1992-97 წლებში; ბ-ნმა ანატოლი პლუგარუმ, მოლდოვის უშიშროების მინისტრმა 1991-92 წლებში, ბ-ნმა ნიკოლაი პეტრიცამ, მოლდოვის არმიის გენერალმა 1992-93 წლებში, ბ-ნმა ანდრეი შტრატანმა, საბაჟოს ყოფილმა უფროსმა, ბ-ნმა ვლადიმირ მოლოჟენმა, საინფორმაციო ტექნოლოგიათა დეპარტამენტის დირექტორმა, ბ-ნმა იონ კოსტანცმა, თავდაცვის მინისტრმა 1991-92 წლებში, ბ-ნმა ვალენტინე სერედამ, მოლდოვის სასჯელ-აღსრულებითი სამსახურის დირექტორმა, ბ-ნმა ვიქტორ ბერლინშიჩმა, მოლდოვის პარლამენტის წევრმა 1990-94 წლებში, ბ-ნმა კონსტანტინ ობროკმა, პრემიერ-მინისტრის მოადგილემ 1991-92 წლებში და პრეზიდენტის მრჩეველმა 1993-96 წლებში, ბ-ნმა მიხაილ სიდოროვმა, მოლდოვის პარლამენტის წევრმა, და პაველ კრეანგამ, მოლდოვის თავდაცვის მინისტრმა 1992-97 წლებში.

(გ) როდ-ის და რუსეთის ფედერაციის სამშვიდობო ძალებისა და ამ შენაერთების ჯარისკაცების მოლდოვის დნესტრისპირეთში ყოფნასთან დაკავშირებით ჩვენება მისცეს: გენერალმა ბორის სერგეევმა, როდ-ის სარდალმა, პოლკოვნიკმა ალექსანდრე ვერგუზმა, როდ-ის ხელმძღვანელმა ოფიცერმა, ვიცე-პოლკოვნიკმა ვიტალიუს როდზაევიჩუსმა, როდ-ის ხელმძღვანელი ჯგუფის ყოფილმა წევრმა, პოლკოვნიკმა ანატოლი ზვერევმა, მოლდოვის დნესტრისპირეთის რეგიონში რუსეთის სამშვიდობო ძალების სარდალმა, ვიცე-პოლკოვნიკმა ბორის ლევიცკიმ, როდ-თან არსებული სამხედრო ტრიბუნალის თავმჯდომარემ, ვიცე-პოლკოვნიკმა ვალერი შამაევმა, როდ-ის სამხედრო პროკურორმა, და ვასილი ტიმოშენკომ, მე-14 არმიისა და როდ-ის ყოფილმა სამხედრო პროკურორმა.

III. საქმის წინმსწრები ზოგადი მოვლენები

ა. სსრკ-ს დაშლა და მოლდოვა-დნესტრისპირეთის კონფლიქტი დნესტრისპირეთის გამოყოფასთან დაკავშირებით

1. სსრკ-ს დაშლა, დნესტრისპირეთის გამოყოფა და მოლდოვის დამოუკიდებლობა

28. მოლდავეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა, რომელიც შეიქმნა სსრკ-ს უმაღლესი საბჭოს გადაწყვეტილებით 1940 წლის 2 აგვისტოს, დაარსდა ბესარაბიის ნაწილზე, რომელიც ჩამოეჭრა რუმინეთს 1940 წლის 28 ივნისს სსრკ-გერმანიას შორის დადებული მოლოტოვ-რიბენტროპის პაქტის შემდგომ (ხსენებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებთა უმეტესობა რუმინულად მეტყველებდა), და უკრაინის დნესტრის (სსრკ) მარცხენა სანაპიროზე - დნესტრისპირეთში, რომელიც მოლდავეთის საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკას გადაეცა 1940 წელს და დასახლებულია მოსახლეობით, რომლის ლინგვისტური შემადგენლობა 1989 წლისათვის საჯაროდ ხელმისაწვდომი ინფორმაციის თანახმად იყო 40% მოლდოვური, 28% უკრაინული, 24% რუსული და 8% სხვა. რუსული გახდა ახალი საბჭოთა რესპუბლიკის სახელმწიფო ენა. საზოგადოებრივ ცხოვრებაში საბჭოთა ხელისუფლების ორგანოებმა დააწესეს რუსული შრიფტი რუმინული დამწერლობისათვის, რომელიც გახდა ,,მოლდოვური” და დაიკავა მეორე ადგილი რუსულის¹ შემდეგ.

29. 1989 წლის სექტემბერში მოლდავეთის სსრ-ის უმაღლესმა საბჭომ მიიღო ორი კანონი, რომლებითაც შემოიტანა ლათინური ანბანი დამწერლობითი რუმინულისათვის (მოლდოვური) და ხსენებული ენა გამოაცხადა პირველ ოფიციალურ ენად რუსულის ნაცვლად.

1990 წლის 27 აპრილს უმაღლესმა საბჭომ მიიღო ახალი სამფეროვანი (წითელი, ყვითელი და ლურჯი) დროშა მოლდოვური გერბით და ეროვნული ჰიმნი, რომელიც იმ დროისათვის იგივე იყო, რაც რუმინული. 1990 წლის ივნისში, საბჭოთა კავშირში მიმდინარე ავტონომიური და დამოუკიდებლობის მოძრაობის პირობებში, მოლდავეთის საბჭოთა სოციალისტურმა რესპუბლიკამ მიიღო ახალი სახელი, მოლდოვის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა. მან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა 1990 წლის 23 ივნისს (1994 წლის 10 ივნისის ეუთო-ს საინფორმაციო დოკუმენტი - იხ. წინამდებარე განაჩენის 28-ე პუნქტის შენიშვნა).

1991 წლის 23 მაისს მოლდოვის საბჭოთა სოციალისტურმა რესპუბლიკამ გადაირქვა სახელი მოლდოვის რესპუბლიკად.

30. 1990 წლის 2 სექტემბერს გამოცხადებული იქნა ,,მოლდოვის დნესტრისპირეთის რესპუბლიკა“ (,,მდრ“). 1991 წლის 25 აგვისტოს ,,მდრ-ის უმაღლესმა საბჭომ“ მიიღო ,,მდრ“-ის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია.

,,მდრ“ დღემდე არ არის აღიარებული საერთაშორისო თანამეგობრობის მიერ.

31. 1991 წლის 27 აგვისტოს მოლდოვის პარლამენტმა მიიღო მოლდოვის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია. სახელმწიფოს ტერიტორია მოიცავდა დნესტრისპირეთსაც. იმ დროისათვის მოლდოვის რესპუბლიკას არ ჰყავდა თავისი არმია და არმიის შექმნის პირველი მცდელობა განხორციელდა რამდენიმე თვის შემდეგ. მოლდოვის პარლამენტმა თხოვნით მიმართა სსრკ-ს მთავრობას, ,,დაწყებულიყო მოლაპარაკება მოლდოვის მთავრობასთან, რათა ბოლო მოღებოდა მოლდოვის უკანონო ოკუპაციას და მოლდოვის ტერიტორიიდან გაყვანილიყო საბჭოთა ჯარები“.

32. მოლდოვის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ საბჭოთა კავშირის თავდაცვის სამინისტროს ოდესის ოლქის მე-14 არმია (,,მე 14 არმია”), რომლის შტაბბინაც 1956 წლის შემდეგ კიშინიოვში მდებარეობდა, რჩებოდა მოლდოვის ტერიტორიაზე. მიუხედავად ამისა, 1990 წლიდან მოყოლებული დაფიქსირებული იქნა აღჭურვილობის ფართომასშტაბიანი გადაადგილება: სხვადასხვა გადაზიდვებს შორის აღინიშნა აღჭურვილობის დიდი ოდენობით გატანა მოლდოვის ტერიტორიიდან.

33. 1991 წლის განმავლობაში მე-14 არმია შედგებოდა რამდენიმე ათასი ჯარისკაცისგან, სახმელეთო შენაერთებისგან, არტილერიისგან (ჰაერსაწინააღმდეგო სისტემები), ჯავშანმანქანებისა და საჰაერო ხომალდებისგან (მათ შორის, თვითმფრინავებისა და დამრტყმელი შვეულმფრენებისაგან) და გააჩნდა საბრძოლო მასალების საწყობები, მათ შორის, ევროპაში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი საწყობი კოლბასნაში, დნესტრისპირეთში.

34. მე-14 არმიის შეიარაღებასთან ერთად, შეიარაღების საწყობი გააჩნდა ,,დოსააფსაც“ (,,კეთილი ნებით შექმნილი გაერთიანება არმიის, ავიაციისა და ფლოტის დახმარებისათვის“ - ДОСААФ - Добровольное Общество Содействия Армии, Авиации и Флоту), სახელმწიფო ორგანიზაციას, რომელიც შეიქმნა 1951 წელს და განთავსებული იყო მოლდოვის ტერიტორიაზე, რათა მოემზადებინა სამოქალაქო პირები ომისათვის.

მოლდოვის დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ ,,დოსააფის” აღჭურვილობა, რომელიც განთავსებული იყო ქვეყნის იმ ტერიტორიაზე, რომელსაც მოლდოვის მთავრობა აკონტროლებდა, გადავიდა მთავრობის ხელში, ხოლო დარჩენილი აღჭურვილობა, რომელიც განთავსებული იყო დნესტრისპირეთში, გადავიდა დნესტრისპირეთის სეპარატისტების ხელში.

35. 1991 წლის 6 სექტემბერს ,,მოლდოვის დნესტრისპირეთის რესპუბლიკის უმაღლესმა საბჭომ“ გამოსცა ბრძანება, რომლის თანახმადაც ყველა დაწესებულება, კომპანია, ორგანიზაცია, მილიციის შენაერთები, პროკურატურები, მართლმსაჯულების ორგანოები, სუკ-ის შენაერთები და დნესტრისპირეთში მდებარე სხვა სამსახურები, გარდა საბჭოთა შეიარაღებული ძალების საჯარისო შენაერთებისა, გადადიოდა ,,დნესტრისპირეთის რესპუბლიკის“ იურისდიქციაში. ოფიცრებს, თადარიგის ოფიცრებსა და საჯარისო შენაერთების სხვადასხვა თანამდებობის პირებს ებრძანათ, ,,გამოეჩინათ სამოქალაქო სოლიდარობა და თავდაცვის მობილიზება დნესტრისპირეთის მუშებთან ერთად მოლდოვის შეჭრის შემთხვევაში“.

36. 1991 წლის 18 სექტემბერს ,,დნესტრისპირეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარემ“ გადაწყვიტა, დნესტრისპირეთში განთავსებული საბჭოთა შეიარაღებული ძალები შეეყვანა ,,რესპუბლიკის“ იურისდიქციაში.

37. 1991 წლის 14 ნოემბრის №234 ბრძანებულებით მოლდოვის პრეზიდენტმა ბ-ნმა სნეგურმა გამოაცხადა, რომ აღჭურვილობა, იარაღი, საბრძოლო მანქანები, სამხედრო ბაზები და სხვა ქონება, რომელიც ეკუთვნოდა მოლდოვის ტერიტორიაზე განთავსებულ საბჭოთა ჯარების შენაერთებს, წარმოადგენდა მოლდოვის რესპუბლიკის საკუთრებას.

38. 1991 წლის 8 დეკემბერს ბელორუსიამ, რუსეთის ფედერაციამ და უკრაინამ ხელი მოაწერეს მინსკის შეთანხმებას, რომლითაც დააფიქსირეს საბჭოთა კავშირის არსებობის შეწყვეტა და დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის (დსთ - იხ. წინამდებარე განაჩენის 290-ე პუნქტი) შექმნა.

39. 1991 წლის 21 დეკემბერს სსრკ-ს 11-მა წევრმა სახელმწიფომ, მათ შორის, მოლდოვამ და უკრაინამ, ხელი მოაწერეს ალმა-ატის დეკლარაციას, რომელიც ადასტურებდა და აფართოებდა მინსკის შეთანხმებას დსთ-ს შექმნასთან დაკავშირებით. ალმა-ატის დეკლარაცია ასევე ადასტურებდა, რომ დსთ-ს შექმნით სსრკ-მ შეწყვიტა არსებობა, ხოლო დსთ არ წარმოადგენდა არც სახელმწიფოს, არც ზესახელმწიფოებრივ გაერთიანებას. ასევე შეიქმნა დსთის მთავრობათა მეთაურთა საბჭო და მიღებული იქნა მხარდაჭერის გადაწყვეტილება რუსეთის, როგორც სსრკ-ს მემკვიდრის, სტატუსთან დაკავშირებით გაეთიანებული ერების ორგანიზაციასა და უშიშროების საბჭოში და სხვა ორგანიზაციებში.

40. 1992 წლის 30 იანვარს მოლდოვის რესპუბლიკა გახდა ევროპაში უშიშროებისა და თანამშრომლობის კონფერენციის (ეუთკ) წევრი. 1992 წლის 2 მარტს მოლდოვა მიღებული იქნა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში.

41. 1994 წლის 8 აპრილს მოლდოვის პარლამენტმა მოახდინა, გარკვეული დათქმებით, 1991 წლის 21 სექტემბერს ალმა-ატაში მოლდოვის პრეზიდენტის მიერ ხელმოწერილი მოლდოვის დსთ-ში შესვლის ხელშეკრულების რატიფიცირება (იხ. წინამდებარე განაჩენის 293-ე პუნქტი).

2. შეიარაღებული კონფლიქტი (1991-92)

42. ადგილზე მივლენილი საგამოძიებო მისიის დროს სასამართლოს დელეგატების წინაშე გაკეთებულმა განცხადებებმა დაადასტურა, რომ საბრძოლო შეტაკებებს ნამდვილად ჰქონდა ადგილი (იხ. დანართი: ბ-ნი ურიტუ, პუნქტები 64-66 და 69-71; X, პუნქტები 216, 218 და 220; ბ-ნი სნეგური, პუნქტები 230 და 238; ბ-ნი მოსანუ, პუნქტები 243-45; Y, პუნქტი 254; Z, პუნქტები 271 და 277-81; გენერალი პატრიცა, პუნქტები 296-97 და 299; ბ-ნი კოსტასი, პუნქტები 401, 405-07 და 409; და ბ-ნი კრეანგა, პუნქტები 457-60).

მოპასუხე მთავრობები სადავოს არ ხდიან ქვემოთ მოცემული ინფორმაციის ნამდვილობას, თუმცა ისინი სხვადასხვანაირად განმარტავენ ფაქტებს (იხ. წინამდებნარე განაჩენის 50-ე, 56-ე-57-ე, მე-60, 62-ე-64-ე პუნქტები).

43. 1989 წლიდან მოყოლებული მოლდოვის დამოუკიდებლობის საწინააღმდეგო მოძრაობა დაიწყო მოლდოვის სამხრეთში (გაგაუზიში) და ქვეყნის აღმოსავლეთში (დნესტრისპირეთში).

44. საბრძოლო შეტაკებები მოხდა დნესტრისპირეთის სეპარატისტებსა და მოლდოვის პოლიციას შორის 1990 წლის ნოემბერში მოლდოვის აღმოსავლეთში, დუბასარისთან, დნესტრის მარცხენა სანაპიროზე.

45. მომდევნო თვეებში დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებმა შექმნეს შეიარაღებული შენაერთები სახელწოდებით ,,მუშათა რაზმები“, რომელთა ბაზაზეც 1991 წელს სრულად აღჭურვილი და პროფესიონალური ,,რესპუბლიკის გვარდია“ შეიქმნა (იხ. ზემოხსენებული ეუთო-ს საინფორმაციო დოკუმენტი, 1994 წლის 10 ივნისი - იხ. წინამდებარე განაჩენის 28-ე პუნქტის შენიშვნა).

46. განმცხადებლები ამტკიცებენ, რომ 1991 წლის 19 მაისს სსრკ-ს თავდაცვის მინისტრმა უბრძანა მე-14 არმიის სარდალს, გენერალ ნეტკაჩოვს, გამოეძახებინა რეზერვისტები, რათა შევსებულიყო მე-14 არმიის საჯარისო ფორმირებები, რომლებიც განთავსებული იყო დნესტრისპირეთში, და აღნიშნული ჯარები და საბრძოლო აღჭურვილობა ჩაერთო საბრძოლო შეტაკებებში. იგი სავარაუდოდ ამას გამართლებას უძებნიდა შემდეგი არგუმენტებით: ,,გამომდინარე იქიდან, რომ დნესტრისპირეთი არის რუსეთის ტერიტორია და სიტუაცია გაუარესდა და გამწვავდა, ჩვენ იგი უნდა დავიცვათ ყველა საშუალებით“.

47. 1991 წლის 1 დეკემბერს საპრეზიდენტო არჩევნები - რომელიც მოლდოვამ უკანონოდ გამოაცხადა - ჩატარდა დნესტრის მარცხენა სანაპიროზე მდებარე პროვინციებში (დნესტრისპირეთში). ,,მდრ“-ის პრეზიდენტად არჩეული იქნა ბ-ნი იგორ სმირნოვი.

48. 1991 წლის 5 დეკემბრის ბრძანებით ბ-ნმა სმირნოვმა გადაწყვიტა, რომ ,,მოლდოვის დნესტრისპირეთის რესპუბლიკაში განთავსებული სამხედრო შენაერთები, რომელთა უმეტესობა მიეკუთვნებოდა ოდესის სამხედრო ოლქს, გადასცემოდა ქვემდებარეობაში მოლდოვის დნესტრისპირეთის რესპუბლიკის ეროვნული თავდაცვისა და უშიშროების ხელმძღვანელს“. დეპარტამენტის უფროსს, ბ-ნ გენადი ი. იაკოვლევს, რომელიც იყო მე-14 არმიის სარდალი (იხ. წინამდებარე განაჩენის 53-ე პუნქტი), ეთხოვა, განეხორციელებინა ყველა აუცილებელი ღონისძიება, რათა აღკვეთილიყო დნესტრისპირეთის ტერიტორიაზე განთავსებული შეიარაღებული შენაერთების საკუთრებაში მყოფი საბჭოთა არმიის შეიარაღების, აღჭურვილობისა და სხვა საკუთრების გადაგზავნა-გადაცემა. ხსენებულის მიზანს წარმოადგენდა დნესტრისპირეთის სეპარატისტული რეჟიმის სასიკეთოდ დნესტრისპირეთში არსებული საბჭოთა არმიის იარაღის, აღჭურვილობისა და ფასეულობის დაცვა/შენახვა.

49. 1991 წლის დეკემბერში მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებმა უკრაინის ტერიტორიაზე დააკავეს გენერალ-ლეიტენანტი იაკოვლევი და ბრალი წაუყენეს დნესტრისპირეთის სეპარატისტებისათვის დახმარების აღმოჩენაში - მათ შეიარაღებაში, რაც ხორციელდებოდა მე-14 არმიის საწყობებიდან. იგი გადაყვანილი იქნა მოლდოვის ტერიტორიაზე შემდგომი გამოძიების წარმართვის მიზნით.

50. განმცხადებელთა მტკიცებით, გენერალ-ლეიტენანტი იაკოვლევი დაკავებული იქნა მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოების მიერ და მას ბრალი წაუყენეს სეპარატისტების შეიარაღებაში. დაკავების შემდეგ მან სავარაუდოდ გააკეთა განცხადებები, რომლებიც ადასტურებდა რუსეთის ფედერაციის მონაწილეობას კონფლიქტში და მხარდაჭერას დნესტრისპირეთისათვის. ხსენებული ჩვენებები ჩაწერილი იქნა კასეტაზე. თუმცა, განმცხადებელთა მტკიცებით, გენერალ-ლეიტენანტი იაკოვლევი გათავისუფლებული იქნა მოლდოვის ხელისუფლების წინაშე მოსკოვიდან კიშინიოვში სწორედ ამ მიზნით ჩასული რუსი გენერლის ნიკოლაი სტოლიაროვის შუამდგომლობის შედეგად.

მოლდოვის მთავრობამ არ გააკეთა არანაირი კომენტარი ამ საკითხთან დაკავშირებით.

მართალია, ხსენებულს რამდენიმე მოწმე ამტკიცებდა (იხ. დანართი: ბ-ნი ურიტუ, პუნქტი 66; ბ-ნი პოსტოვანი, პუნქტი 182; Z, პუნქტი 272, და ბ-ნი პლუგარუ, პუნქტი 286), სასამართლო ვერ მიიჩნევს, რომ გონივრულ ეჭვს მიღმა დადგენილი იქნა გენერალ-ლეიტენანტ იაკოვლევის გათავისუფლება დნესტრის-პირეთის შეიარაღებული ძალების ტყვეობაში მყოფი მოლდოველი პოლიციელების გათავისუფლების სანაცვლოდ. სასამართლომ მოისმინა განსხვავებული მოსაზრებები გენერალ-ლეიტენანტ იაკოვლევის გათავისუფლების თაობაზე და რაიმე სახის დოკუმენტური მტკიცებულების გარეშე იმასთან დაკავშირებით, თუ რა მოხდა გამოძიების პროცესში ან როგორ გათავისუფლდა გენერალი, სასამართლო არც ადასტურებს და არც უარყოფს მოწმეთა ჩვენებებს, რომელთა უმეტესობაც, დელეგატთა აზრით, ზოგადად სარწმუნო იყო.

მეორეს მხრივ, სასამართლო აღნიშნავს, რომ ხსენებულ საკითხთან დაკავშირებით დაკითხული ყველა მოწმე თანხმდებოდ იმაში, რომ რუსი გენერალი ჩამოვიდა მოსკოვიდან კიშინიოვში, რათა გაეთავისუფლებინა გენერალლეიტენანტი იაკოვლევი.

შესაბამისად, სასამართლო გონივრულ ეჭვს მიღმა დადგენილად თვლის, რომ რუსეთის ფედერაციის ხელისუფლების ორგანოები შუამდგომლობდნენ მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებთან გენერალ-ლეიტენანტ იაკოვლევის გათავისუფლებასთან დაკავშირებით.

51. 1991 წლის ბოლოს და 1992 წლის დასაწყისში სასტიკი შეტაკებები მოხდა დნესტრისპირეთის სეპარატისტების ძალებსა და მოლდოვის უშიშროების ძალებს შორის, რამაც შეიწირა რამდენიმე ასეული ადამიანის სიცოცხლე.

52. განმცხადებლებმა აღნიშნეს გარკვეული ფაქტები, რომლებიც ნათლად მიუთითებდა შეტაკებებზე. ხსენებული ფაქტები არ გაუხდიათ სადავო მოპასუხე მთავრობებს და არ გაქარწყლებულა მოწმეთა ჩვენებებით, რომლებიც დელეგატებმა საგამოძიებო მისიის დროს მოიპოვეს.

53. 1991 წლის 6 დეკემბერს, საერთაშორისო თანამეგობრობისა და უშიშროების საბჭოსათვის მიმართვისას, მოლდოვის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა მირჩე სნეგურმა, მოლდოვის პარლამენტის თავმჯდომარემ ალექსანდრუ მოშანუმ და პრემიერ-მინისტრმა ვალერიუ მურავსჩიმ პროტესტი გამოთქვეს 1991 წლის 3 დეკემბერს დნესტრისპირეთის მარცხენა სანაპიროზე განთავსებული მოლდოვის ქალაქების გრიგორიოპოლის, დუბასარის, სლობოზიას, ტირასპოლისა და რიბნიტას ოკუპაციის წინააღმდეგ მე-14 არმიის მიერ, რომელსაც გაურკვეველი დღიდან ხელმძღვანელობდა გენერალ-ლეიტენანტი იაკოვლევი. ხელისუფლების წარმომადგენლებმა დაადანაშაულეს სსრკ-ს ხელისუფლების ორგანოები, კერძოდ, თავდაცვის სამინისტრო, ხსენებული მოქმედებების წაქეზებაში. მე-14 არმიის ჯარისკაცები დაადანაშაულეს დნესტრისპირეთის სეპარატისტებისათვის სამხედრო აღჭურვილობის გაცემაში და ისეთი სეპარატისტული შეიარაღებული რაზმების ორგანიზებაში, რომლებიც ატერორებდნენ სამოქალაქო მოსახლეობას.

54. 1991 წლის 26 დეკემბრის ბრძანებით ბ-ნმა სმირნოვმა, ,,მდრ-ის პრეზიდენტმა“, შექმნა ,,მდრ-ის შეიარაღებული ძალები“, იმ საჯარისო შენაერთებისა და ფორმირებებისაგან, რომლებიც განთავსებული იყო ,,მდრ” ის ტერიტორიაზე, გარდა იმ შეიარაღებული ძალებისა, რომლებიც შეადგენდა ,,სტრატეგიულ სამშვიდობო ძალებს“.

55. 1992 წლის იანვარში გენერალ-ლეიტენანტი იაკოვლევი გათავისუფლებული იქნა მე-14 არმიის სარდლის თანამდებობიდან დსთ-ის შერეული ძალების სარდლობის მიერ. 1992 წლის 29 იანვარს დსთ-ს შერეული ძალების სარდლის გადაწყვეტილებით გენერალ-ლეიტენანტი იაკოვლევი გადაცემული იქნა ქ. ოდესის ზღვისპირეთის (უკრაინა) სამხედრო კადრების ბიუროს განკარგულებაში.

56. 1991-92 წლებში, მოლდოვის უშიშროების ძალებთან შეტაკების დროს, სსრკ-ს საჯარისო დანაყოფები, მოგვიანებით კი რუსეთის ფედერაციის საჯარისო დანაყოფები ამარაგებდნენ საჭურვლით დნესტრისპირეთის სეპარატისტებს და შედეგად მე-14 არმიის კუთვნილი მრავალი საბრძოლო აღჭურვილობა აღმოჩნდა სეპარატისტების ხელში.

მხარეები ვერ შეთანხმდნენ იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ აღმოჩნდა ხსენებული იარაღი დნესტრისპირეთის წარმომადგენელთა ხელში.

57. განმცხადებელთა მტკიცებით, მე-14 არმია აიარაღებდა სეპარატისტებს ორი გზით: ჯერ ერთი, საჭურვლის საწყობები, რომლებიც ეკუთვნოდა მე-14 არმიას, გახსნილი იყო სეპარატისტებისათვის და, გარდა ამისა, მე-14 არმიის პერსონალი არავითარ წინააღმდეგობას არ უწევდა სეპარატისტებს, როდესაც სეპარატისტული მილიციის წარმომადგენლები და სამოქალაქო პირები ცდილობდნენ საბრძოლო აღჭურვილობის მითვისებას. მაგალითად, არავითარი ძალა არ ყოფილა გამოყენებული დნესტრისპირეთის ქალების კომიტეტის წინააღმდეგ, რომელსაც გალინა ანდრეევა ხელმძღვანელობდა.

სასამართლო აღნიშნავს როდ-ის ოფიცრის მიერ მიცემულ განმარტებას (იხ. დანართი: პოლკოვნიკი ვერგუზი, პუნქტი 359) ქალებისა და ბავშვების მიერ იარაღის ძალისმიერი გზით მითვისებასთან დაკავშირებით, აღნიშნავს, აგრეთვე, რომ ხსენებული სადავოდ იქნა გახდილი ყველა მოლდოველი მოწმის მიერ, რომლებიც დაკითხულნი იქნენ ამ საკითხთან დაკავშირებით.

სასამართლო დაუჯერებლად თვლის იმ ფაქტს, რომ ქალებსა და ბავშვებს შეეძლოთ მიეთვისებინათ იარაღი და საჭურველი სამხედრო პირების მიერ დაცული საწყობებიდან მცველების თანხმობის გარეშე.

მოკლედ რომ ვთქვათ, სასამართლო გონივრულ ეჭვს მიღმა დადგენილად თვლის, რომ დნესტრისპირეთის სეპარატისტებს შეეძლოთ შეიარაღება დნესტრისპირეთში განთავსებული მე-14 არმიის საწყობებიდან. მე-14 არმიის საჯარისო შენაერთები არ უწევდნენ წინააღმდეგობას საწყობებში იარაღის ასაღებად მისულ სეპარატისტებს, პირიქით, მრავალ შემთხვევაში ისინი დახმარებას უწევდნენ სეპარატისტებს იარაღის გადაცემაში და მათთვის საწყობების გახსნაში (იხ. დანართი, ბ-ნი ურიტუ, პუნქტი 65, ბ-ნი პეტროვ-პოპა, პუნქტი 130, ბ-ნი პოსტოვანი, პუნქტები 182 და 201; ბ-ნი კოსტასი, პუნქტი 407, და ბ-ნი კრეანგა, პუნქტი 457).

58. განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ მე-14 არმიის საჯარისო ფორმირებები შეუერთდა სეპარატისტების მხარეს მათი ხემძღვანელობის ნებართვით.

59. მე-14 არმიის ნაღმოსანთა ბატალიონი გენერალ ბუტკევიჩის ბრძანებით გადავიდა სეპარატისტების მხარეს. ხსენებული ინფორმაცია დადასტურებული იქნა რუსეთის მთავრობის მიერ. განმცხადებლები კვლავაც ამტკიცებდნენ, რომ ,,გადაცემის“ დროს მენაღმეები ფლობდნენ კალაშნიკოვის ტიპის მრავალ ავტომატს, ვაზნებს, ,,ტე-ტეს“ და ,,მაკაროვის“ ტიპის პისტოლეტებს, ხელყუმბარებსა და ნაღმმტყორცნებს და ჰაერი-მიწა ტიპის რაკეტებს. სწორედ პარჩანის ბატალიონი იყო, რომელმაც დაანგრია ხიდები დუბასარისა და გურა ბაცილუი-ბაჩიოჩსა და კოშნიტაში.

განმცხადებლები ასევე ამტკიცებდნენ, რომ 1992 წლის 20 ივლისს მე-14 არმიამ სეპარატისტებს გადასცა შეიარაღებული საბრძოლო მანქანები, ზარბაზნები, ტანკები და შეიარაღებული სატრანსპორტო საშუალებები. დამატებით უნდა აღინიშნოს, რომ ბრძოლების დროს საჭურვლისა და დაჭრილების გადატანა/ გადაყვანაში სეპარატისტების მხარეზე მე-14 არმიის კუთვნილი 8 სამხედრო შვეულმფრენი იღებდა მონაწილეობას.

ბ-ნი ლეშკოს მიერ 2001 წლის 19 ნოემბერს სასამართლოსათვის წარმოდგენილ წერილობით განცხადებაში ქ-ნი ოლგა ჩაპინა, ყოფილი მოხალისე, რომელიც მოხალისის სახით მიმაგრებული იყო მოლდოვის უშიშროების სამინისტროში 1992 წლის 15 მარტიდან 15 აგვისტომდე, აღნიშნავს, რომ იმ დროისათვის, როგორც ეს დადასტურებულია სამინისტროს მიერ გაცემული სერტიფიკატით, იგი მუშაობდა რუსეთის არმიის მაღალი თანამდებობის პირების გარემოცვაში, მე-14 არმიის სამეთაურო და დაზვერვის ცენტრში ოლგა სუსლინას სახელით. იქ მუშაობის დროს ხსენებული პირი მოლდოვის უშიშროების სამინისტროს უგზავნიდა ასეულობით დოკუმენტს, რომლებიც ადასტურებდა რუსეთის ჯარების მონაწილეობას შეიარაღებულ ოპერაციებში და ძალზე დიდ მხარდაჭერას იარაღით. ქ-ნი ჩაპინა ასევე აგროვებდა ინფორმაციას, რომელიც ადასტურებდა, რომ მე-14 არმია წარმართავდა სეპარატისტების სამხედრო ოპერაციებს, საერთო ქმედებების ორგანიზებას კი რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის სამინისტრო ახორციელებდა.

60. განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ ათასობით რუსი კაზაკი ჩავიდა რუსეთიდან სეპარატისტებთან ერთად საბრძოლველად და მათ მხარდასაჭერად; კაზაკთა გაერთიანება, რუსული ასოციაცია, აღიარებულია რუსეთის ხელისუფლების ორგანოების მიერ. განმცხადებელთა მტკიცებით, კაზაკების რუსეთიდან ჩასვლას სრულებით არ უშლიდა ხელს რუსეთის ხელისუფლება, მიუხედავად მოლდოვის პრეზიდენტის ბ-ნი სნეგურის რამდენიმეჯერ გამოთქმული პრეტენზიისა ხსენებულ საკითხთან დაკავშირებით. პირიქით, მე-14 არმიის ოფიცრებმა გულთბილად მიიღეს 800 კაზაკი 1992 წლის მარტის დასაწყისში და შეაიარაღეს ისინი. ხსენებულთან დაკავშირებით განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ მაშინ, როდესაც 1988 წელს მოლდოვის ტერიტორიაზე საერთოდ არ იყვნენ კაზაკები, ახლა დნესტრისპირეთის ტერიტორიაზე რუსეთიდან ჩამოსული დაახლოებით 10 000 კაზაკი ცხოვრობს.

რუსეთის მთავრობის განცხადებით, კაზაკები მსოფლიოს სხვა ნაწილებშიც არიან და ყველას აქვს გადაადგილების თავისუფლება.

სასამართლო აღნიშნავს, რომ დელეგატების მიერ მოპოვებული და საქმეში არსებული რამდენიმე დოკუმენტი ადასტურებს, რომ კაზაკთა და რუსეთის მოქალაქეთა დიდი რაოდენობა ჩავიდა დნესტრისპირეთში სეპარატისტების გვერდით საბრძოლველად. სასამართლო ასევე აღნიშნავს, რომ რუსეთის მთავრობა არ უარყოფს ზემოხსენებულს.

შესაბამისად, სასამართლოს გონივრულ ეჭვს მიღმა დადგენილად მიაჩნია, რომ რუსეთის მოქალაქეთა დიდი რაოდენობა ჩავიდა დნესტრისპირეთში მოლდოვის ძალების წინააღმდეგ დნესტრისპირეთის სეპარატისტთა რიგებში საბრძოლველად.

