გაკვეთილის მიზნები:

ამოცანები:

აუცილებელი პირობები:

მასალა: რევაზ ინანიშვილის მოთხრობების კრებული

გაკვეთილის მსვლელობა:

შესავალი: მოსწავლეები იმუშავებენ წყვილებად. აიღებენ ინტერვიუს და დაწერენ ერთმანეთის ბიოგრაფიას ინტერესების, დაბადების ადგილის, ეპოქის გათვალისწინებით.

გავიხსენებთ რევაზ ინანიშვილის ადრე შესწავლილ ნაწარმოებებს.

მოსწავლეებს გავაცნობთ ბიოგრაფიის შეფასების რუბრიკებს.

ძირითადი ნაწილი: გაკვეთილის ძირითადი ღერძია რევაზ ინანიშვილის ავტობიოგრაფიის შესწავლა.

მოსწავლეებს დაწერილი აქვთ მეგობრის ბიოგრაფია. ამდენად, მათ იციან ბიოგრაფიის აგების პრინციპი. ინდივიდუალურად კითხულობენ რევაზ ინანიშვილის ავტობიოგრაფიას და ორმხრივი ჩანაწერების დღიურის გამოყენებით ქმნიან დედის, ბებიის, მამის პორტრეტებს.

შესაძლებელია, მასწავლებელმა საჭიროებისამებრ თვითონ შეარჩიოს ციტატები და კლასთან ერთად ახნას.

მწერლის ბიოგრაფიაზე დაყრდნობით უნდა შეიქმნას ეპოქის სურათი. წინააღმდეგობებით აღსავსე ხანა: ერთი მხრივ, უღობო ეზოები და მეორე მხრივ, ერთ ღამეში გაკაფული ვენახი; წარმატებული პიროვნების სიკვდილით დასჯა; ხალასი სული, რწმენა, სოფლის სითბო და ენით აუწერელი ბოროტება...

რეპრესიები - „სამოთხის ხანის“ დიდი ტკივილი.

როგორ ზრუნავდა სოფელი მომავალი თაობის აღზრდაზე?

რა იყო ყოველივე ამის მიზეზი, რა იყო ამ ეპოქის ტრაგედია?

ლექციური ჩართვა - ტოტლიტარიზმი, რეპრესიები.

ადამიანის, ბავშვის რა უფლებები ირღვეოდა.

შესაძლებელია გავავლოთ ისტორიული პარალელები (მაგალითად, დავაკავშიროთ პერიკლე - ათენის ხანასთან); მოხდეს ინტეგრაცია ისტორიასთან; ვისაუბროთ დემოკრატიული მმართველობის საწყისზე.

ორმხრივ ჩანაწერთა დღიური

ორმხრივ ჩანაწერთა დღიური არის სქემა, რომელიც ეხმარება მკითხველს დააკავშიროს ტექსტში მოცემული მასალა საკუთარ შეხედულებებთან, ცოდნასთან, ცნობისმოყვარეობასთან. ტექნიკურად ეს სამუშაო ასე სრულდება: სქემის ერთ მხარეს მოსწავლე ამოწერს ტექსტიდან რეიმე ციტატას და მეორე მხარეს თავისი სიტყვებით ხსნის მას.

დასკვნითი ნაწილი: აზრის შესაჯამებლად გავმართავთ დისკუსიას, ხოლო მოსწავლეებს ვთხოვთ, შინ ესაუბრონ მშობლებს ტოტალიტარიზმის ხანაზე.

შემდგომი გაკვეთილები: რევაზ ინანიშვილის ბიოგრაფიის შემდგომ შევისწავლით ნაწარმოებებს: „ერეკლე მეფე და ანანურელი ულამაზოები“, „ეთერი“, „ლამაზი ცრემლები“.

ყველა ნაწარმოების შესწავლის შემდეგ, შევეცდებით, მწერლის ბიოგრაფიისა და ეპოქის ამსახველი მოვლენების ამოკრეფას და არსებული ცოდნის გამდიდრებას.

შესაძლებელია ორმხრივ ჩანაწერთა დღიურის გაგრძელება - ციტატების ამოკრეფა შესწავლილი ნაწარმოებებიდან და ეპოქის ფარტოდ გაშუქება.

შეფასება: შესრულებული სამუშაო შეიძლება შეფასდეს შემდეგი კრიტერიუმების გამოყენებით:

ა. ბიოგრაფია შეიცავს პიროვნების სახელს, დაბადების თარიღს, ადგილს, გარდაცვალების თარიღს და ადგილს (თუ არსებობს ასეთი მონაცემი).

ბ. ბიოგრაფიაში მოთხრობილია პიროვნების მიღწევებისა და წარმატებების შესახებ.

გ. ბიოგრაფია დაწერილია ნათლად, თანმიმდევრულად, გრამატიკული შეცდომების გარეშე.

დ. ბიოგრაფიაში წარმოდგენილი მასალა სრულყოფილი და ზუსტია.

ე. სამუშაო წარმოაჩენს მოსწავლის შესაძლებლობებს.

თითოეული კრიტერიუმი ფასდება ხუთბალიანი სისტემით:

1 = ძალიან სუსტი; 2=სუსტი; 3=საშუალო; 4=ძლიერი; 5=ძალიან ძლიერი.

მიზანი: შინაური და გარეული ცხოველების ადგილი ბუნებაში; მათი მსგავსება; ადამიანების დამოკიდებულება შინაური ცხოველებისა და პასუხისმგებლობის ცნება; სხვადასხვა სასწავლო საგნის: ბუნებისმცოდნეობის, ქართული ენისა და ლიტერატურის და სამოქალაქო განათლების ინტეგრაცია.

უნარ-ჩვევები: ლოგიკური და ანალიტიკური აზროვნების, საკუთარი აზრის გამოთქმის, სხვისი აზრის მოსმენის, თანამშრომლობის უნარ-ჩვევა.

გაკვეთილის მსვლელობა

გაკვეთილი იქნება მოთელვით - „სხეულის ენა“ (5 წთ.).

მოსწავლეები სხედან წრეში („აკვარიუმი“) მასწავლებელი აძლევს დავალებას: 1 წთ-ის განმავლობაში წარმოიდგინეთ ტყე თავისი ბინადრებით და გააცოცხლეთ იგი. განასახირეთ თქვენთვის სასურველი ცხოველი ან ფრინველი და გამოსახეთ ჟესტ-მიმიკის საშუალებით. მოსწავლეებმა შეძლებისდაგვარად უნდა გამოიცნონ, ვინ რას ანსახიერებს და ერთმანეთის მიყოლებით გააგრძელონ თამაში მანამ, სანამ ყველა მოსწავლე არ მიიღებს მონაწილეობას.

მოთელვის მიზანია, მოახდინოს პროვოცირება და შექმნას სათანადო განწყობა გაკვეთილისათვის.

მასწავლებელი აჯამებს, შესაბამის კომენტარს უკეთებს ბავშვების ნამუშევარს და აღნიშნავს, რომ ცხოველების თვისებებს ხშირად ადამიანსაც მიაწერენ და იყენებენ მათ დასახასიათებლად. მაგ.: დათვივით მოუხეშავი, მელასავით ეშმაკი. სასურველია, ბავშვებმაც გაიხსენონ მსგავსი შედარებები (სავარაუდოდ: კურდღელივით მშიშარა, გველივით სისინა, ლომივით ძლიერი).

მეთოდური რეკომენდაციები

აკვარიუმი

მონაწილეები თავიანთ აზრს გამოთქვამენ თანმიმდევრულად, ისე როგორც სხედან წრეზე, ერთწუთიანი რეგლამენტით. მასწავლებელი წინასწარ აძლევს ინსტრუქციას:

ა. მოძებნეთ ასოციაცია მოცემულ თემაზე;

ბ. კითხვაზე გაეცით მხოლოდ ერთი შესაძლო პასუხი და დაასაბუთეთ;

გ. დაასრულეთ მასწავლებლის მიერ დაწყებული წინადადება.

წყვილები და ჯგუფები

წყვილებისა და ჯგუფების მუშაობას ხლს უწყობს თამანშრომლობის ჩვევის გამომუშავება. ამ სავარჯიშოების შესრულებისას მოსწავლეები სწავლობენ ერთმანეთის მოსმენას, სხვისი აზრის გაზიარებას, კრიტიკულ აზროვნებისა და შეფასებას, საკუთარი აზრის გამოთქმას, დასაბუთებასა და ა.შ. ისინი ეჩვევიან ფუნქციების დანაწილებას, დროის რაციონალურ გამოყენებას.

გთავაზობთ წყვილებში მუშაობის წესებს:

1. მასწავლებელი კლასს ყოფს წყვილებად.

2. კლასს ეძლევა საერთო დავალება.

3. მოსწავლეები სამუშაოს ასრულებენ წყვილებში.

4. თამაშის დრო განსაზღვრულია (სამუშაოს სირთულის მიხედვით).

5. მასწავლებელი თვითონ ანაწილებს მოსწავლეების ფუნქციებს.

წყვილებში მუშაობის დროს ბავშვებს მოეთხოვებათ ყურადღების კონცენტრაცია. ისინი პასუხისმგებლობას გრძნობენ თავიანთი მეწყვილის მიმართ.

