დონნა მარგარიტა

მოთხრობა ბელლინისა სიკუდილის წინათ

ახალგაზდა მაესტრო[1] იყო უკვე მძიმე ავათმყოფი. მოქნცულობასა შრომათაგან, და შესაძლოა ბედნიერებისაგანაც, დაებადა მასში სხეულის უძლურება, რომელიც უნდა დაბოლოებულ იყო, უთუოდ სიკუდილითა. დოხტურმან აღუკრძალა მას გამოსვლა საწოლითგან და მიღება სტუმართა, გარდა თვით უმახლობლესთა ნაცნობია. თვით მან პირათ უბძანა კერძობასა თვისსა, რათა იგინი ეტყოდნენ ყოველთა მოდარბაზეთა, უმეტესად ქალთა პირ-ბადებით დაბურვილთა, რომ ვითომც უფალი ბელლინი გასულ იყოს რავდენსამე დღეს პარიჟიდგან.

არა მიმხედველი წინარეთა ამათ სიფრთხილეთა და არცა დოხტურისა, რომელიც მცირე ჟამ განუშორებლივ გვერთ უჯდა ბელლინის, სნეულება მისი ეგზნებოდა თანდისთან. მაშინ ესკულაპმან[2] დიდკაცურად მოუკიდა სიგარას. ამასთან იყვნენ კვალად ორნი თუ სამნი კეთილის მყოფელთაგანნი. გაება მათ შორის უბნობა იწყვეს ბაასი სხუა და სხუთა სხუათა საგანთა ზედა. სნეულთა, ჯანმრთელთა, გდცვალებულთა, უმეტესად მათი გარდცულეთა და მათ შთაბეჭდილებათა ზედა, რომელთაცი იგინი ხშირად უტევებენ მეხსიერებასა შინა კაცთა რომელთაც გარდაცვალებულნი იგი ჰყვარებიათ. ბელლინიმ დაიდო შუბლზედ ხელი, გაიღომა და წარმოსთქვა თავისი ტკბილ სამოსს ხმით:

— ერთხელ ერთს პარიჟის თეატრთაგანს ზედა წარმოადგენდნენ ხუმრობასა, ერთსა მათ სისამოვნოთა ოხუნჯობასა, წინაშე რომელთაც ეკარგებიან კაცსა თვით დაბუდებული მძინარობა და ნაღულიანობა. მახსოვს, რომ საქმე მდგომარეობდა ძიებაში, ერთის რომელიღაც ქმრისაგან თავის ცოლისა და ქოლგისა. ამ დროს უეცრად საშუალ საზოგადოს კმაყოფილებისა, მომესმა მე ჩემს იქით, სამეზობლოს ლოჟაში, გრგვინვა ესრეთის კაფიათისა, ხმოვანისა, გულიანის ხარხარისა, რომ თავი უნებურად მიექცა იმ მხრისაკენ. ეს სახარებდა პაწაწა ვარდის ფერი ბაგე, მეზობელი ტურფად განწყობილის ცხვირისა და დიდროვანთა შავთა თვალთა, მოელვარეთა კანონებისა შუბლსა ქვეშე, დაგვირგვნებულსა მეცნიერთა თმათ ჯიღით. დაჰრეთ მას კისერი არწივისა, წელი ფუტკრისა და ხელი ჭივჭავის ფეხებზედ ცოტად მოდიდრონი და მაშინ იხილვეთ მთიელსა სურათსა, მოცინარის გვამისასა. აშკარაა რომ იქ მე უნდა ყოველივე დამევიწყებნა. ტეატრის ნახვამან დაჰკარგა ჩემთვის სრულებით თავისი სიამოვნე და მიმზიდველობა ამ ახალს საამოს სანახავთან. გარნა შუენიერი იგი სრულიად არაშემნიშვნელი ჩემის აღტაცებისა გულს მოღვინებით განიგრძელებდა ტეტრისკენ მზერასა დაწვრილებით გამოკვლევასა ყოვლისა მის, რცაა წარმოსდგებოდა სცენაზედ და ჟამითგან ჟამამდე მხიარულსა. მადიანსა სიცილსა მოჰყვანდა მოძრაობაში სათუთნი ტუჩნი მისნი გამოჩენილი ორთა წყობილთა მარგალიტის კბილთა.

წარმოდგენა გათავდა. შუენევრი იგი წამოდგა და დიდკაცურის, ყავდიანის რხევით წამოისხა ნარნარის მხრებზედ ძვირფასი, შალი და მასცა რა ხელი ერთსა ჭაბუკსა, რომელიც იმყოფებოდა მასთან, მიმეფარა უცებ, თვალთაგან. მეჩუენებოდა, ვითომც ზალაში დაბნელდა და აცივდა. შეასწრო რა მას თუალი ქალი იგი შეძრწუნდა. კაპიტანმან უთხრა მას რაოდვნიმე სიტყუა. მშუენიერი იგი განცვიფრდა და მოვიდა სულიაიდს აღრეულებაში. გარნა, გავლო, რა ერთმან წამმან ყოველივე განქარვდა, ღიმილმან კმაყოფილებისამან ახლად იელა სატრფოთა ბაგეთა მისთაზედა და დახატულით პაწაწა ფეხთა მისითა კუალად იწყეს მერცხლურად ფრენა იატაკზე.

მე ვისწრაფოდი, რათა დამეჭირა კაპიტნის კალთა და მივიმწყვდივე იგი ერთს ვიწროს კუთხეში, საიდამაც იგი ვეღარას ღონისძიებით ვერ გამომისლტებოდა.

- მღუთის გულისათვს, მიამბეთ მე გარდასავალი და მიმოსვლა ამ ქალის ცხოვრებისა!

- ჰო, მის ბედნიერის ქმნილებისა, რომელს არ გამოუცდია ჯერეთ არავითარი ჭმუნვა? დიდის სიამოვნით, დავსხდეთ…

„ჰსცსოვრებდი ლისაბონში ერთი მდიდარი დიდ ვაჭრი, საულით ლოპეს. იგი ჰგზავნიდა და ჰზიდავდა სხუა და სხუა ქუეყნებიდან მრავალ გვარისა ძვირფასსა ხრიდსა და ამგუარად მოინაგრა ესოდენი უთვლავი ქონება, რომელ ბედნიერება დიდი საანდა ზოთ. სომალნი მისნი არ იშთობოდნენ არაოდეს; აღებ მიცემნი მისნი არას ჟამს არ ითმენდნენ ზიანსა; ხოლო დასმატებელად ამით ბედნიერებათა, ჰყვანდა მას უებრო მშუენიერი ასული მარგრიტა, რომელიც ჰყვანდა დანიშნული

ერთსა ლისსაბონელსვე მილლიონის მქონებელსა ახალგაზდას კაცსა.

„მრთელსა თვრამეტსა წელსა იბნეოდნენ ლოპესზედ ცითგან განუწყვეტლივ ნიჭნი ბედნიერებისანი. გარნა უცებ, მოულოდებელად საცხოვრებელი წაუვიდა ხელითგან. ხომალდი მისნი, ზოგჯერ გარდაბეულნი ფრთონისგან, შეისქდებოდნენ ტინთა და ილეწებოდნენ, და ხშირად შეიქმნებოდნენ მსვერპლად ზღუაზე მავალთა ავაზაკთა; საქონელნი მისნი, მოხწეულნი უკვე ადგილადმდე, აღარ ისყიდებოდნენ; მოვალენი აღმოუჩნდნენ შეუძლებელად; დასასრულ ორმა თუ სამმა გაცემულობათა დაწვათ, სრულიად გააღატაკეს ლოპეს. მას აღარ შეეძლო მიეცა ქალისთვის აღთქმული დიდი მზითევი და ამის გამო იძულებული შეიქმნა, რათა დეტევებინა მდიდარი სასიძო. ერთის სიტყვით, ორს წელიწადში წარაგო ლოპესმან თვრამეტი წლის ნაშრომი საუნჯე და შეიქმნა თითქმის სრულიად გლახაკი. უკანასკნელი საცხოვრებელი მისი, როდესაც იგი იძულებული იყო, რათა დაეტევებინა სამშობლი ქალაქი თვსი ლისაბონი, მდგომარეობდა ათას პისტრში,[3] რომელიც ემართა ერთსა მადრტის ვაჭარსა, გარნა ვერცა მას მიიღებდა თავის საჭიროების ჟამსა, ამისთვს, რომელ მოვალე ვაჭრ იგი სრულიად უარ ჰყოფდა ვალსა მას და უნდა ლოპეს აუცილებლად ჩავარდნილიყო სამართალში თავის მოვალესთან, გარნა, საუბედუროდ, მართლ მსაჯულობაცა ისპანიაში არის ძვირი და ძნელად მოსაპოებელი.