61. 1996 წელს გამოქვეყნებულ წიგნში საგამომცემლო სახლი ,,ვნეშტორგიზდატი” გენერალ ლებედს უწოდებს რუსულ ენიგმას; ავტორი, ვლადიმირ პოლუშინი, წარმოადგენს დოკუმენტური წყაროებით გამყარებულ მრავალ მტკიცებულებას იმასთან დაკავშირებით, თუ რა მხარდაჭერას უწევდა რუსეთის ფედერაცია დნესტრისპირეთის სეპარატისტებს. წიგნი ასევე მოიხსენიებს რუსეთ-დნესტრისპირეთის მიერ ერთობლივი თავდაცვის შტაბბინის შექმნას და მე-14 არმიის მონაწილეობას დნესტრისპირეთის ძალების მიერ განხორციელებულ საბრძოლო ოპერაციებში მოლდოველი ,,მტრების” წინააღმდეგ.

ხსენებულ წიგნზე დაყრდნობით განმცხადებლები მაგალითის სახით ახსენებდნენ მოლდოვის საჯარისო ფორმირების განადგურებას მე-14 არმიის მიერ 1992 წლის 30 ივნისს და მე-14 არმიის მიერ მოლდოველების გარკვეული პოზიციების დაკავებას კოსნიტასთან, დუბასარისთან, სლობოზიასთან და ჰერბოვატთან 1992 წლის 1 ივნისიდან 3 ივლისამდე.

სხვა მხარეებმა არ გააკეთეს კომენტარი წიგნში მოცემულ ინფორმაციასთან დაკავშირებით.

62. განმცხადებელთა მტკიცებით, დნესტრზე გადებული ხიდის მარცხენა მხარე დანაღმული იყო მე-14 არმიის პერსონალის მიერ.

სასამართლო აღნიშნავს, რომ მოწმე, რომელიც კონფლიქტის დროს უშუალოდ მონაწილეობდა სამხედრო ოპერაციებში, ამტკიცებდა, რომ ტერიტორიის ნაწილი დნესტრის მარცხენა ნაპირზე დანაღმული იყო, აღნიშნული სამუშაო განხორციელებული იყო სპეციალისტების მიერ, ხოლო კონფლიქტის დამთავრების შემდეგ მოლდოვის არმიას მოუხდა უცხოელი სპეციალისტების გამოძახება ტერიტორიის განსანაღმავად (იხ. დანართი: ბ-ნი კოსტასი, პუნქტი 406). ხსენებული ინფორმაცია მხარეებს სადავო არ გაუხდიათ.

მოწმეთა ჩვენებების სანდოობის გათვალისწინებით, სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს, რომ მოლდოვის გარკვეული ტერიტორია, რომელიც დნესტრის მარცხენა სანაპიროზე მდებარეობს, დანაღმული იყო იმ ძალების მიერ, რომლებიც მოლდოვის არმიას ებრძოდნენ. მეორეს მხრივ, სასამართლო აღნიშნავს, რომ ხსენებულ მოწმეს არ შეეძლო კატეგორიულად იმის მტკიცება, რომ ნაღმები დადებული იყო მე-14 არმიის პერსონალის მიერ, იგი ამტკიცებდა, რომ ლოგიკურად ასეთ დონეზე ხსენებული სამუშაოს განხორციელება შესაძლებელი იყო მხოლოდ პროფესიონალების, ანუ მე-14 არმიის საჯარისო ფორმირებების მიერ. სასამართლო ასევე აღნიშნავს, რომ ხსენებული მტკიცება არ არის ნათელი ,,გონივრულ ეჭვს მიღმა” და ამიტომ მას არ შეუძლია დადგენილად მიიჩნიოს, რომ ნაღმები დნესტრის მარცხენა სანაპიროზე სწორედ მე-14 არმიის ან როდ-ის პერსონალმა დაამონტაჟა.

63. მოლდოვის მთავრობა ამტკიცებდა, რომ მას არასოდეს განუცხადებია რუსეთის ფედერაციის არმიის მოლდოვის ტერიტორიაზე კანონიერად ყოფნის ან მე-14 არმიის დნესტრისპირეთის კონფლიქტში ჩაურევლობის შესახებ.

საპირისპიროდ, მთავრობა ამტკიცებდა, როგორც ეს მოწმეთა მიერ დელეგატებისათვის მიცემული ჩვენებებიდან გაირკვა, რომ მე-14 არმია, პირდაპირი და არაპირდაპირი გზით, აქტიურად ერეოდა დნესტრისპირეთის კონფლიქტში და გამოდიოდა მოლდოვის შეიარაღებული ძალების წინააღმდეგ. დნესტრისპირეთის სეპარატისტებს შეეძლოთ შეიარაღება იმ იარაღით, რომელიც მე-14 არმიას ეკუთვნოდა და მათ ხელში ხვდებოდა რუსი სამხედროების ხელშეწყობით. მოლდოვის მთავრობა თვლიდა, რომ უსინდისობა იყო იმის მტკიცება, თითქოს ქალებმა ძალის გამოყენებით მოიტაცეს იარაღი და აღჭურვილობა მე-14 არმიის საწყობებიდან. უფრო მეტიც, არც ერთი რუსი ოფიცერი არ დასჯილა დისციპლინარული წესით დაუდევრობისათვის ან ხელშეწყობისათვის მე-14 არმიის საწყობებიდან აღჭურვილობის გატაცებასთან დაკავშირებით.

64. რუსეთის მთავრობა ამტკიცებდა, რომ მე-14 არმია მოლდოვაში იყო იმ დროს, როდესაც დნესტრისპირეთის კონფლიქტი დაიწყო. რუსეთის სამხედრო ნაწილებს, როგორც ასეთი, მონაწილეობა არ მიუღიათ ბრძოლაში და არ ჩარეულან საჩივარში მოხსენიებულ ფაქტებში. თუმცა როდესაც მე-14 არმიის ჯარისკაცების წინააღმდეგ უკანონო შეიარაღებული ოპერაციები ტარდებოდა, ხდებოდა შესაბამისი ღონისძიებების განხორციელება საერთაშორისო სამართლის თანახმად. ზოგადად, რუსეთის მთავრობა მზად იყო, ჰიპოთეზის დონეზე დაეშვა, რომ პირები, რომლებიც მე-14 არმიისადმი კუთვნილებას აცხადებდნენ, შესაძლოა, მონაწილეობას იღებდნენ შესაბამის ქმედებებში, მაგრამ, ამასთანავე, მთავრობამ ხაზი გაუსვა, რომ ასეც რომ მომხდარიყო, ქმედება წარმოადგენდა მძიმე დანაშაულს რუსული კანონმდებლობის თანახმად, რისთვისაც შესაბამისი პირები დაისჯებოდნენ.

რუსეთის მთავრობა ასევე ამტკიცებდა, რომ რუსეთის ფედერაცია ნეიტრალურ მხარედ რჩებოდა კონფლიქტთან მიმართებაში, კერძოდ, მხარს არ უჭერდა მებრძოლებს რაიმე - სამხედრო თუ ფინანსური სახით.

65. სასამართლო აღნიშნავს, რომ დაკითხული მოლდოველი მოწმეები კატეგორიულად ამტკიცებდნენ მე-14 არმიის, ხოლო მოგვიანებით როდ-ის პირდაპირ თუ არაპირდაპირ აქტიურ მონაწილეობას დნესტრისპირეთის სეპარატისტებისათვის იარაღის გადაცემაში. ისინი ასევე ამტკიცებდნენ რუსული საჯარისო ფორმირებების მონაწილეობას კონფლიქტში, კერძოდ, ტანკების მონაწილეობას რუსეთის ფედერაციის დროშით, მოლდოვის პოზიციებისაკენ გასროლებს მე-14 არმიის შენაერთების მხრიდან და მე-14 არმიის საჯარისო ფორმირებების დიდი რაოდენობით რეზერვში გადასროლას, რათა მათ შესაძლებლობა მისცემოდათ, ებრძოლათ დნესტრისპირეთის სეპარატისტებთან ერთად ან გაეწვრთნათ ისინი (იხ. დანართი: ბ-ნი კოსტასი, პუნქტი 406, და ბ-ნი კრეანგა, პუნქტი 457).

ხსენებული მტკიცებები გამყარებულია ინფორმაციით, რომელიც მოცემულია ეუთო-ს 1993 წლის 29 ივლისის №7 მოხსენებაში, რაც თან დაურთო რუმინეთის მთავრობამ, და ასევე სხვა წყაროებით (იხ. დანართი: ბ-ნი მოსანუ, პუნქტი 244). ხსენებულთან დაკავშირებით სასამართლო აღნიშნავს როგორც ინფორმაციის მრავალფეროვნებას, ასევე მის დეტალურ ხასიათს საკითხთან მიმართებაში.

სასამართლო ვერ ხედავს რაიმე მიზეზს იმისათვის, რომ ეჭვი შეიტანოს მოლდოველი მოწმეების ჩვენებათა სარწმუნოობაში და აღნიშნავს, რომ მათი მტკიცება გამყარებულია მოლდოვის მთავრობის მიერ, რომელმაც დაადასტურა ხსენებული ფაქტები ყველა იმ წერილობით კომენტარში, რომლებიც წარმოადგინა სამართალწარმოების პერიოდში.

რაც შეეხება რუსეთის მთავრობის მტკიცებას, რომ მოწმეები მიეკუთვნებოდნენ პოლიტიკურ წრეებს, რომლებიც გამოდიან რუსეთის ფედერაციის წინააღმდეგ, სასამართლო აღნიშნავს, რომ ხსენებული ვერ იქნა დადასტურებული.

უფრო მეტიც, ამ განცხადებების საფუძველზე სასამართლოსათვის შეუძლებელია ნათლად განსაზღვრა, თუ რა შეფარდებითი ძალები გააჩნდათ მოწინააღმდეგე მხარეებს. თუმცა, მხედველობაში იქნა რა მიღებული მე-14 არმიის საჯარისო ფორმირებების მხარდაჭერა სეპარატისტებისადმი და იარაღისა და საჭურვლის მასიური გადაცემა მე-14 არმიის საწყობებიდან, ნათელი გახდა, რომ მოლდოვის არმია წაგებულ პოზიციაში აღმოჩნდა და ვერ შეძლო დნესტრისპირეთზე კონტროლის აღდგენა (იხ. დანართი: Z, პუნქტი 271, და ბ-ნი კოსტასი, პუნქტი 401).

66. 1992 წლის 5 მარტს მოლდოვის პარლამენტმა გამოთქვა პროტესტი რუსეთის ხელისუფლების დუმილის გამო, რაც, პარლამენტის აზრით, წარმოადგენდა ხელშეწყობას იმ დახმარებასთან მიმართებაში, რომელიც ხორციელდებოდა დნესტრისპირეთის სეპარატისტებისათვის რუსეთიდან ჩასული კაზაკების (რომლებიც მიეკუთვნებოდნენ კაზაკთა გაერთიანებას, რუსეთის ხელისუფლების ორგანოების მიერ აღიარებულ ასოციაციას) მიერ. მოლდოვის პარლამენტმა მოუწოდა რუსეთის ფედერაციის უმაღლეს საბჭოს ჩარევისაკენ, რათა უზრუნველყოფილიყო რუსი კაზაკების დაუყოვნებლივ გაწვევა მოლდოვის ტერიტორიიდან.

67. 1992 წლის 23 მარტს მოლდოვის, რუსეთის ფედერაციის, რუმინეთისა და უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრები შეხვდნენ ერთმანეთს ჰელსინკიში და მიიღეს დეკლარაცია, რომელიც აყალიბებდა გარკვეულ პრინციპებს კონფლიქტის მშვიდობიანი გზით მოგვარებასთან დაკავშირებით. შემდგომ შეხვედრებზე, რომლებიც შედგა 1992 წლის აპრილსა და მაისში კიშინიოვში, ოთხმა მინისტრმა გადაწყვიტა ოთხმხრივი კომისიისა და სამხედრო დამკვირვებელთა ჯგუფის შექმნა, რათა ზედამხედველობა განხორციელებულიყო ცეცხლის შეწყვეტის დაცვაზე.

68. 1992 წლის 24 მარტს მოლდოვის პარლამენტმა პროტესტი გამოთქვა რუსეთის ფედერაციის მიერ მოლდოვის საშინაო საქმეებში ჩარევის გამო მას შემდეგ, რაც რუსეთის ფედერაციის უმაღლესმა საბჭომ გამოსცა დეკლარაცია 1992 წლის 20 მაისს და რეკომენდაციით მიმართა მოლდოვის მთავრობას, დნესტრისპირეთის კონფლიქტი ,,დნესტრისპირეთის ხალხის” უფლებების პატივისცემის საფუძველზე მოეგვარებინა.

69. 1992 წლის 28 მარტს მოლდოვის პრეზიდენტმა ბ-ნმა სნეგურმა გამოაცხადა საგანგებო მდგომარეობა. მან აღნიშნა, რომ ,,ავანტიურისტებმა“ დნესტრის მარცხენა სანაპიროზე ,,გარე ძალების დახმარებით” შექმნეს ,,ფსევდო-სახელმწიფო“ და რომ ,,საბჭოთა არმიის თანამედროვე საჭურვლით კბილებამდე შეიარაღებულებმა“ გააჩაღეს კონფლიქტი და ყველაფერი გააკეთეს იმისათვის, რომ დსთ-ის შერეული ჯარების მე-14 არმია კონფლიქტში ჩარეულიყო. საგანგებო მდგომარეობის პირობებში მოლდოვის უშიშროების სამინისტროს, შინაგან საქმეთა სამინისტროს და სხვა შესაბამის უწყებებს, რომლებიც არმიის შენაერთებთან ერთად მოქმედებდნენ, ებრძანათ პრეზიდენტის მიერ, განეხორციელებინათ ყველა შესაბამისი ნაბიჯი, რათა დაეშალათ და განეიარაღებინათ უკანონოდ შექმნილი შეიარაღებული ფორმირებები და მოეძებნათ და მართლმსაჯულების წინაშე წარედგინათ ყველა ის პირი, რომლებმაც ჩაიდინეს დანაშაული სახელმწიფო ორგანოებისა და რესპუბლიკის მოსახლეობის წინააღმდეგ. ე.წ. ,,დნესტრისპირეთის რესპუბლიკის“ დამაარსებლებს და მათ თანამებრძოლებს მოეწოდათ, დაეშალათ უკანონო შეიარაღებული ფორმირებები და ჩაბარებოდნენ რესპუბლიკის ორგანოებს.

70. 1992 წლის 1 აპრილს №320 ბრძანებულებით რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტმა მოლდოვის ტერიტორიაზე განთავსებული სსრკ-ს კუთვნილი საჯარისო შენაერთები, მათ შორის დნესტრის მარცხენა ნაპირზე განთავსებული შენაერთები, გადაიყვანა რუსეთის ფედერაციის იურისდიქციაში, ასე რომ მე-14 არმია გახდა ,,რუსეთის ოპერატიული ჯგუფი მოლდოვის დნესტრისპირეთის რეგიონში“ (,,როდ“ ან, როგორც მას ადრე ეწოდებოდა, ,,მე-14 არმია“).

71. 1992 წლის 1 აპრილის №84 ბრძანებით ,,მდრ-ს პრეზიდენტმა“, ბ-ნმა სმირნოვმა, გაათავისუფლა გენერალ-ლეიტენანტი იაკოვლევი ,,მდრ-ს თავდაცვისა და უშიშროების დეპარტამენტის“ ხელმძღვანელის თანამდებობიდან.

72. 1992 წლის 2 აპრილს გენერალმა ნეტკაჩოვმა, როდ-ის (მე-14 არმია) სარდალმა, უბრძანა მოლდოვის ძალებს, რომლებმაც ალყა შემოარტყეს სეპარატისტების კონტროლის ქვეშ მყოფ ქალაქ ტიგინას (ბენდერი), დაუყოვნებლივ უკან დაეხიათ, ხოლო დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში რუსეთის არმია მიიღებდა შესაბამის ზომებს.

73. განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ გენერალი ნეტკაჩოვის ულტიმატუმის შემდეგ მე-14 არმიისა და სეპარატისტების მიერ გაიმართა გაერთიანებული საბრძოლო ვარჯიშები. სწავლება დაიწყო ტირასპოლში სროლაში სწავლებით.

74. 1992 წლის 4 აპრილს მოლდოვის პრეზიდენტმა, ბ-ნმა სნეგურმა, დეპეშა გაუგზავნა დსთ-ს წევრი ქვეყნების მეთაურებს, დსთ-ს შერეული ძალების სარდალს და მე-14 არმიის სარდალს და მათი ყურადღება გაამახვილა იმ ფაქტზე, რომ მე-14 არმია არ ინარჩუნებდა ნეიტრალიტეტს.

75. 1992 წლის 5 აპრილს ტირასპოლში რუსეთის ფედერაციის ვიცე პრეზიდენტი ჩავიდა. როგორც ეს განმცხადებლების მიერ სასამართლოს წინაშე წარმოდგენილი, პრესაში გამოქვეყნებული სტატიებიდან ჩანს, და მხარეებს სადავო არ გაუხდიათ, ბ-ნმა რუცკოიმ თავიდან მე-14 არმია მოინახულა, ხოლო შემდეგ გაემართა ტირასპოლის ცენტრალურ მოედანზე ბ-ნ სმირნოვთან ერთად. იქ მყოფი 5000 ადამიანის წინაშე წარმოთქმულ სიტყვაში ბ-ნმა რუცკოიმ განაცხადა, რომ ბ-ნ სნეგურს არ სურდა დიალოგის წარმოება და საუკეთესო გამოსავლად დაასახელა კონფედერაცია, რომელშიც მოლდოველები და რუსები ერთად იცხოვრებდნენ თანაბარ საწყისებზე. ბოლოს მან აღნიშნა, რომ მე-14 არმია იმოქმედებდა როგორც დასაყრდენი მებრძოლ მხარეებს შორის იმგვარად, რომ დნესტრისპირელ ხალხს შეძლებოდა დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტის მოპოვება და ყველას მისცემოდა მშვიდობიანი მუშაობის შესაძლებლობა.

76. დსთ-ის ხელმძღვანელის 1992 წლის 8 აპრილის №026 ბრძანებით მიღებული იქნა გადაწყვეტილება, რომ მოლდავეთის ყოფილი საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე განთავსებული ჯარები და მე-14 არმიის შენაერთები შესაძლებელი იყო გამხდარიყო მოლდოვის რესპუბლიკის შეიარაღებული ძალების ბაზისი.

სამხედრო დანაყოფებმა, რომლებიც მე-14 არმიის შემადგენელი ნაწილი იყო, გადაწყვიტეს, შეერთებოდნენ მოლდოვის ახალ არმიას. ხსენებული ნაწილები იყო ფლორესტი (საჭურვლის საწყობი №5381), უნგჰენის მე-4 საარტილერიო პოლკი და უნგჰენის 803-ე სარაკეტო საარტილერიო პოლკი.

მე-14 არმიის 115-ე გამნაღმველთა და მსროლელთა დამოუკიდებელმა ბატალიონმა უარი განაცხადა, ჩაწერილიყო მოლდოვის შეიარაღებულ ძალებში ,,და გადავიდა დნესტრისპირეთის რეგიონის იურისდიქციის ქვეშ”, როგორც ეს განმარტა რუსეთის მთავრობამ.

77. 1992 წლის აპრილში დსთ-ს შეიარაღებული შერეული ძალების სარდლისათვის გაგზავნილ შეტყობინებაში მოლდოვის პრეზიდენტი ბ-ნი სნეგური აცხადებდა, რომ დნესტრისპირეთში განვითარებული მოვლენები წაქეზებული იყო და მათ მხარს უჭერდა ,,სსრკ-ს იმპერიული და პროკომუნისტური სტრუქტურები და მათი სამართალმემკვიდრეები“ და რომ მე-14 არმია არ იყო ნეიტრალური კონფლიქტის დროს. ხსენებულთან დაკავშირებით პრეზიდენტმა ხაზი გაუსვა, რომ დნესტრისპირეთის სამხედრო ფორმირებები აღჭურვილი იყო თანამედროვე იარაღით, რომელიც ეკუთვნოდა ყოფილი საბჭოთა კავშირის არმიას, ამასთანავე, ხაზგასმული იქნა, რომ რუსეთის ფედერაციის ძალიან ბევრმა მოქალაქემ მონაწილეობა მიიღო კონფლიქტში და იბრძოდა სეპარატისტების მხარეზე დაქირავებული ბოევიკების სახით.

78. 1992 წლის აპრილში გაერო-ს წევრი ქვეყნების ლიდერებისათვის, უშიშროების საბჭოსათვის, ეუთო-სა და დსთ-სათვის გაგზავნილ წერილში ბ-ნი სნეგური ადანაშაულებდა მე-14 არმიის სარდალს დნესტრისპირეთის შენაერთების შეიარაღებაში 1991 წლის დეკემბერში და, ამავე დროს, პრეტენზიას გამოთქვამდა იმ მიდგომასთან დაკავშირებით, რომელიც გამოამჟღავნა რუსეთის ფედერაციის დეპუტატების მე-6 კონგრესმა, რომელმაც მოუწოდა და მოიწონა მოლდოვაში რუსეთის ფედერაციის არმიის შენაერთების ყოფნა. ბოლოს ბ-ნი სნეგური აცხადებდა, რომ დნესტრისპირეთის კონფლიქტის მშვიდობიანი დარეგულირების უმნიშვნელოვანეს წინაპირობას წარმოადგენდა რუსეთის ფედერაციის არმიის დაუყოვნებელი გაყვანა მოლდოვის ტერიტორიიდან. მოლდოვის პრეზიდენტმა საერთაშორისო თანამეგობრობას მიმართა თხოვნით, მხარი დაეჭირა მოლდოვის ახალგაზრდა სახელმწიფოსათვის დამოუკიდებლობისა და თავისუფლებისათვის ბრძოლაში.

79. 1992 წლის 20 მაისს მოლდოვის პარლამენტის თავმჯდომარემ პროტესტი გამოთქვა 1992 წლის 19 მაისს დნესტრისპირეთის ტერიტორიის დამატებით ოკუპაციაზე მე-14 არმიის მიერ, რომელსაც ზურგს უმაგრებდნენ კაზაკები, რუსი ბოევიკები და დნესტრისპირეთის შეიარაღებული ძალები. თავმჯდომარის განცხადებაში აღნიშნული იყო, რომ სამხედრო აგრესია რუსეთის ფედერაციის მხრიდან არღვევდა მოლდოვის სუვერენიტეტს და საერთაშორისო სამართლის ყველა ნორმას და საერთოდ დნესტრისპირეთის კონფლიქტის დარეგულირებასთან დაკავშირებით წარმოებულ მოლაპარაკებებს სრულიად მოჩვენებითს ხდიდა. პრეზიდენტმა ბრალი დასდო რუსეთის ფედერაციას დნესტრისპირელი სეპარატისტების შეიარაღებაში და მოსთხოვა რუსეთის ფედერაციის უმაღლეს საბჭოს, შეეჩერებინა აგრესია და მოლდოვის ტერიტორიიდან უკან გაეწვია რუსეთის შეიარაღებული ძალები.

80. პროტესტი ასევე მიმართული იყო ტირასპოლსა და მოსკოვში ბ-ნი რუცკოის, რუსეთის ფედერაციის ვიცე-პრეზიდენტის, მოლდოვის მიმართ ,,აგრესიით სავსე” გამოსვლისა და როდ-ის სამხედრო საბჭოს მიერ 1992 წლის 19 მაისს გაკეთებული განცხადების წინააღმდეგ.

81. 1992 წლის 26 მაისს მოლდოვის პარლამენტმა გაუგზავნა წერილი უკრაინის უმაღლეს საბჭოს და მადლობა გადაუხადა უკრაინის ხელისუფლების ორგანოებს, რომლებმაც უარი განაცხადეს, შეერთებოდნენ საოკუპაციო ძალებს 1992 წლის 19 მაისს.

82. 1992 წლის 22 ივნისს მოლდოვის პარლამენტმა მიმართა საერთაშორისო თანამეგობრობას, დაეგმო ,,ახალი აგრესია, რომელიც დანაშაულებრივად განხორციელდა დნესტრისპირეთში 1992 წლის 21 ივნისს მე-14 არმიის ძალების მიერ” და პროტესტი გამოეთქვა იმასთან დაკავშირებით, რომ მე-14 არმიის დამანგრეველმა ქმედებებმა და მაროდიორობამ აიძულა ძალიან ბევრი მშვიდობიანი მცხოვრები, დაეტოვებინა სახლები და გაქცეულიყო. საერთაშორისო თანამეგობრობას ეთხოვა, გამოეგზავნა ექსპერტები დნესტრისპირეთში, რათა შეჩერებულიყო ადგილობრივი მოსახლეობის ,,გენოციდი”.

83. 1992 წლის 23 ივნისს მოლდოვის პრეზიდენტმა ბ-ნმა სნეგურმა თხოვნით მიმართა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალურ მდივანს ბ-ნ ბუტროს ბუტროს გალის, რათა ეცნობებინა უშიშროების საბჭოს წევრებისათვის ,,მე-14 არმიის მიერ ქალაქ ტიგინაზე თავდასხმის შესახებ“, რომელსაც იგი განიხილავდა ,,პირდაპირ და უხეშ“ ჩარევად მოლდოვის საშინაო საქმეებში. ბ-ნმა სნეგურმა ასევე გამოთქვა პრეტენზია რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტის ბ-ნი ელცინის მიმართ და ვიცე-პრეზიდენტის რუცკოის განცხადებასთან დაკავშირებით, ,,რომელიც ნათლად წარმოაჩენდა, რომ რუსეთის ფედერაცია არ აპირებდა, დაეთმო ,,უფლებები“, რომლებსაც აღარ ფლობდა არც de jure და არც de facto იმ ტერიტორიასთან მიმართებაში, რომელიც მას უკვე აღარ ეკუთვნოდა საბჭოთა იმპერიის დაშლის შემდეგ. ბ-ნი სნეგური მიმართვას შემდეგნაირად ამთავრებდა: ,,მუქარები, რომლებიც რუსეთის ხელისუფლების მხრიდან ახლახანს განმეორდა მოლდოვის - დამოუკიდებელი და სუვერენული სახელმწიფოს - სამართლებრივი ხელისუფლების წინააღმდეგ, მოლდოველი ხალხის შეშფოთების საგანია, რადგან ეს მუქარები, როგორც ჩანს, ემსახურება და წარმოადგენს ჩვენს შიდა საქმეებში ჩარევას, რაც, თავის მხრივ, საბჭოთა კომუნისტური იმპერიალისტური სისტემის საშუალებებსა და მეთოდებს განეკუთვნება“.

84. 1992 წლის ივლისის პირველ ნახევარში დსთ-ში ინტენსიური მოლაპარაკებები გაიმართა მოლდოვაში დსთ-ს სამშვიდობო ძალების განთავსებასთან დაკავშირებით. ნახსენები იქნა მინსკში 1992 წლის მარტში ხელმოწერილი შეთანხმება, რომელიც ეხებოდა სამხედრო დამკვირვებლებს და დსთ-ს სტრატეგიულ სამშვიდობო ძალებს.

85. დსთ-ს შეხვედრაზე, რომელიც გაიმართა მოსკოვში 1992 წლის 6 ივლისს, მიღებული იქნა გადაწყვეტილება მოლდოვაში, წინასწარი ღონისძიების სახით, დსთ-ს სამშვიდობო ძალების განთავსების შესახებ. სამშვიდობო ძალებში უნდა შესულიყო რუსული, უკრაინული, ბელორუსული, რუმინული და ბულგარული ჯარები. აღნიშნული განხორციელდებოდა მოლდოვის თანხმობის პირობით. მიუხედავად იმისა, რომ მოლდოვის პარლამენტმა მეორე დღესვე გააკეთა ასეთი მოთხოვნა, ხსენებული სამშვიდობო ძალები არასოდეს ყოფილა განთავსებული, რადგან გარკვეული ქვეყნები არ ფიქრობდნენ დსთ-ს ძალებში მონაწილეობის მიღებაზე თანხმობის გამოთქმას.

86. 1992 წლის 10 ივლისს, ეუთკ-ს ჰელსინკის სამიტზე, მოლდოვის პრეზიდენტმა ბ-ნმა სნეგურმა მოითხოვა ეუთკ-ს სამშვიდობო ძალების მოლდოვის სიტუაციასთან მიმართებაში გამოყენების შესაძლებლობის განხილვა. ხსენებული არ განხორციელებულა, რადგან ადგილი არ ჰქონია ეფექტურ და ხანგრძლივი დროის განმავლობაში ცეცხლის შეწყვეტას (იხ. ზემოხსენებული ეუთო-ს საინფორმაციო დოკუმენტი, 1994 წლის 10 ივნისი - წინამდებარე განაჩენის 28-ე პუნქტის შენიშვნა).

87. 1992 წლის 21 ივლისს მოლდოვის პრეზიდენტმა ბ-ნმა სნეგურმა და რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტმა ბ-ნმა ელცინმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას ,,მოლდოვის რესპუბლიკის დნესტრისპირეთის რეგიონში შეიარაღებული კონფლიქტის მეგობრული გზით მოგვარების პრინციპების შესახებ” (იხ. წინამდებარე განაჩენის 292-ე პუნქტი).

დოკუმენტის ასლზე, რომელიც სასამართლოს მოლდოვის მთავრობამ წარუდგინა, არის მხოლოდ ბ-ნი სნეგურისა და ბ-ნი ელცინის ხელმოწერები. რუსეთის მთავრობამ სასამართლოს წარუდგინა ასლი, რომელზეც ჩანს ბ-ნი სნეგურისა და ბ-ნი ელცინის, როგორც პრეზიდენტების, ხელმოწერები. ბ-ნი სნეგურის ხელმოწერის ქვეშ ასლზე ასევე ჩანს ბ-ნი სმირნოვის ხელმოწერა მისი რაიმე სტატუსის მითითების გარეშე.

ბ-ნი სმირნოვის ხელმოწერა არ არის იმ ასლზე, რომელიც წარმოადგინა მოლდოვის მთავრობამ. სასამართლოს დელეგატებისთვის მიცემულ ჩვენებაში ბ-ნმა სნეგურმა დაადასტურა, რომ ოფიციალურ დოკუმენტზე, რომელიც ორ პირად იყო ხელმოწერილი, იყო მხოლოდ მისი და ბ-ნი ელცინის ხელმოწერები (იხ. დანართი: ბ-ნი სნეგური, პუნქტი 228).

როგორც სასამართლოსათვის მოწმის მიერ მიცემული ჩვენებიდან ირკვევა, შეთანხმების ტექსტი მომზადებული იყო რუსული მხარის მიერ, რომელმაც წარუდგინა დოკუმენტი მოლდოვის მხარეს ხელმოსაწერად (იხ. დანართი, პუნქტი 281).

88. რუსეთის მთავრობა ამტკიცებდა, რომ 1992 წლის 21 ივლისის შეთანხმების მე-4 მუხლის თანახმად, რუსეთის ფედერაციამ ხელი მოაწერა შეთანხმებას არა როგორც კონფლიქტის მხარემ, არამედ როგორც კონფლიქტის მშვიდობიანი გზით მოგვარების საკითხში შუამავალმა.

89. შეთანხმება ითვალისწინებდა უშიშროების ზონის პრინციპს, რომელიც უნდა შექმნილიყო ,,კონფლიქტის მხარეების“ მიერ არმიების გაყვანით ამ ტერიტორიიდან (1-ლი მუხლის მე-2 პუნქტი).

90. შეთანხმების მე-2 მუხლის თანახმად, შეიქმნა შერეული საკონტროლო კომისია, რომელიც შედგებოდა მოლდოვის, რუსეთის ფედერაციისა და დნესტრისპირეთის წარმომადგენლებისაგან. კომისიამ შტაბბინა ტიგინაში (ბენდერი) დაიდო.

შეთანხმება ასევე ითვალისწინებდა სამშვიდობო ძალების შექმნას, რომელსაც უნდა უზრუნველეყო ცეცხლის შეწყვეტა და უშიშროება. სამშვიდობო ძალების შემადგენლობაში უნდა შესულიყო 5 რუსული ბატალიონი, 3 მოლდავური ბატალიონი და დნესტრიპირეთის რესპუბლიკის 2 ბატალიონი. ეს ბატალიონები უნდა დამორჩილებოდნენ შერეულ სამხედრო სტრუქტურულ დანაყოფს, რომელიც, თავის მხრივ, ემორჩილებოდა შერეულ საკონტროლო კომისიას.

91. შეთანხმების მე-3 მუხლის თანახმად, ქალაქი ტიგინა გამოცხადდა რეგიონად, რომელიც ექვემდებარებოდა უსაფრთხოების ზონას, ქალაქის ადმინისტრაცია კი გადავიდა ,,ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების ხელში, რომლებიც საჭიროების შემთხვევაში იმოქმედებდნენ საკონტროლო კომისიასთან ერთად“. შერეულ საკონტროლო კომისიას დაევალა ტიგინაში ართლწესრიგის დაცვა ადგილობრივ პოლიციასთან ერთად.

მე-4 მუხლის თანახმად, რუსეთის ფედერაციის მე-14 არმიას, რომელიც განთავსებული იყო მოდლოვის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე, მოეთხოვა, დარჩენილიყო მკაცრად ნეიტრალური; მე-5 მუხლი კრძალავდა სანქციებს ან ბლოკადას და მიზნად ისახავდა ყველა იმ ბარიერის მოხსნას, რომლებიც ხელს უშლიდა საქონლის, მომსახურებისა და ადამიანების თავისუფალ მოძრაობას.

