ბომარშეს კომედია, 1775-ში დაწერილი

((L'Amour Peintre.)

ფრანცუზულიდამ გადმოთარგმნილი

და ვიყავ მამა, და ვერ მოვჰკვდი.
ზაირა, მოქმედება II.

მოქმედნი პირნი:

გრაფი ალმავივა, ისპანიის გრანდი, უცნობი მიჯნური როზინანსი.

ბართოლო, აქიმი, აპეკუნი როზინასი.

როზინა, მაწვილი ქალი, ჩამომავლობით კეთილშობილი, ბართოლოს სააპეკო ობოლი.

ფიგარო, დალაქი სევილიაში.

დონ-ბაზილიო, მეორგანოე, მუზიკისა და სიმღერის ოსტატი როზენასი.

ჭაბუა, ძველი მოსამსახურე ბართოლოსი.

ფხიზელა, მეორე მოსამსახურე ბართოლოსი, მოსულელო და მძინარა ბიჭი.

ნოტარიუსი.

ალკადი, სამართლის კაცი, ან სუდებნი პრისტავი ისპანიაში.

რამდენიმე ალგვაზილი (სამსახურის კაცნი) და მოსამსახურე ჟინჟღილებით.

ტანთ-საცმელი ამათი

ძველი ისპანიური მორთულობის მიხედვით.

გრაფი ალბავივა, ისპანიელი გრანდი (თავადი), როზინას უცნობი მიჯნური. რომ გამოვა პირველს მოქმედებაში, შალვარი და მოკლე კაბა აცვია აბრეშუმის ფარჩისა; მოსასხმელი ასხია მუქი და განიერი; შლაპა შავი, დაუალი, გარს მხიარული ფერის ლენტ შემოვლებული — მეორე მოქმედებაში გამოვა სალდათის მუნდრით, ულვაშიანი და მაღალ ჩექმებიანი. — მესამეში ბაკალავრად[1] მორთული; თმა ირგვლივ შემოკვეცილი; ველზედ განიერი თეთრი საუელო; მოკლე კაბა, შალვარი, ფეხთ-საცმელი — აბბატური (მღვდლური). მეოთხე მოქმედებაში სადღესასწაულოდ არის მორთული და ისე მდიდრულად, როგორც ისპანიის გრანდს შეეფერება. ზედ ასხია დიდი და განიერი, ისევ მუქი მოსასხმელი, რომელშიაც სულ არის გახვეული.

ბართოლოს, აქიმს, როზისას აპეკუნს, აცვია შავი მოკლე კაბა, ყელამდინ შეღილული; თავზედ დიდი ფარუქი; საყელო და სამაჯურები აწეული; შავი სარტყელი; როდესაც გარეთ გამოვა, გრძელი ჭიაფერი წამოსასხმელი ასხია.

როზინა, ყმაწვილი გვამი, კარგი გვარის შვილი, ბართოლოს საპეკო ობოლი; აცვია ისპანიური ქალის ტანსაცმელი.

ფიგაროს აცვია ტანსაცმელი ისპანიის მიორისა. ჟილეტი და ნიფხავი აბრეშუმისა ვერცხლის ხრიკებითა და ღილებით შეღილული; დიდი აბრეშუმის სარტყელი; წვივ-საკრავები გამომურუჯული და რკოებით ჩაკიდებული ორივე წვივიდამ; მოკლე კაბა ისეთი მხიარული ფერისა, რომ ჟილეტის ფერს სულ არ უდგებოდეს; წინდები თეთრი; ფეხ-საცმელი უომრალი. თავზედ ხურავს აბრეშუმის ბადე; შლაპა თეთრი, გარეშემო ფერადი ლენტი; ქალური უელსახვევი, ძალიან გამოშვებული.

დონ-ბაზილიოს, მეორგანოეს და როზინას ოსტატს, თავზედა ხურავს შავი, დაბალი და განიერი შლაპა; გძელი კაბა და გძელი მანტო (მოსასხმელი) უხელოთ და უსამაჯუროთ, ჭაბუა, ხნიერი მსახური ბართოლოსი.

ფხიზელა. მოსულელო და მძინარა ბიჭი. ორთავე აცვიათ გალიციურად; ჟილეტი აქლემის ფერი; ტყავის განიერი სარტყელი; კაბა ნიფხავი თეთრი, სახლები უურთმაჯებიანი.

ნოტარიუსი.

ალკადს გრძელი წკეპლა უჭირავს ხელში.

საქმე სწარმოებს სევილიაში, პირველს მოქმედებაში ქუჩაზედ და როზინას ფანჯრები წინ; დანარჩენი სამი მოქმედება დოკტორ ბართოლოს სახლში.

მოქმედება პირველი.

თეატრი წარმოადგენს სევილიაში ერთ ქუჩას, სადაც ფანჯრები ყველგან დარკინულია, რკინის რიკულით.

გამოსვლა პირველი.

გრაფი, მარტო, განიერი მუქი წამოსასხმელი ასხია და დაბალი შლაპა ჰხურავს. საათს დახედავს და დადის.

გრაფი. დღე ჯერ ისე არ არის მიწურული, როგორც მეგონა. ფანჯარას რომ მოადგება ხოლმე, ჯერ კიდევ გვიან არის ის დრო. მაგრამ ისევ ადრე მოსვლა სჯობია, რომ იმის დანახვის წამი არ გამომეპაროს. სასახლეში რომ მიმიხვდებოდეს ვინმე, რომ მადრიდიდამ ოთხას ვერსზედა ვარ და უოველ დილას ისეთი ქალის იანჯრებ წინა ვდგევარ ხოლმე, რომ ხმაც არსად გამიგონია ჯერ იმისი, ჩემსას იტყოდა, ეს ძველი, იზაბელას დროს ისპანიელი არის ვინმეო. — რა ტომ არა? ყველა თავისს ბედნიერებასა ნატრულობს. ჩემი აქ არის, როზინას გულში. მაგრამ რა? სევილიამდინ ქალს გაეკიდოს კაცი, როდესაც მადრიდი და სასახლე ყოველ ნაბიჯზედ ყოველ გვარ გაუჭირვებელ სიამოვნებას წარმოუდგენენ? — კიდეც

ამას გამოვექეც მე იქიდამა, დავიღალე იმდენი გამარჯვებისაგან, რასაც აგრე გვიადვილებს ზოგან გამოსარჩენი, ზოგან ჩვეულება და ზოგან ამაოთა მოყვარება. უკეთესი რა იქნება, რომ ქალის გულში შენი სიუვარული ენთოს საკუთრად შენთვის და არა რისამე მიხედულობით. ამის დაჯერებას რომ შევიძლებდე... ეს ვიღა მოეხეტება...

გამოსვლა მეორე.

ფიგარო და გრაფი დამალული.

ფიგარო. (ზურგზედ განიერი ლენტით გიტარა კიდია, ხელში ქაღალდი და კარანდაში უჭირავს და მხიარულად მოიმღერის:)

რას მიქვიან!... შორს ჩვენგან,
სევდა ხარ, თუ ნაღველო; ღვინოვ,
შენ გენაცვალე ჩვენო გამახარელო!
შენ რომ არ გასჩენოდი, კაცს რა ეშველებოდა ?
იცხოვრებდა ტუტუცად უდროვოდ ჩაკვდებოდა.

აქამდის გვარიანათ მოდის, ჰენ, ჰენ.
უდროვოდ ჩაკვდებოდა.
ღვინო და უსაქმობა
ჩემს გულზედა ცილობენ

არა; ცილობენ კი არა, მშვიდობიანათ ერთათა ჰფლობენ...
შუა იყოფენ ჩემს გულს.

ხომ ითქმის იყო იენო?... ან მე რას ვამბობ, კაცმა მკითხოს. ჩვენი ოპერის მთხზველები აგრე კი არ უკვირდებიან საქმესა. დღეს, — თქმათ არა ღირს, მართალია, მაგრამ იმღერიან:

(იმღერის)

ღვინო და უსაქმობა
შუა იყოფენ ჩემს გულს.

მინდა ისეთი რითიმე დავაბოლოვო, კარგი რამ იყოს, ელვარე, ბრწყინვალე, თითქო აზრიც გამოდიოდეს რამე.

(ერთი მუხლით იჩოქებს, იმღერის და სწერს)

შუა იყოფენ ჩემს გულს:
ერთი ჩემი სატრფოა,
მეორეს უძღვნი ჩემს სულს.
ო, ეს სულ არ ვარგა; ერთი ერთმანეთის შესადარი, შესაწონი უნდა იყოს რამე:
ერთი ჩემი სატრიკოა,
მეორე ....
მეორე? რა? ჰო, დიაღ,
მეორე მხლებელია.
ძალიან კარგი, ბარაქალა ფიგარო...
(მღერის და სწერს)
ღვინო და უსაქმო
ორიგ სანატრელია:
ერთი ჩემი სატრფოა,
მეორე მხლებელია,
მეორე მხლებელია,
მეორე მხლებელია.
ჰენ, ენ. საკრავსაც რომ მივაეოლებთ, ზოგი მაშინა ვნახოთ! შეთქმულო ბატონებო, რასაც ვამბობ მცოდნია თუ არა. (გრაფს დაინახავს) ეს აბბატი მინახავს სადღაცა. ადგება)
გრაფი. (ცალკე) ეს კაცი როგორღაც მეცნობა.
фიგარო. არა, აბატი არ არის. შეხედულობა მედიდური, დიდ კაცური...
გრაფი. რაღაც სასაცილო. მიხი მოხი...
фიგარო. მე კი არ დავანვბე, დამაბეზღეს და დამანებებინეს. შემშურდა ხელთა სიმარდე და ფერის უცვალებლობა
გრაფი. კარგია, კარგია! დამეხსენ ღვთის გულისათვის! ლექსების გამოთქმაც გისწავლია? დაგინახე, მუხლზე სჯღაბავდი რაღასაცა და sa დილითვე იმღერდი,
фიგარო. სწორეთ ეგ არის ჩემი უბედურების მიზეზი, თქვენო. ბრწყინვალებავ. მინისტრს რომ მიართვეს ჩემი გამოთქმული, და შემიძლია ვთქვა, ლამაზათ გამოთქმული, თაიგულები; რომ მოახსენეს, გაზეთებშიაც აბეჭდინებს. ზოგის საკიცხავსა და ზოგის საქებარს ლექსებსაო: ერთის სიტყვით, რომ შეიტყო. რო ვსწერდი და ვიბეჭდებოდი, — ტრაგედიურათ განრისხდა და თანამდებობიდამ გადამხუენა, აქაო და მთხზველობა და სამსახურის თანამდებობა ერთათ ვერ მოთავსდებიანო.
გრაფი. ძლიერ მართალია. და შენ ის აღარსად წარმოგიდგენია?
фიგარო. მეტად ბედნიერად მიმაჩნდა ჩემი თავი, რომ იმისგან დავიწუებული ვიყავი, რადგან ვიცი, რომ დიდი-კაცისაგან ჩვენთვის ისიც დიდი სიკეთე არის, რომ ცუდს არას შეგვამთხვევდეს.
გრაფი. ყველას არ ამბობ. მე მახსოვს, ჩემ სამსახურში კარგა ცუღლუტი რამ იყვი.
фიგარო. ე, ბატონო, ეგ ის არის, რომ საწვალ კაცს ნაკლებობა არა ჰქონდეს რაო.
გრაფი. სიზარმაცე, დაუდევრობა...
фიგარო. რასაც ღირსებას მსახურისაგან გამოელიან, თქვენი ბრწჟინვალება ნეტა ბევრს იცნობს ისეთ ბატონსა, რომ მოსამსახურობის ღირსი იყოს?
გრაფი.კაი სიტყვაა? და შენ ქალაქს მოატანე?
фიგარო. არა, მაშინვე არა.
გრაფი. (შეაყენებს.) ერთ წამს... მეგონა გამოიხედა მეთქი... შენ შენი თქვი, მე ყურს გიგდებ.

фიგარო. მადრიდს რომ დავბრუნდი, მინდოდა ისევ ჩემი მწიგნობრობის ნიჭი გამომეეენებინა და ვთქვი ჩემ გუნებაში, თეატრი იქნება მეთქი საპატიო ასპარეზი...

გრაფი. ღმერთო შენ შემიწყალე!

фიგარო. (ამის ლაპარაკში გრაფი ხშირად ფანჯრებისაკენ იყურება.) სწორე მოგახსენოთ, კარგათ არ ვიცი რა მიზეზი იყო, დავწინაურდი; პარტერი ჩინებული გამრჯელი ხალხით გავავსე; ხელები ჰქონდათ... რა სატყაპუნებელა იქნებოდა უკეთესი. ხელთათმანები, წკეპლები, რაც კი ტაშს აყრუებს, ყველა აკრძალული მქონდა და წარმოდგენას წინათ ყავახანაც არ მიშლიდა თავისებური მასპინძლობას: მაგრამ შეთქმულებმა იმდენი იოსტატეს

გრაფი. რომ უფალი ავტორი ძირს დასცეს.

фიგარო. როგორც სხვანი; რატომ არა? იმათ მისტვინეს; მაგრამ რომ შევიძლებდე და თავს მოუერიდე

გრაფი. მოაწყენდი და იმით გადაახდევინებდი,

ფიგარო. როგორ გადავახდევინებდი, რომ იცოდეთ. გრაფი. იმუქრები? შენ არ იკი. რომ სასამართლოში ოც-დაოთხი საათის მეტი ვადა არა ვისა აქვს, რომ მოსამართლეზედ სამდურავი განაცხადოს?

ფიგარო. თეატრში ოც-და-ოთხი წელიწადიც არის. სიცოხლე მეტათ მოკლეა, რომ იმისთანა ჯავრი გულში ჩაიქროს კაცმა,

გრაფი. შენი სასაცილო რისხვა მაცინებს. მაგრამ მადრიდს რათ ღამ დაგანებებინა თავი, ამას კი აღარ მეუბნები .

ფიგარო. ჩემმა ზცველმა ანგელოზმა, თქვენო ბრწუინვალებავ, რადგან იქამდინ ბედნიერი ვარ, რომ ჩემი პირველი ბატონი გიპოვეთ. მადრიდში მწიგნობრები სწორეთ მგლებსა ჰგვანან, ყოველთვის ერთი–ერთმანეთს უტევენ და ერთმანეთსა სწეწენ; ისე არიან ერთმა ნეთზედ გადაკიდებული, რომ როგორც ყოველი მწერი, ბუზანკალი, კოღო, კრიტიკოსი, კრაზანა, მეშურნე, მეფურცლე, მეწიგნე, ცენზორი, ყველა, რაც რამ საბრალო მწიგნობრის კანს ეტანება, აფრინდელ ბა და უკანასკნელს წვენსა სწოწნის, ისე ეხვევიან და ისე ირევიან ერთმანეთში; მწერლობით დაქანცული, თავის-თავისაგან მობეზრებული, სხვებისაგან გულ-გაფუჭებული, უულამდინ ვალში ჩაილული და ჯიბე დაცალიერებული, და ბოლოს ამისი დამჯერებელი, რომ უბრალო სამართებლის საშოვარი მწერლის საშოვარზედ ბევრით უმჯობესია, — გამოვედი მადრიდიდამ; ბარგი-ბარხანა ზურგზედ გადავიჯვარედინე, ფილოსოიურად გამოვიარე ორივე კასტილია, ლამანჩი, ესტრამადურა, სიურრა-მორენა, ანდალუზია, — ერთ ქალაქში შეწყნარებულმა, მეორეში დამწუვდეულმა, და უოველგან გადანახადის თავს–გადამვლებმა; ზოგთაგან ქებულმა, ზოგთაგან გინებულმა; კარგის დამეოლმა, ავის ამ ტანმა; სულელის დამცინმა, ბოროტის გამკიცხმა; ჩემი სიღარიბის მასხარად ამგდებმა, სხვისი სიმდიდრის არაფრად ჩამგდებმა, მოვატანე როგორც იყო ამ სევილიას, აქ დავბინავდი და ახლა მზათ გასუ ლავარ რომ ისევ თქვენს სამსახურს შეუდგე და. რასაც მიბძანებთ და დამსაქმებთ, შევასრულო.

გრაფი. რამ გასწავლა მაგისთანა მხიარული ფილოსოფია?

ფიგარო.. უბედურობის შეჩვევამ. ვეშურები ყველაფერზე ვიცინო, რომ ტირილმა არ დამასწროს. რას შესცქერით აგრე მანდეთა?

გრაფი. არიქა, თავს უშველოთ!

ფიგარო. რატომ?

გრაფი. გამოსწიე მეთქი, შე საცოდავო, თორემ დამღუპავ. (იმალებიან).

გამოსვლა მესამე.

ბართოლო, როზინა. (მეორე სართულის და ეღება და ორნი მოადგებიან.)

როზინა. ო, რა საამოა წმინდა ჰაერი. ათასში ერთხელ თუ ეღება ეს ფანჯარა...

ბართოლო. ეგ რა ქაღალდი გიჭირავს?

როზინა. ეს გუშინ ოსტატმა მომცა. ამაო გაფთხილების შაირი.

ბართოლო. ამაო გაფთხილება რას მიქვია?

როზინა. ახალი კომედიაა ერთი, ბართოლო. ახალი რამ დრამა[2] კიდევა; ახალი რამ სისულულე კიდევა

როზინა. იქნება, მე რა ვიცი.

ბართოლო. ეჰ, ეჰ! ჟურნალები და მთავრონა შეგვატყობინებენ. ბარბაროსობის დროა.

როზინა. ყოველთვის ამ ჩვენს საბრალო დროს ემდურით.

ბართოლო. ნურას უკაცრავათ — და აბა რა წარმოადგინა საქებარი? ყოველ–ნაირი სისულელე: თავისუფალი მზრახველობა; მიმზიდველობა, ესე იგი, ატტრაქცია; ელვაობა, ესე იგი, ელეკტრიზმო; ტოლერანტიზმო, ესე იგი — თმენა ყოველი რჯულისა; ინოკულაცია, ესე იგი, უვავილის აცრა, ქინაქინა, ენციკლოპედია და დრამა...

როზინა. (ქაღალდი ვარდება ხელიდამ.) ო! ჩემი ლექსი, ლექსი გამვარდა თქვენს ლაპარაკში. არიქა, გაიქეცით, გაიქეცით, თორემ დამეკარგება.

ბართოლო. ეს რაღა ჭირია რაც გიჭირავთ. გეჭიროთ ბარემა (ქვეით ჩადის.)

როზინა. (გარეთ იყურება და ქუჩაში ხელს ანიშნებს.) სტ. სტ. (გამოჩნდება გრაფი). საჩქაროთ აიღეთ და თავს უშველეთ. (გრაფი მიაფრინდება, აიტაცებს ქაღალდსა და გავა.)

ბართოლო. (გამოვა ქუჩაში და ეძებს. რა იქნა, ვერსადა ვხედავ.

როზინა. მანდ უნდა იყოს, კედლის ძირას.

ბართოლო. ეს კარგი საქმე დამსაქმეთ! მაშ გაუვლია ვის

როზინა. მე არავინ დამინახავს.

ბართოლო. (თავისთვის. მეც რო ვეძებ! ბართოლო! კაი სულული ბძანდები, მუგობარო! ამან მაინც გასწავლოს, რომ ქუჩის ფანჯარა არას დროს არ გააღო შინ შევა).

როზინა. (ისევ ზევით.) ჩემი ბოდიშის მომხდელი უბედურებაა ჩემი. მარტოდ მარტო, გამოკეტილში და საზიზღარი ბერიკაცის ხელში მეოფისათვის ვითამ შეცოდება იყოს, რომ ტყვეობიდამ გამოსვლასა ცდილობდეს?

ბართოლო. (ფანჯარას მოადგება.) შინ შემობძანდით, ქალბატონო! სწორეთ ჩემი ბრალია, რომ ლექსი დაკარგეთ, მაგრამ ეს უბედურება მეორეთ აღარ დაგემართებათ. ი რობას გაძლევთ. (ჰკეტს ფანჯარას).

გამოსვლა მეოთხე.

გრაფი, ფიგარო. (ფთხილად შემოდიან.)

გრაფი. ახლა რა რომ შინ შევიდნენ, გავშინჯოთ ეს ლექსი, საიდუმლო რამ უნდა იჟოს. ბარათი ყოფილა.

ფიგარო. ამაო გაფთხილება რას მიქვიაო, კითხულობს

გრაფი. (საჩქაროთ კითხულობს). „თქვენი მეცადინეობა ცნობის „სურვილს მიღვიძებს; ჩემი აპეკუნი რომ შინიდამ გავა, თქვენ დაუ„დევნელათ დაამღერეთ ამ შაირის ხმაზედა და ისეთი რამე მოს „თქვით, რომ შევიტვო როგორმე სახელი, მდგომარეობა და წადილი

მისი, რომელიც თითქო. მოუცილებლად და შედურს როზინას..

ფიგარო. (როგორც როზინა ამბობდა იმ ხმით:) ოჰ, ჩემი ლექსი, ლექსი გამვარდა; არიქა, გაიქეცით, გაიქეცით. (იცინის) აჰ, ა. აჭ, აც!

ოჰ, ქალებო! თუ გინდათ რომ გულ-წრფელი გააეშმაკოთ, კარი უნდა გამოუკეტოთ.

გრაფი. ჩემი სატრფო როზინა?

ფიგარო. თქვენი ეგ ტანისამოსი აღარ მაკვირვებს, ბატონო. არ შიეობას დასდგომიხართ აქა.

გრაფი. ახლა იცი; მაგრამ თუ წამოგცთენია სადმე..

ფიგარო. მე, ბატონო? მე აქ ძმ მძიმე სიტყვას არას ვიტყვი, რჯულისასა და პატიოსნებისას, რასაც სხვანი უოველ–დღე სმარობენ; ჩემი სათქმელი ერთია: ჩემი სავუთარი სარგებლობა არის ჩემი თავდები თქვენთან; ამას შეუწონთ ყველა და...

