საქართველო, თავისი უახლესი ისტორიის განმავლობაში, მსოფლიოს ერთ-ერთ ყველაზე კორუფციულ ქვეყნად ითვლებოდა და სხვადასხვა კომპეტენტური ორგანიზაციების შეფასებებში სავალალო მაჩვენებლებით გამოირჩეოდა.

უკანასკნელი წლებში ქვეყანაში მთელი რიგი ღონისძიებები განხორციელდა კორუფციასთან ბრძოლის კუთხით, რაც აისახება კიდეც სხვადასხვა საერთაშორისო და საზოგადოებრივი ორგანიზაციის შეფასებებში.

გლობალური სამოქალაქო საზოგადოებრივი ორგანიზაციის „საერთაშორისო გამჭვირვალობის“ ყოველწლიურ კვლევაში - „კორუფციის აღქმის ინდექსი“, საქართველომ 2004 წელს 133-ე ადგილიდან (2.0 ქულით) 2007 წლისათვის 79-ე ადგილზე გადაინაცვლა (3.4 ქულით)^1.

საქართველოს წარმატებებზეა აგრეთვე საუბარი „მსოფლიო ბანკისა და ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის“ მიერ ჩატარებულ კვლევაში, რომელშიც იგი საუკეთესო რეფორმატორად იქნა მიჩნეული².

მიუხედავად ამ პოზიტიური ცვლილებებისა, კორუფციის პრობლემა საქართველოში კვლავაც აქტუალურია. გატარებული რეფორმების მიუხედავად, ქვეყანა კორუფციისაგან თავისუფალი საჯარო სექტორისა და კანონის უზენაესობისაგან ჯერ კიდევ შორს არის.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობის“ მიერ შემუშავებული 2007 წლის „კორუფციის აღქმის ინდექსის“ მონაცემების მიხედვით საქართველო კორუფციის დონით ჯერ კიდევ ისეთი ქვეყნების შემდეგ მოიხსენიება, როგორიცაა: განა, პერუ, ნამიბია, ინდოეთი და სხვ. საერთაშორისო ორგანიზაციის „Global Integrity“ (დამოუკიდებელი ინფორმაცია მმართველობისა და კორუფციის შესახებ) 2007 წლის ანგარიშში საქართველო „ანტიკორუფციული და კანონის უზენაესობის“ კატეგორიაში შეფასებულია 5.0 ქულით - „ძალიან სუსტი“; „ადმინისტრირებისა და საჯარო სამსახურის“ კატეგორიაში - 5.0 ქულით - „ძალიან სუსტი“; „ხელისუფლების ანგარიშვალდებულების“ კატეგორიაში ასევე შეფასებულია 5.0 ქულით - „ძალიან სუსტი“.

პოზიტიური ცვლილებების პარალელურად სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციის შეფასებების მიხედვით, საქართველოს კორუფციასთან ბრძოლის კანონმდებლობა და პრაქტიკა ჯერ კიდევ არ შეესაბამება საერთაშორისოდ აღიარებულ სტანდარტებს.

კორუფციასთან ბრძოლის მიზნით, საერთაშორისო ორგანიზაციებმა GRECO-მ3 და OECD-მ4 დეტალურად შეაფასეს კორუფციის დონე საქართველოში და შეიმუშავეს მასთან ბრძოლის სათანადო რეკომენდაციები⁵. ასევე, საქართველოს პრეზიდენტის 2005 წლის 24 ივნისის №550 ბრძანებულებით დამტკიცდა საქართველოს ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგია, რომლის განსახორციელებლადაც შემუშავდა სამოქმედო გეგმა⁶. ამ დოკუმენტებით საქართველოს ხელისუფლებამ დასახა ის აუცილებელი ამოცანები, რომელთა შესრულება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია კორუფციასთან საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად ბრძოლისათვის. ანტიკორუფციული სტრატეგიის ძირითადი მიმართულებებია:

1. ეფექტიანი და კორუფციისაგან თავისუფალი საჯარო სექტორი;
2. კონკურენტუნარიანი და კორუფციისაგან თავისუფალი კერძო სექტორი;
3. მართლმსაჯულებისა და სამართალდაცვის სისტემის საქმიანობის დახვეწა და კონტროლი;
4. კანონმდებლობის სრულყოფა ანტიკორუფციული თვალსაზრისით.

კორუფციასთან ბრძოლის შეუქცევადობა ქვეყნის განვითარებისათვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი პროცესია. ამდენად, მიგვაჩნია, რომ აუცილებელია ხელისუფლების მიერ აღებული ვალდებულებების კონტროლი და ამ სფეროში საერთაშორისოდ აღიარებულ სტანდარტებთან მიახლოების შეფასება. წინამდებარე ანგარიშში წარმოდგენილია საქართველოს ხელისუფლების მიერ კორუფციასთან ბრძოლის შიდა და საერთაშორისო ვალდებულებების შესრულების მონიტორინგის შედეგები და განხილულია საერთაშორისო ორგანიზაციების რეკომენდაციებისა და ეროვნული ანტიკორუფციული ვალდებულებების შეფასება, კერძოდ:

____________________

1. იხ. www.transparency.org/policy-research/surveys-indices/cpi

2. BEEPS - Business Environment and Enterprise Performance Survey; ix: info.worldbank.org/governance/beeps

3. სახელმწიფოთა ჯგუფი კორუფციის წინააღმდეგ http://www.coe.int/t/dg1/Greco/Default-en.asp

4. ორგანიზაცია ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარებისათვის www.oecd.org

5. GRECO 31-ე პლენარულ სხდომაზე (სტრასბურგი, 2006) დამტკიცდა „მეორე შეფასებითი“ ანგარიში;

OECD მე-6 სამონიტორინგო შეხვედრაზე (სტამბული, 2006 წლის 13 დეკემბერი) დამტკიცდა საქართველოს ეროვნული აღსრულების ღონისძიებების განახლებული შეფასება

6. ges/adqoacrs/Tsxvveladoassxvpar/ie-zediidteedn.tpdifs 2007 წლის 2 ივლისის №363 განკარგულება http://government.gov.

OECD-ს პირველი რეკომენდაცია გულისხმობს ქვეყანაში ზოგადად ანტიკორუფციული პოლიტიკის გადახედვას. რეკომენდაციის თანახმად, უნდა მოხდეს სამოქალაქო საზოგადოებისა და ყველა მონაწილის მობილიზება ამ პროცესში მონაწილეობის მისაღებად, ყურადღების კონცენტრირება - აღსრულების ღონისძიებებზე. ასევე, მეტად მნიშვნელოვანია გადაიხედოს არსებულიანტიკორუფციული კანონმდებლობა.

რეკომენდაციის თანახმად, ანტიკორუფციული პოლიტიკა უნდა ხორციელდებოდეს მაქსიმალურად გამჭვირვალედ და ჩართულობის პრინციპზე დაყრდნობით, უნდა ეხმაურებოდეს არსებულ პრობლემებს და შეესაბამებოდეს რეფორმის უმთავრეს მიზნებს.

საქართველოს პრეზიდენტის 2001 წლის 13 აპრილის №131 ბრძანებულებით საქართველოში შეიქმნა ანტიკორუფციული პოლიტიკის საკოორდინაციო საბჭო, რომელიც შედგებოდა ხელისუფლების სხვადასხვა შტოს, ექსპერტების, საზოგადოებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებისაგან. საბჭოს დებულების თანახმად, მისი წევრები შეიძლებოდა ყოფილიყვნენ მხოლოდ: „შეურყეველი რეპუტაციის მქონე პირები, რომლებიც საზოგადოების ფართო წრეებში სარგებლობენ მაღალი ავტორიტეტითა და ნდობით“. საბჭოს ძირითადი დანიშნულება იყო ეროვნული ანტიკორუფციული ღონისძიებების სამოქმედო გეგმის შემუშავება.

OECD-ის მეორე რეკომენდაცია სწორედ აღნიშნული საბჭოს გაძლერებას ითვალისწინებდა:

„არსებული ანტიკორუფციული საკოორდინაციო საბჭოს გაძლიერება. საბჭო უნდა შედგებოდეს მაღალი მორალისა და ეთიკური სტანდარტების მქონე პირებისგან, მათ შორის, საზოგადოებისა და რელევანტური აღმასრულებელი ორგანოების (ადმინისტრაციული, ფინანსური, სამართალდამცავი, პროკურატურა), ასევე პარლამენტისა და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებისაგან (ე.ი. არასამთავრობო ორგანიზაციები, აკადემია, ღირსეული პროფესიონალები).“

აღნიშნული რეკომენდაციის მიუხედავად, საქართველოს პრეზიდენტმა¹ ანტიკორუფციული პოლიტიკის საკოორდინაციო საბჭო გააუქმა. საქართველოს პრეზიდენტის 2006 წლის 28 მარტის განკარგულებით² დამტკიცებული საქართველოს ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის განხორციელების სამოქმედო გეგმის შესრულების კოორდინაცია დაევალა საქართველოს სახელმწიფო მინისტრს რეფორმების კოორდინაციის საკითხებში.