ესედ განვლეს სამთა წელთა და წარმოება საქმისა კვალად გრძელდებოდა ლოპეს, ცოლით და ასულითურთ ატარებდა სიცოცხლესა სიგლახავეში, სამივე მათ დაშთა ღონისძიებად საზდოს მოპოებისა შრომა და მხნეობა: მამა ასრულებდა წვრილ წვრილთა ვაჭრით აღებ მიცემათა, ხოლო დედა ასულითურთ ჰკერავდნენ საკერავსა.

მოვალე ლოპესისა ხმარობდა საქმეშისაშინელსა ციებიერებასა. სქმე გადადიოდა სამსჯავროთაგან სამსჯავროში, და თუმცა ყოველგან ჰსწყდებოდა სისარგებლოდ ლოპესისა, მაინც ბოლო არ ედებოდა მოპასუხე ჰპოებდა რომელსამე ახალსა

მიზეზსსა და სქმე ეძლეოდა მეორედ და თავიდამ განხილვასა. ბოლოს მიახწივა საქმემ უკანსკნულს ხარიხამდე სასამართლოსა. მიზეზების გუდააც დაიფუტკა, შესდგა განაჩენი, რომლითაც უნდა მიეღო ლოპესს თავის მოვლისგან ათასი პიასტრი. მიიღო ლოპესმან ფული და კინაღამ ხტოდა სიხარულისგან, აჩვენებდა, რა ცოლს და ასულსა თვისსა ბანკის ბილეთებით სავსესა ბუმაჟნიკსა, რომელზედაც აფუძნებდნენ თავიანთის მყობადის სიცოცხლის იმედებსა.

განსაჯეს რა საზოგადოთა ფიქრითა, თუ როგორ მოიხმარონ მცირე იგი საუნჯე, არიჩიეს საბრალოთა და ჰპოვეს ყოველზედ უმჯობესად, რათა ფული იგი მისცენ ერთსა მადრიტის ბანკირსა,[4] რომელსაცა შეეძლოს გადატანა მისი მათს სამშობლოს პორტუღალლიაში, და მუნ უკვე იგინი ჰპოებენ მისთჯს ადგილსა ანუ ხმარებასა.

- ამავე წამს მივდივარ ბანკირთან, ჰსთქვა ლოპესსმან, და ერთს საათის შემდეგ დავბრუნდები უეჭველად.

„განვლო საათმან, გარნა ლოპეს აღარ ბრუნდებოდა. დაჰკრა შუაღამისა ჟამმაც გარნა ლოპეს კულად არსადა სჩნდა. ცოლმან და სულმან მისმან გაათენეს ღამე ლოდინში, ვაებით და მწუხარებით, და იელეს რა განთიადისა ჟამსა, პირველთა სხივთა მზისათა, წავიდნენ საძიებლად ლოპესისა. პოლიციაში, სადაც ისინი შებრუნდნენ, ამბის შესატყობლად, უთხრეს მათ, რომ იმ ღამეს ეპოვათ ქუჩაზედ ერთის კაცის სხეული, დახრვეტილი ათს ალაგს ხანჯლითა. სხეული იგი, — წარმოიდგინეთ განწირულება მათი, — იყო. თვით ლოპესისა. რაღა საჭიროა დამატება, რომ ფულიც დაეკარგათ. როგორც ჰსჩანდა ერთს შეჩვენებულს ვისმე ავაზაკსა გაეგო ლოპესისგან ფულის მიღება, და დაჰხვედროდა გზაზედ და მოეკლა ესრედ უწყალოდ. დედა ჭკუიდამ შეიშალა; ქალს მოაკლდა სრულებით ძალა. მაგრამ მაინც ყოველს მდგომარეობაში საჭირო იყო მისთვის მხნეობა, რათა ხელ-საქმით მოეპოებინა საზდო დედისათვის.

იმ ჟამითაგან სრულიადმან სიგლახაკემან დაიმკუიდრა იმათს დაღონებულს სახლში: შიმშილი, სიცივე, დაკონკებული სამოსელი. ეკარგებოდა რა დრო დედის ყურის გდებაში, საწყალი მარგარიტა ვეღარ ასწრობდა საკმაო საზდდოს შეძნებას თავისის მუშაობით. მიახრწიეს იქამდისინ, რომ აღარა ჰქონდათ დღიური საზრდო, მარგარიტა მიმოიყურებოდა გარემოს თვსსა და ჰფიქრობდა, უკეთუ შესაძლო იქმნებოდა რისამე გასყიდვისა, რათა ეყიდნა მით პური დედისათვის; გარნა, საუბედუროდ, გისყიდიცა არღარა ჰქნოდათ. ამ დროს უეცრად შეაძრწუნა იგი ახალმა ფიქრმა. ადგა საბრალო მარგარიტა და წარვიდა ერთს ფარულის მაკეთებელს ფრანცუსთან, რომელიცა ჰსცხოვრებდა უმდიდრესს ნაწილში მადრიტისა.

- ხომ არ გნებავსთ, უფალო, იყიდოთ ჩემი თმა? უთხრა მან, გაეფუჩნა რა მშურნიერი ნაწნავები, რომელთაცა დაეფარათ მრთელი ქალი, როგორათაც შავის ხავერდის მინტიასა.

ფართუკის მაკეთებული იყო კაცი ჭკუიანი — შინვე შეამცნივა,

რომ ის თმა იყო ერთის სიტყვით — საუნჯე, და გადუკვეთა ფასი მარგარიტიმ აღარ დაყწეო დიდხანს ანგარიში მას ჰსურდ მხოლოდ დაბოლოება საქმისა საჩქაროდ, ამისთვის რომელ ესე მსხვერპლი იყო თვით უმძიმესი მათ განრო ძელნიცა მას შაეწირა ადრევაც. ფარუკის მაკეთებელმან აიღო მაკრატელი და მიუახლოვდა მარგარიტას თავსა. ქალი შეთრთოლდა მორთული სსეულით.

- მლეთის გულისათვის, შემიწყალეთ მე, მომკვეცეთ ჩქარა! უთხრა მარგარიტამ.

- კარგი, კარგი, ხელმწიფაო, მიუგო ფარუკის მკეთებელმა, რაღა მეთქმის, მებრალება, რომ საოცარი თმები დავაკვეცო, ამ მშვეცნიერს თავს.

— მომკვეცეთ, გევედრებით! ეტყოდი მარგარიტა ხმამაღლა.

— გეტეობათ. მწარეთა გსჩანსთ გამოსალმება თქუენს თმასთან?

— მომკვეცეთ! მომკვეცეთ, თორემ ჩქარა დავჰკარგავ ჩემს გაბედვას

— მაშ მითხარით, წართვა სატყვა ფარუკის მკეთებელმა, როგორ ინებებდით, ვინიცობაა წინა დამედვა მე თქუნთვის საშულობა, რომ საჭირო აღარ ყოფილიყო მოკვეცა თქუნის ძვირფასის თმის, შეიქმნებოდით თანხამა?

— ოჰ, რასაკვრველია, მარამ ნუ თუ კუალად დაშთომილა ჩემთვის მაგ გვარი საშუალობა? მიბძანეთ! მე ვიქნები საუკუნოდ მახსოვარი თქუნის სათნოებისა. მაგრამ არა, არა ვჰგონებ შესაძქლო იყოს! სთქუენ არ რას მდგომარეობაში ვიმყოფები მე დედა მყავს სნეული, იმის უნდა ყურის გდება და ამისგამო არ შემიძლიან მუშაობა…

— მაშ რა გამოვა, ვჰსთქუათ რომ გაჰყიდოთ თქუნნი თმა, რომ რა იმდენს სარგებლობის მოგცემს?ეტყოდა ფარუკის გამკეთებელი. გაატარებთ როგორც იქნება იმით ერთს კვირას შემდეგ? მარგარიტამ, განწირულებიში მყოფიმა შესძახა

— აი ხომ ხედავთ, ეტყოდა კულად ფრანცუზი გარნა რაცა მე მსურდა წინა დამედვა თქუნთვის, იმით კი გამოიყვვანდით საჭიროებისგან დედა თქუენს.

