კითხულობს მილიონზე დიდ რიცხვებს ახალი რიცხვითი სახელების გამოყენებით (მაგ. ტრილიონი და ა.შ.); განმარტავს ამ რიცხვით სახელებს;

პოულობს ახალი რიცხვითი სახელით მოცემული (მილიონზე მეტი) დიდი რიცხვის რიგს (მაგ. რამდენი ციფრისგან შედგება 10-ობითი პოზიციური სისტემით შედგენილი ასეთი რიცხვი?);

იყენებს 10-ის ხარისხებს დიდი რიცხვების ჩაწერისას; მსჯელობს ათობითი პოზიციური სისტემის უპირატესობაზე სხვა რიცხვით სისტემებთან შედარებით (მაგ. ეგვიპტურ ან რომაულ სისტემასთან);

პოულობს მოცემული ერთნიშნა და ორნიშნა რიცხვების ჯერადებსა და გამყოფებს;

განასხვავებს კენტ, ლუწ, მარტივ და შედგენილ რიცხვებს; ასაბუთებს 2-ზე და 5-ზე გაყოფადობის ნიშნებს;

იყენებს რიცხვის კვადრატის ცნებას, ამოიცნობს ორნიშნა ნატურალურ რიცხვებს შორის ნატურალური რიცხვის კვადრატს.

კითხულობს და გამოსახავს ჩვეულებრივ/შერეულ წილადებს; უთითებს მათ ჩანაწერში წილადის მრიცხველს და მნიშვნელს / მთელ და წილად ნაწილებს;

ადარებს ორ წილადს ერთმანეთს წილადის ძირითადი თვისების გამოყენებით;

წერს შერეულ წილადს „არაწესიერი“ წილადის სახით და პირიქით; ახდენს (წესიერი) წილადის ცნების სხვადასხვაგვარ ინტერპრეტაციას და მსჯელობს მათ შორის კავშირებზე (წილადი, როგორც ორი ნატურალური რიცხვის გაყოფის შედეგის ჩანაწერი, ერთეულის ნაწილი, მთლიანი ჯგუფის ქვეჯგუფი და როგორც „რიცხვით ხაზზე"“ გარკვეული ადგილი).

ამოცანის კონტექსტის გათვალისწინებით ირჩევს და იყენებს ნატურალურ რიცხვებზე მოქმედებათა შესრულების ადეკვატურ ხერხს; ნაშთით გაყოფის შემთხვევაში ახდენს ნაშთის ინტერპრეტაციას ამოცანის კონტექსტის გათვალისწინებით;

ახდენს ერთნაირი მნიშვნელის მქონე მარტივ წილადებზე არითმეტიკული მოქმედებების დემონსტრირებასა და მოქმედებათა შედეგის ინტერპრეტაციას მოდელის გამოყენებით (მაგ. ნამცხვრის ნაჭრები);

მსჯელობს, თუ როგორ იცვლება წილადი მისი მხოლოდ მნიშვნელის ან მხოლოდ მრიცხველის „-ჯერ/-ით“ გაზრდით ან შემცირებით; ასაბუთებს პასუხს (მაგ. მოდელის გამოყენებით);

იყენებს მოქმედებათა თვისებებს და მათ შორის კავშირებს შერეულ რიცხვებზე გამოთვლების შესრულებისას/მათ გასამარტივებლად (შერეული რიცხვების შეკრება/გამოკლება; წილადის ნატურალურ რიცხვზე გამრავლება).

ერთმანეთთან აკავშირებს სიგრძის და ფართობის ერთეულებს, იყენებს რიცხვის კვადრატის ჩანაწერს ამ კონტექსტში;

ერთმანეთთან აკავშირებს ფართობის სხვადასხვა ერთეულებს; გამოსახავს ფართობის დიდ ერთეულს მცირე ერთეულის გამოყენებით;

იყენებს დროის 12 და 24-საათიან ფორმატებს და არითმეტიკული მოქმედებების გამოყენებით განსაზღვრავს დროსა და დროის ინტერვალს;

აღწერს (მათ შორის რეალურ ვითარებაში) რაიმე სიდიდის თანაბარ ცვლილებას, რომელიც მიიღება მუდმივი სიდიდის მიმატებით/გამოკლებით;

მოცემული დამოკიდებულებისათვის თვისებრივად აღწერს, თუ რა გავლენას ახდენს ერთი სიდიდის ცვლილება მასზე დამოკიდებულ მეორე სიდიდეზე და სხვა ატრიბუტებზე (მაგ. „ერთის ზრდა გამოიწვევს მეორის ზრდას“, „ზღვის დონესთან შედარებით უფრო მეტი სიმაღლე რუკაზე უფრო მუქია“);

ერთი ცვლადის შემცველ მოცემულ ასოით გამოსახულებაში, სხვადასხვა რიცხვების ჩასმით ავსებს ცვლადის მნიშვნელობებსა და გამოსახულების მნიშვნელობებს შორის დამოკიდებულების გამომსახველ ცხრილს, რომელშიც ცვლადის მნიშვნელობების შესაბამისი სვეტი/სტრიქონი წინასწარაა შევსებული.

ადგენს რეალური ვითარების ან მისი სიტყვიერი აღწერის შესაბამის ტოლობას, უტოლობას ან განტოლებას (რომელშიც უცნობი არის ტოლობის მხოლოდ ერთ მხარეს);

არითმეტიკული ოპერაციების გამოყენებით ტექსტური ამოცანის ამოხსნისას, სვამს კითხვებს ამოცანის პირობაში არასრული მონაცემების შესავსებად (მაგ. ამოცანის პირობა: „მოსწავლემ სამ ფანქარში 60 თეთრი გადაიხადა. რა ღირს ერთი ფანქარი?“ დაკლებული მონაცემების შესავსებად შეიძლება დაისვას კითხვა: „სამივე ფანქრის ფასი ტოლია?”);

უთითებს წრის/წრეწირის ელემენტებს; კორექტულად იყენებს წრეწირთან/წრესთან დაკავშირებულ ტერმინებს (ცენტრი, დიამეტრი, რადიუსი, ქორდა);

ყოფს წრეწირს/წრეს ტოლ (ნახევარი, მეოთხედი) რკალებად/სექტორებად; იყენებს მათ კუთხეების შესადარებლად და დასაჯგუფებლად (ბლაგვი, მართი, მახვილი და გაშლილი);

ამზადებს მართკუთხა პარალელეპიპედისა და კუბის შლილს; მოცემული შლილის მიხედვით ამზადებს მოდელს და ასახელებს მიღებულ ფიგურას.

ახდენს სამკუთხედების კლასიფიკაციას მისი კუთხეების მიხედვით (ბლაგვკუთხა, მართკუთხა, მახვილკუთხა);

უთითებს ბრტყელი ფიგურის პარალელურ და ურთიერთთანამკვეთ გვერდებს; მსჯელობს, გადაიკვეთება თუ არა მოცემული გვერდები გაგრძელების შედეგად;

სივრცული ფიგურის მოდელზე უთითებს პარალელურ და ურთიერთ-თანამკვეთ წახნაგებს; მსჯელობს, გადაიკვეთება თუ არა მოცემული წახნაგები მათი გავრცობის შედეგად.

დაფარავს ფიგურას ერთნაირი არაგადამფარავი ფიგურებით და ასახელებს დასაფარად საჭირო ფიგურების მთლიან რაოდენობას;

ფიგურათა ურთიერთშეთავსებით ადარებს ან აფასებს ფიგურების ფართობებს (მაგ. როდესაც ერთი თავსდება მეორეში, მაშინ მისი ფართობი უფრო ნაკლებია);

მიღებული ფიგურის ფართობის მოსაძებნად იყენებს ფართობის ადიციურობას არაგადამფარავი ფიგურების კომბინაციით.

