ნინო

ლევანის და ნინოს შინაგანი ცხოვრება.

ამათი შჳლი.

ნინომ თავის თავი ასე რიგათ აჩვენა ლევანს აზის ქცევით, ტკბილის სიყვარულიანის ლაპარაკითდა ალერსით, რომ ეს მხეცი, რამდენსამე ხანს, თითქმის,დაიმონა. მარამ ლევანს მალე აუსუყდა გულიკეთილის ცხოვრებითა, მოიგონა ისევ თავის ამფსონებიდა ბაღებისაკენ გასწია, სადაც რამდენიმე დღედაკარგულ იყო ხოლმე და ნინო კი ელოდა მარტო, გულ ამოსკვნილი! ერთს დღეს ლევან გვიან მოვიდა შინ დაზარხოშებული. ბოდიშისა და ალერსის მაგიერათ, რადგან ორი დღე შინ არ ყოფილიყო, ნინოს შეუტია: ჩემთჳს რატომ ვახშამი არ შეგინახავსო! ნინომ მიუგო: არ ვიცოდი ბატონო, თუ ასე გვიან მობრძანდებოდით, თორემ ყველას შევანახვინებდიო!.. აქ ლევანმა სიტყვა გააწყვეტინა ნინოს და შეუძახა: მარაღა იცი, თუ ისიც არ გახსოვს, შენი ქმარი როდის მოვა, და მშიერია თუ მწყურვალიაო!... თუმცა ლევან ასე მაძღარი იყო პურითა და ღვინით, - რომ ხორაგი, თითქმის, ყელში ამოსდიოდა, მარამ ნინუცამ მაინც უცხო ვახშამი მოუმზადებინა და მიართო. ლევან დაჯდა და კიდევ ხარბათ დაუწყო ჭამა, ბოლოს ზედ სტოლზედ მიეძინა. ნინომ იფიქრა: ეს უთუოთ ჯაბრით იქცევა ასე, თორემ როგორ იკადრებს რომ, თავის თავი, ასე უწყალოთ შეამძიმოს ხორაგითაო!.. ნინომ ის კი არ იცოდა, ლევან რა გარყვნილ მუცლისპატრონი იყო; ეს საძაგელი ქმრის ხასიეთიც მალე იხილა. ლევან ყოველთჳს გათენებისას მოვიდოდა და დილის თერთმეტს საათზედ გაიღვიძებდა, ერთს ორ ჩიბუხს მოსწევდა, შემდეგ მოართმევდენ ჩაის, უშველებლის სტაქნით, რომელშიაც დაუმატებდა ხუთს ნატეხს შაქარს, დაასხავდა რძეს, ერთს ჶრანცუცის პურს შიგ ჩაალბობდა და ისე მიირთმევდა; ხუთს სტაქანს რომ დალევდა, თავის ათის ჩიბუხით შემდეგ ტანთ ჩაიცომდა, ერთს დაუსტვენდა (რომელიც იყო ნიშანი: დროშკა მომიტანეთო), ჩაჯდებოდა და გასწევდა.- არა ვინ იცოდა, სად იყო იმის ბინა და ან როდის დაბრუნდებოდა შინა. რასაკვირველია, ნინოს ამ გვარი ქმრის ყოფა-ქცევა ჰკლავდა, მარამ თავის სულგრძელობით ითმენდა!