2008 წლის 8 მარტს მთავრობის³ განკარგულებით გაუქმდა რეფორმების კოორდინაციის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის აპარატი. საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ 2008 წლის 3 აპრილს განცხადებით მიმართა მთავრობის კანცელარიას და მოითხოვა იმის დაზუსტებას, თუ რომელი უწყება წარმოადგენდა სამოქმედო გეგმის შესრულების მაკონტროლებელ ორგანოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატის გაუქმების შემდეგ.

აღნიშნული კითხვის პასუხად მთავრობის კანცელარიამ ასეთი პასუხი მოგვწერა:

„რაც შეეხება რეფორმების კოორდინაციის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის აპარატის ლიკვიდაციის შემდგომ სამოქმედო გეგმის შესრულების კოორდინაციაზე უფლებამოსილი უწყების განსაზღვრას, ასეთთან დაკავშირებით ცვლილება ამ ეტაპზე ჯერ არ შეტანილა საქართველოს შესაბამის სამართლებრივ აქტებში“⁴

ამრიგად, ანტიკორუფციული სამოქმედო გეგმის კონტროლის ფუნქცია ამ დროისათვის არცერთ სხვა უწყებას არ გადასცემია, შესაბამისად, ამ დროისათვის ქვეყანაში არ არსებობს უწყება, რომელიც კონტროლს გაუწევს ანტიკორუფციული სტრატეგიის სამოქმედო გეგმის შესრულებას. აღნიშნულის გარდა, საია ასევე დაინტერესდა, წარუდგენენ თუ არა მთავრობას საჯარო დაწესებულებები სამოქმედო გეგმის შესრულების ანგარიშს. ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის 7.2.3 პუნქტის თანახმად, ყოველ 6 თვეში ერთხელ მთავრობა ამზადებს და პრეზიდენტს წარუდგენს ანგარიშს ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის განხორციელების სამოქმედო გეგმის შესრულების მიმდინარეობის შესახებ, ხოლო პრემიერ-მინისტრს ანალოგიური ანგარიში წარედგინება ყოველ 2 თვეში ერთხელ. საქართველოს პრეზიდენტის 2006 წლის 28 მარტის №155 განკარგულების მე-3 და მე-4 პუნქტების

თანახმად, სამინისტროები მთავრობას სამ თვეში ერთხელ წარუდგენენ ანგარიშს შიდასაუწყებო სამოქმედო გეგმების განხორციელების თაობაზე, ხოლო გენერალური პროკურატურა და იუსტიციის უმაღლესი საბჭო ორ თვეში ერთხელ წარუდგენენ საქართველოს მთავრობას ანგარიშს შიდასაუწყებო სამოქმედო გეგმების შესრულების შესახებ. სამოქმედო გეგმის შესრულების მდგომარეობის შესახებ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის მარტის ანგარიშის 7.1. პუნქტის თანახმად:

„საქართველოს ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის განხორციელების სამოქმედო გეგმის შესაბამისად, ყველა სამინისტროში შემუშავებული და დამტკიცებულია შიდაუწყებრივი ანტიკორუფციული სამოქმედო გეგმა. ზემოაღნიშნული ინფორმაციის საფუძველზე პუნქტი შეიძლება შესრულებულად ჩაითვალოს.“

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ შესაბამისი განცხადებით⁵ გამოითხოვა მთავრობისათვის წარდგენილი ყველა ზემოჩამოთვლილი ანგარიშის ასლის გადმოცემა, თუმცა მთავრობის კანცელარიაში აღმოჩნდა მხოლოდ ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის განხორციელების სამოქმედო გეგმის შესრულების მიმდინარეობის შესახებ მთავრობის მიერ მომზადებული ორი ანგარიში⁶. რაც შეეხება სამინისტროების შიდასაუწყებო სამოქმედო გეგმების ანგარიშებს, ასეთის მოწოდება მთავრობის კანცელარიამ ვერ შეძლო, შესაბამისად, ჩვენთვის გაურკვეველი რჩება კონკრეტული სამინისტროები რა ღონისძიებებს ახორციელებენ კორუფციასთან ბრძოლის კუთხით და რამდენად ეფექტიანია ამ მიმართულებით მათი საქმიანობა.

OECD-ს რეკომენდაცია № 3 - კორუფციული დანაშაულების მოკვლევის, გამოძიების და აღკვეთის უფლების მქონე სპეციალური ანტიკორუფციული სააგენტოს შექმნა, მათ შორის მაღალი თანამდებობის პირთა საქმიანობის შესწავლის უფლებით. ამგვარი უწყება სტრუქტურულად უნდა იყოს დაკავშირებული ანტიკორუფციულ ბიუროსა ან გენერალურ პროკურატურასთან, მაგრამ ორივე შემთხვევაში უნდა ჰქონდეს საკმარისი დამოუკიდებლობა. მნიშვნელოვანია, რომ სააგენტო აერთიანებდეს სააღსრულებო/საგამოძიებო და აღმკვეთ დეპარტამენტებს და მას ხელმძღვანელობდეს გენერალური პროკურორის ანალოგიური უფლებამოსილების მქონე პირი. მაღალი თანამდებობის პირების მიერ ჩადენილი კორუფციული დანაშაულების აღკვეთაზე მუშაობის პარალელურად, ამ ორგანოს ერთ-ერთი უმთავრესი ფუნქცია უნდა იყოს კორუფციის წინააღმდეგ მებრძოლ სხვა ორგანოებს შორის კოორდინაციის გაზრდა.

გაეროს „კორუფციის წინააღმდეგ კონვენცია“ ასევე ითვალისწინებს კონვენციის მონაწილე ყველა ქვეყნისათვის კორუფციის წინააღმდეგ მებრძოლი დამოუკიდებელი ორგანოს არსებობის ვალდებულებას. კონვენციის მე-6 მუხლის [კორუფციის უკუქმედებისა და მისი თავიდან აცილების (პრევენციის) ორგანო ან ორგანოები] თანახმად:

„1. თითოეული მონაწილე სახელმწიფო, თავისი სამართლებრივი სისტემის ფუძემდებლური პრინციპების შესაბამისად, უზრუნველყოფს ისეთი ორგანოს ან ორგანოების არსებობას, რომლებიც ახორციელებენ კორუფციის თავიდან ასაცილებელ ღონისძიებებს. ეს ღონისძიებებია:

2. თითოეული მონაწილე სახელმწიფო ამ მუხლის პირველ პუნქტში აღნიშნულ ორგანოს ან ორგანოებს უზრუნველყოფს აუცილებელი დამოუკიდებლობით თავისი სამართლებრივი სისტემის ფუძემდებული პრინციპების შესაბამისად, რათა ამ ორგანომ ან ორგანოებმა უფრო ეფექტიანად შეასრულონ თავიანთი ფუნქციები ნებისმიერი არასათანადო გავლენისაგან თავისუფალ პირობებში. ამისთვის ისინი უზრუნველყოფილნი უნდა იყვნენ აუცილებელი მატერიალური რესურსებითა და სპეციალიზებული პერსონალით, რომლებიც თავიანთი ფუნქციების შესასრულებლად შესაბამის მომზადებას გაივლიან“.

ამრიგად, როგორც გაეროს კონვენციით, ისე OECD-ს რეკომენდაციით გათვალისწინებულია კორუფციის თავიდან ასაცილებელი (პრევენციული) ღონისძიებების გამტარებელი ორგანოს შექმნა, რომელიც უზრუნველყოფილი იქნება აუცილებელი დამოუკიდებლობით. აღნიშნული ორგანოს შექმნა რეკომენდებულია „ამერიკის იურისტთა ასოციაციის“ და „ცენტრალური ევროპისა და ევრაზიის სამართლებრივი ინიციატივის“ მიერ შემუშავებული რეკომენდაციებითაც:⁷

„ა) კონვენციის მე-6 მუხლის დებულებები არ არის დარეგულირებული, რამდენადაც დღესდღეობით საქართველოში არ არსებობს კორუფციის პრევენციის ღონისძიებების გამტარებელი დამოუკიდებელი ორგანო;

ბ) აუცილებელია, რომ ქვეყანაში შეიქმნას კორუფციის პრევენციის ღონისძიებათა შემმუშავებელი და გამტარებელი დამოუკიდებელი ორგანო, რომელიც ანგარიშვალდებული იქნება პარლამენტის წინაშე. ეს ორგანო შესაძლოა საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სახით ჩამოყალიბდეს“.

საქართველოს პრეზიდენტის 2001 წლის 13 აპრილის ბრძანებულებით შეიქმნა ანტიკორუფციული პოლიტიკის საკოორდინაციო საბჭო, რომლის ფუნქციაც იყო ეროვნულ ანტიკორუფციულ ღონისძიებათა გეგმის შემუშავება და ამ ღონისძიებათა განხორციელების კოორდინაცია. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, OECD-ის რეკომენდაცია იყო ამ საბჭოს გაძლიერება და მისი საქმიანობის ხელშეწყობა, მაგრამ პრეზიდენტის ბრძანებულებით საბჭომ ფუნქციონირება შეწყვიტა და 2005 წლიდან საქართველოს ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის სამოქმედო გეგმის შესრულების კონტროლს ახორციელებდა სახელმწიფო მინისტრი რეფორმების კოორდინაციის საკითხებში. თუმცა, 2008 წლის 7 მარტს ეს უკანასკნელიც გაუქმდა. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ხსენებული უწყება არ წარმოადგენდა კორუფციის პრევენციის განმახორციელებელ ორგანოს, მას ევალებოდა მხოლოდ სამოქმედო გეგმის შესრულების კონტროლი.