— რა არის იმისთანა? მე წინათვე თანახმა ვარ.

— აი რა. თქენს მიიღებთ ჩემგან თითეულის თვის თავს ათათს პიასტსა[5] და ამ ფულით შეგიძლიანთ დიჭიროთ მოახლე, რომელიც ყურს უგდების მოხუცს დედა თქუენს.

— და რა უნდა გიკეთოთ მე თქუენ ამ ჯამაგირში?

— მხოლოდ დაბძანდეთ ჩემს კანტორაში და იყო აღებ მიცემის გამგებელი ქალად.

„მარგარიტა მსწრაფლად თანახმ, შეიქმნა: იმისს მდგომარეობაში ათი პიასტრი თვეში იყო ესრეთი ბედნიერება, რომლისათვის ოცნებასაც ვერ იკდნიერებდა.

— დიახ ბატონი ბარძადები, ეტყოდა მარგარიტა მეფარუკეს: მე ვიქმნები თქუენად აღები მიცემის გამგებლად.

მეფარუკე ისე გამხიარულდა, რომ აღარ შეეძლო დფარვა სიამოვნისა.

— მე გაჩუქებთ თქუენ, რომ არა ვარ ძუნწი კაცი, ეტყოდა იგი მარგარიტა. აი მიიღეთ ჩემგან ერთი პოსტერი იქონიეთ თქუენ ესფულები, ბეით, გამოურიცხავად ჯამაგირიდამ, მარამ ხვალ დილით კი მობძანდით, უთუოდ, მოსაწერად ხელისა პირობის წერილზედ და მე თქუენ მოგცემთ ერთის თვის ჯამაგირს წინათ.

„მარგარიტა წავიდა მხიარულებით და მადლობის გრძნობით აღვსილის გულით: ის იყო მხოლოდ რომ, შემდეგ მამისა მისის გარდაცვალებისა პირწინაშე სხივმან იმედისამან. მეორეს დილას, ადრიან, მივიდა მარგარიტა მეფარუკესთან ეს უკვე ჰქონდა მომზადებული პირობის წერილი, შეთხზული ისპანიურს ენაზედ. მარგარიტას არც კი წაუკითხავს, თითქმის, პირობის წერილი, ისე მოაწერა მაზედ ხელი, რომ ჩქარა მიეღო. მხოლოდ ფული: იმან მხლოდ ეს შეიტყო, რომ უნდა მჯდარიყო მეფარუკის კანტორაში რვა საათიდამ დილის თორმეტამდისინ ღამისა.

„ვჰსთქუათ, ჭეშმარიტი, რომ თანამდებობა ესე არის დიახ მძიმე. ადრე, ორისთვს წინათ რომ მიეცა ვისმე მარგარიტასთვის ამ გვარი წინადადება, ყურს არცკი ათხოებდა; მაგრამ ეხლა საბრალო ქალი უყურებდა თვალწინ მშიერს დედასა, ესმოდა. ღიჭინი მაკრატლისა, რომელიც განემზადებოდა მოსაკვეცად მისთა საოცართა თმათა. ამის გამოის, რაც ორი თვის წინათ მოიყვანდა მარგარიტას განცვიფრებაში, ეჩვენა მის ახლა ბედნიერებად. ვის არ დაამშვიდებს სიღარიბე!

„პირველმა დღემ გაიარა კვთილად. მარგარიტამ დულაგა ოთახი თავის დედას, უპოვა კარგის გულისა და შეგნებული მოახლე. ეჩვენებოდა ვითომც ვაება განეშორა მას საუკუნოდ.

მეორეს დღეს, რვა საათზედა მივიდა ივი მეფარუკესთან, რომელიც მას კარგა ხანი იყო ელოდა.

— შებძანდით ჩემს კაბინეთში, ეტეოდა მეფარუკე, იქ აწყვია ტანისსამოსი, რომელიც მოვამზადე მე თქუნთვის. — ქალი, მეიდომი ჩემის თანას არტისტის5, კანტორაში, დაჰრთა მან

უყურებდა რა შეურაცხებით მარგარიტას ღრიბულს სამოსელს, უნდა იყოს სკადრისად შემოსილი.

„გარნა შემზადებული მარგარიტასთვს ტანის სამოსი ეჩვენა მას არა ესოდენ სკადრისად: იგი წარმოუდგენდა მას სახესა ტეატრულთა გამოკულევათა და მდიდრულისა უგემურებისისა, რომელნიცა მას სრულიად არ მოსწონდნენ. მარამ რას იქმოდა, ამოიოხრა მარგარიტამ, შეიმოსა იმ მორთულობით და გამოვიდა კანტორაში.

— ახლა უნდა დაგვარცნო და დაგიხუჭუჭო თმა, უთხრა მეფარუკემ.

„მარგარიტამ ჩაისედი. სარკეში და ჰპოვა, რომ თავისი შინაურული თვის დახურვა უფრო უხდებოდა იმის პირს სახეს; მარამ რა გაეწყობა, აქც აღარა, ჰქონდა ღონე უარის ყოფისა, დაჯდა და აღა მისი, არტისტი, აღჭურვილი თავისის ძალით, სავარცხლით გარდამიეცა უღრმესთა გამომკვლეველობათა, რათა მოეგონებინა ახალი მოსახდენი გვარი თმის დახვევისა ისეთი ისეთი, როგორისაცა ჰსახავდა ღირსად თავისის ტალანტისა.

„უმეტეს ორის საათისა შრომობდა იგი მარგარიტას თმაზედ: ხან დაუხვევდა, ხან ისევ გაუფურჩქნიდა, უნასკვავდა და ჰხსნიდა გადუვარცხნიდა და გადმოუვარცხნიდა, უმკობდა ყვავილებითა, ძვირფასი თვლებითა დიადიმებითა: მარამ სულ ამაოდ! შინ მედი და წყნარი მარგარიტა ითმენდა: მოწამურს - განსაცდელსა და არ აძლევდა თაგის თავს ნებას არცა თუ მცირისა საჩივრისას, არცა მცირისა, აღშფოთებისას, არცა თუ მცირისა შენიშვნისასა.

„ამ დროს უეცრად მეფარუკემ, როგორათაც განგებისაგან ნიჭ- შთანერგილმან, შეჰკივლა სიხარულით და შემოიკრა, რაც ძალა ჰქონდა, შუბლში ხელი.

— ეს არის! ნამდვილად ეს არის! ამბობდა იგი, მე ეხლა ზედ მიწევნით მივხვდი!

„და მან კვალად ერთ გზის შემუსრა შენობა თვისი, განსხვავებულის ცდილობით დაუშალა მარგარიტას დახვეული თმა და გარდააფინა მას მხრებზედ მსგავსად მდიდრულის წმოსასმელისა.

— ახლა კი დაბძანდით კანტორაში!

— როგორ?... ასე გაწეწილი?

— თქუენა გაქვსთ დავარცხნილი თავი, უთხრა მეფარუკემ ზვაურის კვეხნით, ისე, რომ შეიძლება მოგონება რისამე საჩვენებლად თქუენის თმის სრულის მშუენიერებისა. ეს სასწაული მოიზიდავს აქა მრავალთა ხილვის მსურველთა.

— ოჰ! მღუთის გულისთვის, ნუ შემამთხვევთ მე ამ გვარსა სიმდაბლესა! შეჰკივლა მარგარიტამ და გამოაჩნდა, ღაწვთა მისთა მოწი სირცხვილისა და მწუხარებისა. შემიბრალეთ მე! ნუ გამხდით მაჩვენებელ ფიცრად (ვივესკა)! მე ვეღარ ვიცოცხლებ…

— რისთვს იკლავთ თავსა? უთხრა მეფარუკემ. თუ არა გსურთ, მომეცით მე ჩემი ფული და ღმერთმა მშვიდობა მოგცეთ!

მარგარიტა, შეირთოლდა.

— აბა რას აპირებთ?.. ჰბედავთ, თუ არა?

„საბრალო ქალი მართლად დასველებული ცრემლებით, შევიდა კანტორიში.