თჳთონ ნინო დილით ადრე ადგებოდა და ილოცავდა ჩვეულებრივ; შემდეგ სადილის თადარიგს მისცემდა და ბოლოს, მთელი დღე, ან წიგნებს კითხულობდა და ან ხელსაქმობდა. თუ ქმარი შინა ჰყვანდა და ეძინა, ცდილობდა სახლში არავის გაეფუჩუნა, რომ ლევანს ძილი არ შეურყიოვო და ყოვლის მხრით იმის სიამოვნებაში იყო. ნინო ჰხედავდა, ბედმა რა კაცის ხელში ჩააგდო და რა იცოდა, რა რიგათ მოეშლევინებინა ქმრისთჳს მრავალი ცუდი ქცევა. ჰფიქრობდა, სიმშვიდით მოიტეხსო და იყო მისთჳს თანამკვდარი.- ამასთან ყოველს ქმრის ჟინიანობას აღასრულებდა, ეგებ ამით მოვაგვაროვო; გარდა ამისა, თუმცა ნინო იჭვნეული იყო, რომ ლევან ვახშმათ ძვირათ მოვიდოდა შინ, მარამ, მაინც მოუცდიდა ხოლმე რასაკვირველია, ელენე. ნინოს დედა, ვახშამს ადრე მიირთმევდა და მოისვენებდა, ის კი არ იცოდა, ან სიძე როდის მოდის შინ და ან ნინო როდის წვება,- ნინო კი იჯდა და ელოდა ლევანს, ამ ლოდინში, რა თვალი და გული გადუღამდებოდა, ვახშამიც აღარ იამებოდა და უნდა ისე დაწოლილ იყო ხოლმე. ერთხელ ნინომ, ამ გვარის ლოდინში, დიდხანს წიგნი იკითხა და ამ კითხვაში, ძალიან დაიღალა, ცისკრები დარეკეს - ვერა დაიგო რა, მდივანზედ მიეძინა და მზემ რომ თავი ამოყო, მაშინ თვალი გაახილა, ნახა რომ, სამთელი ძლივღა ბჟუტამდა, ვახშამი ისევ ისე იყო გაშლილი და ლევან კი არსად ჰსჩანდა, მაშინ გულ-მტკივნეულათ და მწარის ღიმილით წარმოსთქვა: დახე გათენდა და ჩემი ქმარი კი არსად არისო, განა ჩემ დღენი, ამ სიამოვნებით უნდა გავატაროვო?

მშვენიერი ნინასთჳს რომ შაგეხედათ, მილეულს მთვარესა ჰგვანდა და იმის ლოყებზედ ვარდი აღარა ყვაოდა.

ერთს დღეს, საღამოხანზედ, ლევან მთვრალი მოვიდა შინა, თავის ამფსონებით და ნინოს უთხრა: სტუმრები მომიყვანია, მშიერები ვიხოცებით, ჩქარა სადილი გვაჭამე და შენც ჩვენთან შეექეციო. ნინომ უპასუხა: დალოცვილო, რაღადროს სადილია და თუ სტუმრები გყავდა მოწვეული, რატომ დილას არ მიბრძანეო. ლევანმა, განა არ იცი, მე დილას შინ არა ვყოფილვარ, ეს სამი დღეა ორთაჭალას საქმე მქონდა, იქ ვიყავიო. მერე რა გვიან არის,- ყოველიდიდი დიდი კაცი საღამოზედ მიირთმევს სადილსაო. ნინო ძალიან შეწუხდა, ასე უცებ სტუმრების მოწვევასა და ეგონა, ორმოცამდინ ქალი და კაცი იქნებაო, ის კი არ იცოდა, ლევანს ვინ მოეყვანა სტუმრათა. რა ნინომ ეს ხალხი დაინახა, მეტის მწუხარებით თვალთ დაუბნელდა და წაქცევას ლამობდა, მარამ ქმრისათჳს უარი ვერ ეთქო, შიშითა და კრძალვითა. მხოლოდ, მეორე ოთახში ძლივს გამოვიდა ბიჭებს თადარიკი მისცა ახალის სადილისა და თჳთონ ღმერთს ევედრებოდა, უცხო, არავინ მოვიდესო და ეს ხალხი ჩემს სახლში არა ნახონო!

ლევანმა თავის ამფსონებით, შვაღამემდის ილოთეს, მრავალი ჭურჭელი და სკამები დალეწეს, შემდეგ ადგნენ და ერთობ საზანდრებით ბაღებისაკენ გასწიეს!!.

