მოგზაურობის ... საბა ორბელიანისა

დასასრული

ხუცები არ ვიცი რამდენი, და ასი მონაზონი ქალ-წული რომელიც ავად მყოფთ მომლელთაგანი არიან, იმ ქსენონზედ მათი მონასტერი ახლო იყო, და რიგით და რიგით გამოვიდიან და მსახურებდიან ერთი ეპისკოპოსის ადგილს მყოფი ხუცესი იყო, მათი თვი, იმავ ქსენონში ჰქონდა კაი სასახლე, კარგა გარიგებული მომცრო სამწირველო თავის თვის კლიტეები მას ებარა და მრავალი მოსწავლე სხვა იყო, ზოგი აქიმის შაგირდი ზოგი ჯარასი რომ ტანსა და ფეხს საცმელს და საჭმელს მონასტერი აძლევდა და სნეულებს ისინი ჰმსახურებდენ, და სასწავლოსაც ჰსწავლობდენ, წიგნსა ფილოსოფოსობასა, აქიმობასა, ჯარაობასა, სიმდაბლესა, სნეულთ-მოვლასა, წამლის-კეთებასა, მზარეულობასა და მიის(მის) რიგებსა, რაც იქ სამსამსახურია. თორმეტი კაფუჩინი ექვს ექვსი უძილოდ არ გაეყარნენ, აღსარება, ზიარება, ნუგეშინის ცემა, მოთმინება, ამას ასწავლიდენ და ქადაგებდენ, უსასოოთ არავინ იყოს, ორი მკვდარი ესვენა იმ დღეს დახოცილ იყვნენ; ფლორენცა მართლა გასინჯვით ვერ ვნახეთ ხანი არ დაგვცალდა.

თ: ენკენისთვის დილაზედ ჩვენის მონასტრის ეკკლესიაში შეგვიყვანეს ზევით რომ წმიდა იოანე დავჰსწერე მტერს რომ მოიტევა და ჯვარს-ცმამ თავი მოიდრიკა, ის ჯვარცმა გვაჩვენეს, დიდის საქმითა გალობითა და სანთლებით, მაღალი ჯვარი იყო დახატული ბერძნის რიგით თავი ისევ მოდრეკით ჰქონდა, წმიდის იოანეს ნაწილიც გვაჩვენეს ორივ კარგა შემკული - წამოვედით ნავით ალიკორნისაკენ მრავალი კაი ქალაქები და სოფლები ჩამოვვლეთ, მრავალი შენობა შენობაზედ მონასტერი მრავალი, ზოგან ზეთის ხე მოაკლდა ოცდა ქევსი მილი ვივლეთ ერთს კაპილიონში დავსდეგით:

ი: ენკინისთვის ვვლეთ კაი შენობაები კაი ქალაქები ჩამოვვლეთ და ვაკება ადგილი იყო ოდიშის მსჰსგავსი შენობა შენობაზედ, სრულ ბაბილო და ზეთის ხე მრავალი, აქათ იქით მრავალი კაი შენობა ჰსჩანდა ვლეთით. მილი მოვედით ქალაქსა ვისას, ზემო ფლორენცის ამბავში ერთი ეს დაგვრჩა შუა ქალაქში მდინარე დიდი ჩამოდის, ოთხს ადგილს ხიდი ძევს. ხუთ ხუთი ექვს ექვსი კამარა მაგრამ ერთი ხიდი ვაკეთ იყო დახურვილი კამარის სიმსგრგვლე ძლივ შეეტყობოდა, განიერი კამარები ჰქონდა, ასე ოსტატობით აეშენებინათ და კრანდუკასსასახლე მდინარეს იქით ქალაქს გაცილებით იყო, მისი ციხე თავს ადგა, სულ ქალაქი ხელ ქვეშ ჰქონდა და წალკოტი გვერდით და იმ სასახლიდამ ციხეში ასე შევიდოდა, კრანდუკავერავინ შეიტყობდა გზა გვირაბით ჰქოდა და მდინარეს აქათ ქალაქშიო კრანდუკას საუნჯე იყო, ორის მილის სიშორესა ასე მოერთო კრანდუკასსასახლიდამ სრულობით ბაზარი წამოეყვანა, ერთს ხიდზედ გამოეტარებინა სალაროსათვის შემოეყარა, ზედ ბაზრის თავზედ ასე გზა მოერთოთ, უნდა ეტლით მოვიდოდა თუ უნდოდა ქვევითად, საუნჯეში შევიდოდა- ფისს მოვედით, ფლორენცასავით მდინარე შუა შაუდიოდა ოღონ კრანდუკა ფლორენცას იჯდა თვარა ქალაქი ის უარესი არ იყო, სხვაგან ვერსად ვნახე. და ფისას მრავალი სასახლე გათლილის მარმარილოსი იყო, ბაზრების სვეტები უფროსი ერთი გათლილი იყო, მთავარ-ეპისკოპოსი იჯდა მისი ეკკლესია ვნახე დიდი ჯვარის-სახედ აღშენებული გარედამ და შიგნიდამ სრულობით მარმარილო იყო, იატაკით თავით შიგნიდამ სამოცდა თორმეტი თითო ქვის მაღალი სვეტი ძირს ჰქონდა, ორს სართულად იყო დახურვილი და ზეითი ვერ დავჰსთვალე უფრო მოკლე და უმრავლესი სვეტები იყო, ორმოცდა თექვსმეტი მარმარილოს სვეტი დიდის კარისაკენ ჰქონდა, გარედამ და გარეშემო ზოგი მარმარილოსი ზოგი პორფირის სვეტები, მრავალი ვერ დავსთვალე ერთი იქიური წმინდა ესაფლავა, სახელად წმიდა რანიგრო ერქვაშიგნით შევიდოდით ის გვეუცხოვის გარეთ გამოვედით შიგნით შესლვა აღარ მოგვინდის, მრავალი დიდროიანი ვეცხლის სასანთლე კანდლები ხომლები, ჯვარები, ხატები, ძვირფასები და ტრაპეზი სულ მთელი ვერცხლი ზეიდამ ზიარების კიდობანი ვეჭოფ სამოცი ლიტრა იყო, იქით ერთი სასაფლაო აეშენებინათ, ნოესკიდობნის ზომაზედ, სრულ მარმარილოთ სამასი წყრთა სიგრძე მისი, განი და სიმაღლე უცხო მარმარილოს სვეტი, ორას ოცდა რვა ჰქონდა სიწლოდ წვივის სისხო და სიმაღლე ხუთი ადლი, უცხო რიგებად დათლილი დიაღ მომეწონა იქ ვისაც დამარხვენ ახალი მკვდარი ოცდა ოთხს ჟამზედ დაფხეკილი ძვლები შეიქნება, იერუსალიმიდამ მეკეცის აგარაკის მიწა მოუტანიათ და ის ჩაუყრიათ, იმისგან არის.- იქიდან გამოვედით სანათლოს ეძახდენ ერთს ეკკლესიაში შეგვიყვანეს იქავ ისიც სრულებით მარმარილოთ ნაგები იყო, შიგნით და გარეთ ოცდა ათი სვეტი მარმარილოსი სანათლავს ჰქონდა, შუქ დიდი ემბაზი იყო შეწყობილი პორფორისა იქით ერთი საქადაგო იყო, ცხრა სვეტზედ იდგა, სამი პორფირისა ჰქონდა, გარედამ ოცი მარმარილოს სვეტი, ძირს ჰქონდა, სამოცი მისი უმცროსი, იმას ზეით გუმბათათ მოეყვანათ დიაღ სასიამოვნო სანახავი იყო, იქიდამ გამოგვაბრუნეს უკან სამრეკლო ედგა ისიც სრულობით მარმარილო იყო, რვა სართულად აღშენებული, მაგრამ რვა რიგი სრულ ახლო ახლო თეთრი მარმარილოს სვეტი მოეყვანათ, თითო რიგზედ ორმოც ორმოცი და სამრეკლო ასე წახრით აეშენებინათ კაცი შეშინდებოდა აგერ წაიქცევაო, ეს ამდენი შენობა ამ ოსტატობით მოეყვანათ იქაც მრავალი რამ უცხო იყო, მაგრამ მგზავრი ვიყავით არ გვეცალა სანახავად და ავდარიც ძალიან იყო, თვარამ ერთის ეკკლესიის ქება ჰსთქვეს, იმაში ერთი საკურთხეველიაო მასი ტრაპეზიო ოთხმოცი ათას სკუთად გაკეთებულია:

ია: ენკენისთვეს ფისიდამ წამოვედით, ფისას წყალი ალიკორანას ზეით ხუთს ეჯზედ ზღვას შეეყრება, რადგან ეს ასე სიშორე გაუსინჯავად ალიკორნიდამ ზღვა გაუჭრია კრანდუკას ოცს მილზედ ერთი რუ მოუტანია ფისას ქალაქის ბოლოს ისას (?) მდინარისათვის შეურთვს, იმ მდინარიდამ ნავები თუ უნდა მდინარით წავლენ თუ უნდათ ზღვის რუთ წავლენ, კარები აქვს შებმული თუ უნდა ჩამოუშვებენ, ასე არის მორთული ნავს ასწევენ ჭახრაკითა და კარზედ გარდაათრევენ და კაცნი იქიდამ მოუვლიან ჩასხდებიან და ალიკორნას ისე წავლენ, ან სამი კაცი შეებმის ან ორი თუ მძიმეა ოთხი, ჩვენ ცამეტიოდ კაცი ვიყავით, ჩვენის ბარგითა და ნუზლითა სამი კაცი მიგვათრევდა, ხან ნიჩბით, იმ ზღვის რუზედ ადგილ ხიდები იდვა, ოცი მილი შვიდს ეჯზედ ცოტა რამ ნაკლები იქნება, ოცდა ერთი მილი შვიდი ეჯია, ასე დიდი ადგილი გაეჭრათ ამისთანა შენობაებს ცდილობენ და ძნელს გაადვილებენ, მოვედით ალიკორნას უწინ რომ დავჰსწერე ალიკორნას გარეთ შენობა არა ჰსჩანდა, ზღვა ზღვა მოვიდოდი, მაგრამ ხმელეთისაკენ კაი შენობაები ყოფილა, ალიკორნას გარ სრულ ზღვა ავლია, კაცის ხელით არის გაკეთებული,ხიდები ძეს ზოგან ხიდით შეისვლება, ზოგან ნავებით, შიგ ქალაქშია დიაღ კაი ქალაქია, ბერძნის საყდარს მივედით, ბერძნები ვერავინ ვნახეთ, სომხის საყდარს მივედით, დიაღ კაი ეკკლესია იყო, კარგი აშენებული, შვენიერი, არას ადგილს სომხებს მისთანა ეკკლესია არა აქვსთ, სხვებით მრავალი უცხოები იყო, მაგრამ რადგან ვერ ვნახე აღარც დავჰსწერე, საქმემ არ მოგვიხდინა ნახვა, არათუ ჩემი საქმით, სოფლის საქმით:

კე: ენკენისთვის ალიკორნიდამ წამოვედით, ალიკორნელი ფრანცისის მეფის კონსული მრავალს გაისარჯა ჩვენზედ, დიაღ კაი კაცი იყო, ფრანციცის ნავში ჩაგვსხა ჩვენ მალთას გვინდოდა მოსვლა და ის ხოლმალდი სივილიის ქვეყნისაკენ მივიდოდა მისინიქალაქს და იქ უნდა მოვსულ-ვიყავით და იქიდამ სხვა ნავით მალთას წავსულვიყავით ორასი მილი გაგვიმრუდდა კაცის თავს შვიდი მარჩილი გამოგვართვა თასით სასმელი საჭმლით კარგი ხელის შეწყობით სხვა მეხომალდე კაცის თავს ორმოც მარჩილს გვთხოვდა უსაჭმელოდ:

კვ: ენკენისთვის ქარმა პირს დაგვიწყო ცემა ვეღარ ვიარეთ ალიკორნიდამ მისანამდის ექვსასი მილი იყო:

კზ: ენკენისთვის ქარმა გაგვაბრუნა ზეით რომ სპანიის მეფის ციხე დავჰსწერე იმლიმენაშივე მივედით, ოცდა რვა ენკენის თვე იქ ვიდექით თვ. ენკენისთვეს გამოვედით კიდევ ქარი პირს გვცემდა მერმე ისიც ჩავარდა უქაროდ დავრჩით. ოცდა ათი ენკენისთვეს ცუდად ვიდეგით. ა. ღვინობისთვეს საღამოს ცოტა რამ მრუდი ქარი იდგა, ვიარეთ აგვიღელდა დიდად სამს ღვინობისთვემდე დღე და ღამე სულ დიდი ღელვა იყო, დიაღაც გაგვიჭირდა სამს ღვინობისთვეს წირვის დროს ღმერთმან შეგვიბრალა კაი ქარი ადგა ვკლეთ ხან ქარი მრუდი, ხან არც სულა, ექვსს ღვინობისთვეს მირინას მიმართს, მიახლოვდენ გამორუნდა (?) ქარი, სხვას ქალაქს მიმართეს, სევილია დიდის სამეფოს კუნძულია, შვიდასი მილია მისი გარეშემო კაი ადგილი; პალერმო ქალაქს მიმართეს ქალაქი დიდი და ზღვის პირი, ვაკე კარგი ადგილები მაგრამ მთა დორი ხშირი და უნაყოფო ოცხო კლდიანი:

ზ: ღვინობისთთვის შუა დღეს უკან, ფრანციცის კონსოლი იჯდა, ის გამოვიდა ხომალდში, გვნახა, წაგვიყვანა ეტლითა ქალაქში შეგვიყვანა, მრავალი დიდი და კაი ქალაქი ვნახეთ მაგრამ ერთს ქალაქად დიაღ მომეწონა, უფროსი ერთს გალავანიცა და სახლებიც თლილი ქვა იყო, ქალაქს შუა გულზედ ერთი მგრგვალი ადგილი, რვა კუთხედ გაეკეთებინათ კუთხეს თითო მარმარილოს სახე იყო; და ოთხს კუთხეს ოთხგნითვე გზა წავიდოდა, ქალაქს ოთხს მხარეს თვითო კარი ჰქონდა ასე სწორად იყო ეს გზები შუადამ ოთხივ კარი ჰსჩანდა, სულ ბაზარი იმ მგრგვალს ადგილთან ზედ მარჯვნით ერთი წყარო იყო, სამი ხარისხი აივლიდა, გარ მარმარილოსი, რვა კაცი იდგა მერმე ცხრა ხარისხი ამოვიდა ოთხგნითვე ოთხ ოთხი მარმარილოს კაცი იდგა, ზოგს ისევ ან ქალი ან კაცი უდგა ზოგს სხვა პირუტყვი და ან კაცი და იმ სხვა მხარეს კაცამდის განზედ სამი კაცი სხვა იყო, ერთი შუაზედ იწვა აქათ იქითი იდგა იმ ხარისხებს გარშემო მარმარილოს სპილო, მარტორქა, ლომი, ირემი და რაც უცხო ნადირებია გარ იდგენ, მერმე მაღლა ვაკე იყო კალოს ოდენი შუაზედ დიდი ავზი შეხრული შუა მაღალი ქვა კარგად ყვავილოვნად გათლილი,ზედ ერთი ტაშტივით მარმარილო ოთხი მფრინველი გარშემო ისხდენ და შუა მაღალი ქვა და აგრევ ტაშტი და ოთხი იხვი იჯდა და შუა მაღალი ქვა და ზედ კაცი მარმარილოსი, თავში დიდი წყარო გამოსდიოდა და რაც ან კაცი ან პირ-უტყვი ვჰსთქვი ყოველთავე პირში შადრევანი გამოსდიოდა, სამს ადგილს, მათის მეფის სახე იყო, ერთი მარმარილოსი და ორივ ტყვივისა, სხვისა და სხვისა ჯერ მიგვიყვანეს თიანიტის ეკკლესიაში, დიდი ეკკლესია იყო, და ოცდა რვა მარმარილოს სვეტი ჰქონდა. თვითო მთელი, თვითო ექვსი ადლი სიმაღლე მგონია შავი მოჭრელო მარმარილო იყო, და ათი ყვითლის მარმარილოს სვეტი, თვითო ორ ადლნახევარი იყო ზეიდამ და გვერდები უცხოდ დახატული უცხო კანდლები დიდროიანი უცხო სასანთლეები მერმე მიგვიყვანეს იეზოვიტების ეკკლესიაში, ეს უდიდესი ეკკლესია იყო, მაგრამ სვეტები კედლისა იყო, აქათ იქით ათ ათი კამარა იყო, მაგრამ სვეტეებზედ სულ ფერადი მარმარილო ეხმარათ, და კედლებზედაცა მაგრამ როგორ ეხმარათ მფრინველში დაეთალათვინ გველის მჭამელია გველი ერჩის, ვინ ჩიტისა, ჩიტი ეჭირა, რომ მართლა ფრინვლის მსგავსადა, სად ხილის მჰსგავსი ხილის ფერი მარმარილო და ფოთოლი და ყვავილები სულ ყვავილებისა და ხილის მჰსგავსი; კედლებსა ზედა დავითის ფსალმუნები, კაცი თეთრის მარმარილოსი და სხვა და სხვა ფერის მარმარილოსი მრავალი უცხო საქმე ვნახეთ, ცაი კარგად დახატული იატაკები და სხვებისაც სრულებით ფერადი მარმარილო შეწყობილი დიდრონი კანდლები და სასანთლეები მრავალი უცხო მარმარილოს ხატები იქიდამ მივედით საეპისკოპოსო ეკკლესიაში ეკკლესიის გარეთ დიდი მინდორი სულ ქვაფენილი გარეთ შემოზღუდვილი და ზედ პაპებისა და წმიდაების სახე მარმარილოსია ღმართული, შუაზედ მომცრო შადრევანი, შუა მარიამყდ-წმიდა მარმარილოსი შევედით; ცხრა სვეტი აქ-ათ ცხრა სვეტები იქითა თვითოზედ ოთხ ოთხი მარმარილოს სვეტი იყო, ერთად შეყრილი დიაღ საამოვნი იყო, საკურთხევლები უცხოდ შემკული, სრულ ფერადის მარმარილოთი შეწყობილი, ზოგი ხილის მჰსგავსად, ზოგი ყვავილის სახედ, თვარა ხატები უმრავლესი ერთი წმიდის ზიარების კიდობანი სრულობით ლაჟვარდის ქვით იყო, აშენებული, ოთხი ადლი სიმაღლე აგრევ სიმგრგვალე, რომ მთელი ლაჟვარდის სვეტი თვითო სამ სამი მტკაველი და სხვა და სხვა სულობით ლაჟვარდისა იყო, ნაგები კანდლები სასანთლეები დიდრონი თვითო ათის ლიტრისა ვერცხლისა ნაკლები ზოგი ღამე გვესწრა მართლა ვერა ვნახეთრა; ამ ქალაქის მეფის ქალი ლოზოლაჰრქმეოდა ჩვენის ენით ვარდუად გამოითარგმანება ქალაქ ზეით ერთი კლდიანი მთაა იქ დამდგარა, ქალ-წულად და მრავალი მოღვაწება უქნია, წმიდა შექმნილა იქ მიცვლილა, ნაწილი ცოტა რამ საეპისკოპოსო ეკკლესიაში იყო, და საფლავი იმ მთაში კაი მონასტერს აქებდენ, დიდად სასწაულოთ მოქმედსა, ჩვენ ვერ ვნახეთ პალერმოდან ნახევარ ეჯი იყო, მაღალს კლდიანს გვერდში ერთი სხვაქალაქი იყო, და იქ მთავარ-ეპისკოპოსი იჯდა და პალერმოს ეპისკოპოსი იჯდა ამ კუნძულს შიგნითაც კაი ადგილებს აქებდენ ტყიანსა და სახნავ სათესსა თვარა რაც ჩვენ მთა გორი დავინახეთ სულობით უნაყოფო იყო, და კლდიანი:

თ. ღვინობისთვეს ადრე კაი ქარი მოვიდა, ღვთის სახელზედ წამოვედით მისინასკენ, მალთას მისლვა გვინდოდა ამ ქალაქიდამ ორასი მილი იყო, მაგრამ ხომალდი ვერ ვიშოვნეთ. ას ორმოცდა ათი მილი პალერმოდამ მისინა იყო, და მისინადამაც ორასი მილია მალთა. გზა გაგვიგრძელდა. მისინას მივედით მაშინვე ფრანციცის კონსული მოვიდა, დიაღ გაისარჯა. ტკბილად და კარგა შეგვეყარა, წავიდა წმიდის ვასილის მონასტერში. ბასილიანი მონაზონები იდგენ მათი უფროსი და ერთი სხვა მოიყვანა. წაგვიყვანა იქ დაგვაყენა დიდი და კაი ქალაქი იყო, ათი თორმეტი მაგარი ციხე ლიმენა დიდი, მაგრამ ლიმენას გარშემო, სულ ასე ერთ რიგად იყო ნაშენი რომ ერთი სახლი ეგონებოდა და ის დიაღ მომეწონა სამეფოს სახლამდის სულ ასე იყო. არ გაიცნობოდა მეფის სასახლე რომელი იყო, და დაბლის კაცის რომელი; უფროსი ერთი გათლილის ქვისა:

ი: ღვინობისთვეს კონსულს ეტლი გამოეგზავნა, ქალაქის სანახავად წაგვიყვანეს. ჯერ მიველ კონსულის სახლში. კაის გარიგებით. ცოლ შვილი მოგვაგება, კარგა დაგვხდა მერმე წაგვიყვანეს ერთს მონასტერში მიგვიყვანეს დიდი ეკკლესია იყო, კვ. სვეტი ჰქონდა მარმარილოსი. მაგრამ მთელი არც ერთი იყო, შეწყობილი იყო, მთელს ჰგვანდა სოფიოთ დახატული, საკურთხეველი, ერთი ყოვლად-წმიდის ხატი გვაჩვენეს, კარგა შემკული დიდი იყო, კაცის სიმაღლე მრავალი პატიოსანი თვალი იჯდა, ვერცხლის მოჭედილი იმისი ასე ჰსთქვეს წმიდა პავლემოციქული, რომ მოვიდა აქპირველადო და ქრისტე ქადაგაო მაშინვე მოიქცნენ ჩვენნი მამანიო, და ერთი მხატვარი და კაცები გაგზავნეს წმიდას მარიამსღვთის მშობელს შეეხვეწნენო, ერთი შენი საფარველი გვიბოძეო, ეს ხატი მაშინ დახატესო და საძიოდ რტიქონი წიგნი ღვთის-მშობელმა დაწერაო მე ვარ თქვენი მფარველიო მას უკან ამ ქალაქში არც ჟამი გაჩენილა არცა რა მაგისთანა საძნელო, დამართებიაო ის წიგნი პაპის სალაროშია მე მართალი არ ვიცი, ამათ ასე ჰსთქვეს იმ ხატის სასვენი სულ ფერადი მარმარილოთ ყვავილით შეემკოთ დიაღ კარგი შეწყობილი იყო, მრავალი კაი წყაროები შადრევნად ამოსული იყო.

ია. ღვინობისთვეს ბასილიანთ თავეთი ნაწილები გვაჩვენეს ჯვარის ნაწილი, დიდი და კარგი გაკეთებული ორას ოქროს ანგელოზ ეჭირა წმიდა იოანე ოქრო-პირის თვალებს ზეით კარგა შემკული წმიდის ბასილის ნაწილი, უცხოთ და კარგათ შემკული, კაი გვირგვინი და ომფორი სულ მურასა მთლად წმიდა ვასილი გამოეყვანათ, ვერცხლისა და გულში ნაწილი უჯდა: წმიდა აგათას მკლავი, წმიდის ქრისტე-ფორეს ცერი, წმიდის ვასილისძმის დემეტრისა ნაწილი, წმიდის ბარბარას ბეჭი, იმათის რიგისაგან წმიდის თომასთავი, სამის მოწამის სხვა თავი, ოთხის თავეთის რიგისა წმიდისა, სხვა თავი, მრავალი სხვა ნაწილი გვაშვენეს კაის ხელის შეწყობით ვჰყვანდით, ზღვის სრუტი მომცრო იყო.- გაღმა იტალიის ბოლო იყო, მაგრი (?) ადგილი კალაბრია ერქვა. კლდიანი „ტყიანი“ მრავალი ციხე სოფლები ანაპოლის ქვეყნის თემი იყო, ახლა ეს სივილია სავოიას დუკისათვის მიეცათ, საოიას დუკის ამბავს რომ ამბობდენ დაუდერაგი კაცო ყოფილა ორჯერ სამჯერ იფერატორს მისდგომია, ორჯელ სამჯერ ფრანციცის მეფესა ამ შერიგებაზედ ეს ასე მიუცემიათ ჩვენ რომ დუკი მთავარსა ჰქვიან ხშირად არის აქა კრანდუკი ასე უნდა ითქვას გრანდუკი, ესე იგი დიდი მთავარი.მოვედით ორი კვირით გაგვასწრა ისევ საოიაში წავიდა; მოსულ იყო, ამ სივილიისათვის ოთხასი ათასი, სკუთი გამოერთმევინა, ამ მისინელთ ერთი ალმასით გაკეთებული გვირგვინი მიურთმევიათ და ოცდა ათი ზარბაზანი მისინიასათვის გამოერთმია, სხვას ქალაქებს სხვა ძღვენი, თემი ემდურვოდა მაგრამ პაპას ერთს რაცაღას საქმეზედ სიკილიის მონასტრების და კლეტა ებრძანა იმ მეფეს ეს სწყენოდა შეეყარა თავისი მრჩევლები და არა მონასტერი არ დაეკლეტინა, კაფუჩინებს არ დაეჯერებინათ ყოველთვე დაეკლიტათ, სადაც კაფუჩინი იყო ასე მოეხსენებინათ სულის საქმეზედ პაპის მორჩილნი ვართო და ხორციელზედ თქვენიო, კაფუჩინებს გასწყრომოდა ვერცავინ მივიდოდა და მრავალი გაეყარა რომს წასულ-იყვნენ ზოგნი საპყრობილებაში დაება ოცდა ორს დღესა.