„განზრახული ვაჭრობა შეგნებულის ფრანცუზისა გამოდგა ისე, რომ უმჯობესად აღარ შეიძლებოდა. ურიცხვთა კრებათა იწყეს სიარული მის მაღაზინში. ასე, რომ ვერ ასწრობდა მიეცა კმაყოფილება მათ მოვაჭრეთათვის, რომელნიც იარებოდნენ, განსაკუთრებით, საყურებლად კანტორაში მეჯდომარის ლამაზი ქალისა, იმ გვარს საოცარს მორთულობაში. დონნა მარგარიტა იძულებულ იყო, მდუმარებაში, აეტანა ყოველ გვარნი მათნი კადნიერნი ჭვრეტანი, ორ ჰაზროვანნი ოხუნჯობანი და მოუსათმენნი საყვარლობანი.

„მარგარიტას ამ გვარის განწირულებაში ყოფნის ჟამს, უფალი პატრონი მაღიზისა კი სიამონით იცინოდა, იტკაცუნებდა ხშირად თითებს და უწყობდა რა თასმზედ იარღს პირებს, ჰცრცვიდა და ყოველთა თავის მაღაზინში, მოსიარულეთა მუშტათა.

„დასასრულ, შუაღამის ჟამს, უბედური მსხვერპლი მისის აღებ-მიცემისა, წავიდა შინ, საც შეეძლო, მშობლის გულში ჩაკრულსა, თავისუფლად ტირილი. დედამ არა იცოდარა და შეჰხაროდა. მეორეს დღეს, იმ ფრანცუზის მაღაზინს წინ შეკრბა უმეტესი რიცხვი მაყურებელთა: უქმად მოტანტალენი და სიცოცხლისა ოდენ მცონარების მთქნარებაში მატარებელნი იცინოდნენ და უშვრებოდნენ ერთმანთს თვალსა ხან ვივესკაზედ და ხან მისგან წარმოდგენილს ქალზედ. ბოლოს ყაყანი იმ კრებისა, გარდაიქცა გვირგვინად ყვირილისა; აღვირ-უსხმულმა მდაბიო ხალხმა დაიწუყო სროლა ქუებისა მაღაზინის ფანჯრებში, და უკეთუ არ მიეღო მონაწილეობა პოლიციას და არ ეხმარა საშუალობა განსადევნელად იმ უსიამოვნოებისა, უეჭველად შეიქმნებოდნენ მეფარუკზეცა და დონა მარგარიტაც მსხვერპლად ძალადობისა. უკანასკნელი საშუალობა მშვიდობის მოხდენისთვს იყო დაეკეტა მაღაზინისა და ესე აღასრულეს მსწრაფლად.

„მიზეზად ამ გვარის მძლავრობისა იყო შემდეგი გარემოება. მოსიო ბერტრანს, მეფარუკეს რომელზედაც მე გელაპარაკებით, მოუვიდა ჭკუაში, მისაცემელად უმეტესისა გამომაჩინებლის ძალისა, და ლაშა დაჰკიდა შესავალის კარების თავზედ ვივესკა ზედა წარწერითა.

თუალთმაქცური პომადა

მომასწრაფებელი ყოვლის თმის აღზრდისა

თუ გინდ სრულებითაც არა ჰქონდეს, რომელიც სასწაულებრთა

თუისებათა ხილვა შესძლოა ქუემორე ამისა გამოხატულს ქალზედ რომელიც ზის მაღაზინში უფლის ბერტრანისა, უპირატესობა მიღებულისა სხუა და სხუათა უცხოთა სახელმწიფოთ ხელმწიფეთგან.

„შემთხვევამ მდაბიო ხალხთა თანა იძულებულ შეიქმნა მეფარუკე, რათა ჩამოეხსნა ის ვივესკა, მაგრამ უფალმა ბერტრანმა. დაჰკიდა კუალად ის ვივესკა შიგნით კანტორაში, სადაც მარგარიტა იმყოფებოდა იმის თავს ზემოთ, და ეჩინებოდა ვითომც ის იყო დაკიდებული მაშინ ღიას ჯეროვანს ალაგს.

„მრთელი თვე საბრალო მარგარიტა იტანჯებოდა ესრეთსა მდგომარეობაში. ფიქრობდა იყო ვითომც იმაზედ უარესი აღარა შემთხვეოდარა გარნა… ვაი, მისთვის ემზადებოდა სასჯელი უსაშინლესი ყოველთა განვლილთა.

„ერთს დილას საცოდავმა ნახა რომ ბედის მაღაზინში ის ყმაწვილი კაცო, რომელზედაც იყო საცოლოდ გადაწყვეტილი მამისა მისის უბედურების წინათ. მარგარიტას გული შეუწუხდა. იგი დაუზოგავად და გაუფრთხილებლად გამოათრიეს მაღაზინიდამ, და როდესაც მოვიდა მარგარიტა გონს, საქმრო მისი იქ აღარ იყო.

„მარამ საღამოზედ, იმავ დღესვე დაბრუნდა რა თავის სახლში ჰპოვა საქმრო მისი მოხუცს დედასთან.

„დონნა მარგარიტავ ჩუენთა მამათა გარდასწყვიტეს ჩუენ საცოლ-ქმროდ, ვიდრე საქმენი იყვნენ. სხუას მდგომარეობაში. გსურსთ თუ არა ეხლაც მეუღლეობა ჩემი? მე იმისთვს მოვსულვარ ახლა განგებ.

„მარგარიტამ შეჰხედა მის სიხარულითა და იჭვნეულებითა: მას არა ჰსჯეროდა ის, რას ესმოდა.

— მე ვიცი, ვითარითა ვნებათა შეამთხვივეთ თავი თქუენი დედისგამო, ეტყოდა იგი, კეთილი ასული, უეჭველია, იქმნება მეუღლეცა კეთილი, მოვახდინოთ ქორწინება!

„მარგარიტამ მისცა მას ხელი და ყმაწვილმა კაცმა დააბინავა მას ზედ ურიცხვი ამბორება.“

„მოთხრობისა ამის განგრძელებაში, ბელლინი რამდენჯერმე შეყოვნდებოდა ხოლმე; ხმა მისი თანდისას სუსტდებოდა; შუბლზედ ეკიდნენ მომსხონი წვეთნი ოფლისანი. დოხტური, მსურველი ისტორიისა ამის დაბოლოების შეტყობისა, არ უკრძალავდა ლაპარაკსა, მხოლოდ სთხოვდა, რათა მას მცირე ხანს შაესვენა. დასასრულ ბელლინიმ შეიკრიბა ღონე და ჰსურდა კუალად განეგრძელებინა მარამ ამ დროს, უცებ თანა მომუსაიფეთა მისთა მოესმათ ყვირილი კიბეზედ, მოსამსახურე ებაასებოდა ვიღაცა კაცსა. როგორც სჩანდა სიტყვის გამოთქმიდამ, ისპანიელსა, ბაასზედ მიჰყვა ლანძღვა და ლანძღვაზედ და ქიმუნჯები, რაღაცა მძიმე დაეცა იატაკზედ და ზედ მსწრაფლად კარიც გაეღო შემოვიდა კაცი მღლის ტანისა, აშინლად დიდის გატეხილით პირის სახეზედ.

— აი როგორი შეჩვენებულია! შეჰყვირა იმან: არ მაძლევდა ნებას თქუენთან შემოსვლისას, მაშინ, როდესაც მე ვიცოდი, რომ თქენს შეუძლოთ ბრძანდებოდით!

— ოჰ კაპიტანი დელლა-რივეირა! დაიძახა ბელლინიმ, მიაწვდიდა რა სტუმარსა თავის დასუსტებულსა ხელსა. უკეთუ მცოდნოდა მე, თუ თქუენ დაჰბრუნებულ ხართ, მაშინ არათუ არ მიგიღებდით თქუენ ჩემს სახლში, არამედ ნაცვლად მისა მე თითონ წამოვიდოდი თქუენთან, არა მიმხედველი არა ვითარისა სნეულებისა.

— აბა, ეგ არის და! ეხლა მიბძანეთ როგორ მდგომარეობაშია თქვენი სიმრთელე. დამამშვდეთ მე, მითხარით, რომ ყოველი ესე უბრალო რამ არის, არა ღირს ყურად-ღებად, და მომეცით ერთი სიგარა.