და ბოლოს, შეთანხმებით გათვალისწინებული ღონისძიებები განსაზ- ღვრული იქნა როგორც ,,კონფლიქტის პოლიტიკური მეთოდებით მოგვარების მნიშვნელოვანი ნაწილი“ (მე-7 მუხლი).

3. შეიარაღებული კონფლიქტის შემდეგ განვითარებული მოვლენები

92. 1994 წლის 29 ივლისს მოლდოვამ მიიღო ახალი კონსტიტუცია. კონსტიტუცია ითვალისწინებდა, inter alia, რომ მოლდოვა ნეიტრალური სახელმწიფოა რომ იგი კრძალავს მის ტერიტორიაზე სხვა ქვეყნების ჯარების ყოფნას და რომ ავტონომიის სტატუსი შეიძლება მიენიჭოს იმ რეგიონებს, რომლებიც განთავსებულია დნესტრის მარცხენა სანაპიროზე (იხ. წინამდებარე განაჩენის 294-ე პუნქტი).

93. 1994 წლის 21 ოქტომბერს მოლდოვამ და რუსეთის ფედერაციამ ხელი მოაწერეს შეთანხმებას. შეთანხმება ეხებოდა რუსეთის ფედერაციის იმ სამხედრო შენაერთების სამართლებრივ სტატუსს, რომლებიც დროებით იმყოფებოდნენ მოლდოვის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე. შეთანხმება ითვალისწინებდა ასევე გაყვანის ვადებსა და ხერხებს (იხ. წინამდებარე განაჩენის 296-ე პუნქტი). შეთანხმების მე-2 მუხლი ითვალისწინებდა, რომ მოლდოვის ტერიტორიიდან რუსეთის ჯარების გაყვანა უნდა მომხდარიყო დნესტრისპირეთის კონფლიქტის პოლიტიკური მოგვარებისა და ,,მოლდოვის რესპუბლიკის დნესტრისპირეთის რეგიონის” სტატუსის დადგენის პარალელურად.

ხსენებული შეთანხმება რატიფიცირებული არ ყოფილა რუსეთის ფედერაციის ხელისუფლების ორგანოების მიერ და, შესაბამისად, არც არასოდეს შესულა ძალაში (იხ. წინამდებარე განაჩენის 115-ე პუნქტი).

94. განმცხადებელთა მტკიცებით, რუსეთის სამშვიდობო ძალები არ ინარჩუნებდნენ მკაცრ ნეიტრალიტეტს, ისინი მხარს უჭერდნენ დნესტრისპირეთის წარმომადგენლებს და შესაძლებლობას აძლევდნენ მათ, შეეცვალათ ძალების თანაფარდობა, რომელიც მიღწეული იქნა მხარეებს შორის 1992 წლის 21 ივლისის ცეცხლის შეწყვეტის დროს.

95. 1995 წლის 28 დეკემბერს მოლდოვის დელეგაციამ შერეულ საკონტროლო კომისიაში წერილი გაუგზავნა რუსეთის დელეგაციას შერეულ საკონტროლო კომისიაში და პროტესტი გამოთქვა იმ წინადადების გამო, რომელიც წამოჭრა რუსეთის ფედერაციის სახმელეთო ძალების სარდლის მოადგილემ იმასთან დაკავშირებით, რომ რუსეთის სამშვიდობო შენაერთების ძალაუფლება და მანდატი გადასცემოდა როდ-ს, რასაც მოლდოვის დელეგაცია თვლიდა 1992 წლის 21 ივლისის შეთანხმების მე-4 მუხლის დარღვევად. წინადადება ასევე მიუღებლად იქნა მიჩნეული იმის გამო რომ ,,როდ-ის პერსონალი გარკვეულწილად პოლიტიზირებული იყო და არ გააჩნდა მიუკერძოებლობა კონფლიქტში მონაწილე მხარეებთან მიმართებაში“. მოლდოვის დელეგაციამ მიუთითა 1992 წლის 21 ივლისის შეთანხმებაში ხსენებული ნეიტრალიტეტის პრინციპების გარკვეულ დარღვევებზე. ეს დარღვევები მოიცავდა: მე-14 არმიის მიერ ტირასპოლის ხელისუფლებისათვის გარკვეული სამხედრო საჭურველისა და აღჭურვილობის გადაცემას, ,,მდრ“-ს ჯარების გაწვრთნას რუსეთის არმიის მიერ და მე-14 არმიიდან გარკვეული სამხედრო შენაერთების გადასვლას ,,მდრ“-ს მხარეზე - მაგალითად, პარკანის გამნაღმველთა ბატალიონისა, რომელიც გადაიქცა ,,მდრ“-ს საარტილერიო დანაყოფად, ტიგინას (ბენდერის) სიმაგრის გადაცემას ,,მდრ“-ს მე-2 ფეხოსანთა ბრიგადისთვის ან ,,მდრ“-სათვის სლობოზიას დეპოს (რომელიც მე-14 არმიის ბატალიონის ხელში იყო) გადაცემას.

მოლდოვის დელეგაციამ ყურადღება გაამახვილა იმ ფაქტზე, რომ ,,მდრ“-ს სამხედრო შენაერთები შეყვანილი იქნა უსაფრთხოების ზონაში შერეული საკონტროლო კომისიის რუსული ჯარების დუმილით გამოხატული თანხმობით. ყურადღება გამახვილდა იმ ფაქტზე, რომ შეიარაღებული რაზმები შეიქმნა ტიგინაში (ბენდერი), რომელიც გამოცხადებული იქნა უსაფრთხოების ზონად და რჩებოდა რუსეთის სამშვიდობო ძალების პასუხისმგებლობის ქვეშ, ხოლო ტიგინაში (ბენდერი) და ტირასპოლში მზადდებოდა იარაღი და საჭურველი.

მოლდოვის დელეგაციამ თხოვნით მიმართა თავის მთავრობას, განხილულიყო დნესტრისპირეთში რუსული სამშვიდობო ძალების მრავალეროვანი ძა32 ლებით ჩანაცვლების შესაძლებლობა გაერო-ს ან ეუთო-ს სისტემების ფარგლებში. ბოლოს მოლდოვის დელეგაციამ გამოხატა იმედი 1994 წლის 21 ოქტომბერს მიღწეული შეთანხმების სწრაფ განხორციელებასთან დაკავშირებით. ხსენებული შეთანხმება ეხებოდა რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებული ძალების გაყვანას მოლდოვის ტერიტორიიდან.

96. 1996 წლის 17 იანვრის წერილში შერეულ საკონტროლო კომისიაში რუსული დელეგაციის ხელმძღვანელმა განაცხადა, რომ მოლდოვის დელეგაციის მიერ 1995 წლის 28 დეკემბერს წარმოდგენილი მაგალითები მე-14 არმიის პერსონალის სავარაუდო მიკერძოებასთან დაკავშირებით წარმოადგენდა ,,ფაქტების დამახინჯებას” და აბსოლუტური სიცრუე იყო. რუსული დელეგაცია თვლიდა, რომ 1992 წლის 21 ივლისის შეთანხმება ნათლად ითვალისწინებდა როდ-ისათვის იმ გარკვეული ვალდებულებების გადაცემას, რომლებიც გააჩნდა სამშვიდობო ძალებს. რუსულმა მხარემ მოსთხოვა მოლდოვის დელეგაციას პოზიციის გადასინჯვა და მისი წინადადებების ხელახლა განხილვა იმ მიმართულებით, რომლითაც ისინი რუსეთის თავდაცვის მინისტრმა ჩამოაყალიბა.

97. 1997 წლის 8 მაისს მოსკოვში ბ-ნმა ლუკინშჩმა, მოლდოვის პრეზიდენტმა, და ბ-ნმა სმირნოვმა, „მდრ-ს პრეზიდენტმა“, ხელი მოაწერეს მემორანდუმს, რომელიც ქმნიდა საფუძველს მოლდოვის რესპუბლიკასა და დნესტრისპირეთს შორის ურთიერთობათა ნორმალიზებისათვის. ხსენებული შეთანხმებით მხარეები აპირებდნენ ნებისმიერი ისეთი უთანხმოების მოგვარებას, რომელიც შესაძლოა წარმოშობილიყო მოლაპარაკებების პერიოდში, რუსეთის ფედერაციისა და უკრაინის დახმარებით, თუკი ეს საჭირო გახდებოდა. ხსენებული სახელმწიფოები იყვნენ ეუთო-სა და დსთ-ს ფარგლებში დადებული შეთანხმებების განხორციელების გარანტები. მემორანდუმი ხელმოწერილი იქნა გარანტი მხარეების, სახელდობრ, ბ-ნი ელცინის მიერ რუსეთის ფედერაციის მხრიდან და ბ-ნი კუჩმას მიერ უკრაინის მხრიდან. დოკუმენტს ხელი მოაწერა ასევე ეუთო-ს პრეზიდენტმა ბ-ნმა ჰ. პეტერსონმა, რომელიც ესწრებოდა ხელმოწერას მხარეებისა და გარანტი სახელმწიფოების მიერ. მემორანდუმის დებულებების თანახმად, დნესტრისპირეთის სტატუსს შემდეგი პრინციპები უნდა დადებოდა საფუძვლად: გადაწყვეტილებები ორივე მხარეს უნდა მიეღო, ძალაუფლება უნდა გადანაწილებულიყო და დელეგირებულიყო, გარანტებს კი ეს ორმხრივად უნდა უზრუნველეყოთ. დნესტრისპირეთს მონაწილეობა უნდა მიეღო მოლდოვის რესპუბლიკის საგარეო ურთიერთობების წარმართვაში, რათა მასთან დაკავშირებული საკითხები ორმხრივი შეთანხმების საფუძველზე განსაზღვრულიყო. დნესტრისპირეთს უფლება ეძლეოდა, თავად დაემყარებინა და ჰქონოდა საერთაშორისო ურთიერთობები ეკონომიკურ, სამეცნიერო, ტექნიკურ, კულტურულ და სხვა სფეროებში, რაც შემდგომში ორმხრივი შეთანხმებით უნდა განსაზღვრულიყო.

მემორანდუმი მიესალმება რუსეთის ფედერაციისა და უკრაინის მისწრაფებას, იმოქმედონ როგორც იმ დებულებების შესრულების გარანტებმა, რომლებიც განსაზღვრულია დნესტრისპირეთის სტატუსთან დაკავშირებულ მემორანდუმში. მხარეებმა ასევე დაადასტურეს შერეული სამშვიდობო ძალების მიერ საერთო ქმედებების განხორციელების აუცილებლობა უსაფრთხოების ზონაში, როგორც ეს განსაზღვრულია 1992 წლის 21 ივლისის შეთანხმებაში. შეთანხმებათა დარღვევის შემთხვევაში მემორანდუმი ასევე უფლებას ანიჭებს მხარეებს, კონსულტაციები გამართონ გარანტ მხარეებთან, რათა მოხდეს სიტუაციის ნორმალიზება. და ბოლოს, ორივე მხარე კისრულობს ვალდებულებას, დაამყარონ ურთიერთობა ერთმანეთთან საერთო სახელმწიფოს მოლდავეთის სსრ-ს, როგორც იგი არსებობდა 1990 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით - კონტექსტში.

98. 1998 წლის 20 მარტს მოლდოვის, დნესტრისპირეთის, რუსეთის ფედერაციისა და უკრაინის წარმომადგენლებმა ოდესაში (უკრაინა) ხელი მოაწერეს გარკვეულ დოკუმენტებს, რომლებიც მიმართული იყო დნესტრისპირეთის კონფლიქტის დარეგულირებისაკენ (იხ. წინამდებარე განაჩენის 123-ე პუნქტი).

99. ევროპის საბჭოს წევრების მიერ ნაკისრ ვალდებულებათა და მოვალეობათა შესრულების საპარლამენტო კომიტეტის მიერ მოლდოვასთან დაკავშირებული მოხსენების პროექტზე 1999 წელს წარმოდგენილ კომენტარებში მოლდოვის მთავრობა მიუთითებდა, რომ სეპარატისტული ხელისუფლება უკანონოდ იღებდა იარაღს როდ-ის საწყობებიდან ,,და რუსეთის ფედერაციის ხელისუფლების ორგანოები ამაზე დუმილით რთავდნენ ნებას, ხოლო მათი ძალები განთავსებულია უსაფრთხოების ზონაში მოლდოვის დნესტრისპირეთის ტერიტორიაზე“.

100. 2001 წლის 6 თებერვალს შერეულ საკონტროლო კომისიაში მოლდოვის დელეგაციამ წერილი გაუგზავნა რუსეთისა და დნესტრისპირეთის დელეგაციებს და პროტესტი გამოთქვა სამშვიდობო ძალების მეთაურების მიკერძოებასთან დაკავშირებით. მეთაურებს ბრალი ედებოდათ დნესტრისპირეთის შეიარაღებული შენაერთებისათვის უსაფრთხოების ზონაში საბრძოლო აღჭურვილობისა და საჭურვლის შემოტანაზე ნებართვის მიცემაში. მოლდოვის დელეგაცია ხაზგასმით აღნიშნავდა, რომ ხსენებული ფაქტები დაფიქსირებული იქნა ხმელეთზე მყოფი სამხედრო დამკვირვებლების მიერ, რომლებმაც პრეტენზია გამოხატეს რუსეთის სამშვიდობო ჯარების მეთაურის მიმართ, რომელიც არც მონიტორინგს ახორციელებდა და არც აღკვეთდა უსაფრთხოების ზონაში შეიარაღების არსებობას და ამგვარად ჩირქს სცხებდა სამშვიდობო ძალების მანდატსა და სტატუსს. ბოლოს მოლდოვის დელეგაცია აღნიშნავდა, რომ სიტუაციისადმი ასეთი მიდგომა რუსი სამშვიდობოების მხრიდან წარმოადგენდა დნესტრისპირეთის მხარის წახალისებას.

რუსეთის მთავრობა ამტკიცებდა, რომ სამშვიდობო ძალები პატივს სცემდნენ ნეიტრალიტეტის პრინციპს, რაც მოთხოვნილი იყო 1992 წლის 21 ივლისის შეთანხმებით.

სასამართლო აღნიშნავს მოწმის ჩვენებას, რომელიც მიცემული იქნა რუსეთის სამშვიდობო ძალების მეთაურის პოლკოვნიკ ავერევის მიერ (იხ. დანართი, პუნქტი 368), იმასთან დაკავშირებით, რომ რუსეთის სამშვიდობო ჯარები ასრულებდნენ შეთანხმებას. მოწმე ასევე აცხადებდა, რომ მან არ იცოდა არანაირი უკანონო ქმედებების შესახებ, რომლებიც სავარაუდოდ განახორციელა დნესტრისპირეთის მხარემ რუსეთის ჯარების მიერ კონტროლირებად ზონაში.

თუმცა სასამართლო აღნიშნავს, რომ ამ მტკიცების საწინააღმდეგოდ მოიპოვება შერეული საკონტროლო კომისიის ოფიციალური დოკუმენტები, რომლებიც დეტალურად ადასტურებს, რომ რუსეთის სამშვიდობო ძალების მიერ კონტროლირებად სხვადასხვა ტერიტორიაზე, როგორიც იყო, მაგალითად, ტიგინა (ბენდერი), დნესტრისპირეთის სეპარატისტული ძალები არღვევდნენ ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებას.

მხედველობაში იღებს რა შერეული საკონტროლო კომისიის დოკუმენტების ოფიციალურ ხასიათს და მათში ასახული ინფორმაციის თანმიმდევრულობას, სასამართლო საკმარისად ნათლად და დადგენილად მიიჩნევს, რომ რუსეთის ფედერაციის ძალების პასუხისმგებლობის ქვეშ მყოფ ტერიტორიაზე დნესტრისპირეთის მხარე არ ახორციელებდა იმ ვალდებულებებს, რომლებიც 1992 წლის 21 ივლისის შეთანხმებიდან გამომდინარეობდა.

101. 2001 წლის 16 აპრილს მოლდოვისა და რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტებმა, ბ-ნმა ვორონინმა და ბ-ნმა პუტინმა, ხელი მოაწერეს ერთობლივ დეკლარაციას, რომლის მე-5 პუნქტის თანახმად:

,,პრეზიდენტები მხარს უჭერენ დნესტრისპირეთის კონფლიქტის მხოლოდ მშვიდობიანი გზით მოგვარებას, რაც დამყარებული უნდა იყოს მოლდოვის ტერიტორიული მთლიანობისა და ადამიანის უფლებათა პატივისცემის პრინციპზე“.

102. 2001 წლის 4 სექტემბრით დათარიღებულ დოკუმენტში, რომელშიც გაანალიზებულია მოლდოვის დნესტრისპირეთის რეგიონში კონფლიქტის მშვიდობიანი გზით მოგვარების პრინციპებთან დაკავშირებით მოლდოვა-რუსეთს შორის დადებული 1998 წლის 20 მარტის შეთანხმების განხორციელება, შერეულ საკონტროლო კომისიაში მოლდოვის დელეგაციამ მიანიშნა დნესტრისპირეთის მხარის მიერ ნაკისრი ვალდებულებების შეუსრულებლობაზე: მან ჩამოაყალიბა ახალი სამხედრო შენაერთები, შეიტანა იარაღი უსაფრთხოების ზონაში და შექმნა საგუშაგოები. მოლდოვის დელეგაციამ შეშფოთება გამოხატა იმ ფაქტთან დაკავშირებით, რომ შერეულმა სამხედრო ხელმძღვანელობამ რაიმე ნაბიჯი კი არ გადადგა, რათა ბოლო მოეღო ხსენებული სიტუაციისათვის, არამედ მხოლოდ ფაქტების კონსტატირებას ახდენდა. მოლდოვის დელეგაცია გამოვიდა წინადადებით, რომ იმისათვის, რომ მომხდარიყო მხარეების მიერ ნაკისრ ვალდებულებათა შესრულების უზრუნველყოფა, მოლდოვისა და რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრებს განეხილათ კონკრეტულ ღონისძიებათა განხორციელების საკითხი. და ბოლოს, მოლდოვის დელეგაციამ წამოჭრა წინადადება, რომ სამხედრო დამკვირვებლის ფუნქცია უსაფრთხოების ზონაში ეუთო-ს გადასცემოდა.

103. 2003 წლის მარტში დნესტრისპირეთში რუსეთის სამშვიდობო ძალებში შედიოდა 292 ჯარისკაცი, 17 ჯავშან-მანქანა, 29 სხვა მანქანა და 164 ავტომატი.

დღეისათვის, სასამართლოსთვის მიცემული ჩვენების თანახმად (იხ. დანართი: პოლკოვნიკი ზვერევი, პუნქტი 367), არც ერთი ჯარისკაცი მე-14 არმიის ან როდ-ის შემადგენლობიდან არ მსახურობს რუსულ სამშვიდობო ძალებში.

104. დნესტრისპირეთის მხარესთან შეხვედრები გრძელდება, რათა განხილული იქნეს სხვადასხვა ასპექტები დნესტრისპირეთის კონფლიქტთან დაკავშირებით გამოსავლის ძიებაში.

105. ხსენებულ მოლაპარაკებებზე მოლდოვის მხარე არწმუნებდა დნესტრისპირეთის მხარეს, შეექმნა კომისია, რომელიც განიხილავდა დნესტრისპირეთის სასამართლოს მიერ მსჯავრდებულ იმ პირთა შეწყალების შესაძლებლობას, რომლებიც მსჯავრდების შედეგად პატიმრობაში იმყოფებოდნენ დნესტრისპირეთში (იხ. დანართი: ბ-ნი სტურზა, პუნქტები 309, 312 და 318).

106. ერთ-ერთი საკითხი, რომელიც რეგულარულად იხილებოდა მო35 ლაპარაკებების დროს და შეტანილი იყო განსახილველ საკითხთა ნუსხაში, იყო იმუნიტეტი გამოძიებისაგან, რომელსაც ითხოვდა დნესტრისპირეთის მხარე დნესტრისპირეთის ადმინისტრაციის სამოქალაქო მოხელეებისა და ოფიციალური პირებისათვის (იხ. დანართი: ბ-ნი სტურზა, პუნქტი 446).

107. 2002 წლის შემდეგ ეუთო-ს, მოლდოვის პრეზიდენტისა და რუსეთის პრეზიდენტის მიერ შემოთავაზებული იქნა მოლდოვის ფედერალურ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბების რამდენიმე გეგმა.

108. ეუთო-ს დახმარებით წარმართული უახლესი მოლაპარაკებები ემყარებოდა წინადადებებს, რომელთა მიზანი იყო ფედერალური სახელმწიფოს შექმნა, სადაც დნესტრისპირეთი ისარგებლებდა ავტონომიის სტატუსით.

109. 2003 წლის 4 აპრილს დნესტრისპირეთის მხარესთან მოლაპარაკების კონტექსტში მოლდოვის პარლამენტმა მიიღო ოქმი, რომელიც ეხებოდა მოლდოვის ფედერალური კონსტიტუციის პროექტის შექმნის მექანიზმს.

110. მოლდოვაში ეუთო-ს მისიის მიერ გამოქვეყნებული პრესრელიზის თანახმად, შერეული კომისიის პირველი შეხვედრა გაიმართა 2003 წლის 24 აპრილს მოლდოვაში ეუთო-ს შტაბბინაში. შეხვედრის დროს მიღებული იქნა გადაწყვეტილება, რომ საბოლოო ტექსტი მზად უნდა ყოფილიყო 2003 წლის ოქტომბრისათვის, ისე, რომ ახალი კონსტიტუცია წარდგენოდა მთელ მოლდოველ ხალხს, რათა შემდგომში მიღებულიყო რეფერენდუმის გზით, რომელიც გაიმართებოდა 2004 წლის თებერვალში.

ბ. 1992 წლის 21 ივლისის შემდგომ პერიოდში რუსეთის ფედერაციის არმიისა და პერსონალის ყოფნა დნესტრისპირეთში

1. როდ-ის ჯარები და აღჭურვილობა დნესტრისპირეთში

(ა) რუსეთის ფედერაციის მიერ კონვენციის რატიფიცირებამდე

111. როგორც 1992 წლის 21 ივლისის შეთანხმების მე-4 მუხლით იქნა განსაზღვრული, მოლდოვამ და რუსეთის ფედერაციამ დიწყეს მოლაპარაკებები მოლდოვის ტერიტორიიდან როდ-ის გაყვანისა და გაყვანის პერიოდში მისი სტატუსის შესახებ.

1994 წელს რუსეთმა წამოჭრა წინადადება, რომ როდ-ის გაყვანა უნდა დამთხვეოდა დნესტრისპირეთის კონფლიქტის მოგვარებას (იხ. წინამდებარე განაჩენის 93-ე პუნქტი), და მოლდოვა დაეთანხმა ხსენებულ წინადადებას, რომელსაც მიუღებლად თვლიდა, მხოლოდ რუსეთის დაჟინებული მოთხოვნისა და რუსეთის დარწმუნების შემდეგ, ხელი შეეწყო ილაშკუს ჯგუფის სწრაფად გათავისუფლებისთვის (იხ. Y, პუნქტი 254).

2004 წლის 12 თებერვლის პრესრელიზში მოლდოვის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა, რომ მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოები კატეგორიულად წინააღმდეგნი იყვნენ დნესტრისპირეთის კონფლიქტის მოგვარების და რუსეთის ჯარების მოლდოვის ტერიტორიიდან გაყვანის პარალელური რეჟიმისა და რომ ისინი მოითხოვდნენ რუსეთის ჯარების სრულ და უპირობო გაყვანას, რაც გათვალისწინებული იყო ეუთო-ს გადაწყვეტილებებით (იხ. წინამდებარე განაჩენის 124-ე პუნქტი), განსაკუთრებით კი იმის მხედველობაში მიღებით, რომ ეუთო-ს წევრმა სახელმწიფოებმა შექმნეს ფონდი, რომელიც დაკავშირებული იყო გაყვანის დაფინანსებასთან.

112. 1994 წლის 21 ოქტომბრის შეთანხმების (,,პირველი შეთანხმება”) მე-2 მუხლი ითვალისწინებდა რუსეთის მიერ თავისი საჯარისო შენაერთების გაყვანას შეთანხმების ძალაში შესვლიდან 3 წლის განმავლობაში, გაყვანის პროცესი კი დადგენილ დროში უნდა დამთხვეოდა დნესტრისპირეთში კონფლიქტის დარეგულირებას და ,,მოლდოვის რესპუბლიკის დნესტრისპირეთის რეგიონის“ სპეციალური სტატუსის განსაზღვრას (იხ. წინამდებარე განაჩენის 296-ე პუნქტი). რაც შეეხება რუსეთის ჯარების საბოლოო გაყვანის ეტაპებსა და თარიღს, მე-2 მუხლის თანახმად, ეს უნდა განსაზღვრულიყო ცალკე ოქმით, რომელიც უნდა დადებულიყო თავდაცვის მინისტრებს შორის.

113. შეთანხმების მე-5 მუხლის თანახმად, ნებისმიერი ტიპის იმ საბრძოლო ტექნიკის, იარაღისა თუ საჭურვლის გაყიდვა, რომელიც ეკუთვნოდა მოლდოვის ტერიტორიაზე მყოფ რუსეთის ფედერაციის ძალებს, შესაძლებელი იყო განხორციელებულიყო მხოლოდ ორ მთავრობას შორის დადებული შეთანხმების შედეგად.

114. შეთანხმების მე-7 მუხლის თანახმად, ტირასპოლის სამხედრო აეროდრომი ერთობლივად უნდა გამოეყენებინათ როდ-ისა და ,,მოლდოვის რესპუბლიკის დნესტრისპირეთის რეგიონის” სამოქალაქო ავიაციებს. მეორე შეთანხმება, რომელიც დაიდო 1994 წლის 21 ოქტომბერს მოლდოვისა და რუსეთის თავდაცვის მინისტრებს შორის (,,მეორე შეთანხმება”), ეხებოდა ტირასპოლის აეროდრომის მართვას. მაგალითად, ხსენებული შეთანხმების თანახმად, ტირასპოლის აეროდრომზე ფრენა უნდა განხორციელებულიყო ,,მოლდოვის რესპუბლიკის დნესტრისპირეთის რეგიონის სამოქალაქო ავიაციისა და რუსეთის ფედერაციის საბრძოლო დანაყოფებისათვის განკუთვნილი ავიაციის დროებითი წესების“ თანახმად, რაც ხორციელდებოდა მოლდოვის სახელმწიფოს სამოქალაქო ავიაციასა და რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის სამინისტროს შორის კოორდინირებული ქმედებებით (იხ. წინამდებარე განაჩენის 297-ე პუნქტი).

115. 1994 წლის 9 ნოემბერს მოლდოვის მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება, განეხორციელებინა შეთანხმება მოლდოვის ტერიტორიიდან რუსეთის ჯარების გაყვანასთან დაკავშირებით. დაუდგენელ დღეს რუსეთის ფედერაციის მთავრობამ გადაწყვიტა, წარედგინა შეთანხმება დუმისათვის რატიფიცირების მიზნით. 1998 წლის 17 ნოემბერს, რადგანაც 1994 წლის 21 ოქტომბრის პირველი შეთანხმება კიდევ არ იყო რატიფიცირებული დუმის მიერ, რუსეთის ფედერაციის საგარეო საქმეთა მინისტრმა თხოვნით მიმართა დუმას, ამოეღო საკითხი განსახილველ საკითხთა სიიდან, ვინაიდან ,,სამინისტროს ნებისმიერი გადაწყვეტილება საკითხის გადასინჯვასთან დაკავშირებით დამოკიდებული იყო მოლდოვის რესპუბლიკასა და დნესტრისპირეთის რეგიონთან ურთიერთობების განვითარებაზე და ხსენებულ ტერიტორიაზე კონფლიქტის პოლიტიკურ მოგვარებაზე. 1999 წლის იანვარში შეთანხმება ამოღებული იქნა დუმის მიერ განსახილველ საკითხთა სიიდან. იგი ჯერაც არ შესულა ძალაში.

მეორე შეთანხმება დამტკიცდა მხოლოდ მოლდოვის მთავრობის მიერ 1994 წლის 9 ნოემბერს.

116. მოლდოვის მთავრობამ ხაზი გაუსვა, რომ სიტყვები „დნესტრისპირეთის რეგიონის სამოქალაქო ავიაცია“, რომლებიც შედიოდა რუსეთის ფედერაციასთან დადებულ შეთანხმებაში, განმარტებული უნდა ყოფილიყო, როგორც მინიშნება ხელისუფლების ადგილობრივი მმართველობის კონსტიტუციურ ორგანოებზე, რომლებიც პასუხისმგებელნი იყვნენ ხელისუფლების ცენტრალური ორგანოების წინაშე და ხსენებული დასახელება არ იგულისხმებდა დნესტრისპირეთის სეპარატისტულ რეჟიმს.

რუსეთის მთავრობის მტკიცებით, აღნიშნული სიტყვები ნიშნავდა ამჟამინდელ ხელისუფლების ორგანოებს, რომლებიც გამოდიოდნენ როგორც ადგილობრივი ბიზნეს-პარტნიორები. რუსეთის ხელისუფლება ამტკიცებდა, რომ ხსენებული არ ნიშნავდა ,,მდ“-ს რაიმე სახით ოფიციალურ თუ პოლიტიკურ აღიარებას.

117. სასამართლო პირველ რიგში აღნიშნავს, რომ 1994 წლის 21 ოქტომბრის არც ერთი ხელშეკრულება არ შესულა ძალაში რუსეთის მიერ რატიფიცირების განუხორციელებლობის გამო.

შემდეგ სასამართლო აღნიშნავს, რომ როდ-ის სარდლის ბ-ნი სერგეევის ჩვენების თანახმად, ტირასპოლის აეროდრომი გამოიყენება თავისუფალი სივრცის სახით როგორც რუსეთის სამხედრო ჯარების, ასევე დნესტრისპირელი სეპარატისტების მიერ. ცის სივრცე კონტროლდება მოლდოვა-უკრაინის საჰაერო მარშრუტების კონტროლიორების მიერ. როგორც გაირკვა, რუსეთის საჰაერო ხომალდს არ შეუძლია არც აფრენა და არც დაფრენა ტირასპოლის აეროდრომზე მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოების მიერ გაცემული ნებართვის გარეშე.

ფრენის უსაფრთხოება ტირასპოლის აეროდრომზე ხორციელდება რუსეთის ძალების მიერ რუსეთის საჰაერო ხომალდის აფრენა-დაფრენასთან და ხმელეთზე გაჩერებასთან დაკავშირებით და დნესტრისპირელი სეპარატისტების მიერ მათ საჰაერო ხომალდებთან მიმართებაში. არც როდ-ის ხელმძღვანელობა და არც რუსი სამშვიდობო ძალები არ ერევიან იმაში, თუ როგორ იყენებენ დნესტრისპირელი სეპარატისტები ტირასპოლის აეროდრომს. თავის მხრივ, დნესტრისპირელი სეპარატისტები არ ერევიან იმაში, თუ როგორ იყენებენ რუსეთის ჯარები აეროდრომს (იხ. დანართი: გენერალი სერგეევი, პუნქტი 340).

118. ბ-ნი იური პინტეას კვლევიდან ,,მოლდოვის რესპუბლიკის აღმოსავლეთ რეგიონის სამხედრო ასპექტები” (რომელიც გამოაქვეყნა მოლდოვის საზოგადოებრივი პოლიტიკის ინსტიტუტმა 2001 წლის აგვისტოში და სასამართლოს განმცხადებლებმა წარუდგინეს) ჩანს, რომ ,,მდრ”-ს სამხედრო ფორმირებებმა კონტროლი დააწესეს საკონტროლო კოშკურაზე და ტირასპოლის აეროდრომის ტექნიკურ დანადგარებზე, რაც არღვევდა 1994 წლის 21 ოქტომბრის შეთანხმებას, მაშინ, როდესაც აეროდრომის როდ-ის ნაწილი გამოიყენებოდა არა დანიშნულებისამებრ, როგორც ეს ჩაწერილი იყო შეთანხმებაში, მაგალითად, დნესტრისპირეთში რუსი პოლიტიკოსების ვიზიტისა და იარაღით ვაჭრობისა და გადაზიდვისათვის.

პროცესის სხვა მხარეებს არ გაუკეთებიათ კომენტარი ზემოხსენებულ ინფორმაციასთან დაკავშირებით.

119. პირველი შეთანხმების მე-13 მუხლის თანახმად, ნებისმიერი საცხოვრებელი, ბარაკები, ავტოპარკი, სასროლი პოლიგონი და მანქანებზე დამონტაჟებული დანადგარები, საწყობები და რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების გასვლის შემდეგ იქ დარჩენილი გამოუყენებელი ხელსაწყოები უნდა გადაეცეთ ,,მოლდოვის რესპუბლიკის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს“ იმავე რაოდენობით, რა რაოდენობითაც ისინი de facto არსებობს. შეთანხმების თანახმად, რუსეთის სამხედროების კუთვნილი უძრავი ქონების გადაცემა-გაყიდვის წესებიც ამ მიზნით მხარეების მთავრობებს შორის დადებული შეთანხმებით უნდა განსაზღვრულიყო.

120. შეთანხმების მე-17 მუხლის თანახმად, მოლდოვის ტერიტორიიდან დადგენილ ვადებში რუსეთის ფედერაციის სამხედრო ნაწილების გაყვანის უზრუნველყოფისა და რუსეთში ახალ ადგილას მათი ეფექტურად განთავსების მიზნით მოლდოვის რესპუბლიკას მოეთხოვა გარკვეული თანხების თავის თავზე აღება რუსეთის ფედერაციის ტერიტორიაზე საცხოვრებელი სახლების აგებისა და დადგმისათვის.