იგ. ღვინობისთვეს წავედით. კონსულს ეტლი გამოეგზავნა, კაი მონასტედი ვნახეთ მამათა, მაგრამ ერთი სხვა დედათა მონასტერი ვნახეთ, დიაღ შვენიერი და ტრაპეზი სულ შეწყობილი ყვავილად და მფრინველად ლაჟვარდი მარჯანი და ფერადი იამანი იყო, მერმე იქიდამ სხვას დედათ მონასტერში მივედით, დიაღ უცხო მონასტერი იყო, ეკლესია მთლივ მაღლა კამარის ფეხამდის იმ ტრაპეზსავით ძოწი, ფერადი იამანი და ლაჟვარდი და აკატი იყო, ზოგი ყვავილი, ზოგი მფრინველი და ზოგი ნადირი დიაღ უცხო და ძვირ ფასი იყო ოცდა ოთხი ფერადი მარმარილოს სვეტები ჰქონდა თვითო ოთხი ადლი კელდებზედ აყრდნობილი, მრავალი უცხო ნაწილებიც იყო, ორგანვე მერმე აღგვიყვანეს მაღლა იეზოვიტების მონასტერში დიდი ეკკლესია კარგი იყო, მაგრამ სხვების თანა ვერ იყო, მონასტერი უცხოთ გარიგებული და უცხოთ ნაშენი მრავალი უცხო ხატები ზოგი მარმარილლოსი ზოგი ჩინურისა და ფაიფურისა ერთი პატარა ეკკლესია იყო,იმაში მრავალი უცხო ნაწილი იყო, სამოცდა თორმეტი ზოგი თავი ზოგი მკლავი, ზოგი სხვა ასო იყო, წმინდანების ნაწილები მოციქულთაც იყო, ცოცოტა (?) წმიდათ ტანისამოსები მათს წალკოტს ღობედ, სრულ ნარინჯი და თურინჯი ევლო როგორც ფრანცისულს წალკოტში ბზა და გვიწერია ისე სრულობით ნარინჯი თურინჯი იდგა უკეთესს კაცის თვალი ვერას ნახევდა, რომელსაც მონასტრებში მივედით წალკოტებს სრულ ღობედ ნარინჯ თურინჯი ჰქონდა, დიაღ სასიამოვნო იყო, მრავალი წყარო, და უცხო შადრევნები რომს გარდა ამდენი წყარო ერთს ქალაქში არ გვინახავს, ჩვენ რომ წმიდის ბასილის მონასტერში ვიდეგით ადგილად, დიაღ კაი ადგილი იყო, მაგრამ ეკკლესიაცა და მონასტერიც სხვები ჰსჯობდა, ქალაქზედაც შორს იყო, მაგრამ აღმოსავლეთისაკან ზღვა ჰქონდა დასავლისაკენ მთა და გარშემო სულ ნარინჯი წალკოტი, დიაღ კარგა მოწყობილი იყო, კაი კაცნი კარგა შეგვიწყდეს ხელი, დიაღ კარგა გვეპყრობოდენ; რვა დღ იმათში დავჰყავით მრავალი ხარჯი ჰქნეს, ჩვენზედა და მრავლად გაისარჯნენ.

ივ. ოკტომბერს წამოვედით მისინას და კალაბრიას შუა ერთი ზღვის სრუტი იყო. გაღმა კალაბრია იყო, რომ დაილევა იტალია და ბოლო კალამბრია ანაპოლის თემი, ერთი კაი ქალაქი ჩნდა რჯა ერქვა, სხვა მრავალი მთები კლდიანი მრავალი ციხეები მოჩანდა, დიაღ მაგარს ადგილს ჰგვანდა, იმ სრუტის განი იყო მილი ოცი და სიგრძე სამოცი მილი, ვვლეთ და კაი ქალაქები და ციხეები ჩამოვვლეთ, პალერმოდან რომ წამოვედით მისინას ღამით ზღვაში ერთი მთა დარჩა ვერ ვერ ვნახეთ ეტნისა ცეცხლი ამოდიოდა. ის შუა ზღვაში იყო ცალკე კუნძულად.

იზ. ღვინობისთვეს სხვა ეტნისის მთა გამოსჩნდა, შუა დიდი კვმლიგამოდიოდა ცეცხლი არა ჰსჩანდა, ნახევრამდისის მთა სრულ დათოვლილი იყო, და იმას ქვევით, ხეები ხილნარი დაბალზედ შენობა იყო, ასე ჰსთქვეს თოვლი მუდამ ასე ძევსო სხვაგან თოვლი არსად იყო, და ცეცხლი ისე ამოდისო, ორმოც წელიწადს უწინ, იმ მთას ერთს ადგილს პირი გაეღო ერთი ცეცხლი გამოსულ იყო, დიდი ადგილია ზღვამდი ზღვაზედ ჩამოსულ იყო, სამს მილზედ ზღვა გაეშრო, სრულ შავის წიდასავით ქვით აევსო და ის პირი ისე დაბურვილი იყო, მრავალი საკვირველება ჰსთქვეს იმ ცეცხლის გამოსვლა ზედ, წმიდათაგანი სასწაულები; - ადგილი ხირხატი ჰქვიან ნახიდურის დაღმართების მჰსგავსი იყო, და კარგი ქალაქები, ციხეები, მრავლად ლეღვსულელი, ხურმა, ზეთის ხე მრავალი ინდოური ქათამი მრავალი, ჰყვანდათ.

იჱ. ღვინობის თვეს, ღამიან ვიარეთ მომცროს ნავით, მოვიდოდით სადილად ერთს ლიმენაზედ მოვედით, კლდე იყო შეკაფულივით დიაღ დიდსა, და გრძლად მიგრეხილ მოგრეხილ მეთევზენი ნადირობდენ, ასეთი ღვინო იყო, რომ ატენურის ღვინის მჰსგავსი, სხვაგან არ გვენახა, იმ ადგილებში, სულ კაი ღვინო იყო, საღამოს გუსტას მოვედით, კაი ქალაქი ყოფილიყო. ოცდა ორს წელიწადს უწინ ძრვას დაექცია, სრულობით. გაესწორებინა, მრავალი სული დაეხოცა, მერმე აეშენებინათ. მაგრამ სხვის ნაშენებისთანა ვერ იყო. კუნძული იყო, გარ ზღვა შემოვლიდა. ერთგნით ხიდი იდვა. ოთხი ხუთი დიდი მაგარი ციხე იყო: მივედით იქ კაფუჩინები მოგვეგებნენ. თავის მონასტერში დაგვაყენეს, კარგა მოგვეპყრნენ.-

კ. ღვინობის თვეს კაფუჩინები წავიდენ. ორი უფროსი კაცი მოიყვანეს ნავით წაგვიყვანეს. ზღვას გაღმა შაქრის ლერწამი გვაჩვენეს მრავალი იდგა. ერთს წელიწადს, ერთს მხარს მეორეს წელიწადს წვერები დარგვა. თურმე უნდა. მეორეს მხარეს დარგვენ იქავ წახდებაო. მერმე მიგვიყვანესე(მიგვიყვანეს) სადაც შაქარსა ჰხდიდენ. დეკემბერს, იანვარსა, და ფებერვალშია, და გიორგობის თვეს ძლივ დამწიფდება ლერწამი, როგორ ფქვემდენ ლერწამსა და როგორ ხარშავდენ სად გასწურევდენ, და სად მოადუღებდენ. და თეთრს შაქარს როგორ აკეთებდენ, ესეები გვაჩვენეს; მაგრამ ეს ქვეყანა აღმოსავალის მხარეს იმ ძრვას ძირს დიდრონი ქალაქები დაექცია, მრავალი სოფლები, ას სამოცი ათასი სული მომკვდარ-იყო, სხვას წასახდენებს გარდა ის სამოცი მარტოკა კაფუჩინი მომკვდარ-იყო.

კგ. ღვინობის თვეს, ვკლეთ თვრამეტი მილი. და რაც ჩამოვვლეთ ქვეყანა უნაყოფო, კლდიანი, უცხო შენობა ავიდარი შეგვექნა, სირაკუზას მისვლა გვინდოდა. იქ დამდგარვიყავით. ცოტად უკუიდარა, მენავებმა გასწიეს, სირაკუზა ჩამოვიარეთ, მიღმიდამ დავინახეთ, კაი ქალაქი მოჩნდა. ორგნითვე ნავთ-საყუდელი შემოვლებული. ოთხი ხუთი დიდი და მაგარი ციხე მაგარი გალავანი. მაგრამ მიწის ძვრის წახდენას ძალა ექნა, აღმოსავლის მხრისაკენ სიკარუზას თემი დიაღ წაეხდინა, მისი გარეშემო სირაკუზას ზეიდამ კაი ხეობა მოსდგემდა მთიანი ტყიანი. მინდვრიანი. ასე თქვეს მიწა ძვირად არისო, მაგრამ სადაც არისო, სიცილიაში მიწა ცოტა მრავალს მოსცემსო; მრავალი შენობა ჰსჩანდა. კაის ადგილს გვანდა. რა მოვჰსცილდით აგვიღელდა თორმეტი მილი სრულობით. ღელვაში ვიარეთ, ერთს ლიმენაში მოვედით. იქ დავჰსდეგით: -

კდ. ღვინობის თვეს, კაი დარი გათნდა. კვირა იყო წირვის მოსმენა გვინდოდა, ერთი მომცრო სამწირველო იყო, ერთი ხუცესი იდგა, ჩვენ მწირველებმა წირვა მოინდომეს, იმან უთხრა, ერთის სებისკვერის მეტი არ მაქვსო, იმას ვერ მოგცემო. სადილობისასა მრავალი სული მოვა, აქ წირვის მოსასმენათა, თუ გინდა მოიცადეთ. მოისმინეთო, თვარა რავჰქნაო. სხვაგან კაცი გავგზავნეთ, ეკკლესიაში ვერც იქ ვიშოვეთ, სეფის-კვერი. მენავეებს კაი ქარი ჰქონდათ გამოიზიეს იმ დღეს უწირავი დავრჩით, ვიარეთ: ქვეყანა დავაკდა შენობას მოემატა, ტყე ნაყოფით გამრავლდა, კაი ქალაქები, სოფლები მოჩნდა, ჩამოვიარეთ ერთს ლიმენაში, გამოვედით, ამისთვის რომ ქარი წინა-აღმდეგი, შეგვექნა, ის ერთი ჩალის ქოხი იყო, შიშით ვერავინ დადგებოდა, ბარბაროსთ მეკობრეთაგან შიში იყო, დავჰსდექით მაღლიდამ ჩამოვიდენ გვნახეს. ჩამოვიდენ ქალები, კაცები, ხუცები, გვნახეს, ერთი მესტვირე მოვიდა ერთის გუდით შვიდს სტვირს უკრავდა, ორს სათითეები ჰქონდა, ხუთს არა. ზილი და ბოხი შეეწყო. ორღანოს მჰსგავსი იყო. სამიოდ ჟამი ვიძინეთ, კაი ქარი ამოვიდა წამოვედით. საშიში ადგილი იყო, ყველა გვიშლიდა ცოტას ნავით წასვლას, თავად ავი საღელავი ადგილი იყო, მერმე ეთიოპისა და ოსმალის მეკოპრე, მრავალი. მალთისელთ მტერნი არიან, შეგვიბრალა ღმერთმან, გათენდა მალთა გამოჩნდე ორმოცა მილი დარჩომილ-იყო. ვიარეთ არცა რა მეკობრე, არც ღელვა იყო. -