ისპანიელი ჩაჯდა კრესლაში და დაუწყო წევა სიგარას.

— ჩუენ ეს კი იყო სწორეთ, რომ თქუენზედ ვლაპარაკობდით, უთხრა ავათ მყოფმან. მე უანბობდი ამათ დონნა მარგარიტას გადასავალისა და უახლოვდებოდი იმ შემთხვევას, რომლითაც თქუენ ის გაიცანით. მაგრამ ახლაკი გვიანბეთ ესე თქუენ თითონ. მე ცოტა კიდეც დავიღალე; ამასთან თქუენ, რასაკვირველია, უკეთაც გვიანბობთ, მისცემთ მოთხრობასა სხუა გვარს ფერსა, ქარიშხალიანის ზღვის სახესა…

— დიდის კმაყოფილებით, მიუგო კაპიტანმა, და იწყო მოთხრობა:

„მე ვიმყოფებოდი სამხრეთის ზღვებში. ერთს დღეს გამომიძახა მე ყარაულმა (ვახტენმა) პალუბზედ (ხომალდის სარბენზედ) და დამანახვა ხომალდი რომელსაცა ჰქონდა ისეთი სხუა და სხუა რიგი საოცარი მოძრაობა, რომ ვიფიქრე, ჭკუაზედ შემცდარი ხომ არ არის მეთქი იმისი მმართველი. იალქანი არ იდგა თავის ალაგს: ხომალდის თოკები და წვრილი საქარე ბაირასები იყვნენ ისე უწესოდ გამართულნი, რომ ოდეს არა ჰგვანდა კაცის ხელისაგან მოწყობილსა; მარამ ეს იყო საოცარი, რომ თითქმის პირ და პირ ჩუენზედ მოჰფრინავდა და აპირებდა ჩუენის ხომალდის ჩაკანჭურებას. მე ვიფიქრე: „ეს უეჭველად, კორსარია“(ზღვის ავაზაკი) და მივეც ბრძანება ეკიპაჟსა, რათა მზათ ყოფილიყო. მარამ მსწრაფლად აღმოსჩნდა, რომ მე ვიყავ შემცდარი: ის ხომალდი თურმე იყო სავაჭრო ხომალდი. მხოლოდ იმაზედ ვიყავ მე გაოცებული, რომ არა ჰსჩანდა არცა ერთი კაცი იმ ხომალდზედ. მარამ უნდა ვსთქუათ, რომ უბერავდა, ცივი ქარი, და იმ გვარს გამრთულობასთან პარუსთა (საქარე ბაირახთა), როგორზედაც იყო მინაბრებული, ერთი წესიერი ქარი პირქუე დასცემდა,

„ავიღე რუპოლი[6] და დაუწყე კითხვა ვინაობისა, პასუხს არავინ მაძლევს. ეს რა ეშმაკი უნდა იყოს? ვიფიქრე ჩემს გუნებაში ხომალდზედ არა ჰსჩანს არა ვითარი ზიანი: არ შეიძლება ვიფიქროთ, რომ იმას მოეთმინოს ვითარიმე განსცდელი ფრთონისაგან; მაშ, რომელს ქაჯს შემოუნარცხებია ამ ზღუებში, რომ ასე თავისუფლად და უშიშრად სეირნობს, თვინიერ მმართუელისა და სხუათა საჭიროა ხომალდის გაწყობილობათა უძანე ჩაგდება კანჯოსი წყალში და წაველ მე თითონ სასწაულებრს ხომალდთან.

„შევსდგი თუ არა ფეხი იმ ხომალდის სარბენზედ (პალუბზედ), ჟორჟოლა დამაწყებინა თავით ფეხამდისინ: წომოიდგინეთ მთელი ის სარბენი იყო ჩახერგილი ადამიანის ძულებით. აზარელინი გამოხრულნი კაცის სხეულნი ეყარნენ, ზოგნი გაჭიმულნი, ზოგნი მოკრუნჩხულნი. მატროსთა[7] მსწრაფლად გამომიცხადეს, ვითომ ის იყო ცნობილი გოლლანდიის ხომალდი მკუდრებითითურთ. იმათა აქუსთ იცით? ძუელთაგან გაგონილი, ვითომც რომელიმე გოლლანდიის ხომალდი არის გადმოხვეწილი უხსოვართა დროთაგან და ეხეტება ზღუებზედ და იმ ხომალდზედ არიან დასოფლებულნი მკუდარნი. მარამ მეზღაპებს ყური არ დაუგდე. გარდავსწყვიტე გაჩხრეკა დაწვრილებით თითოეულის ხომალდის კუთხისა, განზრახვით ეგება მეპოვა ვინმე მათ შორის სულდგმული და შემეტყო უბედურის ხომალდის გარდასავალი; ჩაველ შკიპერის (მმართველის) ოთახში, მაგრამ იქაცა ვჰპოვე მხოლოდ გამოხრული ადამინის იხეულნი, რომელთ — ზედაც, სამოსი დაფუცუნებულ იყო ჰაერისა, სინოტივისა და წვიმისაგან. გარნაერთს განჯინაში ვიპოვე ქაღალდები, რომლიდამაც ვჰსცან, რომ ხომალდსა ეწოდებოდა სახელად მარგარიტა და ერთის წლის წინათ გამოსულ იყო ლისსაბონიდამ მამავლებულ იყო მეკსიკისაკენ.

„ამ ქაღალდების განხილვის ჟამს შემომესმა უცებ ერთი გოდების ხმა, რომელიცა ღაღადებდა, რაღაც დასაფლავების ანდერძის სიტყვებსა, მე ვიფიქრე კინაღამ, რომ ეს უთუოთ ჩემი მატროსების ეშმაკობა არის მეთქი, მარამ უნდა მოგახსენოთ, რომ მე ისინი ისე არა მყვანდნენ ხელში, რომ ჩემთან, ესენი გაებედათ და ამო შიშიც, მათგან გამოცხადებული იმ ხომალდში შესვლის ჟამს, არ მაძლევდა ნებას დამერწმუნებინა გული, რო ეს ყოფილიყო იმათი საქმე. ხმა იყო დიახ გულის სატკენი, და ესრეთითა გულისვე გამაპობელის გამოთქმით, წამოიტყოდა მის ღაღადებისა საშინელთა ლექსთა, რომ გული მევსებოდა სისხლითა. მე უგდებდი ყურსა სულ ამოუსუნთქავად, და ამ დროს წამომიდგა თვალ წინ რაღაც მოჩუნება, განცვიფრებულის გრძელის თმებით, აღგზნებულის მხედველობით. მოჩუენება ესე იყო დედაკაცი. ის შემოვიდა, მაგრამ მეკი ვერ შემამცნივა; დაჯდა ლოგინის ბოლოს, დაუშო თავი კედელეზედ, და დაჰუო რა რაოდენსამე წამს მდუმარებაში, წარმოსთქუა პორტულალიურის ენაზედ:

— გრძელნი დღენი… დაუსრულებელნი ღამენი…

მე მიუახლოვდი.

— რომლის უბედურის შემთხვევისაგამო დაჰშთომილ ხართ თქუენ მარტო ამ ხომალდზედ? ვჰკითხე მე მას.

— სუ! წარმოსთქუა მან, შეშინებულმა, წყნარა! მიცვალებულნი მდუმარებენ მდუმარებენ… საუკუნოდ მდუმრებენ… საუკუნოდ მდუმარებენ!

— სახელად. რას გიწოდებენ თქუენ, სენიორავ!

— მიცვალებულს! მე გარდავიცვალე… გარდავიცვალე როგორც ის... როგორც ისინი… მე მიწოდებენ მიცვალებულად!

— თუ ინებებთ და ნებას მომცემთ გაგიყვანთ ამ ხომალდიდან და წაგიყვანთ ევროპაშია.

— სუ, სუ! ამათ ჰსძინამთ… ჰძინამთ…

„მე დავაჯერე გული რომ ჭკუაზეედ შემცდათართან მქონდა ლაპარაკი: ვჰსცადე და გამოუძახე ოთახიდამ, იმან თავი გაიქნივა ნიშნად უარყოფისა, მოვინდომე ძალით გამოყუანა: იმან, ხელი მკრა. მე ვსტაცე ხელი და გამოვიტანე გარეთ სარბენზედ, მატროსები, შიშით დაფეთებულნი, კინაღამ ზღვაში გადაცვივდნენ: ისინი ნსამდვილად ჰსახვიდნენ მას მიცუალებულად.