რა ბაღში მივიდნენ, ამ მშიერმა ხალხმა, ახლა ვახშამი გააჩაღეს და შექნეს სმეულობა. - ლოთები იმთენს ეცადნენ, რო ლევან დაათრეს, ასე რომ, იქ უგონო შექნილს დაეძინა; მაშინ, რაც ფული ჰქონდა, ჯიბეში, ამოაცალეს, თითონ წავიდნენ წამოვიდნენ და იმას იქ დაანებეს თავი, მძინარეს და უპატრონოთ ერთის ხის ძირას, რა განთიადმა მოატანა, ლევანს შესცივნოდა, თვალი გაახილა, ნახა რომ გვერთ აღარა ვინ ჰყავს, წარმოსთქვა: დახე ის პლუტები რა ოინს მომივიდნენ და ახლა უნდა დამცინონ, ლევან დავათვერითო, ამ სიტყვაზედ ფეხზე წამოდგა, მარამ, ბარბაცი დაიწყო, რადგან თავი ასტკივნოდა და კიდევ ღვინო არ გამოჰნელებოდა. ამ მდგომიარებით, როგორც იყო, ქვეითი წამოვიდა კრწანისიდან, რა აბანოებთან მოვიდა, აქ ერთს მეგობარს მეაბანოესთან შევიდა, ჩიბუხი მოითხოვა, შემდეგ იბანა და რაუნდოდა ფული მიეცა, ნახა რომ ჯიბეში, გროში აღარა აქვს,- მაშინ სთქვა: რავქნა, ათი თუმანი ფული მქონდა და სულ საზანდრებისათჳს მიმიციაო?! მეაბანოემ მოასხენა: თქვენზედ გახლდეს, აბანოს ფული, შემდეგ მიბოძეთო. აქ ლევან დროშკაში ჩაჯდა და შინ მოვიდა, იმ დროს რომ, ნინოსაც ეს იყო მდივანზედ მისძინებოდა ქმრის ლოდინში და ვახშამი ისევ იყო გაშლილი. რა ლევანმა სუფრა დაინახა, შეჰსძახა: ეს მიყვარს შენი, ნინო, რომ ქმრის პატივი იციო!... შიმშილითა ვკვდები შემიბრალეო!... ამ ყვირილზედ, ნინომ თვალი გაახილა, ქმარი რომ დაინახა, გაუღიმილა შემდეგ წამოდგა, მივიდა, გადაეხვია და უთხრა: თუ პური გშიან, მიირთჳო. - ლევანმა ნინოს ხელი წაჰკრა, წაბარბაცა და შეუყვირა: პურის ჭამას, რა შენ დაგეკითხებიო?! ამ სიტყვაზედ მივიდა და ხარბათ ჭამა დაუწყო ხორაგს. ნინოს ალაგს, სხვა ქალი რომ ყოფილიყო, ამ გვარს, ქმრის ალერსზედ, ან გულს შემოიყრიდა, ან იტირებდა და ან ერთს შფოთს ჩამოაგდებდა, მარამ, ნინომ, კიდევ ტკბილს ღიმილით მოახსენა ქმარსა: ხელს რათა მკრამ ჩემო ლევან, შენი ნინო არა ვარო?!...

ამ სიტყვაზედ ლევან გადაეხვია და რამდენჯერმე დასტლოშნა!... თუმცა ამ მხეცს საშინელის ღვინისა და ჩიბუხის სუნი ამოსდიოდა პირიდამ, მარამ, ნინო როგორ შეიმჩნევდა მწუხარებას და ცდილობდა,ეგებ, როგორმე ასიამოვნოს და არ გააჯავროს. - აქ ლევანს კინწი მოსწყდა ბევრის ლოთობისა და ღამის ტეხისაგან, ძილი მოეკიდა: ნინო დაბლა დასო, თითონ კალთაზედ თავი დაუდო და ისე დაიძინა. ნინოსაც, თუმცა არ სძინებოდა, ამის ლოდინში და მტკივნეულებს არ შეიმჩნევდა. შუადღემდისინ ასე ეძინა ლევანს და ნინოც ამ წამებაში იყო, შუადღის დროსღა გამოიღვიძა კნიაზმა, რამდენიმე ჩიბუხი მოსწია, შემდეგ ერთი დაუსტვინა, დროშკა მოართვეს, ჩაჯდა და გასწია! ნინო რა ამ ტანჯვას მორჩა, წარმოსთქვა: დამბადებელო! ადრევ მოწყალე იყავ, ახლა რაღათ აიღე ჩემზედ ხელიო!...