კოორდინატების (სიმბოლოთა წყვილის) გამოყენებით აღწერს მდებარეობას და იყენებს ამ ხერხს რეალურ ვითარებაში (მაგ. კინოთეატრი, გემების ჩაძირობანა, ჭადრაკის დაფა, რუკაზე ობიექტის მოძებნა);

გადაადგილდება უჯრიან ფურცელზე ინსტრუქციების მიხედვით და აღწერს, როგორ მიაღწევს მოცემული უჯრიდან სხვა უჯრამდე (მაგ. ორი უჯრა მარცხნივ, შემდეგ ერთი უჯრა ზევით);

აღწერს რუკაზე ორი ან მეტი პუნქტის ურთიერთმდებარეობას ოთხი მიმართულების გამოყენებით (მაგ. ჩრდილოეთით, დასავლეთით).

შეკითხვების მოცემული ჩამონათვალიდან შეარჩევს და იყენებს საჭირო მონაცემთა შესაგროვებლად შესაფერის შეკითხვას/შეკითხვებს;

მოცემულ თემასთან დაკავშირებით სვამს კითხვებს შესაფერისი ფორმით (ღია, დახურული, რამდენიმე ალტერნატიული არჩევანის მომცველი) და ამ კითხვების საშუალებით მოიპოვებს საჭირო მონაცემებს;

ირჩევს და იყენებს მონაცემთა შეგროვების შესაფერის საშუალებას (დაკვირვება, გაზომვა, მონაცემთა ამოკრება მოცემული ერთობლიობიდან); ასაბუთებს თავის არჩევანს.

კლასიფიცირებული მონაცემებისთვის ცალსახა შესაბამისობის მითითებული წესით ქმნის პიქტოგრამას, რომლის ერთი სიმბოლო შეესაბამება რამდენიმე მონაცემს;

ქმნის მარტივ ცხრილს არაუმეტეს ოცი კლასიფიცირებული და დალაგებული მონაცემისთვის (მაგ. განსაზღვრავს ჭდეებს, სათაურს, სვეტებისა და სტრიქონების რაოდენობას და ადგენს მონაცემთა ცხრილს);

კლასიფიცირებული მონაცემებისთვის ურთიერთცალსახა შესაბამისობის წესით ქმნის სვეტოვან დიაგრამას უჯრებიან ფურცელზე (მაგ. განსაზღვრავს ჭდეებს, სათაურს, სვეტების რაოდენობას და აფერადებს უჯრებიანი ფურცლის შესაბამისი სიგრძის ზოლებს).

სვამს საძიებო/შემაჯამებელ კითხვებს მონაცემების შესახებ, რომლებიც წარმოდგენილია სვეტოვანი დიაგრამის სახით (მაგ. ნაყინის რამდენი განსხვავებული სახეობა უნდა ვიყიდოთ კლასის ზეიმისთვის? თითოეული სახეობის რამდენი ნაყინი? ნაყინის რომელი სახეობა უყვარს უფრო მეტ ჩვენს თანაკლასელს - შოკოლადის თუ მარწყვის? ნაყინის რომელი სახეობაა ყველაზე პოპულარული ჩვენი კლასელებისთვის? გოგონებისთვის? ვაჟებისთვის? რატომ?);

ადარებს მონაცემთა ორ ერთობლიობას და წარმოაჩენს თვისებრივ და რაოდენობრივ მსგავსებასა და განსხვავებას მათ შორის (თვისებრიობა უკავშირდება ჯგუფში მონაცემთა გვარობას/ტიპს, მონაცემთა განმეორებადობას, პოზიციას და თანმიმდევრობას, გამორჩეულ მონაცემებს);

ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენება ხელს უწყობს საგანთა შორის კავშირების წარმოჩენას. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სწავლების დაწყებით საფეხურზე, როდესაც სასწავლო დისციპლინების უმეტესობა ისწავლება ინტეგრირებულად.

ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენება ხელს უწყობს შემოქმედებითობას და ინოვაციური მიდგომების განვითარებას, რაც ძალზე მნიშვნელოვანია პრობლემებზე დაფუძნებული კონსტრუქტივისტული საკლასო გარემოს შესაქმნელად.

ისტ-ის გამოყენებით შესაძლებელია ისეთი თვალსაჩინოებების შექმნა და გამოყენება, რომლებიც საჭიროა ახალი ცნების, ობიექტის და პროცედურის შემოტანისას. ამის მაგალითებია: არითმეტიკული მოქმედებები რიცხვებზე, როდესაც ამ მოქმედებების რეალიზაცია, დაწყებით საფეხურზე, ძირითადად, ხდება საგნობრივი თვალსაჩინოებების გამოყენებით; ახალი სიტყვებისა და ფრაზების შესწავლა მშობლიურ თუ უცხო ენებში, რომლის დროსაც ეს სიტყვები და ფრაზები უკავშირდება შესაბამისი რეალური კონტექსტის გრაფიკულ გამოსახულებას; ისეთი ბუნებრივი მოვლენების სიმულაცია, რომლებზე დაკვირვებაც შეუძლებელია ან/და რთულია რეალურ ვითარებაში.

ისტ-ის გამოყენებით შესაძლოა, უფრო ეფექტურად და ინტენსიურად მოხდეს ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული უნარებისა და ჩვევების განვითარება. მაგალითად: ვიზუალური თუ რაოდენობრივი კანონზომიერებების აღმოჩენის უნარი (კანონზომიერებასაგანთა მიმდევრობაში, კანონზომიერება გრაფიკულ გამოსახულებაში, რაოდენობრივი ცვლილების კანონზომიერება); ობიექტთა ზომების დადგენისა და შეფასების უნარი; ინფორმაციის გააზრებისა და ერთი ფორმატიდან მეორეში გადაყვანის უნარი (მაგალითად: ტექსტური მასალისათვის გრაფიკული გამოსახულების შერჩევა და პირიქით; სიტყვიერად აღწერილი რაოდენობრივი ინფორმაციის გამოსახვა და პირიქით); სივრცული წარმოდგენა; თანამშრომლობის უნარ-ჩვევები; სამუშაო სივრცის მომზადებისა და საჭირო საშუალებების შერჩევის უნარი.

ახდენს ისტ-ის საშუალებების დანიშნულებისა და მათი მოქმედების ძირითადი პრინციპების გაგების დემონსტრირებას (კომპიუტერის ჩართვა, გადატვირთვა, გამორთვა);

სწორად იყენებს ისტ-ის საშუალებებთან ურთიერთქმედების, შეტანა-გამოტანის მოწყობილობებს ამ საშუალებების წარმატებით ფუნქციონირებისთვის (მაუსი, touch-pad, კლავიატურა, მონიტორი);

სწორად მოიხმარს შენახვის მოწყობილობებს (მაგ., ფაილის შენახვა მყარ ან მოქნილ დისკზე; flash-მეხსიერებით სარგებლობა);

ამოიცნობს და ასახელებს სხვადასხვა ისტ-საშუალებას და მათზე საუბრისას, ასაკის შესაბამისად, სწორად იყენებს ტერმინოლოგიას;

აცნობიერებს, რომ ისტ-ის საშუალებების მოხმარებისას აუცილებელია მხოლოდ მისი ასაკობრივი ჯგუფისათვის შესაფერისი ვირტუალური სივრცით სარგებლობა (მაგ., დაუშვებელია სოციალურ ვებ გვერდზე რეგისტრაცია, სხვადასხვა ჩათის პროგრამებით სარგებლობა);

ავლენს დადებით დამოკიდებულებას ისტ-ის საშუალებების, როგორც თანამშრომლობის, საკუთარი ცოდნის გაღრმავების, ინტერესებისა და მისწრაფებების განხორციელების, ნაყოფიერი შრომის მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტის მიმართ;

აცნობიერებს, რომ ისტ-ის საშუალებების გამოყენება ყოვლედღიურად ხანგძლივი დროის განამვლობაში უარყოფითად მოქმედებს ჯანმრთელობაზე, კერძოდ: თვალის, მაჯისა და კიდურის არეში დაძაბულობა; ტკივილი კისრისა და ზურგის არეში, სტრესი და სხვა;

აცნობიერებს, რომ კომპიუტერით სარგებლობის დრო, მისი ჯანმრთელობის დაცვის მიზნით, შეზღუდულია როგორც სკოლაში, ასევე სკოლის გარეთ.