გრაფი. დიაღ, კარგი. მაშ ესეც შეიტჟე, რომ პრადოს შევთ ხვდი, ექვსი თვეა მას აქეთ, ერთ ყმაწვილ–ქალსა, ისეთ მშვენიერსააკი შენი თვალითა ნახე! მთელს მადრიდში ვეღარსად მივაგენით. რამდენიმე დღეა რაც შევიტვე, რომ სახელათა ქვია როზინა, კარგი გვარის-შვილია, ობოლი და ცოლი ერთის აქაური მოხუცი აქიმისა, რომელსაც ეწოდება ბართოლო

ფიგარო. ლამაზი ჩიტია, ღმერთმანი, ბუდიდამ ძნელი გამოსაუვანი; მაგრამ აქიმის ცოლიაო. ვის მოუხსენებია?

გრაფი. ყველანი ამბობენ.

ფიგარო. ეგ იმისი მოგონილია, მადრიდიდამ რომ მოვიდა, მთხოვნელები თავიდამ მოვიცილოო. თორემ ჯერ ისევ სააპეკოთა ჰუავს; ამ ცოტა ხანში

გრაფი. (სისწრაფით.) არას დროს! ეს რა შევიტყე! გადაწყვეტილი მქონდა უთუოთ უნდა ჩემი მწუხარება შემეტეობინებინა და თურმე გაუთხოვარი ყოფილა. დროს დაკარგვა აღარ შეიძლება; უნდა თავი შევაყვარო და გამოვიხსნა უღირსის ხელისაგან. მაშ ამ აპენ კუნს იცნობ შენა?

ფიგარო. როგორც დედა-ჩემს. გრაფი როგორი რა კაცია?

ფიგარო. კაი მსხვილი, დაბალი ახალ–გაზდა ბერიკაცი, უომრალი, გაქნილი, წვერმოპარსული, რომელიც კიდეც უვლის, კიდეც არაულობს, კიდეც უფთხილდება, კიდეცა სტუქსავს და კიდეც თავს ევლება, ზედ დაჰკანკალებს.

გრაფი. უჰ, ვნახე მე. შენ იმისი ხასიათი მითხარი.

ფიგარო. ბრიევი, ძუნწი, მოარშივე და მეტის-მეტად იჭვნეული, — ქალისათვის კი ჭირივით საჯავრელი.

გრაფი. ასე რომ თავის მოსაწონებელი...

ფიგარო. სულ არა გააჩნია რა.

გრაფი. ეგ უკეთესი. პატიოსნება?

ფიგარო. სწორეთ იმდენი, რამდენიც კაცისთვის საჭიროა, რომ არ ჩამოახრჩონ.

გრაფი. ეგ უკეთესი. მაცთურის დასჯა და თავის გაბედნიერება...

ფიგარო. ორნაირი სიკეთე იქნება, ერთის-თვისაც და ქვეყნისთვისაც. ჩინებული რამ იქნება ზნეობისათვის, ბატონო!

გრაფი. შენ ამბობ, რომ უმწვილი კაცების შიშმა ამოაკეტინა კარებიო?

ფიგარო. ამოგლესასაც რო მოახერხებდეს...

ხომ უარესი. შენ? შეგესვლება ქა?

გრაფი. ეგ ხო

ფიგარო. როგორ თუ შემესვლება! ჯერ ერთი ესა, რომ სადაც მე ვდგევარ, დოკტორისაა ის სახლი და მუქთათა ვდგევარ.

გრაფი. ოო!

ფიგარო. დიაღ! და მე ამის სამაგიეროდ წელიწადში ათ ოქროსა ვპირდები, — ამასაც მუქთათ, რასაკვირველია.

გრაფი. მაშ მისი მდგმური ყოფილხარ.

ფიგარო. უფრო მეტი, დალაქი ვარ იმისი, ექიმი, აფთექარი; ვერცა ვინ სამართებელს ახლებს იქ ხელსა, ვერც ნესტარსა, თუ არ თქვენი ერთ-გული მოსამსახურე.

გრაფი. (გადაეხვევა.) ო! ჩემო კარგო მიგრო! მაშ შენ უნდა იყო ჩემი მხსნელი, ჩემი მფარველი. ჩემი ხელისშემწყობი.

თიგარო. უუურეთ, სარგებლობამ როგორ მალე დაგვაახლოვა. მითხარით რამე მოარშიყეებისა! კიდევ

გრაფი. ბედნიერო ფიგარო! ნახავ ხოლმე ჩემს როზინასა, ნახავ ხოლმე! გესმის შენ ეგ ბედნიერება თუ არა?

ფიგარო. მე რა? მე ხომ არ ვეტრფი იმასა. ჩემმაგიერად რომ თქვენ იყოთ, არ უმჯობინება?

გრაფი. ოჰ, ყველა ჯაშუშების ჩამოცლა რომ მოხერხდებოდეს?

ფიგარო. მეც მაგასა ვიიქრობ.

გრაფე. ერთ ათიოდ სათს მისცა.

ფიგარო. კაცს ოღონდ თავისი საქმე აკეთებინე და არავის დაუშლის.

გრაფი. უეჭველია: მაგრამ?...

ფიგარო. მე ამასა ვკიქრობ, ერთი უბრალო რამ წამალი არა გამოდგება რა?...

გრაფი. ღვთის მტერო!

ფიგარო. იმათთვის ავი კი არა მინდა რა, ჩემი ხელობა იმათ ყველას სჭირდება. საქმე ის არის რომ ყველას ერთათ უაქიმო.

გრაფი. მერე თითონ აქიმმა რომ ეჭვი აიღოს?

ფიგარო. ისე ჩქარა უნდა ვიაროთ, რომ ეჭვის ასაღები დრო აღარა რჩებოდეს. ერთი ფიქრი მომივიდა. მემკვიდრის პოლკი შემოდის ამ ქალაქში.

გრაფი. პოლკოვნიკი ჩემი მეგობარია.

ფიგარო. კარგი. პოლკის მუნდრით შედით დოკტორის სახლში და დაყენების ბარათი მიუტანეთ: უნდა დაგაუენოთ თავის სახლში, მეტი რა ღონე აქვს; — სხვა ჩემ კისერზედ იყოს.

გრაფი. დიაღ კარგი.

ფიგარო. არც ის იქნება ურიგო, რომ გათბეთ.

გრაფი. ეგ რიღასთვის?

ცოტა ნაღვინეობა

ფიგარო. რომ ეჭვი სულ ვერა აიღოს რა და თავის გუნებაში სთქვას, ამას ძილის მეტი არა ენდომება რაო!

გრაფი. ძალიან კარგი და პატიოსანი, მაგრამ თითონ შენ კი რატომ არ მიხვალ?

ფიგარო. ჰო, დიაღ, მე. საკვირველი ბედნიერები არ ვიქნებით, რომ თქვენ ვერ გიცნოს, თქვენა, თავის დღეში რომ არ უნასავხართ! მერე, მერე როგორღა შეგივანოთ?

გრაფი. მართალს ამბობ.

ფიგარო. მაგრამ, ძნელია; იქნება ვერ მოახერხოთ... სალდათობა... ღვინო–ნასვამობა...

გრაფი რას მასხარაობ! როგორ თუ ვერ მოვახერხო! (თავს იმთვრალებს.) გაიგონე, შენ ეეი დოკტორი ბართოლოს სასახლე ეს ხომ არ არის?

ფიგარო. ცუდი

იყო, მართალი უნდა სთქვას კაცმა. ცოტა მუხლებს კი უფრო უნდა ეტყობოდეს ნაღვინოება. (უფრო მომთვრალებით) ესსს ხომ არრრ არი სასახლე?...

გრაფი. ფუ! ეგ ხომ სულ მდაბალი ლოთი გამოგუავს.

ფიგარო. ეს არის კარგი, ასე უნდა...

გრაფი. კარს აღებენ.

ფიგარო. თითონ ჩვენი კაცია. გავშორდეთ, მანამდინ სულ წავიდოდეს. გამოსვლა მეხუთე. გრაფი და ფიგარო (დამალულები). ბართოლო ბართოლო. (გამოდის სახლიდამ და უკან მიილაპარაკება.) მე ესლავ დავბრუნდები. შინ არავინ შეუშვათ ის რა უგუნურება მომივიდა, რომ ჩამოვედი! რომ მიუხვდი... ამ ბაზილს რაღა მაჩქარებდა, ამაზე მაინც რატომ ვერ დაემართა, რომ არ მოდის! იმან უნდა მომიხერხოს უოველივე, რომ ხვალ ჩუმათ დავიწეროთ ჯვარი და ჯერაც არა ვიცი რა ამისი. წავიდე, შევიტყო, რას შეუგვიანებია.

გამოსვლა მეექვსე

გრაფი, ფიგარო.

გრაფი. ეს რა გავიგონე? ხვალ აპირებს ჩუმათ ჯვარის წერას როზინაზედ?

ფიგარო. ბატონო, სადაც გაჭირვებაა, გაბედვაც იქ არის გრაფი. ეს ბაზილი ვიღა არის, ჩუმათ ჯვარის წერას რომ ხერხებს?

ფიგარო. ერთი გლახაკი მაწანწალა, რომელიც ქალს მუსიკას ასწავლის, თავისი ხელობით მოტრაბახე, მატყუარა, მათხოვარა, ოქროსათვის თუნდ დაგიჩოქებს; ძალიან ადვილი გადმოსაბირებელი, ბატონო! (ფანჯრებისკენ იყურება) აი აგერ! აი აგერ!

გრაფი.. ვინა, ვინა?

ფიგარო. ქალი! აგერ ფანჯარასთან! ნუ უყურებთ, ნუ უყურებთ.

გრაფი. რატომ, რა ვქნა?

ფიგარო. არ მოგწერათ იმღერეთ დაუდევნელათაო; გითამ ისე იმღერეთ, თითქო სხვა არა გინდოდეთ რა, თუ არ მღერა. ო! აი !

გრაფი. რადგან უცნობს უურადღება მომაქცია, ისევ ასე ლენდორად დავრჩე და გამარჯვებას თუ ვეღირსე უფრო სასიხარულო აი იქნება (როზინამ რომ ჩაუგდო იმ ქაღალდსა ჰშლის) მაგრამ რა დავამღერო ამ ხმაზედ, რომ არ ვიცი!

ფიგარო. რაც უნდა იყოს ყველა ძალიან კარგი იქნება, ბატონო, სიყვარულში. გულს როდი უჭირდება გონივრული ნაჟოვის გამოღება... ეს გიტარა აიღეთ.

გრაფი. მერე რა უყო მაგ გიტარას ? რა კარგი დამკვრელი მე ვარ?

ფიგარო. ვითამ რა უნდა იყოს ისეთი, რომ თქვენისთანა კაცმა არ იცოდეს? ხელის ზურგით; ბრომ, ბრომ, ბრომ... სევილიაში უგიტაროთ იმღერეთ და მაშინ მიხვედრა ძალიან გაჭირდება მე ვიცი ვინცა ხართ. (ფიგარო ფანჯარას ქვეშ კედელს აეყუდება).

გრაფი. (სიმღერით მიდი მოდის და გიტარასაც აყოლებს.)

პირველი ხანა,

თქვენ გნებავთ ჩემი სახელის ცნობა; უცნობმა გკადრეთ აუვანი, ტრფობა; სახელი რომ ვსთქვა, რამ მაიმედოს?

მაგრამ ხამს ბატონს ყმა ემორჩილოს.

ფიგარო. (ხმა დაბლა) ძალიან კარგი, ძალიან კარგი. უფრო გაბედვით, ბატონო.

გრაფი.

მეორე ხანა.

მე ვარ ლენდორი, დაბალ გვარისა, და გული მიძგერს უმაწვილ კაცისა, რატომ არა მაქვს ყოვლის შეძლება

რომ ფეხთ დაგიგოთ ქვეყნის დიდება.

ფიგარო. მაგაზედ უკეთესს მეც ვერ მოვახერხებ, მე, მომღერლობაზედ თავი რომ მომაქვს.

გრაფი.

მესამე ხანა.

აქ ყოველ დილას თქვენ, ჩემს სატრფოსა, გიმღერთ სიყვარულს უიმედოს;

გული სჯერდება მარტო თქვენს ხილვას, მანამ ღირს მყოფდეთ გაცემას სმისას.

ფიგარო. ეს ხომ არა. (მივა და კალთაზედ აკოცებს პატივისცემით.)

გრაფი. ფიგარო?

ფიგარო. ბატონო!

გრაფი. როგორა გგონია, მიგდებდნენ უურსა?

როზინა. (შიგნით იმღერის. მე მწამს რომ ლენდორ ღირსის

ჩემის მარადის ტრფობისა.

(ისმის რომ, ერთი ფანჯარა ძლიერ ბრახუნით მოხურეს).

ფიგარო. ახლა თქვენ როგორა გგონიათ, გიგდებდნენ ყურსა

თუ არა?

გრაფი. ფანჯარა მოხურა; უთუოთ შევიდა ვინმე.

ფიგარო. საბრალო ყმაწვილი ქალი! როგორ კანკალებდა, რო იმღერიდა. გაბმულია. ბატონო!

გრაფი. მჯერა, რომ ლენდორ ღირსიაო! რა მშვენივრათა სთქვა, რა მარილიანათ!

ფიგარო. რამდენი ეშმაკობა და რა სიყვარული?

გრაფი. როგორა გგონია, ფიგარო, დამნებდება? ფიგარო. მაგას ისე ვერ გადუდგება, როგორც ამ რიკულში[3] ვერ გამოძვრება.

გრაფი. მაშ გათავდა! ჩემი როზინასი ვარ სამარადისოდ. თიგარო. გავიწუდებათ, მგონია, ბატონო, რომ იმას თქვენი აღარ უყურებს.

გრაფი. უფალო ფიგარო. ერთი ესღა მაქვს შენთვის სათქმელი: უნდა შევირთო; და თუ მომეხმარები, რომ ჩემი ვინაობა არ შეიტყოს... გესმის?... ხომ მიცნობ?

ფიგარო.. გნებდებით. ახლა, ჯიგარო, იფრინე ბედისკენ, შვილოსა.

გრაფი. წავიდეთ. ეჭვი არავინ რა იღოს.

ფიგარო. მე, აქ შევალ, სადაც ჩემი ხელობის ძალით. ერთი წკეპლის დაქნევით, მღვიძარებას დავაძინებ, ტრფიალებას გავაღვიძებ, ეჭვიანობას გას” დაუბნევ, ეშმაკობას გავაცრუვებ და უოველს დაბრკოლებას ჩამოვიცილებ. თქვენ, ბატონო! ჩემს სადგომს სალდათის ტანსაცმელი, სახლში დაყენების `არათი და ჯიბეებში ოქრო.

გრაფი. ოქრო რიღასთვის?

ფიგარო. ოქრო, ღმერთო ჩემო! ოქრო, მაცოცხლებელი ძარღვია ყველნივრისა.

გრაფი. ნუ ჯავრობ, ფიგარო! ოქროს ბევრს წამოვიღებ. ფიგარო. (მიმავალი) მალე მოგნახავთ.

გრაფი. ფიგარო?

ფიგარო. რა გნებავთ.

გრაფი. შენი გიტარა?

ფიგარო. (გამობრუნდება) გიტარა დამავიწუდა. რამ გამომაშტერა ასე? (მიდის.)

გრაფი. შენი სადგომი? მართლა გამოშტერებულო!

ფიგარო. (გამობრუნდება) სწორეთ რაღაც არის ჩემს თავს. ჩემი დუქანი ოთხიოდ ნაბიჯია აქედამ; ცისფრათ შეღებილი; ჩარჩოები ტყვიის ორათ; ფიცარზედ გამოხატული თვალი, Consilio manuque, ჯიგარო,

(გაიქცევა.)

მოქმედება მეორე

თეატრი წარმოადგენს როზინას ოთახს. ბოლოს შუაზედ რკინის რიკულიანი ფანჯარა.

გამოსვლა პირველი

როზინა მარტო სანთელი უჭირავს. სტოლზედ ქაღალდს აიღებს და საწერად დადება

როზინა. მარსელინა ავათ არის. სხვა კერძო-ბა თავ თავისს საქმეს ადგია და ვინ დამინახავს რო ვსწერ. არ ვიცი კედლებს ასხია თვალი ჟური. თუ ჩემს ქოფაკსა აქვს ისეთი წყეული ნიჭი, რომ ყველაფერს ტყობილობს ისე სიტყვას ვერ ვიტყვი და ნაბიჯს ვერსად გადავადგამ, რომ მაშინვე არ მიმიხვდეს. ო, ლენდორ! (თავის წერილსა ჰკეცს,) არ ვიცი როდის და როგორ გადავსცემ, მაგრამ მაინც დავკეცოთ. ფანჯრის რიკულიდამ თვალი მოვკარ, დალაქ ფიგაროს ელაპარაკებოდა. კარგი კაცია ნიგარო და რამდენჯერმე დამანახვა, რომ გული შესტკივა ჩემთვისა, გებრალები. ამას მაინცა გნახავდე ერთ წამსა,

გამოსვლა მეორე.

როზინა, ფიგარო.

როზინა, (გაკვირვებული). ო! უფალო. ფიგარო, როგორ მიამა თქვენი ნახვა რომ იცოდეთ.

ფიგარო. ხომ კარგათა ბძანდებით, ქალბატონო!

როზინა ვერა ვარ კარგათა, უფ. ფიგარო. მოწვენილობა

ფიგარო. ოღონდაც. ვის მოუხდება თუ არა სულელსა.

როზინა. ვის ელაპარაკებოდით ქვეითა? არა გამიგონია რა, მაგრამა...

ფიგარო. ერთი ყმაწვილი სტუდენტი გახლდათ, ჩემი ნათესავი, ძალიან საიმედო, ჭკუით სავსე, კეთილის გრძნობითა და ნიჭიერებითა; ამასთან საკვირველი მოხდენილი რამ არის.

როზინა. სწორეთ, სწორეთ! სახელათ?...

ფიგარო. ლენდორ; არა გააჩნია რა; მაგრამ მადრიდიდამ რომ უცბათ არ გამოსულიყო, კარგ ადგილს იშოვიდა რასმე.

როზინა იშოვის, უფ. ფიგარო, იშოვის. ისეთი ყმაწვილი კაცი, როგორათაც თქვენ ის გამოხატეთ, რათ იქნება ისე დაბადებული. თავი მალე არ ისახელოს, რომ ფიგარო. (თავისთვის) კარგი ნიშანია (მაღლა) მაგრამ ერთი დიდი წუნი აქვს, რომ ძალიან ავნებს იმისს დაწიო

როზინა. წუნი, უფ. ფიგარო, წუნი ? სწორეთ იცით

ფიგარო. სწორეთ. სიყვარულის ცეცხლი აქვს მოდებული. როზინა. სიყვარულისა? მერე მაგას არქმევთ წუნსა? ნიგარო. სწორეთ! იმის მდგომარეობას სულ არ შეჰფერის

როზინა. უგუც ბედის უსამართლობა! მერე, ამბობს ვინ უუვარს? რა მეკითხება, მაგრამ...

ფიგარო. თქვენ სულ უკანასკნელი ბძანდებით ქალბატონო, ვისთანაც მე ამგვარ საქმეში გამოტეხას გავბედავ.

როზინა, რატომ, უფ. ფიგარო? მერწმუნეთ რომ პირშენსული ვარ. ეს ყმაწვილი კაცი თქვენი ყოფილა და იმიტომ მინდა იმისი ამბავი... თქვით და რაღა...

ფიგარო. წარმოიდგინეთ ერთი მშვენიერთ მშვენიერი პაწაწა ტიკინი, მშვიდი, წყნარი, ნაზი, ნარნარი, საკურველი პირწელიანი და პირში წყლის მომევანი; ეს მოპარვით მავალი, ტანად ისეთი რომ აგერ, აგერ წელში გადატყდებაო; მკლავებ მსუქანი. ბაგე ლალ–ვარდი: ახლა თათები იმისი? ახლა ღაწვები? კბილები? ო, კბილები! თვალები? ვა, ვაჰ, თვალები!...

როზინა, ამ ქალაქშია ? ფიგარო. ამ უბანში.

როზინა. იქნება ამ ქუჩაშიაც.

ფიგარო. ჩემგან ორ ნაბიჯზედ.

როზინა. ო, რა სასიამოვნოა... უფალი თქვენი ნათესავისsთვის. და ეს ქალი არის...

ფიგარო. მე სახელი არ მიხსენებია?

როზინა. მაგას გარდა არა დაგვიწვებიათ რა უფ. ნიგარო. თქვით ეგეცა, თქვით მალე, თორემ თუ შემოვიდა ვინმე ვეღარ შევიტყობ...

ფიგარო. უთუოთა გნებავთ, ქალბატონო? მაშ კარგი. ეს ქალი არის... თქვენი აპეკუნის... სააპეკო...

როზინა, საპეკო?

ფიგარო. დოკტორი ბართოლოსი! დიაღ, ქალბატონო, როზინა. (შეშფოთებული) ო, უფალო. ფიგარო... მე თქვენი არა მჯერა, მერწმუნეთ.

ფიგარო. იმასაც ეგა სწვამს, რომ თითონა სურს თავის პირით დაგაჯერებინოთ.

როზინ . თქვენ სულ ამათრთოლეთ, უფ. ფიგარო.

თიგარო. ათრთოლება დიაღ ვერ არის კარგი ანგარიში, ქალბატონო! როდესაც ბოროტების შიშს დაუვარდებიან, თითონ ამ შიშის ბოროტებასა ჰგრძნობენ. მერე მე იმისთვისა ვარ აქ მოსული, რომ მინდა ხვალამდინ უოველი თვალუურის დევნება აგაცილოთა

როზინა. მე თუ უვარვარ ამითი დამიმტკიცოს, რომ უვ ლითურთ მშვიდობიანათა და წყნარათ იყოს.

ფიგარო. ეჰ, ქალბატონო! სიუვარული და დასვენება ურთს გულში როგორ მოთავსდებიან. საბრალო ემაწვილობა დღეს ისეთი უბედურია, რომ აუცილებელად უნდა ორში ერთი ირჩიოს: ან სიუვარული და დაუსვენებლობა, ან დასვენება და უსიუვარულობა.