ლევან რომ დროშკით წამოვიდა, მთელი ქალაქი შემოირბინა, რადგან დროშკის ხურუში ჰქონდა და არაოდეს არ მოიწყენდა ასე სიარულსა, შემდეგ ვერაზე გავიდა, ხან აქეთ ეხა ხან იქით, საღამომდის ასე იტანტალა, მინამ თავიდან ღვინის ძალა გამოუვიდოდა, რა გამოფხიზლდა, იფიქრა სად სავიდეო?- შინ მოსვლა ეზარებოდა და ფულიც აღარა ჰქონდა, რომ წასულ იყო სადმე და ისევ უღონობით, სახლს მოატანა, აქ ტყუილათ თავი მოიავანთყოფა და დაწვა. ასე უნდა ვიცოდეთ, რომ ლევანს, შინ არა დააყენებდა რა, გარდა უფულობის მეტი და ამისთჳს ის დღე-დღე არ იყო, როდესაც ფული არა ჰქონდა, ავადმყოფიც მაშინ შეიქნებოდა, უძლურიცა და შინ მოსაქმეცა.- ლევანს მაინც. შინ გულმა არ გაუძლო, მოსწყინდა წოლა და იფიქრა: თუ ფული არ ვიშოვე, არ იქნებაო. ამ აზრით ადგა, ტანთ ჩაიცო და ბაზრისაკენ გამოსწია, აქ ერთი ნაცნობი ვაჭარი ჰყვანდა, ოცს თუმანს ესესხა, ამანაც ორმოცის თუმნის თამასუქი გამოართო და ფული მოსცა. რა ლევანმა ფული ჯიბეში ჩაიყარა, იფიქრა: ეხლა ჩემს დოსტებს ვეღარ ვიპოვი, აგერ დაღამდა ისევ ივან ივანიჩთან წავალ და იქ დროს გავატარებო.

ივან ივანიჩი, ერთი საწყალი კაცი იყო, ყმაწვილ კაცებს მიიწვევდა, ქაღალდს ათამაშებდა და თითონ ქაღალდის ფულით სცხოვრებდა, ჩვენი ლევანიც აქ მობრძანდა შესაქცევათ.

ამ დროს, ნინო შინ იჯდა, გულმა შფოთა დაუწყო, ტკივილები მოუვიდა. ელენემ რომ ეს გაიგო, რადგან ქალი მუცელქმნილი ჰყვანდა, მაშინათვე ბიჭები გაგზავნა, ბატონი მოძებნეთო, რომ, რომ ან ექიმი და ან ბებია ინაღვლოსო.- ბიჭებმა მრავალი ეძებეს ბატონი, მარამ ვერა გაიგესრა. - რადგან ჩვენ ვიცით სადაც ლევანი ბრძანდება, ვნახოთ, იმასაც მტკივნეულება აქვს რამე, თუ შექცევაშია ივან ივანიჩისას.

ივან ივანიჩისას რომ შებრძანებულ იყავით, პირველათ ვერას დაინახავდით, რადგან საშინელი ჩიბუხის ბოლი იდგა, ასე რომ კაცი კაცს ძლივს იცნობდა; შემდეგ ჰნახავდით რომ, რამდენსამე ადგილს სტოლები იყო გაშლილი და ყმაწვილი კაცები ქაღალდს შეექცეოდნენ. ერთს სტოლზედ, რამდენსამე ყომარბაზთ, ლევან ჩაეგდოთ, მალ-მალ ღვინოს დაუსხავდნენ და უგებდნენ ფულებს. აგერ მამლებმა იყივლეს, რამდენიმე, ამ საზოგადოებიდან, თავიანთ სახლები წავიდნენ და ლევან კი მიზარხოშებული წამთ და წამი დაიძახებდა: მოვიდეს ჩიბუხი და ღვინოვო!...