წყვილებში გამომუშავებული თანამშრომლობის ჩვევა კიდევ უფრო მტკიცდება ჯგუფური სამუშაოების შესრულებისას.

გთავაზობთ წესებს ჯგუფური მუშაობისათვის:

1. კლასი იყოფა 4-5 კაციან ჯგუფებად (გუნდებად).

2. კლასს ეძლევა საერთო დავალება.

3. დავალება სრულდება ჯგუფში.

4. ჯგუფი უნდა მუშაობდეს შეთანხმებულად, არ უნდა მოხდეს კონფლიქტი, არ უნდა ითრგუნებოდეს არც ერთი მოსწავლე.

5. ჯგუფის ყოველი წევრი უნდა ჩაერთოს საქმიანობაში.

6. სამუშაო სრულდება ერთ ფურცელზე.

7. დავალება სრულდება მასწავლებლის მიერ წინასწარ განსაზღვრულ დროში (10-15 წთ.).

8. ჯგუფი, რომლის წევრებიც შეთანხმებულად ვერ მოქმედებენ, მუშაობას წყვეტს.

9. ჯგუფი მუშაობს ერთი მაგიდის გარშემო.

თითოეულ ჯგუფში ერთი მაგიდის გარშემო თავს იყრიან სხვადასხვა ხასიათისა და ტემპერამენტის მოსწავლეები: აქტიურები, პასიურები, ლიდერები. ხშირად, ჯგუფებში სწორედ ამიტომ წარმოიშვება კონფლიქტი. მასწავლებელი სთავაზობს გუნდს კონფლიქტის მშვიდობიან მოგვარებას, თუ ამას გუნდი ვერ მიაღწევს, ანუ ვერ იპოვის გამოსავალს, ის სამუშაო პროცესიდან ვითარდება.

ჯგუფური შერჩევა სხვადასხვაგვარად ხდება: ჯგუფი შეიძლება შეირჩეს ისე, რომ თითოეულ მათგანში თანაბარი შესაძლებლობების ბავშვები გაერთიანდნენ, შეიძლება ცალ-ცალკე შედგეს ბიჭებისა და გოგონების გუნდები ან შეიძლება ჯგუფების ორგანიზება ბავშვების მეგობრული დამოკიდებულების გათვალისწინებით. შესაძლებელია შემთხვევითობის პრინციპით შერჩევაც, რათა მოსწავლეები მიეჩვიონ უცხო გარემოში ნებისმიერ პარტნიორთან ურთიერთობას. ჯგუფებად დანაწილება უნდა მოხდეს ოპერატიულად (2-3 წთ.).

შესაძელებელია მოსწავლეებმა თავდ დაადგინოს ჯგუფის მუშაობის წესები (მაგ.: ლიდერის არჩევა), მაგრამ უმჯობესია მუშაობის სისტემის შექმნა მთლიანად მივანდოთ ბავშვებს (რა თქმა უნდა, მასწავლებლის რეკომენდაციის გათვალისწინებით). კარგია, თუ ჯგუფი თვითონ აირჩევს, ვინ წარადგენს კლასის წინაშე ჯგუფის ნამუშევარს, მასწავლებელი თვალს ადევნებს მოსწავლეების მუშაობას, თუმცა ეს იმგვარად უნდა მოხდეს, რომ ბავშვებს არ შეექმნათ შთაბეჭდილება, თითქოს მასწავლებელი მათ თავზე ადგათ. მასწავლებელი არ უნდა ჩაერიოს ჯგუფის მუშაობაში, გარდა იმ შემთხვევებისა, თუ ჯგუფი მისგან მოითხოვს რაიმე განმარტებას, ან შეატყობს, რომ ჯგუფმა არასწორად გაიგო პირობა. აქტიური მეთოდიკითა და ჯგუფური თამაშით მუშაობისას, მასწავლებელი უკანა პლანზე გადადის. იგი გეზის მიმცემისა და მეთვალყურის როლს ასრულებს და ბოლომდე ნეიტრალურ წამყვანად რჩება.

სამუშაოს დამთავრების შემდეგ, ჯგუფები წარმოადგენენ საკუთარ ნამუშევრებს, პრეზენტაციის დროს მასწავლებელი კუთხვებს არ უსვამს და არ აწყვეტინებს აზრს მომხსენებელს.

ბოლოს, ნამუშევრები შეიძლება გამოიკრას კედელზე ან დაფაზე. მასწავლებელს წინასწარ უნდა ჰქონდეს განსაზღვრული ნამუშევრების შეფასების ფორმა. სასურველია, ბავშვებმა თავად შეაფასონ სხვა ჯგუფის ნამუშევრები. პრეზენტაციის მსვლელობისას ყოველი ჯგუფის მიერ წარმოდგენილი ნამუევრები იკვრება დაფაზე და მიეწეება ჯგუფის ნომერი. სასურველია, მოსწავლეებმა თავად შეაფასონ ერთმანეთის ნამუშევარი: თითოეული მოსწავლე ასახელებს, მისი აზრით, საუკეთესო ჯგუფურ ნამუშევარს (გარდა საკუთარის) და ასაბუთებს, რა კრიტერიუმებით (ჩამოყალიბებული აზრის, ორიგინალური გადაწყვეტა, მხატვრული გაფორმება, შთამბეჭდავი პრეზენტაცია და ა.შ.) იხელმძღვანელა შეფასებისას. ყოველი გამომსვლელის აზრს მასწავლებელი დაფაზე აფიქირებს - წერს „პლუსს“ სათანადო ნამუშევრის ქვეშ. ქულების (პლუსების) რაოდენობა გამოავლენს გამარჯვებულს. თუმცა მასწავლებელმა აუცილებლად უნდა შეაქოს ყველა ჯგუფი და აღნიშნოს, რომ ყველამ საინტერესოდ იმუშავა. შეფასება შეიძლება მოხდეს მცირე დისკუსიის შემდეგ, რომლის დროსაც მასწავლებელსა და ბავშვებს შესაძლებლობა ეძლევათ შეკითხვები დაუსვან თითოეული ჯგუფის წევრებს.

მასწავლებელმა წინასწარ უნდა განსაზღვროს, რა დრო უნდა დაეთმოს დავალების შესრულებას, პრეზენტაციებსა და ნამუშევრების შეფასებას.

შემდეგ მასწავლებელი კლასს ყოფს 4-5 კაციან ჯგუფებად და თითოეულ ჯგუფს ურიგებს წინასწარგამზადებულ ფურცლებს, რომელზეც 2-2 ანდაზაა დაწერილი.

I ჯგუფი

√ მგელს მუხლები აჭმევს, ბრძენს - თავიო (მუხლმაგარი)

√ ძაღლი მორჩილებს პატრონსა ერთგულებისა წესითა, მოამშიეროს, კარს უცავს ვაებითა და კვნესითა. (მორჩილი, ერთგული მცველი)

II ჯგუფი

√ მგლის თავზე სახარებას კითხულობდნენ, ის კი ცხვრისკენ იხედებოდაო. (მტაცებელი, ურჩი)

√ ძაღლის პატრონს სიყვარული აბერებსი. (მოყვარული)

III ჯგუფი

√ მგელს ტკბილი სიტყვებით ვერ მოიშინაურებო (მოუთვინიერებელი)

√ ძაღლის ერთგულებას არაფერი ედრება კაცისთვისაო (ერთგული)

IV ჯგუფი

√ მგლისთვის ცხვარი ვის მუბარებიაო (დაუნდობელი)

√ ძაღლი კოჭლობით არ მოკვდებაო (ამტანი)

V ჯგუფი

√ მგელს უთხრეს: შენ ცხვარში უნდა გაგგზავნოთ, შენი შვილი კი - კრავშიო. მგელი შეხტა და შემოტრიალდა: აქაც მე უნდა წავიდე და იქაცო. (გაუმაძღარი, ხარბი)

√ ძაღლი ძაღლის ტყავს არ დახევსო (გამტანი)

თითოეულმა ჯგუფმა 5 წთ-ის განმავლობაში უნდა იმსჯელოს და გააანალიზოს მოცემული ანდაზები.

პრეზენტაციის დროს თითოეული ჯგუფის წარმომადგენელი (შეიძლება 2) კითხულობს ანდაზებს და ასახელებს იმ თვისებებს, რომელიც ჯგუფის აზრით, მნიშვნელოვანია ანდაზაში.

მასწავლებელი დაფაზე ჩამოწერს ამ სიტყვებს და ავსებს ვენ-დიაგრამას. მარცხნივ ჩამოწერს იმ თვისებებს, რომელიც ძაღლს ახასიათებს, მარჯვნივ კი - იმას, რომლითაც ახასიათებენ მგელს.

ბოლოს მასწავლებელი მიმართავს მთელ კლასს:

დაფიქრდით და უპასუხეთ: გვანან თუ არა ისინი ერთმანეთს? აქვთ თუ არა რაიმე საერთო?

წრეების გადაკვეთაში იწერება ის თვისებები, რომლებიც საერთოა ორივესთვის.

ვენდიაგრამის საშუალებით, რომელსაც მასწავლებელი სამუშაოს დასრულების შემდეგ კითხულობს, მოსწავლეები კიდევ ერთხელ თვალნათლივ დაინახავენ, თუ რით გვანან და რით განსხვავდებიან მგელი და ძაღლი ერთმანეთისგან.