იყენებს სახატავ და ტექსტურ რედაქტორებს მასწავლებლის მიერ ჩატარებული სასწავლო აქტივობისას;

ამზადებს და გამოსცემს ორიგინალურ ნამუშევარს ელექტრონულ ფორმატში (მაგ., ქმნის ნახატს ციფრულ ფორმატში);

იყენებს ისტ-ს საგამომცემლო და სხვა შემოქმედებით საქმიანობაში (მაგ., ტექსტურ რედაქტორში ქმნის მშობლის დაბადების დღის მისალოც ბარათს);

ციფრულ ფორმატში ქმნის თავისი ასაკობრივი ჯგუფისათვის შესაბამის პროდუქტს როგორც ინდივიდუალურად, აგრეთვე თანაკლასელებთან ერთად; ასევე მასწავლებლის ან მშობლის დახმარებით (მაგ., გარემოს დაცვის შესახებ პროექტის დამხმარე, თვასაჩინო მასალა);

იყენებს კომუნიკაციის საშუალებებს მასწავლებლის მიერ ჩატარებული აქტივობისას;

იყენებს ისტ-ის საშუალებებს თანატოლებთან, მასწავლებლებთან და მშობლებთან კომუნიკაციისათვის (მოკლე შეტყობინებების გასაგზავნად);

კომუნიკაციის საშუალებების გამოყენებით, მათ შორის თანაკლასელების, მასწავლებლის ან მშობლის დახმარებით (ელ. ფოსტა) მოიპოვებს ინფორმაციას და შემდგომ მას სხვებს უზიარებს/უცვლის;

იყენებს საძიებო სისტემას ინფორმაციის სხვადასხვა წყაროდან მისაღებად (მაგ. მოიძიებს ლექსის ტექსტს, აუდიო ან ვიდეო ფაილს ნახატი ფილმიდან ან საბავშო ფილმიდან ნაწყვეტს);

იყენებს ვებზე დაფუძნებულ თარგმნის სისტემას უცხო ენიდან სხვადასხვა სიტყვების, ფრაზების სათარგმნელად (მაგ., იყენებს google trasnlate).

იყენებს ისტ-ის საგანმანათლებლო რესურსებს ამოცანების ამოხსნის, ცნებების, იდეებისა და ისტორული მოვლენების თვასაჩინოდ წარმოდგენის მიზნით (მაგ., ვიზუალური მასალა, საგანმანათლებლო თამაშები და სხვა);

იყენებს ისტ-ს სწავლის გასაუმჯობესებლად და შემოქმედებითი პროცესის წასახალისებლად;

კომპიუტერული პროგრამები, რომელთა დანიშნულებაა თვალსაჩინოებების შექმნა და გამოყენება სხვადასხვა სასწავლო დისციპლინაში.

თამაშის ტიპის კომპიუტერული პროგრამები, რომელთა დანიშნულებაა მოსწავლის მიერ ახალი შინაარსის ათვისება ან/და შესაბამისი უნარების განვითარება სათამაშო გარემოში (მაგალითად: ახალი სიტყვების შესწავლა; არითმეტიკული ოპერაციების შესწავლა ვირტუალურ მაღაზიაში; გეომეტრიული ფიგურების გააზრება, მოგზაურობა სხვადასხვა გეოგრაფიულ ადგილმდებარეობაზე, რომლის დროსაც შესაძლებელია რამდენიმე სასწავლო დისციპლინის ინტეგრირება).

პროგრამები, რომელთა დანიშნულებაა მოსწავლის მიერ საკუთარი ცოდნის შეფასება (მარტივი ტესტური დავალებები ენაში, მათემატიკაში, ბუნებისმეტყველებაში; სათამაშო გარემო, რომლის დროსაც, თამაშის შემდგომ ეტაპზე გადასვლა დაკავშირებულია რომელიმე დავალების შესრულებასთან). როგორც წესი, დაწყებითი საფეხურის მოსწავლე ხალისიანად ერთვება შეფასების პროცესში, როდესაც მას აქვს საშუალება, თვითონ შეარჩიოს საკუთარი ცოდნისა და კომპეტენციების ადეკვატური სირთულის მქონე დავალება და დააკვირდეს თვითგანვითარებას. ამ დროს იგი არა მხოლოდ აფასებს საკუთარ ცოდნას, არამედ გაუცნობიერებლად გეგმავს შემდგომ ნაბიჯებსაც.

სახელმძღვანელოებზე თანდართული ელექტრონული რესურსები. ამ სახის მასალის ძირითადი დანიშნულებაა კონკრეტულ სახელმძღვანელოში არსებული მასალის გააზრებისა და ათვისებისათვის ხელშეწყობა. იგი შეიძლება იყოს ინტერაქტიული დავალებები, რომლებიც დაკავშირებულია მიმდინარე თემატიკასთან, თვალსაჩინოებები და სიმულაციები.

კომპიუტერული პროგრამები, რომელთა დანიშნულებაა მოსწავლისათვის ძირითადი ისტ კომპეტენციების ჩამოყალიბება. მაგალითად: კლავიატურის გამოყენებაში სავარჯიშო პროგრამები, სახატავი პროგრამები, თაგვის გამოყენებაში სავარჯიშო პროგრამები. მართალია, ამ კომპეტენციების ჩამოყალიბებას ხელს უწყობს ისტ-ის გამოყენება სხვა სასწავლო დისციპლინებში, მაგრამ ცალკეული პროცედურული უნარის განვითარებაზე ორიენტირებული, სპეციალიზირებული პროგრამული უზრუნველყოფა უფრო ინტენსიურს ხდის მოსწავლის განვითარებას ამ მიმართულებით. მაგალითად, როგორც პრაქტიკა უჩვენებს, ტექსტურ რედაქტორთან მუშაობისას კლავიატურის გამოყების უნარის განვითარება ხდება მხოლოდ გარკვეულ საფეხურამდე; იმის გამო, რომ მომხმარებელს შეუძლია ტექსტის აკრეფა მისთვის სასურველ დროში, იგი აღარ ზრუნავს ინტენსიურად იმაზე, რომ შეძლოს უფრო სწრაფად და ეფექტიანად გამოიყენოს ყველა თითი კლავიატურასთან მუშაობისას.