„ჩავაბარე რა ის უბედური ერთს ოფიცერსა, მე დავბრუნდი ისევ მმართველის ოთახში, გავშინჯე მართლად ხომალდი, ვიპოვე ერთი მოდიდო სკივრი ფულით, გამოვაჩინე კიდევ სხვა რაც ქაღალდები იყო, შევჰკრიბე ესენი ყველა ერთად და დავბრუნდი უკან. ჭკუაზედ შემცდარს არა ჰსწადოდა წამოსვლა, მაგრამ არც ეწინააღმდეგებოდა, როდესაც მოჰყვანდათ იგი ხელით.

„როდესც დავბრუნდით და შევედით ჩუენს ხომალდში, გადაგვაყრუეს სხუა და სხუას კითხვებით: ყველას ჰსურდა. შეტყობა, რა ვნახეთ, და უმეტესად ნახვა საოცარის სტუმრისა, რომელიც ჩუენთან მოვიყვანეთ. მე წავიყვანე ის ჩემს ოთახში და ისე მოვახდინე, რომ იმაში მხოლოდ იმას ეცხოვრა მარტო. მასობაში მატოსნი შეყრილიყვნენ, შეეკრათ მარაქა და დაეწყოთ განსჯა თუ რა უნდა ყოფილიყო მიზეზი მარგარიტას ხომალდის დანთქმისა და დაცალიერებისა. ზოგნი ამბობდნენ ვითომც დაჰწრებოდეს იგი ვითარმე ბრძოლაში, მარამ ეს ფიქრი არ იყო ჭკვაში მოსასვლელი, ამიტომ, რომ არა ვითარი ნავნები არა ჰსჩნდა იმ ხომალზედ ზარბაზნის ტყვიათაგან. სხუანი ჰგონებდნენ, რომ ვითომც იქ უნდა ყოფილიყო რამე არა ბუნებითი. ამ დროს ვიღაცამ უცებ წამოიძახა სიტყუა ჭირი და ბაასი დაჰცხრა: ყველამ ერთბაშათ გარდასწყვიტეს, რომ ხომალდი მარგარიტასი იყო ამოწყვეტილი, ნამდვილად, ჭირისაგან.

მაშ რისთვის მოუყვანიათ, რადგან აგრეა, აქ ეს დედაკაცი? შეჰყვირა რავდენმამე ხმამ. ის ჩუენც დაგვირევს უთუოდ, სნეულებას! უნდა უეჭველად მოვერიდნეთ!.. უთუოდ უნდა ზღვაში ჩავაგდოთ!

— ზღვაში! ზღვაში! შეჰყვირა ერთბაშად მრთელმა კრებამ კრებამ და იმავ წამს გაიქცნენ ჩემის ოთახისაკენ, გამოამტვრიეს დაკეტილი კარები, გადააცვეს საბელი უბედურს დედაკაცსა და გამოათრივეს სარბენზედ.

— დავინახე რა ესე ეყოფა მსწრაფლად მივმართე კაიუტ-კამერას[8] და შევაყენე დამბაჩები ფეხზედ.

— დადექით! შვჰყვირე მე; თუ თქუენ გაბედეთ ეგ საძაგელი საქმე, ჩავაგდეფ ახლავ ნაპერწკალს თოფის წამალში დავღუპავ ხომალდსა მთლად!

„მიცნობდნენ მე ის უკეთურები დარწმუნებულნი იყვნენ, რომ მე შემეძლო აღსრულები ამისი, რითაც ვემუქროდი, და დაუტევეს მსწრაფლად თავიანთი მსხვერპლი. მაშინ დავუძახე ჩემთან ერთს აფიცერისა. ის დადგა ჩემს ალაგს, დამბაჩით ხელში წამლის კამერასთან, ხოლო მე გავეშურე შემწეობის მისაცემად უბედურს დედაკაცთან, რომელიც ეგდო უღონოდ, წავიღე მე იგი იმავ ოთახში, და იქ, დოხტურის თანა შეწევნით, შემდეგ გრძელჟამთა მეცადინეობათა, მოვიყვანე როგორც იყო გრძნობაში, მარამ წარმოიდგინეთ, საოცარი იყო როდესაც იგი გამობრუნდა, მაშინ სრულიად აღარა სჩნდა ჭკუაზედ შეშლილად.

— სად ვიმყოფები მე? გვითრა იმან, გვიყურებდრა განკვირვებით ჩვენ და ყოველსა მას, რაიცა გარშემოეხვივა. ღმერთო ჩემო! რა საზარელი სიზმარია! ჩქარა გათავდება ნეტა?

— გათავდა უკვე, სენიორავ, მიუგე მე. ყოველთა თქურნთა უბედურებათა განვლეს. სუხმან შეგვიწყალა და დაუდო ბოლო.

— მაშ ეს სიზმარი არ არის? ჰსთქუა მაღლის მან, მაღლის ხმით. დასველებულმან ცრემლებითა. მაშ ესე ყოველივე აღსულდა ნამდვილად, საქმით? ალონზო დედა ჩემი, ჩემი ყრმა, სულ დაიხოცნენ? ოჰ, ღმერთო ჩემო, ღმერთო ჩემო! რატო მეც არ მოვკვდი იმათთან!

„მე მეშინოდა, სწორე მოახსნოთ, რომ კიდევ არ შეშლილ იყო ჭკუიდამ, მარამ მკაცრმა შეშინებამ, რომელიც შეემთხვა მატროსთაგან, კეთილ სასარგებლოდ იმოქმედა იმის გონებაზედ. დამშთა მე ოდენ ერთღა სიფრთხილით ყურის გდება, რომ მიმეცა მისთვის სრული განკურნება. მაგრამ მაინც კიდევ იყო იგი როგოღაც დაღონებული, და, თუ ვინმე მცირედ რასმე მოაგონებდა განვლილიდამ, მსწრაფლად ეძლეოდა თავის დვიწებასა, ამისთვის, განგრძელებაში ექუსის თვის ჩუენის მოგზაურობისა ზღუაზედ, განგივლტოდით ყოვლისა მისგან რასაცა შეეძლო დარღუვევა მშვიდობისა მისისა. ყოველნი მცხოვრებნი ჩუენს ხომალდზედ დაწმუნდნენ სრულიად, რომ იმას არა ვითარი შესაყარი არა სჭირდა რა, და შეიყვარეს სრულის გულით; მატროსნი ერთმანეთის დასწრობით ცდილობდნენ იმის სიამოვნეს.

„დასასრულ შევედით ჩვენ ლისაბონის ნავთ საყუდელში. მე მივეც იმას სკივრი ფულებით.

— ეს ფულები ეკუთნოდნენ ჩემს ქმარსა, ჰსთქუა მან ამოუშო რა მწარე ქვითქვითი.საბრალო ალონზო! ოჰ! რა საზარხელი სიკუდილი გქონდა!