კე. ღვინობის თუჱს, ოთხი ჟამი, დარჩომილ-იყო მალთას მივედით, მალთას ამბავი რომ დავჰსწერო ძნელია. როგორც არის, მისი დაწერა: - მალთა კუნძულის, მელიტონი რომ წმიდა პავლესმოციქულს ხელზედ გველმა უკბინა, მრავალი გველია, და მასუკან კავს ვეღარ უკბენს, მრავალი ხუთოც იპოება, მასუკან მთელი გველი გაქვაებული. გველის თვალი, ენაები, თავი გაქვაებული, მრავალი კურნებაც შეუძლია.- მალთა სამოცი მილია სიმგრგვალე, და შიგ სამ-ოცი სოფელია, მალთას ქალაქი აღმოსავლეთის მხარეს არის, ზღვის პირს, უწინ ზეით ყოფილა, ხვანთქარი სამჯერ თვითონ მისდგომია. ერთხელ კიდეც აუღია, მაგრამ გამოუქცევიათ, მიმშველე მრავალი მიშველებია, მასუკან ზღვის პირად აღუშენებიათ, ზღვის პირსერთი კლდეა ვაკე უფლის-ციხის მჰსგავსი, ადვილ საჭრელი. და ერთი ნავთ-საყუდელი ერთს მხარეს მოუვლის, მეორე მეორესა მხარესა. და მერმე ოროლად გაიყოფა, ორივ ქალაქს უკან თავებს მოიკრებენ, ახლო ახლო, და ორი სხვა და სხვა, მხარეს მიდგებიან, სულ კლდეა, ერთი კარი ზღვიდამ შევა, ერთი ხმელეთიდამ, ორი კარები კლდე გაუხვრეტიათ, დიდს ადგილს, და ისე შეისვლება შესავალზედ ორგანვე ხიდები გაუცთ ქვეშეთ კლდე ჩაუჭრიათ ხიდს როცა უნდა აიღებენ, როსცა უნდა გასდებენ, ჯაჭვებით არის მორთული, ხმელეთის გზისაკენ ხიდს იქით, ერთი კაი მინდორი აქვს, მინდორსა და ქალაქს შუა ორს ალაგს კლდე გაუჭრიათ, ორი ფლისკინა შემოუვლიათ, რომ მეტად ღრმა და განიერი, მინდორს უკან ზღვის სრუტებიცა ახლო ახლო მოვა; ერთი მაგარი ციხე შუა გაუბამთ, და კარი გვირაბად ჩაუტანიათ, ეტლები შევა, გამოვა, იმას ქვევით: გალავნები, ზოგი ციხის მჰსგავსად, ზოგი წალკოტები აუშენებიათ, და მაღალი გალავნები, მოუსწორებიათ და ხეები დაურგავსთ, რომ ფოლორცები, ასე დაუქსაქსავთ მშვიდობაში თუ არ იქაური კაცი ვერას გაიგებს, ძნელად შევა, არამც თუ მიმხდომმა კაცმან რამ გააწყოს, ზეღვის(ზღვის) ორსავ ნავთსაყუდელის პირზედ სულ გარშემო, სხვა სოფლები აღუშენებიათ, ერთ ქალაქად გაუხდიათ, შიგ სრულ ახლო ახლო ციხეები დიდრონი დაუტანებიათ, ოცდა ცამეტი ციხეა. და ახლა ჩემობას იმ სოფლებს გარ სრულ გალავანს ავლებდენ, ციხეს ამაგრებდენ, ხვანთქრის მილოდინს ჰგონებდენ, ქალაქი არც დიდია, არც მომცრობა ეთქმის. მაგრამ აქ არც შენობა დამიწერია სრულობი გათლილ ქვაა - ქალაქი, გალავნები, ციხეები, გაღმა სოფლები მისი გალავნები, თუ ფოლორცის ქვა ფენილი, გაუთლელი ქვა არსად იპოება, ციხეებში, თუ გალავნებედ სულ ასე ზარმაზნები აწყვია, ორი კაცი, შუა გაურს, წყალი შორიდამ აქვს მოტანილი. მაგრამ ასეთი ჭები მიურთავთერთის წლის წყალი შეინახება, და ამას გარდა, რაც წვიმა მოსულა, ხეებში აქვს ადგილი შესანახავი, სიკილია ახლო აქვს შუა სამოცი მილია, ზღვა ალიკორნა ექვსასი მილია, დამორჩილია ცხრა ასი მილი, ჯენევიაც ახლოა, ალიკორნას ზეით. მალე მოეშველებიან: -

კვ. ღვინობის თთუჱს, მათს უფროსთან წაგვიყვანეს, გრანმაგისტროს ეძახიან, რომელი გამოითარგმანება, დიდი ოსტატი, ვინც მალთისელად დადგება, დიდის თავადის შვილი უნდა იყოს, ან მეფის ანდუკასი, თვარა შვიდს თაობას აქათ თუ მათს სახლში, ან ვაჭრის ქალი, ან უგვაროს კაცისა შესვლა, ვეღარ შეიქნება მალთისელად, ის დიდი ოსტატი სპანიელი პრენჭიფე[1] იყო, სამოცდა თხუთმეტისა წლისა, მაგრამ სიბერე მეტად დაჰსჩნეოდა, თავი ხელი სულ ძალზედ უკანკალებდა, მიგვიძღვნენ, მათი სახლები სულ თლილი იყო, მისი სასახლე ხომ უკეთესი იქნებოდა. მრავალი ჯარი იდგა, დაბლა გავვლეთ. და კიბეზედა ავედით, რიგის რიგისად მალთისელნი გამოგვეგებნენ, მოგვესალმნენ, რა მაღლა ავედით, ერთს დიდს სახლში აქათ და იქით, სულ მალთისელნი იდგნენ, შევვლეთ და სხვა სახლი უპატიოსნესი. და უცხოს ფარდაგებითა, და უპატიო, სახლი აგრევ მათი, უკეთესი, და მათგან უხუცესნი იდგნენ, და სხვას სახლში მხცოვანნი, და ძველად მოსულნი დგენ და რომელი მიგვიძღოდა, ის მალთისელი ფრანცისი იყო. რასაც წამს მივედით მაშინვ მოვიდა გვნახა. დიდს ოსტატს ჩამოღმა ის იყო. ისიც მეტად ბერი კაცი ხელ-მოკიდებით იარებოდა წაგვიძღვა. დიდის ოსტატის კარზედ. დიდი ოსტატის კარზედ (?). დიდი ოსტატი კარზედ მოგვეგება, შეგვიყვანა დაჯდა. წინ დამისვა სწორედ, მომიკითხა, მიალერსა. ჩემის ქვეყნის ამბავი მკითხა. ჩემის მგზავრობისა. და წამოვედით. საცა ვიყავით, აგვყარეს კაფუჩინის მონასტერში დაგვაყენეს:-

კზ. ღვინობისთვეს მოვიდენ რიგის რიგით მალთისელნი დიდებულნი, და გვნახეს, იე. ღვინობისთვეს, მივიდენ ერთი მალთისის ხომალდი, და ერთი არაბის ხომალდი ღამით შეყრილ-იყვნენ, არაბის ხომალდში ხუთასი კაცი მჯდარ-იყო, და სამოცი ზარბაზანი, მალთისისაში, ცოტანი, არაბისას ეკითხა ვინა ხართო, მალთისელებს ეთქვათ ჯენევიელნი ვართო, ამათ ეკითხათ იმათ სიცოტავით აეგდოთ, ჩვენ ზღვისანი ვართო, იმ ღამეს ვერა გაეგოთ რა, გათენებულ-იყო, ეცნათ ერთმანერთი, დაეშინათ, ის არაბის ნავი მთლივ განთქმულ იყო, ზარბაზნები წყობით ეკრათ, და ამათში ორი საპატიო კაცი მალთისელი, და ხუთი დაბალი კაცი მომკვადარ იყო, იმ ხომალდისა ხუთასისაგანი შვიდი კაცი მორჩომილ იყო, ცურვით მოეწიათ თოკებით, ამოეყვანათ, ოთხი ქრისტიანი ტყვე, რომ მათ დაეტყვეებინათ და სამი არაბი. მათი ახალი ხანის ომები მრავალი მიანმბეს, მაგრამ ერთი ოთხის წლისა მიამბეს, ისევ ორი ხომალდის შეყრა, ერთი მალთისელისა, და ერთი ჯაზაირეთისა, მაშინც მალთისელებს ისევ გამარჯვებოდა, და მათი რეიზი მცურავი დაეჭირათ იმ რეიზს ეთქვა, მარტო მე ამ ხომალდითაო, შვიდასი ქრისტიანის ხომალდი წამიხდენიაო ეს ამისთვის დავჰსწერე, რომ ამ დიდს საქრისტიანოსაც ასეთი მტრები ჰყვანან, მაგრამ მალთისელები, დიაღ ძლიერნი კაცნი არიან, ქრისტიანთ მტერთ ასე უზმენ, ღვთისგან იმდენი დღე გრძელობა და ცხოვნება მოგცესთ, რამდენი ასი ათასი ტყვე ან იმ ქალაქში, ან კუნძულში, და ან ნავებში ჰყვანდესთ, ქართველნიც ვნახე, ზოგი აფხაზი, ზოგი იმერელი, გურიელი, მეგრელი, რომ თათრისათვის წაერთმიათ ენა ისევ კარგა იცოდნენ, აფხაზმა რატომ იცოდა, ის გამიკვირდა ქართული:

კჱ. ღვინობისთვეს ლიმენას გაღმა გაველ პაპის ჯანიშინის სანახავად, გაღმა ციხეები რომ იყო, მალთისის ქალას, პირდაპირ, უბრძოლველს სოფელს ეძახიან, ამისთვის რომხვანთქარი რომ მოსულა მაშინ ეს ქალაქი მაღლა სახლებულა, ყველა აუღიათ, და ის ციხე, ვერ აუღიათ, ახლა ეს ქალაქიც დაბლა ჩამოსახლებულა, უმაგრესსა, და მისს პირდა-პირ ადგილისა, და ის ციხეებიც უფრო გაუმაგრებიათ და დიდი ქალაქი შექნილა, იმ მხრის ნავთ საყუდელი, ექვსს შტოთ განიყოფა, გრძლად რომ უფროსი ლიმენა არცკი, მინახავს სივიწროეს გარდა, რომ თოფი ყოველან გაუწევს, და გაღმა ასეთი შენობა შექნილა, რომ სამს ლიმენას, სულ გარ შენობა შემორტყმია, დიდრონი ციხეები, და ქალაქი სრულ თლილი ქვა, გალავნები წალკოტის კედლები, სრულ თლილი ქვა არის, მე ასე მგონია, ეს თლილი ქვებით შენობა გაძრახ ექნასთ, კლდეს ჰსჭრიან, რაც დაღრმავდება გადასავარდნელი შეიქნება, და მოჭრილით კედლებზედ აგებენ, ორ რიგად მაგრდება ქალაქს გარეთ მინდორი და კარი რომ დავჰსწერე, და გზები დაქსაქსული, იქიც სამს ადგილს ისევ თვითო კარი გაუხვრეტიათ, კლდეში რომ ეტლები შევა, გამოვა და ზედ ზარბაზნები მოურთავთ, და სრულ ის კუნძული საცნაური, თუ რაც კელდებით დაუქსაქსავთ, რომ კაცს გაუკვირდება.

ლ. ღვინობისთვეს ერთმა მალთისელმა უფროსმა კაცმა გვაწვია, სადილათ, ფრანცისი იყო, ქალაქს გარეთ. ერთი მომცრო ნარინჯის წალკოტი ჰქონდა, კაი სასახლე ზღვაზედ წაკიდებული, დია კარგა დაგვხდა, მერმე წაგვიყვანა სადაც თოფის წამალს ჰნაყვენ, დიდი სახლი იყო, სად გვარჯილას ადუღებდენ, სად გოგირდსა, და გვარჯილას ნაყდენ, დიდი ორი გელაზი იყო, კოხისა იყო, თორმეტი როდინი იყო, სინისა და როდინის სანაყელი ხისა იყო, ერთის ჯორით ჭახრაკს აბრუნებდენ, თორმეტს ადგილს წამალი ინაყებოდა, ერთს დღეს ხუთი ყანთარი დაინაყებოდა, თვითო ყანთარი, ოცდა ათი სტამბოლის ბათმანი იქნებოდა, თვითო ბათმანი, ორმოცდა რვა თუხტი, რომ ხუთი, ცხენის საპალნე უფრო მოვა, ერთს სხვას ახალს აკეთებდენ, როდინს ხისასა, და როდინის ქვას სინისასა, ასე ჰსთქვეს, ეს ორს იმდენს დანაყსო, და ჩემობას მზა არ იყო, კარგა გვიალერსა.