აცნობიერებს ზოგიერთი ისტ საშუალების დანიშნულებას;

გაიაზრებს კლავიატურაზე კლავიშების განლაგებას, მათ ფუნქციებს და ეფექტიანად იყენებს კლავიატურას;

ჩართავს და გამორთავს კომპიუტერს, როგორც ოპერაციულ სისტემას შესაბამისი ფუნქციის გამოყენებით, ასევე მოწყობილობის ჩართვა-გამორთვის ღილაკების საშუალებით. გაიაზრებს ამ ორ ხერხს შორის განსხვავებას;

აცნობიერებს თაგვის ღილაკების ფუნქციებს და ეფექტიანად იყენებს თაგვს (მაგალითად: თაგვის კურსორის გადაადგილება სასურველ ადგილას, ობიექტის „გადათრევა“ თაგვის საშუალებით, დაწკაპუნება და ორმაგი დაწკაპუნება);

ამოიცნობს ისტ საშუალებების კომპონენტებს და გაიაზრებს მათ დანიშნულებას (მაგალითად: კლავიატურა, მონიტორი, ეკრანი, თაგვი);

აცნობიერებს ტექნიკურ მოწყობილობასა და პროგრამულ უზრუნველყოფას შორის განსხვავებას;

უსაფრთხოდ და სწორად იყენებს ინფორმაციის შესანახ საშუალებებს (მაგალითად: CD, DVD, USB) და მათი მიერთების ან/და ჩადების ადგილებს;

აცნობიერებს სხვადასხვა სახის პროგრამული უზრუნველყოფის (მაგალითად: ტექსტური რედაქტორი, გრაფიკული რედაქტორი, ელექტრონული ცხრილი) დანიშნულებას და ფუნქციებს და ეფექტიანად იყენებს მათ (მაგალითად: მონიშვნა, კოპირება, ჩასმა, ფორმატირება);

გაიაზრებს ჰიპერტექსტური დოკუმენტის შემადგენელი ელემენტების დანიშნულებას და იყენებს მათ (მაგალითად: ჰიპერბმული, ფორმის კომპონენტები).

აცნობიერებს ინფორმატიკის საგანს, ინფორმატიკის განვითარების ისტორიისა და ფუნდამენტალურ მეცნიერებათა შორის ინფორმატიკის ადგილსა და როლს; გაიაზრებს ინფორმაციული ტექნოლოგიების მსოფლმხედველობრივ და ეკონომიკურ ასპექტებს;

ინფორმაციისა და ელექტრონული ფორმატის ობიექტების მიღება-გადაცემისას, აცნობიერებს მასალის მოცულობასთან დაკავშირებულ შეზღუდვებს;

იყენებს პირადი ინფორმაციის დაცვის ხერხებს (მაგალითად: პაროლი, მონაცემთა დაშიფვრა) და იცავს მათი გამოყენების ნორმებს;

აცნობიერებს ქსელში ან/და ინტერნეტ გარემოში ზოგიერთი მასალის ნახვასთან და გადმოწერასთან დაკავშირებულ შეზღუდვებს;

ქსელურ გარემოში ახდენს პოზიტიური სოციალური უნარ-ჩვევების დემონსტრირებას;

კომპიუტერისა და სხვა ისტ საშუალების გამოყენებისას იცავს ჯანმრთელობის უსაფრთხოების ნორმებს (მაგალითად: სხეულის მდებარეობა კომპიუტერთან ჯდომისას, ეკრანზე კადრების ცვლილების სიხშირის გათვალისწინება);

აცნობიერებს სკოლაში დადგენილ ნორმებს და იცავს მათ სასკოლო ქსელისა და ისტ საშუალებების გამოყენებისას;

ციფრული მასალის გამოყენებისას ითვალისწინებს ამ მასალის ავტორის უფელებებს და საჭიროების შემთხვევაში მიუთითებს ავტორს;

გაიაზრებს და ასაბუთებს ისტ-ის გამოყენების დადებით მხარეებს ადამიანის საქმიანობის სხვადასხვა სფეროში: ყოველდღიურ ცხოვრებაში, მეცნიერებაში, ჯანდაცვაში, ბიზნესში, სოციალურ სფეროებში, ხელოვნებასა და კულტურაში, საგამომცემლო საქმეში.

გაიაზრებს ციფრული მასალის სტრუქტურას;

იყენებს ისტ საშუალებებს ცნებების, ობიექტებისა და პროცესების გამოსახვისას ციფრული მასალის გამოყენებით;

ახდენს ტექსტური, გრაფიკული და აუდიო მასალის კომბინირებას ციფრული მასალის შექმნისას;

იყენებს ისტ საშუალებებს კანონზომიერების აღმოჩენისას და კანონზომიერების შექმნისას (მაგალითად: რიცხვითი მიმდევრობა, ფიგურების განლაგება);

ავრცელებს საკუთარ ციფრულ მასალას, სხვების მიერ განხილვისა და უკუგების მიღების მიზნით; იყენებს უკუგების შედეგს პროდუქტის გაუჯობესების მიზნით. ის ტექნ.

მონაცემთა და ციფრული მასალის შესანახად ადეკვატურად შეარჩევს და იყენებს მოწყობილობასა და ადგილს.

მუშაობის პროცესში რეგულარულად ინახავს ციფრულ მასალას პროგრამული უზრუნველყოფის შესაბამისი ფუნქციების გამოყენებით (მაგალითად: „Save, SaveAs“, „Export“);

აცნობიერებს ისტ-ის სხვადასხვა საშუალებას შორის მონაცემთა მიღება-გადაცემის ფუნქციებს;

აცნობიერებს მოწყობილობაში მონაცემთა შენახვის იერარქიას (მაგალითად: ფაილი, საქაღალდე) და ეფექტიანად იყენებს ამ სტრუქტურას (მაგალითად: ფაილებს აჯგუფებს საქაღალდეებში, საქაღალდეებს აჯგუფებს ქვესაქაღალდეებად); გააზრებულად არქმევს სახელწოდებებს სტრუქტურის ელემენტებს;

ახდენს ფაილებისა და საქაღალდეების ლოგიკურ ორგანიზებას მონაცემთა ეფექტიანად შენახვის, მოძებნისა და წაკითხვის მიზნით;

განასხვავებს ფაილების ტიპებს და აცნობიერებს ამ ტიპების შესაბამისი ციფრული მასალის სხვადასხვა ფორმატის არსებობას;

ინფორმაციისა და ციფრული მასალის შენახვის, წაკითხვისა და გადაცემისას აცნობიერებს ფაილის ზომებთან დაკავშირებულ შეზღუდვებს;

აცნობიერებს შესანახი მოწყობილობების მეხსიერებების შესაძლებლობებს.

ციფრული მასალის სხვადასხვა ფორმატის მქონე საცავებში (მაგალითად: მონაცემთა ბაზა, ინტერნეტი, ფაილების სისტემა, ფაილი) ძიებისას, შეარჩევს და იყენებს შესაბამის ისტ საშუალებებს;

ინფორმაციისა და ციფრული მასალის ძიებისას იყენებს გავრცელებულ საძიებო სისტემებს (მაგალითად: შეუძლია საძიებო სიტყვების, ფრაზებისა და მათი კომბინაციების ადეკვატურად შერჩევა და გამოყენება, ეფექტიანად იყენებს საძიებო სისტემის ინტერფეისს);

ინფორმაციის სანდოობის დასადგენად, ადარებს სხვადასხვა წყაროდან მოპოვებულ ინფორმაციას;

იყენებს ისტ საშუალებებს იდეებისა და ინფორმაციის ორგანიზებისას;

ახენს მოძიებული ციფრული მასალისა და ინფორმაციის ინტერპრეტაციას და აფასებს ამ მასალას გამოყენებადობის, სანდოობის, ადეკვატურობისა და სიზუსტის თვალსაზრისით;

უთითებს ინფორმაციისა და ციფრული მასალის წყაროებს ან/და ავტორს.