121. 1996 წლის მოსაზრება №3-ში, რომელიც ეხებოდა რუსეთის ფედერაციის დაშვებას ევროპის საბჭოში, ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეამ აღნიშნა ის მისწრაფება, რომელიც გამოხატა რუსეთის ფედერაციამ: ,,მოეხდინა ხელმოწერიდან 6 თვის ვადაში 1994 წელს რუსეთ-მოლდოვის მთავრობებს შორის დადებული შეთანხმების რატიფიცირება და განეგრძო მე-14 არმიისა და მისი საჭურვლის გამოტანა მოლდოვის ტერიტორიიდან შეთანხმების ხელმოწერიდან 3 წლის ვადაში“.

122. 1996 წლის 30 აგვისტოს მოხსენებაში რუსეთის ფედერაციის გენერალური პროკურატურის მთავარმა სამხედრო პროკურორმა, გენერალ-ლეიტენანტმა გ.ნ. ნოსოვმა აღნიშნა, რომ როდ-ში საბრძოლო არჭურვილობის განკარგვასთან დაკავშირებით ჩადენილი იქნა კანონდარღვევები და უკანონო ქმედებები. კერძოდ, მან აღნიშნა არასაკმარისი ზედამხედველობა, რამაც ხელი შეუწყო ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებასა და ქურდობას, გადაწყვეტილებების შეუსრულებლობას, რაც გულისხმობდა დნესტრისპირეთის ლიდერებისათვის ხმარებიდან ამოღებული ავტომანქანების უფასოდ გადაცემას, როდ-ის საწყობებიდან სამხედრო ინჟინრების გამოგონებების გადაცემას დნესტრისპირეთის ლიდერებისათვის, რის შემდეგაც ამ უკანასკნელებმა მოითხოვეს გადაცემულ ნივთთა რაოდენობის გაზრდა და ,,მდრ“-სათვის ნებართვის გარეშე რამდენიმე ასეული ერთეული ტექნიკისა და რამდენიმე ასეული ტონა აღჭურვილობის გადაცემა.

შესაბამისად, მთავარმა სამხედრო პროკურორმა თხოვნით მიმართა რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის მინისტრს, გადაედგა დამატებითი ნაბიჯები, რათა ბოლო მოღებოდა კანონის დარღვევას როდ-ში, და განეხილა გენერალლეიტენანტ ე-სა და გენერალ-მაიორ დ-სათვის დისციპლინარული სასჯელის დაკისრების საკითხი დაკისრებულ ვალდებულებებზე ეფექტური კონტროლის განუხორციელებლობისა და გულგრილობისათვის. თავდაცვის მინისტრს ეთხოვა განხორციელებული ღონისძიებების შედეგების მოხსენება.

123. 1998 წლის 20 მარტს, სხვა დოკუმენტებს შორის, რომლებიც ეხებოდა დნესტრისპირეთში სიტუაციის დარეგულირებას, ოდესაში (უკრაინა) ხელმოწერილი იქნა შეთანხმება მე-14 არმიის სამხედრო ფასეულობებთან დაკავშირებული საკითხების შესახებ. ხელმომწერები იყვნენ რუსეთის მხრიდან ბ-ნი ჩერნომირდინი, ხოლო ,,მდრ-ს მხრიდან - პრეზიდენტი“ ბ-ნი სმირნოვი.

შეთანხმებაზე თანდართული გრაფიკის მიხედვით, გარკვეული საწყობების გატანა და დაშლა, რაც უნდა განხორციელებულიყო აფეთქებით ან სხვა მექანიკური პროცესებით, უნდა დამთავრებულიყო 2001 წლის 31 დეკემბრისათვის; სხვა პირობებთან ერთად, ეს დამოკიდებული იყო მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოების, კერძოდ, ,,დნესტრისპირეთის რეგიონის ხელისუფლების ორგანოების“ ნებართვაზე.

ზედმეტი საჭურვლის და როდ-ის სხვა აღჭურვილობის გატანა (გადაცემა და დაშლა) დაგეგმილი იყო არა უგვიანეს 2002 წლის 31 დეკემბრისა. როდ-ის სტანდარტული შეიარაღებისა და იმ პერსონალის გაყვანა, რომელიც არ შედიოდა სამშვიდობო ჯარებში, უნდა დამთავრებულიყო 2002 წლის 31 აგვისტოსათვის, იმ პირობით, რომ საჭურვლისა და სხვა აღჭურვილობის გატანის პროცესი რუსეთში იმ დროისათვის დასრულდებოდა, რომ სხვა აღჭურვილობა გადატანილი ან დაშლილი იქნებოდა და რომ მოლდოვა შეასრულებდა მასზე 1994 წლის 21 ოქტომბერს ხელმოწერილი შეთანხმებით დაკისრებულ ვალდებულებებს.

(ბ) რუსეთის ფედერაციის მიერ კონვენციის რატიფიცირების შემდეგ

124. 1999 წლის 19 ნოემბერს სტამბულში გამართულ სამიტზე ეუთო-ს სახელმწიფოთა და მთავრობათა მეთაურებმა მიანიშნეს, რომ ისინი მოელოდნენ ,,მოლდოვიდან რუსეთის ფედერაციის ჯარების რაც შეიძლება დროულ, სათანადო და სრულ გაყვანას“ და მიესალმნენ რუსეთის ფედერაციის მიერ ნაკისრ ვალდებულებას, სრულად გაეყვანა ჯარები მოლდოვის ტერიტორიიდან 2002 წლის ბოლოსათვის. სამიტზე აღინიშნა, რომ საერთაშორისო შემფასებელთა მისია მზად იყო, დაუყოვნებლივ მივლენილიყო რუსული აღჭურვილობისა და შეიარაღების გატანა-განადგურებაზე თვალყურის სადევნებლად.

125. ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეისთვის 1999 წელს წარდგენილ კომენტარებში მოლდოვის მთავრობა ამტკიცებდა, რომ იმ დღისათვის რუსეთის ფედერაციის ხელისუფლების მიერ წარმოდგენილი ციფრები საწყობებში შენახულ როდ-ის შეიარაღებასთან და აღჭურვილობასთან დაკავშირებით შეადგენდა 42 000 ტონას, მაგრამ შეუძლებელი იყო ხსენებული მონაცემების სისწორის შემოწმება, რადგან რუსეთის ფედერაციის ხელისუფლების ორგანოები და დნესტრისპირეთის სეპარატისტები უარს აცხადებდნენ შემფასებელ მისიასთან დაკავშირებით თანხმობის გამოთქმაზე.

მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოები ყურადღებას ამახვილებდნენ იმ ფაქტზე, რომ როდ-ის პერსონალის ნებისმიერი გაყვანა, რასაც თან არ ახლდა როდ-ის საწყობებში არსებული უამრავი იარაღის გატანა, ზრდიდა იმის რისკს, რომ ხსენებულ იარაღს ხელში ჩაიგდებდნენ დნესტრისპირელი სეპარატისტები.

126. როდ-ის კუთვნილი იარაღით დატვირთული რამდენიმე ეშელონი გაყვანილი იქნა 1999-2002 წლებში.

127. 2001 წლის 15 ივნისს რუსეთის ფედერაციამ და დნესტრისპირეთმა ხელი მოაწერეს ოქმს, რომელიც ეხებოდა ერთობლივ საქმიანობას იარაღის, სამხედრო ტექნოლოგიისა და საჭურველის გამოყენებაში.

128. 2001 წლის 19 ნოემბერს რუსეთის მთავრობამ სასამართლოს წარუდგინა დოკუმენტი, რომელიც წარმოაჩენდა, რომ 2001 წლის ოქტომბერში რუსეთის ფედერაციამ და ,,მდრ”-მ ხელი მოაწერეს შეთანხმებას რუსეთის ჯარების გაყვანის შესახებ. ხსენებული შეთანხმების თანახმად, იმის ასანაზღაურებლად, რომ დნესტრისპირეთში განთავსებული რუსეთის სამხედრო აღჭურვილობის ნაწილი ტოვებდა დნესტრისპირეთს, ,,მდრ”-ს 100 მილიონი აშშ დოლარით შეუმცირდა რუსეთის ფედერაციიდან იმპორტირებული გაზის ფასი და დნესტრისპირეთის მხარეს აღჭურვილობის გატანის პროცესში ასევე გადაეცა როდის მიერ აღჭურვილობის ის ნაწილი, რომლის ჩატვირთვაც შესაძლებელი იქნებოდა სამოქალაქო მანქანაში.

129. 2002 წლის ნოემბერში სასამართლოს წინაშე მოლდოვის მთავრობის მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტის თანახმად, მაღალტექნოლოგიური იარაღი, აღჭურვილობა და სამხედრო საჭურველი, რომელიც ეკუთვნოდა როდ-ს და გატანილი იქნა მოლდოვის რესპუბლიკიდან 2002 წლის ნოემბერში 1994 წლის 21 ოქტომბრის შეთანხმების საფუძველზე, წარმოადგენდა მხოლოდ 15%-ს იმ რაოდენობისა, რაც 1994 წლის განცხადების თანახმად რჩებოდა მოლდოვის ტერიტორიაზე.

130. ეუთო-ს პრესრელიზის თანახმად, 2002 წლის 24 დეკემბერს გატანილი იქნა ხიდის სამშენებლო მასალებითა და საველე სამზარეულოს ნაწილებით დატვირთული 29 სარკინიგზო ვაგონი.

იმავე პრესრელიზში მოცემული იყო როდ-ის სარდლის, გენერალ ბორის სერგეევის განცხადება იმასთან დაკავშირებით, რომ აღჭურვილობის ბოლო გატანა მოხერხდა დნესტრისპირეთის მხარესთან შეთანხმების საფუძველზე, რომლის შესაბამისადაც დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებს უნდა მიეღოთ არასამხედრო ხასიათის აღჭურვილობის ნახევარი. გენერალმა სერგეევმა მაგალითად მოიყვანა 2002 წლის 16 დეკემბერს აღჭურვილობის გატანა, რასაც შედეგად მოჰყვა როდ-ის კუთვნილი 77 სატვირთო მანქანის გადაცემა დნესტრისპირეთის მხარისათვის.

131. 2001 წლის ივნისში სასამართლოსათვის რუსეთის მთავრობის მიერ წარდგენილი ინფორმაციის თანახმად, როდ-ს კვლავ გააჩნდა საჯარისო შენაერთი, რომელიც ითვლიდა 2200 ჯარისკაცს დნესტრისპირეთში. თავისი მოწმის ჩვენებაში გენერალი სერგეევი ამტკიცებდა, რომ 2002 წელს როდ-ის ჯარისკაცების რაოდენობა შემცირდა 1500 ჯარისკაცამდე (იხ. დანართი, პუნქტი 338).

სასამართლოს არ მიუღია რაიმე ნათელი ინფორმაცია დნესტრისპირეთში დარჩენილი იარაღისა და საწყობებში შენახული როდ-ის იარაღის შესახებ. განმცხადებელთა მტკიცებით და მოწმეთა ჩვენებების თანახმად, რომლებიც მოიპოვეს სასამართლოს დელეგატებმა (იხ. დანართი: ბ-ნი სნეგური, პუნქტი 235), 2003 წელს როდ-ს გააჩნდა სულ მცირე 200 000 ტონა საბრძოლო საჭურველი და აღჭურვილობა დნესტრისპირეთში, კერძოდ, კოლბასნაში.

2001 წლის ივნისში რუსეთის მთავრობის მიერ წარმოდგენილი ინფორმაციის თანახმად, რაც არ გამხდარა სადავო სხვა მხარეების მიერ, როდ-ს ასევე გააჩნდა შემდეგი აღჭურვილობა: 106 საბრძოლო ტანკი, 42 ჯავშან-მანქანა, 109 ჯავშან-გადამყვანი, 54 ჯავშან-სადაზვერვო მანქანა, 123 ზარბაზანი და ნაღმმტყორცნი, 206 ტანკსაწინააღმდეგო დანადგარი, 226 ჰაერსაწინააღმდეგო დანადგარი, 9 შვეულმფრენი და 1648 სხვადასხვა ტიპის მანქანა.

2. ურთიერთობები როდ-სა და ,,მდრ“-ს შორის

132. როდ-ის შემადგენლობა და მიმაგრებული სამხედრო პროკურორები და მოსამართლეები არ იღებდნენ რაიმე კონკრეტულ მითითებას დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებთან ურთიერთობების წარმართვის შესახებ (იხ. დანართი: ვიცე-პოლკოვნიკი შამაევი, პუნქტი 374).

133. როდ-ის პერსონალს შეეძლო თავისუფლად ემოძრავა დნესტრისპირეთის ტერიტორიაზე. ჯარების ან აღჭურვილობის გაყვანის წინ როდ-ი აცნობებდა დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებს. ზოგჯერ ხსენებული გადაადგილებები იწვევდა ინციდენტებს, როგორიც იყო, მაგალითად, დნესტრისპირელთა მხრიდან როდ-ის 3 ავტომანქანის კონფისკაცია (იხ. დანართი: ვიცე-პოლკოვნიკი რადზაევიჩუსი, პუნქტი 363, და ვიცე პოლკოვნიკი შამაევი, პუნქტი 376). ასეთ შემთხვევებში და რაიმე სახის ინსტრუქციების არარსებობის პირობებში როდ-ის ხელმძღვანელობა ცდილობდა მოლაპარაკებას პირდაპირ დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებთან. რუსეთის ფედერაციაში მოქმედი სამართლებრივი დებულებების შესაბამისად, როდ-ის საგამოძიებო ორგანოები არ არიან უფლებამოსილნი, საქმეები პირდაპირ გადასცენ მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებს, რომლებსაც გააჩნიათ იურისდიქცია დნესტრისპირეთის ტერიტორიაზე; ნებისმიერი ქურდობა ან სხვა სახის დანაშაული, რომელიც ჩადენილი იქნებოდა დნესტრისპირეთის მოქალაქის მიერ როდ-ის წინააღმდეგ, უნდა მოხსენებოდა როდ-ის ხელისუფლების ორგანოების მიერ რუსეთის ფედერაციის ხელისუფლების ორგანოებს, რადგანაც მათ შეეძლოთ საქმის გადაცემა მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებისათვის.

პრაქტიკაში ამ ტიპის დანაშაულებს დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოები იძიებდნენ.

134. როდ-ის გამომძიებლებს გააჩნდათ უფლებამოსილება, გამოეძიებინათ დანაშაულები, რომლებიც ჩადენილი იყო როდ-ის პერსონალის მიერ ან მათი თანამონაწილეობით, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი დანაშაულში მონაწილეობდნენ ერთეული ჯარისკაცები. თუმცა ამ ტიპის არც ერთი საქმე არ ყოფილა წარმართული (იხ. დანართი: ვიცე-პოლკოვნიკი ლევიცკი, პუნქტი 371, და ბ-ნი ტიმოშენკო, პუნქტი 379).

135. რუსეთის მთავრობის მიერ სასამართლოსათვის წარდგენილი დოკუმენტაციის თანახმად, როდ-ის აღჭურვილობა და მოწყობილობები, რომლებიც სამოქალაქო გამოყენების საგნები იყო, გადაეცა ,,მდრ”-ს. მაგალითად, შენობა, რომელშიც განმცხადებლები იყვნენ პატიმრობაში 1992 წელს, მე-14 არმიის მიერ გადაეცა დნესტრისპირეთის სეპარატისტებს 1998 წელს. მოწმეთა ჩვენების თანახმად, ბ-ნი ტიმოშენკოს მიერ მიცემული ჩვენება ახლა გამოიყენება ,,მდრ-ს საგამოძიებო სამსახურების მიერ“ (იხ. დანართი, პუნქტი 380).

136. ბ-ნი იურიე პინტეას მიერ წარმართული კვლევის (იხ. წინამდებარე განაჩენის 118-ე პუნქტი) თანახმად, კოლბასნას სამხედრო საწყობი 1994 წელს გაიყო ორ ნაწილად; ერთი ნაწილი მიეკუთვნა ,,მდრ”-ს და ამ უკანასკნელმა იქ განათავსა აღჭურვილობის საწყობი თავისი არმიისათვის. ავტორი აღნიშნავს, რომ იმ დროისათვის, როდესაც მისი კვლევა გამოქვეყნდა 2001 წელს, ,,მდრ“-ს უშიშროება გაძლიერდა ,,მდრ“-ს არმიის მე-300 ძლიერი მოტორიზებული ფეხოსანთა ბრიგადით, რომლის შეიარაღებაშიც შედიოდა ჯავშან-მანქანები, ტანკსაწინააღმდეგო დანადგარები და ნაღმმტყორცნები, აგრეთვე, ჰაერსაწინააღმდეგო ბატარეა, რომელიც ასევე მთლიანობაში აკონტროლებდა საწყობებში შესვლა-გასვლას.

გ. რუსეთის ფედერაციასა და დნესტრისპირეთს შორის არსებული ეკონომიკური, პოლიტიკური და სხვა სახის ურთიერთობები

1. რუსეთის ფედრაციის მიერ კონვენციის რატიფიცირებამდე 1998 წლის 5 მაისს

137. განმცხადებელთა მიერ სასამართლოსთვის წარმოდგენილი, პრესაში გამოქვეყნებული დაუთარიღებელი განცხადებიდან რომელიც, არ გამხდარა სადავო მხარეების მიერ, ჩანს, რომ რუსეთის ფედერაციის მაშინდელი ვიცეპრეზიდენტი აღიარებდა ,,დნესტრისპირეთის მარცხენა სანაპიროზე შექმნილი გაერთიანების ლეგიტიმურობას”.

138. დაუთარიღებელ სატელევიზიო გამოსვლაში, რომელიც ასახა პრესამ, განმცხადებლებმა სასამართლოს წარუდგინეს და არ გამხდარა სადავო მხარეების მიერ, რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტმა ბ-ნმა ელცინმა განაცხადა: ,,რუსეთმა აღმოუჩინა დახმარება, ამჟამადაც მხარში უდგას და მომავალშიც დაეხმარება დნესტრისპირეთის რეგიონს”.

139. კონფლიქტის დამთავრების შემდეგ მე-14 არმიის უფროსი ოფიცრები მონაწილეობდნენ დნესტრისპირეთის საჯარო ცხოვრებაში. კერძოდ, მე-14 არმიის ჯარისკაცებმა მონაწილეობა მიიღეს დნესტრისპირეთის არჩევნებში, დნესტრისპირეთის სამხედრო აღლუმებში და სხვადასხვა საჯარო მოვლენებში. საქმეში არსებული დოკუმენტები და რამდენიმე მოწმის (რომლებიც აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით ერთსულოვანნი იყვნენ და მათი ჩვენება მხარეებს სადავო არ გაუხდიათ) ჩვენებები წარმოაჩენს, რომ 1993 წლის 11 სექტემბერს გენერალი ლებედი, როდ-ის სარდალი, არჩეული იქნა ,,მდრ'`-ს უმაღლესი საბჭოს წევრად (იხ. დანართი: ბ-ნი ილაშკუ, პუნქტი 26, და ბ-ნი ურიტუ, პუნქტი 72; X, პუნქტი 220).

140. განმცხადებელთა მტკიცებით, რუსეთის ფედერაციის საკონსულო გაიხსნა დნესტრისპირეთში, როდ-ის ტერიტორიაზე, მოლდოვის მხარესთან და ხელისუფლების ორგანოებთან შეთანხმების გარეშე. სხვადასხვა მოვლენები, მათ შორის, ხმის მიცემაც ხორციელდებოდა აღნიშნულ დაწესებულებაში.

რუსეთის მთავრობა უარყოფდა დნესტრისპირეთის ტერიტორიაზე რუსეთის საკონსულოს მოქმედებას.

2004 წლის 27 თებერვალს მოლდოვის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ კიშინიოვში რუსეთის ფედერაციის საელჩოს გაუგზავნა ნოტა, რომელშიც მოლდოვის ხელისუფლება შეშფოთებას გამოთქვამდა იმ ფაქტის გამო, რომ რუსეთის ფედერაციის ხელისუფლების ორგანოებმა გახსნეს 17 საარჩევნო უბანი დნესტრისპირეთის ტერიტორიაზე 2004 წლის 17 მარტის საპრეზიდენტო არჩევნებისათვის მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებთან შეთანხმების გარეშე და რომ ამგვარი ქმედებით შექმნეს არასასურველი პრეცედენტი. ნოტაში ასევე ნათქვამი იყო, რომ ადგილები, სადაც სასურველი იქნებოდა საარჩევნო უბნების გახსნა, იყო ტირასპოლში მდებარე როდ-ის შტაბბინა, ტიგინაში (ბენდერი) მდებარე სამშვიდობოების შტაბბინა და კიშინიოვში მდებარე რუსეთის საელჩო და მოძრავი საარჩევნო უბნები.

141. სასამართლო აღნიშნავს, რომ განმცხადებლების მტკიცების გარდა არ არსებობს არავითარი მტკიცებულება ტირასპოლში რუსეთის საკონსულოს არსებობასთან დაკავშირებით, რომელიც აწარმოებდა ჩვეულებრივ საკონსულო ფუნქციებს და ღია იქნებოდა ყველა დნესტრისპირელისათვის, რომელსაც ჰქონდა ან სურვილი ექნებოდა, მოეპოვებინა რუსეთის მოქლაქეობა. დამატებით უნდა აღინიშნოს, რომ არც ერთ მოწმეს, რომლებმაც ჩვენება მისცეს მოლდოვაში, არ შეეძლო დაედასტურებინა ხსენებული მტკიცება. შესაბამისი გამამყარებელი არგუმენტაციის უქონლობის პირობებში სასამართლო გონივრულ ეჭვს მიღმა დადგენილად ვერ მიიჩნევს, რომ რუსეთის საკონსულო მუდმივად გახსნილია ტირასპოლში ყველა დნესტრისპირელისათვის, რომლებიც ფლობენ ან სურთ მიიღონ რუსეთის მოქალაქეობა.

მეორეს მხრივ, სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს, რომ ადგილზე არსებული საარჩევნო უბნები გახსნილი იყო დნესტრისპირეთის ტერიტორიაზე რუსეთის ხელისუფლების ორგანოების მიერ მოლდოვის ხელისუფლების ნებართვის გარეშე.

განმცხადებლების მიერ წარმოდგენილ, პრესაში გამოქვეყნებულ სტატიებთან დაკავშირებით, რომლებიც ასახავდნენ რუსეთის ფედერაციის საკონსულოს არსებობას როდ-ის ტერიტორიაზე, სასამართლო აღნიშნავს, რომ ხსენებული სტატიები არ არის გამყარებული სხვა მტკიცებულებებით. თუმცა რუსეთის მთავრობამ არ უარყო ასეთი დაწესებულებების არსებობა. სასამართლოს მიაჩნია, რომ დნესტრისპირეთის ტერიტორიაზე განთავსებული როდ-ის სპეციალური მდგომარეობის გათვალისწინებით გონივრულია, რომ პრაქტიკული მიზეზების გამო საკონსულო უნდა გახსნილიყო როდ-ის ტერიტორიაზე, რათა რუს ჯარისკაცებს მისცემოდათ შესაძლებლობა, მოეგვარებინათ ის პრობლემები, რომლებსაც ზოგადად განიხილავს ხოლმე საკონსულო.

142. განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ 1992 წლის 12 მარტს რუსეთის ცენტრალურმა ბანკმა გახსნა რამდენიმე ანგარიში დნესტრისპირეთის ბანკში. მხარეები სადავოს არ ხდიან ხსენებული ინფორმაციის ნამდვილობას.

143. 1995 წლის 17 ნოემბრის №1334 დადგენილებაში რუსეთის ფედერაციის დუმამ დნესტრისპირეთი გამოაცხადა ,,რუსეთის სტრატეგიული ინტერესების ზონად”.

144. სხვადასხვა დროს რუსეთის ფედერაციის ცნობილი პოლიტიკოსები ადასტურებდნენ თავიანთ მხარდაჭერას დნესტრისპირეთისადმი. დუმის წარმომადგენლები და რუსეთის ფედერაციის სხვა ცნობილი პირები ჩადიოდნენ დნესტრისპირეთში და იქ მონაწილეობდნენ ოფიციალურ ღონისძიებებში. თავის მხრივ, ,,მდრ”-ს რეჟიმის წარმომადგენლები ჩადიოდნენ ოფიციალური ვიზიტებით მოსკოვში, განსაკუთრებით ხშირად კი დუმას სტუმრობდნენ.

145. განმცხადებლები ასევე ამტკიცებდნენ, რომ კონფლიქტიდან რამდენიმე წლის შემდეგ დნესტრისპირეთის რეჟიმის შექმნისათვის რუსეთის ხელისუფლების ორგანოების მხარდაჭერა საჯაროდ იქნა დადასტურებული სატელევიზიო პროგრამაში, რომელიც დაუდგენელ დღეს გავიდა რუსულ არხზე ,,ТВ Центр“, სადაც ბ-ნი ვორონინისაგან, ბ-ნი სმირნოვისა და ბ-ნი ხაზბულატოვისაგან აიღეს ინტერვიუები. პროგრამის განმავლობაში ბ-ნი ხაზბულატოვი, რომელიც რუსეთის პარლამენტის თავმჯდომარე იყო 1991-1993 წლებში, აცხადებდა, რომ როდესაც ნათელი გახდა მოლდოვის მიერ რუსეთის გავლენის სფეროდან გასვლა, ,,იქ შეიქმნა ადმინისტრაციულ ტერიტორიული ანკლავი“. იმავე პროგრამაში ბ-ნმა ვორონინმა, მოლდოვის პრეზიდენტმა, განაცხადა, რომ რუსეთის ყოფილი პრეზიდენტი, ბ-ნი ელცინი, მხარს უჭერდა ბ-ნ სმირნოვს, რათა ეს უკანასკნელი გამოეყენებინა კიშინიოვის დემოკრატიული რეჟიმის წინააღმდეგ. მხარეებს ხსენებული ფაქტი სადავო არ გაუხდიათ.

146. 1994 წლის 19 მაისს გენერალ-ლეიტენანტი იაკოვლევი, მე-14 არმიის ყოფილი სარდალი და ,,მდრ-ს თავდაცვისა და უშიშროების დეპარტამენტის“ ყოფილი ხელმძღვანელი, რუსეთის ფედერაციის მოქალაქე გახდა.

147. 1997 წელს ბ-ნ მარაჩუტას, ,,მდრ-ს უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარეს“, მიენიჭა რუსეთის მოქალაქეობა.

2. რუსეთის ფედერაციის მიერ კონვენციის რატიფიცირების შემდეგ

148. 1999 წელს რუსეთის მოქალაქეობა ბ-ნმა კარამანმა, ,,მდრ“-ს ერთერთმა ლიდერმაც, მოიპოვა.

149. ბ-ნმა სმირნოვმა რუსეთის მოქალაქეობა მიიღო 1997 წელს (რუსეთის მთავრობის თქმით) ან 1999 წელს (განმცხადებელთა თქმით).

150. განმცხადებელთა მტკიცებით, რაც მხარეებმა სადავო გახადეს, იარაღის ინდუსტრია წარმოადგენს დნესტრისპირეთის ერთ-ერთ დასაყრდენს, რასაც პირდაპირ მხარს უჭერენ რუსული ფირმები, რომლებიც ჩაბმულნი არიან დნესტრისპირეთში იარაღის წარმოებაში.

იური პინტეას მიერ განხორციელებული კვლევის თანახმად (იხ. წინამდებარე განაჩენის 118-ე პუნქტი), 1993 წლიდან მოყოლებული დნესტრისპირეთის იარაღის მწარმოებელმა ფირმებმა დაიწყეს სპეციალიზება მაღალ ტექნოლოგიური იარაღის გამოშვებაში, რაც განხორციელდა რუსული კომპანიების დახმარებითა და ფინანსებით, მათ შორის რუსული იარაღის მწარმოებლისა და გამსაღებლის ,,Росвооружение“ დახმარებით. რუსული კომპანიები დნესტრისპირეთის ფირმებს ამარაგებდნენ ტექნოლოგიითა და აღჭურვილობით, რომელიც მათ სჭირდებოდათ თანამედროვე იარაღისა და აღჭურვილობის დასამზადებლად. დნესტრისპირეთის ფირმები ასევე უშვებენ ნაწილებს რუსეთის იარაღის მწარმოებლებისათვის. მაგალითად, კომპანია ,,ელექტრომაში“ რუსეთის ფედერაციიდან იღებს ნაწილებს მაყუჩიანი პისტოლეტებისათვის, რომლებსაც იგი ამზადებს, და აწვდის ნაწილებს სხვადასხვა შეიარაღების სისტემებისათვის, რომლებიც შემდგომში იწყობა რუსეთის ფედერაციაში.

151. ბ-ნი პინტეას კვლევაზე მითითებით განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ ,,გაყვანის“ საფარველით როდ-ი ამარაგებდა დნესტრისპირეთის ფირმებს სამხედრო დანიშნულების ნაწილებითა და ხელსაწყოებით. განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ კომპანია ,,რაბნიტას საინჟინრო სამუშაოები“, რომელიც უშვებს 82 მმ-იან ნაღმმტყორცნებს, რეგულარულად იღებდა ნაღმმტყორცნებისა და ჰაუბიცების ტვირთს კოლბასნას როდ-ის საწყობებიდან, აღნიშნული ტვირთის სტატუსი კი იყო ,,არატრანსპორტაბელური აღჭურვილობის განადგურება“.

152. დამატებით უნდა აღინიშნოს, რომ სახეზე იყო ურთიერთდამოკიდებულება დნესტრისპირეთის ეკონომიკას და სხვა ინტერესებსა და როდ-ს შორის, იმ ფაქტის გამო, რომ როდ-ში დასაქმებული იყო დნესტრისპირეთის მაცხოვრებელთა ძალიან დიდი რაოდენობა.

ბ-ნი პინტეას იმავე კვლევის თანახმად, კოლბასნაში განთავსებული როდის შენაერთის (მათ შორის, საჭურვლის საწყობის) ხელმძღვანელობის დაახლოებით 70% შედგებოდა რაბნიტას მცხოვრებთაგან, მაშინ, როდესაც კოლბასნას საწყობების მომსახურე პერსონალის 100% (საწყობების უფროსები, ტექნიკოსები და მექანიკოსები) რეგიონის მაცხოვრებლები იყვნენ.

ჯამში, როდ-ის ოფიცრების 50% და რეზერვის ოფიცრების 80% ,,მდრ”-ს მცხოვრებნი იყვნენ. მხარეებს სადავო არ გაუხდიათ ხსენებული ინფორმაცია.

153. სახეზეა ასევე მართლმსაჯულების სფეროში თანამშრომლობა რუსეთის ფედერაციასა და დნესტრისპირეთს შორის მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოების გვერდის ავლით: პატიმართა გადაცემა. დნესტრისპირეთში პატიმრობაში მყოფი რუსი პატიმრები გადაყვანილნი იქნენ რუსეთის ფედერაციაში სწორედ ასეთი თანამშრომლობის საფუძველზე (იხ. დანართი: პოლკოვნიკი გოლოვაჩევი, პუნქტი 136, და ბ-ნი სერედა, პუნქტი 423).

154. პრესაში გამოქვეყნებულ სტატიებზე დაყრდნობით განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ გრძელდებოდა ოფიციალური ურთიერთვიზიტები რუსეთის ფედერაციასა და ,,მდრ“-ს შორის. 1999 წლის 16 თებერვალს დნესტრისპირეთის გაზეთმა გამოაქვეყნა ცნობა ,,მდრ-ს უმაღლესი საბჭოს“ დელეგაციის (რომელშიც შედიოდნენ ბ-ნები კარამანი, ანტიუფეევი) ვიზიტის შესახებ რუსეთის ფედერაციის დუმაში. 2001 წლის 1 ივნისს დუმის 8 კაციანი დელეგაცია ჩავიდა ტირასპოლში და გაჩერდა იქ 2001 წლის 4 ივნისამდე.

დამატებით უნდა აღინიშნოს, რომ 2001 წლის 28 აგვისტოსა და 2 სექტემბერს დუმის წევრებმა მონაწილეობა მიიღეს ,,მდრ“-ს დამოუკიდებლობის 10 წლისთავის აღნიშვნასთან დაკავშირებულ იუბილეში.

155. რუსეთის ფედერაციამ ,,მდრ“-ს ლიდერები გამოჩენილი დამსახურებისათვის დააჯილდოვა ოფიციალური სიგელებით. განმცხადებელთა მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტაციის თანახმად, ბ-ნი სმირნოვი მიწვეული იქნა მოსკოვში მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მიერ.

156. რუსეთის ფედერაციას უშუალო ურთიერთობა აქვს ,,მდრ”-სთან გაზის ექსპორტთან დაკავშირებით.

როგორც რუსეთის ,,გაზპრომის” ჯგუფის თავმჯდომარის მიერ მოლდოვის ვიცე-პრემიერისათვის 2000 წლის 17 თებერვალს გაგზავნილი დეპეშიდან ჩანს, მოლდოვის გაზით მომარაგების ხელშეკრულება არ ეხება დნესტრისპირეთს, რომელსაც გაზი მიეწოდება ცალკე უფრო შეღავათიანი ფასებით, ვიდრე მოლდოვის სხვა ნაწილებს (იხ. დანართი, Y, პუნქტი 261; და ბ-ნი სანგჰელი, პუნქტი 268).

157. დნესტრისპირეთი ელექტროენერგიას პირდაპირ რუსეთის ფედერაციიდან იღებს.

158. დნესტრისპირეთში წარმოებული პროდუქციის ექსპორტირება ხდება რუსულ ბაზარზე და გარკვეული პროდუქტები საღდება, როგორც რუსული პროდუქტი (იხ. დანართი: გენერალი სერგეევი, პუნქტი 347).

160. რუსული კომპანიები მონაწილეობას იღებდნენ დნესტრისპირეთში გამართულ პრივატიზაციის პროცესში. განმცხადებლების მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტები ადასტურებს, რომ რუსულმა კომპანია ,,იტერამ“, მიუხედავად მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოების პროტესტისა, შეისყიდა დნესტრისპირეთში მდებარე ყველაზე დიდი საწარმო, ,,რაბნიტას საინჟინრო სამუშაოები“.