როზინა. (თვალების დაშვებით) უსიუვარულო დასვენება... მგონია...

ფიგარო... ძალიან საწუხარი უნდა იყოს. მართლა ისე გამოდის, რომ დაუსვენარს სიევარულს უკეთესი სახე აქვს: და ჩემა თავათ, მე რომ ქალი ვყოფილვიყავ...

როზინა. (გაჭირვებით მართალია, უმაწვილი ქალი პატიოსან კაცს ვერ დაუშლის პატივისცემასა...

ფიგარო. ჩემს ნათესავსაც თქვენი პატივის-ცემა აქვს დაუბოლოებელი, განუსაზღვრელი.

როზინა. მაგრამ თუ წინ-დაუხედავობას ჩაიდენს რასმე, უფ. დიგარო, ხომ დაგვღუპავს.

ფიგარო. (თავისთვის). დაგვღუპავსო.. (მაღლა) მაგას ცოტა რამ ბარათით რომ დაუშლიდეთ... მოგეხსენებათ, წერილს დიდი ძალა აქვს.

ოზინა. (იმ ბარათს აძლევს, რომელიც დასწერა.) დრო არა მაქვს

რომ ხელახლა დავიწყო ესა; და ამას რომ აძლევდეთ, რა უთხარით... კარგათ უთხარით... (ყურს უგდებს თითქო მოდიოდეს ვინმე.)

ფიგარო. არავინ არის, ქალ-ბატონო.

როზინა. რომ წმინდა მეგობრობით უთვლი ათიგარო. ეგ რასაკვირველია; განა არ ეტყობა. სიუვარული სულ სხვა რიგათ გამოითქმის.

როზინა. წმინდა მეგობრობითა, გესმით? მე მარტო ამისი ფიქრი მაქვს, რომ დაბრკოლებას რასმე თუ შეუშინდა...

ფიგარო. დიაღ, სასაფლაოს ნათელსა, მაგალითად. ნუ დაივიწუებთ, ქალ-ბატონო, რომ რომელიც ქარი სანთელს აქრობს, ის ცეცხლს უფრო აძლიერებს და ჩვენ სწორეთ ეს ცეცხლი გვიკიდია. არიელი ლაპარაკი გვახურებს ისე, რომ მე ცივება მემართება, მე, რომელიც აქ არაფერში ურევივარ.

როზინა. ღმერთო! აპეკუნის ფეხის ხმა მესმის. აქ რო გნასოთ... აიმ კაბინეტში შედით და იქიდამ როგორც შეგეძლოთ ისე ნელა ჩადით.

ფიგარო. ნუ გეშინიათ. (ცალკე, ბარათი რომ უჭირავს ხელში.) აი ყოველი ჩემი სიფთხილის ფასი. (შედის კაბინეტში).

გამოსვლა მესამე.

როზინა მარტო.

მანამდინ ის თავს დააღწევდეს, მე შიშითა ვკვდები. ო! როგორ მიუვარს მე ეს კეთილი იიგარო. ძალიან პატიოსანი კაცია, კარგი მონათესავე. ოჰ! აგერ ჩემი მტარვალი; ჩემი ხელ-საქმე ავიღო. (სამთელს აქრობს, და ქარგას უჯდება.)

გამოსვლა მეოთხე.

ბართოლო, როზინა.

ბართოლო (განრისხებული) ო! წყეული, დამთხვეული, ჩამოსახრჩობი ავაზაკი ფიგარო! გაგონილა! ერთ წამს ვერ გავიდეს

როზინა. ვის გაუჯავრებიხართ აგრე, ბატონო ?

ბართოლო. ვისა და ამ შეჩვენებულს დალაქ ფიგაროსა, მთელი ჩემი გერძობა რომ ერთი ხელის აქნევით დაუქანცავს;

ერთისათვის მიუცია დასაძინებელი წამალი; მეორესთვის ცხვირ-საცემინებელი; მარსელინასთვის ფეხში სისხლი გაუღებინებია; აღარავინ დარჩენილა ჩემ ჯორამდინ, რომ...მ! დაბრმავებული პირუტყვისათვის თვალებზე მალამო დაუკრავს! ჩემი რო მართებს ასი ოქრო, თავის ფიქრით ვითამ წამლებში უნდა გამომიბაროს! ვნახოთ ერთი! არავინ ხორციელი დერეფანში! და აქამდინ, ამ ოთახამდინ ისე მოდის კაცი, თითქო. ყაბახი იყოსო.

როზინა. თქვენს გარდა მაინც ვინ შემოვა აქ სხვა, ბატონო?

ბართოლო. ისევ უმიზეზო შიში მირჩევნია გაუფთხილებლობას. ქალაქი სავსეა გათამამებული თავხედი ხალხითა. დღეს დილას არ იყო ლექსი მოგტაცეს, ამოსატანად რომ ჩამგზავნეთ. ო! მე...

როზინა. განა არა, შეიძლება სულ უბრალო საქმე დიდად გაზვიადდეს. განა არ შეიძლება ქარს გადაეგდოს ქაღალდი და მერე პირველს გამვლელს ვისმე აეღოს, მე რა ვიცი...

ბართოლო. ქარი,

პირველი გამვლელი. არ გახლავს ქარი, ქალ–ბატონო, არც პირველი გამვლელი ქვეყანაზედა; ყოველთვის ისე გამოდის, რომ განგებ იცდის ვინმე, მაშინვე ხელი ვსტაცო ქაღალდსა, რომელიც ქალს ეტყობა ძირს უნდა დაუშვასო.

როზინა. ქალს ეტყობა ძირს უნდა დაუშვასო? ბართოლო.. დიაღ, ქალ-ბატონო! ქალს ეტყობა. როზინა. (ცალკე) ო! ბოროტო. ბერიკაცო!

ბართოლო. ეს ამას იქით კი აღარ მოხდება; მინდ ამ ფანჯარას ბეჭედი დავასვა .

როზინა. უკეთესი ინებეთ; სულ ერთიანათ ამოაშენებინეთ ფანჯრები. თუნდ საპურობილეში უოფილა ადამიანი, თუნდ ჯურღმულში, სულ ერთია.

ბართოლო რაც ქუჩას გადავუურებს, იქნება არ იყოს ცუდი... ეს დალაქი მაინც არ შემოსულა აქა?

როზინა. როგორა? ეჭვი იმაზედაცა გაქვთ? ბართოლო. ყველა ერთია. მოროზინა. დიაღ შესაბამის პასუხშია!

ბართოლო ყველას ენდეთ და ნახავთ თუ არ შემოგეხვევიან — მუხლე, რომელიც გატყუებთ, კარგი მეგობრები, რომელნიც იმას აქეზებენ და კარგი მსახურები, რომელნიც იმას ეხმარებიან.

როზინა. როგორა? აღარც ამასა ნებულობთ, რომ იგაროსაგან მოტყუებას არ ველოდეთ?

ბართოლო. რომელს ეშმაკს ესმის ქალების უცნაური ჟინი, — ან ვისგან რას გამოელიან — ვინ ახსნის ; რამდენი მინახავს, რომ...

როზინა. ე! ბატონო! თუ იმის მეტი საჭირო არა არის რა რომ ადამიანი კაცი იყოს, რომ ქალმა მოიწონოს, მაშ რისგან არის, რომ თქვენ აგრე ახირებულად მაძულებთ თავსა?

ბართოლო. (გაოცებული.) რისგანა?... რისგანაო?.. მე რასა გკითხავთ. — თქვენ რა პასუხს მეუბნებით! დალაქისასა გკითხავთ მე!

როზინა. მკითხავთ და დიაღ, ეს კაცი შემოვიდა ჩემთან: მე ვნახე, გელაპარაკე. არც ამას დაგიმალავთ, რომ იმისი ყოფა-ქცევა მომეწონა. ახლა, მოგვდებით ჯავრითა? (გავა.)

გამოსვლა მეხუთე.

სალბი, ბართოლო მარტო.

ბართოლო. ო! თქვე ურიებო და ძაღლებო ჩემო მსახურებო! ჭაბუა შეჩვენებულო, ფხიზელავ, შეწყეულო!

გამოსვლა მეექვსე.

ბართოლო. ფხიზელა.

ფხიზელა. (შემოდის მთქნარებით, ძილ-მოყიდებული,)

ბართოლო. სად ეგდე, შე ჭირ-მოსადებო შენა! დალაქი რო

შემოვიდა აქა?

კი

ფხიზელა. ბატონო, მე გახლდი...

ბართოლ. ეშმაკობასა და ცუღლუტობაში იყავ განა?... ის არ გინახავს?

ფხიზელა. როგორ არ მინახამს. ამ ნიშნითა რომ მეუბნეოდა ეტყობა მართალსაცა ბძანებდა, — ყველა სახსრებმა დამიწყო ტკივილი, იმან რო მითხრა...

ბართოლო. (გამოჯავრებით.) იმან რომ მითხარ... .. ჭაბუა სადღა ჯანაბასა გდია? ამ პატარა ბიჭის უჩემოთ წამლობა!! არა! აქ რაღაც ეშმაკობა უნდა იყოს.

გამოსვლა მეშვიდე.

ისინივე და ჭაბუა ბერიკაცივით კომბალზე დაყუდებული შემოდის და წამ-და-უწუმ ცხვირს აცემინებს.)

ფხიზელა. (ისევ მთქნარებით) ჭაბუა?

ბართოლო. შენ კვირასაც გამოიცხიგვინებ, მე ვიცი.

აგერ ორმოც-და-ათჯერ

ერთ წამში. ერთ წამში... მოვკვდი.

ორმოც-და-ათჯერ...

ბართოლო. ამათ უუურეთ! მე თქვენა გკითხავ, ორთავე, აქ როზენასთან იყო ვინმე თუ არა მეთქი, და თქვენ კი რომ დალაქი...

არ მეუბნებით

ფხიზელა. (ისევ მთქნარებით) უკ. რიგარო ვინმე რათ იქნება,

ბართოლო. ვისაც უნდა დავენაძლევები რომ ესეც იმასთან

ფხიზელა. (გულ-ამოჯდომითა ტირის) მე... მასთანა...

ჭაბუა. (ცხვირ-ცემინებით.) ე, ბატონო... სად ა...სად არის... სამ...სამართალი?..

ბართოლო. სამართალი? კარგი რამ იქნებოდა სამართალი! მე ბატონი ვარ თქვენი, მე, და მართალიც ყოველთვის მე ვარ.

ჭაბუა. (ისევ ისე) თუ საქმე მართალია?...

ბართოლო თუ საქმე მართალია? მე თუ არ მინდა რომ მართალი იყოს, ჩემი ნებაა, რომ არ იყოს მართალი. მიეცით ყველა ამ კერპებს ნება სიმართლე იქონიონ და მთავრობას რა დაემართეაბა, ვნახავთ მაშინა.

ჭაბუა. (ისევ ისე) მე უნდა დამითხოვოთ. აღარ შემიძლია; ეს სამსახური კი არ არი, ცოცხლივ ჯოჯოხეთია!

ფხიზელა. (ტირილით) საწუალ ადამიანს პირუტეული გაკითსვაც აღარა აქვს აქა.

ბართოლო.. გადის და რაღა. საწყალო ადამიანო! (აჯავრებს) ანცხი, ანცხა! ერთი ჩემ ცხვირ-წინ აცემინებს ცხვირსა, მეორე ზედ მამთქნარებს.

ჭაბუა. ოჰ, ბატონო, ღმართმანი, უმაწვილი ქალ-ბატონი რომ არა, აქ გაძლება არავის არ შეეძლებოდა. (გავა ცხვირ-ცემინებით.)

ბართოლო. უყურეთ ერთი რა უქნია ამათთვის იმ რიგაროსა! ცსადია ვალის გადახდას ისე მიპირებს, რომ ქისას პირიც არ გაუხსნას...

გამოსვლა მერვე.

ბართოლო, დონ-ბაზილიო; ფიგარო. (კაბინეტიდამ ხან-დახან თავს გამოჰყოფს და ვითამ ყურს უგდებს.)

ბართოლო. ო, დონ ბაზილიო. იმისთვის მოხვალთ, რომ როზინას მუზიკა ასწავლოთ, განა?

დ. ბაზილ. ყველაზედ უფრო ნაკლებ–სა შური ეგ არის. ბართო ლო თქვენთან ვიეავი, მაგრამ შინ არ დამიხვდით.

დ ბაზილ.თქვენი საქმეებისათვის ვიუავი გარეთ. ამბავი უნდა შეგატყობინოთ, ძალიან საწუხარი.

ბართოლო თქვენთვის?

ბაზილ არა, თქვენთვის. გრაფი ალმავივა აქს უოფილა. ბართოლო. დაბლა ილაპარაკე, მთელს მადრიდში რომ როზინას დაეძებდა, ისა?

ბაზილიო. ბინა დიდ-უაბახზე ჰქონია და ყოველ-დღე სხვა-დასხკა ნაირათ ჩაცმული გამოდის გარეთ, არავინ მიცნოსო.

ბართოლო. უეჭველია, ეს მე შემეხება. როგორა ვქნათ? ბაზელ. უბრალო ვინმე რომ ყოფილიყო, თავიდამ მოცილება ადვილი იქნებოდა.

ბართოლო. დიაღ, საღამოთი ჩაუსხდებოდით სადმე შეთარაღებულნი. შეჭურვილნი...

დონ-ბაზილიო. Bone-Deus![4] თავის გაუპატიურება რა სათქმელია! სავნებელი საქმე აღუდგინოთო, ეს სხვა არის; — და მანამდისინ საქმე შიშინებდეს, ოსტატურად გიტეოდეთ ცილის-წამებასs, concedo[5].

ბართოლო. ახირებული რამ ღონისძიებაა თავიდამ კაცის მოსაცილებელი!

ბაზილიო. ცილისწამება, უფალო! მაშ არა გცოდნიათ, რასა სწუნობთ. მე ძალიან საპატიო კაცები მინახავან იმისაგან დათრგუნულები. დაიჯერეთ, რომ არ არის ისეთი პტელი ბოროტება, ისესაძაგლობა, ისეთი უცნაური ზღაპარი, რომ დიდ ქალაქში მცხოვრებს არ მიეწერებოდეს და დასაჯერი არ იყოს, თუ რიგიანად მოიქცნენ. და ჩვენ ხომ გვეავან ამ გვარ საქმეში დაგეშილები... ჯერ ერმსუბუქი ხმა, დედა-მიწის პირზედ ისე დამავალი, როგორც ავდარ–წინეთ მერცხალი. — ნელა-ნელა ბუტ-ბუტებს და მიიმართება, მიაბნევს საწამლავსა თავისს დაშხამულს გზაზედა, ზოგიერთი მიჩუმჩუმათა კრეფს და ფთხილად და ფთხილად გაწვეთებს ჟურში. საქმე გაკეთდა; ბოროტება დაითესა; ამოვიდა, გაეფინა, გზას გაუდგა.

დონ-ბაზილიო და პირიდამ პირამდინ ჯანაბამდინ მიდის შეუენვბელი; მერე უეც რად, არ ვინ იცის როგორ, თითქოს თვალითა ხედავთ, ცილის-წამება აიმართა, ზეზე წამოდგა, დაისისინა, განზე გაიწია, გასივდა, მაღლა ავიდა. ახლა მიირეევა, ფრთებს შლის, მიფრინავს, ბუქივითა ზმუის, ყველასა ჰგლეჯს, ყველასა სწეწავს, გრგვინავს და სჭექავს და იქცევა საქვეუნო ხმოვანებად, საზოგადო ღრიალად, და გეგონებათ ეს არის სამსოფლიო. სიძულილი და შეუბრალებელი მრისხანებაო! წინ დაუდექით თუ შეგიძლიათ.

ბართოლო. რა ბორანში იმუოფებით, ბაზილიო, ნეტავი შემატეობინა! უგ თქვენი ახირებული piànocrescendo (ხმა მდაბალ-მაღალი) რაში მიუდგება ვითამ ჩემს მდგომარეობას?

ბაზილიო. როგორ თუ რაში? რასაც უოველგან ჩადიან, რომ მტერი მოიშორონ, აქაც ის უნდა ჩაიდინოთ, რომ თქვენი მტერი ვერ მოგიახლოვდეს.

ბართოლო. მომიახლოვდეს! მე როზინაზედ ჯვარი მინდა დავიწერო, მანამდისინ შეიტყობდეს, რომ ეს გრაფი არსებობს სად მე.

ბაზილიო. მაშ ერთი წამიც არ უნდა დაკარგოთ.

ბართოლო. მერე ვიზედ არის საქმე შემდგარი? აკი თქვენ მოგანდეთ რომ ყველაფერი მომზადდეს.

ბაზილიო.. დიაღ მართალია, მაგრამ თქვენ ხარჯს ერიდებით; და საქმის კეთილად წარმართვისათვის ცოლ–ქრმობა შეუფერებელი, მსჯელობა უკანონო და უფლების ბოროტად–მოხმარება ცხადი, — ისეთი წინააღმდეგობაა, რომელსაც ყოველთვის ჩამოცილება უნდა და ჩამოცილება რას შეუძლია თუ არ ოქროს?

ბართოლო. (ფულს აძლევს.) აჰა, დახარჯეთ როგორც იცოდეთ, ოღონდ საქმე კი გავათავოთ.

ბაზილიო. ეგ ცალიერი ლაპარაკია! — ხვალ ყველა გათავებული იქნება; თქვენ კი ისე უნდა მოიქცეთ, რომ დღეს ობოლმა ვერა გაიგოს რა.

ბართოლო. ეგ მე მომანდეთ. ამაღამ ხომ მოხვალთ კიდევა,

ბაზილიო?

ბაზილიო. ნუ მელით. მთელ დღეს თქვენი ქორწილის საქმეს მოუნდები; ნუ მელით,

ბართოლო. აცილებს) იჟავნ ნება თქვენი.

ბაზილიო. ნუ სწუხდებით, დოკტორო, ნუ სწუხდებით. ბართოლო. არაფერია. რომ გახვალთ ქუჩის კარი მინდა გათ მოვიკეტო.

გამოსვლა მეცხრე.

ფიგარო. (მარტო, კაბინეტიდამ გამოდის) ოჰო! კაი გაფთხილებაა? დაკეტე, კარგა დაკეტე ქუჩის კარი. მე კი რომ გავალ გრაფისთვის უნდა გავაღო. ძალიან გაქნილია ეს უკეთური ბაზილიო, მაგრამ კარგა რომ სულელიც არის ცილის–მწამებელს ადგილი უნდა ეჭიროს რამე, ცოლ-შვილის პატრონი უნდა იყოს, სახელი უნდა ერქვას, ხარისხი რამ ჰქონდეს, ზურგ-მაგარი იყოს, რომ თავისი ცილის-წამება გაიყვანოს, და ვიღაც ბაზილიოს, რაც უნდა ნახოს

გამოსვლა მეათე.

როზინა შემოდის, ფიგარო.

როზინა. როგორ, ისევ აქა ხართ, უფალო ფიგარო? ფიგარო. ბედი თქვენი, ქალ-ბატონო, რომ აქავე ვარ. აქ თქვენ აპეკუნსა და მუზიკის ოსტატს მარტო ეგონათ თავი და მოურიდებლად მუსაიფობდნენ...

როზინა. თქვენ კი უურს უგდებდით, უფ. ფიგარო?

რომ ცუდია ეგა?

ფიგარო. ყურის გდება? ქვეყანაზედ უკეთესი არა შეიძლება?

რა, ვისაც საქმის შეტყობა უნდა. ახლა იცოდეთ რომ ხვალ ჯვარის წერას აპირებს თქვენზედ თქვენი აპეკუნი.

როზინა. ო! ღმერთო დიდებულო!

ფიგარო ფიქრი ნუ გაქვთ; ჩვენ იმდენ საქმეს გაუჩენთ იმასა, რომ მაგაზედ ცარიელი ფიქრისთვისაც აღარა ჰქონდეს დრო..

როზინა. აგერ მოდის. პატარა კიბეზე ჩამოიარეთ. მე ლამის შიშით მოვკვდე. (ფიგარო გავა.)

გამოსვლა მეთერთმეტე.

ბართოლო, როზინა.

როზინა. აქ იყო ვინმე თქვენთანა, ბატონო?

ბართოლო. დონ ბაზილიო, ეს არის გავაცილე. იქნება გერჩივნათ რომ ფიგარო უოფილიყო?

როზ. ჩემთვის ორი ერთია, გარწმუნებთ.

ბართ. ნეტავი შემატყობინა, აგრე საშური სათქმელი რა ჰქონდა თქვენთან?

როზ. ხუმრობა გაშვებით ვილაპარაკოთ? მარსელინას ამბავი მიამბო, რომელიც ვერ არის თურმე კარგათა.

ბართოლო ამბავი გიამბოთ? ვისაც უნდა დავენაძლევები, რომ ბარათი ექნებოდა ვისგანმე გამოტანებული.

როზინა. მაინც ვისგან, თუ ინებებთ?

ბართოლო, ო, ვისგან? ერთ-ერთი იმათგანისაგან, რომლისაც სახელს ქალები არ ახსენებენ ხოლმე. რა ვიცი მე. იქნება ჰასუხი იყო ფანჯრის ბარათისა.

როზინა. ცალკე) ეს ღა გვაკლდა. (მაღლა) სწორეთ ღირსი ხართ, რომ აგრე უოიილიყო

ბართოლ. (ხელზე უყურებს), აგრეც არის. თქვენ გიწერიათ. როზინა. შეშინებით) სასაცილო იქნება, რომ მართლა გინდოდეთ ეგ მაკისრებინოთ.

ბართოლო. (მარჯვენა ხელს დაუჭერს.) მე. სულაც არა. თქვენს კი აჩნია მელანი! და! მცბიერო სინიორა!

როზინა (ცალკე) დაგწყევლოს ჩემმა გამჩენმა.

ბართოლო. ხელი ისევ უჭირავს. ქალი როცა მარტოა, რა მიშავს, ვინ რას გამიგებსო, ამბობს თავისს გუნებაში.