სვამს კითხვებს, იკვლევს და აანალიზებს თუ რა ნიშნებით განსხვავდებიან ყვავილოვანი მცენარეები სხვა მცენარეებისაგან;

იკვლევს ყვავილის ძირითად ნაწილებს და მათ ფუნქციას უკავშირებს მცენარის გამრავლებას;

ატარებს ცდას მოცემული ინსტრუქციის მიხედვით და ადგენს, თუ რა საკვები წარმოიქმნება ფოთოლში მზის ენერგიის ხარჯზე;

ატარებს ცდას და ავლენს ღეროსა და ფესვის წყალგამტარ ფუნქციას. გადმოსცემს ცდის ეტაპების თანამიმდევრობას, გამოაქვს დასკვნები;

ასრულებს ინსტრუქციებს, იყენებს შესაბამის ხელსაწყოებს და ინსტრუმენტებს მცენარის ორგანოების შესასწავლად, დაკვირვების შედეგებს წარმოადგენს ნახატის სახით.

სვამს კითხვებს, იკვლევს და აანალიზებს, თუ რა მთავარი ნიშნით (ჩონჩხი) გამოირჩევიან ხერხემლიანები სხვა ცხოველებისაგან;

იყენებს გამოსახულებიან ბარათებს და ხერხემლიანთა ძირითად შინაგან ორგანოებს განალაგებს მათი ადგილმდებარეობის მიხედვით, ასახელებს მათ დანიშნულებას.

ახასიათებს ხერხემლიანი ცხოველების ძირითად ჯგუფებს და ამ ჯუფების წარმომადგენლებს.

ნაცნობი ბუნებრივი გარემოს მაგალითზე ადგენს მარტივ კვებით ჯაჭვებს (მაგ., ბალახი - კალია- ხვლიკი - გველი - არწივი) სხვადასხვა გამომსახველობითი საშუალებების დახმარებით;

ერთსა და იმავე გარემოში ამოიცნობს და ასახელებს კვებითი ჯაჭვის რამდენიმე მაგალითს;

განასხვავებს ცხოველებს კვების ნირის მიხედვით (ბალახისმჭამელი, ხორცისმჭამელი, ნაირმჭამელი), მსჯელობს ადამიანის კვების თავისებურებაზე.

აღწერს სხეულის მოძრაობის ტრაექტორიებს (წრფივი, ტეხილი, მრუდწირული), ადარებს ერთმანეთს და გამოხატავს სქემატურად;

აკვირდება საკუთარ მოძრაობას, აგროვებს მონაცემებს (ზომავს განვლილ მანძილს და დროს), წარმოადგენს ცხრილის სახით, აანალიზებს და გვაძლევს სიჩქარის მათემატიკურ ფორმულირებას;

ატარებს ცდებს სხეულთა მოძრაობაზე დასაკვირვებლად (მაგ., სხეულთა ვარდნა, დახრილ სიბრტყეზე სრიალი); გამოთქვამს მოსაზრებებს სიმძიმის, ხახუნის და დრეკადობის ძალების გამოვლინების შესახებ;

მოჰყავს ძალების მოქმედების მაგალითები ყოველდღიური ცხოვრებიდან და მსჯელობს მათ მნიშვნელობაზე.

აკვირდება და აღწერს სინათლის გავრცელებას ერთგვაროვან და არაერთგვაროვან გარემოში (ჩრდილის წარმოქმნას, გარდატეხას, არეკვლას);

აკვირდება გარემოში ბგერის გავრცელებას და გამოთქვამს ვარაუდს ექოს წარმოშობის შესახებ, ადარებს მას სინათლის არეკვლას და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

ჭექა-ქუხილის მაგალითზე ადარებს ერთმანეთს ბგერისა და სინათლის გავრცელების სისწრაფეს;

მოიპოვებს ინფორმაციას ცხოველებისათვის (მაგ., ღამურა, დელფინი) ექოლოკაციის მნიშვნელობის შესახებ.

ჩამოთვლის მისთვის ნაცნობ ნივთიერებებს, აჯგუფებს მათ აირებად, სითხეებად და მყარ ნივთიერებებად;

მასწავლებლის დახმარებით გეგმავს და ატარებს ცდებს წყლის ერთი მდგომარეობიდან მეორეში გადასვლაზე დასაკვირვებლად, ზომავს ტემპერატურას და აღწერს წყლის გაყინვა-გალღობის, აორთქლება-კონდენსაციის პროცესებს. აკვირდება ამ პროცესთა შექცევადობას. მონაცემებს წარმოადგენს ცხრილის სახით;

განმარტავს წყალსატევებში წყლის მხოლოდ ზედა ფენის გაყინვის მნიშვნელობას წყალში მცხოვრები ცოცხალი ორგანიზმებისათვის.

გარემოში ორიენტირებს შესაბამისი რუკის, გეგმის და კომპასის საშუალებით; ადეკვატურად იყენებს შესაბამის ტერმინებს;

მსჯელობს იმ პროფესიებზე, რომელთათვისაც მნიშვნელოვანია ჰორიზონტის მხარეების ზუსტი განსაზღვრა;

მოიძიებს ინფორმაციას კომპასის გამოგონების ისტორიის შესახებ და ინსტრუქციის მიხედვით ამზადებს მარტივ კომპასს;

ბუნებრივი ორიენტირების საშუალებით (მაგ., მზე, პოლარული ვარსკვლავი, ჩრდილი, ხავსი, ხის ვარჯი) განსაზღვრავს ჰორიზონტის მხარეებს;

ადგილზე გაგნებისას ადარებს კომპასისა და ბუნებრივი ორიენტირების მეშვეობით განსაზღვრული მხარეების სიზუსტეს.

მოდელებზე დაკვირვების საფუძველზე აღწერს დედამიწის, მთვარის და პლანეტების მოძრაობას მზის სისტემაში;

ასახელებს და აღწერს ზოგიერთ კოსმოსურ სხეულს (მაგ., ვარსკვლავი, პლანეტა, კომეტები, ასტეროიდები, მეტეორები, მეტეორიტები), მსჯელობს მათ შორის განსხვავებებზე;

ქმნის მზის და მთვარის დაბნელების მოდელებს და მსჯელობს მის გამომწვევ მიზეზებზე;

იკვლევს ძველი ხალხების წარმოდგენებს სამყაროს შესახებ და ადარებს მათ თანამედროვე შეხედულებებს;

აგროვებს ინფორმაციას კოსმოსის შესწავლის ტექნოლოგიების განვითარების შესახებ. შედეგებს წარმოადგენს წერილობით ან კოლაჟის სახით.

რუკაზე ან გლობუსზე ამოიცნობს რელიეფის და ჰიდროსფეროს შემადგენელ მნიშვნელოვან ობიექტებს (მაგ., ოკეანეები, ზღვები, ყურეები, სრუტეები, კონტინენტები, კუნძულები, ნახევარკუნძულები) და ადარებს მათ ერთმანეთს;

რუკაზე ან გლობუსზე განსაზღვრავს კონტინენტებისა და ოკეანეების ურთიერთმიმართებას;

აგროვებს ინფორმაციას, ადარებს და აჯგუფებს გეოგრაფიულ ობიექტებს სხვადასხვა მახასიათებლის მიხედვით (ფართობი, სიმაღლე, სიგრძე, სიღრმე);

მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული ობიექტები დააქვს კონტურულ რუკაზე.