161. უფრო მეტიც, 2002 წლის იანვარში მოლდოვის მთავრობამ წარუდგინა სასამართლოს ვიდეოკასეტა რუსეთ-მოლდოვურ ურთიერთობებთან და დნესტრისპირეთის რეჟიმთან დაკავშირებით რუსული სატელევიზიო პროგრამის ჩანაწერით. რუსი კომენტატორი პირველ რიგში ახსენებდა მეგობრულ ხელშეკრულებას, რომელიც ცოტა ხნის წინ დაიდო რუსეთის ფედერაციასა და მოლდოვის რესპუბლიკას შორის, სადაც მოსკოვი და კიშინიოვი გმობდნენ ,,სეპარატიზმს, მის ყველა ფორმით გამოვლინებაში“ და კისრულობდნენ, ,,არ აღმოეჩინათ არავითარი დახმარება სეპარატისტული მოძრაობისათვის“. ჟურნალისტის თქმით, ხელშეკრულება არაორაზროვნად ადასტურებდა რუსეთის ფედერაციის მხარდაჭერას მოლდოვისადმი დნესტრისპირეთის კონფლიქტში. სიუჟეტის დანარჩენი ნაწილი ეხებოდა დნესტრისპირეთის ეკონომიკას, რომელზეც ნათქვამი იყო, რომ იგი მთლიანად სმირნოვის ოჯახის ზეგავლენას ექვემდებარება და შემოსავლის უმთავრეს წყაროს წარმოადგენს იარაღის წარმოება და ექსპორტი ისეთ ქვეყნებში, როგორებიცაა ავღანეთი, პაკისტანი, ერაყი ან ჩეჩნეთი. პროგრამა იხურებოდა იმ ინფორმაციით, რომ დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებმა დაახშეს ხსენებული პრგრამის გადაცემა ,,მდრ“-ს ტერიტორიაზე და ამის მიზეზად ცუდი ამინდი მიუთითეს.

დ. ურთიერთობა მოლდოვა-დნესტრისპირეთს შორის

1. მოლდოვის მიერ კონვენციის რატიფიცირებამდე 1992 წლის 12 სექტემბერს

162. მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებს არასოდეს უღიარებიათ ,,მდრ”-ს ორგანოები სახელმწიფო ერთეულად.

163. 1992 წლის 21 ივლისის შეთანხმების შემდეგ მხარეებმა დაამყარეს ურთიერთობები კონფლიქტის მოგვარების მიზნით.

ურთიერთობა უმეტესწილად ხორციელდებოდა მოლაპარაკებისათვის განკუთვნილი კომიტეტის მეშვეობით და ეხებოდა დნესტრისპირეთის სტატუსის საკითხს და ყოველდღიური ცხოვრების სხვადასხვა საკითხის (ეკონომიკური, სოციალური და სხვ.) მოგვარებას.

164. მოწმეთა ჩვენებების თანახმად (იხ. ბ-ნი ურიტუ, პუნქტი 66; ბ-ნი პოსტოვანი, პუნქტი 182; Z, პუნქტი 272, ბ-ნი პლუგარუ, პუნქტი 286 და ბ-ნი ობროკი, პუნქტი 430), მოლდოვასა და დნესტრისპირეთს შორის პირველი შეხვედრა ეხებოდა ორივე მხარის 1992 წლის ბრძოლების დროს პატიმრობაში აყვანილი პირების გაცვლას. ხსენებული გაცვლები ძირითადად ეხებოდა პატიმართა ჯგუფებს.

165. რამდენიმე მოწმის ანალოგიური ჩვენების თანახმად (იხ. დანართი: ბ-ნი ურიტუ, პუნქტი 67, ბ-ნი სნეგური, პუნქტი 239; და ბ-ნი სტურზა, პუნქტი 311), 1992 წლის ცეცხლის შეწყვეტის შემდგომ კერძო პირებს და ოფიციალურ დელეგაციებს, რომლებიც ჩართულნი იყვნენ მოლაპარაკებებში, შეეძლოთ ჩასულიყვნენ დნესტრისპირეთში. ზოგჯერ ხდებოდა ხოლმე ინციდენტები, როდესაც დნესტრისპირეთის მესაზღვრეები არ უშვებდნენ მათ დნესტრისპირეთში.

166. როგორც კერძო პირებს, ექიმებს არანაირი პრობლემა არ გააჩნდათ დნესტრისპირეთში შესვლასთან დაკავშირებით, როგორც კონსულტაციების გაცემის, ასევე პროფესიულ კონფერენციებზე დასწრების მიზნით (იხ. დანართი: ბ-ნი ტიბირნა, პუნქტი 84; და ბ-ნი ლესანუ, პუნქტი 66).

167. 1993 წლიდან მოყოლებული, მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებმა დაიწყეს სისხლის სამართლის საქმეების აღძვრა კონკრეტული დნესტრისპირელი თანამდებობის პირების წინააღმდეგ, რომლებსაც ბრალი ედებოდათ სახელმწიფო თანამდებობის პირების სახელით და სტატუსით თაღლითურად სარგებლობაში (იხ. წინამდებარე განაჩენის 221-ე და 230-ე პუნქტები).

168. მიუხედავად ამისა, პირებმა, რომლებიც მოქმედებდნენ, როგორც ,,მდრ'`-ს მაღალი თანამდებობის პირები, შეძლეს მოლდოვაში დაბრუნება და შემდგომში დაიკავეს მაღალი თანამდებობები. მაგალითად, ბ-ნ სიდოროვს, რომელიც იყო ,,მდრ-ს იუსტიციის მინისტრი“ 1991 წელს, ეკავა რამდენიმე მაღალი სახელმწიფო თანამდებობა დნესტრისპირეთიდან დაბრუნების შემდეგ; იგი იყო მოლდოვის პარლამენტის წევრი 1994 - 1998 წლებში, მოლდოვის ომბუდსმენი 1998-2001 წლებში და მოლდოვის პარლამენტის წევრი და ადამიანის უფლებათა და უმცირესობათა კომიტეტის თავმჯდომარე 2001 წლიდან (იხ. დანართი: ბ-ნი სიდოროვი, პუნქტები 437-38).

169. 1996 წლის 7 თებერვალს, ეუთო-ს შუამავლების - რუსეთისა და უკრაინის - თანდასწრებით, მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებმა მიიღეს ოქმი, რომლის თანახმადაც გაუქმდა დნესტრისპირეთის კუთვნილი სასაზღვრო- საბაჟო პოსტები.

2. მოლდოვის მიერ კონვენციის რატიფიცირების შემდეგ

170. 1997 წლის შემდეგ მოძრაობა დნესტრისპირეთსა და მოლდოვის დანარჩენ მხარეებს შორის ხორციელდებოდა იმავე პირობებით, როგორც ადრე, ანუ დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოები ერთპიროვნულად იღებდნენ გადაწყვეტილებას გატარება-არგატარებასთან დაკავშირებით. როდესაც ოფიციალურ დელეგაციებს ან მოლდოველ მაღალჩინოსნებს სურდათ დნესტრისპირეთში შესვლა, აუცილებელი იყო წინასწარ დაკავშირება და ნებართვის მოპოვება და ამ პირობებშიც ნებართვა შეიძლებოდა გაუქმებულიყო ნებისმიერ დროს (იხ. ბ-ნი სერედა, პუნქტი 418). მაგალითად, მოლდოვის მთავრობის განცხადებით, 2003 წელს, ევროკავშირის საბჭოს მიერ 2003 წლის თებერვალში იგორ სმირნოვისა და 16 სხვა დნესტრისპირელი ლიდერისათვის ევროკავშირის ტერიტორიაზე შესვლის აკრძალვის საპასუხო ნაბიჯის სახით, დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებმა persona non granta-დ გამოაცხადეს მოლდოვის ცალკეული მაღალი თანამდებობის პირები, მათ შორის, მოლდოვის პრეზიდენტი, მოლდოვის პარლამენტის თავმჯდომარე, პრემიერ-მინისტრი, იუსტიციის მინისტრი და საგარეო საქმეთა მინისტრი.

171. განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ დნესტრისპირეთის ლიდერებს, მათ შორის, ბ-ნ სმირნოვს, ბ-ნ მარაცუტას და ბ-ნ კარამანს აქვთ მოლდოვის მოქალაქეობა და მოლდოვის დიპლომატიური პასპორტები. ამასთანავე, ისინი ამტკიცებდნენ, რომ მოლდოვის მთავრობამ მათ ოფიციალური ჯილდოები მიანიჭა.

მოლდოვის მთავრობის მტკიცებით, დნესტრისპირელ ლიდერებს არ ჰქონდათ მოლდოვის მოქალაქეობა, რადგან მათ არასოდეს მოუთხოვიათ მოლდოვისათვის პირადობის მოწმობები.

სასამართლო აღნიშნავს, რომ ამ საკითხთან დაკავშირებით დელეგატების მიერ დაკითხული მოწმეები უარყოფდნენ, რომ რაიმე სახის მოლდოვური პირადობის დამადასტურებელი მოწმობა იქნა გაცემული ბ-ნი სმირნოვისთვის, ბ-ნი მარაცუტასა თუ ბ-ნი კარამანისთვის (იხ. დანართი, პუნქტი 396). განმცხადებელთა მტკიცების დამასაბუთებელი არგუმენტების არარსებობის პირობებში სასამართლოს მიაჩნია, რომ გონივრულ ეჭვს მიღმა არ არის დადგენილი, რომ მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებმა გასცეს პასპორტები დნესტრისპირეთის ლიდერებისთვის.

172. რამდენიმე მოლდოველი მაღალი თანამდებობის პირი, მათ შორის, ბ-ნი სტურზა, იუსტიციის მინისტრი, გენერალური პროკურორის მოადგილე და 2000 წლის შემდგომ პერიოდში დნესტრისპირეთთან მოლაპარაკების კომიტეტის თავმჯდომარე, კვლავაც აგრძელებდა ვიზიტებს ტირასპოლში, რათა შეხვედროდა დნესტრისპირელ პოლიტიკოსებს, მათ შორის, ბ-ნ სმირნოვს, ბ-ნ მარაცუტას, ,,გენერალურ პროკურორს“ და ,,მდრ-ს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარეს“. ხსენებულ შეხვედრებზე მთავარ განსახილველ საკითხს წარმოადგენდა განმცხადებელთა სიტუაცია და დნესტრისპირეთის მომავალი სტატუსი, მათ შორის, დნესტრისპირეთის ადგილობრივი ხელისუფლების ორგანოების მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილებების სტატუსი (იხ. დანართი: ბ-ნი სტურზა, პუნქტი 312).

173. 2000 წლის 16 მაისს მოლდოვის პარლამენტის თავმჯდომარემ ბ-ნმა დიაკოვმა მოინახულა ბ-ნი ილაშკუ ტირასპოლში მდებარე ციხეში.

174. 2001 წლის 16 მაისს მოლდოვის პრეზიდენტმა ბ-ნმა ვორონინმა და დნესტრისპირეთის ლიდერმა ბ-ნმა სმირნოვმა ხელი მოაწერეს ორ შეთანხმებას - ერთი მათგანი ეხებოდა მოლდოვა-დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოების მიერ გამოცემულ დოკუმენტთა ორმხრივ აღიარებას, ხოლო მეორე - საგარეო ინვესტიციების მოზიდვას და დაცვას.

175. ეკონომიკური თანამშრომლობის სფეროსთან დაკავშირებით განმცხადებლები ამტკიცებდნენ, რომ მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებმა გასცეს სერტიფიკატები პროდუქციის დნესტრისპირეთში დამზადება წარმომავლობაზე. მოლდოვის მხარეს არ გაუკეთებია არავითარი კომენტარი ხსენებულთან დაკავშირებით.

176. რაც შეეხება მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოების სავარაუდო ქმედებებს დნესტრისპირეთიდან ექსპორტირებული საქონლისათვის სერტიფიკატების მინიჭებასთან დაკავშირებით, როგორც ეს განმცხადებლებმა და რუსეთის მთავრობამ მიუთითეს, სასამართლო აღნიშნავს, რომ ხსენებული ვარაუდი არ იქნა დადასტურებული რომელიმე მოწმის მიერ. საპირისპიროდ, ბ-ნმა სტრატანმა, საბაჟოს დირექტორმა, უარყო ხსენებული პრაქტიკის არსებობა (იხ. დანართი, პუნქტი 327).

ხსენებულ გარემოებებში, განმცხადებელთა მტკიცების დამასაბუთებელი რაიმე არგუმენტების არარსებობის პირობებში, სასამართლოს არ შეუძლია გონივრულ ეჭვს მიღმა დადასტურებულად მიიჩნიოს, რომ მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოები ახორციელებდნენ დნესტრისპირეთის ხელისუფლებისა და ეკონომიკის მხარდამჭერ პოლიტიკას ზემოხსენებული საექსპორტო სერტიფიკატების გაცემით.

177. მოლდოვასა და ,,მდრ-ს პრეზიდენტს“ შორის მიღწეული შეთანხმების საფუძველზე განხორციელებული თანამშრომლობის გარდა, როგორც ეს სასამართლოს დელეგატების მიერ მოპოვებული მოწმეთა ჩვენებებიდან ჩანს, მეტ-ნაკლებად არსებობს de facto ურთიერთობები მოლდოვისა და დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებს შორის სხვადასხვა სფეროში. მაგალითად, დნესტრისპირეთის იუსტიციის სამინისტრო, კერძოდ კი სასჯელაღსრულებითი სამსახური და მოლდოვის იუსტიციის სამინისტრო ახორციელებენ ურთიერთობას ერთმანეთთან (იხ. დანართი: ვიცეპოლკოვნიკი სამსონოვი, პუნქტი 172). ასევე სახეზეა არაოფიციალური ურთიერთობები მოლდოვისა და დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებს შორის მართლმსაჯულებისა და უშიშროების საკითხებში, დანაშაულის აღკვეთის ინტერესებიდან გამომდინარე. მიუხედავად იმისა, რომ არ არსებობს რაიმე სახის შეთანხმება ურთიერთთანამშრომლობასთან დაკავშირებით, მოლდოველი პროკურორები თუ სისხლის სამართლის საქმეების გამომძიებლები ზოგჯერ ურეკავენ თავიანთ ,,კოლეგებს“ დნესტრისპირეთში, კერძოდ, იმისათვის, რომ მოიპოვონ ინფორმაცია და გამოიძახონ მოწმეები (იხ. დანართი: ბ-ნი პოსტოვანი, პუნქტი 190, და ბ-ნი კატანე, პუნქტი 206).

178. არსებობს მხოლოდ ერთიანი სატელეფონო სისტემა მოლდოვისათვის, მათ შორის, დნესტრისპირეთისთვისაც (იხ. დანართი: ბ-ნი მოლოჟენი, პუნქტი 398, და ბ-ნი სიდოროვი, პუნქტი 454).

179. მოლდოვის მთავრობის საინფორმაციო დეპარტამენტი გასცემს პირადობის დამადასტურებელ დოკუმენტებს (პირადობის მოწმობებს) მოლდოვის ყველა მცხოვრებისთვის, მათ შორის იმათთვისაც, ვინც დნესტრისპირეთში ცხოვრობს (იხ. დანართი: ბ-ნი მოლოჟენი,პუნქტი 399).

180. 2001 წელს, მსოფლიო ვაჭრობის ორგანიზაციასთან დადებული შეთანხმების თანახმად, მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებმა შექმნეს შერეული მოლდოვა-უკრაინული საბაჟო პოსტები უკრაინასთან საზღვარზე და შემოიღეს ახალი საბაჟო ბეჭდები, რომლებზეც ხელი არ მიუწვდებოდათ დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებს. სასამართლოსათვის არც ერთ მხარეს არ მიუწოდებია ინფორმაცია იმასთან დაკავშირებით, კვლავ ფუნქციონირებს თუ არა მოლდოვა-უკრაინული საბაჟო პოსტები.

181. ზემოხსენებულ პუნქტში აღნიშნული ღონისძიებების საპასუხოდ დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებმა 2001 წლის 18 სექტემბრის წერილით აცნობეს მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებს დნესტრისპირეთის სტატუსთან დაკავშირებული მოლაპარაკებების ცალმხრივად შეწყვეტის შესახებ და დაემუქრნენ დნესტრისპირეთზე გამავალი გაზისა და ელექტროენერგიის შეწყვეტა-შეჩერებით.

182. მოლდოვის მთავრობა ამტკიცებდა, რომ 2001 წლის ინციდენტის დროს ტიგინას (ბენდერი) სარკინიგზო კვანძთან დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებმა დააკავეს 500 ვაგონი ჰუმანიტარული ტვირთი მოლდოვის ბავშვებისა და მოხუცებულებისათვის და ნავთობითა და სხვა მასალებით დატვირთული ვაგონები, რომლებიც ევროკავშირის ტერიტორიიდან მიდიოდა მოლდოვის ფირმების სახელზე.

183. 2002 წლის 6 თებერვალს საჯაროდ გაკეთებულ განცხადებაში მოლდოვაში ეუთო-ს მისიამ გააკრიტიკა დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოების ქმედებები; ამ ორგანოებმა 2002 წლის 16 იანვრიდან დაიწყეს ეუთო-ს წარმომადგენლებისათვის ,,მდრ”-ს ტერიტორიაზე შესვლის აკრძალვა, რაც არღვევდა ეუთო-სა და ბ-ნ სმირნოვს შორის 1993 წლის 26 აგვისტოს დადებულ შეთანხმებას.

184. მოლდოვის მთავრობის მიერ სასამართლოს წინაშე 2002 წლის 15 მარტს წარმოდგენილი დოკუმენტიდან ირკვევა, რომ 2002 წლის 7 მარტის №40 ბრძანებით ,,მდრ-ს უშიშროების სამინისტრომ” უარი განუცხადა მოლდოვის თავდაცვისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროების, საინფორმაციო და უშიშროების სამსახურებისა და სხვა სამხედრო უწყებების წარმომადგენლებს ,,მდრ”-ს ტერიტორიაზე შესვლაზე.

185. და ბოლოს, ეროვნულ საფეხბურთო ჩემპიონატში დნესტრისპირეთის გუნდებიც მონაწილეობენ და მოლდოვისა და ხსენებული გუნდების თამაში, მათ შორის, საერთაშორისო თამაშებიც, ყოველთვის იმართება ტირასპოლში, როგორც ეს მოხდა, მაგალითად, ნიდერლანდების წინააღმდეგ გამართული შეხვედრის შემთხვევაში 2003 წლის აპრილში (იხ. დანართი: ბ-ნი სიდოროვი, პუნქტი 454).

IV. საქმის კონკრეტული გარემოებები

186. ქვემოთ სასამართლო აჯამებს იმ ფაქტებს, რომლებიც დაკავშირებულია განმცხადებელთა დაკავებასთან, წინასწარ პატიმრობასთან, მსჯავრდებასთან და პატიმრობის პირობებთან, როგორც ამას ამტკიცებდნენ განმცხადებლები და რაც დადასტურებულია დოკუმენტური მტკიცებულებებითა და მოწმეთა ჩვენებებით.

სასამართლო აღნიშნავს, რომ 2000 წლის 24 ოქტომბრის წერილობით კომენტარებში მოლდოვის მთავრობამ დაადასტურა განმცხადებელთა ვერსია მათ დაკავებასთან, მსჯავრდებასთან და პატიმრობის გარემოებებთან დაკავშირებით. იმავე კომენტარებში მოლდოვის მთავრობა მიანიშნებდა, რომ განმცხადებლები აშკარად დაკავებულნი იყვნენ სასამართლო ბრძანების გარეშე, ორი თვის განმავლობაში იმყოფებოდნენ მე-14 არმიის კუთვნილ ბაზაზე და მათი ჩხრეკა და ნივთების ჩამორთმევაც სასამართლო ბრძანების გარეშე განხორციელდა.

მოლდოვის მთავრობამ აღნიშნა, რომ განმცხადებელთა მტკიცება და მოვლენების აღწერა მათი პატიმრობის პირობებთან დაკავშირებით ჭეშმარიტებას შეესაბამებოდა.

187. რუსეთის მთავრობამ მიუთითა, რომ არ გააჩნდა არავითარი ინფორმაცია განმცხადებლების დაკავებასთან, მსჯავრდებასთან და პატიმრობის პირობებთან დაკავშირებით.

ა. განმცხადებელთა დაკავება, წინასწარი პატიმრობა და მსჯავრდება

1. განმცხადებელთა დაკავება

188. განმცხადებლების, მათი მეუღლეებისა და ბ-ნი ურიტუს მიერ მიცემული ჩვენებებიდან, რომლებიც გამყარებულია ბ-ნი ტიმოშენკოს ზოგადი განცხადებებით, ჩანს, რომ განმცხადებლები დაკავებულნი იქნენ ტირასპოლში, საკუთარ საცხოვრებელ სახლებში, 1992 წლის 2 და 4 ივნისს. ისინი დააკავეს პირებმა, რომელთაგან ზოგიერთი ატარებდა სსრკ-ს მე-14 არმიის ფორმას, დანარჩენები კი კომუფლიაჟს ამოსაცნობი ნიშნების გარეშე.

განმცხადებელთა დაკავების დეტალები შემდეგნაირად გამოიყურება:

189. მეორე განმცხადებელი, ბ-ნი ალექსანდრუ ლეშკო, დაკავებული იქნა 1992 წლის 2 ივნისს დილის 2:45 სთ-ზე. მეორე დღეს მისი სახლი გაჩხრიკეს მეზობლების თანდასწრებით.

190. პირველი განმცხადებელი, ილიე ილაშკუ, რომელიც იმ დროისათვის იყო სახალხო ფრონტის (მოლდოვის პარლამენტში წარმოდგენილი პარტია) ადგილობრივი ლიდერი და აწარმოებდა კამპანიას მოლდოვისა და რუმინეთის გაერთიანებისთვის, დაკავებული იქნა 1992 წლის 2 ივნისს დაახლოებით დილის 4:30 სთ-ზე, როდესაც ავტომატებით შეიარაღებული 10 თუ 12 პირი ძალის გამოყენებით შეიჭრა ტირასპოლში მდებარე მის სახლში, სადაც მათ ჩაატარეს ჩხრეკა და ამოიღეს გარკვეული საგნები. ამოღებულ საგნებს შორის იყო პისტოლეტი, რომელიც, განმცხადებლის მტკიცებით, მას იმავე პირებმა ჩაუდეს, რომლებმაც სახლი გაჩხრიკეს. განმცხადებელი ამტკიცებდა, რომ მისი დაკავება და სახლის ჩხრეკა ბრძანების გარეშე იყო განხორციელებული. მას აცნობეს, რომ იგი დაკავებული იქნა იმის გამო, რომ წარმოადგენდა სახალხო ფრონტის წევრს და საფრთხეს ,,მდრ“-სათვის, რომელიც იმ დროისათვის საომარ მდგომარეობაში იმყოფებოდა მოლდოვასთან.

191. მესამე განმცხადებელი, ანდრეი ივანტოში, დააკავა 1992 წლის 2 ივნისს დილის 8 საათზე რამდენიმე პირმა, რომლებმაც მას უთავაზეს იარაღის კონდახები და ურტყეს. განმცხადებლის მტკიცებით, ამის შემდეგ განხორციელებული ჩხრეკის შედეგად მოხდა 50 000 რუბლის, რამდენიმე ხალიჩისა და ,,ლამაზი” საათის კონფისკაცია.

192. მეოთხე განმცხადებელი, ტუდორ პეტროვ-პოპა, დააკავა 1992 წლის 4 ივნისის დილის 6:45 სთ-ზე ორმა პირმა, რომელთაგან ერთ-ერთი იყო პოლიციის ოფიცერი ვიქტორ გუსანი. დაახლოებით დილის 11 საათზე ორმა პროკურორმა, ბ-ნმა სტაროჯუკმა და ბ-ნმა გლაზურინმა, გაჩხრიკა განმცხადებლის ბინა მის დაუსწრებლად.

193. 140 გვერდიან საბრალდებო დასკვნაში, რომელიც პროკურორმა სტაროჯუკმა შეადგინა, სხვა ბრალდებებს შორის განმცხადებლებს ბრალი ედებოდათ ანტისაბჭოთა ქმედებებში და უკანონო მეთოდებით დნესტრისპირეთის სახელმწიფოს ლეგიტიმური ხელისუფლების წინააღმდეგ ბრძოლაში, რასაც ისინი ახორციელებდნენ მოლდოვისა და რუმინეთის სახალხო ფრონტის მეშვეობით. საბრალდებო დასკვნის თანახმად, მათ ასევე ბრალი წაუყენეს რამდენიმე დასჯად დანაშაულში, რომელთაგან გარკვეული ქმედებები ისჯებოდა მოლდოვის რესპუბლიკის სისხლის სამართლის კოდექსით, ხოლო ზოგიერთი ქმედება - მოლდავეთის სოციალისტური რესპუბლიკის კოდექსით. სხვა დანაშაულებს შორის განმცხადებლებს ბრალი ედებოდათ ორი დნესტრისპირელის - ბ-ნი გუსარისა და ბ-ნი ოსტაპენკოს -მკვლელობაში (იხ. ასევე წინამდებარე განაჩენის 225-ე პუნქტი).

194. როგორც ეს განმცხადებლებისა და სხვა მოწმეების თანმხვედრი განცხადებებიდან ჩანს (იხ. დანართი: ბ-ნი ურიტუ, პუნქტები 55-56, ქ-ნი ლეშკო, პუნქტები 30-31, და ქ-ნი ივანტოში, პუნქტები 38 და 41), განმცხადებლები თავიდან წაიყვანეს ტირასპოლის პოლიციის შტაბბინაში, რომელიც ასევე წარმოადგენდა ,,მდრ-ს უშიშროების სამინისტროს” განთავსების ადგილს, სადაც განმცხადებლებს რამდენიმე დღის განმავლობაში დაკითხვას უტარებდნენ. განმცხადებლებს დაკითხვას უტარებდნენ ვლადიმირ გორბოვი, ,,უშიშროების მინისტრის მოადგილე“, ვლადიმირ ანტიუფიევი (ანუ შევცოვი), ,,მინისტრი“, და პირი სახელად გუშანი. ზოგიერთი მცველისა და გამომძიებელის უნიფორმა თუ ორიგინალი არ იყო, ძალიან ჰგავდა მე-14 არმიის პერსონალის ფორმებს. პოლიციის შტაბბინაში პატიმრობის პირველი დღეების განმავლობაში პატიმრებს რეგულარულად და სასტიკად სცემდნენ და ისინი პრაქტიკულად ვერ იღებდნენ ვერანაირ საკვებს თუ სასმელს. დაკითხვები ძირითადად მიმდინარეობდა ღამით, ხოლო დღის განმავლობაში მათ არ აძლევდნენ დასვენების უფლებას.

195. პირველი განმცხადებლის მტკიცებით, დაკავების შემდეგ იგი დაუყოვნებლივ წაიყვანეს ,,მდრ-ს უშიშროების სამინისტროში“, სადაც დახვდა 5 ადამიანი, რომლებიც გაეცნენ რუს პოლკოვნიკებად, კონტრდაზვერვის სამსახურის თანამშრომლებად. მათ მოსთხოვეს განმცხადებელს, გათავისუფლების სანაცვლოდ დნესტრისპირეთისათვის მოეხმარებინა ის ცოდნა, რომელიც მიიღო სსრკ-ს სპეციალურ ჯარებში სამხედრო სამსახურის დროს, და თავი გაესაღებინა რუმინეთის საიდუმლო სამსახურის აგენტად. განმცხადებლის მტკიცებით, როდესაც მან უარყო შემოთავაზება, უთხრეს, რომ მისთვის დარჩენილი ერთადერთი ალტერნატივა სასაფლაოა.

2. პირველი სამი განმცხადებლის პატიმრობა მე-14 არმიის ბაზაზე

196. დაკავებიდან რამდენიმე დღის შემდეგ პირველი სამი განმცხადებელი რუსული ამოსაცნობი ნიშნის მქონე ავტომობილებით გადაიყვანეს ცალ-ცალკე მე-14 არმიის გარნიზონის შტაბბინაში (კომენდატურაში) ტირასპოლში, სუვოროვის ქუჩაზე.

განმცხადებელთა მტკიცებით, მე-14 არმიის ტერიტორიაზე მათ ყარაულობდნენ იმავე არმიის ჯარისკაცები და მათი იქ ყოფნის განმავლობაში მოდიოდნენ დნესტრისპირეთის პოლიციის ოფიცრები, რათა მოენახულებინათ ისინი საკნებში. განმცხადებელთა მტკიცებით, ამ დროის განმავლობაში მათ აწამებდა მე-14 არმიის პერსონალი.

მოლდოვის მთავრობის მტკიცებით, იმ ჩვენებების ჭრილში, რომლებიც მისცეს მოლდოველმა მოწმეებმა და ბ-ნმა ტიმოშენკომ სასამართლოს დელეგატებს, ნათელი იყო, რომ მე-14 არმიის პერსონალი მონაწილეობას იღებდა განმცხადებელთა დაკავებასა და დაკითხვაში.

2003 წლის 1 სექტემბერს წარმოდგენილ კომენტარებში რუსეთის მთავრობა იმეორებდა თავის თავდაპირველ პოზიციას, სახელდობრ იმას, რომ სასამართლოს არ გააჩნდა იურისდიქცია ratione temporis, რათა განეხილა 1992 წელს განხორციელებული მოვლენები.

მიუხედავად ამისა, არსებითი განხილვის დროს რუსეთის მთავრობამ აღიარა, რომ განმცხადებლები პატიმრობაში იმყოფებოდნენ მე-14 არმიის ტერიტორიაზე, მაგრამ ამტკიცებდა, რომ ხსენებული პატიმრობა ძალიან ცოტა ხნის განმავლობაში გრძელდებოდა და ნებისმიერ შემთხვევაში პატიმრობა უკანონო იყო. მთავრობა აცხადებდა, რომ სამხედრო პროკურორმა ტიმოშენკომ მაშინვე ბოლო მოუღო უკანონო პატიმრობას, როგორც კი ამის შესახებ მიიღო ინფორმაცია. მთავრობამ არ გააკეთა კომენტარი იმ საკითხთან დაკავშირებით, იღებდნენ თუ არა რუსი ჯარისკაცები მონაწილეობას განმცხადებელთა დაკავებაში.

მთავრობის მტკიცებით, გარდა საკნების უზრუნველყოფისა განმცხადებელთა პატიმრობისათვის, მე-14 არმიის პერსონალს არ ჩაუდენია არანაირი უკანონო ქმედება. კერძოდ, ისინი არ იცავდნენ იმ საკნებს, რომლებშიც განმცხადებლები იყვნენ. ხსენებულთან დაკავშირებით მთავრობამ აღნიშნა, რომ განმცხადებლებს არ შეეძლოთ დაენახათ მესაკნეთა უნიფორმაზე რუსეთისადმი კუთვნილების ნიშანი, რადგან რუსული ნიშნები, რომლებმაც შეცვალა საბჭოთა ნიშნები, შემოღებული იქნა მხოლოდ №2555 ბრძანებით, რომელიც 1994 წლის 28 ივლისს გამოსცა რუსეთის ფედერაციამ.

რუსეთის მთავრობა ასევე ამტკიცებდა, რომ პოლკოვნიკი გუსაროვი (იხ. წინამდებარე განაჩენის 270-ე პუნქტი) არ მსახურობდა დნესტრისპირეთის ტერიტორიაზე განთავსებულ სამხედრო შენაერთებში, იგი მსახურობდა ,,მდრს შინაგან საქმეთა სამინისტროში“.

197. სასამართლო აღნიშნავს, რომ პირველი სამი განმცხადებლის მტკიცებით, ისინი ორი თვის განმავლობაში პატიმრობაში იმყოფებოდნენ მე-14 არმიის გარნიზონის შტაბბინაში (იხ. დანართი: ბ-ნი ილაშკუ, პუნქტები 2, 4 და 11; ბ-ნი ურიტუ, პუნქტები 55-56; ბ-ნი ივანტოში, პუნქტები 94-95; ბ-ნი ლეშკო, პუნქტები 114 და 117; ბ-ნი პეტროვ-პოპა, პუნქტი 124; ქ-ნი ლეშკო, პუნქტები 33-34; ქ-ნი ივანტოში, პუნქტი 39; და ქ-ნი პეტროვ-პოპა, პუნქტი 48).

ხსენებულ საკითხთან დაკავშირებით სასამართლო აღნიშნავს, რომ მოწმის ჩვენებაში ბ-ნმა ტიმოშენკომ მიუთითა (იხ. დანართი, პუნქტი 381), რომ განმცხადებლები მე-14 არმიის კუთვნილ შენობაში დარჩნენ ძალიან ცოტა ხნის განმავლობაში, თუმცა ვერ შეძლო დაეკონკრეტებინა, თუ რამდენი ხანი გაგრძელდა ეს.

ბ-ნი ტიმოშენკოს ჩვენებაში (რომელსაც სასამართლო სინამდვილედ მიიჩნევს) ეჭვის შეტანის გარეშე, სასამართლო თვლის, რომ ჩვენება შეიცავს გარკვეულ დეტალებს, მათ შორის, დროის იმ მონაკვეთს, რომელიც განმცხადებლებმა გაატარეს მე-14 არმიის კუთვნილ შენობაში, რომლებიც ბუნდოვანია და, უფრო მეტიც, გაქარწყლებულია სხვა მტკიცებულებებით.