როზინა. ეჰა! უეჭველად... კარგი საბუთია!... გაათავეთ ერთი, ხელი მეტკინა. . დავიწვი ამ სამთელს რო ვასწორებდი და გაგონილი რომ მქონდა, დამწვარს მელანი მოუხდებაო, მაშინვე წავისვი და ეს არის.

ბართოლო. მაშინვე წაისვით და ეგ არის. აბა ვნახოთ, მეორე მოწამე დაამტკიცებს პირველის ჩვენებასა თუ ვერა? —სტოლზედ ერთი რვეული ქაღალდი იდვა და მე ბეჯითად ვიცი, რომ ექვსი თაბახი იეო იქა. ყოველ-დღე ვთვლიდი და დღეს დილასაც დავთვალე.

როზინა (ცალკე) შ! დახავსებულო!

ბართოლო (სთვლის.) სამი, ოთხი, ხუთი... როზინა. მეექვსე...

ბართოლო. კარგათა ვხედავ რომ მეექვსე აღარ არის. როზინა. (თვალებს დაუშვებს.) მეექვსე? დიგაროს პატარა გოთ გოს მე კანფეტები გაუგზავნე და იმაში გავახვიე.

ბართოლო ძიგაროს პატარა გოგოს? კალამი რომ ახალი გამოჭრილი იეო. წვერი იმას რაღამ გაუშვა?

როზინა. (ცალკე) ამ დამჩაჩებულს სწორეთა ჰქონია გრძნობა იჭკნეულებისა. (მაღლა) კალამი? ჟილეტს რომ გიკერავთ ყაისნაღითა, ერთი ევავილი წაიშალა და კალმით ის მოკაცხოველე .

ბართოლო. ძალიან კარგათ მოდის. მაგრამ რომ დაგიჯერონ, შვილოჯან, როდი უნდა გაწითლდებოდე ხოლმე სიმართლის დამალვაზედ. ვისი ბრალია, რომ ჯერ ეს არ იცი?

როზინა, ვინ არ გაწითლდება, როდესაც ამისთანა უბრალო საქმიდამ მაგისთანა ბოროტი ეჭვები გამოგუავთ?

ბართოლო. მართლა, მე ვარ დამნაშავე ადამიანმა თითი დაიწვას, მულანი წაიცხოს, ფიგაროს გოგოსათვის გასაგზავნი კანფეტი ერთ თაბას თეთრ ქაღალდში გაახვიოს, და ჩემი ჟილეტის წაშლილი უვავილი კალმით მოაცხოვლოს, ამაზედ უფრო უბრალო და უმანკო საქმე რაღა უნდა იყოს? მაგრამ რამდენნაირმა სიცრუემ უნდა მოიყაროს თავი, რომ ერთადერთი საქმე დაიმალოს: მარტო ვარ, ვერა ვინა მხედავს და რამდენიც მინდა იმდენს ვიცრუებ. ამაობაში კი თითზე შავი სალი რჩება, კალმის წვერი მელანში ამოვლებული და ერთი თაბახი ქაღალდი გამქრალი. ყველაზედ როგორ იზრუნოს ადამიანმა? ამას იქით კარგა დარწმუნებული ბძანდებოდეთ, სინიორა, რომ როდესაც მე ქალაქში ვიქნები, ორნაირი კლიტე გამცემს თქვენ მაგიერ პასუხს.

გამოსვლა მეთორმეტე.

გრანი, ბართოლო, როზინა .

გრაფი, (სალდათათ, ვითამ ნაღვინევათ და იმღერის: „მოდი ქალი გავაღვიძოთ და სხ.)

ბართოლო. ნეტა ამ კაცს რა უნდა ჩვენგან? სალდათია. შინ შებძანდი, სინიორა.

გრაფი. (იმავე სიმღერით როზინასკენ მიდის.) თქვენში ვინ არი, ქალებო, სახელად დოკტორ ბაროლდო? (როზინას ჩუმათ) მელენდორი ვარ.

ბართოლოს. ბართოლო,

როზინა. (თავისთვის) ლენდორს ახსენებს.

გრაფი. ლორდო, ბარბალო; რათ მინდა მე ესა; მე მინდა შევიტყუო, ვინ არის ამ ორში... (როზინას ქაღალდს უშვერს) გამო-მართვით ეს ბარათი.

ბართ, ვინარიო! კარგათა მხედავთ რომ მე ვარ შინ შედითმეთქი როზინა; ამ კაცს ეტყობა ღვინო ქონი.

როზინა. კიდეც მაგიტომ, რომ მარტო ხართ. ზოგჯერ ქალს უფრო უნახვენ ხათრსა,

ბართ. შედით, შინ შედით; მე მშიშარა არა ვარ.

გამოსვლა მეცამეტე.

გრაფი, ბართოლო.

გრაფი. ო! მე თქვენ გიცანით, ჯერ თქვენი ნიშნებით. ბართ. (ფრაფი რომ ბარათს ჯიბეში იდებს) ჯიბეში რომ იმალავთ, რასა მალავთ მაგასა?

გრაფი. იმიტომა ვმალავ, რომ ვერ შეიტყოთ რა არის.

ბართ. ჩემი ნიშნებითა! ამათ ყოველთვის ისე ჰგონიათ, რომ სალდათებს ელაპარაგებოდნენ.

გრაფი. ვითამ და ძალიან ძნელი გეგონოთ თქვენი ნიშნების ანუ სხვა? ხმა: თავ ცანცარა და მელოტი, თვალ-პრუწია ბრუტიანი, სახე ხმელი პირუტყული, მძიმე და მსხვილ ტანიანი, მხრები უშნოდ აწოწვილი, ცხვირი ქოლგის მსგავსიანი, მუხლები გადაპრანჭული, დამსხვრეული ბოს–ხმიანი, — ყოვლის მძლელი, ყოვლის მცდენი, შიგნით გველი, გარედ გვრიტი, — ერთის სიტევით დოკტორებში ობოლი რამ მარგალიტი.

(ბართოლო სიტყვას აწყვეტინებს სადაც არჩევს),

გართ. ნეტა რას მიედ-მოედები? იმისთვის მოსულხარ, რომ მე მაწყეინო? ახლავე გადით აქედამ,

მოქმედება მესამე

გამოსვლა პირველი

ბართ (მარტო, იმედ-გადაწყვეტილი. რა გუნებაზედ არის, რა გუნებაზედ არის!

ცოტა კი მშვიდდება აბა ერთიი გამაგებინოს ვინმე, რა ეშმაკმა დააჟინებინა, აღარ მინდა და აღარ მინდა დონ-ბაზილიო „სტატათაო! უთუოთ იცის რომ ჩემ საქმეში ურევია კარსა ჰრეკენ) ნუ რას დაიშურებთ ამას იქით, რომ ქალს თავი მოაწონ ნოთ; თუ ერთი პატარა წერტილი გაუქვით,–ერთადრთი... (მეო რეთა ჰრეკენ.) ვნახოთ ერთი ვინ არის.

გამოსვლა მეორე

ბართოლო, გრაფი (ბაკალავრად)

გრაფი. მშვიდობა და სიხარული არსებობდეს მარადის ამ სახლში.

ბართ. (მკვახედ მაგისთანა დალოცვა სწორ თ კარგია ას ა. რა გნებაკთ მერე?

მუქი გრაფი. ბატონო! მე გახლავარ სალონმა კურსი დასრულებული ბაკალავრი... მე მინ

ბართ ოსტატი ჩემთვის საჭირო აღარ არის.

გრაფი. მოწაფე დონზილიო ი, დიდი მონას რას მეორ ტანოესი, რომელიც ასწავლის ქალ ბატონს, მოქვნ...

ბართ. ბაზილი, მეორეგანო, რომელიც ვიტიცი მერე

გრაფი (ცალკე) როგორია?! (მაღლა) უეცრად ავათ გახდა და ქვეშაგებში...

ბართ. როგორა? წევს? კარგათ უქნია რომ შემატეობინა და ამ წამსვე მოვალ იმის სანახავათ

გრაფი. (ცალკე) აი, დაგწეევლოს უფალმა, (მაღლა) ქკეშაგები რო ვახს ნე ვითამ ეს მინდოდა მეთქვა, რომ შინიდამ ვერ გამოდის მეთქი.

ბართ. სჩანს, შეუძლოთ ყოფილა. წინ გამიძეღით.

გრაფი. (საქმე უჭირს.) ბატონო! იმან მომანდო... ხომ არავინ გაგვიგონებს?...

გაქთ ცალკე) ეს ვიღაც გაქნილი არის ვინმე (მაღლა) არა ვინ, ფთხილი, უფალო, არავინ. ნუ სწუხართ. უშიშრად ილაპა რაკეთ, თუ შეგიძლიათ,

გრაფი, (ცალკე) წყეული ბერიკაცი! (მაღლა) დონ-ბაზილიომ მომანდო. შეგატყობინოთ...

გართ. ხმა-მაღლა! ცალ-ყურს მაკლია!

გრაფი. (ხმა მაღლა) პატონი ხართ. დიდ-უაბახზედ რომ იდგა გრაფ ალმაკივა...

ბათ. შეშფოთებული) დაბლა თქვით! დაბლა თქვით!

გრაფი. (უფრო მაღლა) ამ დილაზე სხვაგან გადავიდაო. რადგან ჩემთანა ჰქონდა უტეობილი, რომ გრაფი ალმავივა...

გაქთ დაბლა, დაბლა თქკით, გევედრებით!

გრაფი. (ისევ ისე) ამ ქალაქში იყო და მე გავიგე რომ სინიორა როზისას იმისთვის წიგნი მიეწურა...

ბათ იმისთვის მიეწერა? ჩემო საყვარელო მეგობარო, დაბლა ილაპარაკეთ, ღკთის გულისათვის. აბა, დავსხდეთ და მეგობრულად იმუსა ოთ მე გავიყო, ამბობთ, რომ როზინას...

გრაფი. (სიამაყით) ბეჯითად, ბაზილ თქვენთვის შეწუხდა და მე მთხოვა, წიგნი თქვენთკის მუ’ვენებნა; მაგრამ რადგან ეს ამბავი თქვენ ისე მიიღეთ

ბართ. ახა ღმერთო! უკეთკსად როგორ უნდა მიმეღო! ვითამ კი არ შეგეძლოთ ცოტა ურო დაბლა ლაპარაკი?

გრაფი. ცალ უურს მაკლიაო, თქვენ არა ბძანეთ!

ბართ. რა ვქნათ, უნდა მომიტევოთ, უფ. ალფონსო, რომ ცოტა ჭვიანათა და მკვახეთ დაგხვდათ: მაგრამ იმდენი გაქნილი ხალხი მახვევია გარსა, — იმდენ მახეს მიგებენ... ამასთან თქვენი შეხედულოაბა, თქვენი ასაკი, თქვენი იერი... მომიტევეთ, მომიტევეთ!.. ახლა! თანა გაქვთ წიგნი?

გრაფი. ეგ კილო — სულ სხვა არის, უკალო! მაგრამ, მეშინია უურს არაკინ გვიგდებდეს

გართუვინ უნდა გვიგდებდეს. მოსამსახურეები ყველანი დაქანცულები არიან. როზინა, გაკაასებული, შეკეტილშია. მაგრამ კიდევაც შევიტყო... (ფთხილათ შეაღებს როზინას ოთახის კარსა.)

გრაფი. (თავისთვის) ჯავრისაგან სისხი მიშრება, მოდი და ნუ გამოაჩენ ახლა წიგნსა. მეტი ღონე არ არის, უნდა გავიქცე! მაშ რა მომარბინებდა!... წიგნი ვაჩვენოო. როზინას მაინც შევატყობინებდე როგორმე. ოსტატობა კი ძალიანი იქნება რო ვაჩვენო.

ბართ. (მოიპარება ანჯარასთან ზის, ზურგი კარებისკენ შემოუქცევია და თავის ბიძა-შვილის წიგნსა კითხულობს, მე რო გავხსენი.

გრაფი აძლევს როზინას წიგნსა) აი, წიგნი! (ცალკე) ის უთუოთ ჩემი წიგნია, რო კითსულობს.

ბათ. (კითხულობს.)

-ნია „მას მერმეთ, თქვენი სახელი და თქვენი წოდება რომ შემატ„ყობინეთ!.. ოო! მუხთალო, მცბიერო... სწორეთ იმისი ხელია ესა.

ბრაფ. (შეშფოთებული.) ახლა თქვენც ხმა-დაბლა ილაპარაკეთ, და. r£ 5 ბართ. ო! რანაირათა ვარ თქვენგან დავალებული, რომ იცოდეთ! თვი

გრაფი. როდესაც საქმე დაბოლოვდება, — ზოგი მაშინა ბძანეთ.

რასაც ეხლა თქვენთვის დონ-ბაზილიო ერთს კანონის მცოდნესთან საქმუში არის...

ბართ. კანონის მცოდნესთან, ჩემს ჯვარის წერაზედ?

გრაფი. თ არ ეგ მიზეზი, რათა შეგვენებდით? მე დამაბარა, რომ ხვალ დილაზე შეიძლება ყველა მზათ იყოსო; და თუ ქალი კიდევ უარზედ იქნება...

გართ. უთუოთ იქნება უარზედ.

გრაფი . უნდა გამოართვას წიგნი, ბართოლოს აღარ აძლევს) ახლა შემიძლია გამოგადგეთ. აი! ამ წიგნს დავანახვებთ. და თუ საჭირო იქნება უფრო განდობით) იქამდინაც გავბედავ, რომ ვუთხრა, ეს წიგნი ქალისაგან ვიშოვე მეთქი, რომელზედაც გრავს თქვი ნ. გაუცკლიხართ მეთქი. ხომ იცით. რომ მოულოდნელი ამბავი, სირცხვილი, წყენა ადამიანს ადვილად დააჯერებინებს...

ბართ. (სიცილით) ცილის წამებასაცა საუვარელო მეგობარო ცხადათა გხედავ ახლა, რომ ბაზილის გამოგზავნილი ხართ. მაგრამ რომ არ ეტყობოდეს, ეს განგებ მოხერხებული საქმეაო, არ ემჯობინება, რომ ჯერ გაგიცნოთ ქალმა?

ზრაფი. (თავს იმაგრებს დიდის სიხარულისაგან) დონ-ბაზილიოც აგრე ფიქრობს. მაგრამ როგორ უნდა მოხდეს... გვიან არის...დრო მაგდენი აღარა რჩე...

გართ. ვეტევი. რომ იმის მაგიერათა ხართ ხომ შეგიძლიათ მუზიკის ოსტატობა...

გრაფი. ისეთი რა იქნება, რომ თქვენის სიამოვნებისათვის თავს არ ვიდა! მაგრამ ამ მოგონებულ ოსტატობაზედ ი თხილათ უნდა იჟოთ, ახალი ამბავი არ არის, კომედიათაც წარმოუდგენიათ და თუ ეჭვი აიღო როგორმე..

ბართ. თითონ მე თუ გაგაცნობთ? მაინც თქვენ მlsხურობის მოსურნე მეგობარს ისე არა გევხართ. როგორც იდუმალათ მოარშიჟესა.

გრაფი. გგონიათ, რომ ჩემმა შეხედულობამ უფრო დააჯერებინოს, რასაც უპირებთ?

ბართოლო ძალიან მახვილი გონება უნდა რომ მიგვიხვდეს. მეტადრე ამაღამ ახირებულ ცუდ გუნებაზედ არის. თქვენ რო გნახოს. მეტი კი არა უნდა რა ამ კაბინეტშია იმისი ფორტეპიანი. მანამდინ მოვიდოდეს იქ შეექეცით. ყოველს ღონისძიებას ვიხმარებ, რომ მოვიყვანო როგორმე.

გრაფი. არამცა და არამც წიგნისა არა უთხრათ რა.

ბართოლო. მანამ საქმე საქმეზედ არ მიდგება, განა? განმეორებით თქმა ჩემთან საჭირო არ არის; არ არის ჩემთან განმეო რებით თქმა საჭირო. (გავა )

გამოსვლა მესამე.

გრაფი (მარტო),

გადავრჩი. უჰ! რა ძნელი ყოფილა ხელით ტარება ამ შეჩვენებული კაცისა! ფიგარო კარგათ იცნობს. ვხედავდი რომ ტყუილს ვამბობდი, — და ვერ მომდიოდა კარგათა, ცოტას გამიწყდა, კინაღამ წავახდინე საქმე, ეს წიგნის ამბავი რომ არ მომეხერხებინა. ახა ვაი-თასა! თითქო ჩხუბობენო! ახლა რომ დიჟინოს, არ გამოვალო! უური დაუგდოთ... უარს ამბობს, არ მინდა, არ გამოვალო! მაშ ტყუი. ლათ ჩამიარა ამდენმა ჩემმა თავისტესამ. (კიდევ უგდებს ყურს) აგერ მოდის; ჯერ ნუ დავენახვებით. (კაბინეტში შევა).

გამოსვლა მეოთხე.

გრაფი, როზინა, ბართოლომ

როზინა. (თითქო ძალიან გაჯავრებული რაც უნდა თქვათ, სულ ამაოა, უფალო! საქმე გადაწუვეტილი მაქვს; ხსენებაც აღარ მინდა მუზიკისა.

ბართოლო. გაიგონე შვილო ჯან; უფალი ლონოა ესა, დონ-ბაზილიოს შაგირდი და მეგობარი; იმას გამოუგზავნია, რომ ესეც მოწმად დავესწრას. მურიკა გულს დაგიმშვიდებს, მერწმუნე.

როზინა. ო! შეგიძლიათ მაგას თავი დაანებოთ. ვიმღერო და ამაღამა! სად არის ერთი ეგ თქვენი ოსტატი რომ გეშინიათ, არ წავიდესო, მე მინდა ორი სიტყვით გაუსწორო ანგარიში მაგასაცა და ბაზილიოსაც (რომ იცნობს თავის მიჯნურს დაიძახებს) ო!

ბართ. რა იჟო, რა მოხდა?

როზ. (ორივე ხელით უჭირავს გული და ძალიან შეშფოთებულია) ო! ღმერთო ძლირო! ეძებს)

გართულ კიდევ ცუდათ არის, უფალო ალონო!

როზა ცუდათ კი არა... რომ მოვბრუნდი... ო!.. გრაფი. იქნება ფეხი გადაგიბრუნდათ?

როზ. დიაღ ფეხი გადამიბრუნდა და ახირებულათ მეტკინა. გრაფი. მე მაშინვე შეგატყეთ.

როზ (თვალებში შეჰყურებს) გულს მეცა.

ბართ. სკამი, სკამი! აბა თუ ერთი სკამი იყოს აქა! (აქეთ-იქით

ბრფე. ო! როზინა!

როზ რა უგუნურებაა!

გრაფი. „ასი საქმე მაქვს თქვენთვის სათქმელი.

როზ. თავს როდი დაგვანებებს.

გრაფი. იგა, მოვა და მოგვეხმარება.

ბართ. აჰა, პაწაწავ, დაჯექი! არ ეტყობა, ბაგალავრო, რომ დღეს სწავ, გუნებაზედ იყოს. რა გაეწეობა, მერე იყოს. მშვიდობით.

როზ. (გრაფს) არა, მო ადეთ! ცოტა დამიამდა ტკივილი. (ბართოლოს) ვგრძნობ, რომ დამნა ის ვარ თქვენთანა, ბატონო! თქვენვე მინდა მოგბაძოთ, რომ ბოდი ახლავე...

ბართ. რა კარგია ან გული! რამ რაც შენ უსიამოვნობა გამოიარე, მე სულ აღარ მინდა გაიძულო რამე. მშვიდობით, მშვიდობით, ბაკალავრო!

როზ. (გრაფს) ერთ წამს, ღვთის გულისათვის. (ბართოლოს) თქვენ ამას მაიფიქრებინებთ, ბატონო, რომ ჩემი დავალება არ გიმებათ, თუ შენანებას იმითი არ დამამტკიცებინებთ, რომ დღევანდელი ჩემი მუზიკის გასაკვეთი გავიკვეთო.

გრაფი. (ცალკე ბართოლოს) ნუღარ უშლით, მე დამიჯერეთ. ბართ. მაშ გათავდა საქმე, ჩემო ტრფიალო! შენს წყენას იქამდინ ვერიდები, რომ ფეხსაც აღარ მოვიცვლი აქედამ, მანამ შენ სწავლაში იქნები.

როზ. არა, არა, ბატონო! მე კარგათ ვიცი, რომ თქვენ მუზიკა არ მოგწონთ.

ბართ. გარწმუნებ, რომ ამაღამ ძალიან მომეწონება.

როზ. (გრაფს ცალკე) სწორეთ შემაწუხა.

გრაფი. (ნოტის ქაღალდს იღებს ხელში) ეს ხომ არ არის თქვენ დასამღერებელი?

როზ. დიაღ, ერთი ნაკვეთია ძალიან სასიამოვნო. თხზულებისა რომელსაცა ქვია ამაო გაფთხილება.

ბართ. ისევ ის ამაო გაიკთხილება!

გრაფი. ეს არის ახალი რაც არის. გაზაფხულზედ სიცოცხლის განახლებას წარმოადგენს. ერთი, თუ ინებებთ და სცდით . როზ. (შეჰყურებს გრაფს) დიდის სიამოვნებით; რათი ყოველთვის სასიხარულოა ბუნების გამო უმაწვილებაა. ზამთარის დამლევს გული თითქო უფრო დიდი მგრძნობელობდესო. დიდი ხნის დამწუვდეული ტყვე რომ გამოუშვან საპერობილედამ, მა შინ თავისუფლების სიამოვნებას, რასაკვირველია, უფრო ცხოვლად იგრძნობს.

ბართ. (დაბლა გრაფს) ყოველთვის სავსე აქვს თავი უმაწვილური ფიქრებითა.

გრაფი (დაბლა) ატყობთ, რაზედ მოჰყავს?

ბართ. რა თქმა უნდა. (იმ სი მაფდება, რომელზედაც როზინა

როზინა. (იმღერის)

ოდეს მინდორს მარიამი ტრიობას მოჰყავს ზაფხული,

მიჯნურთა სანატრი. — ყველა ხარობს — ყველა მისს ცეცხლს

გულში გრძნობს.