აღწერს წყლის მცირე და დიდ წრებრუნვას. ადარებს მათ ერთმანეთს და ქმნის შესაბამის სქემატურ ნახატს;

განსაზღვრავს საკუთარ ადგილს ჟანგბადის წრებრუნვაში და ქმნის შესაბამის სქემატურ ნახატს;

განაზოგადებს ციკლურობის პრინციპს ცოცხალი და არაცოცხალი ბუნების მაგალითზე (მაგ., ბრიზები, მუსონები, ყინულწარმოქმნა და დნობა, ოკეანეების მიქცევა-მოქცევითი პროცესები, სასიცოცხლო ციკლი);

აღწერს სეზონური ცვლილებების რითმების/მოვლენების თავისებურებას დედამიწის სხვადასხვა ადგილისთვის.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

ბუნებაში გადაადგილებისას არჩევს უსაფრთხო მარშრუტს;

იცავს ბუნებაში საყოფაცხოვრებო ნარჩენების განთავსების წესს;

ბუნებაში განარჩევს სასმელად ვარგის წყალს;

სიფრთხილეს იჩენს უცნობი მცენარეებისა და სოკოების მიმართ;

არჩევს ბუნებაში გასვლისთვის შესაფერის ტანსაცმელს, აღჭურვილობას და საკვებს;

სიმულაციური თამაშის დროს ავლენს პირველადი სამედიცინო დახმარების ელემენტარული წესების ფლობას.

ამოიცნობს და აჯგუფებს აღდგენად და არააღდგენად ბუნებრივ რესურსებს;

იკვლევს საკუთარი ოჯახის მიერ მოხმარებული ბუნებრივი რესურსების (მაგ., წყალი, ხე-ტყე, ნიადაგი, ბუნებრივი აირი) მრავალფეროვნებას, მონაცემებს წარმოადგენს ცხრილის სახით, გეგმავს მათი ეკონომიური გამოყენების გზებს;

აგროვებს ინფორმაციას საკუთარი მხარის ბუნებრივი რესურსების გამოყენების შესახებ წარსულში და დღეს, მონაცემებს წარმოადგენს ცხრილის სახით;

მოიძიებს ინფორმაციას და ერთმანეთს ადარებს ადამიანების მიერ სასმელი წყლის მოპოვების სხვადასხვა გზას;

საუბრობს საყოფაცხოვრებო ნარჩენების მეორადი გამოყენების გზებსა და მის მნიშვნელობაზე ბუნებრივი რესურსების დაზოგვაში;

აღწერს ადამიანის აქტივობებს და განსაზღვრავს საკუთარ მონაწილეობას ბუნებრივი რესურსების აღდგენის საქმეში (მაგ. ხეების დარგვა).

აგროვებს ინფორმაციას ილუსტრაციების საშუალებით უჯრედის ფორმების მრავალფეროვნების შესახებ (ერთ და მრავალუჯრედიან ორგანიზმებში) და წარმოადგენს პლაკატის სახით;

ამზადებს დროებით პრეპარატს, იკვლევს მას სინათლის მიკროსკოპით და დაკვირვების შედეგებს წარმოადგენს ნახატის და/ან სივრცული მოდელის სახით;

ადარებს ცოცხალ და არაცოცხალ ობიექტებს და მსჯელობს სიცოცხლისათვის დამახასიათებელი თვისებების და მათი გამოვლინების მრავალფეროვნების (მაგ., სუნთქვა ფილტვებით, ლაყუჩებით, სხეულის ზედაპირით; გამრავლება კვერცხისდებით, ცოცხალმშობიარობით, თესლით) შესახებ;

აგროვებს მასალას ერთ და მრავალუჯრედიანი ორგანიზმების მოძრაობის საშუალებების შესახებ (მაგ., შოლტები, ცრუფეხი, კიდურები), მსჯელობს მათ შორის განსხვავებაზე და მონაცემებს წარმოადგენს ფოტომასალის ან ჩანახატების სახით;

ინსტრუქციის თანახმად ატარებს ცდებს სიცოცხლის გამოვლინებებზე დასაკვირვებლად (მაგ., მცენარეებისა და ცხოველების მოძრაობა, აღმონაცენის ზრდა, რეაქცია სხვადასხვა გამღიზიანებელზე) და ირჩევს დაკვირვების შედეგების წარმოდგენის ფორმებს (მაგ., ჩანახატი, ფოტო);

უშუალო დაკვირვებით და/ან ექსპერიმენტულად სწავლობს მიკროორგანიზმების (მაგ., ვირუსი, ბაქტერია, საფუარი სოკო) ცხოველქმედების თავისებურებებს (მაგ., პროდუქტის დამჟავება, დადუღება, ცომის აფუება, ზოგიერთი ვირუსული დაავადება), აჯგუფებს მათ ადამიანისთვის სასარგებლო ან საზიანო მოქმედების მიხედვით და წარმოადგენს დაკვირვების შედეგებს.

იკვლევს ნიშანთვისებათა ვარიაციებს ერთი სახეობის ფარგლებში, ქმნის მონაცემთა ბაზას (მაგ., თანაკლასელთა სიმაღლე, წონა) და წარმოადგენს გრაფიკულად;

ადარებს ხერხემლიანთა კლასის წარმომადგენლებს რამდენიმე ძირითადი ნიშნით (მაგ., მოძრაობა, საფარველი, სუნთქვა, გამრავლება) და ადგენს შესაბამის ცხრილს;

იყენებს თეზა - ანტითეზის პრინციპს სისტემატიკაში მოცემული ინდივიდის ადგილის განსაზღვრისათვის (მაგ., ხერხემლიანი - უხერხემლო; ცოცხალმშობიარობა - კვერცხისდებით გამრავლება; ყვავილის არსებობა - არარსებობა; ფესვის, ღეროს, ფოთლის არსებობა - ამ ორგანოების არარსებობა);

ახდენს ორგანიზმების კლასიფიცირებას რამდენიმე ნიშან-თვისების მიხედვით (მაგ., აჯგუფებს სკოლის ეზოში აღწერილ მცენარეებს მის მიერ შემუშავებული კრიტერიუმების მიხედვით) და განმარტავს კლასიფიცირების პრინციპს;

აგროვებს ინფორმაციას სახეობების მრავალფეროვნების და რიცხობრიობის შესახებ (მაგ., საქართველოს ბიომრავალფეროვნება), ადარებს ადრეულ და თანამედროვე მდგომარეობას და მონაცემებს წარმოადგენს ცხრილის ან დიაგრამის სახით;

იყენებს შესაფერის ტერმინებს ლოკალური გარემოს ბიომრავალფეროვნების ასაღწერად (მაგ., „ბალახოვანი მცენარე'', „მწერი'');

იკვლევს ლოკალურ გარემოს ადგილობრივი და ინტროდუცირებული სახეობების (მაგ., ლაფნიჭამია, ენოტისებური ძაღლი, ევკალიპტი, ამბროზია) გამოსავლენად, აგროვებს ინფორმაციას მათი მნიშვნელობის და გარემოზე ზეგავლენის შესახებ. წარმოადგენს ნამუშევარს;

მოიპოვებს ინფორმაციას მცენარეთა და ცხოველთა ადგილობრივი უნიკალური ჯიშების შესახებ და წარმოადგენს ნახატის ან კოლაჟის სახით.