ყომარბაზებმა ასე გახადეს ღვინით ლევან, რომ გაგება აღარაფრისა ჰქონდა; რაც ფული, ებადა, სულ მოუგეს და ახლა მუჭებზედ ეთამაშებოდნენ; რა ისინიც გამოაცალეს ხელიდან; ადგნენ და შინ წამოვიდნენ; ლევანს კი ასე ეგონა, გვერთ კიდევ მიზის ვინმეო და იძახდა: მოდი ორი თუმანი, დაჰკარითო!... ბოლოს ღვინომ დასძლია, ჩიბუხი ხელიდან გაჰვარდა და იქვე მიეძინა!... გამღვიძებელი და პატრონიც აღარავინ ჰყვანდა, რადგან გათენება იყო და სახლის პატრონსაც დასძინებოდა. რა გათენდა, კნიაზმა თვალი გაახილა, ნახა რომ აღარავინ არის, ჯიბეში ხელი ჩაიყო, შიგ რომ თამბაქოს მეტი ვეღარა იპოვარა, წარმოსთქვა: ბიჭოს! ფულები წამიგიაო! ამ სიტყვაზედ წამოდგა, კარში გამოვიდა და გარეთუბნისაკენ გამოსწია. აქ, ერთს ქუჩაში, ერთ ძველ სახლთან მოვიდა, კარები დაარაკუნა, მცირეს ხანს უკან, შიგნიდგან დაუძახეს: ვინ ხარო?- ლევანმა: კარი გააღეთ, ანგელოზების უსტაბაში ვარო! ლევანი ხმაზედ იცნეს, მაშინათვე კარი გაუღეს, წინ ერთი ბებერი მოეგება და შინ შეიყვანა...

ახ ნინო, ნინო! შენ რა მდგომარეობაში ხარ და შენი ქმარი ვის ალერსს და ხვევნაში არის!...

აგერ წირვები დარეკეს რომ, ლევან ძლივს შინ მოვიდა, აქ, წინ მსახური მოეგება, ყური დაუჭირა და მოახსენა: ვაჟის მამა, ღმერთმა ადღეგრძელოსო! ამ სიტყვაზედ ლევანმა ასეთი ალიყული ჰკრა ბიჭსა, რომ საბრალომ, სამჯერ ალაყმალაყი გადაიარა. მაშინ ბატონმა შეუძახა: არა, შე არამზადავ, კინაღამ ყურები დამახიე, განა მე არ ვიცოდი რომ ვაჟი მეყოლებოდაო! ლევან რომ მაღლა ავიდა, აქ ელენე მოეგება და შემოსძახა: გენაცვალოს ელენე, სად ხარ შვილო? რამდენი გაძებნიე, შენმა დაბერებამა, ექიმი გვინდოდა, კინაღამ ნინუცა ხელიდამ არ გამომეცალაო!... ამ სიტყვაზედ ლევანმა უპასუხა: შეკურთხეულო, კაცს ათასი საქმე მაქვს, თავბედისა აღარა გამიგიარა... ექამდინ, ერთს რუსთან ვიყავ, არზებს ვაწერინებდიო!... მერე, ერთი ეს მიბრძანე, მე რა ბებია ვარ, რომ შინ ვყოფილ ვიყავ? ან ნინოს საექიმო რა სჭირდა, დედაკაცი კამბეჩსა ჰგავსო!... ელენემ, განცვიფრებით წარმოსთქვა: რას ამბობ შვილო; გენაცვალოს ელენე!... ჩემი ნინუცა როგორი კამბეჩია?!... კინაღამ არ მომიკვდა, მარამ ჩემმა დედამ ღმერთისამან შეგიბრალა და ვაჟიც მოქცვაო! ამ სიტყვაზედ ელენემ სთხოვა ლევანს ერთი ძიძა გვიშოვე სადმეო... ლევანმა დამშვიდებით მოახსენა: რას მიბრძანებ, შენი ჭირიმე, დედავ, ჩემს შვილს რა ძიძა უნდა? - თითო ყლუპა ღვინო ჩააყლაპეთ, თჳთო საათში, რომ ყუათიანი გამოვიდესო! ელენემ, გაოცებულმა, უპასუხა: შვილო, ყმაწვილის გაზდა, ღვინით ვის გაუგონიაო?!... ლევანმა, ელენეს ყური აღარ ათხოვა, ოთახში შევიდა, ნინოს დაჰკოცნა, ცოტას ხანს გვერდით მოუჯდა, შემდეგ შვილი მოაყვანინა, უალერსა და მცირეს ხანს ჰქონდა მისი ტრფობა.- ნინოს ძალიან იამა, ლევანისაგან ამ გვარი ქცევა, რადგან ნატრული იყო ქმრის ალერსსა!... მარამ ლევანს ვერც ცოლმა და ვერც შვილის ყოლამ, ვერ ჩაუგდეს გულში სიყვარული, - ორ საათს უკან, წამოდგა და უთხრა: მე წავალ, ძიძას ვიშოვიო. ამ სიტყვით კარში გამოვიდა და ისევ ეშმაკის გზას შეუდგა!