სამუშაოს შეჯამების შემდეგ, მასწავლებელი მოსწავლეთა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ ჩამონათვალი, რომელიც გონებრივი იერიშის შედეგად მივიღეთ, საშუალებას გვაძლევს ვიმსჯელოთ, თუ როგორია მგელი და როგორია ძაღლი. თითოული სიტყვას კი დაესმის კითხვა როგორი?

მეტყველების ნაწილს, სიტყვას, რომელიც გამოხატავს საგნის ნიშან-თვისებას და მოგვიგებს კითხვაზე - როგორი? - ზედსართავი სახელი ეწოდება.

მიუხედავდ იმისა, რომ მეორე კლასში გრამატიკა ცალკე საგნად არ ისწავლება, მისი ელემენტები სასწავლო პროგრამით მაინც არის გათვალისწინებული. მიზანშეწონილად მიგვაჩნია, მისი სწავლება არა ცალკე, განყენებულად, არამედ ტექსტთან მიმართებაში, ტექსტის სწავლების პარალელურად.

ამის შემდეგ მასწავლებელი მიუთითებს მოსწავლეთა წიგნში მოთავსებულ მასალაზე - „მგელი და ძაღლი“ და პაუზით კითხვის მეთოდით თხოვს წაიკითხონ მოცემული ტექსტის I ნაწილი.

მგელი და ძაღლი

ერთხელ, ღამით, გამხდარი მგელი შეხვდა მაძღარ, ფუნჩულა ძაღლს და შეეხარბა მისი ცხოვრება.

- ჩვენ, - თქვა მგელმა, - გაწამებულნი ვართ საჭმელისათვის, რამდენი შრომა, რამდენი საშიშროება გადაგვაქვს: ორმოცდაათ კილომეტრამდე გავირბენ დღეში და მაინც ვერ ვძღები. შენ კი, აი, როგორი ფუნჩულა ხარ. მითხარი, რას აკეთებ, რატომ ჰყავხარ ადამიანს ასეთ კარგ ყოფაში?

- ღამღამობით ეზოს ვყარაულობ და სწორედ ამიტომ მაჭმევს პატრონი - მიუგო ძაღლმა.

- ამიტომ გაჭმევს პატრონი? - ჰკითხა მგელმა.

- ამიტომ, ჩვენთან თუ იმსახურებ, შენც ასევე გაჭმევენ.

- რატომ არ ვიმსახურებ, მიუგო მგელმა, - ამ საქმეზე იოლი რა იქნება? ახლავე წამოვალ შენს პატრონთან, მიმიღებს?

- მიგიღებს.

პაუზა

დაფიქრდით და გამოთქვით თქვენი ვარაუდი:

გაჰყვება თუ არა ბოლომდე მგელი? დაბრუნდება თუ არა მგელი ტყეში? რატომ?

მოსწავლეთა მსჯელობამ კლასში ხმაური რომ არ გამოიწვიოს, მასწავლებელი მათ სთავაზობს, ისარგებლონ ე. წ. მიკროფონით.

ვაგრძელებთ კითხვას:

გახარებული მგელი გაჰყვა ძაღლს. ეზოს რომ მიუახლოვდა, მგელმა შეამჩნია, რომ ძაღლს კისერზე ბალანი ჰქონდა გაცვენილი.

- ეს რატომ გაქვს? - ჰკითხა მან.

- ისე, - მიუგო ძაღლმა.

- არა მითხარი!

- დღისით, ჯაჭვით მაბამენ ხოლმე და იმისგან მაქვს, - უთხრა ძაღლმა.

- მაშ, მშვიდობით! სჯობს ვიშიმშილო, მაგრამ თავისუფალი ვიყო! - თქვა მგელმა და სწრაფად გაბრუნდა უკან.

კითხვები დისკუსიისთვის:

1. გამართლდა თუ არა თქვენი ვარაუდი?

2. რა ვერ დათმო მგელმა და რატომ?

სავარაუდო პასუხი: თავისუფლება.

ხომ ვერ გაიხსენებთ რომელიმე თხზულებას განვლილი მასალიდან, სადაც სწორედ თავისუფლებაზეა საუბარი? („ჩიტი და ბავშვები“)

მაწავლებელი მიმართავს კლასს:

რა არის თქვენთვის თავისუფლება?

მასწავლებელი დაფაზე ხაზავს აზრობრივ რუკას და მოსწავლეების დახმარებით ავსებს მას სავარაუდოდ:

კითხვები დისკუსიისთვის:

1. აქვს თუ არა ზღვარი თავისუფლებას?

2. რა მოხდება ყველა ის რომ აკეთოს, რაც უნდა? გაუსვით ქვეშ ხაზი: სიმშვიდე, ომი, არეულობა, ქვეყანა აშენდება, ქვეყანა დაინგრევა.

3. შეიძლება თუ არა ადამიანმა იცხოვროს თავისუფლად, შეზღუდვის გარეშე ისე, რომ ანგარიში არ გაუწიოს სხვას (მშობლები, მეგობრები, მეზობლები)?

4. ნიშნავს თუ არა თავისუფლება საკუთარ მოქმედებაზე პასუხისმგებლობასაც?

5. როგორ გესმით რას ნიშნავს პასუხისმგებლობა?

მეთოდური რეკომენდაციები

დისკუსია

ინტერაქტიური მეთოდიკის ერთ-ერთ ეფექტურ ხერხს წარმოადგენს დისკუსია. იგი ხელს უწყობს ისეთი მნიშვნელოვანი უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბებას, როგორიცაა: აქტიური მოსმენა, საკუთარი აზრის გამოთქმა და არგუმენტაცია, მსჯელობა, სხვისი მოსმენა - გათვალისწინება, განსხვავეული აზრის გაზიარების უნარი.

დისკუსიის წარმატების ჩატარებისათვის საწიროა კლასში იყოს ნდობის და ურთიერთპატივისცემის ატმოსფერო, სადაც, პირველ ყოვლისა, მასწავლებელი უნდა იყოს მისაბაძი მაგალითი.

დისკუსიის სწორი წარმართვისათვის აუცილებელია მისი ორგანიზება და რეგულირება, დისკუსიის მონაწილეები უნდა იცავდნენ წესებს, რომლებსაც მასწავლებელთან ერთდ თავად ჩამოაყალიბებენ. წესების ჩამონათვალი შეიძლება ამგვარი იყოს:

1. როცა ერთი ლაპარაკობს, სხვები უსმენენ;

2. აიწიე ხელი, როცა რაიმეს თქმა გსურს;

3. არ გააწყვეტინო სხვას სიტყვა;

4. არ უნდა გაიცინო, როცა სხვა ლაპარაკობს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა იგი ხუმრობს;

5. კამათში ყველა მონაწილეობს;

6. და სხვა წესები (რასაც კლასი დამატებით შემოგთავაზებს).

დისკუსია იწყება მოტივაციით, რომელიც გულისხმობს: პრობლემის დასმას ან კონკრეტული შემთხვევის აღწერას, ლექსის ან სიტუაციის ამოცანის წაკითხვას, ილუსტრაციის ჩვენებას, მელოდიების მოსმენას.

მასწავლებელი მოსწავლეებს უსვამს კითხვებს: რა? როგორ? რატომ? რა მოხდებოდა, რომ? რამ იქონია გავლენა? არის თუ არა ალტერნატივა?

დისკუსის მსვლელობა:

მასწაველებლი მიმართავს კლასს:

√ როგორ გგონიათ, განაპირობებს თუ არა მგლისა და ძაღლის განსხვავებას მათი ცხოვრების წესი ან გარემო პირობები, თუ პირიქით, ის გარემო, რომელშიც უნდათ ცხოვრება, მოქმედებს მათ ქცევასა და თვისებებზე.

მასწავლებელი სთხოვს ბავშვებს, წარმოიდგინონ სად და როგორ ცხოვრობს თითოეული მათგანი და, აქედან გამომდინარე, ერთად შეავსონ წინასწარგამზადებული სქემა.

მსჯელობისას, გაკვეთილზე მათავარი თემის - თავისუფლების, გარდა შეიძლება უამრავი სხვა პრობლემაც დაისვას. მაგ.: ბუნებრივია, წამოიჭრება უპატრონო ძაღლების პრობლემა, რომელიც მასწავლებელმა თავისი შეხედულებისამებრ ახალი დისკუსიის საგნად შეიძლება აქციოს (მაგ.: ძაღლების თავშესაფარი, ბავშვების როლი ამ საქმეში და ა.შ.).

საუბარი შინაური ცხოველებიდან ადამიანის სწორი დამოკიდებულებისა და ურთიერთობის შესახებ ბევრ რამეზე დააფიქრებს მოსწავლეებს. მასწავლებელი, ითვალისწინებს რა შინაური ცხოველებისადმი, განსაკუთრებით ძაღლებისადმი, ბავშვების დამოკიდებულებას, კლასს უსვამს შემდეგ შეკითხვებს:

√ გყავთ თუ არა სახლში შინაური ცხოველი?

√ სიყვარულის გარდა, გრძნობთ თუ არა რაიმე მოვალეობას მის მიმართ?