198. ტირასპოლის გარნიზონის შტაბბინას ხელმძღვანელობდა მიხაილ ბერგმანი. განმცხადებლები იქ პატიმრობაში იმყოფებოდნენ მხოლოდ ერთ საკანში. ბ-ნი გოდიაცი, რომელიც განმცხადებლებთან ერთად დააკავეს, პატიმრობაში იმყოფებოდა იმავე შენობაში. დაკითხვისას ან მათთან განხორციელებული ვიზიტებისას განმცხადებლები ხედავდნენ ბ-ნ გორბოვს და სხვა ოფიცრებს, რომელთაგან ზოგიერთი ატარებდა მე-14 არმიის ფორმას. მათ დაკითხვას აწარმოებდნენ განსაკუთრებულად ღამით და დაკითხვას თან სდევდა არასათანადო მოპყრობა. მათ სხვა დროსაც სცემდნენ. განმცხადებლებს რეგულარულად ურტყამდნენ და სასტიკად ეპყრობოდნენ მე-14 არმიის უნიფორმებში ჩაცმული ჯარისკაცები. ზოგჯერ დნესტრისპირელი პოლიციის ოფიცრები მონაწილეობას იღებდნენ განმცხადებელთა მიმართ არასათანადო მოპყრობაში.

ილიე ილაშკუ ოთხჯერ დაექვემდებარა იმიტირებულ სიკვდილით დასჯას. პირველად წაუკითხეს სიკვდილით დასჯის ბრძანება, მაგრამ შემდეგ რამდენჯერმე იგი გაიყვანეს თვალებახვეული მინდორში, სადაც მესაკნეები ესროდნენ არასაბრძოლო ვაზნებს, სანამ განმცხადებელს გული არ წაუვიდოდა.

მეორე განმცხადებელს ემუქრებოდნენ გაუპატიურებით. ერთი თვის შემდეგ, მიღებული დაზიანებების შედეგად, მესამე განმცხადებელი მოთავსებული იქნა ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში, სადაც დარჩა ერთი თვის განმავლობაში (იხ. დანართი: ბ-ნი ივანტოში, პუნქტი 97).

199. საკნებს არ ჰქონდა ტუალეტები, არ მოდიოდა წყალი და არ შემოდიოდა ბუნებრივი სინათლე. ყველა საკანში მუდმივად ენთო ელექტრონათურა. კედელზე მიმაგრებული გასაშლელი საწოლები ჩამოიწეოდა შუაღამისას და ისევ ზევით იწეოდა დილის 5 საათზე.

განმცხადებლებს დღეში ჰქონდათ მხოლოდ 15 წუთი სეირნობისათვის დახურულ სივრცეში. მე-14 არმიის გარნიზონის შტაბბინაში პატიმრობის პერიოდში მათ არ ჰქონდათ შესაძლებლობა, დაებანათ ან ტანსაცმელი გამოეცვალათ.

ტუალეტები იყო კორიდორის გასწვრივ და პატიმრები იქ გაჰყავდათ ხოლმე მხოლოდ დღეში ერთხელ მცველების და გერმანული ნაგაზების თანხლებით. მათ ჰქონდათ მხოლოდ 45 წამი, რათა დაეკმაყოფილებინათ ბუნებრივი მოთხოვნილებები და იცოდნენ, რომ თუ ამ დროს გადააჭარბებდნენ, ძაღლს მიუქსევდნენ. რადგან ისინი ტუალეტში დღეში მხოლოდ ერთხელ გაჰყავდათ, ზემოხსენებულ პირობებში განმცხადებლები იძულებულნი იყვნენ, ბუნებრივი მოთხოვნილებები თავიანთ საკნებში დაეკმაყოფილებინათ ხოლმე (იხ. დანარ- თი: ბ-ნი ივანტოში, პუნქტი 95, ბ-ნი ლეშკო, პუნქტი 115, ქ-ნი ლეშკო, პუნქტი 33, და ბ-ნი ივანტოში, პუნქტი 40).

განმცხადებლები მოწყვეტილნი იყვნენ გარე სამყაროს. მათი ოჯახების წევრებს არ ჰქონდათ უფლება, დაკავშირებოდნენ მათ ან შეეგზავნათ ამანათები. მათ არ შეეძლოთ გაეგზავნათ ან მიეღოთ წერილები და შეხვედროდნენ ადვოკატებს.

200. 1992 წლის 23 აგვისტოს, როდესაც გენერალი ლებედი სათავეში ჩაუდგა მე-14 არმიას, პირები, რომლებიც პატიმრობაში იმყოფებოდნენ ტირასპოლის გარნიზონის არმიის შტაბბინაში, მათ შორის, სამი განმცხადებელი, გადაყვანილნი იქნენ ტირასპოლის პოლიციის შტაბბინაში. გადაყვანას ახორციელებდნენ მე-14 არმიის ჯარისკაცები მე-14 არმიის კუთვნილი მანქანებით (იხ. ბ-ნი ილაშკუ, პუნქტი 11, ბ-ნი ურიტუ, პუნქტი 55, და ქ-ნი ივანტოში, პუნქტი 39).

3. ტირასპოლის პოლიციის შტაბბინაში გატარებული წინასწარი პატიმრობა და გადაყვანა ციხეში სასამართლო სამართალწარმოების მიმდინარეობის პერიოდში

201. განმცხადებელთა პატიმრობის გარემოებები, როგორც აღწერილია წერილობით წარმოდგენილ დოკუმენტაციასა და მოწმეთა ჩვენებებში და გამყარებულია სხვა მოწმეთა ჩვენებებით (იხ. დანართი: ბ-ნი ურიტუ, პუნქტები 56 და 60-61, ქ-ნი ივანტოში, პუნქტი 41, და ქ-ნი ლეშკო, პუნქტები 30-31), შეჯამებულია ქვემოთ.

202. პირველი განმცხადებელი ტირასპოლის პოლიციის შტაბბინის საკანში რჩებოდა დაახლოებით 6 თვის განმავლობაში, 1993 წლის აპრილამდე, როდესაც დაიწყო მისი სასამართლო სამართალწარმოება.

203. მეორე განმცხადებელი გადაყვანილი იქნა ტირასპოლში მდებარე მე-14 არმიის გარნიზონის შტაბბინიდან ტირასპოლის პოლიციის შტაბბინაში, სადაც იგი რჩებოდა 1993 წლის აპრილამდე, როდესაც დაიწყო მისი სასამართლო სამართალწარმოება.

204. მესამე განმცხადებელი მე-14 არმიის გარნიზონის შტაბბინაში რჩებოდა ერთი თვის განმავლობაში. საავადმყოფოდან დაბრუნების შემდეგ იგი უკან იქნა წაყვანილი მე-14 არმიის გარნიზონის შტაბბინაში და დაუყოვნებლივ იქნა გადაყვანილი ტირასპოლის პოლიციის შტაბბინაში, სადაც პატიმრობაში იმყოფებოდა 1993 წლის აპრილამდე.

205. მეოთხე განმცხადებელი სასამართლო სამართალწარმოების დაწყებამდე რჩებოდა ტირასპოლის პოლიციის შტაბბინაში.

206. ტირასპოლის პოლიციის შტაბბინის წინასწარი დაკავების იზოლატორში დაკითხვა კვლავ ღამით ხდებოდა. განმცხადებლებს გამუდმებით სცემდნენ, განსაკუთრებით კი მე-14 არმიის გარნიზონის შტაბბინიდან მათი გადმოყვანის მომდევნო თვეს.

207. საკნებს არ ჰქონდა ბუნებრივი განათება. პირველი კვირის განმავლობაში მათ არ აძლევდნენ ოჯახის წევრებთან ან ადვოკატებთან შეხვედრის უფლებას. მოგვიანებით დისკრეციულ საწყისებზე მათ მისცეს უფლება, შეხვედროდნენ ოჯახის წევრებს და მიეღოთ ამანათები, რაც სავარაუდოდ არარეგულარული ინტერვალებით ხორციელდებოდა. მათ ძალიან ხშირად არ შეეძლოთ ეჭამათ ოჯახის მიერ გამოგზავნილი საჭმელი, რადგან ის ფუჭდებოდა უსაფრთხოების მიზნით ჩატარებული ჩხრეკისა და გასინჯვის დროს. მათ არ შეეძლოთ მიეღოთ ან გაეგზავნათ წერილები და შეხვედროდნენ თავიანთ ადვოკატებს.

208. ხსენებული პერიოდის განმავლობაში განმცხადებლებს მხოლოდ ძალიან იშვიათად შეეძლოთ ენახათ ექიმი; როდესაც მათ მიმართ იყენებდნენ არასათანადო მოპყრობას, ექიმების ვიზიტები დიდი ხნის შემდეგ ხორციელდებოდა ხოლმე.

ჰალუცინოგენმა წამლებმა, რომლებსაც ბ-ნ ივანტოშს ასმევდნენ, დააავადეს იგი ქრონიკული შაკიკით. ხსენებული პერიოდის განმავლობაში მას არ მკურნალობდნენ თავის ტკივილის გამო, ხოლო მის ცოლს არ აძლევდნენ უფლებას, გაეგზავნა მისთვის წამლები.

209. ბ-ნმა ილაშკუმ პირველად შეძლო შეხვედროდა ადვოკატს 1992 წლის სექტემბერში, დაკავებიდან რამდენიმე თვის შემდეგ.

210. დაუდგენელ დღეს განმცხადებლები გადაყვანილნი იქნენ ტირასპოლის ციხეში მათი სასამართლო სამართალწარმოების მომზადების პროცესისათვის. სასამართლო სამართალწარმოების მიმდინარეობისას პატიმრობის დროს ისინი ექვემდებარებოდნენ არაადამიანური და ღირსების შემლახველი მოპყრობის სხვადასხვა ფორმას: მათ სასტიკად სცემდნენ, უქსევდნენ გერმანულ ნაგაზებს, ამყოფებდნენ განმარტოებით პატიმრობაში და ამარაგებდნენ ცრუ ინფორმაციით პოლიტიკურ სიტუაციასა და მათი ოჯახების წევრების ჯანმრთელობასთან დაკავშირებით, რათა ეიძულებინათ, გათავისუფლების სანაცვლოდ ხელი მოეწერათ აღიარებაზე, ბოლოს კი აშინებდნენ სიკვდილით დასჯით.

211. ანდრეი ივანტოშს და ტუდორ პეტროვ-პოპას ასმევდნენ ფსიქიატრიაში გამოყენებელ ნივთიერებებს, რის შედეგადაც ბ-ნი ივანტოში განიცდიდა სულიერ მოშლილობას.

4. განმცხადებელთა სასამართლო სამართალწარმოება და მსჯავრდება

212. განმცხადებლები წარდგენილნი იქნენ ,,მდრ-ს უზენაესი სასამართლოს” წინაშე, რომელიც სხდომებს მართავდა კიროვის სახელმწიფო კომპანიაში, მოგვიანებით კი ტირასპოლის კულტურის სახლის საკონცერტო დარბაზში. სასამართლო სამართალწარმოების დროს, რომელიც დაიწყო 1993 წლის 21 აპრილს და დამთავრდა 1993 წლის 9 დეკემბერს, სასამართლო დარბაზში შესვლის უფლებამოსილება ჰქონდათ მხოლოდ მოლდოველებს, რომლებსაც გააჩნდათ დნესტრისპირეთში ცხოვრების უფლება. დარბაზში სცენის წინ იდგნენ შეიარაღებული პოლიციელები და ჯარისკაცები. განმცხადებლები სასამართლო პროცესებს ესწრებოდნენ და ჩაკეტილნი იყვნენ რკინის გალიებში. მოწმეებს შესაძლებლობა ჰქონდათ, სასამართლო სამართალწარმოებას დასწრებოდნენ სურვილისამებრ და რაიმე მოთხოვნის გარეშე დაეტოვებინათ დარბაზი, მაშინ, როდესაც სხვა მოწმეები იძლეოდნენ ჩვენებას. სასამართლო სამართალწარმოებისას განმცხადებლებს რამდენიმეჯერ მისცეს უფლება, დალაპარაკებოდნენ თავიანთ ადვოკატებს მხოლოდ შეიარაღებული პოლიციელის თანდასწრებით. სასამართლო სამართალწარმოება მიმდინარეობდა დაძაბულ ატმოსფეროში, საზოგადოების მხრიდან განმცხადებლებისადმი სიძულვილის გამომხატველი პლაკატების ფონზე. როგორც ეს დასტურდება განმცხადებლების მიერ სასამართლოს რეგისტრატურის წინაშე წარდგენილი ფოტოებიდან, რომლებიც გადაღებული იყო სასამართლოს დარბაზში და გამოქვეყნდა მოლდოვურ გაზეთში; ერთ-ერთ პლაკატზე ეწერა: ,,ტერორისტებმა პასუხი უნდა აგონ“.

213. განმცხადებლებს ასამართლებდა სამი მოსამართლისაგან შემდგარი კოლეგია, რომელშიც შედიოდნენ ქ-ნი ივანოვა, მოლდოვის უზენაესი სასამართლოს ყოფილი მოსამართლე, თავმჯდომარე; ბ-ნი მიაზინი, სასამართლო სამართალწარმოების დროისათვის 28 წლის ასაკის, რომელიც ერთი წლის განმავლობაში მუშაობდა მოლდოვის გენერალურ პროკურატურაში ,,მდრ-ს უზენაეს სასამართლოში“ დანიშვნამდე, და ბ-ნი ზენინი.

214. განაჩენი ასახავს, რომ კომენდანტი მიხაილ ბერგმანი, როდ-ის ოფიცერი, გამოდიოდა მოწმედ. მან სასამართლოს მოახსენა, რომ მისი ქვეშევრდომები განმცხადებლებს არ ეპყრობოდნენ არასათანადოდ განმცხადებელთა მე-14 არმიის შენობაში ყოფნის დროს და რომ განმცხადებლებს არ გამოუხატავთ რაიმე სახის პრეტენზია.

215. სასამართლომ განაჩენი გამოიტანა 1993 წლის 9 დეკემბერს.

216. სასამართლომ პირველი განმცხადებელი ბრალეულად მიიჩნია რამდენიმე დანაშაულის ჩადენაში, რომლებიც მოლდავეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის სისხლის სამართლის კოდექსით იყო გათვალისწინებული, მათ შორის: ეროვნული უშიშროების წინააღმდეგ დანაშაულის ჩადენის წაქეზება (მუხლი 67), სახელმწიფოს წინააღმდეგ განსაკუთრებით საშიში დანაშაულების ჩადენის ორგანიზება (მუხლი 69), სახელმწიფო ხელისუფლების წარმომადგენლის მკვლელობა ტერორის გაჩაღების მიზნით (მუხლი 63), განზრახ მკვლელობა (მუხლი 88), სატრანსპორტო საშუალების უკანონო გზით დაუფლება (მუხლი 182), სხვისი ქონების განზრახ განადგურება (მუხლი 127) და აღჭურვილობისა და ასაფეთქებელი ნივთიერებების უკანონო ან უნებართვო გამოყენება (მუხლი 227). სასამართლომ პირველ განმცხადებელს სიკვდილით დასჯა და ქონების ჩამორთმევა მიუსაჯა.

217. სასამართლომ მეორე განმცხადებელი ბრალეულად მიიჩნია სახელმწიფო ხელისუფლების წარმომადგენლის მკვლელობაში ტერორის გაჩაღების მიზნით (მუხლი 63), სხვისი ქონების განზრახ განადგურებაში (მუხლი 127) და ასაფეთქებელი ნივთიერებების უნებართვო გამოყენებაში (მუხლი 227, პუნქტი 2). სასამართლომ განმცხადებელს მიუსაჯა 12 წლიანი პატიმრობა შრომაგასწორებით მკაცრ კოლონიაში და ქონების ჩამორთმევა.

218. მესამე განმცხადებელი ბრალეულად მიიჩნიეს სახელმწიფო ხელისუფლების წარმომადგენლის მკვლელობაში ტერორის გაჩაღების მიზნით (მუხლი 63), ასაფეთქებელი ნივთიერებების უნებართვო გამოყენებასა და ქურდობაში (მუხლი 227 და 227-1 პუნქტი 2), ცხენშებმული ურმის უკანონო დაუფლებაში (მუხლი 182 პუნქტი 3), სხვისი ქონების განზრახ განადგურებაში (მუხლი 127) და თავდასხმაში (მუხლი 96 პუნქტი 2). სასამართლომ მას მიუსაჯა 15 წლით პატიმრობა შრომაგასწორებით კოლონიაში და ქონების კონფისკაცია.

219. მეოთხე განმცხადებელი ბრალეულად ცნეს სახელმწიფო ხელისუფლების წარმომადგენლის მკვლელობაში ტერორის გაჩაღების მიზნით (მუხლი 63), თავდასხმაში (მუხლი 96 პუნქტი 2), ცხენშებმული ურმის უკანონო დაუფლებაში (მუხლი 182 პუნქტი 3), სხვისი ქონების განზრახ განადგურებაში (მუხლი 127) და ასაფეთქებელი ნივთიერებების უნებართვო გამოყენებასა და ქურდობაში (მუხლი 227 და 227-1 პუნქტი 2). სასამართლომ მას მიუსაჯა 15 წლით პატიმრობა და ქონების კონფისკაცია.

ბ. განმცხადებელთა მსჯავრდების შემდეგ განვითარებული მოვლენები

220. 1993 წლის 9 დეკემბერს მოლდოვის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ განმცხადებელთა მსჯავრდება უკანონო იყო იმ საფუძველზე, რომ არაკონსტიტუციური სასამართლოს მიერ იყო გამოტანილი.

221. 1993 წლის 28 დეკემბერს მოლდოვის გენერალური პროკურორის მოადგილემ ბრძანა სისხლის სამართალწარმოების აღძვრა იმ ,,მოსამართლეების“, ,,პროკურორებისა“ და სხვა პირების წინააღმდეგ, რომლებიც მონაწილეობდნენ განმცხადებელთა წინააღმდეგ დნესტრისპირეთში განხორციელებულ გამოძიებაში. ხსენებულ პირებს ბრალი ედებოდათ მოლდოვის სისხლის სამართლის კოდექსის 192-ე მუხლით გათვალისწინებული უკანონო დაკავების განხორციელებაში.

222. 1994 წლის 3 თებერვალს მოლდოვის რესპუბლიკის უზენაესმა სასამართლომ საკუთარი ინიციატივით განიხილა 1993 წლის 9 დეკემბერს ,,მდრ-ს უზენაესი სასამართლოს” მიერ გამოტანილი განაჩენი, გააუქმა იგი იმ საფუძველზე, რომ გამოტანილი იყო არაკონსტიტუციური სასამართლოს მიერ და ბრძანა, საქმე გადასცემოდა მოლდოვის პროკურატურას ახალი გამოძიების წარსამართავად სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდებლობის 93-ე მუხლის შესაბამისად. წარმოდგენილი წერილობითი ინფორმაციიდან, კერძოდ კი მოლდოვის მთავრობის მიერ წარმოდგენილი ინფორმაციიდან და 2003 წლის მარტში სასამართლოს მიერ კიშინიოვში მოპოვებული მოწმეთა ჩვენებებიდან ჩანს, რომ 1994 წლის 3 თებერვალს განაჩენში მითითებული გამოძიება არ დასრულებულა არავითარი შედეგით (იხ. დანართი: ბ-ნი პოსტოვანი, პუნქტი 184 -ე და ბ-ნი რუსუ, პუნქტი 302).

223. მოლდოვის უზენაესმა სასამართლომ ასევე გააუქმა განმცხადებელთა პატიმრობის ბრძანება, ბრძანა მათი გათავისუფლება და მოსთხოვა პროკურორს, განეხილა ე.წ. ,,მდრ-ს მოსამართლეების“ სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის საკითხი მათ მიერ განზრახ უკანონო გადაწყვეტილების გამოტანისათვის, დანაშაულისათვის, რომელიც ისჯება სისხლის სამართლის კოდექსის 190-ე-192-ე მუხლებით.

224. ,,მდრ”-ს ხელისუფლების ორგანოებს არ უპასუხიათ 1994 წლის 3 თებერვლის განაჩენთან დაკავშირებით.

225. მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებმა აღძრეს გამოძიება ბ-ნი გუსარისა და ბ-ნი ოსტაპენკოს სიკვდილთან დაკავშირებით 1992 წლის აპრილმაისში შესაბამისად, მაგრამ საგამოძიებო სამსახურებმა შეაჩერეს იგი 1994 წლის 6 ივნისს მოლდოვის სისხლის სამართლის კოდექსის 172-ე მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად, დნესტრისპირეთის მართლმსაჯულებისა თუ პოლიციის ორგანოებთან რაიმე თანამშრომლობის გარეშე. გამოძიება განახლდა 2000 წლის 9 სექტემბერს. შედეგად თანამშრომლობასთან დაკავშირებული რამდენიმე მოთხოვნა (დოკუმენტების გადაცემისა) გაეგზავნა ,,მდრ-ს პროკურორს“ ბ-ნ ზახაროვს. ვერ მიიღეს რა ვერანაირი პასუხი, მოლდოვის საგამოძიებო ორგანოებმა კიდევ ერთხელ შეაჩერეს გამოძიება 2000 წლის 9 დეკემბერს. ამის შემდეგ გამოძიება აღარ განახლებულა.

226. 1995 წლის 4 აგვისტოს ბრძანებულებით მოლდოვის პრეზიდენტმა გამოსცა ამნისტიის კანონი მოლდოვის კონსტიტუციის საიუბილეო წლისთავთან დაკავშირებით. ამნისტია ეხებოდა 1990 წლის 1 იანვრის შემდგომ პერიოდში დნესტრის მარცხენა სანაპიროზე სისხლის სამართლის კოდექსის 227, 227-1 და

227-2 მუხლებით გათვალისწინებულ დანაშაულებში მსჯავრდებულ პირებს. 227. 1995 წლის 3 ოქტომბერს მოლდოვის პარლამენტმა თხოვნით მიმართა მთავრობას, პრიორიტეტულად განეხილა განმცხადებლების პატიმრობის პრობლემა როგორც პოლიტიკური ნიშნით პატიმრობაში მყოფი პირებისა და რეგულარულად ეცნობებინა პარლამენტისათვის სიტუაციის განვითარებისა და მიღებული ზომების შესახებ. პარლამენტმა ასევე მოსთხოვა საგარეო საქმეთა სამინისტროს, განმცხადებელთა (,,ილაშკუს ჯგუფის“) გათავისუფლების უზრუნველყოფის მიზნით მოეპოვებინა მყარი მხარდაჭერა იმ ქვეყნებისგან, სადაც მოლდოვას დიპლომატიური მისიები ჰქონდა.

228. პირველი განმცხადებელი, მიუხედავად იმ ფაქტისა, რომ პატიმრობაში იმყოფებოდა, არჩეული იქნა მოლდოვის პარლამენტის წევრად 1994 წლის 25 თებერვალს და ხელმეორედ 1998 წლის 22 მარტს, მაგრამ თავისუფლების შეზღუდვის გამო არ შესდგომია პარლამენტარის ფუნქციების შესრულებას.

229. 2000 წლის 16 აგვისტოს პროკურორმა ძალადაკარგულად გამოაცხადა 1993 წლის 28 დეკემებრის ,,მდრ-ს მოსამართლეებისა“ და ,,პროკურორების“ წინააღმდეგ გამოტანილი ბრძანება (იხ. წინამდებარე განაჩენის 221-ე პუნქტი), იმის საფუძველზე, რომ სახეზე შესაძლოა ყოფილიყო მხოლოდ სისხლის სამართლის კოდექსის 190-ე და 192-ე მუხლებით გათვალისწინებული თავისუფლების უკანონო აღკვეთა, როდესაც შესაბამისი ღონისძიება იქნა განხორციელებული მოსამართლეებისა და პროკურორების მიერ, რომლებიც დანიშნულნი იყვნენ მოლდოვის კანონმდებლობის შესაბამისად, რაც წინამდებარე შემთხვევაში ასე არ იყო. პროკურორი ასევე აცხადებდა, რომ, მისი აზრით, მიზანშეწონილი არ იყო გამოძიების დაწყება თაღლითური გზით პატიმრობაში მოთავსებასთან ან ძალაუფლების უზურპაციასთან თუ ოფიციალური პირის სტატუსის მითვისებასთან დაკავშირებით, რაც დანაშაულის სახით გათვალისწინებული იყო სისხლის სამართლის კოდექსის 116-ე და 207-ე მუხლებით შესაბამისად, იმის საფუძველზე, რომ გამოძიება ხანდაზმული იყო და ეჭვმიტანილი დამნაშავეები უარს აცხადებდნენ, დახმარება გაეწიათ ხელისუფლების ორგანოებისათვის წარმოებულ მოკვლევაში.

230. იმავე დღეს პროკურორმა აღძრა გამოძიება ჰლინაიას ციხის უფროსის წინააღმდეგ, უკანონო პატიმრობისა და ხელისუფლების წარმომადგენლის ან ანალოგიური ძალაუფლების უზურპირების ბრალდებით, დანაშაულისა, რომელიც განსაზღვრულია სისხლის სამართლის კოდექსის 116-ე და 207-ე მუხლებით. მოლდოვის მთავრობის მიერ წარმოდგენილი ინფორმაციის და კიშინიოვში 2003 წელს სასამართლოს მიერ დაკითხულ მოწმეთა ჩვენებების თანახმად, ხსენებული გამოძიება არ დამთავრებულა არავითარი შედეგით (იხ. დანართი: ბ-ნი რუსუ, პუნქტი 302, და ბ-ნი სტურზა, პუნქტი 314).

231. 2000 წლის 4 ოქტომბერს, ბ-ნი ილაშკუს მოთხოვნით, რუმინეთის ხელისუფლების ორგანოებმა მას რუმინეთის მოქალაქეობა მიანიჭეს №21/1991 კანონის თანახმად.

232. 2000 წლის 26 ნოემბერს ბ-ნი ილაშკუ არჩეული იქნა რუმინეთის პარლამენტის მე-2 პალატაში. განაცხადა რა უარი მოლდოვის მოქალაქეობასა და მოლდოვის პარლამენტის წევრობაზე, მან უფლებამოსილება მოიხსნა 2000 წლის 4 ოქტომბერს.

233. 2001 წელს ბ-ნ ივანტოშსა და ბ-ნ ლეშკოს მათი თხოვნის საფუძველზე ასევე მიენიჭათ რუმინეთის მოქალაქეობა.

234. 2001 წლის 5 მაისს ბ-ნი ილაშკუ გათავისუფლებული იქნა. მისი გათავისუფლების გარემოებები, რომლებიც სადავო შეიქმნა, შეჯამებულია წინამდებარე განაჩენის 279-ე-282-ე პუნქტებში.

გ. განმცხადებელთა პატიმრობა მსჯავრდების შემდეგ

235. პირველი განმცხადებელი, ბ-ნი ილაშკუ, პატიმრობაში იმყოფებოდა ტირასპოლის №2 საპყრობილეში 1993 წლის 9 დეკემბერს მის მსჯავრდებამდე. შემდგომში იგი გადაყვანილი იქნა ჰლინაიას საპყრობილის იმ ნაწილში, რომელიც განკუთვნილი იყო სიკვდილმისჯილთათვის, და რჩებოდა იქ 1998 წლის ივლისამდე, როდესაც იგი კვლავ გადაიყვანეს ტირასპოლის №2 საპყრობილეში. იგი რჩებოდა იქ 2001 წლის მაისში გათავისუფლებამდე.

236. ბ-ნი ალექსანდრუ ლეშკო სასამართლო განხილვის შემდეგ გადაყვანილი იქნა ტირასპოლის №2 საპყრობილეში, სადაც ამჟამადაც პატიმრობაში რჩება.

237. ანდრეი ივანტოში მსჯავრდების შემდეგ გადაყვანილი იქნა ჰლინაიას საპყრობილეში, სადაც იგი სავარაუდოდ დარჩა მხოლოდ რამდენიმე კვირის განმავლობაში. ავადმყოფობის გამო თავიდან იგი დააწვინეს საავადმყოფოში და მხოლოდ შემდეგ გადაიყვანეს ტირასპოლის №2 საპყრობილეში, სადაც იგი დღემდე რჩება.

238. ბ-ნი ტუდორ პეტროვ-პოპა სასამართლო განხილვის დაწყებამდე ცოტა ხნით ადრე გადაყვანილი იქნა ტირასპოლის №2 საპყრობილეში. 2001 წლის მაისში ბ-ნი ილაშკუს გათავისუფლებიდან გარკვეული ხნის გასვლის შემდეგ ბ-ნი პეტროვ-პოპა გადაყვანილი იქნა ჰლინაიას საპყრობილეში, სადაც იგი რჩებოდა 2003 წლის 4 ივნისამდე, როდესაც იგი გადაიყვანეს ტირასპოლის №3 საპყრობილეში, ციხის ადმინისტრაციის თქმით, ,,ადვოკატთან ურთიერთობის გაადვილების მიზნით”.

239. განმცხადებელთა დაკავებიდან პირველი თვეების განმავლობაში მოლდოვის მთავრობა ფინანსურ დახმარებას უწევდა მათ ოჯახებს. გარდა ამისა, ხელისუფლების ორგანოებმა მოიძიეს საცხოვრებელი ფართი იმ განმცხადებელთა ოჯახებისათვის, რომლებიც ვალდებულნი იყვნენ, დაეტოვებინათ დნესტრისპირეთი, ზოგჯერ კი სხვა სახის დახმარებასაც უწევდნენ, პირველ რიგში, განმცხადებლებთან შესახვედრად მანქანების გამოყოფის მეშვეობით, აგრეთვე, განმცხადებელთა პატიმრობის პირობების გასაუმჯობესებლად მათთვის ექიმებისა და გაზეთების გაგზავნის გზით (იხ. დანართი: ბ-ნი სნეგური, პუნქტი 240, ბ-ნი მოსანუ, პუნქტი 248, და ბ-ნი სანგჰელი, პუნქტი 267).

1. პატიმრობის პირობები

240. განმცხადებლები პატიმრობაში იმყოფებოდნენ, გარდა ძალიან მცირე პერიოდისა, განმარტოებით, თითოეული თავის საკუთარ საკანში, გარდა ბ-ნი ლეშკოსი, რომელიც განმარტოებით პატიმრობაში იმყოფებოდა მხოლოდ პირველი რამდენიმე წლის განმავლობაში.

ბ-ნი ილაშკუ მუდმივად განმარტოებით პატიმრობაში იმყოფებოდა. მას არ ჰქონდა უფლება, გაეგზავნა და მიეღო კორესპონდენცია, მაგრამ მაინც ახერხებდა საპყრობილიდან რამდენიმე წერილის გაგზავნას.

241. ჰლინაიას საპყრობილეში ბ-ნი ილაშკუ პატიმრობაში იმყოფებოდა სიკვდილმისჯილთათვის განკუთვნილ ფლიგელში. მისი პატიმრობის პირობები უფრო აუტანელი იყო, ვიდრე სხვა განმცხადებლებისა. მის საკანში იყო საკნისავე მოცულობის რკინის გალია. გალიაში მოთავსებული იყო საწოლი და მაგიდა, რომლებიც ასევე რკინისაგან იყო გაკეთებული.

ბ-ნ ილაშკუს ეკრძალებოდა დალაპარაკება სხვა პატიმრებთან ან მესაკნეებთან, ამიტომ იგი მარტო გაჰყავდათ ხოლმე ყოველდღიურ გასეირნებაზე საღამოობით დახურულ სივრცეში.

ბ-ნი ილაშკუს დღიურ რაციონს შეადგენდა 100 გრამი ჭვავის პური დღეში სამჯერ და უშაქრო ჩაი დღეში ორჯერ. საღამოობით იგი ასევე იღებდა ე.წ. ,,ბალანდას”, რომელიც დაფშვნილი სიმინდისაგან მზადდება.

242. განმცხადებელთა საკანი არ ნათდებოდა ბუნებრივი სინათლით: შუქის ერთადერთი წყარო იყო დერეფანში მდებარე ელექტრონათურა, რომლის შუქი თითოეულ საკანში შედიოდა კარის გაღება-დახურვისას.

243. განმცხადებლებს მხოლოდ ძალიან იშვიათად შეეძლოთ შხაპის მიღება და რამდენიმე თვის განმავლობაში იყვნენ ხოლმე დაუბანელნი.

244. არც ერთი საკანი, რომელშიც ბ-ნი ილაშკუ იმყოფებოდა პატიმრობის პერიოდში, ზამთარშიც კი არ თბებოდა.

245. ჰლინაიასა და ტირასპოლის ციხეებში განმცხადებლებს ჰქონდათ ცივი წყალი საკნებში, ხოლო ტუალეტები არ იყო გამოცალკევებული საკნის დანარჩენი ნაწილისაგან.

246. განმცხადებლებს შეეძლოთ მიეღოთ ამანათები და შეხვედროდნენ ოჯახის წევრებს, თუმცა ხსენებულთან დაკავშირებული შესაბამისი ნებართვა სისტემატურად არ გაიცემოდა ხოლმე ციხის მმართველების მიერ.

რამდენიმეჯერ ვიზიტებთან დაკავშირებული ნებართვის გაცემაზე უარი განაცხადეს იგორ სმირნოვმა და ვლადიმირ ანტიუფეევმა/შევცოვმა.

247. რადგან ამანათები იჩხრიკებოდა, მათში მოთავსებული საჭმელი უვარგისი ხდებოდა ხოლმე. იმ ფაქტთან დაკავშირებით, რომ არასაკმარისი რაოდენობის საჭმელი ეძლეოდათ, ხელისუფლების ორგანოები კი ზოგჯერ უარს ეუბნებოდნენ ოჯახის წევრების მიერ მიტანილი საჭმლის გადაცემაზე, აგრეთვე, იმის გათვალისწინებით, რომ საჭმელი ფუჭდებოდა შემოწმების პროცესში, განმცხადებლებმა რამდენიმეჯერ დაიწყეს შიმშილობა.