ნინო კი სიხარულისაგან აღარ იყო, ვაჟი რომ მიეცა. მალმალ მიაყვანინებდა, გულში ჩაიკრავდა დაჰკოცნიდა, ხან თითონ ძუძუს მოაწოდებდა და ჰქონდა ესრეთ, მისი ალერსი. - იმისთჳსაც, ხშირათ წარმოსთქვამდა: გმადლობ შენთჳს უფალო, რომ ამდენს მწუხარებასთან, შვილიც-არის ნუგეშათ გამიჩინეო!...

აშიყნი. ლოტო.

გორის მაზრასთან მტკვრის... პირსა, ერთი მშვენიერი სოფელი იყო, მახლობლათ, უცხო ტყე და მინდვრები ჰქონდა! ერთს საღამოს ხანს, წყლის პირს, დაფიქრებული ყმაწვილი კაცი დადიოდა, რა დაიღალა, მწვანეზედ დაჯდა და უყურებდა რომ, წყალზედ, წყნარათ, ტივი მოცურავდა, მარამ მახლობლათ რომ შაეხედა ვისმე ამ ყმაწვილისათჳს ცხადათ შეატყობდა, რომ ამისი აზრი და ფიქრი სხვაგან ჰფრინავდა.- რა ტივმა ჩაიარა, ყმაწვილმა კაცმა ამოიოხრა და წარმოსთქვა: აგერ ერთი წელიწადია,რაც მოვშორდი იმ ქალსა, საითაც ეს ტივი მიცურავს და სადაც ჩემი სიცოცხლე დაუტევეო!... აგერ ერთი წელიწადია, რაც თავი მოვარიდე მშვენიერს ნინას, რათა გონებიდამ გადამეგდო, მე იმის სიყვარული, მარამ ვაიმე, რომ იმის მოშორებამ, უფრო გამიძნელა წყლულიო!... ვგონებ ამ სიტყვებიდან სცნობს წარმკითხველი, რომ, ეს ყმაწვილი კაცი, ჩვენი ალექსანდრე იყო.

მცირეს ფიქრს შემდეგ, ალექსანდრემ, კიდევ წარმოსთქვა; ტყუილია ჩემი აქ ცხოვრება, - არც ცოცხალში ურევივარ და არც მკვდარშიაო! ამასთან დაუმატა: ვისთჳსაც მე ამ ჭირს ვითმენ და ვისაც თავი შევსწირე, სჯობს რომ ისევ იმის ყურებაში მოვკვდე, ვიდრე შორიდან ვივაგლახოვო. ამ აზრით მეორეს დღეს, თავის მოხუცებულის თევდორით, ქალაქისაკენ გამოსწია. რა თფილისში მოვიდა, სალამაძიანთ პირდა-პირ სახლში დაიჭირა, რომ ეგების, აქედან, ნინოს თვალი მოვკრა ხოლმე და იმითი მაინც ვინუგეშოვო.