საქართველოს ანტიკორუფციული სამოქმედო გეგმის შესრულების 2006 წლის ანგარშში ანტიკორუფციული ორგანოს შექმნასთან დაკავშირებით აღნიშნულია, რომ „საქართველოს გენერალური პროკურატურის საგამოძიებო დეპარტამენტისა და სხვა სტრუქტურული ერთეულების რეორგანიზაციის შედეგად შეიქმნა მაღალი თანამდებობის პირების კორუფციული დანაშაულების გამოვლენის მექანიზმი.

კანონმდებლობაში განსახორციელებელი რეფორმების შედეგად პროკურატურის იურისდიქცია ხორციელდება მხოლოდ ცალკეული კატეგორიის ისეთ საქმეებზე, როგორიცაა: კორუფციული დანაშაულები, ფულის გათეთრება და ეგრეთ წოდებული სპეცსუბიექტების მიერ ჩადენილი დანაშაული. სწორედ ამ ცვლილებების პრაქტიკაში დანერგვისათვის განხორციელდა საგამოძიებო დეპარტამენტის რეფორმა და შეიქმნა ერთიანი ცენტრალიზებული სისტემა ცხრა რეგიონული წარმომადგენლობით, რომელსაც უშუალოდ ხელმძღვანელობს საქართველოს გენერალური პროკურორის მოადგილე“.

საქართველოს გენერალური პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილის (დეპარტამენტის) უფლებამოსილება განისაზღვრება საქართველოს გენერალური პროკურატურის დებულებითა და უშუალოდ გენერალური პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილის დებულებით⁸. აღნიშნული დებულებების თანახმად, „გენერალური პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილი არის გენერალური პროკურატურის სტრუქტურული დანაყოფი დეპარტამენტის სტატუსით“. ამგვარი ქვედანაყოფი გენერალურ პროკურატურას არაერთი აქვს და თავისი საქმიანობისას იგი ემორჩილება ყველა იმ წესს, რომლებიც დანარჩენი ქვედანაყოფებისათვის არის დადგენილი. მისი მუშაობა „წარიმართება გენერალური პროკურატურის სხვა სტრუქტურულ დანაყოფებთან კოორდინაციის პრინციპის საფუძველზე“, ამრიგად, არანაირი განსაკუთრებული დამოუკიდებლობის ხარისხით ეს დეპარტამენტი აღჭურვილი არ არის და არ გააჩნია საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისი უფლებამოსილება და მოქმედების თავისუფლება. გარდა ამისა, მის ფუნქციაში არ შედის ანტიკორუფციული საქმიანობის კოორდინაცია, შესაბამისად იგი არ შეიძლება ჩაითვალოს სახელმწიფოს ანტიკორუფციული საქმიანობის მაკოორდინირებელ უწყებად.

სწორედ ეს პოზიცია არის ასახული OECD-ს მეორე დამატებით რეკომენდაციაში, რომელშიც ნათქვამია: „პროკურატურაში სპეციალური ანტიკორუფციული დანაყოფის შექმნა უკავშირდება იანვრის №3 რეკომენდაციას სპეციალური ანტიკორუფციული სააგენტოს შექმნის თაობაზე. ამ საწყის სტადიაზე №3 რეკომენდაცია უნდა განმეორდეს იმისათვის, რომ უზრუნველყოფილ იქნას ამ უწყების სათანადო დამოუკიდებლობა, სამართალდაცვისა და აღკვეთის მანდატი და მისი როლი სხვადასხვა სამართალდამცავი, უსაფრთხოებისა და ფინანსური კონტროლის უწყებების კოორდინაციაში“.

ამრიგად, გენერალური პროკურატურის საგამოძიებო დეპარტამენტი ვერ აკმაყოფილებს დამოუკიდებლობისა და კოორდინაციის რეკომენდირებულ მოთხოვნებს, იგი არც გაეროს „კორუფციის წინააღმდეგ კონვენციის“ მოთხოვნებს შეესაბამება და მიგვაჩნია, რომ არ შეიძლება განხილულ იქნეს როგორც კორუფციის პრევენციისა და კორუფციის წინააღმდეგ მებრძოლი დამოუკიდებელი უწყება.

საქართველოს პრეზიდენტმა 2007 წლის 4 ოქტომბრის მთავრობის სხდომაზე საქვეყნოდ განაცხადა დამოუკიდებელი ანტიკორუფციული ჯგუფის შექმნის ინიციატივა. საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია 2007 წლის 10 ოქტომბრის წერილით⁹ მიესალმა აღნიშნულს და გამოთქვა ჯგუფში მონაწილეობის სურვილი, თუმცა, პრეზიდენტის ინიციატივას პრაქტიკული განხორციელება არ მოჰყოლია - აღნიშნული ანტიკორუფციული ორგანო დღემდე არ შექმნილა.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ საქართველოს არ გააჩნია კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის სპეციალური ორგანო და, შესაბამისად, არც მოცემული რეკომენდაცია შეიძლება ჩაითვალოს შესრულებულად.

OECD-ს რეკომენდაცია №4 - კორუფციისა და ორგანიზებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლის უფლებამოსილების მქონე უწყებებს შორის თანამშრომლობის გაუმჯობესებისა და ინფორმაციის გაცვლისათვის სახელმძღვანელოების შემუშავება.

კვალიფიკაცის ამაღლების საკითხებს ეხმიანება ასევე GRECO-ს მეორე შეფასებითი რაუნდის რეკომენდაციები, რომელთა თანახმად:

I. უნდა შემუშავდეს სახელმძღვანელო პრინციპები და ჩაატარდეს ეფექტიანი ტრენინგი, რათა გაუმჯობესდეს საგადასახადოს თანამშრომელთა ქმედუნარიანობა კორუფციულ დანაშაულებათა გამოვლენის კუთხით, განსაკუთრებით, ეს ეხება კანონიერი ხარჯების მიღმა ქრთამების დაფარვას;

II. იმ სახელმწიფო მოხელეთათვის (სამართალდამცველები და პროკურორები), რომლებსაც კონფისკაციის შესახებ ახალი კანონების გამოყენება მოეთხოვებათ, უნდა ჩამოყალიბდეს სახელმძღვანელო პრინციპები და ჩატარდეს დეტალური ტრენინგები, სადაც განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმობა საფინანსო გამოძიების საკითხებს.

ანტიკორუფციული სამოქმედო გეგმის შესრულების 2007 წლის ანგარიშის 6.3 პუნქტის თანახმად, პროკურატურის მუშაკებს ტრენინგები ჩაუტარდათ მხოლოდ შესაბამისი ეთიკის კოდექსების დებულებათა განმარტების თაობაზე.„პროკურატურის მუშაკთა ეთიკის კოდექსი“¹⁰ არეგულირებს პროკურატურის მუშაკთა ისეთ შიდა საქმიანობას, როგორიცაა: მედიასთან ურთიერთობა, ინტერესთა შეუთავსებლობის საკითხები, მორალური სტანდარტები და სხვ.

რაც შეეხება რეკომენდაციებით გათვალისწინებულ ისეთ საკითხებს, როგორიცაა: კორუფციისა და ორგანიზებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლის უფლებამოსილების მქონე უწყებებს შორის თანამშრომლობის გაუმჯობესებისა თანამშრომლებისათვის სახელმძღვანელო პრინციპების შემუშავება და ტრენინგების ორგანიზება, - აღნიშნულ საკითხებზე ანტიკორუფციული სამოქმედო გეგმის შესრულების ანგარიშში არაფერია ნათქვამი. შესაბამისად, უნდა ვივარაუდოთ, რომ ეს რეკომენდაციები არ შესრულებულა.

__________________________

1. პრეზიდენტის 2004 წლის 22 აპრილის №139 ბრძანებულება

2. პრეზიდენტის 2006 წლის 28 მარტის №155 განკარგულება

3. მთავრობის 2008 წლის 8 მარტის № 91 განკარგულება

4. საქართველოს მთავრობის კანცელარიის 2008 წლის 11 აპრილის №25/91 წერილი

5. 2008 წლის 3 აპრილის №გ-04/111.08 განცხადება საჯარო ინფორმაციის გაცემის თაობაზე

6. იხ. http://government.gov.ge/mtavroba1178104269.php

7. „გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის კონვენცია «კორუფციის წინააღმდეგ» და საქართველოს კანონმდებლობა“, ოქტომბერი, 2006

8. საქართველოს გენერალური პროკურორის 2005 წლის 4 ნოემბრის №27 ბრძანება

9. იხილეთ მიმართვა საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის ვებგვერდზე http://gyla.ge/?display=news&view=588

10. დამტკიცებული საქართველოს გენერალური პროკურორის 2006 წლის 19 ივნისის №5 ბრძანებით

საქართველოში კორუფციასთან ბრძოლის შეფასებისას, საერთაშორისო ორგანიზაციები განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობენ არსებულ საკანონმდებლო ხარვეზებს. OECD-სა და GRECO-ს შეფასების ანგარიშებში არაერთ ნორმატიულ პრობლემაზეა გამახვილებული ყურადღება. საქართველოს კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლასთან დაკავშირებული კანონმდებლობა ვერ უზრუნველყოფს კორუფციის აღმოფხვრისათვის საჭირო ღონისძიებების არსებობას, განსაკუთრებით სუსტია კონტროლის მექანიზმები.