ლა. დიდმა ოსტატმა გვაწვივა, თვითან თავს იჯდა, ერთი მე, და სამი უფროსი მალთისელი, ერთი ის გუშინდელი მასპინძელი იყო, დაგვსხა ჩვენ ოთხნი მოქვემოთ, გაღმა გამოღმა ვისხედით, სხვა ვერავინ დაჯდა მოსამსახურეთ, სრულ დიდრონი მალთისელნი იმსახურებოდენ, ზოგნი ისე გარ თავს გვადგნენ. მისი ფიალა, და ნალბაქი, მისი დანა კოვზები ოქროსი იყო. სხვა სრულ ყველა ვერცხლისა, და უცხოს ფარდაგებით მოფარდაგული სახლები, და სხვა ხარჯი და ულუფა, არა დაუხარჯავს რა, სადილ უკან სხვა მალთისელი იყო, ისიც ფრანცისი, იმას უდარბაზე, დია კაი მორთული სახლ კარი ჰქონდა, ზღვაზედ წაკიდებული, მრავალი რამ კაი ვნახეთ, მის სახლებში, მაგრამ გრძელი ამბავი თვის საწყენია, ერთი საკრავი ვნახე მის სახლში ზღვის საკრავს ეძახდენ, სამ კუთხი ჩანა ჰქონდა, ბოლოსაკენ ერთი მტკაველი იყო, და ექვსს მტკაველამდის ჩანის სიგრძე იყო, თავი წვლილად წამოსული, ხელიც გრძელი ჰქონდა, ხუთ ძალის სისხო ჩანა, და ხელიც გრძელი ჰქონდა, ხუთ ძალის სისხო ჩანა, და ხელით მაღალს კაცს უმაღლე იყო, ერთი ალყა ება. ლერწმის კალმის სისხო, და ჭიანურსავით ძუით უკრევდა, ტარის კერძო, მარტო ცერს ხმარობდა, და ზედ ალყაზედ რვას ადგილს ქაღალდის ნიშანი ეკრა, ფერადის მაგიერ, მართალს მოგახსენებ, არც უცხოობით არც სიტკბოთი, და არც სიმაღლე სიმდაბლით უკეთესი საკრავი მინახავს, სხვა საკრავებიც იყო, წინწილი, ჭიანური, მაგრამ ერთის ალყით, ერთის თითით კრული, დიაღ მეუცხოვა, და ყველასაც ჰსჯობდა არ ვიცი ეგების უცხოობამ მაჩვენა ისე ტკბილად, და არ იყო, მაგრამ მე ხომ ასე მგონია მალთისელების უფროსი გრანმაგისტრო რომელი დიდს ოსტატად გამოითარგმანება, ყველაზედ უფროსობს, და იმას გარდა შვიდნი თავნი კაცნი არიან. სამი ფრანცისი, ერთი იტალიელი, ერთი ნემსა, და ორი სპანიისა, ამ შვიდთა, თვითოს სამსამი შედეგი, ჰყავს, რომ ოცდა ერთი იქნება, სამოცდა ერთს კაცს გულზედ დიდრონი ჯვარები აკერია, როგორც უფროსსა, და თავნი ესენი არიან. ამათგან გამოირჩევა, დიდი ოსტატი, რომ მოკვდება შვიდში რომელიც ჰჯობს. ეს ოცდა ერთი კაცი გვმოირჩევს (გამოირჩევს), რომელსაც თერთმეტი თან მოხხმე ჰყავს. ის დაჯდება, ნაკლებით არ იქნება, ამ ოცდა ერთს თავს კაცს, ზოგს ასე ახლავს, მალთისელი სულ დიდებულთ შვილი, ზოგს ორმოცი ზოგს ათი, ზოგს ორასიც ნამეტნავი, კაცის გუნებასა და სიკეთეზედ ჰკიდია. ჩემობას ჰსთქვეს, ახლა სამი ათასი იქნებიანო. და ხან მოემატებაო, და ხან დააკლდებაო, -

ბ. გიორგობის თთუჱს, წამიყვანეს, იმათი ქსენონი მაჩვენეს, ერთს უფროსს მალთისელს ებარა, სამასი სნეული იწვა, იმ სნეულებს სხვა მოსამსახურე ვერ ჰმსახურებს, შვიდს დღეს, ეს შვიდი თავი მალთისელნი თავისის უმცროსის თავადის შვილებით იმსახურებიან. მაგრამ დიაღ სუფთად, და პატიოსნად, მეც მამსახურეს მათში გამირიეს, მაგრამ სამსახურებელი და ჭურჭელი. სულ ქვაბი სინი, თეფში, ჯამი, სნეულის შარდის გასასვლელი ამდენის კაცისა, სრულ ვერცხლი იყო. ზოგმა უფროსმა კაცებმა გვაწვიეს, მრავალი სიმდიდრე ვნახე, მათს სახლში. ვინც მათი მოკვდება, ოთხი წილი საქონელი იოანენათლის-მცემელისა არი. და ერთი წილი თუ უნდა ნათესავს მისცემს. თუ უნდა სხვას, საქმეზედ დახარჯოს ვინც ამათში მრავალს ომსა. და საჯილდაოს იქს, დიდი ოსტატი სოფელს მისცემს. ჯილდოს მისცემს, მაგრამ ვისაც სოფელს მისცემს ასე ჰსთქვეს, ორის წლის მოსავალს თავს დაიჭერსო. ჩემობას თორმეტი ათასი თათრის ტყვე ჰსთქვეს რომ იყო. ან სნეულს, ან ტყვეს, ან მაგისთანანა(?) მწირსა, და მოსულს, სრულ ნათლის-მცემელის თეთრი ინახავს სასნეულოში. ის დამავიწყდა, მრავალი რიგი საჭმელი იყო. სხვა და სხვა რიგი, და რაც სნეული იწვა თითო ფიცარი ეკიდა ნიშანი რამ ეწერა, საჭმლის ჭამაზედ; წამოდგა აქიმი, ნუსხა ხელთ ეჭირა და უკითხევდა, ამ სნეულს ეს საჭმელი მიართვით ამას ესო. და იმ საჭმელს მიართმიდენ. ტყვეების სასნეულო სხვა იყო. და დედაკაცების სხვა, ცალცალკე:-

დ.ნოემბერს, წამიყვანეს, ნათლის-მცემლის ეკკლესიაში, ის არის მალთისელთ ბატონი, დია კარგა ნაშენები, და შიგნითაც უცხოდ მოყვანილი იყო. ცხრამეტი სამწირველო იყო. თითოს სამწირველოს, ტრაპეზი მთელი ვერცხლი იყო. და ოროლი სასანთლე ასეთი თითო ოცს თუმანს ვერ მოვიდოდა, სხვას სასანთლისა და კანდლის რიცხვი არ ამიღია, ვერც გაუველ. პირველ მიმიყვანეს მარცხენას მხარეს სამწირველოში. დიაღ კარგა მორთული იყო. ერთი ყოვლად-წმიდის ხატი მაღლა ესვენა. დიდი და ძე არ ეჭირა, კარგა შემკული მურისად. იმისი მითხრეს, პირველ ეს მალთისელნი როდოს მდგარან. და იმის მთაში უპოვიათ, როსაც აქ ჩამოსულან თან წამოუყვანიათ. და არც იცოდენ ვისი დახატული იყო. მერმე დიდს ტრაპეზთან მიმიყვანეს იქ მარმარილოს გათლილი ქრისტე, და იოანე, ნათელს-ჰსცემდა, ჰრომიდამ მოეტანათ დიაღ უცხოთ გასაკვირვალი იყო. ცოცხალი გვეგონა. და მასუკან მარჯვენას სამწირველოზედ მიმიყვანეს, ეს ესვენა წმიდა მოწამე კლემენტოსმთელი, ეს სხვა მოწამეა, ესეც პაპას მოეცა, ამათ თვის, და იმას ზეით მრავალი მოჭედილი წმიდის კლარასხელი, თუ თავი თუ სხვა ნაწილები, იქიდამ ეკკლესია ჩაგვატარეს, სამწირველოები ვნახეთ, და ბოლოს კარისაკენ, ერთი კარი გააღეს იქ შეგვიძღვნენ, მრავალი უცხო რამ ვნახეთ, ჯვარის ნაწილი დიდი და მაღალი. ოქროთ მინაქრად გაკეთებული, ჯვარის ნაწილი ცოტა იჯდა, მაგრამ ჯვარი დიდი მურასად შემკული, მრავალი კაი თვალი დიდი, წინ საძღოლი ჯვარი ოთხი, ორი ოქროსა მურასა. ორი ვერცხლისა უცხოდ გამოყვანილი, ქრისტეს აკვნის ნატეხი მომცრო ვერცხლით გაკეთებული, მრავალს ანგელოზთ, ზოგს ეჭირა, ზოგი გარს ეხვია, უცხოდ და საკვირველად ნაქმარი, ერთი უკეთესი, არცარა მინახავს, ზიარების შარავანდედი, წმიდას ნათლის მცემელს თავზედ ედგა ალმასით გაკეთებული, ზიარების შარავანდედი დიდი ორი ლიტრა ოქრო უფრო მგონია, უცხოდ ნაქმარი, და ვერცხლის კუბო, ორს დიდს ანგელოზს ეჭირა, და მაღლა დიდი გვირგვინი ვერცხლისა აგრევ ანგელოზებს ეჭირა, სხვა ზიარების შარავანდედი. სხვა მინაქრად პატიოსნად გაკეთებული ბარძიმ ფეშხუმი ოქროსი მინაქარი. სამი სხვა ოქროსი ორი ვერცხლისა არ დამითვლია, ჯვარი ბროლისა ზედ ჯვარსცმა, და ოთხნი მახარებელნი მინაქრად საქმარი ყელსაკიდი, სხვა ჯვარი მურასა და პატიოსანი ყელ-საკიდი, სხვა ჯვარი კაის თვალებითა და მსხვილის მარგალიტით, ყელ-საკიდი, კიდევ სხვა. ოქროს ჯვარი ყელ-საკიდი, იუდას აღებულის ვერცხლისაგან, ორი თითო აბაზის ტოლი იქნებოდა ბეჭედი მურასა დიდი, სხვა მურასა გულ-საკიდი დიდის თვლებითა. ყავარჯენი საეპისკოპოსო კარგა შემკული, მიტრა ექვსი, სამი მურასად თვალ-მარგალიტით, სამი სირმით შეკერილი, წმიდის იოანე ოქრო-პირის მკლავი მურასად შემკობილი, დიდის ანტონის მკლავის ნატეხი შემკობილი, წმიდის ილარიონის ნაწილი, წმიდის ეკატირინე ალექსანდრიელის ქალ-წულ-მოწამის მარჯვენა მკლავი კარგა შემკული, ქრისტემ რომ ბეჭედი შეაცვა ისევ ზედ აცვია, წმიდის სტეფანეპირველ-მოწამის მკლავი, წმიდის სტაქოსთავი, წმიდის სილოვანეს მკლავი, წმიდის პიოსრომ პაპის სამხრე, წმიდის ურსულას ნაწილები, რაც ვერ დავისწავლე. სხვა ვერცხლის დიდი ზანდუკი, ბროლით გაკათებული, მრავალი წმიდათ ნაწილებით. ვერცხლის ყვავილები. უცხოდ მოყვანილი, ოქროსი და ვერცხლის კანდლები უანგარიშოა, სხვა ვერცხლის ზიარების შარავანდედი უცხოდ ნაქმარი[2] შეწყობილი, ზიარების შარავანდედი საკვირველი. ოქროთ მოჭედილი სახარებაები, კონდაკები, და მისი ვერცხლის სკამები. სხვა სახლში შეგვიყვანეს მრავალი უცხო შესამოსები. თითოს ფერისაგნ ცხრა ხელი, ზოგი ნაკერი, ზოგი სტავრა, ხარა ხავერდი, ზოგი ქამხა, ერთი ვერცხლის ხომლი იყო, მოშლილი არ ეკიდა, ორიათას ორას სკუთად გაეკეთებინათ, ოთხმოცი სანთელი აინთებოდა; სხვა კანდლები რაც დაეკიდებოდა არ ვიცი, ერთი იმისთანა სხვაგან ვერსად ვნახეთ. იქიდამ გაგვაბრუნეს, სხვას მხარეს, ცხრა კლიტით დაკლიტული იყო, ერთი იმ დიდს ოსტატს ჰქონდა, ერთი დეკანოზს, და შვიდი კლიტე, შვიდე თავი მალთისელი, რომ დავჰსწერე იმათ გააღეს, მაღლა ერთი ვერცხლის კუბო იყო გამოასვენეს ოქროს კუბო ბროლით გაკეთებული, მერმე ის გახსენე გამოასვენეს წმიდის ნათლის-მცემლის მაჯას წინ მარჯვენა ხელი მთელი უნაკლულო რომელიც ხელი ქრისტესთავზედ დაადვა, - ძვირ ფასად შემკობილი. იმას გვამთხვიეს. ის იმისი დეკანოზი ხუცესია და სხვა ხუცებიც მრავალი იყო. მაგრამ ის დეკანოზი მთავარ-ეპისკოპოსის პატივში სამიოდ დიდის საქმით არის, მერმე თავის სასახლეში აგვიძღვა. სასახლისას ვერას დაგიწერ, ზედ სასახლის ერდოზედ. ერთი ასეთი ნარინჯის წალკოტი ჰქონდა გავჰკვირდი, ბოლოს შადრევანი ამოდიოდა გათლილის ქვის თალარი ედგა: სამგნით ზღვას უმზერდა, შუა ქალაქში იყო ქალაქს თავს დასჭვრეტდა, მრავალი კაი ყვავილი ყვაოდა, სხვას მხარეს ისევ ერდოზედ ვაზის ტალავარი ჰქონდა, ერთს საკვირველად ესეც გამიკვირდა, მალთაზედ ბარბაროსნი ახლო არიან ას ოთხმოცდა ხუთი მილია, მალთადამ მარჩილია ცხრა ასი მილია, მალთადამ ჯენევია, რვა ასი მილია, მალთადამ ალიკორნა შვიდასი მილია, მალთადამ ჰრომი ექვსასი მილია, მალთადამ ანა-პოლი ოთხას ოთხმოცდა ათი მილია, სიცილია ანა-პოლსა, და მალთას შუა კუნძული ძეს, მალთადამ სიკილია სამოცი მილია,მალთადამ მორია ხუთასი მილია, მალთადამ კონსტანტინუ-პოლი, ათას ოთხასი მილია: მაგრამ ათას ოთხასად უნდა იანგარიშოს ამისთვის მრავალი კუნძულია, და გზა მიუხვევს მოუხვევს, მალთადამ კანდია რომელსა თურქნი გირითს უხმობენ, ექვსასი მილია, მალთადამ ზმირინი ცხრა ასი მილია, მალთადამ, როდოს კუნძული რომ მალთელები პირველ იქ მდგარან იერუსალიმს უკან ცხრა ასი მილია, მალთადამ კვიპრეს კუნძული ათს ასი მილია, ერთს დღეს მოვიდა ისივ ფრანცისი წალკოტში რომ გვაწვივა წამიყვანა ქალაქს გარეთ, გალავნები, და მარონინა და კარები, და მათი შემოსავალის სიმაგრეები მაჩვენა, სამს გალავანს გარედ, სამი ათასამდი მუშა უდგა კლდესა ჰკაფდენ, განით ორმოცს ადლამდის იქნებოდა, და სიგრძით სულობით გარშემო ასე სიღრმე უნდა ჩაეჭრათ, რომ კაცი უხიდოთ ვურ გამოსულ-იყო. და ნაჭერს ქვას გავალნებზედ მუშაობდენ, უცხო რიგად რასმე ამაგრებდენ, რომ რომელიც გალავანი აეღოთ, შიგნითიდამ ეომათ, მაგრამ გალავნები თავად კლდე იყო. ჩაჭრილი, მერმე თლილის ქვით, ასეთი კედლები რომ ზარბიზნისაგან, არა გაეწყობოდარა, იმ დიდებულს მუსუ დესამხონერქვა, კიდევ წაგვიყვანა, თავის სახლში, სადილად, კარგა დაგვხვდა, ისე ოთხმოცის წლისა იყო, და ისევ ვაჟ კაცსავით შეძლება ჰქონდა, არც კბილი აკლდა, არც თვალს არც ყურს; ეს თავის ვაჟ კაცობას წასულ-იყო კონსტანტინე-პოლის დასაწვავად, თანადოს რომ მოსულ-იყო მიპარვით მრავალი ნავი დახდომოდა, იქ ხვანთქრის ხომალდებია, ისინი იქ დახდმოდათ, შებმელ-იყვნენ და გამარჯვებოდა, იქიდამ წამოეღო დიდი ყალიონი იბ. ხომალდი ლე. ჩექიურა, ორმოცდა თექვსმეტი სხვა ნავები, ასი კაპიტნის მანუნა სამი, და გამობრუნებულ-იყო მშვიდობით მოსულ-იყო. მერმე სხვა წასულ-იყო იქავ თანადოს მიხდომოდა, და იმასაც დიდი ზიანიექნა, თანადო კონსტანტინუ-პოლზედ ახლოა, თერთრის (?) ზღვის სრუტის პირში ტაძრად მიევანება დღეს, მათი უფროსი, ნათლის-მცემლის საყდარს გამოვიდა:-