„პირველი სიტყვის წარმოთქმა იყო მისგან თავის უბედურებაზედ, მე საშინელი სურვილ გამეხსნა იმის გარდასავალთ შეტყობისა. ვჰპოვე, ერთხელ დრო და ვსთხოვე, რათა ეანბნო დაწვრილებით ყოველივე, რაიცა შეჰმთხვეოდა. მოიმშრალა რა ცრემლიანი თვალები დამიწყო მან მოთხრობა:

— თქვენ მპოვეთ მე ჭკუაზედ შემცდარი ცომალდზედ, რომელზედაც აღარა ეგებოდარა, გარდა ოდენ ადამიანის სხეულთა. მარამ ჯერ კიდევ არ იცით თქუენ უსაშინელესი ანბავი. მე მყვანდა ქმრად ერთი ლისსბოსელი სოვდაგარი სახელით დონ ალოზო. მე შემითა იმან მაშინ, როდესაც ვიყავ ისეთი ღარიბი, რომ გამოსაზრდელად ჩემის მშობლისა, ვიტვირთე ხელობა, თვით დამამდაბლებელი პატიოსნებისა, – ვმჰსახურებდი მაჩუენებლ ფიცრად მეფარუკესა. ალონსომ გამომიყვანა მე ამ შერცხვენის მდგომარეობიდამ, გამამდიდრა, გამაბედნიერა, მშობელსა ჩემსა ექცეოდა, როგორც პატივის მცემელი ძე, გარემოგვზღუდა ჩუენ ყოვლის ნარნარის მოზრუნველობითა. შეგიძლიანთ განსაჯოთ, თუ როგორ მიყვარდა და როგორი პატივის მცემელი ვიყავ მე მისი. ასე მეგონა, რომ სხაუმან დაასრულა უკვე ყოველი სიმკაცრე თვისი და შემდეგ უმძიმესთა განსაცდელთა ისურვა გარდმობნევა ჩემზედა ყოველთა ქუეყნიერთა სიკეთეთა. თითქმის დედა ჩემმაც, რომელიც იყო ჭკუიდამ შეშლილი, დაიწყო ცოტცოტა გამობრუნება, თუმცა კეთილ ცხოვრებამ ვერ დაუბრუნა კი სრულებით დაკარგული განსჯა, მაგრამ სხეულის მტკივნეულობით მაინც აღარ იტანჯებოდა ადრინდელსავით. დაისსულ მომცა მე ღმერთმა ყრმა. ოჰ, უნდა იცოდეთ, როგორი ბედნიერი ვიყავ, მე თავის დღეში ვეღარ მოვიფიქრებდი, რომ დედის ჩემის სიამოვნენი გარდიქცეოდნენ კიდევ უსაშინლეს სატანჯველად… ჩემი ყრმა იყო ორისა და მე ოცის წლის მაშინ, როდესაც მოუვიდა ჩემ ქმარს ანბავი, ანბავი, რომ ერთს მეკსიკაში მცხოვრებს შორეულს ნათესავს ეანდერძებინა მისთვის აღურაცხელი სიმდიდრე. ალონზო, რასაკვირველია, იყო სიხარულით აღტაცებული; გარნა მე; მეკი დავიწყე მწარე ტირილი, შევიტყე რა ეს ანბავი, იმისთვის რომ მისაღებლად ამ სიმდიდრისა, ჩემი ქმარი უნდა წასულიყო ამერიკაში. „ჩუენ უნდა დავჰშორდეთ ერთმანეთსა“ უთხარ მე იმას, ვაფრქვევდი რა ცრემლთა. — „როვორ თუ უნდა დავჰშორდეთ ერთმანეთსა? მე უნდა დაგაგდო. მარტო: შენა ჩუენი ქალი, დედა ჩუენი.ვერა გამხდისრა იძულებულს ქუენყაზედ! მე ვარ, მადლობელი ღმერთისა, მდიდარი: შემიძლიან წავიდე საკუთარის ხომალდით, იმას გავაწყობ და მოვრთავ ისე რომ სასიამოვნო იყოს ჩუნვითის იმაში სხდომა, და წავიდეთ ყველანი ერთათ. მეკსიკიკა საგანგებო ქუეყანაა. თუ მოგვეწონოს, დვრჩეთ იქ საუკუნოთ; თუ ვინიცობას ინაღვლე პორტუგალიისთვის, დაუტეოთ მეკსიკა, დავჰბრუნდეთ უკან ლისსაბონშივე. რას მეტყვი შენ ამზედა? მე მოვეხვიე ალონზოს, და ერის თვეს შემდეგ ხომალდი, წოდებული ჩემის სახელით, მარგარიტად, გამოემართა ლისსაბონიდამ. ჩუნის გამოსვლის ჟამს ყოვლის მხრით მშვდობიანობა იყო: მხოლოდ ერთი მატროსი უეცრად დაიკარგა და ვერ გავიგეთ ისე მსწრაფლად არა იქნა და სად ჩაიღუპა. გაქცევა არის ღონისძიებით არ იყო შესაძლო, უფრო ჭკუასთან ახლო იყო გვეფიქრებინა, რომ იქნება ზღუაში ჩავარდა. ისეც ვიფიქრეთ. ორნი პირველნი დღენი ჩუენის მოგზაურობისანი, იყუნენ დიახ მშვდობიანი. მე ნამდვილად ვნეტარებდი. ასე იფიქრეთ, ზღვის სნეულებაც, თქმის განგებ, სრულებით არ გვაწუხებდა. ჩემი ქალი მხიარულად დახტოდა და ცელქობდა სარბენზედ; დედა ჩემი მხიარულის ღიმილით უყურებდა ხომალდის თოკების მოძრაობასა, ალონზო იჯდა ჩემს გვერდით და კითხულობდა წიგნსა. მესამეს დღესა დოხტური, დიდის აღრეულებით, შემოვიდა ჩუენს ოთახში და გაუძახა გარეთ რა ჩემს ქმარსა, დაუწყო მას ლაპარაკი აღშფოთებით. მე არ გამიგონია იმათი ლაპარაკი, მარამ შევამცნივეკი მხოლოდ, რომ ალონზო გამოიცვალა პირის სახეზედ. იმან დაუძახა ორს მატროსსა და მისცა რაღაცა ბძანება. ისინი დაემორჩილნენ არა მეტად გულს-მოდგინეთ, შემდეგ, ჩემმა ქმარმა მითხრა მე, ვითომც იმ დაკარგულის მატოსის გვამი ეპოვნოთ ძირს ეტაჟში ხომალდისა და ის ჩეგდოთ ზღუაში. გარნა ესე იყო ოდენ ნახევარი ჭეშმარიტებისა: ალონზომ დაჰფარა დანაშთენი. მეორე დღეს გაგვიხდნენ ჩუენ უეცრათ ავათ ოთხნი მატროსნი, და მეორეს დილამდინ ოთხნივე დაიხოცნენ, შემდეგ გარდაიცვალ დოხტური. მაშინ ალონზომ ვეღარ შეძლო დაემალა ჩემთვის დამღუპავი საიდუმლო; ხომალდზედ გახშირდა ზაფრის ცხელება, შემოტანილი იმ მატროსისაგან, რომელიც მოკუდა მაშინვე ჩუენის გამოსვლის ჟამს ლისსაბონის ნავთ-საყუდელიდმ. თითქოს განსაძლიერებელად ბოროტისა, მზე გვდაგამდა საშინლად, და სიცხე უმეტესად ეწეოდა, რასაკვრველია სნეულების განვრცელებასა. შკიპერი, თანა-შემწე მისი, აფიცრები, ყველანი ერთმანეთზედ, შეიქმნენ მსხვერპლად იმ სნეულებისა; სრულიად აღარავინ დაგვშთა მმართველად ხომალისა და იგი აწყდებოდა, უვიზო უკვლოდ სურვილისამებრ, ზვირთითა და ქართა. გარნა ამ ყოფაში არცა მე, არცა ქმარსა ჩემსა, არცა ჩუენს ბალღსა, არც დედაჩემს, არ გვიგრძნია. არა ვითარი ჩუენში ცვლილება. თუმცა ის საშინელი მომწამლავი სუნი და გვახრჩობდი სხულთაგან მკუდართა, რომელნიც ეყარნენ ჩუენის გვერდით, მაგრამ ვიყავით ყველანი, ღთუის მადლით მშვიდობით. გარნა ერთს დილას დედა ჩემი ადგა ლოგინიდამ, როგორღაც მოშლილი, უჩიოდა თავის ტკივილსა, ლაპარაკობდა მოჩქრებით, სიტყეუათ შეუკავშირებელად, შემდეგ სრულებით მოუძლურდა, და საღამოზედ ერთი მეტი სხეული გორავდა კიდევ ხომალდზედ. ალონზომ გამოვიყვანა ოთახიდამ მეცა და ჩემი პატარა ქალიც. მე სულ ალონზოს შეჰვყურებდი პირის სახეში და შიშით დადუმებული, ვსინჯავდი იმაში ნიშნებს საზარელის სნეულებისას. ერთხელ, საღამოს ჟამს, მოვიდა ის ჩემთან, დასუსტებული ისე, რომ ძლივსღა შეეძლო ფეხსედ დგომა. მე მინდოდა მიმეცა ხელი, მაგრამ იმან მანიშნა, რომ არ შევხებოდი. მე იმან დამანახვა ბალღი, და მსწრაფლად დაეცა. ჩავარდნილი განწირულებაში, დავეცი ალონზოს გვამზედ, დავაბნივე იმასზედ მხურვლე ამბორება, არ ვჰსცდილობდი მომეყვანა გრძნობაში, მაგრამ ამაოდ! მაშინ უეცრად დაიბადა ჩემს თავში ფიქრი, რათა ჩემი ქილითურთ ჩავარდნილ ვიყავ წყალში, გარნა ღმერთმან მომანიჭა მხნეობა წინააღმდეგ იმა განსაცდელისა, ქრისტიანთადმი არა საკადრისისა და მომცა მე ძლი ბრძოლისა სხუისა ჩემისათანა. გარნა ჯერეთ კიდევ საზომი სატანჯველთა ჩემთა, არ იყო აღვსილი. მე ვიჯექი და მეჯდა ჩემი ქალი, და მწარის ცრემლით უყურებდი უკიდოსა მას ზღუასა, რომელიც მსგავსად ვრცელის სარკისა იყო გაშლილი ჩემ წინ და მაყრიდა ასხლტუნებულთა თავისგან მხურვლის მზის სხივთა. მე ვსთხოვდი ღმერთსა ქარიშხალს, რომ ან სრულიად დაღუპულ ვიყავ და ან გერიყა ხომალდი კიდისადმი. როდესაც მე წამოვსდექ ფეხზედ მსწრაფლად, თავის რატ-რატმა დამცა იმავე ალაგს მე შემიბყრა რაღაც საოცარმა სნეულებამ - თვალნი ჩენი ვეღარას ჰხედავდნენ, მე მებლანდებოდა თვალებში ერთი მხოლოდ რაღაცარამ დამაბრმავებელი შუქი; ვიდაგებოდი მე სიცხით და იმავე ჟამს ყოველი ასო მეყინებოდა სოცივისგან; გულზედ სწორეთ ქუასავით მქონდა რაღაც შემოწოლილი; სუნთქვა შემიბრკოლდა ძალი გამომელივა; როგორიღაც ავათ მყოფური გახევება აღარ მაძლევდა მე ნებას მოძრაობისას. ამ გვარს საშინელს მდგომარეობაში. მესმოდა მე საცოდავი, გულის გამპობელი წივილი ჩემის პატარა ქალისა, რომელიც მეძახოდა და პასუხს ვეღარ იღებდა. მე დავკარგე სრულებით გონება… აღარ ვიცი რა მოხდა შემდეგ, მე გამოვერჩიე და მოველ გონს მაშინ მხოლოდ, როდესაც თქუენი მატროსები მიპირებდნენ მე ზღუაში ჩაგდებას… ოჰ, რატომ არ მიეცით მათ ნება თავიანთის წადილის აღსრულებისა!