ამის შემდეგ მასწავლებელი კლასს ყოფს 4-5 კაციან ჯგუფებად (დაუსრულებელი ისტორია). მასწავლებელი აძლევს დავალებას და უკითხავს სავარჯიშოს პირობას:

პატარა ბიჭი ოცნებობდა ყოლოდა ძაღლი, რომელთანაც ითამაშებდა და იმეგობრებდა. იმდენად დიდი იყო ბიჭის ეს სურვილი, რომ მშობლებმა ერთ მშვენიერ დღეს პატარა ლეკვი უყიდეს, იმ პირობით, რომ ლეკვს თვითონ მოუვლიდა. ძაღლთან თამაში გაგიხარია, მაგრამ მოვლა ბევრად უფრო ძნელი აღმოჩნდა... ბიჭს ეზარებოდა, ხან სულაც ავიწყდებოდა მისი კვება და გასეირნება. მშობლები, ბუნებრივია, უკმაყოფილონი იყვნენ. უკმაყოფილო იყო ძაღლიც. ერთ საღამოს ქუჩაში გასული ძაღლი შინ აღარ დაბრუნდა...

დაასრულეთ ისტორია. მუშაობისთვის გეძლევათ 10-15 წთ. მოუძებნეთ ისტორიას თქვენეული დასასრული, შეგიძლიათ დაასრულოთ კიდეც.

√ შეეცადეთ დაადგინოთ ძაღლის დაკარგვის მიზეზი.

√ ვინ იყო დამნაშავე?

√ როგორ გგონიათ, ბიჭს რომ ეზრუნა მასზე, ძაღლი მასთან დარჩებოდა თუ არა?

√ ჩამოთვალეთ ის მოვალეობები, რომელიც ადამიანს შინაურ ჩხოველებზე ზუნვას აკისრრებს.

პრეზენტაციის შემდეგ, სასურველია, მსაწავლებელმა კიდევ ერთხელ შეაჯამოს ნამუშევრები და ხაზი გაუსვას იმ მოვალეობას და პასუხისმგებლობას, რომელიც ეკისრება ადამიანს შინაური ცხოველების მიმართ.

მეთოდური რეკომენდაციები

დაუსრულებელი ისტორია

დაუსრულებელი ისტორია ჯგუფურ სამუშაოს ერთ-ერთი საინტერესო ფორმაა, რომელიც საუკეთესოა მოსწავლის ფანტაზიისა და შემოქმედებითი აზროვნების გასავითარებლად. იგი ჯგუფური სამუშაოსათვის დამახასიათებელი ყველა უნარ-ჩვევის გამოყენებას მოითხოვს.

ჯგუფები ყურადღებით ისმენენ მასწავლებლის მიერ შემოთავაზებულ ამბავს, რომლის დასასრულებლად ეძლევათ 15 წუთი.

ეს საკმაოდ რთული პროცესია, რომლის დროსაც ჯგუფის წევრები მსჯელობენ, აზროვნებენ, გამოთქვამენ და ასაბუთებენ საკუთარ აზრს და იზიარებენ ერთმანეთის მოსაზრებებს, თანმხმდებიან და ერთად იგონებენ ამბის დასასრულს. შემდეგ წერილობით აყალიბებენ უკვე შეთანხმებულ დასასრულს. შესაძლებელია ნამუშევარი ილუსტრაციით გააფორმონ, რათა იგი პრეზენტაციისათვის უფრო საინტერესო გახდეს.

დამატებითი ინფორმაცია მოსწალეთათვის

მასწავლებელი უყვება მგლების, ამ მტაცებელი ცხოველების ცხოვრების წესსა და გარემოს შესახებ. მგლებს მოწესრიგებული და მკაცრი ცხოვრების წესი აქვთ. ცხოვრობენ ოჯახებად. ოჯახი 6-7 წევრისგან შედგება. მგლები მხოლოდ ერთხელ წყვილდებიან და სიცოცხლის ბოლომდე რჩეულის ერთგულნი რჩებიან. დედა მგელს შვილების გაზრდაში და (ლეკვების დეიდა) ეხმარება, საჭიროების შემთხვევაში დეიდა ძუძუსაც კი აწოვებს დისშვილებს.

თუ მგლებს რთული პირობები შეექმნათ (დიდი თოვლი, საკვების ნაკლებობა, ტყის გაჩეხვა), გადარჩენის მიზნით რამოდენიმე ოჯახი ერთიანდება და „ძალა ერთობაშიას“ პრინციპით ერთად ნადირობს და ნადავლს ინაწილებს. ამბობენ, სხვადასხვა ადგილას მგელი სხვადასხვაგვარად ნადირობსო (ტრამალის მგელი სწრაფია და ამის წყალობით სირბილით დაქანცული მსხვერპლს ადვილად იჭერს, მთის მგელი ვიწროებში მიიმწყვდევს თურმე მსხვერპლს, ცხვარზე მონადირე მგელი ფარას დაჰყვება).

მასწავლებელი შეძლებისდაგვარად განიხილავს ამ ცხოველების საჭიროებასა და ფუნქციებს. აწვდის დამატებით ინფორმაციას მათზე და გამოკვეთს მათ ადგილს ბუნებაში. ხაზს უსვამს სხვაობას შინაურსა და გარეულ ცხოველებს შორის. თუ გარეული ცხოველისთვის აუცილებელია თავისუფალ გარემოში ცხოვრება, შინაური სწორედ ამით განსხვავდება მისგან, რომ ადამიანმა შეაგუა იგი თავის ლოკალურ გარემოს, დაიმორჩილა და მასზე დამოკიდებული გახადა. ბოლოს კი, დასძენს, რომ, მიუხედავად ამისა, გარეული და შინაური ცხოველები საჭირონი არიან და თავთავიანთიო შეუცვლელი ადგილი უჭირავთ ბუნების ერთიან სასიცოცხლო ჯაჭვში. რათა დისკუსია და ფიქრი გაგრძელდეს, მასწავლებელი სთავაზობს მოსწავლეებს, შინ იფიქრონ თემაზე: საჭოროა თუ არა ზოოპარკი და ცირკი. დაწერონ და შეძლებისდაგვარად დაასურათონ შემდეგი თემები: „ერთხელ ზოოპარკში“. „ერთხელ ირკში“.

რჩევა მასწავლებლებს:
ურჩიეთ მოსწავლეებს წაიკითხონ“ ა. სულაკაურის „ბიჭი და ძაღლი“.

მიზანი: არჩევნების სიმულაცია ისტორიული მასალის გამოყენებით, ნასწავლი მასალის გამოყენება, შეჯამება.

უნარ-ჩვევები: საკუთარი აზრის ჩამოყალიბებისა და გაცემის, სხვისი აზრის პატივისცემის, პირადი და გუნდური პასუხისმგებლობების, თანამშრომლობის, პრობლემის დასმისა და გააზრების უნარ-ჩვევა.

გაკვეთილის მსვლელობა

მასწავლებელი სთხოვს კლასს, გაიხსენონ ისტორიის განვითარების მანძილზე, სხავასხვა დროს, ვინ იდგა ამა თუ იმ ქვეყნის სათავეში, ვინ მართავდა მას (ფარაონი, მეფე, ხელმწიფე, დედოფალი, კეისარი, მონარქი, იმპერატორი, პრეზიდენტი და ა.შ.).

შემდეგ მასწავლებელი სთავაზობს მოსწავლეებს, დაფიქრდნენ, ქვეყნის მმართველობის რა ფორმა შეესაბამება ზემოთ ჩამოთვლილ მმართველებს და დააჯგუფონ ისინი T-დიაგრამის მარცხენა და მარჯვენა სვეტებში:

T-დიაგრამა

ეს სქემა მასწავლებელმა შეიძლება მრავალმხრივ გამოიყენოს, იგი ძალზე მოსახერხებელია საპირისპირო მოსაზრებათა გამოსათქმელად, მოვლენებისა და ფაქტების შესაპირისპირებლად და შესადარებლად, მოქმედ გმირთა დასახასიათებლად.

T-სქემა საშუალებას გვაძლევს, წარმოვაჩინოთ არსებული დაპირისპირება განსხილველ საკითხებს (ფაქტებს, მოვლენემს, ადამიანებს, საგნებს და ა.შ.) შორის. სავარჯიშო კარგია ინფორმაციის დასახარისხებლად (ვთქვათ დადებითად და უარყოფითად) და დასაჯგუფებლად. სამუშაო სრულდება ინდივიდუალურად, წყვილებში ან ჯგუფურად, მასწავლებლის შეხედულებისამებრ: დაფაზე, რვეულში ან თაბახის ფურცელზე. ივსება ჯერ სქემის მარცხენა მხარე (5 წუთი), შემდეგ - მარჯვენა (5 წუთი).

შემდეგ მასწავლებელი მიმართავს კლასს:

თქვენ შეისწავლეთ ისტორიული პერიოდი, რომლის დროსაც რომის რესპუბლიკა რომის იმპერიამ შეცვალა, გაეცანით ისტორიულ წინამძღვრებს, რომლებმაც ძველ რომში ერთი პიროვნება ძალაუფლების ბატონ-პატრონად და ერთპიროვნულ მმართველად აქცია (იულიუს კეისარი, ანტონიუსი, ავგუსტუსი, ნერონი და ა.შ.).