კგ. გიორგობის თვეს, ფრანგულის ანგარიშით ოთხი ქრისტე-შობის თვე იყო. წმიდის ბარბარასდღეობა, იმავ მწუხრსა და მეორეს დღს ორასი ზარბაზანი მეტი გამოსტყორცეს, იმავ ბარბარობას დღეს ის გამარჯვებული ხომალდი მოვიდა რომ ბარბაროსნი დაენთქა და ცოტას ხანს უკან სხვა მეკობრე მოვიდა, ერთი ბარბაროზის მეკობრე ნავი შემოჰყროდა, შებმულ-იყვნენ მეორედ დაერჩინათ, მოიყვანეს ასი კაცი იჯდა შიგა.

კდ. გიორგობის თვეს წაგვიყვანეს ძველს ქალაქში, სადაც წმიდას პავლეს ექადაგა, აი შენობა იყო, შუა ადგილია იმ კუნძულისა, მაღალი გორა ზღვა ყოველგნით ჰსჩანს, კაი წყაროები გამოდის, წყალი მალთას იქიდამ მიდის, შვიდი მილია მალთა და ის ადგილი, შუა ადგილს ერთი მომცრო მაღალი ადგილია წმიდა პავლეიქ მდგარა და იქ უქადაგნია, იმის თვის გარ გათლილი ქვის ფანჯარა მოუვლიათ, და შუაზედ მარმარილოს გათლილი პავლედგას ხელ გაშლილი ქადაგებასავით კაცს ეგონება, აგერ ხმას ამოიღებსო, იმას იქით ერთი კაი ეკკლესია დიდი წმიდის პავლესი, სადაც გველმა უკბინა, კარგად შემკული, და იმას იქით სხვა მომცრო ეკკლესია იყო წმიდა პავლესი, იმას ქვეშ შაგვიყვანეს ერთს ტრაპეზზე წმიდა პავლეიდგა მარმარილოსი მქადაგებელი. და მეორეს ტრაპეზზედ წმიდა ლუკამახარებელი, ხელით ყოვლად წმიდის ხატი ეჭირა მარმარილოსი ვითამ ხატევდა, ხამს თთვეს იქ მდგარან ორი მოციქულნი, იმა შიგნით ერთი პატარა ქვაბია წმიდის პავლეს, წმიდის ლუკას ხატები ესვენა, მაგრამ წმიდის პავლესთეთრი მიწა იქ ითხრება, მრავლის ქვეყნის კაცნი მიდიან, ჰკაფენ ჰსჭრიან საპალნებით მიაქვსთ, და ისევ პატარაა, როგორც მაშინ ყოფილა:-

კზ. გიორგობისთვეს ფრანგულის ანგარიშით რვა დეკემბერი იყო, ანნასმუცლად-ღება, მალთას დიდი ჟამი ყოფილა, მრავალი ამოწყვეტილა, წმიდას ანნასშეხვეწნიან აღთქმა დაუცსთ (?), მაშინვე ჟამი განქარვებულა, ციხეს გარეთ მინდვრის ბოლოს ანნასმუცლად-ღების ეკკლესია აღუშენებიათ მომცრო და დიაღ ტურფა, და ყოველს იმ დღეს ნათლის-მცემლის დიდს ეკკლესიაში დიდს დღესასწაულს გარდაიხდიან და შუას დღეს უკან დიდებას გამოვლენ იმ საყდარს მოვლენ. პირველად კაფუცინების დროშა გამოვიდა, და ოროლნი გაფუცინები მოდიოდენ, მერმე კომენტვალისა, მის უკან კარმელიტანისა, მასუკან აგვისტინისა, მერმე წოკოლანტისა, მასუკან დომენიკანისა. სრულ ოროლნი მოდიოდენ, მერმე ნათლის-მცემლის ხუცები შემოსილნი, დროშა არა ჰქონდათ, ჯვარი მიუძღოდათ. მერმე უფროსი ხუცესი მიტრითა, ერთს მღვდელს შემოსილს ცალი ფილონის კალთა ეჭირა, მეორეს, მეორე იმას უკან გრანმაგისტროს მოვიდოდა, წინ ორი ჯვარი შემოსილ მღვდლებს სეჭირა მოუძღოდენ უკან რაც მალთისელია რაც იქ იყო თან მოსდევდა, მალთისელნი საპატიო კაცის შვილნი სამი ათასი იქნება, ოთხი ათასი სალდათი ჰყავსთ, მე რომ მიველ ტყვე, თორმეტი ათასი ჰსთქვეს, და ასდა შვიდი ჩემობას მოიყვანეს, რასაც ქრისტიანეს დაჰკლებენ. არ დაატყვეებენ. თუ არადა გაუშვებენ თუ უნდა შეინახვენ, თათართ ტყვედ ჰყოლოდათ ერთი აფხაზი, ოთხი გურიელი მეგრელი დარჩომოდათ კაი პატივით ინახევდენ, წამოსვლა უნდოდათ მე დავუშალე, რომ მოდენა დაიწყო ჯარმა, ყოველგან ზარების ცემა შეიქნა და რა დროშები ქალაქის კარს გამოვიდა, დაიწყეს ზარბაზნის სროლა, ასე ნელა ისროდენ, თვლ დაესწრებოდა, ასი ზარბაზანი, გასტყორცეს, მერმე დასავლეთის მხარეს ნავთ-საყუდელის ხომალდება დაუწყეს სროლა, მოვიდენ ეკკლესიაში ილოცეს გაბრუნდენ სამხრის ნავთ-საყუდელში, მე რასაც ხომალდს ვხედევდი იმათ ზარბაზანი არ გაუგდიათ, მაგრამ იქით სხვა ნავთ-საყუდელი იყო, დიდრონი ხომალდები. იმაში იდგა, ოთხი სხვა ციხე იყო, დაუჭინეს თვლა არა და, ზარბაზანის ხმაც აღარ გამოირჩეოდა, ორი დიდი ციხე ხმელეთის კარს აქათ იქით არის, ორისავ ბანზედ სრულ ზარბაზნები წამოაწყვეს, მერმე ისინი ერთს ამ ციხიდამ გამოგდებდენ მეორეს იმ სხვიდამ მოგვიანოდ ისროდენ, ათს თვლასაც დაასწრებდა კაცი. მე ორმოცდა ათამდის ვჰსთვალე და წამოველ მწუხრისა და მელოცა, და რამდენი ესროლეს არ ვიცი. მალთაში არიან თორმეტის წლიდამ უზემოესი, რაც ეზიარებიან, ორმოცდა ჩვიდმეტი ათას-ორმოცდა ათ-სამმეტი სული, ქალი და კაცი.

კჱ. გიორგობისთვეს ფრანციცის მეფის ხომალდი მოგვივიდა კოსტანტინე პოლეს წასაყვანი, ოცდა რვა გიორგობის თვეს წაველ გრამაღისტროს გამოვესალმე, და სრულ დიდრონი კაცები და პაპის ჯანიშინი მოვიდენ გვნახეს და ეპისკოპოსმან, მალთა დიაღ თბილი ადგილია, დეკემბერში იასამანი და ყვავილები ყვავოდა, ლეღვს გასცვივდა ფურცელი თვარა ვენახს ისევ ესხა. არც თოვლი, არც თრთვილი, არც ყინვა არ იცის იქიური ზამთარი, რა ჩრდილოს ქარი აქროლდება ცოტა რამ სიცივე შეიქნება, ზაფხულ მეტად ცხელს ამბობენ სულ კლდეა, ვაკე და ყორე, მრავალი გველია და ვერას ავნებს კაცსა, უნაყოფო სადაც წალკოტია ნარინჯ თურინჯი დგა თვარა უწალკოტოთ ხე არსად არის ზამთარ სულ მწვანეა, ბალახი ზაფხულ არ იქნებაო, სიცხისაგან, მალთას პირდაპირ რომ ბარბაროსთ თემია, სამი დიდი ხელმწიფე ზის. რომ ხვანთქრის მესამძღვრე, და უარშიო და მალთისაც მტერია, და მრავალი მეკობრე ნავი იარება, ამას იქით ალჯირი არის და მერმე მორენგო. ფრანცისის ზეით ოლანდიის პირდაპირ ფრანცისისმეფე, და მორენგოს ბატონს თვისის ხელით სამოცდა ათი ათასი კაცი მოუკლავს, იმათში დიდი სახელი სადმეა. მეტად ცხელს ქვეყნებს ამბობენ, შავნი არიან.

ე. დეკემბერს წამოვედით მალთადამ გრანმაღესტროსს დიდი კატარღა ებოძა ჩვენის ხომალდის გასატანად, ამისთვის რომ ნავთ-საყუდელიდამ თუ ხომალდს ასე არ გასწიეს და ზღვამდი არ შეიტანეს თუ ქარი ზურგით არა ჰსცემს ვერ გავა, ქარი სრულობით თავად ჩვენი არ იყო, მერმე ნავთ-საყუდელით არ გაისვლდებოდა, ორასი კაცი იქნებოდა ნიჩბის მზეველი, გაგვიყვანეს, გავედით, ვიარეთ და ვერ ვიარეთ, იმ ღამეს სრულობით დავრჩით ცუდად.

ვ. დეკემბერს იქავ შევედით მალთას რომ ქარი წინააღმდეგი იყო, და შვიდსაც იქავ დავჰსდეგით.

ჱ. დეკემბერს ღვთისგან კაი ქარი გვებოძა, წამოვედით შუადღე და ის დღე ის ღამე, სულ ჩვენი ქარი გვიქროდა კაი, მერმე განძლიერდა ხომალდს ჩქარა ატარებდა მაგრამ ძლიერად ღელევდა, მორეია გამოვიარეთ და ვვლეთ, ხან ქარი სრულობით დადგა ნეღრი(?) პონტო გამოვვლეთ ჩრდილოსაკენ დარჩა, და სარდენია რომელ არს კრიტი რომელსა თათრნი გირითს უხმობენ სამხრეთისაკენ დარჩა, გამოვვლეთ ქიო, რომელსა თათარნი საყიზს უხმობენ, იქ გამოდის თეთრი კევი, ქარი ძლიერი იყო, ის ღამე შიშით ვიბრუნეთ, ზმირინს აღარ მიგვიშვა გათენდა გამოვბრუნდით.