OECD-ს მიერ შემუშავებული ანგარიშის მე-5 რეკომენდაციაში აღნიშნულია, რომ საქართველოს კანონმდებლობა უნდა შეესაბამებოდეს საერთაშორისო აქტებს, მათ შორის: ევროპის საბჭოს კორუფციაზე სისხლის სამართლის კონვენციას, კორუფციის წინააღმდეგ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის კონვენციასა და ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის „საერთაშორისო ბიზნეს ოპერაციებში უცხო ქვეყნის საჯარო თანამდებობის პირთა მექრთამეობის წინააღმდეგ“ კონვენციის დებულებებს. აღნიშნული რეკომენდაცია ითვალისწინებს დისციპლინური, ადმინისტრაციული და სისხლისსამართლებრივი სახის დარღვევების არსებული სისტემის გადახედვას, სისხლის სამართლის კოდექსსა და მასთან დაკავშირებულ აქტებს შორის არსებული ხარვეზების აღმოფხვრას, ასევე მექრთამეობისა და სხვა კორუფციული მოქმედებების კრიმინალიზაციას და საერთაშორისო სტანდარტებთან შესაბამისობას, იურიდიული პირების პასუხისმგებლობის შემოღებასა და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებს.

OECD-ს მიერ შემუშავებული რეკომენდაციების გარდა, ასევე ანტიკორუფციული კანონმდებლობის დახვეწას ეხება GRECO-ს მეორე შეფასებითი რაუნდის შედეგად შემუშავებული დამატებითი რეკომენდაციები და თავად საქართველოს ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის შესრულების სამოქმედო გეგმა.

OECD-ის რეკომენდაცია № 6 - აქტიური და პასიური მექრთამეობის კრიმინალიზაციის შემოღება სისხლის სამართლის კოდექსში საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად. სისხლის სამართლის კოდექსში პასიური მექრთამეობის (339 მუხლი) და აკრძალული საჩუქრის მიღების (340 მუხლი) დაზუსტება. აქტიური მექრთამეობის სასჯელის გაზრდა და კორუფციული ქმედებების შეზღუდვა.

საერთაშორისო სტანდარტები, მათ შორის ევროპის საბჭოს „სისხლის სამართლის კონვენცია კორუფციაზე“, მექრთამეობის სახეებს შორის გამოყოფს აქტიურ და პასიურ მექრთამეობას. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი 2006 წლის 25 ივლისის ცვლილებამდე თავისი არსით მხოლოდ აქტიურ მექრთამეობას განიხილავდა სისხლისსამართლებრივ დანაშაულად. რაც შეეხება პასიურ მექრთამეობას, აღნიშნული სისხლის სამართლის კოდექსით დასჯად ქმედებად პირდაპირ არ იყო გათვალისწინებული, შესაძლებელი იყო მხოლოდ მისი მოაზრება სსიკ-ს მე-19 მუხლით განსაზღვრული „დანაშაულის მცდელობის“ ქვეშ. ამრიგად, პასიური მექრთამეობა სისხლის სამართლის კოდექსით პირდაპირ არ იყო განსაზღვრული როგორც დასჯადი ქმედება.

2006 წლის 25 ივლისის ცვლილებებით შეიცვალა მექრთამეობასთან დაკავშირებული მუხლები და სისხლის სამართლის კოდექსის დებულებები შესაბამისობაში მოვიდა საერთაშორისო სტანდარტებთან, დანაშაულად იქნა მიჩნეული როგორც აქტიური, ისე პასიური მექრთამეობა. აღნიშნული ცვლილებების შემდეგ სისხლის სამართლის კოდექსის 338-ე და 339-ე მუხლები შემდეგი სახით ჩამოყალიბდა:

„მუხლი 338. ქრთამის აღება

1. მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის მიერ პირდაპირ ან არაპირდაპირ, ფულის, ფასიანი ქაღალდის, სხვა ქონების, ქონებრივი სარგებლის ან სხვა რაიმე არამართლზომიერი უპირატესობის მიღება ან მოთხოვნა, ასევე ასეთის თაობაზე შეთავაზების ან დაპირების მიღება თავის ან სხვა პირის სასარგებლოდ, რათა ამ მოხელემ, ან მასთან გათანაბრებულმა პირმა, თანამდებობრივი უფლება-მოვალეობის შესრულებისას ქრთამის მიმცემის ან სხვა პირის სასარგებლოდ განახორციელოს რაიმე ქმედება, ან თავი შეიკავოს რაიმე ქმედების განხორციელებისაგან, ან გამოიყენოს თავისი თანამდებობრივი ავტორიტეტი ანალოგიური მიზნის მისაღწევად, აგრეთვე განახორციელოს სამსახურებრივი მფარველობა“.

აღნიშნული ქმედების ჩადენისთვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის ზომა გაიზარდა მინიმუმ 5 წლით თავისუფლების აღკვეთიდან ვადით 6-იდან 9 წლამდე თავისუფლების აღკვეთით.

„მუხლი 339. ქრთამის მიცემა

1. მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის მიერ პირდაპირ ან არაპირდაპირ, ფულის, ფასიანი ქაღალდის, სხვა ქონების, ქონებრივი სარგებლის ან სხვა რაიმე არამართლზომიერი უპირატესობის დაპირება, შეთავაზება ან მინიჭება მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის ან სხვა პირის სასარგებლოდ, რათა ამ მოხელემ ან მასთან გათანაბრებულმა პირმა თანამდებობრივი უფლება-მოვალეობების შესრულებისას ქრთამის მიმცემის ან სხვა პირის სასარგელბოდ განახორციელოს რაიმე ქმედება, ან თავი შეიკავოს რაიმე ქმედების განხორციელებისაგან, ან გამოიყენოს თავისი თანამდებობრივი ავტორიტეტი ანალოგიული მიზნის მისაღწევად, აგრეთვე განახორციელოს სამსახურებრივი მფარველობა“.

გაიზარდა პასუხისმგებლობის ზომა ასევე ქრთამის მიცემის დანაშაულისათვის თავისუფლების აღკვეთის 2-წლიანი ვადიდან - 3-წლიან ვადამდე.

აქტიური და პასიური მექრთამეობის გათვალისწინებასთან ერთად, სისხლის სამართლის კოდექსს დაემატა „ზეგავლენით ვაჭრობის“ ცნება.

გაეროს „კორუფციის წინააღმდეგ კონვენცია“¹ ითვალისწინებს „კორუფციული ზეგავლენის“ წინააღმდეგ ბრძოლის აუცილებლობას. კონვენციის მე-18 მუხლით დადგენილია, რომ მონაწილე სახელმწიფოების მიერ სისხლის სამართლის კანონმდებლობაში ცალკე მუხლად დაწესდეს პასუხისმგებლობა ანგარების მიზნით თანამდებობის პირის ან მასთან გათანაბრებული სხვა პირის მიერ ზეგავლენის ბოროტად გამოყენებისათვის, ანუ კორუფციული ზეგავლენისათვის. აღნიშნული მუხლის შესაბამისად, აუცილებელია განზრახ დანაშაულად გამოცხადდეს ქმედება, რომელიც გამოვლინდება საჯარო თანამდებობის პირისათვის პირადად ან შუამავლის მეშვეობით დაპირების მიცემაში, შეთავაზებასა ან გადაცემაში რაიმე არამართლზომიერი უპირატესობის მიღების მიზნით. კორუფციული ზეგავლენა, როგორც აღვნიშნეთ, 2006 წლის 25 ივლისის საკანონმდებლო ცვლილებებით მიჩნეული იქნა სისხლის სამართლის დანაშაულად. სისხლის სამართლის კოდექსს დაემატა 3391 მუხლი „ზეგავლენით ვაჭრობა“, რომელიც ითვალისწინებს შემდეგს:

„საკუთარი ან სხვა პირის ინტერესებისათვის, პირდაპირ ან არაპირდაპირ, ფულის, ფასიანი ქაღალდის, სხვა ქონების, ქონებრივი სარგებლის ან სხვა რაიმე არამართლზომიერი უპირატესობის დაპირება, შეთავაზება ან მინიჭება იმ პირისათვის, რომელიც ამტკიცებს ან ადასტურებს, რომ მას შეუძლია არამართლზომიერი ზეგავლენის მოხდენა მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის მიერ გადაწყვეტილების მიღებაზე, მიუხედავად იმისა, განხორციელდა თუ არა ასეთი ზეგავლენის ან/და მიღებულ იქნა თუ არა ამ ზეგავლენის სასურველი შედეგი,

ისჯება ჯარიმით ან გამასწორებელი სამუშაოთი ვადით ორ წლამდე ან თავისუფლების შეზღუდვით იმავე ვადით ანდა თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორ წლამდე.“

OECD-ის მე-6 რეკომენდაცია აქტიური და პასიური მექრთამეობის გამიჯვნასთან ერთად ითვალისწინებს კანონით აკრძალული საჩუქრის მიღებასთან დაკავშირებული ნორმების დახვეწასა და პასუხისმგებლობის ზომის გამკაცრებას. განხორციელებული საკანონმდებლო ცვლილებების თანახმად, პასუხისმგებლობის ზომები მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის მიერ კანონით აკრძალული საჩუქრის მიღებისათვის გამკაცრდა და სანქციად დამატებულ იქნა თავისუფლების აღკვეთა ვადით ორ წლამდე, თუმცა აღნიშნულით უკანონო საჩუქრის მიღებასთან დაკავშირებით ვერ მოხერხდა კანონმდებლობაში არსებული ხარვეზების სრულად აღმოფხვრა.