და ყვავილთა სუნში.

ჯოგი გადის ბაკებიდამ; ამავე უოველს ბეგზედ

ცხვართ ღრიალი

ხმოვანებს;

დახტიან;

ხარობენ,

სტკბებიან:

მრავლდებიან.

ბატკანი სძოვს

ახალ ევავილს:

ძაღლი კი თავს დასტრიალებს .

მაგრამ ლენდორ აღგზნებული

სხვას არ ფიქრობს, რომ

თუ არ სატრიფოს სიუვარულსა.

იმავე ხმით

დედისგან შორს ვარ

მღერით მიდის

კუდიანი

მწყემს–ქალი.

სატრფოს ასმენს

თავის ხმას.

მაგრამ რა; სიმღერა

ჰშველის თუ?

სალამური

ჩიტთ ჭიკჭიკი,

ახალი ხმა.

თხუთმეტ თექვსმეტ

წელიწადი .

ყველა ეს

აშფოთებს საბრალოს; ——

აწუხებს

და რა ქნას?

გზას ადგება

და ლენდორი

წინ შეხვდება.

იმის ხვევნა იამება ;

მაგრამ თითქო ჯავრობსო,

რომ დამიუვავოსო.

მეორე მუხლი

ოხვრანი,

აღთქმანი.

ალერსი,

თავს ვლება, ტიტინი,.

სახმარ არიან .

მწყემს ქალიც დამშვიდდა . არ ჯავრობს.

და თუ რომ ეჭვი რამ

გულს შეეპარათ

მაშინვე

ორნივე

დიდად ცდილობენ..... ...თავისი წუხილი

დაფარონ როგორმე.

ტრფიალებს

მწუხარებაც

უძლიერებს

ტრფიალებას

(ბართოლოს ამ სიმღერის დროს ჩაეძინება. ამასობაში გრაფი იქამდინ გაკადნიერდება, რომ როზინას ხელს ჩამოართმევს და ზედ დაეკონება. ეს შეაშფოთებს როზინასა და ხმას გააგძელებინებს და კიდეც შუაზე გააწყვეტინებს იქ, სადაც ამბობს — დიდად ცდილობენო, ორკესტრი რომ მუზიკას ამ სიმღერას აყოლებს, ისიც უფრო და უფრო ნელ-ნელა უკრავს და სადაც სიმღერა გაწუდა, მუზიკაც იქ გაჩუმდება. ხმოვანება რომ ასე შეწყდება, რომელმაც ჩააძინა, ბართოლო მაშინვე გამოიღვიძებს. გრაფი წამოხტება, როზინა და ორკესტრი უცებ ხელახლა იწყებენ თავისს საქმესა. თუ ეს შეწყვეტა მოჰხდა, ისევ ის თამაშობა უნდა).

გრაფი. სწორე უნდა სთქვას კაცმა, საუცხოო რამ არის და ძალიან კარგათაც იმღერით.

როზინა. მეფერებით, უფალო! ქება ოსტატს ეკუთვნის.

ბართოლ. (მთქნარებით) მე ცოტა წამეძინა მგონია, მანამ ეს საუცხოო რამ გათავდებოდა. ავათ–მყოფები მყავან, მივდივარ, მოვდივარ, ვტრიალებ. და თუ ჩავჯექი. მუხლები... (წამოდგება და სკამს ფეხსა ჰკრავს).

როზინა. (დაბლა გრაფს) ფიგარო არ მოდის.

გრაფი. დრო გავიყვანოთ როგორმე.

ბართოლ. გაიგონეთ ბაკალვრო, ბერი-კაცი ბაზილიოსთვინაც მითქვამს, არ შეიძლება უფრო მხიარული რამ ხმები ასწავლოთ, ყველა ამ დიდი არიების მაგიერათა, რომელიც მაღლა აგყავთ, დაბლა ჩამოგყავთ, აქეთ-იქით ატრიალებთ, ჰი, ჰო, ჰა, ა, ა,— თითქო მარხავდნენ ვისმეო. აი ის პატარა ხმები, ჩემ ყმაწვილობაში რომ იმღეროდნენ ხოლმე, და ადვილად რომ დახსომდებოდა ხოლმე კაცსა... მაგალითად... (თავს იქექს, ეგება მოვიგონოო და იმღერის თითების ტკაცუნითა და ბერიკაცულად მუხლების თამაშობითა:

გინდა, როზინეტა, ითხოვო. მეფისგან ქმარი?

(გრაფს სიცილით) სიმღერაში იანშეტად არის და მე როზინეტა დავარქვი, რომ უფრო საამო გამოვიდეს და შემთხვევასაც უფრო მოუხდეს. აჰ, აჰ, აჰ, აჰ. ძალიან კარგია განა?

გრაფი. (სიცილით) აჰ, აჰ, აჰ! დიაღ, ყველაზედ უკეთესი.

გამოსვლა მეხუთე.

ფიგარო შორს, როზინა ბართოლო, გრაფი

ბართოლო. (იმღერის)

გინდა, როზინეტა.
ითხოვო.
მეფისგან ქმარი.
მე არა ვარ ტირცის,
მაგრამ ღამით, ჩრდილში,
ფასად კიდევ ვღირვარ;
და როცა ბნელა
ყველა კატა
ყომრალია.

(განმეორებით ამბობს და თამაშობას აყოლებს. ფიგარო თან დასდევს და აჯავრებს.)

მე არა ვარ ტირცის.

(ამ დროს დაინახავს ფიგაროს) ოჰ! შემობძანდი, უფალო დალაქო.; წინ წამოდექით; ძალიან საუცხოო ბძანდებით!

ფიგარო. (თავს უკრავს) უფალო, მართალია, ეგ ერთხელ დედაჩემმაც მითხრა; მაგრამ მას აქთ ცოტა არ არის მოვიშალე. (ცალკე, გრაფს) ბრავო, ბატონო!

(ამასობაში გრაფი ცდილობს როზინას გამოელაპარაკოს; მაგრამ აპეკუნი თვალს აღარ აცილებს და ეს წარმოადგენს ყველა აქტორების მუნჯურ თამამობას.

ბართ. კიდევ იმისთვის მობძანდებით, რომ ზოგს სისხლი გაართვათ, ზოგს წამალი ასვათ და მთელი კერძობა დააწვინოთ?

ფიგარო. უფალო! ყოველ დღე ხომ უქმე არ არი; მაგრამ, რასაც ყოველ დღე ვცდილობ, ის რომ არ ვახსენოთ, თქვენი ბედნიერის თვალითა გაქვთ ნახული, რომ როდესაც საჭირო ვარ ვისთვისმე, ჩემი ერთგულება ბძანებას არა დროს არ უცდის ხოლმე…

ბართოლ. თქვენი ერთგულება არ უცდის ხოლმე! რას უბძანებთ, უფალო ერთგულო, იმ უბუდურსა, მღვიძარეს რომ ან სულ სძინავს, ან სულ ამთქნარებს. მეორეს, რომელსაც — აგერ სამი საათი მეტია ისე ცხვირს აცემინებს, რომ ლამის თავის ქალა ასძვრეს და ტვინი გადმოედინოს. აბა, იმათ რას უბძანებთ?

ფიგარო. იმათ რას ვეტყვი?

ბართოლ. ჰო

ფიგარო. იმათ ვეტყვი... ნეტა რა ვქნა! ვისაც ცხვირს აცემინებს, იმას ვეტყვი: ღვთის წყალობა და ხეირი მეთქი. ვისაც ამთქნარებს — წადი დაწექი მეთქი . ანგარიშს ამით არა მოემატება რა.

ბართ. დიაღ არა; მაგრამ სისხლის გაშვებით და წამლებით ხომ მოემატება, მე თუ ვათხოვე ყური. ისიც ერთგულებით იყო, რომ ჩემ ჯორს თვალებზე მალამო დააკარი? აუხელს მერე თვალებს ეგ თქვენ მალამო?

ფიგარ. თუ ვერ აუხილა, დაბრმავების მიზეზი ხომ მაინც არ იქნება!

ბართოლ. აბა, ერთი ანგარიშში ჩაგდებული ვნახო. ეგა!... არა მგონია აგრეთი თავხედიც იპოვებოდეს...

ფიგარო. ეჰ, უფალო! ვისაც მეტი ღონე არა აქვს, რომ ან სისულელეს დაადგეს, ან უგუნურებაა, სადაც გამოსარჩენს ვერას გამორჩება, მხიარულებას მაინც რაღათ უღალატოს. — მხიარულებას გაუმარჯოს! — ვინ იცის, სამიოდ კვირას კიდევ გასძლებს ქვეყანა, თუ ამასაც ვეღარა!

ბართოლო. ბევრით უკეთესს იქმოდით, უფალო კეთილ–მზრახველო, რომ ჩემს ას ოქროს გადმიხდიდეთ. თავის სარგებლით, დაუგვიანებლათ; — გამიფთხილებიხართ, იცოდეთ.

ფიგარო. ჩემი პატიოსნების ეჭვი გაქვთ თუ? თქვენი ასი ოქრო! ის არ მირჩევნია, სიკვდილამდინ მემართოს, და უარი კი ერთს წამსაც არა ვთქვა!

ბაზილიო. აბა, ერთი ეს მითხარით, პატარა თქვენმა გოგომ კანფეტები მოიწონა, თქვენ რომ მიუტანეთ, თუ არა?

ფიგარო. რა კანფეტები? რა გინდათ სთქვათ მაგითი?

ბართოლო. აი ის კანფეტები, დღეს დილას საწერი ქაღალდში რო გაგიხვიეს.

ფიგარო. ღმერთმა მკითხოს, თუ...

როზინა. (სიტყვას აშვებინებს.) ეს ხომ არ დაგავიწყდათ, რომ ჩემმაგიერად უნდა მიგეტანათ, უფალო ფიგარო? დილას არა გთხოვეთ?

ფიგარო. ჰო, ჰო! დღევანდელი კანფეტები! როგორ არა. ნეტა ასე რამ გამომაშტერა! მართლა კინაღამ სულ არ დამავიწყდა! როგორ არა, ქალ-ბატონო! საგანგებო იყო, საგანგებო..

ბართოლო. საგანგებო, საგანგებო! დიაღ, უეჭველია, უფალო დალაქო! ძალიან კარგი ხელობა დაგიჭერიათ, უფალო, ძალიან კარგი!

ფიგარო. მაინც?

ბართოლო. ისეთი ხელობა, რომ სასიქადულო სახელი შეგძინოსთ. უფალო!

ფიგარო. ვეცდები ღირსი გავხდე.

ბართოლო. ღირსი გახდეთ კი არა, აიტანოთ.

ფიგარო. როგორც თქვენი ნება იყოს, უფალო!

ბართოლო. თავი მაღლა მოგაქვთ, უფალო!

მაგრამ უნდა იცოდეთ, რომ მე თუ სულელ–პრანჭიას ვებაასები კისმე, არას დროს არ ვუთმობ!

ფიგარო: (ზურგს შეაქცევ ) ამაში ერთმანეთს ვერა ვგვაბნებივართ; მე ყოველთვის ვუთმობ ხოლმე.

ბართოლო. ჰა? რაო, ბაკალავრო, რა თქვა?

ფიგარო. ის, რომა თქვენა გგონიათ, სოფლელ დალაქს ელაპარაკებოდეთ ვისმე, სხვა არაფრის ხმარება რომ არ იცის, თუ არ სამართებლისა?? ეს იცოდეთ უფალო, მე კალამიც მიხმარია მადრიდში, შურის მეძიებლები რომ არ…

ბართოლო. მაშ რატომ იქ არ დარჩით, რომ ხელობის გამოსაცვლელად აქ არ მოსულიყავით?

ფიგარო. ვისაც რა შეუძლია, იმას ადგება. თქვენა ყოფილიყავით ჩემ ადგილას!

ბართოლ. დიაღ არა, თქვენმა მზემ. აი თუ სისულელეებს ვიტყოდი მაშინა!

ფიგარო. ცუდათ არ იწყებთ, უფალო, საქმესა, აი! მე, აი იმ თქვენ მოძმესა ვჰგევარ, იქ რიმა ჰბოდავს.

გრაფი. (გონებაზედ მოდის.) მე... მე არა ვარ მოძმე...

ფიგარო. არა! რჩევაში რო გნახეთ აქა, მეგონა, ორნივ ერთ საქმეს ადექით.

ბართოლო. (გაჯავრებით) ახლაო იტყვით ახლა, რისთვისა ხართ მოსული? წიგნი გაქვთ რამე კიდევ ქალ-ბატონის მისართმევი? თქვით დაჰ თუ მე გავიდე!

ფიგარო. რა მკუხეთ ეკიდებით საწყალ ხალხს! რისთვისა ვარ მოსული და თქვენი წვერისთვისა, უნდა მოგპარსოთ. სხვა რა საქმე უნდა მქონდეს. დღეს არ არი თქვენი რიგი?

ბართოლ. მორეთ უნდა მოხვიდეთ.

ფიგარო. ო, დიაღ, მეორეთ! ხვალ დილაზე მთელი ქალაქის ჯარი წამალსა სვამს. ჩემმა მფარველებმა საქმე მე გამირიგეს და ახლა თქვენ იფიქრეთ, მოცალება რამდენი მექნება. შინ შებძანდებით?

ბართოლ. არა, არ შევბძანდებით. არა... ვინ გვიშლის მერე რომ აქ მოვიპარსო?

როზინა. (გაჯავრებით . ძალიან ზდილობა იქნება! რატომ ჩემს ოთახში არ შებძანდებით?

ბართოლ. ჯავრობ? ნუ, შვილოჯან! შენ შენს გაკვეთილს ათავებ და მანამდინ შენი ხმა მესმის, არ მინდა ამ სიამოვნებას მოვაკლდე.

ფიგარო. (დაბლა გრაფს) აქედამ რაღა გაიყვანს! (მაღლა) აბა, ჰე! ფხიზელა! ჭაბუა! ტაშტი, წყალი, ყველა, რაც საჭიროა!

ბართოლ. რასაკვირველია, დაუძახეთ! დაღალულები, დაქან ცულები, მერე თქვენგანაც დამსხვრეულები, არ დაწვებოდნენ, მაშ რას იქმოდნენ!

ფიგარო. კარგი, მაშ მე წავალ და მოვძებნი ყველაფერსს, თქვენს ოთახშია ხომა? (დაბლა გრაფს) მინდა გარეთ გავიტყუო.

ბართოლო. (წელზედ შეიხსნის ასხმა გასაღებებს, შეფიქრდება და იტყვის არა. არა, მე თვითან წავალ. დაბლა გრაფს) ამათზე ეური გეჭიროთ. გევედრებით,

გამოსვლა მეექვსე.

ფიგარო, გრაფი, როზინა.

ფიგარო. კინაღამ მახეში არ გავაბით, ეე! თავის გასაღებებს მე მაძლევდა და ფანჯრის გასაღებიც ხომ იქ არის? როზინა. ის ყველაზე უფრო ახალია.

გამოსვლა მეშვიდე.

ბართოლო, ფიგარო, გრაფი, როზინა.

ბართოლო. (მობრუნებული ცალკე.) მეც რასა ვშვრები, ერთი კაცმა მკითხოს, რომ ამ წყეულ დალაქს აქ ვუშვებ. (ფიგაროს დამიჭით. (გასაღებებს აძლევს ჩემ კაბინეტში, სტოლ ქვუშ; მაგრამ ხელი არას ახლოთ.

ფიგარო. (მიმავალი, ცალკე) ჰხედავთ, ტრფიალებს ღმერთი როგორ ეწევა!

გამოსვლა მერვე.

ბართოლო, გრაფი, როზინა.

ბართოლ. (დაბლა გრაფს.) ეს იყო, გრაფს რო წიგნი მიუტანა.

ბრაფი. (დაბლა) ეტყობა, გაქნილი რამ უნდა იყოს.

ბართოლ. მე კი ვეღარ მომატყუებს.

გრაფი. იმაზე მეტს რაღასა იქს.

ბართოლ. ეს რომ ყველა წარმოვიდგინე, ვთქვი, უმჯობესი იქნება ჩემს ოთახში შევგზავნო, მანამ ქალთან გაუშვა მეთქი.

გრაფი. სიტყვას როგორ იტყოდა, რომ მესამეს მე არ გამეგონა.

(აქ შიგნიდამ ხმა მოისმის, თითქო დაიმსხვრა რაღაცაო). ბართოლი, (ყვირილით) ეს რა მსმის! ყველა კიბეზე გადაჩეხა უთუოთ ამ წყეულმა დალაქმა. (გავარდება)

გამოსვლა მეცხრე.

გრაფი, როზინა

გრაფი. გამოვიყენოთ ეს ერთი წამი, ფიგაროს მოხერხებამ რომ მოგვანიჭა, შემთხვევა მომეცით, ღვთის გულისათვის, რომ მოვილაპარაკო თქვენთან, თუ როგორ შეიმუსროს საპურობილე, სადაც თქვენ ახლა ტყვედ იმყოფებით.

როზინა. ოჰ, ლენდორ!

გრაფი. შემიძლია, თქვენს ფანჯარამდინ ამოვიდე; და დღეს დილას რომ თქვენი წიგნი მომივიდა, ის კი იძულებული ვიავი…

გამოსვლა მეათე.

როზინა, ბართოლო, რიგარო, გრაფი

ბართოლო. შემცთარი არა ვყოფილვარ; ყველა დამტვრეულა, ყველა დამსხვრეულა.

ფიგარო. აი დიდი უბედურება მოკლე გზისათვის. ამ კიბეზე თვალში რო ჩხირი ატაკო, კაცი ვერას გაიგებს, (გრაფს ფანჯრის გასაღებს აჩვენებს) მე რომ ამოვდიოდი, გასაღები გამოვდე!

ბართოლო. უნდა იცოდნენ, რასაცა შვრებიან; გასაღები გამოვდეო? დახელოვნებული კაცი ყოფილხართ.

ფიგარო. რა ვქნათ, უფალო! სხვა უფრო გამოცდილი მოძებნეთ.

გამოსვლა მეთერთმეტე.

ისინივე და დონ-ბაზილიო.

როზინა. (შეშინებული, ცალკე) დონ-ბაზილიო!..

გრაფი. (ცალკე) ახა ვაითასა!...

ფიგ. (ცალკე) დასწყევლა ჩემმა გამჩენმა!

ბართოლო. (მიეგებება) ო, ბაზილიო, ჩემო მეგობარო, მშვიდობა თქვენს მოსვლასა! თქვენს შემთხვევას ღვთით მაგდენი არა შესდგომია რა? სწორე უნდა გითხრათ, რომ უფალმა ალონძომ ცოტა არ არის შემაშინა თქვენს მდგომარეობაზედ; ჰკითხეთ იმასა, მათ შინვე დავაპირეთ თქვენთან წამოსვლა, იმას რომ არ შევეენებინე... ბაზილიო. (გაოცებული) უფალი ალონძო?..

ფიგ. (ფეხს დააბრახუნებს რა ღვთის რისხვაა! კიდევ რაღაც ხრიკი! ორ საათს უნდებოდეს კაცი ერთს რაღაცა წვერს, — ძაღლის ხელობაა!

ბაზილიო.. (ყველას უჯრებს) კეთილ - ინებეთ ერთი, ბატონებო., მიბძანეთ…

ფიგ. ამას მაშინ ელაპარაკეთ, როცა მე წავალ.

გრაფი. ის უნდა რომ თქვენ გაჩუმდეთ. გგონიათ ისეთი რამ უამბოთ უფალსა, რომ ჯერ არ იცოდეს? მე ყველა უამბე, რაც დამაბარეთ, თქვენ მაგიერად რომ მგზავნიდით მუზიკის მასწავლებლათა.

ბაზ. (უფრო გაოცებული) მუზიკის მასწავლებლათა... ალონძო!..

როზინა. (ჩუმით, ბაზილს ) გაჩუმდით, და!

ბაზ. ესეცა!

გრაფი. ჩუმათ ბართოლოს) ჩუმათ უთხარით რაღა, რომ ყველა მოლაპარაკებული ვაქკს.

ბართოლი ბაზილს ცალკე) არა თქვათ, ბაზილიო, ჩემი შეგირდი არ არის თქო, თორემ საქმეს წაგვიხდენთ.

ბაზ. ჰო! ჰო!

ბართოლი (ხმა-მაღლა) სწორე უნდა სთქვას კაცმა, ბაზილიო, რომ ძალიან ნიჭიერი ყოფილა ეს თქვენი მოწაფე!

ბაზ (გამოშტერებული) ჩემი მოწამე. მე იმისთვის მოვედი შეგატყობინოთ, რომ გრაფს ბინა უცვლია.

ბართოლ. (ჩუმათ) ვიცი. ვიცი გაჩუმდი ერთი.

ბაზ. (ჩუმათ) ვინ გითხრათ?

ბართოლი (ჩუმათ) იმანა, სხვა ვინ მეტყოდა.

გრაფი. (ჩუმათ ბაზილიოს), მე, რა ეჭვი უნდა გამიგონეთ...

როზინა. (ჩუმათ ბაზილიოს) ჰმ, სულ გამოყრუებულია,

ბაზ. ვის ეშმაკს ატყუუბენ აქა, ნეტავი; ყველანი გათქმულნი ბართოლი მერე, ბაზილიო, რაო თქვენმა კანონის მცოდნემა?

ფიგ. მთელი საღამო თქვენი არ არი? რომ მაგ კანონის მცოდნეზედ ილაპარაკოთ?

ბართოლ. (ბაზილიოს) ერთად-ერთი სიტყვა: კმაყოფილი ხართ მისი თუ არა?

ბაზ. გზა და კვალ დაბნეული კანონის მცოდნესი?

გრაფი (ღიმილით) მაშ ვერა ნახეთ. კანონის მცოდნე? გაზ ვერა, ვერა ვნახე, კანონის მცოდნე.