მასწავლებელი კლასს ყოფს 4 ჯგუფად და აძლევს დავალებას:

წარმოიდგინეთ, რომ იულიუს კეისარი, ანტონიუსი, ავგუსტუსი და ნერონი თქვენი თანამედროვენი არიან და თქვენს მხარდაჭერაზეა დამოკიდებული, ვინ იქნება არჩეული ქვეყნის მმართველად. მოდით გავაცოცხლოთ ოთხი პიროვნება და საშუალება მივცეთ, გვიამბონ საკუთარი თავის შესახებ: როგორ ცხოვრობდნენ, რა დამსახურება მიუძღვით ხალხისა და ქვეყნის წინაშე, რა შეცდომები დაუშვეს. ერთი სიტყვით, ყველაფერი საკუთარ პიროვნებაზე.

სხვადასხვა იყო მათ მიერ განვლილი ცხოვრებისეული გზა, მმართველობის სათავეებთან სხვადასხვაგვარად მივიდნენ, მაგრამ ამჯერად, მოდით, შევუქმნათ მათ თანაბარი პირობები და ვნახოთ, ვინ გაიმარჯვებს. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, გავმართოთ თანამედროვე არჩევნები, რომელშიც მონაწილეობას მიიღებს ოთხი დასახელებული კანდიდატი, თქვენ კი, მათი ჯგუფის წევრების, მათი მხარდამჭერი პოლიტიკური პარტიების როლის შესრულება მოგიწევთ.

მასწავლებელი ყუთში ყრის 4 ბარათს, რომელზეც კანდიდატების სახელებია აღნიშნული. თითოეული ჯგუფი ირჩევს ლიდერს, რომელიც ყუთიდან იღებს ბარათს და „იქცევა“ იმ კანდიდატად, ვისი სახელიც ბარათზეა აღნიშნული, მისი ჯგუფი კი - მის მომხრე პოლიტიკურ პარტიად.

მასწავლებელი კანდიდატებს ურჩევს, მოამზადონ საარჩევნო სიტყვები, რომელშიც ისაუბრებენ თავიანთი მოღვაწეობის შესახებ, შეაფასებენ მას და, რაც მთავარია, წარმოადგენენ მომავალ გეგმებს. ანუ მოსწავლეებმა უნდა გამოიყენონ VI კლასის ძველი მსოფლიოს ისტორიის სახელმძღვანელოში ნასწავლი მასალა იმ ისტორიული პირობების შესახებ, ვისი სახელითაც საუბრობენ, იმსჯელონ მის ავ-კარგზე და დაფიქრდნენ, როგორ მოიქცეოდნენ მის ადგიას, ხელახალი შანსი რომ მისცემოდათ. მათ თავიანთ საარჩევნო სიტყვაში საზოგადოებას (კლასს) სამომავლო გეგმებიც უნდა გააცნონ.

მომხსენებელმა უნდა გამოავლინოს მასალის ცოდნა და ფაქტების შეფასების უნარი.

იმაზე, თუ რამდენად ობიექტურად შეაფასებს კანდიდატი თავის წარსულს და რამდენად პრაქტიკულ მომავალს დაუსახავს დამსწრე საზოგადოებას, დამოკიდებულია ამომრჩეველთა მხარდაჭერა. ამიტომ კანდიდატი უნდა ეხადოს, რომ მისი გამოსვლა სხვებზე ეფექტური და დასამახსოვრებელი იყო. ამაში კი მას ჯგუფის წევრები დაეხმარებიან, რომლებიც მის მხარდამჭერ სარეკლამო კამპანიას წარმართავენ (ჯგუფის წევრებს, თავიანთი შეხედულებებისამებრ, შეუძლიათ აირჩიონ სარეკლამო კამპანიის ერთ-ერთი ან რამდენიმე ფორმა; ვთქვათ, დადგან კლიპი, გაითამაშონ სატელევიზიო გამოსვლა, ინტერვიუ, მოამზადონ პლაკატი და ა.შ.).

პრეზენტაციისათვის თითოეულ ჯგუფს ეძლევათ 3-5 წთ., რის შემდეგაც მასწავლებელი სთხოვს თითოეულ ჯგუფს, წარმოადგინონ თითო კანდიდატურა ცენტრალური საარჩევნო კომისიის შესაქმნელად. მეთვალყურის ფუნქცია შეიძლება მასწავლებელმა იკისროს.

ამის შემდეგ მასწავლებელი მადლობას უხდის ჯგუფს ჩატარებული საარჩევნო კამპანიისათვის. სთხოვს დაიშალონ და დაიკავონ თავიანთი ძველი ადგილები კლასში. ამიერიდან ისინი არა კონკრეტული კანდიდატის მომხრეები არიან, არამედ - არაფრით შეზღუდული, თავისუფალი ამომრჩევლები, რომელთაც მოისმინეს ყველა კანდიდატის გამოსვლა და, თავიანთი შეხედულებისამებრ, შეუძლიათ გააკეთონ არჩევანი - ხმა მისცენ მას, ვისაც საჭიროდ მიიჩნევენ.

მასწავლებელი კლასს აცნობს არჩევნების წარმართვის წესს და ურიგებს ამონარიდს საქართველოს კონსტიტუციიდან.

„საქართველოს კონსტიტუციის 49-ე მუხლისა და საქართველოს საარჩევნო კოდექსის ორგანული კანონის თანახმად, არჩევნები ეწყობა საყოველთაო, თანასწორი და პირდაპირი საარჩევნო უფლების საფუძველზე, ფარული კენჭისყრით“.

ცხადია, საარჩევნო სისტემისათვის დამახასიათებელია შემდეგი ძირითადი პრინციპები: საყოველთავეობა, თანასწორობა, პირდაპირობა და ფარული კენჭისყრა. განვიხილო თოთოეული პრინციპი.

არჩევნები საყოველთაოა - ნიშნავს, რომ საქართველოში მუდმივად მცხოვრებ ყველა მოქალაქეს, რომელსაც 18 წელი შეუსრულდა, უფლება აქვს აირჩიოს და იყოს არჩეული განურჩევლად რასისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, განათლებისა, პოლიტიკური შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სიციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა.

არჩევნები თანასწორია - ნიშნავს იმას, რომ ამომრჩეველს ერთი ხმა აქვს და იგი თანასწორ საფუძვენზე მონაწილეობს არჩევნებში. ყოვლად დაუშვებელია რაიმე უპირატესობის ან შეზღუდვის დაწესება რასობრივი და ეროვნული კუთვნილების, ენის, სქესის, რელიგიის, განათლების, პოლიტიკური შეხედულებების, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილების, წარმოშობისა და წოდებრივი მდგომარეობის გამო.

არჩევნები პირდაპირია - ნიშნავს, რომ ამომრჩეველი სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოების წევრებს (დეპუტატებს) უშუალოდ ირჩევენ.

არჩევნების დროს კენჭისყრა ფარულია - ნიშნავს, რომ ამომრჩევლის ნება-სურვილის გამოვლინებაზე კონტროლი არ დაიშვება. უფრო გასაგებად რომ ვთქვათ, ფარული კენჭისყრა ხმის მიცემის ფორმაა, როცა კონკრეტული ამომრჩეველი ხმის მეცემის პროცესს სხვა პირი არ ესწრება.

საარჩევნო კომისია ადგენს ბიულეტინებს, ბარათებს, რომელზედაც ჩამოწერილია ოთხივე კანდიდატის სახელი:

იულიუს კეისარი

ანტონიუსი

ავგუსტუსი

ნერონი

თითეულმა ამომრჩეველმა ქულებით (1,2,3,4) უნდა შეაფასოს კანდდატი.

შემდეგ იწყება კენჭისყრა.

შევსებული ბიულეტინები იყრება ყუთში, რომელიც „ილუქება“ და რომელსაც ხსნის ხმის დამთვლელი კომისია (მისი ფუნქცია ჩვენს შემთხვევაში შეიძლება შეასრულოს საარჩევნო კომისიამ ან ხელახლა არჩეული იქნეს 4 კაცის შემადგენლობით). კომისიის წევრები ითვლიან ქულებს. უმრავლესი ხმის პატრონი გამარჯვებულად ცხადდება ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მიერ.

არჩევნების დასრულების შემდეგ, ხდება საარჩევნო პროცესის ანალიზი.

მასწავლებლის დახმარებით მოსწავლეები მსჯელობენ გამარჯვებული კანდიდატის წარმატების მიზეზებზე და გამოაქვთ სათანადო დასკვნები (ეფექტური კლიპი, კარგად ჩამოყალიბებული მიმართვა ამომრჩევლებისადმი, თვალსაჩინო პლაკატი და ა.შ.).

გაკვეთილის ბოლოს მასწავლებელი მოსწავლეებს შეახსენებს, რომ ადამიანის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მონაპოვარია თავისუფალი არჩევანის უფლება, რომელიც კონსტიტუციით არის გათვალისწინებული.