248. 1999 წელს ბ-ნ ილაშკუს ნება დართეს, შეხვედროდა ქ-ნ ჟოზეტე დურიეუს, ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის წევრს, და ბ-ნ ვასილე სტურზას, დნესტრისპირეთთან მოლაპარაკების კომიტეტის თავმჯდომარეს.

249. 1999 წლის მარტში მოლდოვის პარლამენტისათვის გაგზავნილ წერილში, რომელიც ეხებოდა მოლდოვის სამთავრობო კრიზისს, ბ-ნი ილაშკუ მხარდაჭერას პრემიერ-მინისტრის თანამდებობაზე დანიშვნასთან დაკავშირებით უცხადებდა ბ-ნ იონ სტურზას. პრეზიდენტმა მისი წერილი გაახმაურა და საშუალება მისცა პარლამენტს, შეეგროვებინა ხმების უმრავლესობა, რათა ბ-ნი სტურზა დანიშნულიყო პრემიერ-მინისტრად.

1999 წელს სტურზას მთავრობისადმი სიმპათიის გამოხატვის შემდეგ და ამ მთავრობის ცხრათვიანი არსებობის დროს ბ-ნ ილაშკუს არ მისცეს ნება, შეხვედროდა თავისი ოჯახის რომელიმე წევრს ან მიეღო რაიმე სახის ამანათი. ასეთივე შეზღუდვებს დაექვემდებარნენ სხვა განმცხადებლებიც, განსაკუთრებით კი ბ-ნი ივანტოში.

250. სასამართლოსადმი 1999 წლის 14 მაისს მიწერილ წერილში ბ-ნი ივანტოში წერდა, რომ ბ-ნი ილაშკუს პარლამენტისადმი გაგზავნილ წერილს მოჰყვა განმცხადებელთა, განსაკუთრებით კი ბ-ნი ილაშკუს პატიმრობის პირობების გაუარესება.

251. 1999 წლის 17 ივლისით დათარიღებულ წერილში ბ-ნი ივანტოში ატყობინებდა საზოგადოებას, რომ პროტესტის ნიშნად დაიწყო შიმშილობა იმ პირობების გამო, რომლებშიც ის და მისი მეგობრები იმყოფებოდნენ. იგი აღნიშნავდა, მაგალითად, რომ არ შეეძლო დაკავშირებოდა ადვოკატს და უფლებას არ აძლევდნენ, შეხვედროდა ექიმებს ან წითელი ჯვრის წარმომადგენლებს. იგი ამტკიცებდა, რომ მოლდოვის ხელისუფლების პასიურობა დნესტრისპირეთში არსებულ სიტუაციასთან დაკავშირებით, კერძოდ კი ილაშკუს ჯგუფთან მიმართებაში, წარმოადგენდა დნესტრისპირეთის ხელისუფლების მიმართ დუმილით გამოხატულ მხარდაჭერას.

252. 1999 წლის 29 ივლისის წერილობით განცხადებაში ბ-ნი ივანტოში, რომელიც 77 დღე იყო, რაც შიმშილობდა, ბრალს უყენებდა კიშინიოვის ხელმძღვანელობას იმის გამო, რომ ის არაფერს აკეთებდა, რათა დაეცვა ადამიანის უფლებები მოლდოვაში და ,,კარგ დროს ატარებდა” დნესტრისპირეთის სეპარატისტ ლიდერებთან ერთად. ბ-ნი ივანტოში ასევე გამოთქვამდა პრეტენზიას ტირასპოლის ციხის ადმინისტრაციის მიმართ იმასთან დაკავშირებით, რომ მას და ბ-ნ ილაშკუს არ აძლევდნენ უფლებას, შეხვედროდნენ ექიმს, და აცხადებდა, რომ ბ-ნ ილაშკუს, რომელიც განმარტოებით იმყოფებოდა დიდი ხნის განმავლობაში, არასათანადოდ ეპყრობოდნენ. მისი საკნიდან გატანილი იქნა ყველანაირი სახის ავეჯი და ტანსაცმელი, გარდა თბილი ქურთუკისა, და მას გამუდმებით სცემდნენ ,,სპეციალური ჯარების“ წევრები, რომლებიც ურჩევდნენ, ჩაედინა თვითმკვლელობა.

253. 2000 წლის 10 მაისს სასამართლოსადმი მიწერილ წერილში ბ-ნი ილაშკუ აღნიშნავდა, რომ მას არ აძლევდნენ უფლებას, შეხვედროდა ექიმს 1997 წლიდან. ექიმებმა, რომლებიც ამ დროისათვის გამოგზავნეს კიშინიოვიდან, გასინჯეს ბ-ნი ილაშკუ და შეადგინეს დასკვნა მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან დაკავშირებით, რომელსაც ისინი სერიოზულს უწოდებდნენ. ზემოხსენებულ წერილში ბ-ნი ილაშკუ ბრალს სდებდა მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებს პირფერობასა და ორპირობაში და ამტკიცებდა, რომ, მიუხედავად მათი მოწოდებებისა განმცხადებლების გათავისუფლებასთან დაკავშირებით, ისინი აკეთებდნენ ყველაფერს რაც შეეძლოთ, რათა ხელი შეეშალათ მათთვის თავისუფლების მოპოვებაში.

254. 2002 წლის 14 იანვარს განმცხადებელთა წარმომადგენელმა, ბ-ნმა დინუმ აცნობა სასამართლოს, რომ კარცერში მოთავსებული სამი განმცხადებლის პატიმრობის პირობები გაუარესდა 2001 წლის ივნისის შემდეგ. ბ-ნ ივანტოშს ყოველგვარი ახსნა-განმარტების გარეშე აუკრძალეს ცოლთან შეხვედრა.

ბ-ნმა ივანტოშმა და ბ-ნმა ლეშკომ დაიწყეს მხოლოდ პურისა და წყლის მიღება. ბ-ნი პეტროვ-პოპა გადაყვანილი იქნა ჰლინაიას საპყრობილეში, სრული იზოლაციის პირობებში; მას განუცხადეს, რომ უფლებას არ დართავდნენ, შეხვედროდა ვინმეს 6 თვის განმავლობაში.

255. ბ-ნი ილაშკუს გარდა, განმცხადებლებს კორესპონდენციის წარმოების უფლებას აძლევდნენ მხოლოდ რუსულ ენაზე, რუმინულ ენაზე დაწერილი წერილები იკრძალებოდა. მათ წერილებს ამოწმებდნენ. მათ, როგორც წესი, არ შეეძლოთ მიეღოთ გაზეთები რუმინულ ენაზე.

256. ბ-ნ ივანტოშს აუკრძალეს ცოლთან შეხვედრა 2003 წლის 15 თებერვლიდან, თუმცა ერთი კვირის შემდეგ ვიზიტების ნებართვა განახლდა.

257. 2003 წლის მარტში სასამართლოს დელეგატების მიერ მოწმეთა დაკითხვაზე დნესტრისპირეთის ციხის ადმინისტრაციამ იკისრა ვალდებულება, ნება დაერთო განმცხადებელთა ადვოკატებისათვის, შეხვედროდნენ დნესტრისპირეთში მყოფ მათ კლიენტებს. ბ-ნმა ტანასემ შეძლო პირველად მოენახულებინა თავისი კლიენტი, ბ-ნი ლეშკო, დაუდგენელ დღეს, 2003 წლის მაისში თუ ივნისში. ბ-ნ გაბრინცეას შესაძლებლობა მიეცა, მოენახულებინა თავისი კლიენტები პირველად მათი კარცერში ჩასმის შემდეგ 2003 წლის 20 ივნისს.

258. მოწმეთა ჩვენებებსა და მის ხელთ არსებულ სხვა მტკიცებულებებზე (მათ შორის, სამედიცინო კონსულტაციების აღრიცხვის ჟურნალზე, რომელიც ინახებოდა განმცხადებელთა პატიმრობის ადგილებში) დაყრდნობით სასამართლომ დაადგინა ის პირობები, რომლებშიც წარიმართებოდა ხოლმე განმცხადებელთა სამედიცინო შემოწმება.

259. სასამართლო ზოგადად აღნიშნავს, რომ პატიმრობის პერიოდში განმცხადებელთა ჯანმრთელობის მდგომარეობა გაუარესდა.

მათ შეეძლოთ მოთხოვნისამებრ შეხვედროდნენ ციხის ექიმს, რომელიც გასინჯვაში შემოიფარგლებოდა პალპაციითა და მოსმენით.

260. ალექსანდრუ ლეშკოს, მიუხედავად იმისა, რომ იტანჯებოდა მწვავე ართრიტით, პანკრეატიტით და კბილის დაჩირქებით, ნებას არ აძლევდნენ, შეხვედროდა ექიმს. მას გაუუარესდა მხედველობა.

261. თუმცა 1995 წელს ბ-ნი ლეშკო გადაყვანილი იქნა ტირასპოლში მდებარე საავადმყოფოში და მას გაუკეთეს პანკრეასის ოპერაცია.

262. რამდენიმე მცირე გამონაკლისის გარდა, განმცხადებლებს არ მკურნალობდნენ. მათ შეეძლოთ მხოლოდ მათი ოჯახის წევრების მიერ გამოგზავნილი წამლების მიღება. ციხის ,,ადმინისტრაცია“ ეყრდნობოდა უსაფრთხოების მოტივს, როგორც საფუძველს განმცხადებლებისათვის იმ ფარმაცევტული საინფორმაციო ფურცლების ჩამორთმევისა, რომლებიც თან მოჰყვებოდა ხოლმე წამლებს.

263. მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებთან მოლაპარაკებების, განსაკუთრებით კი პრეზიდენტ სნეგურის ჩარევის შემდეგ დნესტრისპირეთის ციხის ადმინისტრაციამ ნება დართო კიშინიოვიდან ჩამოსულ სპეციალისტებს, გაესინჯათ განმცხადებლები. ამგვარად, 1995 და 1999 წლებს შორის განმცხადებლები რამდენიმეჯერ გასინჯეს მოლდოვიდან ჩამოსულმა სამედიცინო კომისიებმა, რომლებიც შედგებოდა ბ-ნი ლესანისა და ბ-ნი ტიბრინასაგან. 1999 წელს ვიზიტები განხორციელდა იანვრიდან მარტამდე, შემდეგ კი ნოემბერში.

ბ-ნ ილაშკუს ერთხელ გადაუღეს კარდიოგრამა; ბ-ნ ივანტოშს ჩაუტარეს ოპერაცია ღვიძლზე; ბ-ნ პეტროვ-პოპას გაუკეთეს ტუბერკულოზის საწინააღმდეგო ინექცია და დაუნიშნეს მკურნალობა.

გასინჯვა ხდებოდა ციხის ექიმებისა და მესაკნეების თანდასწრებით. მოლდოველი ექიმების მიერ გამოწერილი წამლები, როგორც ეს ციხის სარეგისტრაციო ჟურნალშია აღნიშნული, არ იქნა მოტანილი, და განმცხადებლები იღებდნენ მხოლოდ იმ წამლებს, რომლებსაც ოჯახის წევრები უგზავნიდნენ.

ორჯერ ბ-ნ ილაშკუს ნება დართეს, გასინჯულიყო წითელი ჯვრის ექიმებთან.

264. ბ-ნი პეტროვ-პოპა, რომელიც დაავადებული იყო ტუბერკულოზით, მკურნალობდა დაახლოებით 6 თვის განმავლობაში, 1999 წლის მარტამდე. თუმცა წამლების უმეტესობას მას ოჯახის წევრები უგზავნიდნენ.

265. არც ერთ განმცხადებელს არ შეეძლო მიეღო დიეტურად შესაფერისი საკვები, რომელიც ექიმებმა გამოუწერეს, ბ-ნ ილაშკუს საჭმლის მონელებასთან დაკავშირებული პრობლემების გამო, ბ-ნ ივანტოშს ღვიძლის დაავადების გამო, ბ-ნ ლეშკოს პანკრეატიტის გამო და ბ-ნ პეტროვ-პოპას ტუბერკულოზის გამო.

ბ-ნმა ლეშკომ, ბ-ნმა ივანტოშმა და ბ-ნმა პეტროვ-პოპამ განაცხადეს, რომ დაავადებულნი იყვნენ, შესაბამისად, პანკრეატიტით, ღვიძლის დაავადებითა და ტუბერკულოზით და ვერ იღებდნენ სათანადო მკურნალობას.

266. ბ-ნი პეტროვ-პოპა ახლა მოთავსებულია იმავე საკანში ჰლინაიას საპყრობილეში, რომელშიც ბ-ნი ილაშკუ იყო გათავისუფლებამდე, მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს სპეციალური ფლიგელი ციხეში ტუბერკულოზით დაავადებულთათვის. 2002 წელს დნესტრისპირეთის ახალი სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდებლობის ძალაში შესვლის შემდეგ ბ-ნი პეტროვ-პოპას პირობები ჰლინაიას ციხეში გაუმჯობესდა, რადგან მას ნებას რთავენ, მიიღოს დამატებითი ამანათები და სამით მეტი შეხვედრის უფლება მისცეს. ხსენებულ გაუმჯობესებასთან დაკავშირებული ბრძანება გასცა ჰლინაიას ციხის მმართველმა განმცხადებლის კარგი საქციელის გამო.

2. არასათანადო მოპყრობა

267. ჰლინაიაში პატიმრობის პირველი რამდენიმე თვის განმავლობაში ბ-ნი ილაშკუ რამდენიმეჯერ აწამეს.

ძალიან მცირე მიზეზის გამო ბ-ნი ილაშკუ გადაჰყავდათ კარცერში.

268. ტირასპოლის №2 ციხეში გადაყვანის შემდეგ ბ-ნი ილაშკუს სიტუაცია ცოტა გაუმჯობესდა იმ მხრივ, რომ მას აღარ სჯიდნენ ისე ხშირად, როგორც ეს ჰლინაიას ციხეში ხდებოდა, და არასათანადოდ ეპყრობოდნენ მხოლოდ გარკვეული მოვლენების შემდეგ.

მაგალითად, პრესაში განმცხადებლების შესახებ სტატიის გამოქვეყნების შემდეგ მესაკნეები შევიდნენ ბ-ნი ილაშკუს და ბ-ნი ივანტოშის საკნებში და ჩამოართვეს ან გაანადგურეს ნაპოვნი ნივთები. მესაკნეებმა სასტიკად ურტყეს განმცხადებლებს და 24 საათით მოათავსეს კარცერში.

269. ბ-ნი ილაშკუსა და ბ-ნი ივანტოშის საკნები კვლავ შეავიწროვეს მას შემდეგ, რაც ბ-ნმა ილაშკუმ მხარი დაუჭირა სტურზას მთავრობას, აგრეთვე, სასამართლოში განაცხადის შეტანის შემდეგ. განადგურებულ ნივთებში მოხვდა განმცხადებელთა შვილების სურათები და ხატები. მათ ასევე გამეტებით სცემეს.

სასამართლოს წინაშე განაცხადის წარდგენის შემდეგ ბ-ნ ილაშკუს ავტომატების კონდახები ურტყეს ჯარისკაცებმა. მერე მას ჩაუდეს პირში პისტოლეტი და ემუქრებოდნენ მოკვლით, თუკი ერთხელ კიდევ გაბედავდა წერილის გაგზავნას საპყრობილიდან. ხსენებული ინციდენტის შემდეგ ბ-ნმა ილაშკუმ კბილი დაკარგა.

270. 1999 წლის 14 მაისით დათარიღებულ ზემოხსენებულ წერილში ანდრეი ივანტოში აცხადებდა, რომ წინა დღეს ნიღბიანი სამოქალაქო პირები შევიდნენ მის საკანში, ჩაარტყეს ჯოხი თავში, ზურგში, ღვიძლთან და რამდენიმეჯერ უთავაზეს გულმკერდის არეში. შემდეგ იგი გაათრიეს დერეფანში, სადაც დაინახა, როგორ არტყმევინებდა პოლკოვნიკი გუსარევი ილიე ილაშკუს თავს კედელზე და როგორ ურტყამდა მას. პოლკოვნიკმა გუსარევმა ბ-ნ ილაშკუს პირში პისტოლეტის ლულა ჩაუდო და ემუქრებოდა მოკვლით. პოლკოვნიკმა გუსარევმა განუცხადა განმცხადებლებს, რომ ასეთი მოპყრობა განპირობებული იყო მათ მიერ ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში განაცხადის შეტანით. იმავე წერილში ანდრეი ივანტოში დაჟინებით სთხოვდა მოლდოვის პარლამენტსა და მთავრობას, საერთაშორისო მედიასა და ადამიანის უფლებათა დამცველ ორგანიზაციებს, ჩარეულიყვნენ, რათა ბოლო მოეღოთ იმ წამებისათვის, რომელსაც თავად და დანარჩენი სამი განმცხადებელი ექვემდებარებოდნენ.

271. ხსენებული მოვლენების შემდეგ, როგორც ეს სასამართლოსათვის ბ-ნი ლეშკოს წარმომადგენლის მიერ 1999 წლის 1 სექტემბერს გაგზავნილი წერილიდან ჩანს, განმცხადებლებს უარი განუცხადეს საკვების მიწოდებაზე ორი დღის განმავლობაში და ჩაუქრეს სინათლე სამი დღის განმავლობაში.

272. ტირასპოლში ციხეში ბ-ნი ივანტოშის საკანი რამდენიმეჯერ იქნა აწიოკებული 2002 წლის ნოემბერში და 2003 წლის 15 თებერვალს ან დაახლოებით ამ დროს.

დ. 2001 წლის მაისამდე განმცხადებლების გათავისუფლებასთან დაკავშირებით განხორციელებული ღონისძიებები

273. მოლაპარაკებები მოლდოვასა და რუსეთის ფედერაციას შორის დნესტრისპირეთიდან რუსული ჯარების გაყვანასთან დაკავშირებით, რომელთა დროსაც დნესტრისპირეთის საკითხის გადაჭრაც იქნა ნახსენები, არასოდეს შეხებია განმცხადებელთა სიტუაციას. თუმცა მოლდოვისა და რუსეთის პრეზიდენტებს შორის წარმოებული მსჯელობების დროს მხარეები მუდმივად წამოწევდნენ ხოლმე განმცხადებელთა გათავისუფლების საკითხს (იხ. დანართი: Y, პუნქტი 254).

274. დნესტრისპირეთის სასამართლოს მიერ გამოტანილი მსჯავრდების საფუძველზე დნესტრისპირეთში პატიმრობაში მყოფი ყველა პირის შეწყალების განხილვის შესაძლებლობასთან დაკავშირებით დნესტრისპირეთის მხარის მიერ კომისიის შექმნის თაობაზე (იხ. ბ-ნი სტურზა, პუნქტები 309 და 311) მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებმა მოიპოვეს დაპირება, რომ განმცხადებლებს გაათავისუფლებდნენ. ხსენებულ კონტექსტში მოლდოვის გენერალური პროკურორის მოადგილე, ბ-ნი სტურზა, რამდენიმეჯერ ჩავიდა ტირასპოლში, რათა გაემართა მოლაპარაკება განმცხადებელთა გათავისუფლებასთან დაკავშირებით, სულ მცირე კი ბ-ნ ილაშკუსთან შეხვედრის თაობაზე 1996 წელს ჰლინაიას საპყრობილეში.

ბ-ნი სტურზა ბოლოს ტირასპოლში ჩავიდა 2001 წლის 16 აპრილს, რათა განმცხადებლები კიშინიოვში ჩამოეყვანა, მაგრამ უშედეგოდ. მხოლოდ 2001 წლის 5 მაისს იქნა ბ-ნი ილაშკუ გათავისუფლებული (იხ. წინამდებარე განაჩენის 279-ე პუნქტი).

275. 2001 წლის 23 თებერვლის წერილში მოლდოვის პრეზიდენტმა, ბ-ნმა ლუკინსჩიმ, და მოლდოვაში ეუთო-ს მისიის ხელმძღვანელმა, ბ-ნმა ჰილმა თხოვნით მიმართეს ბ-ნ სმირნოვს, გაეთავისუფლებინა განმცხადებლები ჰუმანური მოსაზრებებით.

276. 2001 წლის 12 აპრილს მოლდოვის ახალმა პრეზიდენტმა, ბ-ნმა ვორონინმა, კვლავ მიმართა ბ-ნ სმირნოვს თხოვნით, გაეთავისუფლებინა განმცხადებლები ჰუმანური მოსაზრებებით.

277. დნესტრისპირეთის მხარესთან მოლაპარაკებების დაწყებიდან მოლდოვის ხელისუფლება რეგულარულად ამახვილებდა ყურადღებას განმცხადებელთა სიტუაციაზე. კერძოდ, ხსენებულთან დაკავშირებით მსჯელობა მიმდინარეობდა ,,მდრ-ს პროკურატურის“, ,,მდრ-ს უზენაესი სასამართლოს“ წარმომადგენლებთან, ,,მდრ-ს იუსტიციის მინისტრთან“ და იგორ სმირნოვთან.

278. განმცხადებლებმა სასამართლოს წარუდგინეს 2001 წლის 19 აპრილით დათარიღებული ზეპირი ნოტა მოსკოვში მოლდოვის საელჩოსადმი, რომელშიც რუსეთის ფედერაციის საგარეო საქმეთა სამინისტრო მოლდოვის მთავრობის ყურადღებას ამახვილებდა იმ ფაქტზე, რომ მემორანდუმი, რომელიც წარდგენილი იყო ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოსადმი 2000 წლის ოქტომბერში, წარმოაჩენდა რუსეთის სუბიექტურ როლს ილაშკუს ჯგუფთან დაკავშირებულ საქმეში და არანაირად არ ასახავდა ,,რუსეთის ფედერაციასა და მოლდოვას შორის არსებული ურთიერთობების მეგობრულ ხასიათს”. ნოტა შემდეგნაირად გრძელდებოდა:

,,ევროპული სასამართლოს დიდი პალატის მიერ მემორანდუმის განხილვამ, რომელიც უნდა გაიმართოს ამა წლის 1 მაისს, შესაძლოა სერიოზული ზიანი მიაყენოს რუსეთის ფედერაციასა და მოლდოვას.

ამ კონტექსტში რუსული მხარე, ეყრდნობა რა დიპლომატიურ სამსახურებს შორის მიღწეულ შეთანხმებას მემორანდუმის გამოთხოვნის საჭიროებასთან დაკავშირებით, დაჟინებით სთხოვს მოლდოვის მთავრობას, გადადგას ყველა აუცილებელი ნაბიჯი, რათა უზრუნველყოს აღნიშნული დოკუმენტის 30 აპრილამდე უკან გათხოვა და ოფიციალურად აცნობოს ევროპულ სასამართლოს და რუსეთის წარმომადგენელს ხსენებულის შესახებ”.

ე. ბ-ნი ილაშკუს გათავისუფლება 2001 წლის 5 მაისს

279. ბ-ნი ილაშკუს განცხადებით, 2001 წლის 5 მაისს 5:30 სთ-ზე დნესტრისპირეთის ,,უშიშროების მინისტრი”, ვლადიმირ შევცოვი, რომელიც ასევე ცნობილია ანტიუფეევის გვარით, შევიდა მის საკანში და უთხრა, სწრაფად ჩაეცვა, რადგან უნდა წარედგინათ ,,მდრ-ს პრეზიდენტის” წინაშე. განმცხადებელმა ყველა თავისი პირადი ნივთი საკანში დატოვა და ორ ჯარისკაცზე ხელბორკილდადებული ჩასვეს მანქანაში. ვლადიმირ შევცოვი ასევე ჩაჯდა მანქანაში. განმცხადებელი ჩაიყვანეს კიშინიოვში და პრეზიდენტის სასახლიდან 100 მეტრის დაშორებით გადასცეს მოლდოვის საიდუმლო სამსახურის უფროსს ბ-ნ პასატს. განმცხადებელი ამტკიცებდა, რომ ბ-ნმა შევცოვმა ბ-ნი პასატის გვერდით ხმამაღლა წაიკითხა მისი გადაცემის დოკუმენტი, რომელსაც შემდეგი შინაარსი ჰქონდა: ,,პატიმარი ილაშკუ, რომელსაც შეეფარდა სიკვდილით დასჯა, გადაეცა მოლდოვის კომპეტენტურ ორგანოებს“. დოკუმენტის გადაცემის შემდეგ ბ-ნმა შევცოვმა სავარაუდოდ განაცხადა, რომ სასჯელი ძალაში რჩებოდა და აღსრულდებოდა, თუკი ბ-ნი ილაშკუ დნესტრისპირეთში დაბრუნდებოდა.

ამის შემდეგ მოლდოვის სპეცსამსახურებმა განმცხადებელი წაიყვანეს უშიშროების სამინისტროში, სადაც გათავისუფლებამდე დაკითხეს.

280. 2001 წლის 22 ივნისს მოლდოვის მთავრობამ აცნობა სასამართლოს თავმჯდომარეს, რომ მოლდოვის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა ბ-ნმა ვორონინმა ბ-ნი ილაშკუს გათავისუფლების შესახებ გაიგო წერილიდან, რომელიც მას გამოუგზავნა ბ-ნმა სმირნოვმა 2001 წლის 5 მაისს. ხსენებულ წერილში ბ-ნი სმირნოვი ითხოვდა, რომ დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოების მხრიდან კეთილი ნების გამოვლენის სანაცვლოდ მოლდოვას დაეგმო ,,1992 წელს განხორციელებული აგრესია დნესტრისპირეთის ხალხის წინააღმდეგ“, მოეხდინა ,,მდრ“-ს მიერ აგრესიის შედეგად განცდილი მატერიალური ზიანის სრული ანაზღაურება და ,,ბოდიში მოეხადა დნესტრისპირელი ხალხისათვის მიყენებული ტკივილისა და ტანჯვისათვის“.

281. 2001 წლის 16 ნოემბრის წერილში მოლდოვის მთავრობამ სასამართლოს წარუდგინა ,,მდრ”-ს პრეზიდენტის ბ-ნი სმირნოვის მიერ ხელმოწერილი რამდენიმე ბრძანებულება.

1999 წლის ბრძანებულება №263 ეხებოდა 1999 წლის 1 სექტემბრიდან ,,მდრ”-ს ტერიტორიაზე სიკვდილით დასჯის განხორციელებაზე მორატორიუმის გამოცხადებას. მორატორიუმი ასევე გამოიყენებოდა იმ განაჩენებთან მიმართებაში, რომლებიც გამოტანილი იყო ხსენებულ დღემდე, მაგრამ არ იყო აღსრულებული ბრძანებულების ძალაში შესვლამდე, რაც ხელმოწერისა და ოფიციალურ ბეჭდვით ორგანოში გამოქვეყნებისთანავე მოხდა. ბ-ნი სმირნოვის მიერ 2001 წლის 5 მაისს ხელმოწერილი ბრძანებულება №198 იწყალებდა ბ-ნ ილაშკუს და ბრძანებდა მის გათავისუფლებას. ბრძანებულება ძალაში შევიდა ხელმოწერის დღეს.

მოლდოვის მთავრობას არ გაუკეთებია კომენტარი ბ-ნი ილაშკუს სავარაუდო გადაყვანასთან დაკავშირებით, მან სასამართლოს წარუდგინა მხოლოდ განმცხადებელთან დაკავშირებული ბრძანებულება. მთავრობას არ გაუკეთებია ასევე კომენტარი ბრძანებულების ნამდვილობასთან დაკავშირებით. თუმცა მთავრობამ დაამატა, რომ ბრძანებულების ხელმოწერამდე ბ-ნმა სმირნოვმა სიკვდილით დასჯა სამუდამო პატიმრობით შეცვალა.

ბ-ნი ილაშკუ ამტკიცებდა, რომ ბ-ნი სმირნოვის ბრძანებულება იყო გაყალბებული მისი გათავისუფლების შემდეგ. იგი ამტკიცებდა, რომ, მისი გათავისუფლების მიუხედავად, მისი მსჯავრდება კვლავ ძალაში რჩებოდა და დნესტრისპირეთში დაბრუნების შემთხვევაში მის მიმართ ისევ იმოქმედებდა სასიკვდილო განაჩენი.

282. სასამართლოს გააჩნდა მხოლოდ ბ-ნი ილაშკუს მტკიცება, ბ-ნი სმირნოვის 2001 წლის 5 მაისის ,,ბრძანებულების“ ასლი და მოლდოვის მთავრობის მტკიცება სასჯელის შეცვლასთან დაკავშირებით. არც ერთი ზემოხსენებული პოზიცია არ არის მხარეების მიერ გამყარებული სხვა მტკიცებულებებით და სასამართლოს არ შეუძლია დაინახოს რაიმე სახის ობიექტური ელემენტი, რათა ერთი ვერსია მეორესთან შედარებით უფრო სარწმუნოდ მიიღოს. შესაბამისად, სასამართლოს მიაჩნია, რომ მის წინაშე ამჟამად წარმოდგენილი მტკიცებულებების თანახმად, მას არ შეუძლია მივიდეს საბოლოო დასკვნამდე ბ-ნი ილაშკუს გათავისუფლების სამართლებრივ საფუძველთან დაკავშირებით.

ვ. 2001 წლის მაისის შემდეგ განმცხადებლების გათავისუფლების მიზნით გადადგმული ნაბიჯები

283. ბ-ნი ილაშკუს გათავისუფლების შემდეგ ბ-ნი ლეშკოს წარმომადგენელმა სასამართლოს განუცხადა (2001 წლის 1 ივნისს მიღებულ წერილში), რომ ხსენებული გათავისუფლება განხორციელდა მხოლოდ დნესტრისპირეთის ხელისუფლების წინაშე რუსეთის ხელისუფლების ორგანოების შუამდგომლობის შედეგად. იგი ამტკიცებდა, რომ მოლდოვის რადიოსათვის მიცემულ ინტერვიუში მოლდოვის შინაგან საქმეთა მინისტრი, ბ-ნი ნიკოლაე ჩერნომაზი, აცხადებდა: ,,ილიე ილაშკუ გათავისუფლებული იქნა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის, იგორ ივანოვის შუამდგომლობის შედეგად; მოლდოვის პრეზიდენტის, ბ-ნი ვორონინის თხოვნით ივანოვი დაელაპარაკა ტირასპოლის ხელისუფლების ორგანოებს ხსენებულ საკითხზე და აუხსნა მათ, რომ ეს არის საერთაშორისო ხასიათის პრობლემა, რომელიც ზეგავლენას ახდენს რუსეთის ფედერაციისა და მოლდოვის ღირსებაზე”. ბ-ნი ჩერნომაზი ამბობდა, რომ იგი შეხვდა ბ-ნ ივანოვს, რათა დაერწმუნებინა, რომ ,,ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში წარდგენილი განაცხადის უკან გამოტანა ვერ მოხერხდებოდა, რადგან ბ-ნი ილაშკუ ე.წ. ,,მრწამსის პატიმარი“ და 1992 წლის კონფლიქტის მძევალი იყო“.

284. 2001 წლის 6 ივნისის მოსმენაზე მოლდოვის მთავრობამ მადლობა გადაუხადა მათ, ვინც ხელი შეუწყო ბ-ნი ილაშკუს გათავისუფლებას, კერძოდ კი რუსეთის ფედერაციას, და განაცხადა, რომ სურდა, შეეცვალა ის პოზიცია, რომელიც ჩამოყალიბებული იყო 2000 წლის 24 ოქტომბრით დათარიღებულ, ადრე წარდგენილ კომენტარებში, სახელდობრ, რუსეთის ფედერაციის პასუხისმგებლობასთან მიმართებაში. ხსენებულ გადაწყვეტილებას მოლდოვის მთავრობა ხსნიდა სურვილით, თავიდან აეცილებინა არასასურველი შედეგები, როგორიც არის ზეწოლა ან დნესტრისპირეთის კონფლიქტის მშვიდობიანი გზით მოგვარებასთან დაკავშირებული პროცესის და სხვა განმცხადებლების გათავისუფლების პროცესის შეწყვეტა.

285. ბ-ნი ილაშკუს გათავისუფლების შემდეგ მასა და მოლდოვის ხელისუფლების ორგანოებს შორის შედგა შეხვედრა დანარჩენი განმცხადებლების გათავისუფლების გზების საძიებლად.

2001 წლის 21 ივლისს გამართულ პრესკონფერენციაზე მოლდოვის პრეზიდენტმა ბ-ნმა ვორონინმა განაცხადა: ,,ბ-ნი ილაშკუ არის ის პირი, რომელსაც არ ედარდება ტირასპოლში პატიმრობაში მყოფი მისი მეგობრები“. მან აღნიშნა, რომ შესთავაზა ბ-ნ ილაშკუს სასამართლოში რუსეთის ფედერაციისა და მოლდოვის წინააღმდეგ შეტანილი განაცხადის უკან გამოტანა და ამ შემთხვევაში 2001 წლის 19 ივნისს განმცხადებელთა გათავისუფლება, მაგრამ ბ-ნმა ილაშკუმ უარი განუცხადა. მოლდოვის პრესსააგენტო ,,ბასა-პრესის“ თანახმად, ბ-ნმა ვორონინმა ასევე მიანიშნა იმ ფაქტზე, რომ იმ შემთხვევაში, თუ ბ-ნი ილაშკუ მოიგებდა სასამართლოში წარდგენილ საქმეს, იგი უფრო გაართულებდა სხვა განმცხადებლების გათავისუფლების საკითხს.