„რასაკვირველია მე უსაყვედურე დონნა მარგარიტას, რომ იმას არა ჰქონდა უფლებბა განჯისა ჩემთა კაპიტნურთა განკარგულებათა.

— განუწყვეტლივ მესმის მე ეხლაც, ხმა ჩემის ქალისა, განაგრძელებდა მარგარიტა; წივილი მისი მსდევნის მე. ყოველსა წამსა. ღამე მიფრთხობს მე იგი ძილსა, და რა გამომეღვიძება, ვსთრთი მრთელის სხეულით საშინელებისაგან; დღისით…

„მარამ კმარა! აღარ განგიმეორებთ, მე თქუენ ყოველსა, რაცა მოვისმინე დონნა მარგარიტასაგან იმან მიანბო მე მრავალი, რომლისაც დიდი ხანიარა, ნახევარი კიდეც დამავიწყდა. ჩუენ განვჰშორდით ერთმანეთს და მას აქეთ აღარა გამიგონია მე იმ უბედურს დედაკაცზედ, ვიდრე ერთხელ შევხჰვდებოდი მე მას კიდევ პარიჟში. ძუელი ნაცნობობა მყისვე განვაახლეთ და ვალად შევრაცხ გამეკეთებინა მისთვის ჩუულებლივი ვიზიტი (დარბაზობა). დონნა მარგარიტა ჰსცხოვრებს უმჯობეს ნაწილში ქალაქისა, უჭირავს საგანგებო სახლი, მას შეურთავს ქმრად მარკის დე…ვ მივედი სანახავად მარკიზა დევ…სთან, მოვასწარ მას კეკლუცურს ბუ დუარში[9],რომელსაც ჰქონდა გაკრული, კედლებზე, ცის ფერი ხავერდი და იყო განშვენებული ოქროს ვარაყით. სარკის შუშიდან, რომელიც იყო დაკიდებული ბუხრის თავზედ, ჰსჩნდა პატარა სათბილობელი, სავსე ყოვლითა იშვიათითა და ძვირფასითა მცენარითა. დონნა მარგარიტას ფეხთით, ხალიჩაზედ, ცელქობდა მშუენიერი, თეთრ-წითელი პატარა ქალი, თვრამეტის თვისა, ესე. დონნა მარგარიტა ეხუმრებოდა მას და მოსდიოდა ნარნარი ღიმილი მისს ბალღურს ტიტინედ და ბარბაცზედ ყრმულის სისუსტისაგან.

— მერე რა გითხრათ თქუენ იმან? ჰკითხა კაპიტანსა ერთმან მსმენელთაგანმან.

— ის იყო აღტაცებული თავისის ბედნიერებისაგან, თავისი მეუღლის ნარნარებისგან, მშუნიერებისაგან თავისის ასულისა, და სადღესადღესასწაულო ტანისამოსისაგან, რომელიც ის იყო მოეტანათ.

— როგორ! ნუთუ აღარ გითხრათ იმან არცა ერთი სიტყვა. თავის გარდასავალზედ? ალონზოაზედ? იმ უბედურს ყრმაზედ, რომელიც მომკვდარ იყო, შესაძლოა, შიმშილით მახლობლად თავისის ჭკუიდან შემცდარისა და ავათ მყოფის დედისა?

— მოწყალენო ხელმწიფენო, მიუგო კაპიტანმა მძიმედ. ოდეს სერვანტეს კუდებოდა დაგლეჯილს ნაბადზედ, სიგლახაკესა და დავიწყბაში, ერთმან მისთა კეთილის მყოფელთაგანმან, ისეთმავე გლახაკმა, როგორც სერვანტეს, გარნა უწარჩინებულესმან მხატვარმან, უთხრა მას, რომ თვით უძვირფასესი ნიჭი განგებისაგან კაცისადმი მიცემული არისო ერთი: ნიჭი ესე — მოგონებააო, არა მიუგო სერვანტეს: არის ნიჭი. კვალად უძვირფსესი, თვინიერ რომლისა სიცოცხლე კაცისა იქმნებოდა განუწყვეტელ სატანჯველად: ნიჭი ესე არის დავიწყება!

— დავიწყება! განიმეორა ბელლინიმ, ამ სიტყვიგასავან ყოველი გრძნობა მყინება!

დაუშო მან თავი ბალიშზედ და დაღონებით დაფიქრდა რავდენსამე დღეს შემდეგ ბელლინი გათავდა. —

მთარგმნელი რუსულიდამ

დიმ. მგალობელოვი

______________

1 კარგად დახელოვნებული მოსაკრავე

2ღმერთი ნადირობისა წარმართობის დროს

3წოდებაა ფულისა ისპანიაში (ერთი მანეთი და ოც ცამეტი კაპეიკი ჩვენებური)

4საბა ორბელიანის ლექსიკონით ნიშნავს მეკერმეს, ესე იგი დიდის ფულის პატრონს.

5არტისტი არის სახელი საზოგადო ყოვლის კაცისა რომელსაცა აქვს შთაბერილი ბუნებისგან განსხვავებული, ჩვეულებრივთა კაცთაგან, ტალანტი, რომელიც სულისა და გრძნობის აღშფოთებით ეძიებს და მიილტვის ორსავე სოფლის დიდისა და მაღლის მშუენიერებისადმი, ესე იგი, მხატვრისა მომღერლისა, მოსაკრავისა და სხუათა დიდ ხელოვანთა კაცთა

6მდაბლის ხალხის მოსამსახურე ხომალდზე.

7ხომალდიდამ ხომალდზედ სალაპარაკო ტრუბა.

8ოთახი გემში, სადაც ინახება თოფის წამალი

9ქალების მოსართავი ოთახი