ბიოლოგია არის მეცნიერება სიცოცხლის შესახებ. საბუნებისმეტყველო სფეროში საუკუნეების მანძილზე დაგროვილმა ცოდნამ ბუნებაში მიმდინარე სასიცოცხლო პროცესების და მიღწევების შესახებ ჩვენამდე სხვადსხვა წიგნების და ნაშრომების სახით მოაღწია. სამეცნიერო-პოპულარული და დოკუმენტური ფილმები, ჟურნალ-გაზეთები, რადიო-ტელევიზია, ინტერნეტი თანამედროვე ადამიანს წარმოდგენას უქმნის საბუნებისმეტყველო სფეროში მომხდარი სიახლეების შესახებ.

სისტემატურ ინფორმაციას და ცოდნას ბავშვი სკოლაში იღებს სხვადასხვა საბუნებისმეტყველო დისციპლინის (ბოტანიკა, ზოოლოგია, ანატომია, ზოგადი ბიოლოგია, ბუნებისმცოდნეობა, ქიმია, ფიზიკა, ასტრონომია) საშუალებით, თუმცა ისიც გათვალისწინებულია, რომ გარე სამყაროს შესახებ გარკვეული წარმოდგენა და მისდამი დამოკიდებულება მას სკოლაში შესვლამდეც აქვს.

სასურველია, ცოდნა-ინფორმაციის გადაცემა სკოლაში ისეთი ფორმითა და მეთოდებით ხდებოდეს, რომ მოსწავლემ თავი გარეშე დამკვირვებლად და მხოლოდ ინფორმაციის მიმღებად კი არ უნდა აღიქვას, არამედ - მის გარშემო მიმდინარე პროცესების უშუალო მონაწილედ. სწავლების პროცესი კიდევ უფრო შედეგიანი იქნება, თუ ბავშვი თავად „გააკეთებს“ აღმოჩენას, გააცნობიერებს მას და შეეცდება მის შეფასებასაც. რა თქმა უნდა, ამ პროცესის წარმმართველად და მოსწავლის დამხმარედ მასწავლებელი გვევლინება, რომლის პროფესიონალიზმსა და შემოქმედებით შესაძლებლობებზე დიდად არის დამოკიდებული სასურველი მიზნის მიღწევა.

მიზანი: სასუნთქი სისტემის შესწავლა; სხვადასხვა სასწავლო დისციპლინების: ბიოლოგიის, ქიმიის, ფიზიკისა და ეკოლოგიის, ინტეგირებით წარმოდგენილი პრობლემების სხვადასხვა კუთხით დანახვა; გარემოსთან ადამიანის სწორი ურთიერთობისა და დამოკიდებულების ჩამოყალიბება.

უნარ-ჩვევები: კვლევითი და თანამშრომლობითი უნარ-ჩვევები; პირადი პასუხისმგებლობის შეგრძნება; სხვისი მოსმენა; სწავლის პროცესში ჩართვა.

გაკვეთილის მსვლელობა

1. მოთელვა - ახალი თემისათვის განწყობის შესამზადებლად მასწავლებელი მიმართავს კლასს: რა შეიძლება ითქვას სუნთქვის შესახებ?

სამუშაო მიმდინარეობს წყვილებში. მათ 3 წთ-ის განმავლობაში უნდა შეავსონ სქემა: ვიცი /გავიგე/ვმინდა ვიცოდე/.

მეთოდური რეკომენდაციები

ვიცი, გავიგე, მინდა ვიცოდე

ნასაწვლი მასალის შეჯერების, განმეორებისა და ცოდნის განმტკიცების მიზნით მასწავლებელს შეუძლია ეფექტურად გამოიყენოს მეთოდიკა „ვიცი, გავიგე, მინდა ვიცოდე“.

ამუშაო სრულდება ინდივიდუალურად, წყვილებში ან ჯგუფებში.

ფურცელი ან დაფა იყოფა სამ ვერტიკალურ გრაფად, თითოეულ მათგანს ვაწერთ: „ვიცი“, „ვისწავლე“, „მინდა ვიცოდე“.

მასწავლებელი მოკლედ უხსნის ბავშვებს მათ წინაშე დასმულ ამოცანას და, თუ საჭიროდ ჩათვლის, სვამს კითხვებს პროვოცირებისათვის.

ამის შემდეგ მოსწავლეები თანმიმდევრობით ავსებენ სამივე გრაფას: „ვიცი“ გარაფაში წერენ ყველაფერს, რაც მათ იცოდნენ განსახილველი საკითხის შესახებ; „გავიგე“ გრაფაში წერენ იმას, რაც შეიტყვეს ახალი, ხოლო „მინდა ვიცოდე“ გრაფაში წერენ იმას, რაც მათ აინტერესებთ (რასაც შეიძლება შეკითხვის სახეც ჰქონდეს).

თუ სავარჯიშო სრულდება ჯგუფებში, სამუშაოს დამთავრების შემდეგ ხდება პრეზენტაცია, რომლის დროსაც ჯგუფები არ იმეორებენ უკვე თქმულს და ავსებენ გრაფებს თავიანთი ინფრმაციით.

სავარჯიშო განსაკუთრებით კარგი და მოსახერხებელია ერთი რომელიმე კონკრეტული თემის შესაჯამებლად, წინა კლასში განვლილი მასალის გასახსენებლად და ახალ ნასწავლთან დასაკავშირებლად, ანალიტიკური და კვლევითი უნარის გასავითარებლად. შემდეგ პედაგოგი სთხოვს მოსწავლეებს - წყვილიდან ერთ-ერთმა გაუზიაროს კლასს თავისი აზრი მოცემულ კითხვასთან დაკავშირებით. მასწავლებელი კი პარალელურად დაფაზე ან ფორმატზე ხაზავს და ავსებს ანალოგიურ სქემას და ჩამოწერს ერთმანეთისგან განსხვავებულ მოსაზრებებს. ერთი და იგივეს კი პლუსით აღნიშნავს, რათა დაფიქსირდეს ყველა აზრი.

2. პროვოცირების შემდეგ მასწავლებელი კლასს ყოფს 5-6 კაციან ჯგუფებად - ოჯახებად, და აძლევს შემდეგ დავალებას:

პირველი ეტაპი - თითოეული ჯგუფის, ე. წ. „ოაჯახის“, წევრები გაითვლიან 1-დან 6-მდე. თითოეულ წევრს, ე. წ. ნომერს, შესასწავლად ეძლევა სხვადასხვა მასალა.

I წევრს - § 24 - სუნთქვის მნიშვნელობა; ჰაერგამტარი გზები.

II წევრს - § 24 - ფილტვები.

III წევრს - § 25 - აირთა ცვლა ფილტვებში; აირთა ცვლა ქსოვილებში.

IV წევრს - § 26 - სასუნთქი რეფლექსები; ხელოვნური სუნთქვა.

V წევრს - § 27 - ჰაერის დასნებოვნება; ტუბერკულიოზი.

VI წევრს - თამბაქოს წევის გავლენა სუნთქვის ორგანოებზე.

თითოეული მოსწავლე ინდივიდუალურად (10 წთ-ის განმავლობაში) ეცნობა მხოლოდ იმ კონკრეტულ თავებს, რომელზეც მიუთითებს მასწავლებელი. მათ უნდა შეისწავლონ, გააანალიზონ ინფორმაცის, შეკითხვების სახით ჩამოწერონ მნიშვნელოვანი საკითხები (თემატიკასთან დაკავშირებით), შეუძლიათ დახაზონ სქემები, დიაგრამები, ჩაინიშნონ რთული ტერმინები.

მეორე ეტაპი - პედაგოგი სთხოვს კლასს, 10 წთ-ის განმავლობაში დაჯგუფდნენ ნომრების მიხედვით და დასხდნენ შესაბამისად ერთი მაგიდის გარშემო (პირველი ნომრები ერთად, მეორე ნომრები - ერთად და ა.შ.). მათ პირობით ვუწოდოთ „ექსპერტები“. ამჯერად ექსპერტებმა ერთად უნდა დაამუშაონ მოცემული საკითხი, რათა ოჯახებში დაბრუნებისას გადასცენ სხვა წევრებს. ჯგუფის წევრები ერთად მუშაობენ, თათბირობენ და მსჯელობენ, თუ რა ფორმით და მეთოდით აჯობებს ამ საკითხის „ოჯახში“ მიტანა და გადაცემა. ყვებიან ტექსტს, აჯერებენ საკუთარ ვარიანტებს და არჩევენ ყველაზე სრულყოფილსა და საუკეთესოს.

მესამე ეტაპი - (10 წთ.) - „ექსპერტები“ ბრუნდებიან თავიანთ ოჯახებში“ და რიგის მიხედვით აცნობენ მოპოვებულ ინფორმაციას „ოჯახის სხვა წევრებს. „ოჯახის დანარჩენი წევრები ინიშნავენ მათთვის გაუგებარ საკითხებს (თუ ასეთი არსებობს) და თითოელი „ექსპერტის“ წარდგინების შემდეგ, შესაბამისად უსვამენ შეკითხვებს. თუ ეს უკანასკნელი ვერ გაართმევს თავს და ვერ უპასუხებს დასმულ შეკითხვებს, მას შეიძლება დაეხმაროს იგივე თემის სხვა „ექსპერტი“. ბოლოს კი - მასწავლებელი.