დღეისათვის მოქმედი კანონმდებლობით, მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის მიერ საჩუქრის აღების ფაქტების გამოვლენა და მასზე მონიტორინგის დაწესება, ფაქტობრივად, გამორიცხულია, ვინაიდან კანონით არ არსებობს საჩუქრის აღების ადმინისტრირების მექანიზმი. საქართველოს მთავრობის მიერ მომზადებულ „საჯარო სამსახურში ინტერესთა შეუთავსებლობისა და კორუფციის შესახებ“ კანონის პროექტში, რომელიც განსახილველად წარდგენილი

აქვს საქართველოს პარლამენტს³, მოცემულია გარკვეული სიახლეები უკანონო საჩუქართან დაკავშირებით, შემოთავაზებულია აკრძალვა კანონით აკრძალული საჩუქრის აღებასთან დაკავშირებით არა მხოლოდ თანამდებობის პირებისათვის, არამედ ყველა საჯარო მოსამსახურისათვის, ამასთან იცვლება საჩუქრის ცნება და მისი განმარტებისას ამოსავალი ხდება „ზეგავლენის მოხდენის შესაძლებლობა“.

აღნიშნული ცვლილებებით „საჩუქართან“ დაკავშირებული დებულებები შესაბამისი გახდება გაერთიანებული ერების გენერალური ასამბლეის 1996 წლის 12 დეკემბრის ¹51/59 რეზოლუციისა⁴ და ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის №R (2000) 10 რეკომენდაციის ⁵. კანონპროექტის თანახმად:

„1. „საჩუქარი“ არის საჯარო მოსამსახურისათვის, მასთან დაკავშირებული პირისთვის, თანამდებობის პირისათვის, მისი ოჯახის წევრისათვის ან/ და შიდა მეურნეობაში მყოფი პირისათვის უსასყიდლოდ ან შეღავათიანი პირობებით გადაცემული ქონება, ან გაწეული მომსახურება, ქონებრივი ვალდებულებისაგან სრულად ან ნაწილობრივ გათავისუფლება, რომელიც წარმოადგენს საერთო წესიდან გამონაკლისს.

2. საჯარო მოსამსახურეებს ეკრძალებათ ნებისმიერი სახის საჩუქრის ან მომსახურების მიღება, რამაც შეიძლება ზეგავლენა მოახდინოს სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებაზე“.

კანონპროექტში ასახული დადებითი ტენდენციების მიუხედავად, მაინც შეუძლებლად რჩება კანონით აკრძალული საჩუქრის მიღებასთან დაკავშირებული სირთულეების აღმოფხვრა. ამ მიმართულებით მთავარ პრობლემას წარმოადგენს შიდა კონტროლის მექანიზმების არარსებობა. საიას მიერ განხორციელებულმა გენერალური ინსპექციების საქმიანობის კვლევამ ნათლად აჩვენა, რომ სახელმწიფო კონტროლის მექანიზმებთან მიმართებით ქვეყანაში მრავალი პრობლემა არსებობს⁶. კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს ეფექტიანი შიდა კონტროლის მექანიზმების არსებობის ვალდებულებას, ამასთან, არ არსებობს ერთიანი დამოუკიდებელი ანტიკორუფციული ორგანო, რომელიც ეფექტიანად გაუწევდა ზედამხედველობას კორუფციასთან ბრძოლას. აღნიშნულ პირობებში ფაქტობრივად შეუძლებელი ხდება კანონით აკრძალული საჩუქრის მიღების ფაქტების გამოვლენა და დამრღვევთა პასუხისგებაში მიცემა.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, OECD-ის განხილული რეკომენდაცია შესრულებულია ნაწილობრივ.

OECD-ის რეკომენდაცია №7 - სისხლის სამართლის კოდექსში მოცემული „მოხელის“ ცნება ყველა საჯარო მოხელესთან მიმართებით უნდა მოიაზრებოდეს, მათ შორის აღმასრულებელი, საკანონმდებლო და მართლმსაჯულების შტოებთან და ადგილობრივ თვითმმართველობასთან და იმ პირებთან მიმართებით,რომლებიც წარმოადგენენ სახელმწიფოს ინტერესებს კომერციულ კომპანებში.

„თანამდებობის პირის“ განმარტება საერთაშორისო სტანდარტებით, მათ შორის, გაეროს „კორუფციის წინააღმდეგ“ კონვენციით გაცილებით უფრო ფართოა, ვიდრე საქართველოს კანონმდებლობით არის გათვალისწინებული. კონვენციის მე-2 მუხლის თანახმად: „საჯარო თანამდებობის პირი [არის]: I. ნებისმიერი დანიშნული ან არჩეული პირი, რომელსაც მონაწილე სახელმწიფოს საკანონმდებლო, აღმასრულებელ, ადმინისტრაციულ ან სასამართლო ორგანოში უკავია მუდმივი ან დროებითი თანამდებობა შესაბამისი შრომის ანაზღაურებით ან მის გარეშე, დაკავებული თანამდებობის მიუხედავად; II. ნებისმიერი სხვა პირი, რომელიც ასრულებს რაიმე საჯარო ფუნქციას, მათ შორის, საჯარო უწყებისათვის ან საჯარო საწარმოსათვის ან ახორციელებს რაიმე სახის საჯარო მომსახურებას, როგორც ეს განსაზღვრულია მონაწილე სახელმწიფოს შიდა კანონმდებლობით და როგორც ეს განსაზღვრულია მონაწილე სახელმწიფოს სამართლებრივი რეგულირების შიდა სფეროში; III. ნებისმიერი სხვა პირი, რომელიც მონაწილე სახელმწიფოს შიდა კანონმდებლობით განსაზღვრულია, როგორც „საჯარო თანამდებობის პირი“.

OECD-ის რეკომენდაციებში ერთ-ერთ პრობლემურ საკითხად განიხილულია სხვადასხვა კანონში „მოხელის“ სხვადასხვაგვარი განმარტება. როგორც ცნობილია, სხვადასხვა საკანონმდებლო აქტში მოცემულია საჯარო მოსამსახურის ტერმინის განსხვავებული განმარტებები და კლასიფიკაცია, რაც ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლოა გართულებებს იწვევდეს. სისხლის სამართლის კოდექსი ითვალისწინებს „სამოხელეო დანაშაულის“ ცნებას, შესაბამისად, აქ იგულისხმება „საჯარო სამსახურის შესახებ“ კანონის მე-6 მუხლის თანახმად გათვალისწინებული „მოხელე“, რომელსაც „წარმოადგენს პირი, რომელიც ინიშნება ან აირჩევა სახაზინო დაწესებულების საშტატო (შტატით გათვალისწინებულ) თანამდებობაზე“.

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ კანონის მე-5 მუხლის თანახმად, საჯარო სამსახურს ეწევიან შემდეგი პირები:

ა. სახელმწიფო-პოლიტიკური თანამდებობის პირი;
ბ. მოხელე;
გ. დამხმარე მოსამსახურე;
დ. შტატგარეშე მოსამსახურე;

ამრიგად, მოხელისაგან განსხვავდება სახელმწიფო-პოლიტიკური თანამდებობის პირი, დამხმარე მოსამსახურე⁷ და შტატგარეშე მოსამსახურე⁸, შესაბამისად სისხლის სამართლის კოდექსის XXXIX თავით (სამოხელეო დანაშაული) გათვალისწინებული დებულებები არ ვრცელდება შტატგარეშე მოსამსახურეებზე, ასევე აღნიშნული დებულებები არ ვრცელდება საჯარო სამართლის იურიდიულ პირებზე, ვინაიდან საჯარო სამსახურის შესახებ კანონის მოქმედების სფეროში არ იგულისხმება საჯარო სამართლის იურიდიული პირები, რომლებიც, ამავე დროს, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის თანახმად, წარმოადგენენ ადმინისტრაციულ ორგანოებს. ასევე, აღნიშნული დებულებები არ ეხება სახელმწიფოს წილობრივი მონაწილეობით შექმნილ საწარმოებს და სხვა ადმინისტრაციულ ორგანოებს (მაგალითად, ნებისმიერ პირს, რომელიც კანონმდებლობის საფუძველზე ახორციელებს საჯაროსამართლებრივ უფლებამოსილებას).