იზ. დეკემბერს მიტილინის კუნძულში შემოვედით, უცხოდ დიდი გრძელი და კაი ნავთ-საყუდელი ჰქონდა, სხვა კუნძულები რაც მოჩანდა უნაყოფო, უხეო, და ეს სულ ზეთის ხე, სხვა ხენი მრავალნი სრულობით შეფოთლილი, ზაფხულივი საამოვნო იყო.

კა. დეკემბერს კაი ქარი ადგა, გამოვედით ნავთ-საყუდლით, სამოცდა თხუთმეტი მილი იყო, მისინამდე სამოცი მილი გამოვვლეთ. ქარმა იკლო, შუადღეს უკან, ღამის ერთ ჟამამდე, ნავთ-საყუდლამდის ვერ მოვაწიეთ, ზმირინის ქალაქს ქვევით ციხეა, ციხეს მოშორებით ღუზა ჩააგდეს დავჰსდეგით იქიდამ აღარ დავიძარით, კაფიდანი ნავით წავიდა ქალაქში, ზმირინის ზღვა ერთი ყურე უკუწყვეტილია, თხუთმეტი მილი იქნება, განიც დიდი და ზმირინის ქალაქი, მე ვერ ვნახე კაი ადგილს ყოველი ქვეყანა მხრად არის, იმაზე ასეთს ადგილს არის, და იქ ხმელეთი, თუ ზღვით არას ადგილის მგზავრი არ დააკლდება, ქალაქი აგრე დიდი არ არის, გაღმიდამ ჰსჩანდა კარგა ვერა მაგრამ ვისგანაც შევიტყვით, სიდიდე, მაგდენი არა აქვს და სხვა რიგად ყოვლის ქვეყნის მგზავრი იქ იპოება, გარშემო მთები კიდეც წამოეთოვლა შუამდე მთებზედ თხელი თოვლი მოჩნდა დაბლებზედ არ იყო, დაბალი სრულობით ზეთის ხე გვერდობი და გორები შემწვანებული ხეებითა, უფროსი ერთს ფოთელი ესხა, ისევ გაზაფხულის მჰსგავსი იყო, სიცივეც, შევიტყევით მერმე შობას ღამეს თოვლიც მოვიდა, ამდენი, რომ ხომალდებზედ ხელით მოიხვეტებოდა, მომცრო ქალაქი, კაის ქალაქს ჰგვანდა. მაგრამ ან უწინ რომ კუნძულში ვიყავით, ან ამ ქალაქის გარეშემო შენობა არ სად ერვა, უწინდელი კუნძული საყიზის ტოლია, მისი ზომა ზეით დამიწერია მაგრამ შენობა ერთს ადგილს ექვსიოდ, მეორეს ადგილს ათიოდ კომლი კაცი ჰსჩანდა, სხვაგან თუ რამ იყო. არ ვიცი რაც არ მინახავს არ დავჰსწერ, გარედამ ზმირინის გარეშემო, რაც ჰსჩანდა დიაღ დიდი, და კაი ადგილი ჰსჩანდა, მაგრამ ხუთი ექვსი სოფელი არა ჰსჩანდა, ერთი მოჩნდა ასამდი კვამლი, თუ მეტი, თუ ნაკლები იქნებოდა, ორს უბნად იყო სხვა ათსა და თხუთმეტს კვამლზედ მეტი არა მგონია, მაგრამ ადგილი,მიწა, ნაყოფი, სანატრელი, და სადაც თათარს მიუწევია იქ ღვთის ნათელი აღარ დამდგარა, ამასგაუოხრებია, ნეტავი ნახოთ, და ვინც ნახავთ, ჩემს სიმართლეს მაშინ შიტყობთ, ეს რაც ვნახე ხომალდიდამ თვარა აქ მიწაზე არ გავსულვარ იმ კუნძულში კი გაველ მრავალი ვიარე, ამ ზმირინის თათრები უფრო სიკეთის ხმას იგდებენ, ქრისტიანს პატივს-ჰსდებენ, ძალას ვერას უზმენ, კაცთ სიკეთითა, თუ ფრანგების სათნოთ იქმონენ, თქვენ გასინჯეთ, საფრანგეთის გზაც, დიაღ არის. პირდა-პირ არის: -

კზ. დეკემბერს, წამოვედით ზმირინიდამ, და იქვე ახლო ნავთ-საყუდელში დავჰსდეგით, ქარი არ გვივარგოდა.-

კთ. დეკემბერს კაი ქარი ადგა წამოვედით. ო. მილი ვვლეთ ბიტლიმის ქალაქს მოვედით. მასვე კუნძულსა შინა, მივდეგით, მაგრამ იმ ნავთ-საყუდელში სხვას გარეთ. ქალაქიც იყო. არც მომცრო. და ციხე ფაშაც იჯდა, ადგილი კარგი და შვენიერი. მაგრამ შენობა ცოტა რაღაც იყო. იქავ უფრო ერქვა შენობა, მაგრამ ქალაქი კაის ადგილს იყო. ანატოლი, ახლო და სხვა კუნძულები მიწა და ადგილები მოსაწონი და სანატრელი და შენობა მეტად ცოდა: -

ლ. დეკემბერს წამოვედით ბიტლიმიდამ გამოვვლეთ სრუტი, ბიტლიმის კუნძულში გამოჩნდა მოლევა ქალაქი, მომცრო, და ციხე მაღალზედ, კაი კუნძული იყო. ზეთის ხეოვანი ნარინჯოვანი, მაგრამ შენობა ძვირად, მარჯვნით ანატოლი, ანატოლზედ ახლო ვიარებოდით ნაყოფიერი, და კაი ქვეყნები იყო. ის ღამე სულ ღელვა იყო, კონსტანტინე-პოლის სრუტთან რომ მოვაწიეთ გათენდა:-

ლა. დეკემბერს სრუტში ვეღარ შევედით, ქარი პირისაკენ იყო. იქ ერთს ადგილს ღუზა ჩააგდეს დადგენ, ავი ქარი ქროდა, სნვაგან(სხვაგან) წასვლა აღარ იქნებოდა, ის ღამე, მეორე დღ, ერთი იანვარი, სულ დღ და ღამე ძლიერი ღელვა იყო. ავიდარი ნისლიანი, ასეთი ღელვა იყო ღუზა ჩაგდებული ხომალდი დიდს ადგილს დაძრა, ათს იანვრამდის ხან ცოტად დაწყნარდის ზღვა, და უფროსი ერთს. სრულობით ღელვა იყო, ათს იანვარს. ცოტა რამ ჩვენი ქარი ამოვიდა, ვიარეთ სრუტისაკენ და შევედით ღვთის ძალითა, პირველს დარდანელს ციხეთა რომელ-არს გაღმა გამოღმა, პირველითგანვე ქრისტიანობის ჟამთასა. ხოლო არს დარდანელის ციხით მთაწმიდამდე მილი სამოცდა თხუთმეტი. პირველის დარდანელიდამ მეორეს დარდანელამდე, რომელი აწ თურქთ აღუშენებიათ, არს მილი ათორმეტი. კონსტანტინუ-პოლის მხარეს ია: ინავარს, შუა ღამე დაიწყო, ისევ იმავ ქარმა, წინა-აღდგომა, ქროლა დავრჩით სრუტში, მაგრამ ღელვის შიში აღარა გვქონდა, იგ: იანვარს ამოვიდა ჩვენი ქარი, ვიარეთ და გამოვვლეთ კალიპოლი, და მოვახლოვდით მარმარს: ხალი-პოლი ერთი მომცრო ძველი ქალაქია ზღვის პირს, ურმულში, და მარმარა ზღვაში, ერთი კუნძულია მაღალი. მაღალი მთა, თეთრი მარმარილო გამოდის. ანატოლის მხარეს, იქ ქარი ჩავარდა, ის დღ ის ღამე, იქ ვიდეგით, ცუდად, მაგრამ დიაღ კაი ქვეყნები მოჩნდა, შენობა ძვირად, სადაც სოფლები იყო, ცოტცოტა, თათართაგან აოხრებული:

იე. იანვარს ვვლეთ ცოტა რამე, და მარმარას გამოვჰსცილდით. და ისევ ქარი ჩავარდა:-

იზ. იანვარს ქარი გვერდისა ჰქროდა, ღამე ბნელი და ნისლიანი, ვიარეთ ავი კაფიდანი გვყვანდა, ბრიყვი და შეუსმენარი კონსტანტინუ-პოლის მივახლოვდით, ღამით ნავთ-საყუდელში ვერ შევიდოდით, ქარი იქიდამ იყო, იქავ ტრიალი დაიწყეს, გათენებამდის თურმე ბნელაში ვეღარა გაიგეს რა, ხმელეთი ახლო იყო, ჩვენი ხომალდი ლირას მოხვდა, და შიგ დაეფლა ღმერთმან შეგვიწყალა ქვა არ იყო, არც რიყე თვარა ხომალდი გასქდებოდა, ჯერ შუაღამე ვერ იყო ისარჯნენ, ღმერთმან ქარიც დააწყნარა თვარა წავჰხდებოდით, ხან ზარბაზნები ბოლოზედ დააყარეს, ხან ღუზები ჩაყარეს, და თოკით ჰზივეს, შეგვიწყალა ღმერთმან გათენდა, და ხომალდიც მოგჯლდა (?), წამოვედით კონსტანტინუ-პოლეს, მოვედით იედიყულასთან დავჰსდეგით: -

ით. იანვარს დილაზედ, დესპანს ნავი ებოძა, და ნეგიჩრები, გამოვედით ხომალდიდამ, კონსტანტინუ-პოლის, წამი კუთხე შემოუარეთ, იქიდამ კარგა გავჰსინჯე ხომალდიდამაც, დიდი ქალაქია, და მრავალი შენობა, მაგრამ საფრანგეთიდამ მოსულს, აღარას მოგვეწონა, ოღონ ადგილი მისთანა არსად არის, თვარა შენობა და სხვა რამე არად გვეჩემა, გარ გალავანი უფროსი ერთს დაქცეული დაძველებული, ახალი ნაკეთები არცადრა, იედიყულაშვიდივ კოშკი რუსის ელჩი რომ იქ შეიყვანეს მაშინ გაუთეთრებიათ, გაუგლესიათ, სხვა რიგად შიგნიდ არ შევსულვარ, არც მინახავს. მაგრამ გარედამ რაცა ჩნდა გავსინჯეთ და შიგნითაც მნახველის კაცისაგან შევიტყევით რაც შეიტყობოდა, მოვედით, დესპანმა იქავ ჩვენს სადგომს დაგვაყენა, კაის ხელის შეწყობითა: გ. მარტსა ხვანთქარმა ნაღლი (?) მანქანი ჰქნა მორაზე გაიშალა. - ექვს მარტს საღამოს კონსტანტინუ-პოლეს უსკუდარას, პერას, გალატას, რაც მინარა იყო. ყველაზე ჩინაროვან ჰქნეს, ხვანთქრის გამარჯვებისათვის, მაჰმადის შობის ღამე არისო ი. მარტს ხვანთქარი გალატისაკენ ნავსაყუდლის სასახლეში დაჯდა, რაც ნავის რგისი იყო ხალათები ჩაიცვა და კაფიდან ფაშა გადგა მრავალი წვრილი ნავი შეიყარა ხვანთქრის წინ შგროვდენ, დიდს ხანს იდგენ, მერმე საომარმა, კატარღამ დენა დაიწყო, ოცდა ათი დიდი და მომცრო კატარღა იყო მრავალი ზარბაზანი გავარდა, კაი შილინგი იქნა: იდ. დიდი კატარღა იყო. სხვა მომცრო, ერთი დიდი გალიონი ასოცი ზარბაზანი ძესო ათს ხუთასი კაცი არისო, ამ გალიონისა ასე მითხრეს თხუთმეტი წელიწადია აშენდაო. და პირველი მგზავრობა ეს არისო, მეტად შვენიერი გალიონი იყო, იმ დღეს ორი დიდი გალიონი სხვა უკან მიჰყვა, და ყოველნი შავისზღვის სრუტში დადგენ, კ. მარტს გადგა კაფიდან ფაშის უფროსი, გალიონი და ხუთი კატარღა, თან ახლდა, სხვა თავ-წვრილად წავიდა. თ. აპრილს ხვანთქარს ქალი ეყოლა, და ადრანადამ ამბავი მოვიდა. სამ-დღე სულ შილინგი იყო. ზარბაზნის სროლა ზედ ვაჟის ყოლას ანბავი მოვიდა, ათს დღეს სულ ზარბაზნის სროლა იყო, სამი დღე ქალისათვის, შვიდი ვაჟისათვის:-

კონსტანტინუ-პოლის სიმგრგვლე არის ექვსი ეჯი. რომელი არს თვრამეტი მილი, კონსტანტინუ-პოლის და გალატას, და პერას, და უსკვდარას, არიან ხარკის მიმცეი თხუთმეტის წლიდამ სამოცს წლამდის: -