ნინომ, რასაკვირველია არ იცოდა ალექსანდრე ქალაქში მოსვლა. ეს იყო ახლათ ქვეშაგებიდგან ამდგარ იყო და სწუხდა რომ, რამდენიმე დღე იყო ლევან შინ არ შემოსულო იყო. ელენეც სიძის ყურებით გადაყრუვდა და იმისმა ყოფა ქცევამ სიბერე მოუსწრაფა: ამასთან ბევრი გაბმული საქმები ჰქონდა მამულების საგანზედ, მარამ მადევარი და გულის შემატკივარი არავინ უჩნდა,- ერთს დღეს ელენემ ნინოს უთხრა: შვილო, ეს ამთენი საქმები გვაქვს,შენი ქმარიც არას დასდევს და არ ვიცი რა უწამლოთო? ნონომ მოხსენა: მოდი, დედავ, ნათლიას შეუთვალეთ, ეგები მოვიდეს, ან თითონ ითაოს და ან იშოვნოს ვინმეო. ელენეს, ქალის რჩევა მოეწონა, მარამ წარმოსთქვა. რა ვქნა შვილო, შენი ნათლია დიდკაცობს, აღარა გვკადრულობს და მაინც კაცს გაუგზავნი, ეგებ გვირჩიოს რამეო. - ამ აზრით, ელენემ წიგნი მისწერა ნინოს ნათლიას, გრიგოლ სირიმოვს და თავის დარდი აცნობა.

ნინოს ნათლია, ერთი ამპარტავანი კაცი იყო, არავის საქმეს კისრათ არ იდებდა ხოლმე; რა ელენეს წიგნი მოუვიდა, იფიქრა, ჩემს ნათლიდედას უარი არ ეთქმისო და მე იმის დევნის თავი კი არა მაქვსო. არ ვიცი რა უწამლოვო?... ამ ფიქრში რომ იყო, ბიჭი შემოვიდა და მოახსენა: ალექსანდრე მერცხალაძე გახლავთ, თქვენი ნახვა უნდაო. გრიგოლმა რომ ალექსანდრეს მოსვლა გაიგო, წარმოსთქვა: იფ, რაკი ბედზედ შამესწრაო!... ამ სიტყვით ბიჭს უბრძანა, მოახსენე მობრძანდესო, და თითონაც კარებთან მიეგება- რა ალექსანდრე შინ შემოვიდა, გრიგოლ გარდაეხვია, დაჰკოცნა და სკამი უთავაზა. აქ ამათ ერთმანეთი მოიკითხეს. მცირეს ხანს შემდეგ, გრიგოლ სირიმოვმა წარმოსთქვა: ალექსანდრე, შენთან ერთი სათხოვარი მაქვს და სიტყვა მამეც რომ აღმისრულებო. ალექსანდრემ, თუ შემიძლიან, დიდის სურვილითაო.

აქ გრიგოლმა უამბო ელენეს ყმის და მამულისა ვითარება, იმითი გარემოება, მდგომარეობა, ვინაობა,და სთხოვა, ეს საქმე შენ ითავე, რადგან მე არა მცალიანო. ალექსანდრემ რომ ეს ამბავი გაიგო, არ იყო რომ სიამოვნება არ მოეცა, თუმცა არზების წერას და დავიდარაბას სიკვდილივით ერიდებოდა მარამ იფიქრა: რაკი შემთხვევა მომეცა, ნინოს ხშირათ ნახვისა, იმის გულისათჳს რას არ ვიკისრებო!... ამ აზრით გრიგოლს უთხრა: თუმცა მე მაგ გვარს საქმეებს ვერიდები, მარამ, შენს თხოვნას უარი არ ეთქმისო; მხოლოთ წამიყვანე, გამაცანი და აცნობე რა საქმისათჳსაც მიმიყვანო. გრიგოლმა ამ სიტყვაზედ, არა უპასუხარა ალექსანდრეს, რადგან თჳთონ წასულა ეზარებოდა ელენესთან, მხოლოდ მივიდა სტოლთან, წიგნი დაწერა, ეს წიგნი ალექსანდრეს მოსცა და უთხრა: აი ეს იქნება შენი წინამძღოლი, ამ წიგნით ელენესთან მიბრძანდი და ქვრივ-ოხერს უპატრონეო.