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში 2007 წლის 4 ივლისს შეტანილი ცვლილებების თანახმად, გაფართოვდა იმ პირთა წრე, რომლებიც იგულისხმება „თანამდებობის პირის“ ცნებაში. კოდექისის 44-ე მუხლის 47-ე პუნქტის თანახმად, თანამდებობის პირის ცნებაში სისხლის სამართლის კანონმდებლობის მიზნებისათვის იგულისხმებიან თანამდებობის პირები, საჯარო მოხელეები, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ხელმძღვანელები და მოადგილეები, ასევე სახელწიფოს 50%25-იანი წილობრივი მონაწილეობით შექმნილი საწარმოს ხელმძღვანელობითი და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირები.

თუმცა, წარმოიშვა ტერმინთა კონფლიქტი: ერთი მხრივ, სისხლის სამართლის კოდექსში არსებობს „მოხელის“ ცნება, რომელიც საკმაოდ ვიწროა და მეორე მხრივ, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში არსებობს „თანამდებობის პირის“ ცნება, რომელიც მოხელეების გარდა აერთიანებს თანამდებობის პირებს, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ხელმძღვანელებსა და მოადგილეებს, ასევე სახელწიფოს 50%25-იანი წილობრივი მონაწილეობით შექმნილი საწარმოს ხელმძღვანელობითი და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირებს. აღნიშნული ტერმინოლოგიური გაორების შედეგად გაურკვეველი რჩება, სისხლის სამართლის კოდექსში მოცემული მოხელის ცნების გაიგივება უნდა მოხდეს თუ არა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებულ „თანამდებობის პირთან“, თუ აქ კანონი უფრო ვიწრო პირთა წრეს ითვალისწინებს.

გარდა ამისა, საქართველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობის მიზნებისათვის მოხელის ცნებაში არც ერთ შემთხვევაში არ იგულისხმება შტატგარეშე მოსამსახურე, რომელიც კანონმდებლობის თანახმად, საჯარო ფუნქციას ასრულებს ხელშეკრულების საფუძველზე. ამრიგად, გარკვეული ბუნდოვანება და შეუსაბამობა «მოხელის» ცნებასთან დაკავშირებით, განხორციელებული საკანონმდებლო ცვლილებების მიუხედავად, კვლავაც აქტუალურია. შეიძლება ითქვას, რომ რეკომენდაცია არ შესრულებულა.

OECD-ის რეკომენდაცია №8 - უცხო ქვეყნის და საერთაშორისო მოხელეების სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის შემოღება.

ევროპის საბჭოს სისხლის სამართლის კონვენცია კორუფციაზე და გაეროს „კორუფციის წინააღმდეგ კონვენცია“ ითვალისწინებს ისეთ ცნებას, როგორიცაა „უცხო ქვეყნის საჯარო თანამდებობის პირი“, ანუ „ნებისმიერი დანიშნული ან არჩეული პირი, რომელსაც უკავია სხვა სახელმწიფო საკანონმდებლო, აღმასრულებელ, ადმინისტრაციულ ან სასამართლო ორგანოში რაიმე თანამდებობა და ნებისმიერი პირი, რომელიც ასრულებს რაიმე საჯარო ფუნქციას სხვა სახელმწიფოსათვის, მათ შორის, საჯარო უწყებისათვის ან საჯარო წარმოებისათვის“ და „საერთაშორისო ორგანიზაციის საჯარო თანამდებობის პირი“, ანუ „საერთაშორისო სამოქალაქო მოსამსახურე ან ნებისმიერი პირი, რომელიც უფლებამოსილია ასეთი ორგანიზაციის მიერ აწარმოოს საქმიანობა მისი სახელით“.

საქართველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობა უცხო ქვეყნის ან საერთაშორისო ორგანიზაციების მოხელეთა მექრთამეობისათვის პასუხისმგებლობას არ ითვალისწინებდა, თუმცა 2006 წლის 25 ივლისის საკანონმდებლო ცვლილებით შესაბამისი ცვლილება იქნა შეტანილი სისხლის სამართლის კოდექსში. კოდექსის 338-ე მუხლში შენიშვნის სახით მითითებულია, რომ 338-ე (ქრთამის აღება), 339-ე (ქრთამის მიცემა) და 3391-ე (ზეგავლენით ვაჭრობა) მუხლების მიზნებისათვის, „მოხელესთან გათანაბრებული პირი ასევე გულისხმობს უცხო ქვეყნის სახელმწიფო თანამდებობის პირს (მათ შორის, საკანონმდებლო ან/და ადმინისტრაციული უფლებამოსილების განმახორციელებელი სახელმწიფო ორგანოს წევრს), საერთაშორისო ორგანიზაციის ან ორგანოს თანამდებობის პირს ან ხელშეკრულების საფუძველზე დაქირავებულ თანამშრომელს, ასევე ნებისმიერ მივლინებულ ან არამივლინებულ პირს, რომელიც ასრულებს ამ თანამდებობის პირის ან თანამშრომლის ფუნქციების შესაბამის ფუნქციებს, საერთაშორისო საპარლამენტო კრების წევრს, საერთაშორისო სასამართლოს ან სასამართლო ორგანოს მოსამართლეს და თანამდებობის პირს“.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, OECD-ის მოცემული რეკომენდაცია შესრულებულად შეიძლება ჩაითვალოს.

OECD-ის რეკომენდაცია №9 და დამატებითი რეკომენდაცია №6 - სისხლის სამართლის კოდექსში უნდა განხორციელდეს შესაბამისი ცვლილებები, რათა შესაძლებელი იყოს ქონების ჩამორთმევის გამოყენება ყველა კორუფციულ და კორუფციასთან დაკავშირებულ ქმედებებთან მიმართებით. ქონების ჩამორთმევის რეჟიმი უნდა გამოიყენებოდეს კორუფციული მოგების ან კორუფციული მოგების შესაბამისი ქონების მიმართ, ასევე შესაძლებელი უნდა იყოს ქონების ამოღება მესამე პირისაგან. გადაიხედოს დროებითი ღონისძიებები იმისათვის, რომ კორუფციული ქონების იდენტიფიკაციის და ჩამორთმევის პროცედურები უფრო მოქნილი და ეფექტიანი გახდეს გამოძიების და ბრალდების ეტაპებზე. განხილულ იქნეს დაუსაბუთებელი ქონების ჩამორთმევის შესაძლებლობა.

საჭიროა ახლად შემოღებული ქონების ჩამორთმევის პროცედურების მონიტორინგი, განსაკუთრებული ყურადღება უნდა დაეთმოს აღნიშნული პროცედურების გამოყენების არადისკრიმინაციული და თვითნებური გამოყენების აკრძალვას.

ქონების ჩამორთმევის საკითხებს ასევე დეტალურად არეგულირებს გაეროს „კორუფციის წინააღმდეგ კონვენციის“ 31-ე მუხლი.

უკანონო და დაუსაბუთებელი ქონების განმარტებასა და ჩამორთმევის წესებს ითვალისწინებდა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის VIII2 თავი. 2007 წლის ივლისში განხორციელებული საკანონმდებლო ცვლილებების შედეგად დაუსაბუთებელი და უკანონო ქონების ჩამორთმევის ნორმებმა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსიდან სამოქალაქო სამართლის საპროცესო კოდექსში გადაინაცვლა.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის XLIV1 თავი (წარმოება რეკეტული ქონების, თანამდებობის პირის, ქურდული სამყაროს წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშეწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით მსჯავრდებული პირის ქონების ჩამორთმევასა და სახელმწიფოსათვის გადაცემასთან დაკავშირებით) არეგულირებს უკანონო და დაუსაბუთებელი ქონების ჩამორთმევის წესებს, თუმცა აღნიშნული თავით გათვალისწინებული დებულებები ვრცელდება მხოლოდ „თანამდებობის პირებზე“, რაც გულისხმობს „საჯარო სამსახურში ინტერესთა შეუთავსებლობისა და კორუფციის შესახებ“ კანონით გათვალისწინებულ პირებს, საჯარო მოხელეებს, სსიპ-ის ხელმძღვანელს ან მის მოადგილეს, აგრეთვე სახელმწიფო საწარმოს (რომელშიც სახელმწიფო ფლობს წილის 50%25-ს ან მეტს) ხელმძღვანელობის/წარმომადგენლობის უფლებამოსილების მქონე პირს.

საქართველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობა „ქონების ჩამორთმევას“ ითვალისწინებს როგორც სასჯელის სახეს⁹ და იგი შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ნებისმიერი პირის მიმართ დამატებითი სასჯელის სახით. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული კორუფციული ქონების ჩამორთმევის წესები კი, შესაძლოა გამოყენებულ იქნეს მხოლოდ კონკრეტულ პირთა წრის მიმართ, რაც გარკვეულწილად ეწინააღმდეგება OECD-ის მე-9 რეკომენდაციას, რომლის თანახმად, „შესაძლებელი უნდა იყოს ქონების ჩამორთმევის გამოყენება ყველა კორუფციულ და კორუფციასთან დაკავშირებულ ქმედებასთან მიმართებით“.

ამასთან, საქართველოს ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის სამოქმედო გეგმა არ ითვალისწინებს ქონების ჩამორთმევის პროცედურების მონიტორინგსა და აღნიშნული პროცედურების გამოყენების არადისკრიმინაციული და თვითნებური გამოყენების შეფასების ვალდებულებას, როგორც ეს გათვალისწინებულია მე-6 დამატებითი რეკომენდაციით, შესაბამისად, რეკომენდაცია ვერც ამ ნაწილში ჩაითვლება შესრულებულად.

OECD-ის რეკომენდაცია №10 - იურიდიული პირების პასუხისმგებლობა კორუფციული დარღვევისათვის წარმოადგენს კორუფციის შესახებ ყველა საერთაშორისო აქტით აღიარებულ საერთაშორისო სტანდარტს. საქართველომ, შესაბამისი გამოცდილების მქონე ორგანიზაციებთან ერთად (როგორიცაა: OECD და ევროპის საბჭო) უნდა უზრუნველყოს კორუფციული დარღვევებისათვის იურიდიული პირების პასუხისმგებლობის ეკონომიკური და ეფექტური დანერგვა.

იურიდიული პირების პასუხისმგებლობის შემოღების აუცილებლობას ითვალისწინებს ასევე GRECO-ის მეორე შეფასებითი რაუდნის ფარგლებში შემუშავებული რეკომენდაციები. XII რეკომენდაციაში აღნიშნულია:

I. საჭიროა შეიცვალოს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული კორპორაციულ პასუხისმგებლობასთან დაკავშირებული დებულებები, რათა უზრუნველყოფილ იყოს იურიდიულ პირთა პასუხისმგებლობის საკითხის დასმა, როცა ფიზიკური პირის მიერ განხორციელებული არასათანადო ზედამხედველობა ან კონტროლი კომისიას საშულებას აძლევს 24 საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი, მე-40 მუხლი განახორციელოს ქრთამის აღება და ფულის გათეთრება და ვინმეს გავლენით გარიგებაში შესვლა;

II. იურიდიული პირების სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის საკითხებზე უნდა ჩატარდეს ტრენინგები შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე საჯარო მოხელეებისათვის, რათა უზრუნველყოფილ იყოს ამ დებულებების სრულყოფილი გამოყენება ქრთამის აღების, ფულის გათეთრების ან ზეგავლენით ვაჭრობის შემთხვევებში.

წარმოდგენილი რეკომენდაციების საფუძველზე, სისხლის სამართლის კოდექსში შემოღებულ იქნა იურიდიული პირების პასუხისმგებლობის საკითხი, კერძოდ, სისხლის სამართლის კოდექსს დაემატა „კარი მეექვსე¹ - იურიდიული პირის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა“.

სისხლის სამართლის მიზნებისათვის იურიდიულ პირებში იგულისხმებიან როგორც სამეწარმეო, ისე არასამეწარმეო იურიდიული პირები და მათი უფლებამონაცვლეები.

იურიდიული პირისათვის სასჯელის სახეებად განსაზღვრულია¹⁰:

ა) ლიკვიდაცია;
ბ) საქმიანობის უფლების ჩამორთმევა;
გ) ჯარიმა;
დ) ქონების ჩამორთმევა.

აღნიშნული რეკომენდაცია შეიძლება ჩაითვალოს შესრულებულად.

OECD-ის რეკომენდაცია №11 - ნათელი, მარტივი და გამჭვირვალე წესები უნდა იქნეს შემოღებული იმუნიტეტის მქონე პირთა წრის შემცირებისათვის (მაგალითად, დეპუტატობის კანდიდატები) ან ზოგიერთი კატეგორიისათვის უნდა შეიცვალოს იმუნიტეტის მოცულობა (მაგალითად, მართლმსაჯულების სფეროში) იმისათვის, რომ არ მოხდეს ოფიციალური მოვალეობების ბოროტად გამოყენება.

აღნიშნული რეკომენდაციის შესასრულებლად განხორციელდა მთელი რიგი საკანონმდებლო ცვლილებები. შეიცვალა საქართველოს კონსტიტუციის 52-ე მუხლი და შესაძლებელი გახდა პარლამენტის წევრთა დაკავება დანაშაულზე წასწრების შემთხვევაში, ასევე იმუნიტეტით სარგებლობა შეეზღუდათ სხვადასხვა თანამდებობის პირებს.

აღნიშნული საკანონმდებლო ცვლილებების საფუძველზე რეკომენდატორი აღნიშნულ რეკომენდაციას არსებითად შესრულებულდ მიიჩნევს.

OECD-ის რეკომენდაცია №12 - კორუფციული საქმეების გამოძიების აღსრულების სფეროში ეფექტიანი საერთაშორისო თანამშრომლობის უზრუნველყოფა.

საქართველოს ხელისუფლებას „ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის“ 5.2. პუნქტის თანახმად, აღებული აქვს საერთაშორისო კონვენციების რატიფიცირების ვალდებულება, კერძოდ, ესენია: „კორუფციის წინააღმდეგ გაერთიანებული ერების კონვენცია“ და „ევროპის საბჭოს კორუფციის შესახებ სისხლის სამართლის კონვენცია“ და მისი დამატებითი ოქმი.

საქართველო მიუერთდა სისხლის სამართლის კონვენციას¹¹, თუმცა ჯერ კიდევ არ მოუხდენია „კორუფციის წინააღმდეგ გაერთიანებული ერების კონვენციის“ რატიფიცირება. ამასთან, როგორც წარმოდგენილი შეფასებიდან ჩანს, საქართველოს კანონმდებლობა მრავალ საკითხში ჯერ კიდევ ვერ აკმაყოფილებს კორუფციასთან ბრძოლის საერთაშორისო სტანდარტს, შესაბამისად, აღნიშნული რეკომენდაცია ვერ ჩაითვლება სრულად შესრულებულად.

GRECO-ის მეორე შეფასებითი რაუნდის II რეკომენდაცია ითვალისწინებს ფულის გათეთრების დანაშაულთან დაკავშირებით არსებული 5000-ლარიანი ლიმიტის შემცირებას ან ასეთი ზღვრის საერთოდ გაუქმებას. საქართველოს ანტიკორუფციული სტრატეგიის შესრულების სამოქმედო გეგმის 4.4 პუნქტი ასევე ითვალისწინებდა ფულის გათეთრებისათვის, როგორც დანაშაულისათვის, დაწესებული 5000-ლარიანი ზღვრის გაუქმებას.

2005 წლის დეკემბერში სისხლის სამართლის კოდექსში განხორციელებული ცვლილებების შედეგად, კოდექსის 194-ე მუხლს (უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაცია ფულის გათეთრება) დაემატა შემდეგი შინაარსის შენიშვნა:

„ამ მუხლის მიზნებისათვის უკანონო შემოსავლად არ ჩაითვლება საგადასახადო სფეროში ჩადენილი დანაშაულით მიღებული შემოსავალი, აგრეთვე შემოსავალი 5 ათას ლარამდე“.

ამრიგად, აღნიშნული მუხლის თანახმად, უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაცია 5000 ლარამდე არ ითვლებოდა ფულის გათეთრების დანაშაულად, რაც, საერთაშორისო ორგანიზაციების აზრით, არ წარმოადგენდა მართებულ ზღვარს და საჭირო იყო მისი გაუქმება ან მნიშვნელოვნად შემცირება.

2006 წლის 25 ივლისს სისხლის სამართლის კოდექსში შეტანილი ცვლილებების შედეგად აღნიშნული ზღვარი გაუქმდა, შესაბამისად, რეკომენდაცია შეიძლება ჩაითვალოს შესრულებულად.

____________________

1. აღნიშნული კონვენციის რატიფიცირების ვალდებულება გათვალისწინებულია საქართველოს ანტიკორუფციული სტრატეგიით

2. საქართველოს მთავრობის 2008 წლის 17 იანვრის №24 განკარგულებით კანონპროექტი 2008 წლის იანვარს წარედგინა პარლამენტს განსახილველად. კანონპროექტის პლენარულ სხდომაზე განხილვა დაგეგმილი იყო 12-დან 15 თებერვლამდე, თუმცა განხილვის პროცესი შეჩერდა საკომიტეტო სტადიაზე.