ბერძენი სული, ორმოცდა სამი ათასი,

სომეხი შვიდმეტი ათასი,
ურია თოთხმეტი ათასი,
ფრანგი სული ორი ათასი,
ქრისტიანი სტუმარი ოთხი ათასი,
ტყვე კატარღისა, თუ სხვა ორი ათასი,
თათარი ოთხას სამოცდა თხუთმეტი ათასი,
ფრანგი და თათარი ხარკს არ მისცემს:

ათ-შვიდ-მეტი თთუჱ, კონსტანტინე-პოლეს დავჰყავ, და მაისის ათ-სამ-მეტს წამოვედით, ფრანცისის დესპანმა საგზალი ხარჯი გაგვირიგა, და ერთი ჭანეთის ათინელი რეიზი, იშოვეს, ოთხასი მარჩილი მისცა, ესენი ქობულეთს, გურიას გაიყვანეო, და გურიელს მიაბარეო, და ამათი წიგნი მოგვიტანეო, მშვიდობით მისვლისა, და ეს პირობა გამოართვა, რომ ოცის თავის მეხომალდის მეტი არავინ ჩასვას ჩვენს ხომალდშია, წამოგვიყვანა, რა კონსტანტი-პოლეს სრუტს გამოვედით.შავი ზღვის შემოსავალზედ მოიყვანა თათრები ენგიჩრები, ენგიჩარ აღა და სრულ ჩვენი ხომალდი ასე თათრით აავსო, მე ზეით ვერც კამარად ვერც ადგილი ვიშოვე, დაბლა ხომალდის ფსკერში ვერც კამარად ვერც ადგილი ვიშოვე, დაბლა ხომალდის ფსკერში ჩემს პაქსიმადზედ ვჯდი დავიწვი, მაშინვე შევიტყევ სიმუხთლე, მაგრამ რა მექნა, დაბრუნების ღონე აღარ იყო, და ტკბილის სიტყვით გვატყუებდა, კარგი ქარები დაგვიდგა მეათეს დღეს ათინას მის სახლებთან მოვედით. მითხრა შინ გავალო ორასიოდ დღეს. მოვისვენებო, ამ თათრებს ხომალდიდამ ამოუშვებ, თავთავისთვის წავლენო. და შენ მშვიდობით ქობულეთს მიგიყვანო, რომ არ დამეჯერებინა რა მექნა. გავედით თათრნი ამოიყვანა სრულ გაუშვა, უკან ტრაპიზონის ფაშას შეატყობინა, წინ გონიის სანჯახს რომ ამისთანა დიდი კაი მოვაო, მრავალი საქონელი მოაქვსო და ფრანგები მოჰყავსო, ელჩები არიანო, ესენი დაიჭირეთო - მე თან სამი პიტრი კაფუჩინი ტფილისის ქალაქისათვის, და ერთი პატრი იეზოვიტი შირვანისათვის მომდევდენ, და ერთი ზანდუკი ისპაანის პალიოზისა ფრანცისის დესპანმა გამომატანა. ისპაანს გასაგზავნი, დამურსელი ვაჭარი ხოჯა აივაზა ჩალაბი ერქვა შვილიან თან მომდევდა, განჯას აბრეშუმის სასყიდლად, ოთხი დღ იქ დაგვაყენა, მას უკან გვითხრა მე გურიას ხომალდს ვეღარ წამოვიღებო, აფხაზი აშლილიაო. მეშინიანო, და თუ გინდათ პატარას ნავით წადითო, გინდა გურიას გინდა ახალციხეზედაო, რაღა მექნა, ერს ნავში ხოჯა აივაზა და მისი ამხანაგები ჩასხდენ, ერთში ჩვენ და პატრები, წამოვედით ზღვის პირ-პირ. ცოტა ხანი ვვლეთ. აგვიღელდა ზღვა, და ორივ ნავი ერთმანერთს მოსხლიტა. იმათი ნავი ხოფას გააგდო. და ჩვენი ნავი იმას ქვევით, იქ მეტყვეე თათრები იყვნენ, იმერეთიდამ ტყვეები მიჰყვანდა, კანსტანტინე-პოლს დასასყიდლად, თუ ისინი იქ არ დაგვასწრებოდენ, სრულ წავხდებოდით, მოგვეშველნენ გავედით. ოთხი დღ იქ ვიდეგით. სრულ დღე დაღამე ძლიერი ღელვა იყო. მოვიდენ ჭანები დაგვიჭირეს მრავალი გვახარჯერ, ოცი მარჩილი წაგვართვეს, ზანდუკები დაგვიმტვრიეს, ტყუილად მებაჟობა იჩემეს და მრავალი გვაჭირვეს, მე ჩემი ზურვა არა რა მაქვნდა, მაგრამ სამთა მათ იტალიელთა მამათათვის ვიყავი დაღონებული. რომელ უცხონი იყვნეს. და ენა არა იცოდეს, და ხვანთქრისაგან ბრძანებულ იყო არა წამოსვლა შავთამათ ზღვათა იტალიელთა დასავლეთის კაცთა; ოთხი დღე და ღამე მუნ ვიყავით, მეხუთე დღეს წამოვედით ნავებით, მოვედით ხოფას, იქ გონიის სანჯახი დაგვხვდა, ნავები წინ მოგვაგება. დაგვიჭირეს აგვიყვანეს მიგვასხეს, ერთს სახლში, აღარც აივაზაგვაჩვენეს, დაგვიჭირეს ჩვენ და პატრები, და ერთს ადგილს დაგვაყენეს. მაშინ ახალ.ციხის ფაშის დისწული იქ მოსულ-იყო, ალიბეგ, ჩვენი მცნობი იყო, რა შეეტყო, ჩემი სახელი. კაცები გამოეგზავნა, ჩვენი თავი და პატრები და ჩვენი საქონელი ყოველივე წაართვა, და თავის სადგომს მიგვიყვანა, დიდის პატივით, იმ ღამეს აივაზა ჩალამიმოვიდა მითხრა, ეს ალიბეგხვალ კონსტანტინე-პოლეს მივაო. ხომალდი მზა ჰქონდა, რა ეს წავა უკან დაგვეწევიან. და უარესს იქმონენ, ახლა ამან მოგვარჩინა, და ცოტა რამ მივართვათო. მიზეზი არა დავიდვათ რაო, მომეწონა, და ოთხმოცი მარჩილი იმ გონიის ბეგს მივეცით, და დილაზედ ალიბეგმაცხენები გვაქირავა, ერთი ფაშის კაცი თან გამოგვატანა და გვამოგვისტუმრა, აივაზაიქავ დარჩა, ჩვენ არტანუჯისაკენ წამოვედით. ის დღე ვიარეთ, საღამო ბინდზედ ჩხალას მოვედით, იქ დაჰსდეგით, იმ გონიის ბეგს რომ ალიბეგს აწული ენახა ევილო, ეს ღამე მეორეს დღეს დილაზედ უკან მოგვეწია, მე მითხრა, შენ შენი ბარგი გარდაარჩიეო, ეს ფრანგები მე მომეცო, ხვანთქრის ყადაღა არისო, მე შორს დაუჭირე როგორ მივსცემდი დაგვიჭირეს ყველა ყანი, ბარგი და კარავი მოფენილობა სრულ აიკლეს. ჩვენ ენგიჩრებსმიგვცეს, ქვეითები გონიისაკენ გაგვგზავნეს, მე მაცხელებდა აგვატარეს, ერთი უცხო პირ-აღმართი სულ იქით გზა აღარა მქონდა, ბერი კაცი და სნეული და მაცხელებდა, სამოცი ფლური უბეში მედვა. ისიც წამართვეს, ამაში აივაზა ჩალაბი მოსულ-იყო ეშუღლა, ვისა ჰკლავ, ვინ გგონია, რას გიზმენ. არ იცი. მოვიდა ჩემთან მაღალს წვერზედ მთის თავზედ დაგვაყენეს. ოთხასი მარჩილი უქადა ჩვენის გაშვებისათვის, თვითან ჩამობრუნდა, ვერცხლის მოსატანად, იქ იმათ მძევლად პატრი ითხოვეს, ისინი და ჩემი მოსამსახურენი გამოვგზავნე, მე მზევლად დავჰსდეგი და ჩემთან დავითკანდელაკის შვილიც დაიჭირეს, წამოვიდა აივაზა, წაგვიკრეს ხელები. თეთრი მოგვატყუეო, და ამ ღამეში გონიისაკენ გაგვგზავნეს, წვიმა და ნისლი, ღამე და ავი დაღმართი ეშმაკისაგან თუ გაივლებოდა რას ჭირით ვიარეთ, ენით არ ითქმის, შუაღამისას ერთის კაცის სახლში მივედით, და მაშვრალთ წაგვეძინა, იმ ღამეს თურმე აივაზა მოსულ-იყო. ვერცხლი მოეტანა, ორი ფალნიანი ცხენი გამოეგზავნათ, დაგვაღვიძეს შეგვსხეს წამოგვიყვანეს, ერთი ენგიჩარი მოგვეწია, უბელო ცხენს იჯდა, წვიმაში საწვიმარი, წამართო, თვითან ქვეშ დაიდვა, მე სიცივემ და წვიმამ უარესი მიყო. მოგვიყვანეს აივაზა ჩალაბთან სანამდის ჩვენ მთიდამ ჩამოვიდოდით, ორი პატრი სხუა თათრებს დაეჭირა წაეყვანა. ჩამოველ შევიტყევ, თავს ზარი დამეცა, ჩვენ გამოგვისტუმრა აივაზა ჩალაბმადა თვითონ წავიდა სამოცი მარჩილი იმ პატრებისათვის მისცა და მოასხა ისინიც, ვიარეთ ნიგალის ხევში ხან აქ გარდაგიდგენ წინა და დაგვსაჯეს, ხან იქ, თეთრი სრულ აივაზა ჩალაბისა იხარჯებოდა, არტანუჯს მოვედით ისაყფაშის ცოლი კარგა მოგვეპყრა, კარგა და დაგვაყენა, სავახშამო ებოძა, ერთი თავისი აღა იმან გამოგვატანა, არტანს რომ მოვედით, მაშინ ახალციხეს ასლანფაშა იჯდა ისაყფაშის ბიძა შვილი, არტაანს წინ გარდაგვიდგა ექვსასი მარჩილი იმან წაგვართვა, სხვა რამდენი, რამ წაგვიხდა, ძაღლებიც არ გამოგვატანეს, მოვაწიეთ ჩვენს ქვეყანას მოვედით, ამბოცს მაშინ ქართლში მეფედ იასე იჯდა გიორგი მეფის ძმის წული ცოლად შეერთო, არ ერგებოდა ნათესაობაც შეეშალა და ვერც ჩემზე იყო კაის გულით, მე ვალი მრავალი მემართა, ბურსელის ვაჭრებისა რომ რაც გზაზე წამართვეს, მათგან ავიღე, და იმერეთს მათ აღარ გამიშვეს, ჩემს ძმებსაც კაცი გამოეგზავნა ქართლში ჩასვლა დაეშალათ, მაგრამ ღონე აღარ იყო, ჩამოველ მეფემანც კაი პიტივი მცა, მაგრამ ასე სრვა გახშირებულიყო, მრავალი სული ამოეწყვიტა და თბილისაც აყრას და ხიზვნას აპირობდა, ჩემი მოვალეები განჯას აბრეშუმისათვის შებრუნდნენ, ივლისის თთვე იყო, ქართველი ეპისკოპოსნი და სამღვდელონი რომს წასვლისათვის გამიმტრდენ და ასე შეჰკრეს ყოველი ჩემი ნათესავი, მოყვარე და მეფე და დარბაისელნი, ვერავინ შემომეწია ვალის მიცემა გამიჭირდა, თბილის ერთი ნათლიდედა მყვანდა კათოლიკე, მართლ მადიდებელი, მან დაიწყო სიარული მასავ დროს თავისის მოყვრების და მეცნიერთაგან რაც ვალი მემართა სრულ მოაგროვა და მოვალეები გაისტუმრა. - მერმე სამღვდლოთ შფოთი აღძრეს ჩემზე, კრება ბოროტის ქნა მოინდომეს, მაგრამ მეფე ვერა, აიყოლიეს, სამი თვე კიდევ იბატონა და მერმე მეფე ბაქარ დაჯდა, მეფობდა, ვისთვისაც ესოდენი ჭირი მენახა და ვისთვისაც მეფობას ვსცთილობდი, წლისა ათხუთმეტის იყო, მოატყუეს, მცხეთას და ჩემი სიყვარული და სამსახური სრულდა ავიწყეს კრება მიყვეს და წმიდის პაპის გინება მომდვეს.

მე ეს მართლ მადიდებლობა ვერ უარვყავ და მრავალი ავი მოინდომეს, მაგრამ ღმერთმან, ყოვლისაგან დაგვიხსნა მეფემაც პატივი მოგვაპყრა, და მათი ვერაგობას გაცუდდა, ვახტანგ მეფეს სმენოდა დიდას სწყენოდა და ყველანი დაეტუქსა.

დასასრული საბა ორბელიანისმოგზაურობის.

__________

1პრენჭიფე ანუ პრინცი ბატონის შვილი რ...

2 წითელი მარჯანი დავ. რეტკო...