ზ. საერთაშორისო რეაქცია განმცხადებელთა მსჯავრდებასა და პატიმრობასთან დაკავშირებით

286. ეუთო-ს დემოკრატიული ორგანოებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის თხოვნით ბ-ნი ანდრეი რჟეპლინსკის, ვარშავის სისხლის სამართლისა და ადამიანის უფლებათა პროფესორის და ბ-ნი ფრედერიკ კვინის, ეუთო-ს წარმომადგენელის მიერ დაწერილ 1994 წლის 20 თებერვლის მოხსენებაში, რომელიც შედგა დნესტრისპირეთში განხორციელებული ფაქტების საგამოძიებო მისიის შემდგომ, განმცხადებლების სასამართლო პროცესი ,,მდრ ს უზენაესი სასამართლოს“ წინაშე გაანალიზებული იქნა ადამიანის ძირითად უფლებათა პატივისცემის კუთხით. ავტორები აღნიშნავდნენ მოპასუხეთა უფლებების სერიოზულ დარღვევას, რაც მოიცავდა ადვოკატთან რაიმე კონტაქტის არარსებობას მათი დაკავებიდან პირველი ორი თვის განმავლობაში, ამის შემდეგ კი ძალიან შეზღუდულ დაშვებას ადვოკატებთან, მიუკერძოებელი სასამართლოს მიერ საქმის განხილვის უფლების დარღვევას, იმ მიზეზის გამო, რომ სასამართლომ უარი განაცხადა, განეხილა განმცხადებლების მტკიცება, რომ მათი აღიარებითი ჩვენებები მიცემული იყო არაადამიანური მოპყრობის შედეგად, და სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებათა საერთაშორისო პაქტის მე-14 მუხლის მე-5 პუნქტით გათვალისწინებული უფლების დარღვევას იმ მიზეზის გამო, რომ განმცხადებელთა სასამართლო პროცესი წარმართული იყო გამონაკლისი პროცედურით, რაც უფლებას ართმევდა მათ, გაესაჩივრებინათ განაჩენი.

და ბოლოს, ავტორები სასამართლო პროცესს აღწერდნენ, როგორც ,,თავიდან ბოლომდე პოლიტიკურ მოვლენას“. ისინი ასკვნიდნენ, რომ ტერორიზმის ზოგიერთი ბრალდება, რომელიც განმცხადებლებს წარედგინათ საბჭოთა ეპოქის სისხლის სამართლის კოდექსის საფუძველზე, ახლანდელ დემოკრატიულ ქვეყნებში უბრალოდ თავისუფალ სიტყვად იქნებოდა მიჩნეული.

287. 1999 წლის 28 სექტემბერს საპარლამენტო ასამბლეის თავმჯდომარემ და ევროპის საბჭოს გენერალურმა მდივანმა მიმართეს დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებს, რათა მათ ნება დაერთოთ საერთაშორისო წითელ ჯვრისათვის, მოენახულებინა განმცხადებლები, და ასევე მოუწოდეს პატიმრობის პირობების დაუყოვნებლივ გაუმჯობესება.

288. მოლდოვაში 2000 წლის 16-20 დეკემბრის ვიზიტის ფარგლებში 18 და 19 ოქტომბერს დნესტრისპირეთში ყოფნისას ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისარმა თხოვნით მიმართა დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებს, ნება დაერთოთ მისთვის, მოენახულებინა ბ-ნი ილაშკუ, რათა შეემოწმებინა მისი პატიმრობის პირობები. ნებართვა არ იქნა გაცემული იმის საფუძველზე, რომ საკმარისი დროის უქონლობის გამო შეუძლებელი იყო შესაბამისი ნებართვის მოპოვება.

289. 2000 წლის ნოემბერში მოლდოვაში, მათ შორის, დნესტრისპირეთის რეგიონში განხორციელებული ვიზიტის შემდეგ წამების, არაადამიანური და ღირსების შემლახველი მოპყრობისა და სასჯელის საწინააღმდეგო კომიტეტმა გამოაქვეყნა მოხსენება. დნესტრისპირეთის საპყრობილეებში არსებულ პირობებთან დაკავშირებით წამების საწინააღმდეგო კომიტეტმა ყურადღება გაამახვილა იმ ფაქტზე, რომ საკნები საშინლად არის გადავსებული პატიმრებით, გამოხატა შეშფოთება კონკრეტული პირების დიდი ხნის განმავლობაში განმარტოებით პატიმრობის პრაქტიკით და პატიმართა არასათანადო მკურნალობით, რომელიც ტუბერკულოზით დაავადებულ პატიმრების სინამდვილეში საერთოდ არ უტარდებოდათ. შეშფოთება ეხებოდა ასევე შესაფერისი დიეტური საკვების არარსებობას.

წამების საწინააღმდეგო კომიტეტმა აღნიშნა, რომ დნესტრისპირეთის პენიტენციურ დაწესებულებებში სიტუაცია შორს იყო სასურველისაგან, განსაკუთრებით კი ჰლინაიას ციხეში, სადაც პატიმრობის პირობები ძალიან არასახარბიელო იყო: არასაკმარისი ვენტილაცია, არასაკმარისი ბუნებრივი სინათლე, არასაკმარისი სანიტარული სათავსოები და გადატვირთვა.

განმცხადებლების მდგომარეობასთან დაკავშირებით წამების საწინააღმდეგო კომიტეტმა აღნიშნა, რომ ილაშკუს ჯგუფის 3 წევრი 8 წლის განმავლობაში პატიმრობაში განმარტოებით იმყოფებოდა, რამაც გამოიღო საზიანო ფსიქოლოგიური შედეგები სულ მცირე ერთ-ერთი მათგანისათვის. წამების საწინააღმდეგო კომიტეტის სიტყვებით, განმარტოებით პატიმრობა, გარკვეულ პირობებში, შეიძლება წარმოადგენდეს არაადამიანურ მოპყრობას, ხოლო განმარტოებით პატიმრობა ამდენი ხნის განმავლობაში აბსოლუტურად გაუმართლებელია. წამების საწინააღმდეგო კომიტეტმა თხოვნით მიმართა დნესტრისპირეთის ხელისუფლების ორგანოებს, ილაშკუს ჯგუფის სამი წევრისათვის, რომლებიც იმყოფებოდნენ განმარტოებით პატიმრობაში, შეემსუბუქებინათ პატიმრობის პირობები იმით, რომ მათ საშუალება ჰქონოდათ, წაეკითხათ გაზეთები არჩევანისამებრ და უზრუნველყოფილიყო მათი შეხვედრები ოჯახის წევრებსა და ადვოკატებთან.

წამების საწინააღმდეგო კომიტეტის დელეგაციაში მყოფმა ექიმებმა შეძლეს გაესინჯათ ოთხი განმცხადებლიდან სამი, მათ შორის ბ-ნი ილაშკუ. მათ რეკომენდაცია გასცეს, რომ ამ უკანასკნელს მისცემოდა ავადმყოფობის შესაფერისი წამლები.

წამების საწინააღმდეგო კომიტეტმა აღნიშნა ცემის ფაქტები 1999 წლის მაისში, რომლებიც სავარაუდოდ განხორციელდა ილაშკუს ჯგუფის წევრების მიმართ ნიღბიანი პირების მიერ ტირასპოლის ციხეში.

V. საერთაშორისო სამართალი, ეროვნული სამართალი და სხვა შესაბამისი შეთანხმებები

290. 1991 წლის მინსკის შეთანხმების შესაბამისი დებულებები შემდეგნაირად იკითხება:

,,ჩვენ, ბელორუსიის, რუსეთის ფედერაციის (რსფსრ) და უკრაინის ხალხები, საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირის დამფუძნებლები და 1922 წლის გაერთიანების ხელშეკრულების ხელმომწერნი, შემდგომში ,,მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები“, აქვე ვაცხადებთ, რომ სსრკ, როგორც საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი და გეოპოლიტიკური რეალობა, აღარ არსებობს.

ჩვენი ხალხების ისტორიული ერთიანობისა და მათ შორის განვითარებული კავშირების საფუძველზე და მაღალ ხელშემკვრელ მხარეებს შორის ორმხრივი შეთანხმებების გათვალისწინებით,

გვსურს რა სამართლებრივად შემდგარი დემოკრატიული სახელმწიფოების ჩამოყალიბება,

მივიღწვით რა ჩვენი ურთიერთობის ურთიერთაღიარებისა და სახელმწიფოების სუვერენიტეტის, თვითგამორკვევის უფლების, თანასწორობის პრინციპებისა და შიდა საქმეებში ჩაურევლობის, ძალის გამოყენებისაგან და ზეწოლისათვის ეკონომიკური თუ სხვა სახის საშუალებების გამოყენებისაგან თავშეკავების და სადავო საკითხების შეთანხმებით გადაჭრისაკენ და საერთაშორისო სამართლის სხვა ზოგადად აღიარებული პრინციპებისა და ნორმების პატივისცემის საფუძველზე,

...

ვადასტურებთ რა, რომ შევასრულებთ გაერო-ს წესდების პრინციპებს, ჰელსინკის საბოლოო აქტს და ევროპაში უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის კონფერენციის სხვა დოკუმენტებს,

ვკისრულობთ რა ვალდებულებას, დავემორჩილოთ ზოგადად აღიარებულ საერთაშორისო ნორმებს, რომლებიც ეხება ადამიანისა და ხალხების უფლებებს,

შევთანხმდით შემდეგზე:

მუხლი 1

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები ვქმნით დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობას.

...

მუხლი 6

1. თანამეგობრობის წევრი სახელმწიფოები ითანამშრომლებენ საერთაშორისო მშვიდობის დაცვისა და უსაფრთხოების სფეროში და განახორციელებენ ეფექტურ ღონისძიებებს შეიარაღებისა და სამხედრო ხარჯების შესამცირებლად...

2. მხარეები პატივისცემით მოეპყრობიან ერთმანეთის მცდელობას, გახდნენ ატომური იარაღისგან თავისუფალი ზონები და ნეიტრალური სახელმწიფოები.

3. თანამეგობრობის წევრი სახელმწიფოები შეინარჩუნებენ და დარჩებიან ერთობლივი მმართველობის ქვეშ, საერთო სამხედრო და სტრატეგიულ სფეროდ, მათ შორის ატომურ იარაღზე ერთობლივი კონტროლით, რის განხორციელებასთან დაკავშირებული პროცედურა დარეგულირდება სპეციალური შეთანხმებით.

4. ისინი ასევე ერთობლივად უზრუნველყოფენ აუცილებელ პირობებს სტრატეგიული შეიარაღებული ძალების განთავსებისა და ფუნქციონირებისათვის და მატერიალური და სოციალური უსაფრთხოებისათვის.

მუხლი 12

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები კისრულობენ ვალდებულებას, განახორციელონ მათზე იმ ხელშეკრულებებითა და შეთანხმებებით დაკისრებული საერთაშორისო ვალდებულებები, რომლებიც აღებული იქნა სსრკ-ს მიერ”.

291. 1991 წლის 24 დეკემბერს სსრკ-ს მუდმივმა წარმომადგენელმა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში, ელჩმა ი. ვორონცოვმა გაერო-ს გენერალურ მდივანს გადასცა რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტის, ბორის ელცინის წერილი, რომელიც შემდეგნაირად იკითხებოდა:

,,გაერო-ში, მათ შორის უშიშროების საბჭოში და გაერო-ს სისტემის სხვა ორგანოებსა და ორგანიზაციებში სსრკ-ს წევრობა გრძელდება რუსეთის ფედერაციის (რსფსრ) მიერ, რასაც მხარს უჭერენ დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის წევრები. ხსენებულთან დაკავშირებით მე მოვითხოვ, რომ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში ,,საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირის” ნაცვლად გამოყენებული იქნეს სახელი ,,რუსეთის ფედერაცია”. რუსეთის ფედერაცია კისრულობს სრულ პასუხისმგებლობას გაერო-ს წესდებით დაკისრებული სსრკ-ს უფლებებისა და ვალდებულებებისათვის, მათ შორის ფინანსური ვალდებულებებისათვის. გთხოვთ, წინამდებარე წერილი მიიჩნიოთ დადასტურებად ყველა იმ პირის უფლებისა, რომლებსაც ამ დროისათვის გააჩნიათ სსრკ-ს სტატუსი გაერო-ში, წარმოადგინონ რუსეთის ფედერაცია გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში.”

292. 1992 წლის 21 ივლისს მოლდოვის პრეზიდენტმა ბ-ნმა მირჩე სნეგურმა და რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტმა ბ-ნმა ბორის ელცინმა მოსკოვში ხელი მოაწერეს შეთანხმებას, რომელიც ეხებოდა მოლდოვის რესპუბლიკის დნესტრისპირეთის რეგიონში შეიარაღებული კონფლიქტის გადაჭრის პრინციპებს. შეთანხმების თანახმად:

,,მოლდოვის რესპუბლიკა და რუსეთის ფედერაცია, სურთ რა მაქსიმალურად სწრაფად დაამყარონ ცეცხლის შეწყვეტა და გადაჭრან შეიარაღებული კონფლიქტი დნესტრისპირეთის რეგიონში,

ადასტურებენ რა პრინციპებს, რომლებიც განსაზღვრულია გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წესდებასა და ევროპაში უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის კონფერენციის დოკუმენტებში,

აღნიშნავენ რა, რომ 1992 წლის 3 ივლისს მოლდოვის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა და რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტმა მიაღწიეს შეთანხმებას პრინციპებთან დაკავშირებით,

თანხმდებიან შემდეგზე:

მუხლი 1

1. კონფლიქტის მხარეები კისრულობენ ვალდებულებას, წინამდებარე შეთანხმების ხელმოწერის შემდეგ გადადგან ყველა აუცილებელი ნაბიჯი ცეცხლის შეწყვეტის და მოწინააღმდეგე მხარის წინააღმდეგ ნებისმიერი შეიარაღებული ქმედების შეჩერების მიზნით.

2. ცეცხლის შეწყვეტისთანავე მხარეები გაიყვანენ ჯარებს, გაიტანენ იარაღსა და სამხედრო აღჭურვილობას 7 დღის განმავლობაში. ორივე მხარის ჯარების გაყვანა საშუალებას მოგვცემს, შეიქმნას უსაფრთხოების ზონა კონფლიქტის მხარეებს შორის. უსაფრთხოების ზონის ზუსტი საზღვრები განისაზღვრება წინამდებარე შეთანხმების განხორციელებასთან დაკავშირებული სპეციალური ოქმით, რომელიც შეთანხმებული იქნება მხარეებს შორის.

მუხლი 2

1. სპეციალურად შექმნილ კომისიას, რომელიც შედგება სამივე მხარის წარმომადგენლებისგან, დაეკისრება პასუხისმგებლობა იმ ღონისძიებების განხორციელების შემოწმებაზე, რომლებიც განსაზღვრულია პირველ მუხლში, და უსაფრთხოების ზონაში უსაფრთხოების რეჟიმის განხორციელების უზრუნველყოფაზე. ხსენებული მიზნისათვის კომისია ისარგებლებს სამხედრო დამკვირვებლების დახმარებით, რომლებიც წინა შეთანხმებებით, მათ შორის ოთხმხრივი შეთანხმებებით არიან გათვალისწინებულნი. საკონტროლო კომისია თავის სამუშაოს დაასრულებს წინამდებარე შეთანხმების ხელმოწერიდან 7 დღის ვადაში.

2. თითოეული მხარე დანიშნავს წევრს კომისიაში. საკონტროლო კომისია შეიკრიბება ბენდერში.

3. ზემოხსენებული ღონისძიებების განხორციელების მიზნით საკონტროლო კომისია თავისი კონტროლის ქვეშ აიყვანს მოხალისეთა კონტინგენტს, რომლებიც წარმოადგენენ წინამდებარე შეთანხმების განხორციელებაში მონაწილე მხარეებს. პოსტებს დაიკავებენ ხსენებული კონტინგენტის წევრები და მათი შეყვანა ცეცხლის შეწყვეტის უზრუნველყოფისა და რეგიონში კონფლიქტის ზონაში უსაფრთხოების უზრუნველყოფისათვის განსაზღვრული იქნება საკონტროლო კომისიის მიერ, რომელმაც უნდა მიაღწიოს კონსენსუსს ხსენებულთან დაკავშირებით. სამხედრო კონტინგენტის მოცულობა, მისი სტატუსი და პირობები, შეყვანა და გაყვანა უსაფრთხოების ზონიდან განისაზღვრება ცალკე ოქმით.

4. წინამდებარე შეთანხმებით გათვალისწინებული დებულებების დარღვევის შემთხვევაში საკონტროლო კომისია ჩაატარებს გამოძიებას და დაუყოვნებლივ გადადგამს აუცილებელ ნაბიჯებს მშვიდობისა და წესრიგის ხელახლა დასამყარებლად, განახორციელებს, აგრეთვე, შესაბამის ღონისძიებებს მომავალში დარღვევების აღმოფხვრის მიზნით.

მუხლი 3

როგორც საკონტროლო კომისიის ადგილსამყოფელი, და სიტუაციის სერიოზულობის გათვალისწინებით, ბენდერი არის ხსენებული რეგიონი, რომელიც ექვემდებარება უსაფრთხოების რეჟიმს; უსაფრთხოების უზრუნველყოფა ევალება იმ მხარეთა სამხედრო კონტინგენტს, რომლებიც ახორციელებენ წინამდებარე შეთანხმებას. საკონტროლო კომისია პოლიციასთან ერთად უზრუნველყოფს საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვას ბენდერში.

ბენდერი იმართება ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მიერ და საჭიროების შემთხვევაში დახმარებას გაუწევს საკონტროლო კომისიას.

მუხლი 4

რუსეთის ფედერაციის მე-14 არმია, რომელიც განთავსებულია მოლდოვის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე, შეინარჩუნებს მკაცრ ნეიტრალიტეტს. კონფლიქტის ორივე მხარე კისრულობს ვალდებულებას, შეინარჩუნოს ნეიტრალიტეტი და არ ჩაებას არანაირ ქმედებაში მე-14 არმიის საკუთრების, პერსონალისა და მოსამსახურეთა ოჯახების წინააღმდეგ. ყველა საკითხი, რომელიც ეხება მე-14 არმიის სტატუსს ან მისი გაყვანის ეტაპებსა და ვადებს, გადაწყდება რუსეთის ფედერაციასა და მოლდოვას შორის მოლაპარაკებების შედეგად.

მუხლი 5

1. კონფლიქტის მხარეები სანქციებს ან ნებისმიერი სახის ბლოკადას დაუშვებლად მიიჩნევენ. შესაბამისად, ყველა ბარიერი, რომელიც ხელს უშლის საქონლის, მომსახურებისა და ადამიანების გადაადგილებას, მოხსნილი უნდა იქნეს და ყველა აუცილებელი ღონისძიება უნდა განხორციელდეს, რათა ბოლო მოეღოს მოლდოვის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებულ საგანგებო მდგომარეობას.

2. კონფლიქტის მხარეები დაუყოვნებლივ დაიწყებენ მოლაპარაკებებს, რათა გადაჭრან პრობლემები, რომლებიც ეხება ლტოლვილების უკან დაბრუნებას, კონფლიქტის რეგიონიდან იძულებით გასული მოსახლეობის დახმარებას და სახლებისა და საჯარო შენობების აღდგენას. რუსეთის ფედერაცია სრულ დახმარებას გაუწევს მხარეებს ხსენებულ საკითხში.

3. კონფლიქტის მხარეები გადადგამენ ყველა აუცილებელ ნაბიჯს, რათა უზრუნველყონ კონფლიქტით დაზარალებული რეგიონისთვის განკუთვნილი ჰუმანიტარული დახმარების გადაადგილება.

მუხლი 6

შეიქმნება საერთო პრესცენტრი, რომელსაც დაეკისრება ამოცანა, მიაწოდოს საკონტროლო კომისიას სწორი ინფორმაცია რეგიონში სიტუაციის განვითარებასთან დაკავშირებით.

მუხლი 7

მხარეებს მიაჩნიათ, რომ წინამდებარე შეთანხმებით განსაზღვრული ღონისძიებები წარმოადგენს კონფლიქტის პოლიტიკური გზით მოგვარების ძალზე მნიშვნელოვან ნაწილს.

მუხლი 8

წინამდებარე შეთანხმება ძალაში შევა ხელმოწერის დღესვე.

წინამდებარე შეთანხმება ძალადაკარგულად ჩაითვლება მხარეთა ერთობლივი გადაწყვეტილებით ან ერთ-ერთი მხარის მიერ დენონსირების შემთხვევაში, რაც მოიცავს საკონტროლო კომისიის ქმედებებისა და მის დაქვემდებარებაში მყოფი კონტინგენტის გაუქმებას.

293. 1994 წლის 8 აპრილს მოლდოვის პარლამენტმა მოახდინა ალმა-ატის 1991 წლის 21 დეკემბრის შეთანხმების რატიფიცირება, რომლითაც მოლდოვა შეუერთდა დსთ-ს, შემდეგი დათქმით:

,,...

2. მუხლი 6, მე-3 და მე-4 პუნქტების გამოკლებით ...

მოლდოვის რესპუბლიკის პარლამენტს მიაჩნია, რომ დსთ-ში მოლდოვის რესპუბლიკა პრიორიტეტად გაიხდის ეკონომიკურ თანამშრომლობას, გამორიცხავს თანამშრომლობას პოლიტიკურ და სამხედრო სფეროში, რასაც იგი სუვერენიტეტისა და დამოუკიდებლობის პრინციპებთან შეუთავსებლად თვლის“.

294. მოლდოვის 1994 წლის 29 აპრილის კონსტიტუციის შესაბამისი დებულებების თანახმად:

მუხლი 11

,,1. მოდლოვის რესპუბლიკა აცხადებს მუდმივ ნეიტრალიტეტს.

2. მოლდოვის რესპუბლიკა არ გასცემს მის ტერიტორიაზე სხვა ქვეყნის ჯარების განთავსების ნებართვას“.

მუხლი 111

,,1. ავტონომიურობა შესაძლოა მიენიჭოს მოლდოვის სამხრეთით დნესტრის მარცხენა ნაპირზე მდებარე რეგიონებს სპეციალური სტატუსით, რომელთან დაკავშირებითაც ნებართვა გაცემულია ინსტიტუციური აქტით...“

295. მოლდოვის სისხლის სამართლის კოდექსის დებულებების თანახმად:

მუხლი 116

,,უკანონო პატიმრობისთვის გათვალისწინებული სასჯელია 1 წლამდე პატიმრობა. უკანონო პატიმრობა, რომელმაც საფრთხე შეუქმნა მსხვერპლის სიცოცხლეს ან ჯანმრთელობას ან მიაყენა მას ფიზიკური ტანჯვა, ისჯება 5 წლამდე პატიმრობით“.

მუხლი 207

,,ოფიციალური პირის უფლებამოსილების ან სტატუსის მითვისება/უზურპირება, თუკი ხსენებული განხორციელებულია შემდგომი დანაშაულის ჩადენის მიზნით, ისჯება ჯარიმით ხელფასის ოცდაათმაგი ოდენობით ან 2 წლამდე გამასწორებელი სამუშაოებით ან 2 წლამდე პატიმრობით“.

296. 1994 წლის 21 ოქტომბერს მოლდოვამ და რუსეთის ფედერაციამ ხელი მოაწერეს ,,შეთანხმებას მოლდოვის ტერიტორიაზე რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების სამართლებრივი სტატუსისა და მათი გაყვანის ღონისძიებებისა და ვადების შესახებ“, რომლის დებულებების თანახმად:

,,მოლდოვის რესპუბლიკა და რუსეთის ფედერაცია, შემდგომში ,,მხარეები”, დნესტრისპირეთის რეგიონის მონაწილეობით,

მხედველობაში იღებენ რა ევროპასა და მსოფლიოში ახალი პოლიტიკური ურთიერთობების დაარსებას;

ადასტურებენ რა, რომ მოლდოვის რესპუბლიკა და რუსეთის ფედერაცია არიან სუვერენული სახელმწიფოები;

დარწმუნებულნი, რომ ურთიერთობები უნდა დაამყარონ მეგობრობის პრინციპებზე, ურთიერთგაგებასა და თანამშრომლობაზე;

გამოდიან რა იმ შეთანხმებებიდან, რომლებსაც მხარეებმა უკვე მიაღწიეს სამხედრო სფეროში;

მოქმედებენ რა ევროპაში უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის კონფერენციის დოკუმენტების შესაბამისად,

თანხმდებიან შემდეგზე:

...

მუხლი 2

მოლდოვის ტერიტორიაზე რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების სტატუსი განისაზღვრება წინამდებარე შეთანხმებით.

მოლდოვის ტერიტორიაზე რუსეთის სამხედრო შენაერთების განთავსება დროებითი მოვლენაა.

ტექნიკური შეზღუდვებისა და ჯარების სხვაგან განთავსებისთვის საჭირო დროის გათვალისწინებით, რუსული მხარე ზემოხსენებული სამხედრო შენაერთების გაყვანას განახორციელებს წინამდებარე შეთანხმების ხელმოწერიდან 3 წლის განმავლობაში.

დადგენილ დროში მოლდოვის ტერიტორიიდან რუსეთის ფედერაციის სამხედრო ფორმირებების გაყვანასთან დაკავშირებული ნაბიჯები განხორციელდება დნესტრისპირეთის კონფლიქტის პოლიტიკური მოგვარების და მოლდოვის რესპუბლიკის დნეტრისპირეთის რეგიონის სპეციალური სტატუსის დადგენის პარალელურად.

რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების საბოლოო გაყვანის ეტაპები და ვადები ჩამოყალიბებული იქნება ცალკე ოქმში, რომელიც შეთანხმდება მხარეთა თავდაცვის მინისტრებს შორის.

...

მოლდოვის ტერიტორიაზე რუსული სამხედრო შენაერთების ყოფნის განმავლობაში არ დაიშვება მათი არანაირი გამოყენება მოლდოვის რესპუბლიკის შიგნით არსებული კონფლიქტის მოგვარებასთან დაკავშირებით ან მესამე მხარის წინააღმდეგ რაიმე სამხედრო ღონისძიების განხორციელებისათვის.

მოლდოვის ტერიტორიაზე რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების კუთვნილი ნებისმიერი სახის სამხედრო ტექნიკის, შეიარაღებისა და აღჭურვილობის გაყიდვა შესაძლოა განხორციელდეს მხოლოდ ორი ქვეყნის მთავრობებს შორის მიღწეული შეთანხმების საფუძველზე.

მუხლი 6

მოლდოვის ტერიტორიაზე მდებარე რუსეთის ფედერაციის სამხედრო ფორმირებების მოძრაობა და გამოძიების წარმართვა მათი განთავსების ბაზების გარეთ განხორციელდება მოლდოვის რესპუბლიკის შესაბამის ორგანოებთან მიღწეული შეთანხმების საფუძველზე.

სამხედრო შენაერთები პასუხისმგებელნი არიან, უზრუნველყონ ბაზების შიგნით და გარეთ და გადაადგილებისას, რომ სამხედრო საგნები და საკუთრება დაცული იყოს რუსეთის არმიაში დადგენილი წესებით.

მუხლი 7

ტირასპოლის სამხედრო აეროდრომი გამოყენებული იქნება ერთობლივად რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების ავიაციისა და მოლდოვის რესპუბილიკის დნესტრისპირეთის რეგიონის სამოქალაქო ავიაციის ბაზად.

მოლდოვის რესპუბლიკის საჰაერო სივრცეში სამხედრო თვითმფრინავის გადაადგილება უნდა მოხდეს მხარეების შინაგან საქმეთა მინისტრების მიერ მიღებული შეთანხმების საფუძველზე.

...

მუხლი 13

საცხოვრებელი და ბარაკები, სამსახურებრივი შენობები, ავტოპარკი, ცეცხლსასროლი არსენალი და მანქანებზე დამონტაჟებული ხელსაწყოები, შენობები და დაუსახლებელი შენობების ფართი, რომელიც გათავისუფლდება რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების გასვლის შედეგად, გადაეცემა მმართველობაში მოლდოვის ადგილობრივი თვითმმართველობის ხელისუფლების ორგანოებს იმავე რაოდენობით, რა რაოდენობითაც ისინი ფაქტობრივად არსებობს, და იმავე პირობებში, რა პირობებშიც არის ისინი ამ ეტაპზე.

რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების კუთვნილი უძრავი ქონების გადაცემის ან გაყიდვის ხერხები განისაზღვრება სპეციალური შეთანხმებით, რომელიც დაიდება მხარეთა მთავრობებს შორის.

მუხლი 17

დადგენილ დროში მოლდოვის რესპუბლიკიდან რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების გაყვანის უზრუნველყოფის და რუსეთის ფედერაციის ტერიტორიაზე მათი ეფექტურად მოქმედების თვალსაზრისით გატანილი იქნება სამხედრო შენაერთების ადგილსამყოფელი. შესაბამისი გადასახდელი მატერიალური თანხები, ასაშენებელი საცხოვრებელი ფართის ჩამონათვალი და მათი აშენების ადგილები განისაზღვრება სპეციალური შეთანხმებით.

მუხლი 23

წინამდებარე შეთანხმება ძალაში შევა მხარეების მიერ შიდა აუცილებელი პროცედურების განხორციელების შესახებ საბოლოო შეტყობინების მიღების დღეს და ძალაში დარჩება მოლდოვის რესპუბლიკის ტერიტორიიდან რუსეთის სამხედრო შენაერთების სრულ გაყვანამდე.

წინამდებარე შეთანხმება რეგისტრირებული იქნება გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში გაერო-ს წესდების 102-ე მუხლის შესაბამისად“.

297. 1994 წლის 21 ოქტომბერს მოლდოვის რესპუბლიკისა და რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის მინისტრებს შორის მიღწეული იქნა შეთანხმება მოლდოვის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე დროებით განთავსებული რუსეთის სამხედრო შენაერთების ავიაციის ფრენებთან დაკავშირებით; ხსენებული ითვალისწინებდა ტირასპოლის აეროდრომის გამოყენებას რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებული ძალების სატრანსპორტო თვითმფრინავების მიერ შეთანხმების შესაბამისი დებულებების თანახმად:

მუხლი 1

,,ტირასპოლის სამხედრო აეროდრომი გამოყენებული იქნება რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების მიერ მოლდოვის ტერიტორიიდან მათ საბოლოო გაყვანამდე.

ტირასპოლის აეროდრომზე მოლდოვის კუთვნილი დნესტრისპირეთის რეგიონის სამოქალაქო ავიაციისა და რუსეთის თვითმფრინავების გადაადგილება და ერთობლივი ფრენები განხორციელდება ,,რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთებისა და მოლდოვის რესპუბლიკის დნესტრისპირეთის რეგიონის ერთობლივად განთავსებული ავიაციის დროებითი წესების” თანახმად და ამ ფრენებს კოორდინაციას გაუწევს მოლდოვის სამოქალაქო ავიაცია, მოლდოვის თავდაცვის სამინისტრო და რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის სამინისტრო.

ტირასპოლის აეროდრომიდან სხვა თვითმფრინავს გაფრენა შეუძლია მხოლოდ მოლდოვის რესპუბლიკის სამოქალაქო ავიაციის ხელმძღვანელებთან და რუსეთის თავდაცვის სამინისტროსთან კოორდინირების შემდეგ.”

მუხლი 3

,,რუსეთის შენაერთების კუთვნილი საფოსტო თვითმფრინავი ტირასპოლის აეროდრომიდან ყველაზე მეტი კვირაში ორჯერ გაფრინდება (სამშაბათობითა და ხუთშაბათობით ან მხარეებთან წინასწარი შეთანხმების საფუძველზე სხვა დღეებში)“.

მუხლი 5

რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებული ძალების თხოვნები გაფრენის განხორციელებასთან, სავარჯიშო ფრენებსა და ესტაკადასთან დაკავშირებით წარმოდგენილი უნდა იქნეს შუადღის 3 საათამდე (ადგილობრივი დროით) საჰაერო გზების კოორდინაციის ორგანოების (საკონტროლო ცენტრები) მეშვეობით.

ასეთი თხოვნების დადასტურება და მოლდოვის რესპუბლიკის საჰაერო სივრცის გამოყენების ნებართვა გაცემული იქნება მოლდოვის შეიარაღებული ძალების ჰაერსაწინააღმდეგო და საჰაერო საკონტროლო ცენტრის მიერ. მოლდოვის რესპუბლიკის საჰაერო სივრცის გამოყენებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილება, ფრენის მოთხოვნის შესაბამისად, იმ ტერიტორიაზე, სადაც რუსეთის სამხედრო შენაერთები დროებით არიან განთავსებულნი, მიღებული იქნება მოლდოვის შეიარაღებული ძალების შტაბის უფროსის მიერ.”

მუხლი 7

,,წინამდებარე შეთანხმების შესრულების კონტროლი განხორციელებული იქნება მოლდოვის თავდაცვის სამინისტროსა და რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლების მიერ, მათ მიერვე ერთობლივად მიღებული წესების შესაბამისად“.

მუხლი 8

,,წინამდებარე შეთანხმება ძალაში შევა მისი ხელმოწერის პირველსავე დღეს და ძალაში დარჩება მოლდოვის ტერიტორიიდან რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთების საბოლოო გაყვანამდე.

წინამდებარე შეთანხმება შესაძლებელია შეიცვალოს მხარეთა ორმხრივი თანხმობით“.

298. ევროპის საბჭოში 1997 წლის 12 სექტემბერს დეპონირებული მოლდოვის რესპუბლიკის მიერ კონვენციის რატიფიცირების სიგელი შეიცავს რამდენიმე განცხადებასა და დათქმას, რომელთა შესაბამისი დებულებებიც შემდეგნაირად იკითხება:

,,1. მოლდოვის რესპუბლიკა აცხადებს, რომ მას არ შეუძლია უზრუნველყოს კონვენციის დებულებებთან იმ უმოქმედობისა და მოქმედების შესაბამისობა, რომლებიც ჩადენილია თვითგამოცხადებული დნესტრისპირეთის რესპუბლიკის ორგანოების მიერ იმ ტერიტორიის ფარგლებში, რომელსაც აკონტროლებენ ეს ორგანოები, იმ დრომდე, სანამ რეგიონში არსებული კონფლიქტი საბოლოდ არ გადაწყდება.