ნაცნობ გარემოში გამოყოფს ეკოსისტემებს და მათ ცალკეულ კომპონენტებს;

ბუნებაში და/ან ილუსტრაციაზე, მცენარისა და ცხოველის ზოგიერთი სახეობის მიხედვით ამოიცნობს საქართველოს ტიპობრივ ეკოსისტემებს (მაგ., ტყის/მდელოს/მთის/ზღვის/ჭაობის ეკოსისტემები);

მოჰყავს მაგალითები და აღწერს ეკოსისტემაში არსებული ურთიერთობის ფორმებს (მაგ., მტაცებლობა, პარაზიტიზმი);

გამოსახავს სქემატურად ეკოსისტემაში არსებულ კვებით კავშირებს (კვებითი ჯაჭვი);

ადარებს ბალახისმჭამელების, ხორცისმჭამელების და ნაირმჭამელების ზოგიერთ ანატომიურ თავისებურებას (მაგ., კბილების ფორმა, ბრჭყალი) და აკავშირებს კვების ნირთან;

მოჰყავს ორგანიზმების გარემოსთან შეგუების მაგალითები (მაგ., ეკლები, შეფერილობა, ცხიმის მარაგი, ბეწვი, ფრინველების გადაფრენა, ჯოგებად გაერთიანება);

ქმნის მარტივ ხელოვნურ ეკოსისტემას (მაგ., აკვარიუმი), ასაბუთებს თითოეული კომპონენტის მნიშვნელობას და გეგმავს, თუ როგორ უნდა შეინარჩუნოს იგი;

სვამს კითხვას, თუ როგორ შეიცვლება ბუნებრივი ეკოსისტემა მისი რომელიმე ელემენტის ამოვარდნის შემთხვევაში და აგროვებს ინფორმაციას კითხვაზე პასუხის გასაცემად;

აგროვებს ინფორმაციას ლოკალურ გარემოში ეკოსისტემაზე ადამიანის ზემოქმედების შესახებ, მსჯელობს შედეგებზე და გამოთქვამს მოსაზრებას პრობლემის გადაჭრის გზების შესახებ.

აგროვებს ინფორმაციას ფლორის და ფაუნის ზოგიერთი წარმომადგენლის (მაგ., უძველესი ქვეწარმავლები, გიგანტური გვიმრები) გადაშენების შესახებ, აანალიზებს და აყალიბებს საკუთარ პოზიციას;

აგროვებს ინფორმაციას, თუ რა მეთოდებს (მაგ., რეკონსტრუქცია) იყენებენ მეცნიერები ნამარხი ორგანიზმების შესწავლისას, ნამუშევარს წარმოადგენს წერილობით და/ან ახდენს ერთ-ერთი მეთოდის დემონსტრირებას მოდელის საშუალებით;

ფაქტობრივ მასალაზე დაყრდნობით (მაგ., სათაფლიაში დინოზავრის ნაკვალევი, ტარიბანაში ნაპოვნი სპილოს ჩონჩხი) ქმნის საქართველოს ცოცხალი ბუნების პრეისტორიული წარსულის მოდელს (მაგ., ნახატი, კოლაჟი).

აკვირდება და ადარებს სხეულთა მოძრაობის სახეებს, აღწერს მათ ტრაექტორიებს და გამოსახავს სქემატურად;

ატარებს გაზომვებს სხეულის სიჩქარის გამოსათვლელად, მონაცემებს წარმოადგენს ცხრილის სახით და აღწერს კავშირს სიდიდეებს შორის;

ადეკვატურად იყენებს შესაბამის ფორმულასა და ერთეულებს პრაქტიკული ამოცანების გადასაჭრელად.

აგებს სიჩქარისა და გადაადგილების დროზე დამოკიდებულების გრაფიკებს, პოულობს საჭირო მონაცემებს დროის ნებისმიერი მომენტისთვის;

ადგენს ლაშქრობის მარშრუტს და გამოთქვამს ვარაუდს საჭირო დროის შესახებ, აანალიზებს და ითვლის საშუალო სიჩქარეს.

განასხვავებს ნივთიერების აგრეგატულ მდგომარეობებს მათი მოლეკულური აგებულების მიხედვით, ასახელებს ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობის მაგალითებს ყოველდღიური ცხოვრებიდან;

გამოთქვამს ვარაუდს ბუნებაში ნივთიერების ერთი აგრეგატული მდგომარეობიდან მეორეში გადასვლის მიზეზების შესახებ და ამოწმებს ცდებით;

გეგმავს და ატარებს ცდებს აგრეგატულ მდგომარეობათა ცვლილებისას ნივთიერების ფიზიკურ მახასიათებლებზე დასაკვირვებლად (მასა, ფორმა, მოცულობა), მონაცემებს წარმოადგენს ცხრილის სახით, აანალიზებს და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

ატარებს გაზომვებს და წარმოადგენს ცხრილის სახით სხვადასხვა ნივთიერებისაგან დამზადებულ სხეულთა ფიზიკურ მახასიათებლებს (მასა, მოცულობა), აანალიზებს და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

აკავშირებს ნივთიერების სიმკვრივეს მის პრაქტიკულ გამოყენებასთან;

ატარებს ცდებს დიფუზიის მოვლენის შესასწავლად, აანალიზებს და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

აკვირდება და მსჯელობს დიფუზიის როლის შესახებ ბუნებაში და ყოფა-ცხოვრებაში, მოყავს მაგალითები.

მოყავს ბუნებაში არსებული ძალების გამოვლინების მაგალითები ყოველდღიური ცხოვრებიდან და საუბრობს მათ მნიშვნელობაზე;

აკვირდება სხვადასხვა სხეულის მოძრაობას და სქემატურად გამოსახავს მათზე მოქმედ ძალებს (სიმძიმის, ხახუნის, დრეკადობის, ამომგდები ძალები);

მოჰყავს მოძრაობის მაგალითები, რომლებიც გამოწვეულია სხეულზე უშუალო (მაგ. მოქაჩვა ან ბიძგი) და არაუშუალო (მაგ. დედამიწის მიზიდულობა) მოქმედებით;

კონკრეტული პრობლემის გადასაჭრელად (მაგ. ხახუნის ძალის გაზრდა ან შემცირება, ამომგდები ძალის შეცვლა) ქმნის შესაძლო სქემას ან მოდელს.

განასხვავებს ნივთიერების აგრეგატულ მდგომარეობებს მათი მოლეკულური აგებულების მიხედვით, ასახელებს ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობის მაგალითებს ყოველდღიური ცხოვრებიდან;

გამოთქვამს ვარაუდს ბუნებაში ნივთიერების ერთი აგრეგატული მდგომარეობიდან მეორეში გადასვლის მიზეზების შესახებ და ამოწმებს ცდებით;

გეგმავს და ატარებს ცდებს აგრეგატულ მდგომარეობათა ცვლილებისას ნივთიერების ფიზიკურ მახასიათებლებზე დასაკვირვებლად (მასა, ფორმა, მოცულობა), მონაცემებს წარმოადგენს ცხრილის სახით, აანალიზებს და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

ატარებს გაზომვებს და წარმოადგენს ცხრილის სახით სხვადასხვა ნივთიერებისაგან დამზადებულ სხეულთა ფიზიკურ მახასიათებლებს (მასა, მოცულობა), აანალიზებს და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

აკავშირებს ნივთიერების სიმკვრივეს მის პრაქტიკულ გამოყენებასთან;

ატარებს ცდებს დიფუზიის მოვლენის შესასწავლად, აანალიზებს და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

აკვირდება და მსჯელობს დიფუზიის როლის შესახებ ბუნებაში და ყოფა-ცხოვრებაში, მოყავს მაგალითები.

მოყავს ბუნებაში არსებული ძალების გამოვლინების მაგალითები ყოველდღიური ცხოვრებიდან და საუბრობს მათ მნიშვნელობაზე;

აკვირდება სხვადასხვა სხეულის მოძრაობას და სქემატურად გამოსახავს მათზე მოქმედ ძალებს (სიმძიმის, ხახუნის, დრეკადობის, ამომგდები ძალები);

მოჰყავს მოძრაობის მაგალითები, რომლებიც გამოწვეულია სხეულზე უშუალო (მაგ. მოქაჩვა ან ბიძგი) და არაუშუალო (მაგ. დედამიწის მიზიდულობა) მოქმედებით;

კონკრეტული პრობლემის გადასაჭრელად (მაგ. ხახუნის ძალის გაზრდა ან შემცირება, ამომგდები ძალის შეცვლა) ქმნის შესაძლო სქემას ან მოდელს.