რადგან ჯგუფის თითოეული წევრი დაინტერესებულია აითვისოს მთელი მასალა, თითოეული აშკარად გრძნობს პირად პასუხისმგებლობას საერთო საქმეში და, აქედან გამომდინარე, პასუხისმგებლობას მთელი გუნდის წინაშეც. ამიტომ თითოეულის მიზანია, რაც შეიძლება ამომწურავად და გასაგებად მიაწოდოს მთელ ჯგუფს თავისი ნაწილი და ყურადღებით მოუსმინოს გუნდის სხვა წევრებსაც.

ბოლოს, თითოეულ „ოჯახს“ მასწავლებელი ურიგებს ფორმატის ფურცელს (შეიძლება თაბახის ფურცელიც) და სთხოვს გააკეთონ ე. წ. მოკლე ჩანაწერები - გეგმა. გამოყონ ძირითადი საკითხები, პრიორიტეტები თემასთან (სუნთქვა) დაკავშირებით. შეუძლიათ შექმნან პლაკატი და მოამზადონ პრეზენტაციისთვის.

მეოთხე ეტაპი - ამ ეტაპს პირობითად შეიძლება შეფასების ეტაპიც ვუწოდოთ, რომლის დროსაც ფასდება მასალის ათვისების ხარისხი. ეს შეიძლება გაკეთდეს:

1. საერთო საკლასო განხილვით, ზეპირი გამოკითხვის, მასალის პრეზენტაციის გზით.

2. მასალის ინდივიდუალური გამოკითხვის გზით (მასალის ინდივიდუალიზაცია). მოსწავლეებს ურიგდებათ სასუნთქი გზების ამსახველი პლაკატები წარწერის გარეშე; მათ ინდივიდუალურად (შეიძლება ჯგუფურად, მასწავლებლის შეხედულებისამებრ) უნდა შეავსონ იგი და დაწერონ თითოეული ორგანოს სახელწოდებები (ზედაპირული შეფასება).

3. წერითი შეფასება: ჩატარდეს წერითი სამუშაო ან შემოწმდეს ტესტირებით შესწავლილი მასალა (ღრმა შეფასება).

4. მოსწავლეები კვლავ უბრუნდებიან სქემას - ვიცი /გავიგე/ მინდა ვიცოდე/. მიღებული და შესწავლილი, ინფორმაცის საფუძველზე ავსებენ II და III სვეტს.

5. განვლილი მასალის შესაფასებლად - შესაჯამებლად მასწავლებელმა შეიძლება გამოიყენოს ე. წ. ასოციაციური რუკა, რომლის აგების წესსაც მასწავლებელი წინასწარ განუმარტავს მოსწავლეებს:

ა. დაფაზე ან ფურცელის ცენტრში დაწერეთ სიტყვა ან ფრაზა (ჩვენს შემთხვევაში ეს იქნება „სუნთქვა“).

ბ. ირგვლივ დაწერეთ ისეთი სიტყვები ან ფრაზები, რომელიც გაგახსენდებათ აღნიშნულ თემასთან დაკავშირებით.

გ. იპოვეთ კავშირი თქვენს მიერ ჩამოწერილ სიტყვებსა და ფრაზებს შორის და ხაზებით დაუკავშირეთ ერთმანეთს.

დ. დაწერეთ იმდენი სიტყვა - აზრი, რამდენიც გაგახსენდებათ.

აზრობრივი რუკა შეიძლება შესრულდეს ინდივიდუალურად ან ჯგუფში. შემდეგ კი გაერთიანდეს მთელი კლასის საერთო ნამუშევრად.

პედაგოგი თითოეულ ჯგუფს ურიგებს ფურცლებზე წინასწარ დაწერილ კითხვებს. ამ კითხვების მიხედვით თითოეულმა ჯგუფმა უნდა შექმნას აზრობრივი რუკა, ასოციაციური კავშირებით.

I ჯგ. - რას ვსუნთქავთ?

ასოციაციურმა რუკამ, სავარაუდოდ, შეიძლება შემდეგი სახე მიიღოს:

მასწავლებელი: გაიხსენეთ, ქიმიის კურსიდან ნასწავლი (ინტეგრაცია ქიმიასთან) საკითხები.

√ გაიხსენეთ, რომელ საუკუნეში დადგინდა ჟანგბადის არსებობა ჰაერში?

√ რა სახით არის გავრცელებული იგი ბუნებაში?

√ ჰაერის გარდა, რის შემადგენლობაში შედის ჟანგბადი?

√ თავისუფალი სახით, რა მარტივ ნივთიერებებს წარმოქმნის ჟანგბადი?

√ რა არის ოზონი?

√ რა განსხვავებაა O₂ და O₃ შორის? (რა არის ალოტროპია?)

√ რა ფორმით არსებობს ჟანგბადი?

√ ჟანგბადის მიღების რა ხერხები არსებობს?

√ რა ფიზიკური თვისებებით ხასიათდება ჟანგბადი?

√ რატომ არის სამრეწველო ქალაქებში ჰაერის შემცველობაში ნაკლები ჟანგბადი?

√ რა უწყობს ხელს ჟანგბადის ბალანსის აღდგენას? როგორ ხდება?

გაიხსენეთ ფიზიკიდან:

√ როგორ ხდება წყლის ბრუნვა ბუნებაში?

√ რა და რა სახით გვხვდება წყალი ბუნებაში?

√ როგორ აიხსნება ბუნებაში წყლის ბრუნვის პროცესი?

√ რას ეწოდება აორთქლება? სუბლიმაცია?

√ ცივ ამინდში ჩვენ ვხედავთ ამონასუნთქ ჰაერს ორთქლის სახით. რატომ?

√ როდის იწყება დუღილი და როგორ ახსნით ამ პროცესს?

√ როგორი დამოკიდებულებაა დუღილის ტემპერატურასა და წნევას შორის?

√ რა როლს ასრულებს ატმოსფეროში წყლის ორთქლის არსებობა?

II ჯგ. რას გზას გაივლის ჰაერი ფილტვებში მოსახვედრამდე?

III ჯგ. სასუნთქი გზების რა დაავადებები იცით?

IV ჯგ. როგორ ივსება ჟანგბადის ბალანსი გარემოში?

V ჯგ. რა მავნე გავლენას ახდენს თამბაქოს წევა სუნთქვის ორგანოებზე?

ჯგუფური მუშაობის დამთავრების შემდეგ, მასწავლებელი დიდი ფორმატის შუაში წერს მთავარი გაკვეთილის მთავარი თემის სათაურს - სიტყვას - სუნთქვა. პრეზენტაციის შემდეგ კი მის ირგვლივ აკრავს თითოეული ჯგუფის ნამუშევარს.

გაკვეთილის ბოლოს მასწავლებელს შეუძლია განავრცოს განხილული თემა და დაუკავშიროს ისეთ აქტუალურ საკითხებს, როგორიც არის გარემოს დაბინძურება და სხვა ეკოლოგიური პრობლემები. კონკრეტული თემიდან გამომდინარე, შესაძლებელია ისაუბროს ისეთ მნიშვნელოვან პროექტზე, რომელიც არა მარტო საქართველოსათვის არის მნიშვნელოვანი, არამედ მთელი მსოფლიოს ყურადღების ცენტრშია. ეს არის ბაქო-ჯეიჰანის მილსადენის პრობლემა, რომელსაც ბევრი მომხრე და ბევრი მოწინააღმდეგეც ჰყავს. მასწავლებელი მოსწავლეებს საშინაო დავალების სახით სთავაზობს, იფიქრონ ამ საკითხის ავ-კარგზე, რისთვისაც შეუძლიათ:

ა. მოიძიონ და შეაგროვონ ინფორმაცია რადიო-ტელევიზიის, პრესის, ინტერნეტის საშუალებით. დაახარისხონ მხარდამჭერი და საწინააღმდეგო მოსაზრებები.

ბ. აიღონ ინტერვიუ გეოგრაფიის, ქიმიის, ბიოლოგიის მასწავლებლებთან ამ საკითხთან დაკავშირებით.

გ. რჩევისათვის მიმართონ ამ საკითხში კომპეტენტურ (ეკოლოგებს, ეკონომისტებს და ა.შ.) ადამიანებს.

დ. ჩაატარონ ინტერაქტიური გამოკითხვა სკოლაში, ქუჩაში, ოჯახში და თავშეყრის ადგილებში.

ე. შეგროვებული ინფორმაციით (ამონაწერები, ნახატები, ფოტოები) შექმნან პლაკატები, რომელთაც გამოიყენებენ მხარდამჭერი ან საწინააღმდეგო კამპანიის გასაჩაღებლად.

თემის სირთულიდან გამომდინარე, სასურველია, მასწავლებელმა კლასს მისცეს არაუმცირეს ერთი კვირისა, მასალის მოსაძიებლად და დებატებისათვის მოსამზადებლად. შეიძლება დებატებს დაესწრონ სხვა საგნის მასწავლებლები და პარალელური კლასის მოსწავლეები. ეს დებატები შეიძლება იყოს შემაჯამებელი სამუშაოც და, ამავე დროს, ახალ თემაზე გადასვლის პროვოცირებაც.