გრაფი (ბართოლოს ცალკე) როგორ გინდათ, რომ აქ ილაპარაკოს, თქვენს ქალთან? დაითხოვეთ ახლა

ბართოლ. (ჩუმათ გრაფს.) მართალს ამბობთ ბაზილიოს) მერე რა გემიზეზებოდათ, რომ აგრე უცებ გამხდარიყავით ავათა?

ბაზ. (გაჯავრებული) მე თქვენი სულ არა გამეგება რა.

გრაფი. (ცალკე ერთს სავსე ქისას აძლევს ხელში) დიაღ უფალი გკითხავთ თქვენა, ვითამ აქ რაღათ მოდიოდით, რადგან ავათა ყოფილხართო?

ფიგ. ერთი უყურეთ, მკვდრის ფერი არა სძევს!

ბაზ. ჰო, მესმის…

გრაფი. წადით დაწექით, დაწექით, ჩემო საყვარელო ბაზილიო: კარგათ ვერა ხართ და აქ ყველას შიშითა გვხოცთ. წადით, დაწექით.

ფიგ. პირის-სახე სულ მოშლილი აქვს. წადით დაწექით.

ბართოლ. რა თქმა უნდა, ცივებას შორიდამა ჰგრძნობს. წადით დაწექით.

როზ. მაშ რაღათ გამოხვედით? ხომ უფრო გაგიძნელდებათ. წადით დაწექით.

ბაზილ. (დიდის გაკვირვებით) მე წავიდე დავსწვე?

სხვა ყველანი. (ერთად) დიაღ, რასაკვირველია!

ბაზილიო. (ყველას შეჰყურებს) მართლა, რომ ცუდი არ იქნება აქედამ მოგშორდეთ, კარგათა ვგრძნობ, რომ მე ჩემს ქერქში ვერა ვარ.

ბართ. ხვალამდინ, თუ უკეთ შეიქენით.

გრაფი, ბაზილიო, მე ძალიან ადრე გამოგივლით.

ფიგარო. მე დამიჯერეთ, კარგა დაიხურეთ და თბილად იწექით.

როზინა. ღამე შვიდობისა, უფალო. ბაზილიო!

ბაზილიო (ცალკე) ეშმაკმა წამიღოს თუ მე აქ მესმოდეს რამე. ეს ქისა რომ არა…

ყველანი ღამე შვიდობისა, ბაზილიო, ღამე შვიდობისა..

ბაზილ. (მიმავალი) მაშ — ღამე შკიდობისა, ღამე შვიდობისა.

(სიცილით აცილებენ ყველანი).

გამოსვლა მეთორმეტე.

ყველანი ბაზილიოს გარდა

გართ. (გადაწყვეტილობით) ეს კაცი სრულებით ვერ არის კარგათა.

როზინა, თვალები როგორღაც დაბნეული აქვს. გრაფი. ქარმა კი არ დაჰკრას.

ფიგარო. დაინახეთ, მარტო რომ ლაპარაკობდა? ჩვენ რო ვართ, ვართ. (ბართოლოს) აბა, ახლა მაინც გაბედეთ. სკამს უდგამს გრაფიდამ ძალიან შორსა და სადალაქო გადასაფარებელს მიართმევს.)

გრაფი. მანამდინ გავათავებდეთ, ქალბატონო, ერთი სიტყვა უნდა გითხრათ, არსებითად საჭირო იმ ხელოვნებისათვის, რომელსაც მე ახლა გასწავლით. (დაუახლოვდება და უჩურჩულებს).

ბართ. (ფიგაროს) თქვენ როგორღაც განგებ შვრებით, მე მგონია, აგრე ახლო რომ მოხვალთ და წინ მიდგებით, გითამ და ვეღარა დავინახო რა…

გრაფი. (ჩუმათ როზინას) ფანჯრის გასაღები მე მაქვს და შუაღამისას, მოვალთ აქა.

ფიგარო. (ჩარხავს ახვევს ყელზე ბართოლოს) რა არი სანახავი, რა? ტანცაობა ხომ არ არი რო სხყურებელი იყოს; მუზიკა რა!... აჰი, აჰი!

ბართ. რა იყო, რა დაგემართა?

ფიგარო. თვალში ჩამივარდა რაღაცა. (თავი ზედ ბართოლოს თვალებთან მიაქვს.)

ბართ. ნუ ისრესთ, ნუ!

ფიგ. მარცხენა თვალია! აბა ერთი სული შემიბერეთ, კარგა მაგრათა.

ბართ. (ჯიგაროს თავს ხელებს მოჰხვევს, ზევიდამ გადიხედავს, უცებ წამოხტება და ტრფიალთ უკან მოექცევა, ვნახოთ ერთი რას ლაპარაკობენო).

გრაფი. (ჩუმათ როზინას) და რაც თქვენს წიგნს შეეხება, ისეთს

გაჭირებაში ვიყავ, რომ ჩემი აქ დარჩენა აღარ შეიძლებოდა, თუ...

ფიგ. (შორიდამ უხველებს გავაფთხილოო).

გრაფი. ამ ტანისამოსის გამოცვლამ კიდევ არ ჩამიაროს ტყუილათა მეთქი…

ბართოლ. (იმათ შუა ამოჰყოფს თავსა) ტანისამოსის გამოცვლამა?...

როზინა. (შეშინებული) უი!

ბართოლო. ძალიან კარგი, ქალბატონო! რათა სწუხდებით! ჩემ თვალ წინ მიბედვენ ამისთანა შეურაცხებასა?

გრაფი. რა დაგმართვიათ, უფალო? გართ. აი შე გაქნილო ალონძო!

გრაფი. უფალო. ბართოლო, მაგ ზნის გამოჩენა, რაც მე ახლა შემთხვევითა ვნახე, — თუ ხშირათ გემართებათ, სრულებით აღარ მიკვირს, რომ ყმაწვილ ქალს ასე შორს უჭირავს თქვენი შერთვა.

როზინა. შერთვა! მე? ჩემი დღენი ეჭვიან ბერიკაცთან გავატარო, სხვა ბედნიერებას რომ არას მექადის, თუ არა საზიზღარ ტყვეობასა?!

ბართ. ეს რა მესმის?

როზინა. დიაღ, ხმა მაღლა ვამბობ: ჩემს გულსაც იმას ვუძღვნი და ხელსაც იმას მივაწოდებ, ვინც ამ საზარელი საპყრობილედამ გამომიხსნის, სადაც მეცა და ჩემი საცხოვრებელიც ყოვლის სიმართლის წინააღმდეგათა ვართ დამწყვდეული. (გავა).

გამოსვლა მეცამეტე

ბართოლო, ფიგარო, გრაფი.

ბართ. ჯავრი მახრჩობს.

გრაფი. მართლად რომ დიდად ძნელია, უფალო, ყმაწვილი ქალისათვის...

ფიგ. დიაღ, სწორეთ ყმაწვილი ქალი და დიდ ხნიერება არის, რომ ტვინს უბნელებს ზოგიერთ ბერიკაცსა.

ბართ. როგორა? საქმეზედ რომ მოვასწარ. წყეულო დალაქო! ავიღო. ერთი…

ფიგ. მე მივალ, სულ გადირია.

გრაფ. მეც სწორეთ გადირია

ფიგ. გადირია, გადირია. (გავლენ.)

გამოსვლა მეთოთხმეტე

ბართოლო (უკან მისდევს) მე გადვირიე! თქვე უსირცხვილოებო, გარყვნილებო, ეშმაკთ მოციქულებო, თქვენა, ეშმაკების მწირველებო თქვენა! იმათამც წაუღია თქვენი თავი! მე გადვირიე... ჩემი თვალითა გნახე, როგორც ამ სტოლსა ვხედავ და მევე დამდგომიან ყოვლად ნამუს გაწყვეტილები... აა! ბაზილიოს მეტი ვინ ამიხსნის მე ამასა! დიაღ! დავიბაროთ! ეჰეი! ვინა ხარ მანდა!... მავიწყდება, რომ აღარავინ არის. აბა მეზობელი ერთი გამვლელი ვინმე, ვინც იყოს! მართლა რომ შეიძლება ჭკუიდამ შეიშალოს კაცი. ჭკუიდამ!

(ანტრაკტში თეატრი დაბნელდება; დიდი ავდრის ზუზუნი ისმის და მუზიკა უკრავს, რაც ოპერაში არის აქ დასაკვრელი.)

მოქმედება მეოთხე

სცენაზედ ბნელა.

გამოსვლა პირველი

ბართოლო, დონ-ბაზილიო. (ხელში ქაღალდის ფარანი უჭირავს.)

ბართოლო როგორ თუ ვერ იცნობთ იმასა, ბაზილიო? გჯერათ მერე რასაც ამბობთ?

დ. ბაზილიო. ათასჯერ რო მკითხოთ, მაინც იმასვე ვიტყვი: თუ მართლა როზინას წიგნი მოგიტანათ, უეჭველია გრაფის გამოთ გზავნილი ყოფილა ვინმე. მაგრამ რაც მე იმან მაჩუქა, უნდა ვიფიქრო, რომ თვითან გრაფი იყო.

ბართოლ. რითი ეტყობოდა? მაგრამ, მართლა, ეგ საჩუქარი მომაგონდა. რათ მიიღე?

ბაზილ. თქვენ ყველას გეტყობოდათ, თითქო თანხმად იყავით; მე სრულიად არა მესმოდა რა; და ასე გაჭირებული ყოფაში, როდესაც არ იცი, აქეთ იფიცო, თუ იქითა, ერთი გატენილი ქისა მე ყოველთვის ისეთ საბუთად მიმაჩნია, რომ იმისი წინააღმდეგი აღარა ითქმოდეს რა. ამას გარდა, ანდაზათაც არის ნათქვამი: რაც ასაღებად ვარგაო...

ბართოლ. მესმის, ვარგაო…

ბაზილ. შესანახათაც ვარგაო.

ბართოლ. (გაიკვირებს) ოჰ, ოჰ!

ბაზილ. დიაღ, მე ბევრი ამისთანა ანდაზა მაქვს დაწერილი; მაგრამ ისევ საქმე ვილაპარაკოთ. რას აპირებთ ახლა?

ბართ. თქვენ რომ ჩემი ყოფილიყავით, ვითამ ყოველ ღონეს არ მოიხმარებდით, რომ ქალი გეშოვნათ?

ბაზილიო. დიაღ არა, დოქტორო! ყველაზედ უმცირესი ადგილი შოვნას უჭირავს. შოვნა კი არა, სარგებლობაა ნაშოვნისა, რაც კაცს ბედნიერათა ხდის. ჩემის ფიქრით თუნდ ქალი შეგირთავს, რომელსაც არ უყვარხარ, თუნდ თავი ჯალათისთვინ გაგიშვერია…

ბართოლ. თავგადასავალის ფიქრით, რაღა?

ბაზილ. ეჰ, ეჰ, უფალო!.. მართალია ცოტა ნახულა ამ წელს; გულს აღარ შეგიწუხებთ.

ბართოლ. ნურას უკაცრავად. ბაზილიო, დეე იმან იტიროს, რომ მე ვეყოლები, მანამ მე ვიტირო, რომ ის არ მეყოლება.

ბაზილ. მაშ სიცოცხლეზე ყოფილა საქმე მივარდნილი? შეირთეთ, დოკტორო შეირთეთ.

ბართოლ. მაინც აგრე ვიქ, და ამაღამვე.

ბაზილ. მაშ მშვიდობით. გახსოვდეთ, როდესაც იმათზე ქალს ლაპარაკს დაუწყებთ, ყველანი ისე შავათ გამოიყვანოთ, რომ ჯოჯოხეთის ფერი ედვათ.

ბართოლ. მართალს ამბობთ.

ბაზელ ცილის წამება, დოკტორო, ცილის წამება! იმისთანა რა იქნება! ყოველთვის იმას უნდა მივმართავდეთ.

ბართოლ. აი ის როზინას წიგნი. ამ ალონძომ რო მომიტანა და უნებურად დამანახვა, თუ როგორ უნდა გამოვიყენო ქალთანა .

ბაზელ მშვიდობით. ოთხ საათზე მოვალთ აქ ყველანი.

ბართ. უფრო ადრე რატომ არა?

ბაზილ. შეუძლებელია; ნოტარიუსს არა სცალია,

ბართ. სხვაგან არის სადმე კიდევ ქორწილი?

ბაზილ. დიაღ, ფიგაროსას; დის წულს ათხოვებს, თუ ძმისწულს, არ ვიცი.

ბართ. იმას რომ არც დისწული ჰყავს და არც ძმის წული!

ბაზილ. ნოტარიუსს აგრე უთხრეს და მე რა ვიცი.

ბართ. ის ეშმაკი უთუოთ კიდევა სწმახავს რასმე: დასწყევლოს ღმერთმა.

ბაზილ. როგორა! თქვენა ფიქრობთ რომ?...

ბართ. იმისთანა კაცი რას მომქმედი არ არის. უნდა გამოგიტყდე ჩემო მეგობარო, რომ როგორღაც მეშინია. მიდით კიდევ – ნოტარიუსთან და ეცადეთ ახლავე წამოიყვანოთ.

ბაზელ ისეთი ავდარია, რომ ძაღლი არ გაიშვება გარეთა; მაგრამ თქვენი გულისთვის მე ვერა შემაგენებს რა — თქვენ რაღასა შვრებით?

ბართ. მინდა გამოგაცილოთ . ჩემი კერძობა ყველა ამ ფიგაროს არ დაამახინჯებინეს? სულ მარტო ვარ ახლა.

ბაზ. მე ჩემი ფანარი მაქვს.

ბართოლ. აა, ეს გარეთი კარის მეორე გასაღები წაიღეთ თანა! გიცდით, იცოდეთ; ვინც უნდა მოვიდეს, თქვენსა და ნოტარიუსს გარდა, ხორციელი ვეღარავინ შემოვა ამაღამ.

ბაზ. მაგ თავ-და-რიგით რიღასი ფიქრი უნდა გქონდეთ!

გამოსვლა მეორე.

როზინა, (მარტო, თავის ოთახიდამ გამოვა) თითქო ლაპარაკი მესმოდა აქ ვიღასიცა. შუაღამისა დარეკეს და ლენდორი ჯერაც არსად არის. ეს საშინელი ამინდი საქმეს უფრო გაუადვილებდა მეთქი, მეგონა; ვინ დაუხვდებოდა წინა! ო! ლენდორ? თუ მომატყუეთ?.. ეს რა ხმა მესმის?... ღმერთო! ჩემი აპეკუნი! შევიდეთ.

გამოსვლა მესამე

როზინა, ბართოლო.

ბართ. (სანთელი უჭირავს) როზინა? ჯერ რადგან თქვენს ოთახში არ შესულხართ.

როზინა. ეს არის ეხლა მივალ

ბართ. ამ საშინელი ამინდის მიზეზით ვერ მოისვენებთ და მე ძალიან საჭირო საქმე მაქვს თქვენთვის სათქმელი.

როზინა. რა გნებავთ ჩემგან, უფალო! რაც დღისით ტანჯვა გამოვიარე, მას აღარ მაკმარებთ?

ბართ. როზინა! ყური დამიგდეთ.

როზინა. ხვალ დაგიგდებთ ყურსა.

ბართოლ. ერთ წამს, ღვთის გულისათვის.

როზინა. (ცალკე) რო მოვიდეს?

ბართოლ. (იმის წიგნს აჩვენებს) ამ წიგნს იცნობთ თუ ვერა?

როზინა. (რომ იცნო) ღმერთო დიდებულო

ბართ. ჩემი განზრახვა ის კი არ არის, როზინა, რომ გისაყვედუროთ; — თქვენის ხნის ქალი ადგილალ მოტყუვდება. არა, მე მეგობარი ვარ თქვენი და მე გამიგონეთ!

როზინა. აღარ შემიძლია.

ბართ. ეს წიგნი რომ გრაფ-ალმავივას მისწერეთ…

როზ. გრაფ ალმავივასა?

ბართოლ. აი როგორი საშინელი კაცია გრაფი! მიუღია თუ არა, მაშინვე სატრაბახოთ გაუხდია. ერთი ქალისაგან ვიშოვე, რომლისათვისაც იმას თვითან გადაეცა.

როზ. გრაფი ალმავივას!..

ბართოლ. ამ უშვერი საქმის დაჯერება გიჭირსთ განა? გამოუცდელობა არის, როზინა, მიზეზი, რომ თქვენი სქესი ადვილად ენდობა ადამიანსა და ადვილად უჯერებს — მაგრამ უნდა შეიტყოთ, რა მახეს გიგებდნენ. იმ ქალმა ყველაფერი წამომიშალა, იმ ანგარიშით რასაკვირველია, რომ თქვენისთანა საშინელი რაყიფი თავიდამ მოით შოროს როგორმე. მე თვითან მათრთოლებს ეს ამბავი. საზარელი შეთქმა ალმავივასი, ფიგაროსი და ამ ალონძოსი. ბაზილის შაგირდობას რომ ამბობდა და სხვის სახელს იჩემებდა, თვითან კი ალმავივას შემოჩენილი თურმე იყო, – ამათი შეთქმულობა იმაზე ყოფილა, რომ თქვენ ისეთს ჯურღმულში უნდა ჩაეთრიეთ, საიდამაც ამოსვლა შეუძლებელიღა იქნებოდა.

როზ. ოჰ, რა ბინძობაა!... როგორ... ლენდორი!... როგორ? ის ყმაწვილი?...

ბართოლ. (ცალკე) ჰო! ეს ლენდორი ყოფილა.

როზ. გრაფ ალმავივასათვის?... სხვისთვის?...

ბართოლ. ეს მიამბეს, თქვენი წიგნი რომ მომცეს.

როზ, (ცეცხლ – მოკიდებული) ო! რა უშვერი, რა საზიზღარი საქციელია? უნდა დაისაჯოს!...უფალო! თქვენ გინდოდათ მე შეგერთეთ?

ბართოლ. კარგათ იცი რომ გულითა მსურდა.

როზ. თუ ცოტა რამ კიდევა გაქვთ სურვილი, თქვენი ვარ.

ბართოლი, მაშ კარგი და ნოტარიუსიც ამაღამვე მოვა.

როზ. ეს კიდევ არაფერი! ღმერთო! იქამდინ ვარ დამდაბლებული!?... იცოდეთ, რომ ამ მოკლე ხანში ის მაცთური ამ ფანჯარაში ამოსვლასა ჰბედავს, — ისე მოახერხეს, რომ გასაღებიც იშოვეს თქვენგანა.

ბართოლ. (თავის გასაღებებსა ჰშინჯავს) ოჰ! წყეულნი და შეჩვენებულნი! შვილო, მე შენ აღარ მოგცილდები,

როზ. (შეშინებული) ოჰ, ბატონო! იარაღით რომ მოვიდნენ?

ბართოლ. მართალს ამბობ. მაგიერს როგორღა გადავახდევინებ. მარსელინას ოთახში ადი და ორჯელ შეიკეტე კარი. მე წავალ, ჯარს მოვნახავ, და სახლთან დავაყენებ, რომ ხელი სტაცონ, როგორც ქურდებსა, იმათაც მაგიერი გადახდებათ მაშინა და ჩვენც გადავრჩებით. ფიქრი ნუ გაქვს, ჩემი სიყვარული აგაცილებს განსაცდელსა...

როზ. (სასო-წარკვეთილებით ) ოღონდ ჩემი შეცთომა დაივიწყეთ! (ცალკე) ოჰ! როგორა მხდება!

ბართოლ. (მიმავალი) ახლა ჩაუსაფრდეთ, ძლივს არ ვიგდე ხელში. (გავა .)

გამოსვლა მეოთხე.

როზინა მარტო.

ამისი სიყვარული ამაცილებს განსაცდელსა! უბედურო ჩემო თავო! (ცხვირსახოცს ამოიღებს და თავისუფლად იწყებს ტირილს ) რა ვქნა?.. ხომ მოვა ეხლა! მინდა დავრჩე, და გითვალთმაქცო იმასთან, რომ ერთს წამს მაინც კიდევა შინჯო სრული სიწევდიადე იმისი. ჩემი იმისგან დამფარველი იქნება საკიცხავობა იმის ყოფა–ქცევისა. ოჰ! საჭიროა, ძალიან საჭიროა ეს ჩემთვის კეთილ–შობილური სახე, ტკბილი შეხედულობა, ხმა ნარნარი, ალერსიანი, — აღმოჩნდა კი, რომ საძაგელი გამრყვნელის გამოგზავნილი თურმე იყო. ო, უბედურო, უბედურო ჩემო თავო!... ღმერთო! ფანჯარას აღებენ. (გარბის.)

გამოსვლა მეხუთე.

გრაფი, ფიგარო, (მანტოში გახვეული მოადგება ფანჯარას.)

ფიგ. (გარეთ ეუბნება) ვიღაც გარბის და შევიდე?

გრაფი. (გარედამ ) კაცი?

გრაფი. მაშ როზინა ყოფილა და სწორეთ შენს უცნაურ შეხედულობას შეუშინებია.

ფიგ. (ოთახში ჩამოხტება ) აგრე იქნებოდა, უეჭველია... ძლივს არ მოვედით, ძლივს არ გამოვატანეთ ამ წვიმასა და ელვა-ჭექასა.

გრაფი. (გრძელ მანტოში გახვეული ) ხელი მომაწოდე. (ისიც- ჩამოხტება) გამარჯვება ჩვენია.

ფიგ. (თავის მანტოს იქით მიაგდებს) ძვლებამდინ არ ჩამოგვატანა? მშვენიერი ამინდია, საბედნიერო. მგზავრობისათვის. ბატონო, თქვენ რასა ბძანებთ, როგორი ღამეა?

გრაფი. ტრფიალისათვის უკეთესი არ შეიძლება.

ფიგ. მაგრამ ხელის შემწყობთათვის?... მერე, რომ მოგვასწროს ვინმე აქა?

გრაფი. ჩემთან არა ხარ? მე სულ სხვა მაწუხებს: ვაყაბულებინებ, რომ ახლავ გამომყვეს, თუ ვერა?

ფიგ. თქვენ გახლავსთ სამი გრძნობა, ქალებისათვის რომ ყოვლის-შემძლებელნი არიან: სიყვარული, სიძულილი და სიფთხილე.