3. გაერთიანებული ერების გენერალური ასამბლეის 1996 წლის 12 დეკემბრის № 51/59 რეზოლუცია

4. კორუფციის წინააღმდეგ მოქმედება“ და მისი დანართი «საჯარო მოხელეთა ქცევის საერთა- შორისო კოდექსი“

5. ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის №R (2000) 10 რეკომენდაცია „საჯარო მოხელეთა ქცევის კოდექსის თაობაზე» და მისი დანართი „საჯარო მოხელეთა ქცევის მოდელური კოდექსი“

6. იხ.საქართველოს მთავრობა თაკარა მზის ქვეშ - VII გამოცემა, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, 2007 წელი

7. დამხმარე მოსამსახურე არის ტექნიკური მუშაკი, რომელიც შრომითი ხელშეკრულებით მიიღება დაწესებულების შტატით გათვალისწინებულ დამხმარე მოსამსახურის თანამდებობაზე

8. შტატგარეშე მოსამსახურე არის პირი, რომელიც დანიშვნით ან შრომითი ხელშეკრულებით გარკვეული ვადით მიიღება სამსახურში არამუდმივ ამოცანათა შესასრულებლად

9. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი, მე-40 მუხლი

10. სისხლის სამართლის კოდექსის 1073 მუხლი

11. საქართველოს პარლამენტის 2006 წლის 14 დეკემბრის №3956 დადგენილება

საჯარო სამსახურის გამჭვირვალობა OECD-ის რეკომენდაცია № 13 - საჯარო სამსახურში დამსახურების მიხედვით მიღებისა და დაწინაურების წესების დანერგვა.

GRECO-ის მე-5 რეკომენდაცია შეეხება საჯარო მოხელეთა დანიშვნისა და დაწინაურების საკითხებს. რეკომენდაციის თანახმად:

„შემოღებულ იქნეს საჯარო მოხელეთა გამჭვირვალე და მიუკერძოებელი დაქირავებისა და სამსახურებრივი დაწინაურების ერთიანი წესები და გატარდეს ღონისძიებები მათი სამართლიანი და მიუკერძოებელი შეფასების უზრუნველსაყოფად“.

გაეროს კონვენცია „კორუფციის წინააღმდეგ“ განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს საჯარო მოხელეთა დანიშვნისა და დაწინაურების საკითხებს. აღნიშნულ საკითხებს ეთმობა კონვენციის მე-7 მუხლი.

საქართველოს ანტიკორუფციული სტრატეგიის შესრულების სამოქმედო გეგმის 1.8 პუნქტით გათვალისწინებულია „ერთგვაროვანი და გამჭვირვალე სტანდარტების დამკვიდრება საჯარო სამსახურში პირის დასაქმებისა და დაწინაურების პირობების გაუმჯობესების უზრუნველყოფის მიზნით“.

საქართველოს კანონმდებლობაში საჯარო მოხელეთა სამსახურში მიღების წესებს არეგულირებს კანონი „საჯარო სამსახურის შესახებ“. ამ კანონით განსაზღვრული დებულებები საკმაოდ ბუნდოვანია. არ არსებობს ერთიანი სტანდარტი, რომელიც განსაზღვრავს საჯარო სამსახურში მიღების ზოგად წესს. ამდენად, მოხელეთა თანამდებობაზე დანიშვნა და დაწინაურება, ფაქტობრივად, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში სუბიექტური გადაწყვეტილების საფუძველზე ხდება.

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ კანონის თანახმად, მოხელე სამსახურში მიიღება თანამდებობაზე დანიშვნით ან არჩევით. კოდექსის 29-ე მუხლით განსაზღვრულია თანამდებობაზე დანიშვნა კონკურისის წესით. აღნიშნული მუხლის ფორმულირებიდან გამომდინარე, გაურკვეველი რჩება, სამსახურში მიღებისას კონკურსის ჩატარება სავალდებულოა თუ ნებაყოფლობითი. ასევე გაურკვეველია, კონკურსის შედეგების გათვალისწინება სავალდებულოა, თუ ესეც სუბიექტურ ნებაზეა დამოკიდებული.

ასეთივე ბუნდოვანი დებულებები მოქმედებს ატესტაციასთან დაკავშირებით. აქაც გაურკვეველი რჩება, ატესტაციის შედეგების გათვალისწინება სავალდებულოა, თუ ის მხოლოდ რეკომენდაციულ ხასიათს ატარებს.

სამოქმედო გეგმის შესრულების ანგარიშის 7.6. პუნქტი ეთმობა საჯარო სამსახურში დაქირავების წესების სრულყოფას და გამარტივებას, პროფესიული შერჩევის/შეფასების წესების შემუშავებას, კადრების მართვისათვის მონაცემთა ბაზის ფორმირებასა და მუდმივ განახლებას.

ანგარიშში ნათქვამია: „მომზადებულია საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებათა პროექტები: „საჯარო თანამდებობათა დასაკავებელი კონკურსის წესის დამტკიცების შესახებ“ და „საჯარო მოხელეთა ატესტაციის წესის დამტკიცების შესახებ“. აღნიშნული პროექტები ითვალისწინებს საჯარო სამსახურში დაქირავებისა და მოსამსახურეთა შეფასების წესების სრულყოფას. ბრძანებულებათა პროექტები უკვე წარედგინა საქართველოს პრეზიდენტის ადმინისტრაციას“.

საქართველოს პრეზიდენტს ზემოაღნიშნული ბრძანებულებები არ გამოუცია. საჯარო მოხელეთა კონკურსისა და ატესტაციის მარეგულირებელი ნორმები კი კვლავ ხარვეზიანი რჩება.

საჯარო სამსახურში მიღებასა და დაწინაურებასთან დაკავშირებული ხარვეზების გარდა, პრობლემატურია საჯარო მოხელეთა სამუშაო აღწერილობის არარსებობის საკითხიც. საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად, აუცილებელია შემუშავდეს მოსამსახურეთა სამუშაოს აღწერილობა, რომელიც შეძლებისდაგვარად ერთნაირი იქნება ყველა საჯარო დაწესებულებისათვის.

სამოქმედო გეგმის შესრულების ანგარიშის 7.5. პუნქტი ითვალისწინებს „ნათლად გაწერილი და შეძლებისდაგვარად ერთგვაროვანი თანამდებობრივი აღწერილობების შემუშავებას იმ დაწესებულებებში, რომლებიც ეწევიან მომსახურებას“. ანგარიშის თანახმად, „საჯარო სამსახურის ბიურომ“ მოამზადა მეთოდიკური მასალა „თანამდებობის აღწერის სტრუქტურის, შედგენის, შეთანხმებისა და დამტკიცების წესის შესახებ“, თუმცა აქტი კანონმდებლობაში მიღებული არ არის და შესაბამისად მოცემულ წესებს არც ნორმატიული სახე აქვს.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, განხილული რეკომენდაციები შესრულებულად ვერ ჩაითვლება.

საქართველოს ეროვნული და საერთაშორისო ანტიკორიფციული ვალდებულებების შესრულების განხილვის შედეგად ნათელი ხდება, რომ ეროვნული და საერთაშორისო ანტიკორიფციული ვალდებულებების შესრულების სტატისტიკაში ჭარბობს შეუსრულებელი პუნქტების რაოდენობა, კერძოდ კი, სტატისტიკა ასეთია:

1. GRECO - ს რეკომენდაციებიდან სრულად შესრულდა 2 რელპმენდაცია; მაწილობრივ შესრულდა 1; 11 კი არ არის შესრულებული.

2.OECD - ის რეკომენდაციებიდან სრულად შესრულდა 4 რეკომენდაცია, ნაწილობრივ შესრულდა 5, 12 კი არ შესრულებულა.

3. საქართველოს ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის შესრულების სამოქმედო გეგმიდან შესრულდა 12 პუნქტი, ნაწილობრივ შესრულდა 10 პუნქტი; 27 კი არ შესრულებულა.

მოცემული კვლევის მიზანი იყო იმ ობიექტური რეალობის ასახვა, რომლის წინაშეც საქართველო დგას. იმის დადგენა, რეალურად რა ქმედებები ხორციელდება ქვეყანაში კორუფციასთან საბრძოლველად, რამდენად ეფექტიანი და საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისია ისინი.

როგორც ზემოთ მოყვანილი ანგარიშიდად იკვეთება, მიუხედავად იმ წარმატებებისა, რასაც, საქართველომ მიაღწია უკანასკნელი წლების განმავლობაში ანტიკოუფციული კუთხით, მრავალი საკანონმდებლო და პრაქტიკული პრობლემა კვლავაც აქტუალურია. აუცილებელია არაერთი ძირეული და რთული რეფორმის გატარება იმისათვის, რომ კორიფციული სისტემის არსებობა შეუძლებელია გახდეს. უნდა შეიქმნას და ამუშავდეს კონტროლისა და ზედამხედველობის დამოუკიდებელი და ეფექტიანი მექანიზმები, შემუშავდეს დახვეწილი საკანონმდებლო ფაზა. ამრიგად, საერთაშორისო ორგანიზაიცებისა და მოსახლეობის წინაშე მთავრობის მიერ აღებული ვალდებულებების სრულად შესრულება საქართველოს ჯერ კიდევ წინ აქვს.

საქართველოს ეროვნული და საერთაშორისო ანტიკორუფციული ვალდებულებების შესრულების მონიტორინგი

GRECO -ის რეკომენდაციების შესრულება

ეროვნული ანტიკორუფციული სტრატეგიის შესრულების სამოქმედო გეგმის ანგარიში