ინტერაქტიური მეთოდიკით მათემატიკის სწავლება მასწავლებელს საშუალებას აძლევს გააცოცხლოს, გაახალისოს მათემატიკის გაკვეთილები, დაანახოს მოსწავლეებს მათემატიკის კავშირი გარე სამყაროსთან და მისი გამოყენების აუცილებლობა ყოველდრიურ ცხოვრებაში. მოსწავლემ უნდა იგრძნოს, რომ ანგარიშის - მიმატება, გამოკლების, შედარების, გამრავლების, გაყოფის და ა.შ., გარეშე ნაბიჯს ვერ გადადგამს, რაიმეს შექმნა-გაკეთებაზე რომ არაფერი ვთქვათ; რომ არ არსებობს სფერო, რომელიც მათემატიკასთან არ იყოს დაკავშირებული. ეს არცთუ იოლი ამოცანა მასწავლებლისგან მოითხოვს შემოქმედებით მიდგომასა და ხედვას, რომელიც შეაძლებინებს პედაგოგს ეს ზუსტი მეცნიერება ასწავლოს არა როგორც ცალკე აღებული, განყენებული დისციპლინა, არამედ, როგორც სხვა დისციპლინების საყრდენი და საფუძველი.

გთავაზობთ სახალისო სავარჯიშოებს, რომელთა მსგავსი ამოცანების მოფიქრება არა მარტო პედაგოგებს, არამედ თვით მოსწავლეებსაც შეუძლიათ.

1. გაკვეთილის დასაწყისში, პროვოცირებისათვის, განწყობის შესაქმნელად შეგვიძლია გამოვიყენოთ აქტიური სავარჯიშო, რომელსაც პირობითად „ბუმ-ბუმი“ ვუწოდეთ. მასში მონაწილეობას იღებს მთელი კლასი.

პედაგოგი სთხოვს მოსწავლეებს, დადგნენ წრიულად და გაითვალონ (საათის ისრის მიმართულებით) თანმიმდევრულად 1-დან 40-მდე. რიცხვები, რომლებიც შეიცავს 3-ს ან არის 3-ის ჯერადი, უნდა შეიცვალოს სიტყვით „ბუმ“ და ა.შ. მაგ., 1, 2, ბუმ, 4, 5, ბუმ....29, ბუმ, ბუმ, ბუმ, და ა.შ. 40-მდე.

ამ ერთი შეხედვით მარტივი სახალისო სავარჯიშოს საშუალებით მოსწავლეებს უვითარდებათ ყურადღების მობილიზების, სწრაფი კონცენტრაციის უნარ-ჩვევები. იხსენებს გამრავლება-გაყოფას და ა.შ.

2. გთავაზობ სახალისო სავარჯიშოს „გამოიცანი რიცხვი“, რომელსაც მსვლელობის თავისებურებების გამო პირობითად „დეტექტიურიც“ შეიძლება ვუწოდოთ.

სამუშაო მიმდინარეობს წყვილებში (იხ. წესი). მოსწავლეებმა უნდა გაითვალონ A, B-ზე.

დავალება: A-წევრმა უნდა ჩაიფიქროს ნებისმიერი რიცხვი 40-მდე, დაიმახსოვროს და დაწეროს პატარა ფურცელზე, რომელსაც დაკეცავს და იქვე დადებს. მის ინტერესებში შედის 2 წთ-ის განმავლობაში მინიშნებებით დაეხმაროს მეწყვილეს, რათა ამ უკანასკნელმა შეძლოს მის მიერ ჩაფიქრებული რიცხვის გამოცნობა.

გთავაზობთ სავარაუდო მინიშნებებს:

√ ორნიშნაა.

√ კენტი რიცხვია.

√ იყოფა 7-სა და 5-ზე.

√ 20-სა და 40-ს შორისაა.

√ შემადგენელი რიცხვების ჯამია 8.

√ ათეულების აღმნიშვნელი ციფრი, ერთეულების აღმნიშვნელ ციფრზე 2-ით ნაკლებია.

√ ათეულისა და ერთეულის აღმნიშვნელი ციფრები ცალ-ცალკე კენტია. (35).

2 წთ-ის გასვლის შემდეგ წყვილები იცვლიან პოზიციებს. ახლა B ჩაიფიქრებს რიცხვს და A-მ უნდა გამოიცნოს. გაუგებრობის თავიდან აცილების მიზნით, გამოცნობის შემთხვევაში, სავარაუდო პასუხი მოწმდება წინასწარ დაფიქსირებულ ფურცელზე. ბოლოს კი სამუშაოს შესაჯამებლად მთელი კლასის მონაწილეობით და დახმარებით მაწავლებელი ავსებს T სქემას.

ბოლოს მასწავლებელი გამარჯვებულად აცხადებს იმ მოსწავლეებს, რომელთა ზუსტი მინიშნებები შედეგიანი აღმოჩნდა - მეწყვილემ რიცხვი გამოიცნო.

3. სავარჯიშო „ძლიერი ქარი ქრის მათთვის...“

მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, დაალაგონ სკამები წრიულად და გაითვალონ. თამაშში მონაწილეობას იღებს მასწავლებელიც.

აუცილებელია სკამების რაოდენობა მონაწილეთა რაოდენობაზე 1-ით ნაკლები იყოს. თამაშს პედაგოგი იწყებს და ამბობს:

„ძლიერი ქარი ქრის მათთვის, ვისი რიგითი ნომერიც კენტია“. სიტყვა „კენტის“ თქმისთანავე მოსწავლეები წამოხტებიან და ცდილობენ დასხდნენ, დაიკავონ ცარიელი სკამები. ერთი ადამიანი რჩება ფეხზე და სწორედ ის აგრძელებს თამაშს. ფეხზე დარჩენილი კლასს სთავაზობს რაიმე მათემატიკური ხასიათის პირობას.

სავარაუდოდ გთავაზობთ:

√ ძლიერი ქარი მათთვის, ვისი რიგითი ნომერიც ლუწია.

√ ძლიერი ქარი მათთვის, ვისი რიგითი ნომერის შემადგენელ რიცხვთა ჯამი ან სხვაობა 9-ის ტოლია.

√ ძლიერი ქარი მათთვის, ვისი რიგითი ნომერი ან შემადგენელი რიცხვთა ჯამი იყოფა 3-ზე.

√ ძლიერი ქარი მათთვის, ვისი რიგითი ნომერიც ან შემადგენელი რიცხვთა ჯამი იყოფა 4-ზე.

√ ძლიერი ქარი მათთვის, ვისი რიგითი ნომერი ან შემადგენელ რიცხვთა ჯამი იყოფა 5-ზე.

√ ძლიერი ქარი მათთვის, ვისი რიგითი ნომერი ან შემადგენელ რიცხვთა ჯამი მთავრდება 0-ით.

√ ძლიერი ქარი მათთვის, ვისი რიგითი ნომერი 11-სა და 17-ს შორის მდებარეობს.

√ ძლიერი ქარი მათთვის, ვისი რიგითი ნომერი >9 და < 15 და ა.შ.

გაივალისწინეთ, რომ მთქმელი, თქმისთანავე ცდილობს მოიპოვოს სკამი, ანუ ადგილი, რათა არ დარჩეს ფეხზე და, პირობის თანახმად, კიდევ ერთხელ არ მოუწიოს თამაშის გაგრძელება.

უცხო ენის სწავლების პროცესში ხშირად გამოიყენება საგაზეთო სტატიები. სტატიების იოლად შესასწავლად, გთავაზობთ ეგრეთწოდებულ „პირამიდის“ მეთოდს. წარმოგიდგენთ სამოდელო გაკვეთილს ინგლისურ ენაში და შევეცდებით გაჩვენოთ, როგორ არის შესაძლებელი ამ ხერხის გამოყენება გაკვეთილზე.

Lesson goals - searching information, work vocabulary, development of research skills.

Lesson Body

(List steps and procedures)

Newspaper Articles

The method of organising onformation in paragraph form is typical of news articles, whether in radio and television broadcasts or in newspapers and magazine. This method is known as the inverted pyramid or ,,from greatest to least” method. The title or lead sentence in news articles answers six questions - who, what, where, when, why and how. The purpose of the inverted pyramid is to supply the reader with essential information in rapid. (Note: Not every opening sentence encompasses all six items of information). Sometimes the lead requires several sentences in the information is lemgthy.

Task

1. Model: Categorize information from the lead sentence below.

Earlier today. Coal miners in northern West Virginia, in order to begin a new era of prosperity for the area, used the latest in technology to open a new vein for consolidatied mines.

Who:

What:

Where:

When:

Why:

How:

II Activity: Combine the following information into lead sentences:

Who: Daisy, a Guarnsey heifer

What: blue ribbon at the state dairy exhibition

Where: Nanner, ldaho

When: May 2

Why: output of milk in butterfat

How: impressed the entire panel of judges

Lead: Daisy, a Guernsey heifer impressed the entire panel of judges by making output of milk high in butterfat, won a blue ribbon at the state dairy exhibition in May in Danner, ldaho.

a)

Who: archeologists

What: announce a new excavation

Where: Roman Forum

When: Saturday, September 6

Why: to link legendary information about Romus's wall scientific and architectural fact.

How: supported by the Museum of Roman civilization.

Lead:

b)

Who: Olympic Qualifying Committee

What: report on a trend toward younger participant in athletics.

Where: in Seoul, Korea

When: late last winter

Why: to encourage beginners

How: international broadcast

Lead:

Evaluation