გრაფი. (სიბნელეში იყურება) უეცრად როგორ შევატყობინო..., რომ ჩვენ შესაუღლებლად ნოტარიუსი შენსა მიელის? დიდ გაბედულებად მიიღებს ხომა და მეტად კადნიერი ყოფილაო, ჩემსას იტყვის.

ფიგ. იმან თუ თქვენი თქვა, კადნიერი ყოფილაო, თქვენ იმისი თქვით, უწყალო ყოფილა-თქო. ქალებს ძალიან უყვართ, როცა უწყალოს ეძახიან. ამას გარდა იმას თუ მართლა ისე უყვარხართ, როგორც თქვენა გსურთ,უთხარით ვინცა ხართ და მაშინ თქვენს გრძნობაზედ ეჭვი სულ აღარა ექნება რა

გამოსვლა მეექვსე.

გრაფი, როზინა, ფიგარო,

ფიგარო აანთებს ყველა სანთლებს, რაც სტოლზეა.

გრაფი. აგერ ისიც... მშვენიერო. როზინავ!...

ფიგ. (ცოტა რამ შესაფიქრებელი ხმით) ჯერ მეგონა, უფალო, რომ მოსვლას აღარ აპირებდით…

გრაფი. მშვენიერ იჭვნეულება მე შესაბამად არა ვრაცხ შემთხვევით ვისარგებლო და გთხოვოთ რომ უცნობი კაცის ბედნიერებისა და უბედურების მოზიარედ შეიქნეთ; მაგრამ თქვენ რაც უნდა თავის შესაფარებული არჩიოთ, ჩემს პატიოსნებას ვიცავ…

როზ. უფალო! ჩუმი ხელის მოცემა რომ ჩემს გულის გრძნობას არ ჰმორჩილებიყო, თქვენ ახლა აქ არ იქნებოდით. ჩემმა გაჭირვებამ უნდა გაამართლოს თქვენს თვალში ეს ახლანდელი ჩვენი წრეს გარეშეთი შეხვედრა და საუბარი.

გრაფი. თქვენ, როზინა მეუღლე ვიღასიც უბედურისა, უმამულოსი. უგვაროსი!...

როზ. გვარი, შეძლება, დავანებოთ თავი სიტყვებს, რომელიც შემთხვევას ეკუთვნის. და თუ მარწმუნებთ რომ თქვენი განზრახვა წმინდა არის და შეუგინებელი…

გრაფი. (მუხლებზედ დაეშვება) ოჰ! როზინა! თაევანსა გცემ…

როზ. (განრისხებული) მანდ შედექით, უვარგისო, როგორა ბედავთ?.. თაყვანსა გცემო... გადი, გამეცალე! შენ აღარა ხარ ჩემთვის მოსარიდებელი. მე ამ სიტყვას მხოლოდ იმისთვის ველოდი შენგან, რომ საზიზღრად გადაქცეულიყავი. მაგრამ მანამდისინ მე შენ შენი სინიდისის ქენჯნას მიგაჩუმებდე (ტირილით) შეიტყე, რომ მიყვარდი; შეიტყე რომ თავს ბედნიერათა ვრაცხდი, რომ შენს ბოროტ სვეს მეც გავიზიარებდი. ბედ-კრულო ლენდორ! ყველაზედ ხელს ვიღებდი, რომ შენ შემოგდგომიყავ. მაგრამ შენმა ფლიდმა სიცრუემ ჩემი გულის სიწმინდის მაგიერად. ყოვლად საძაგელობამ, რომელსაც წარმოადგენს ერთი ხსენება საშინელის გრაფ ალმავივასი, ალმავივასი, რომელსაც ფასად მიცემას მიპირებდი. მისთანა სამარცხვინო საქმეებმა ხელში ჩამიგდეს ეს საბუთი ჩემის უძლურებისა ამ წიგნსა სცნობ თუ ვერა?

გრაფი. (სისწრაფით თქვენმა აპეკუნმა რომ მოგცათ?

როზ. (სიამაყით ) დიაღ! იმისაგანა ვარ ამითი დავალებული.

გრაფი. ღმერთო ძლიერო! გმადლობ ამ ბედნიერებისათვის. ეგ ჩემგანა ჰქონდა იმასა. გუშინ რომ აღარა გამეწყობოდა რა, ეგ ვიხმარე, რომ იმის გული მომეგო: მაგრამ წამი ვეღარ ვიხელთე, რომ თქვენთვის შემეტყობინებინა. ოოჰ! როზინა, მაშ მართალია, რომ ჩემი სიყვარული გქონიათ?!

ფიგარო. ბატონო! ქალს ეძებდით, რომ საკუთრად თქვენი სიყვარული ქონიყო და არა თქვენის…

როზნა. ბატონოო?.. ეს რაღას ამობს?

გრაფი. (წამოსასხმელს გადიგდებს და დიდებულად მორთული გამოჩნდება) ოჰ! ყოვლად უსატრფოესო ქალთა შორის! დრო აღარ არის თქვენის მოტყუებისა: ბედნიერი კაცი, რომელსაც თქვენ ფეხთწინ დასცქერით ახლა, ლენდორი არ არის: მე ვარ გრაფი ალმავივა, თქვენის სიყვარულით ცეცხლმოდებული და აგერ ექვსი თვეა თქვენი მძებნელი.

როზინა. (ხელებში ჩაუვარდება გრაფს) ოოჰ…

ბრაფი. (შეშინებული) ფიგარო.

ფიგარო. ნუ გეშინიათ, ბატონო! სიხარულის ტკბილ აშფოთებას არას დროს სამწუხარო არა და ყვება რა, აგერ, აგერ ახელს თვალებსა! ღმერთო! რა მშვენიერია მართლა!

როზ. ოჰ! ლენდორ! ოჰ! ბატონო, როგორი დამნაშავე ვარ! კინაღამ ამაღამვე ჩემი აპეკუნი შევირთე.

გრაფი. თქვენ, როზინა!]

როზ. დახედეთ ჩემს წამებას. მთელი სიცოცხლე თქვენის სიძულილით უნდა გამეტარებინა. სიძულილზედ უმეტეს წამება რაღა უნდა იყოს. სადაცა გრძნობენ, რომ სიუვარულისთვის იყვნენ გაჩენილი?

ფიგარო. (ფანჯარაში იყურება) ბატონო! ჩვენი დაბრუნება აღარ შეიძლება; კიბე წაუღიათ.

გრაფი. წაუღიათ?

როზ. (მწუხარებით) დიაღ, ეგ მე... დოკტორს. აი ნაყოფი ჩემის ნდობის მომატყუა მე ყველა უამბე, ყველა გავეცი. იცის იმან, რომ თქვენ აქა ხართ და უთუოთ ჯარს მოიყვანს.

ფიგარო. (კიდევ იყურება), ბატონო! გარეთ კარს აღებენ.

როზ. (ისევ გრაფს ჩაუვარდება) ო, ლენდორ!...

გრაფი. (მტკიცედ) როზინა! თქვენ გიუვარვართ; მე არავისი მეშინია; ცოლი იქნებით ჩემი. მაშ მექნება სიამოვნება, რომ ჩემებურად დავსაჯო საძაგელი ბერი-კაცი.

როზ. ნუ, ნუ, შეიბრალეთ, ლენდორ! ჩემი გული ისე სავსეა, რომ შურის-ძიებას ადგილი აღარა აქვს.

გამოსვლა მეშივედე.

ნოტარიუსი, დონ-ბაზილიო და წინანი.

ფიგარო. ბატონო! ეს ჩვენი ნოტარიუსია.

გრაფი, და მეგოარი ბაზილიოც იმასთან.

ბაზ. ოჰ, ამას რასა ვხედავ?

ფიგარო.. საიდამ, როგორ მეგობარო?

ბაზ. თქკნ რა შემთხვევით, უფალნო?

ნოტარიუსი. ესენი არიან შესაუღლებელნი?

გრაფი. დიაღ, უფალო! თქვენ უნდა შეგვეუღლებინეთ, სინიორა როზინა და მე, ამაღამ, დალაქიგაროსას მაგრამ ჩვენ ეს სახლი ვამჯობინეთ; მიზეზს მერე შეიტყობთ. ჩვენი კონტრაკტი თანა გაქვთ?

ნოტარიუსი. მე მაქვს, სჩანს, პატივი ლაპარაკისა მისს ბრწყნვალება ბატონს გრაფი ალმავიკასთან?

გრაფი. ბეჯითად.

გაზ (ცალკე ) თუ სახლის გასაღები იმისთვის მომცა...

ნოტარიუსი. თან ორი კონტრაკტი მაქვს ქორწინებისა, თქვენო ბრწყინვალებავ! არ უნდა მოვშალოთ აი ეს თქვენი; და ეს სინიორი ბართოლო და სინიორა ესეც როზინა? ეტყობა დები ყოფილან, რო მ ორთავე ერთი სახელი ჰრქმევიათ.

გრაფი. ჩვენ მაინც მოვაწეროთ ხელი. დონ-ბაზილიო კეთილ–ინებებს, რომ მეორე მოწმად დაგვესწრას. (ხელს აწერენ.)

ბაზ. თქვენო ბრწყ! მე არ მესმის.

გრაფი. ოსტატო ბაზილიო! სულ არაფერი საქმეს გიძნელებთ, და სულ ცოტა რამ გაკვირვებთ.

ბაზ. ბატონო! დოკტორი რომ…

გრაფი. (ქისას მიუგდებს.) ყმაწვილობთ, მოაწერეთ და რაღას უყურებთ!

ბაზელ. ( გაკვირვებული ) ოჰ, ოჰ!...

ფიგარო. რა გიძნელებს მერე ხელის მოწერასა?

ბაზელ. (ქისას იწონს ხელით) აღარაფერი, მხოლოდ ეს კი, რომ როდესაც — მსუბუქ პირობას მივსცემ ვისმე, გატეხას კი მძიმე მიზეზი უნდა ხოლმე. (ესეც აწერს ხელსა.)

გამოსვლა მერვე და უკანასჰნელი

ბართოლო, ალკადი, ალგეზილები. მოსამსახურეები ჟინჟღილებით და წინანდელი აკტორები.

ბართოლო. (ჰხედავს, რომ გრაფი ხელს ჰკოცნის როზინას, და ფიგარო ეხვევა ბაზილიოს და ყვირილით ნოტარიუსს მივარდება და ყელში სტაცებს ხელსა),

როზ. ამ უკეთურებთან! დაიჭირეთ ყველანი: მე აგერ მიჭირავს ერთი.

ნოტარიუსი. თქვენი ნოტარიუსი!

ბაზელ. თქვენი ნოტარიუსია. ნეტავი რას მასხარაობთ?

ბართ. დონ-ბაზილიო! თქვენ როგორა ხართ აქა?

ბაზილ. უფრო თქვენ როგორ არა ხართ იქ?

ალკადი. (ფიგაროზედ მიიშვერს ხელს) ერთ წამს! ეს მეცნობა მე. რა გინდა შენ ამ სახლში, ამ უდროო დროს?

ფიგარო. უდროო დროს? კარგათა ჰხედავთ უფალო, რომ ეს დრო დილასთანაც ისე ახლოა. როგორც საღამოსთან. ამას გარდა მე აქ ვახლავარ ზისს ბრწყინვალებას ბატონ გრაფ ალმავივას.

ბართოლო. ალმა ვივასა!

ალკად. მაშ ესენი ქურდები არ არიან?

ბართოლ. დავანებოთ ამას თავი. ყოველგან სხვაგან, უფალო გრაფო, მე გახლავარ მოსამსასურე თქვენის ბრწყინვალებისა; მაგრამ თქვენ თვითან უნდა გრძნობდეთ, რომ აქ ხარისხის უპირატესობას ძალა არა აქვს. გთხოვთ თუ თქვენი ნებაც იქნება. გაბიაანდეთ აქედამ.

გრაფი. დიაღ, ხარისხს აქ ძალა არ უნდა ქონდეს; მაგრამ დიდი ძალა აქ იმასა აქვს, რომ ქალმა თქვენზედ უპირატესობა მე მომანიჭა. და თავის ნებით მომეცა.

ბართ. როზინა! ეს რას ამბობს?

როზა. მართალსა. რად გიკვირთ? ამაღამვე არ უდნა შური მეძიებინა მაცთურისათვის და ჩემი მოტყუება გადამეხდევინებინა? გადავახდევინე და გავათავე.

ბაზელ. აკი გეუბნებოდით. რომ თვითან გრაფი ბძანდება მეთქი, დოქტორო!

ბართოლ. მე რას დავსდევ. სამასხარაო ქორწინებას. მოწმეები სად არიან?

ნოტარიუსი. სრულიად არა აკლია რა. ეს ორნი უფალნი დამესწრნენ.

ბართოლ. როგორ. აზილიო? მოაწერეთ?

ბაზილ. რა მექნა? ამ ეშმაკ კაცს ჯიბეები ყოველთვის გამოტენილი აქვს დაურღვეველი საბუთებით.

ბართ. მე სულ არაფრათ მიმაჩნია ჩემს უფლებას მოვიხმარებ.

გრაფი. თქვენი უფლება გადაჭარბებით თქვენვე გააუქმეთ.

ბართ. ქალი ჯერ მცირე წლოვანია.

ფიგარო. ახლა თავისფალია.

ბართ, შენ ვინ გელაპარაკება. ოსტატო უკეთურო!

გრაფი. ქალი არის კეთილშობილი და მშვენიერი: მე ვარ კაცი ხარისხოვანი. ყმაწვილი და შეძლებული; ეს ახლა ჩემი ცოლია. რადგან ეს წოდება ეკუთვნის, ჩვენ ორივესათვის საპატიო, ნუ თუ დავას მიპირებდეს და ვინმე.

ბართ. თავის დღეში ვერა ვინ გამომაცლის მე მაგას ხელიდამ.

გრაფი. თქვენს უფლებას ქვეშე აღარ არის. მე ვაყენებ კანონთ უფლებას ქვეშე; და ეს უფალი, თვითან თქვენ რომ მოიწვიეთ, დაიფარავს იმ ძალისაგან, რომლისაც მოხმარებას თქვენ განიზრახავთ. სამართლის მომსახურენი არიან შეიწროებულთა და ჩაგრულთა მომხმარენი და დამცველნი.

ალკად. უეჭველია. და ეგ დიდად სასიქადულო ქორწინების უსარგებლო. წინააღმდეგობა საკმაოდ ამტკიცებს რომ შიში არის ბოროტ–მოქმედებისა და ობლის საცხოვრებლის დაკლებისა, რაზედაცა თავის დროზედ პასუხის გება მოეკითხება.

გრაფი. ახლა გვეთანხმოს და მე სრულიად აღარაფერს არ მოვაკითხავ.

დებარ. ჩემი ასი ოქროს ბათილამას გარდა. თავს კი ნუ დავივიწყებთ.

ბართოლ. განრისხებული ყველა ჩემი წინააღმდეგი ყოფიილა; სჩანს თავი ბუზანკლის ბუდეში შემიყვია.

ბაზელ. რა ბუდეში? ცოლი თუ ვერ შეირთეთ, იანგარიშეთ, დოკტორო, რომ ფული მაინცა გრჩებათ – დიაღ, ფული გრჩებათ.

ბართ. ეჰ! თავი დამანებეთ ერთი ბაზილიო! თქვენ, თუ არ ფულს, სხვას არასა ჰფიქრობთ. ძალიან ვსწუხვარ ფულისათვის, მე! გინახავ, რასაკვირველია? იქნება მართლა გეგონოთ, რომ ეს მაბედვინებდეს. (იღებს კალამსა და ხელს აწერს).

ფიგარო. (სიცილით) აჰ, აჰ, აჰ, ბატონო! ერთი გვარისანი ყოფილან!

ნოტარიუსი. მე, უფალნო, სრულებით არა მესმის რა, მაშ ქალები ორნი არა ყოფილან ერთი სახელის მექონნი?

ფიგარო. არა, უფალო, მარტო ერთი ყოფილან.

ბართ. (იმედ გადაწყვეტით კიბე ავაცალე, — ქორწილი რომ უფრო ბეჯითად მომხდარიყო. ოჰ! გაუფხილებლობამ დამღუპა, გაუფთხილებლობამ.

ფიგარ. უგუნურობამ. მართალი ვთქვათ, დოკტორო, როდესაც სიყმაწვილე და სიყვარული ერთათ არიან, რომ ბერი-კაცი მოატეყონ, სხვებმა რაც უნდა ქნან იმათი ხელის შესაშლელი, მაინც ის გამოვა, რასაცა ჰქვია ამაო გაფთხილება.

10 აპრ. 1879 წ.

დიმ. ყიფიანი.

_______________

1 ბაკალავრი - ჩვენებურად კანდიდატისა და მაგისტრის შუა ხარისხი

2ბართოლოს დრამა არ უყვარდა; ვინ იცის იქნება სიყმაწვილეში ტრაგედიაცა ჰქონიყოს.

3lajalousie, Jagrij]e, Păuerra, — უკრა, ჩარჩო, რიკული.

4სახიერო ღმერთო!

5თანხმა ვარ.

ვაზის ახალი მტერი

მთელს დედა-მიწის ზურგზედ იმისთანა ქვეყანა არ არის, როგორც საფრანგეთი, მაგრამ ამ უკანასკნელს ათს წელიწადში ამ ქვეყანას ისეთი ჭირი ეწვია, რომელიც მთელს საფრანგეთს ვენახების გაწყვეტას უქადის. ეს ჭირი ისეთი ჭირია, რომ შეუძლიან რამდენსამ ათასს ვურსტზედ გადმოისეირნოს და ერთს უბედურს დილას ჩვენს ვენახებშიაც ამოჩნდეს. მე მინდა ამ წერილში მკითხველს ამ ვაზის ავათ–მყოფობაზედ მოველაპარაკო და ვუჩვენო, შესაძლებელია თუ არა, რომელიმე ღონისძიებით ამ ავათ-მყოფობის თავიდამ აცილება.

1865 წელს სამხრეთის საფრანგეთში ქალაქის ავინიონის ახლო ერთს ვენახში ვაზებს ფოთოლი დაუყვითლდათ და სხვა ვაზებს ზრდაში უკან ჩამოურჩნენ პატრონებმა ამას ჯერ ყურადღება არა ათხოვეს რა; ეგონათ, უბრალო მიზეზი იქნება რამე და მალე თავისთავათ გაივლისო; მაგრამ ეს იმედი ტყუილი იმედი იყო. იმავე წელიწადს იმისთანა ავათ-მყოფობა ვაზებს საფრანგეთის მეორე კუნჭულშიაც დაეტყოთ, ამ ორის ალაგიდამ ეს ავათ-მეფობა თან-და-თან გავრცელდა სამხრეთის საფრანგეთში, პირველს წელიწადში ვაზები უღონოთა ხდებოდენ და მეორეში კი ხმებოდეს მთლად, ძირიანად. ბევრი ძებს ამ ახალის ჭირის მიზეზი, ბევრი იცეს თავში, ბევრი ივიშეს და ივაგლახეს, ავათ-მყოფი და გამხმარი ვაზებიც ბევრი დააძრეს, ფოთლებიც გაუშინჯეს, რქებიც, ფესვებიც, ბევრი ძებნეს, მაგრამ 1868 წლამდე ვერა გამოძებნეს რა.

ამ წელიწადში კი ერთმა საფრანგეთის სწავლულმა პლანშონმა გამხმარი ვაზების მაგიერათ ახლად დაზიანებული ვაზები დააძრო და იმათ ფესვებს შინჯვა დაუწყო. ამ ვაზებს წვრილის ფესვების ბოლო აბურცებული ჰქონდათ და ბუნებითი ყვითელი ფერის მაგივრად სიშავე შეჰპაროდათ. ფესვებზედ ამ სწავლულმა რამდენიმე ჭია იპოვნა, რომელნიც იმათ ისე დაქროდენ. თითქო (წებოთი) დაწებებულნი არიანო. ეს ჭია არის სწორეთ ამ ავათ-მყოფობის მიზეზი.

რა კი იმოდენა ვენახების აოხრებაზედ ვლაპარაკობდი, შეიძლება მკითხველმა იფიქროს რომ დიდს აოხრებას დიდი მიზეზიც უნდა ჰქონდესო და ეს ჭია თუ არა კამბეჩისა, თხუნელას ტოლი მაინც უნდა იყოსო. ამ შემთხვევაში ჩემს მკითხველსაც იმისთანა საქმე დაემართება, რა საქმეც ბევრს ფრანცუზს დაემართა ერთხელ პარიჟში. იქ ერთი პროფესორი პარიჟას სორბონის დიდს ზალაში მრავალს მსმენელს ამ ჭიის ცხოვრებას უხსნიდა და თან ერთს დიდს ფიცარზედ დახატულს უშველებელს ჭიაზედ უთითებდა. იმის თქმა კი დაავიწყდა, რომ ისე დიდათ განგუი ივო გამოსახული ცხადათ საჩვენებლად და ამ ლექციიდამ ბევრი გამოვიდა გულ-დაჯერებული, რომ ეს ჭია ერთი ახირებული დიდი ქმნილება უნდა იყოსო.

ამ გვარი შეცდომის ასაცილებლათ მე ეხლავე ვიტყვი. რომ ეს ჭია რწყილზედ უფრო პატარაა, ასე რომ თუ კაცს დიდათ მაჩვენებელი მინა არა აქვს, ხეირიანათ ვერც კი დაინახავს. მართალია პატარაა, მაგრამ ასეთი გამრავლება იცის, რომ ერთი დედისაგან შეიძლება ერთს წელიწადში რამდენიმე მილიონი ჭია მოშენდეს.