ატარებს ცდებს სხეულთა მიერ წარმოებულ წნევაზე დასაკვირვებლად, მონაცემებს წარმოადგენს ცხრილის სახით, აანალიზებს და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

ქმნის მოდელს და აღწერს სხეულის მიერ წარმოებული წნევის შემცირების, ან გაზრდის აუცილებლობას პრაქტიკული ამოცანების გადასაჭრელად, მოჰყავს მაგალითები ცხოვრებიდან;

ატარებს ცდებს (ქმნის მოდელებს) და აკვირდება სითხეებსა და გაზებში წნევის განაწილებას, დაკვირვების შედეგებს აანალიზებს და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

მოჰყავს პასკალის კანონის გამოყენების მაგალითები ტექნიკიდან და ყოფა-ცხოვრებიდან;

ამზადებს მარტივ მოდელს და ხსნის ზიარჭურჭლის მოქმედების პრინციპს;

ატარებს ცდებს ატმოსფერული წნევის მოქმედების გამოსავლენად, შედეგებს აანალიზებს და აკეთებს დასკვნებს;

გამოთქვამს ვარაუდს ატმოსფერული წნევის გაზრდით ან შემცირებით გამოწვეული ცვლილებების შესახებ.

მოძრაობის სახეები (წრფივი, მრუდწირული, რხევითი, ბრუნვითი). ტრაექტორია, გადაადგილება, წრფივი თანაბარი მოძრაობის სიჩქარე, საშუალო და მყისი სიჩქარე, სიჩქარის ერთეულები.

ნივთიერების სამი აგრეგატული მდგომარეობა. ერთი აგრეგატული მდგომარეობიდან მეორეში გადასვლა. ფიზიკური მახასიათებლების ცვლილება ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობების ცვლილების დროს.

მასა, მასის ერთეულები

ნივთიერების სიმკვრივე, სიმკვრივის ერთეული.

სხეულთა ურთიერთქმედება. სიმძიმის, ხახუნის, დრეკადობის ძალები, ჰუკის კანონი

სხეულთა ტივტივი, ცურვა, ჩაძირვა. ამომგდები ძალა, არქიმედეს კანონი

წნევა. აირის წნევა. წნევა სითხეებში, მისი დამოკიდებულება სითხის გვარობასა და სვეტის სიმაღლეზე. ზიარჭურჭელი. პასკალის კანონი. ჰიდრავლიკური მანქანა. ატმოსფერული წნევა.

რაოდენობრივად ახასიათებს სხეულის მრუდწირულ მოძრაობას, როგორც აჩქარებულ მოძრაობას;

ადეკვატურად აკავშირებს წრეწირზე მოძრაობის წირით სიჩქარეს, აჩქარებას, სიხშირესა და პერიოდს. იყენებს ამ კავშირს სხვადასხვა ტიპის პრობლემის გადასაჭრელად;

იყენებს მსოფლიო მიზიდულობის კანონს პლანეტების, თანამგზავრების და კოსმოსური ხომალდების მოძრაობის აღსაწერად;

რაოდენობრივად ახასიათებს გასროლილი სხეულის მოძრაობას, აკავშირებს სხეულის ფრენის პარამეტრებს საწყის პირობებთან;

გეგმავს და ატარებს ცდებს სხეულთა დინამიკის შესასწავლად (დახრილი სიბრტყე, გადაბმული სხეულები), აანალიზებს შედეგებს და აკეთებს დასკვნებს.

რაოდენობრივად აღწერს ჰარმონიულ რხევებს, აკავშირებს მის პარამეტრებს დაკვირვებად ფიზიკურ სიდიდეებთან;

მარტივი ცდების საშუალებით აკვირდება მექანიკურ რხევებს და ტალღებს, რაოდენობრივად აანალიზებს შედეგებს;

განასხვავებს გრძივ და განივ ტალღებს, აკავშირებს ტალღის გავრცელების მახასიათებლებს გარემოს თვისებებთან;

მოიპოვებს ინფორმაციას ტალღური ეფექტების შესახებ, მოჰყავს მათი გამოყენების მაგალითები და აკეთებს პრეზენტაციას.

პოულობს ანალოგიას მექანიკურ და ელექტრულ რხევებს შორის;

აკავშირებს ცვლადი ელექტრული დენის წარმოქმნას ელექტრული და მაგნიტური ველების ცვლილებასთან;

გეგმავს და ატარებს ცდებს ელექტრომაგნიტური ინდუქციის გამოსაკვლევად, აანალიზებს მონაცემებს და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

აღწერს ინდუქციურ დენს თვისებრივად და რაოდენობრივად;

აღწერს და აანალიზებს ელექტრომაგნიტური ტალღების წარმოქმნას და გავრცელებას;

წარმოადგენს ცვლადი დენის გენერატორის სქემას და ხსნის მისი მოქმედების პრინციპს;

მოიპოვებს ინფორმაციას ელექტრომაგნიტური ტალღების ტელეკომუნიკაციის მიზნით გამოყენების შესახებ, აკეთებს პრეზენტაციას.

გეგმავს და ატარებს ცდებს სინათლის ტალღური ბუნების (მაგ. დიფრაქცია, დისპერსია, ინტერფერენცია, პოლარიზაცია) შესასწავლად, აანალიზებს შედეგებს და აკეთებს დასკვნებს;

სქემატურად წარმოადგენს ელექტრომაგნიტური ტალღების სკალას და თვისებრივად განასხვავებს ელექტრომაგნიტურ გამოსხივებას ტალღის სიგრძის მიხედვით;

აანალიზებს ფოტოეფექტის ექსპერიმენტს და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს სინათლის კვანტური ბუნების შესახებ;

მოიპოვებს ინფორმაციას სინათლეზე წარმოდგენების განვითარების შესახებ, აკეთებს პრეზენტაციას.

აყალიბებს მოლეკულურ-კინეტიკური თეორიის ძირითად დებულებებს, რაოდენობრივად და თვისებრივად აკავშირებს იდეალური აირის შინაგან ენერგიას და წნევას ტემპერატურასთან;

იყენებს იდეალური აირის კანონებს ამოცანების ამოსახსნელად;

მარტივი ცდებით ახდენს თერმოდინამიკის კანონების დემონსტრირებას;

ადარებს ერთმანეთს სხვადასხვა ტიპის სითბური ძრავების მ.ქ.კ.-ს და აკეთებს პრეზენტაციას.

სიბრტყეზე მოძრაობა

რხევები და ტალღები

ელექტრომაგნიტური მოვლენები

სინათლის გავცელება, სინათლის ორმაგი ბუნება

თერმოდინამიკა

სქემატურად აღწერს ატომის პლანეტარულ მოდელს;

აანალიზებს რეზერფორდის ცდას, აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;

აღწერს წყალბადის ატომს ბორის პოსტულატების გამოყენებით;

მოიპოვებს ინფორმაციას ატომის აგებულების შესახებ წარმოდგენების განვითარებასთან დაკავშირებთ, აანალიზებს და აკეთებს პრეზენტაციას.

აღწერს რადიოაქტივობის მოვლენას, მსჯელობს ბირთვის მდგრადობაზე;

სხვადასხვა მეცნიერთა ექსპერიმენტული კვლევების ანალიზის საფუძველზე ახასიათებს და გამოსხივებას და მსჯელობს მათი გამოყენების შესახებ;

მოიპოვებს ინფორმაციას რადიოაქტიური გამოსხივების ბიოლოგიური ზემოქმედების შესახებ, აანალიზებს და აკეთებს პრეზენტაციას.