ამ ჭიას სახელათ დაარქვეს ფილოქსერა, ფერათ არის ყვითელი, აქვს ექვსი ფეხი, ორი ულვაში და ზოგიერთებს ოთხი ფრთა. უფრთო ფილოქსერას აქვს აგრეთვე ხორთუმი; ხორთუმში ნესტრები, რომლითაც ვაზის ფესვების კანსა სჩხვლეტს. ზამთარში ფილოქსერა გაბრუებულია და თითქმის სრულებით არ იძვრის; სითბო რომ დადგება, მაშინ იწყობს მოძრაობასაც და გამრავლებასაც. დედალი ჭია დაუპეპლავათ ჰსდებს ერთს ჯერობაზედ 30-40-ს კვერცხს, რომელთაგანაც რვა დღის უკან წვრილი ჭია გამოდის. ეს წვრილი ჭია ოცის დღის განმავლობაში იზდება, სამჯერ იცვლის კანსა და შემდეგ თვითონაც სდებს კვერცხებს, ასე რომ თვისა და თვის თავზედ ჭიის უწინდელი რიცხვი 30 ჯერ და 40 ჯერ მრავლდება კვერცხიდამ ახლად გამოსული მწერი ჯერ მოძრაობს: ეძებს დასაბინავებელს ალაგს და როცა იოგის, უძრავათ ეკვრის. ეს ჭიები, როდესაც ვაზის წვრილს ფესვებს მორჩებიან, მაშინ მსხვილებზედ გადინადირებენ ხოლმე და იქამდისინ არ დაანებებენ ვაზს თავსა ვიდრე ძირიანად არ გაახმობენ; მაინ მეორე საღს ვაზზედ გადადიან და იმათაგან თავ-დანებებული ვაზი ხმება, ფესვები ულპება და ფუტუროსავით იფხვნება. აი ეს არის იმის მიზეზი. რომ გამხმარის ძალიან დაზიანებულის ვაზის ფესვებზედ ფილოქსერას პოვნა ძნელია და ამ მიზეზითვე ეს ჭია მთელი სამი წელიწადი დამალული იყო.

აგვისტოში ზოგიერთს ფილოქსერას ფრთები ამოსდით და მაღლა დედა-მიწაზედ ადიან. ამ ფრთიანს ფილოქსერას ხორთუმი არა აქვს, რომლითაც უფრთონი თავიანთ საზრდოსა სწოვენ ვაზის ფესვებიდამ. ცხადია, რომ ფრთიანები მხოლოდ ფილოქსერას გასამრავლებლათ ყოფილან დანიშნულნი და არა საზრდოს მისაღებლათ.

არავინ არ იცის ეს ფრთიანები თითონ მიფრინავენ სხვა უცხო მხრისაკენ, თუ ქარს გადააქვს. ეს არის მხოლოდ ნამდვილი, რომ იმათის წყალობით მილოქსერამ ბევრი ალაგები დაიჭირა, რომელნიც იმისაგან დაზიანებულს ალაგებზედ განცალკევებულნი იყვნენ სჩანს რომ ფილოქსერა არამც თუ მიწაში გადასვლითა მრავლდება, ჰაერშიაც დაფრინავს და იმისთანა ალაგებს აზიანებს, რომელნიც იმის დაცე მას აგრე მალე არ მოელოდნენ.

ამ ცოტაოდენის მეტი ჯერ-ჯერობით თითქმის არავინ რა იცის ამ პაწია ჭიის ცხოვრებისა. მისი ჩვეულება და თავს გარდასავალი ბნელით არის მოცული. მხოლოდ ეს იცის ყველამ რომ დიდძალი ვენახები ამოაგდო ამ უცნაურმა ჭიამ და თუ ასე გავრცელდა შემდეგშიაც, როგორც აქამდის ვრცელდებოდა, ამ ცოტას ხანში მთელი საფრანგეთის ვენახები ამოგდებულები იქმნებიან, თუ რიგიანი საშუალება არ იხმარეს რა ამ ჭირის მოსაშორებლათ შარშან 400,000 ჰექტარი (ჰექტარი 2,196 კვადრატული საჟენია ანუ ორს დღიურზედ ცოტა ნაკლები) ვენახი იყო საფრანგეთში ამ ჭიისაგან სრულიათ გაოხრებული, ე.ი. მთელი საფრანგეთის ვენახების მეექვსედი; ცოტაოდნათ დაზიანებულებს კი ვიღა იანგარიშებს.

უეჭველია რომ ესეთი უეცარი უბედურება დიდს ალიაქოთს ასტეხდა დრანტუზებში. თითქმის ყოველ-დღე რომელსამე ალაგას ყრილობა არის და სჯა იმის თაობაზედ. თუ როგორ დაიხსნან გადარჩომილი ვენახები ამ დაუპატიჟებელი სტუმრისაგან, ბევრი სხვა-და-სხვა საშუალება იხმარეს, მაგრამ დღემდისინ ვერავის შეუძლიან სთქვას ეს საშუალება უებარი წამალია ამ ავათ-მყოფობისაო. ყველაზედ უკეთესი წამალი ფილოქსერას წელით დახჩობაა. ამის გამო ბევრგან საფრანგეთში სადაც კი ვნახებში წყლის მიგდება შესაძლებელია, ვენახებს გარეშემო მიწის თხრილები (BE) გაუკეთეს და ზამთარში წყალს უგდებენ. ისე რომ წყალი დედა-მიწის ზევით ერთს მტკაველზედ მაინც იდგეს. ეს წყალი ორმოც დღემდე შეუწუყვეტლივ ვენახში უნდა იდგეს, რომ ნიადაგს კარგათ გაუჯდეს და სადაც კი ფილოქსერას ბუდეა, მისწვდეს. ეს საშუალება, მართალია, კარგია, მაგრამ ისე ძვირათა ჯდება, რომ ყველასთვის შესაძლებელი არ არის. წყლის დაგუბება ვენახში ყოველ წელიწადს უნდა მოხდეს და ეს ხშირათ ძალიან გასაჭირია. თუნდა ესეც არ იყოს, ბევრგან ვენახები იმის თანა ალაგას არიან, რომ იმათში წულის დაგუბება შეუძლებელია.

მეორე უმთავრესი საშუალება არის ვენახებიდამ მიწის ამოღება და ვაზის ძირებში ქვიშის დაყრა. ქვიშა უძილოქსერას უშლის მოძრაობას და ამიტომ ფიქრობენ, რომ ეს სა შუალება შეაჩერებს ფილოქსერას გავრცელებასაო. ესეც მართალია, მაგრამ ვენახებიდან მიწის ამოღება და იმის სამაგიეროთ ქვიშის დაყრა ისეთი ფასი ჯდება, რომ თუ არ საგანგებო ვენახებში სხვაგან პატრონს ზარალის მეტს არას მისცემს.

ამ უკანასკნელს დროს აღმოაჩინეს ერთი ნივთეულობა, რომელიც ფილოქსერასათვის საწამლავია და გაზს კი არას ავნებს. ეს ნივთეულობა როდესაც შეხვდება ჰაერს, ხადავს ორნაირს ჰაერ-გვარს... რომელნიც მერლნი ძრიელ და ყოველის ცხოველის მომწამლველნი არიან, თუ ფილოქსერამ ისინი შისუნთქა, კეთილს არც იმას დააყრიან, ეს ნივთეულობაც ძალიან ძვირათა ჯდება და თუ იმის წარმოება გაიაფდა, მაშინ შეიძლება ის მართლა უებარს წამლათ გარე დაიქცეს.

ერთი საშუალება არის კიდევ, რომლისაც დიდი იმედი აქვთ და რომლის თაობაზედაც არშან ზაფხულს საფრანგეთის ერთს ქალაქში მონპელიეში — მთელი კონგრესი შეიყარა. ეს საშუალება არის ამერიკის ვაზის გადმორგვა ანუ მყნობა ევროპის ვაზებზედ და შემდეგ ხელმეორეთ ევროპის ვაზების მუნობა ამერიკის ვაზებზედ.

იქნება ზოგმა იფიქროს, რომ ეს გადამყვნა-გადმომყვნობა წელის ხანჯლით ჭრასა გავსო, მაგრამ ეს ისეთი სისულელე არ არის, როგორც კაცს პირველის შეხედვით ეგონება ეხლა ყველასთვის ცხადია, რომ ფილოქსერა ევროპაში ამერიკულს ვაზებს შემოჰყოლია; რადგან ევროპაში ეს მწერი პირველათ გამოჩნდა იქ, სადაც ამერიკული ვაზები იყვნენ შემოტანილნი. ვინ იცის რამდენი ხანია, რაც ფილოქსერა ამერიკაში გაჩენილა, მაგრამ მომეტებულს ნაწილს იქაურის ვაზებისას კი ვერას აკლებს. იქ უფრო ვაზის ფოთოლს ტანება, რადგან ფესვებს ძალიან მაგარი კანი აქვთ. ფოთოლს იქ თავის ნეშტრითა სჩხვლეტს და ნაჩხვლეტი ალაგი სივდება. მუწუკსავითა ხდება, შიგ ფილოქსერა ბუდეს აკეთებს და კვერცხებს სდებს, ამ გვარი მოვლენა ევროპაშიაც არის შემჩნეული, მაგრამ ისე ხშირათ არა, როგორც ამერიკაში. შესანიშნავი ის არის, რომ ამერიკაში იქაური გაზები სრულებით არ ეპოებიან დილოქსერას და ევროპის ვაზი კი იქ სრულებით არა ხარობს. ამან ბევრს აფიქრებინა ევროპის გაზების მყნობა ამერიკულს ვაზზედ. ისინი ამბობენ, რომ ამ საშუალებით ვაზს ფესვები ამერიკული ვაზისა ექნებაო, რქები ევროპიულისაო და ფილოქსერა მაშინ ვეღარაფერს გვიზამსო. ბევრგანა ხმარობენ ეხლა ამ საშუალებას ფილოქსერისაგან დაცემულს ქვეყნებში და იმედიც დიდი აქვთ, რომ შედეგი კარგი მოჰყვება, მაგრამ დარწმუნებით კი ჯერ ვერავინ ვერას იტყვის.

ეს ყოველივე ღონისძიება იმისთანა ქვეყნებისათვის არის მოგონილი, რომელთაც ფილოქსერა დასცემიათ. იმ ქვეყნების მცხოვრებთ რაღა უნდა ჰქნან, რომელთაც ჯერ ეს ჭირი არ შეჰყრიათ. ამ კითხვაზედ პასუხის მიგება ადვილია. ისინი უნდა ყოვლის ღონის-ძიებით სცდილობდენ ეს ჭია არამცა და არამც არ შეაყოლონ თავიანთ ქვეყანაში სულ თუთხმეტი წელიწადი არ არის. რაც საფრანგეთში ფილოქსერა გამოჩნდა, მაგრამ ზოგიერთი ისეთი რამ შენიშნეს, რომ შეიძლება ჩვენს ვენახების დასახსნელათ გამოვიყენოთ.

მისი შემჩნეულია, რომ ფილოქსურა მხოლოდ გაბმითა მრავლდება და თუ ახალს ალაგას ამოჩნდება სადმე, იქ ან სნეული ვაზი უნდა იყოს შეტანილი, ან ჰაერს გადუტანია იქ ფრთიანი ფილოქსერა. ამ უკანასკნელს შემთხვევაში ძველათ დაზიანებულს მხარესა და ახლათ ფილოქსერა დაცემულს შუა დიდი მანძილი არ არის ხოლმე. ჩანს რომ. ფილოქსერას თავისით შორს წასვლა არ შეუძლიან თუ განტები არ გადააყოლოს უცხო ქვეუნიდგან შეტანილს ვაზებს. ეხლა მრავალს ევროპის ქვეყანა არის ეს მწერი გამოჩენილი: ინგლისში. გერმანიაში, ავსტრიაში, პორტუგალიაში, შვეიცარიაში თითქმის ყველგან დამტკიცებულია რომ ამ ქვეყნებში ფილოქსერა შორიდგან მოტანილს ვაზებს თან მოყოლია. მაგალითად შვეიცარიაში ჟენევის ახლო 1874 წ. გამოჩნდა ფილოქსერა; მათ შეიტყეს. რომ 1869 წ. ხუთის წლის წინეთ საპრანგეთიდამ ვაზის რქები შემოეტანათ და ეს ჭიაც თან მოყოლო და შუა ქვეყნის ზღვაში მდებარე კუნძულს. კორსიკას, როგორც ყოველს კუნძულს გარეშემო ზღვა არტყია და ფილოქსერასაგან შიში არ უნდა ჰქონოდა, მაგრამ აქაც ამავე 1869 წელიწადში შეუტანიათ სარანგეთის დაზიანებული ვენახებიდამ რქები

და ოთხის წლის შემდეგ იქაც და ტეობია ვენახებს ფლოქსერას კვალი.

ამ მიზეზების გამო ჯერეთ არ დაზიანებული ქვეყნები ისე ერიდებიან საფრანგეთიდამ ანუ სხვა ფილოქსერა დაცემულს მხარედამ ვაზების შემოტანას, როგორც ხოლერიანის კაცის მიკარებას. მაგალითად ალჟურში არამც თუ ვაზისა და ხეხილისა, ვაშლისა და მსხლის შეტანაც კი აკრძალულია, რომ ფლოქსერა თან არ შემოჰყვესო.

ჩვენ რაღა უნდა ვქნათ და როგორ უნდა მოვიქცეთ?

ჯერ ერთი ეს შევიტყოთ შეუძლიან ფილოქსერას ჩვენს ქვეყანაში შემოსვლა თუ არა, რასაკვირველია, თუ განგებ არას შემოაყოლეს. ჩემის აზრით ეს სრულიად შეუძლებელია თუ არა სპარსეთის ან ოსმალეთის მხრივ. ჩვენს ქვეყანას ჩრდილოეთით საზღვრავენ უზარმაზარი კავკასიის მთები და იმათ იქით თვალუწდომი რუსეთის მინდვრები; აღმოსავლეთით კასპიის ზღვა, დასავლეთით შავი ზღვა და იმას იქით ყირიმი, სამხრეთით სპარსეთი და ოსმალეთი. ჩვენი შიში მხოლოდ სპარსეთისა და ოსმალეთის მხრივ არის, მაგრამ ამ ქვეყნებში ჯერ არც გაჩენილა ფილოქსერა და იმედია რომ თუნდა გაჩნდეს კიდეც, ეს მალე არ მოხდება კასპიისა და შავის ზღვის მხრივაც არა გვიშავს რა, მხოლოთ საშიო. მაშინ იქნება, რომ ყირიმში შემოიტანონ, თუმცა, ჩემის აზრით, ყირიმსა და კავკასიას შუა კიდევ იმოდენა ზღვაა, რომ ფილოქსერა ვერ გადმოფრინდება. ჩრდილოეთით კავკასიის მთები. თუმცა გვიფარავენ, მაგრამ იმათზედ უფრო მეტათ გვიფარვენ რუსეთის მინდვრები. საფრანგეთისა და ესპანიას შუა თუმცა პირნეის მთები არიან გახიდულნი, რომელნიც კავკასიის მთებზედ ბევრათ ნაკლებნი აღარ არიან, მაგრამ ფილოქსერამ ამ უკანასკნელს ხანს ამ მთებსაც გადააბიჯა და ესპანიაში ამოყო თავი. როგორც წინათა ვსთქვი ჩვენი დამხსნელები უფრო რუსეთის მინდვრები არიან, ვიდრე კავკასიის მთები ათასს და ორი ათასს. ვერსტზედ მეტს გადაჭიმულან ეს უტყეო, უვაზო და უხილო მინდვრები და იმათში ფილოქსერა თავის დღეში იფეხს ვერ მოიკიდებს და ერთბაშათ გადმოსვლა კი არ შეუძლიან, თუ გზაზედ პატარა არ შეისვენა და დახოცილების სამაგიეროთ რამდენიმე თავობა არ მოაშენა.

მე მგონია ამ ლაპარაკის შემდეგ ყველასთვის ცხადია, რომ ჩვენი უმთავრესი ყურადღება იმაზედ უნდა იყოს მიქცეული რომ არამცა და არამც კავკასიაში გარეშე ქვეყნიდან არც ვაზი არც ხილი, სხვა რაიმე არ შემოვიტანოთ. ან რა საჭიროა? ჩვენი ხილი და ყურძენი სამძღვარ გარეთისას ბევრით არ დაუვარდება და თუნდა სიდიდითაც დაუვარდეს, გემო ნაკლები არა აქვს. ჩვენ უნდა ვეცადოთ ჩვენი რაცა გვაქვს. ის გავაუმჯობესოთ და გავაკეთოთ და გარედან შემოტანილი კი თუ თვალისთვის, არც კუჭისთვის და არც სახასათვის ბევრს არას გამოგვადგება. ესეც რომ არ იყოს და სამძღვარ გარეთიდან შემოტანილი დიდათ უკეთესიც რომ იყოს შინაურზედ, მაინც ზემოთ დიდის ასოებით დაწერილი სიტყვები გულში უნდა ჩავიბეჭდოთ და მეთერთმეტე მცნებათ გავიხადოთ. მარტო ვაზს კი არ უნდა ვუფთხილდებოდეთ, სხვა დასარგველი ხის შემოტანაც ავკრძალოთ, რადგან ფილოქსერას ცხოვრება ჯერეთ ზედ მიწევნით არავინ იცის და იქნება გამოჩნდეს კიდეც, რომ ის ვაზს გარდა სხვა ხეხილსაც ემტერება და იმათ ფესვებიაცა ბუდობს. მაშინ მარტო ვაზის აკრძალვა უსარგებლო იქნება, რადგან შეიძლება ხეხილს შემოყვეს და იქიდან ვაზზედ გადავიდეს.

აუცილებლათ საჭიროა რომ კავკასიის მკურნეობის საზოგადოებამ ამას ყურადღება მიაქციოს და მთავრობასა სთხოვოს, რომ თუ ჯერ არ არის აკრძალული კავკასიის გარეშე ქვეყნებიდამ და. სარგველის გაზებისა, რქებისა და ხეხილის შემოტანა, ეხლა აიკრძალოს.

თუ ვინიცობაა მთავრობამ ან მეურნეობის საზოგადოებამ ამ საქმეს ყურადღება არ მიაქციეს, მაშინ ჩვენ ყველას კავკასიაში მცხოვრებს, ქართველს, სომეხს, რუს, თათარს, ერთის სიტვით ყველას ვალი გვაწევს. რომ ჩვენც გავფთხილდეთ და სხვებიც გავაფთხილოთ. ჩვენში ბევრნი არ ურევიან. სულ ორიოდე კაცია, რომელთაც საძღვარ გარეთიდან შემოჰქონდათ ხილი და არ ვიცი ეხლა შემოაქვთ თუ არა იმედი გვაქვს, რომ ამ ორიოდე კაცს საკმაოდ სმი თუ საზოგადოების საქმე არა, თავიანთ სასარგებლო მაინც რომ ამ ხილის შემოტანას თავი დაანებონ.

მართლაც და რა მოგველის, თუ ერთი ორი ცოცხალი ფილოქსერა მაინც შემოგვეპარა? ის მოგველის რომ ორს სამს - წელიწადზედ ამ ორს ჭიას შეუძლიან უთვალავი ხროვა მოაშენოს და ჩვენს ვენახებს კალიასავით დაეცნენ, მხოლოთ ზემოდან კი არა ქვემოდან: გაიბნენ დედა-მიწის სიბნელეში და ჩვენის მაცხოვრებელის ვაზის ფესვებს უწყალოდ წუწვნა დაუწყონ. ის მოგველის, რომ იმის შემოსევის შემდეგ ათს, თხუთმეტს წელიწადზედ საქართველოში ვაზი აღარ მოიძებნება და ჩვენი მშვენიერი ქვეყანა თუ არ ერთათ ერთს, უმთავრეს თავის სამკაულს მაინც მოაკლდება. მე ბევრს აღარას ვიტყვი, მხოლოთ მკითხველმა წარმოიდგინოს საქართველო უვენახოთ და ქართველი უღვინოთ და მაშინ დაესახება თვალ-წინ ფილოქსერასაგან აოხრება რა საზარელი უნდა იყოს ჩვენთვის. სწორეთ აღამამადხანისა და შაჰაბაზის საქართველოზედ დაცემა სჯობს ამ პაწია მწერის დაცემას!

თუ ბრძოლას ვიტევით, ჩვენ იმასთან ბრძოლა სად შეგვიძლიან! საცაღა ფრანცუზებს უჭირდებათ, იმ ფრანცუზებს, რომელთაც მთელი კაცობრიობის მეცნიერება თავში უდევთ და ყოველი ბუნებასთან საბრძოლველი იარაღი ხელში უჭირავთ. ჩვენ რას შევიძლებთ? ჩვენ სად შეგვიძლიან ვენახების გარშემო მიწის დიდროვანი ზღუდეების შემოკვრა და წყლის დაგუბება? ჩვენ სად შეგვიძლიან აუარებელი მიწის ვენახიდან გაზიდვა და აუარებელი ქვიშის შეტანა?

არა, თუ ეს ჭირი გვეწვია, მაშინ, თავათ ღარიბები ვართ და ერთი ასათ უფრო გავღარიბდებით. მაშინ ამ ჭირთან ბრძოლის ხალისი სრულებით მოგვეშლება და გულ-ხელ დაკრეფილნი ჩვენის ვენახების აღსასრულს ლოდინს დაუწყებთ.

მაგრამ თუ რიგიანათ მოვიქეცით და ეს მწერი თავიდამ ავიცილეთ, მაშინ უფრო გამდიდრება მოგველის ვიდრე გაღარიბება. ევროპაში ფილოქსერას გამო ღვინო გაძვირდება და ჩვენს ღვინოს თუ წესიერად ღვინის დაყენება ვისწავლეთ, კარგი ფასი დაედება.

ბევრს იქნება ცუდაობათ ეჩვენოს ასეთს მცირე ჭიაზედ ამოდენა ლაპარაკი, ბევრს იქნება სიცილათაც არ ეყოს უბრალო საქმის (იმის ჭკუაში) ასე გაზვიადება მაგრამ ნუ დავივიწყებთ, რომ თუმცაფილოქსერა ძლიერ პატარაა, მაგრამ ვნება კი ძლიერ დიდი მოაქვს.

ამ შემთხვეკაში მართლდება სწორეთ ერთის ფილოსოფოსის სიტყვა რომ „მცირესა და დიდს შუა მხოლოთ ერთი ნაბიჯიაო“.

მ.