მეორეს დღეს წირვების დრო იყო, ელენემ ლოცვა გაათავა და ნინო კი თავის პაწაწია ვაჟს ეალერსებოდა. ამ დროს ბიჭი შევიდა და მოახსენა: ვიღაც რუსი გახლავთ, თქვენს ნახვას მდომულობსო. ელენე საკვირველათ გაოცდა, ვინ რუსი იქნება და ან ჩემთან რა საქმე ექნებაო?!... ნინომ, იქნება რისთჳს არის, მოიწვიეთო, და თჳთონ მეორე ოთახში გასვლა დააპირა, მარამ დედამ უთხრა: შვილო, შენ რომ მიხვალ მე იმ რუსთან მარტო თავს მანებებო?... ან რა უთხრა, რომ არა ვიცირა?... აქ იყავ, რომ შენ ელაპარაკოვო. შემდეგ მიუბრუნდა ბიჭს და უბრძანა: მოახსენე, მობრძანდესო!

კარები გაეღო, ალექსანდრე შემოვიდა, ელენეს და ნინოს თავი დაუკრა და მოხუცებულის გრიგოლის წიგნი მიართვა.

ნინომ რომ ალექსანდრე დაინახა, ასეთი სიამოვნების ზარი დაეცა, რომ კინაღამ იქვე არ გადაიქცა!.. რამთენსამე წუთს, დიდი ხნის უნახავნი აშიყნი, ტკბილის ჟრჟოლას და განცვიფრებაში იყვნენ; ელენე კი წიგნს კითხულობდა. მცირეს ხანს შემდეგ, ნინომ რუსულათ ჰკითხა ალექსანთრე: რომელს წმინდას უნდა დაუმადლო, რომ შენ გხედავო?!... ალექსანდრემ უპასუხა: ჩემს ჟინს და მოუთმენელობასაო!... აქ ნინომ სკამი უთავაზა და უთხრა ღმერთმა გადაგიხადოს სამაგიერო, ეს მითხარ, როგორც ძვირი სტუმარი ხარ, ისე მოკლეს ხანსაც დარჩები, თუ მალე წახვალო? ალექსანდრემ იმედი მაქვს, თქვენი ხშირი სტუმარი შევიქნა, თუ არ დამითხოვოთო!... მარამ ღმერთის გულისათჳს, ერთი ეს მიბრძანე: ვარდი ნარგიზზედ რათ გაგიცვლიაო?!... ნინომ მიუგო: რატომ არ გიკვირს რომ, ჩემმა ბედმა აქამდინ სრულებით არ დამაჭკნოვო! ალექსანდრემ ჰკითხა, გულმტკივნელათ: მაშ უბედური ხარო?! ნინომ უპასუხა: თუ დრო მექნება როდისმე ყველასა ჰსცნობო... აქ ელენემ კითხვა შეასრულა. რა, გაიგო რომ ეს ყმაწვილი, მერცხალაძე იყო, რომელიც, ერთ დროში, ნინოს თავსა სთხოვდა, მობრუნდა ალექსანდრეს და უთხრა: თქვენმა მზემ, მინამ ამ ჩვენი ნათლიის წიგნს წავიკითხავდი: რუსი მეგონევითო!... გმადლობ გრიგოლს და უმეტესათ თქვენ, რადგან გიკისრიათ ჩვენი შემწეობა, რომლისათჳსაც, თუ მე არა, - ღმერთი გადაგიხდის სამაგიეროსაო! ალექსანდრემ, ამ სიტყვაზედ, მდაბლათ თავი დაუკრა ელენეს და მოახსენა: გრიგოლისა მე დიდი პატივის ცემა მაქვს და იმის ნათესავისთჳსაც, რასაკვირველია, თანამკვდარი ვიქნებიო!... აქ ელენემ უამბო ვითარება თავის საქმისა და სთხოვა, რომ ჩემს სახლში დაუკითხავათ მობრძანდი ხოლმეო. ამ დღიდამ, ალექსანდრე ხშირი სტუმარი და თითქმის შინაგანი კაცი შეიქნა სალამაძიანთი.

ერთხელ ნინო, და ელექსანდრე ოთახში ისხდნენ და ნინო შესჩიოდა თავის მწუხარებასა და მდგომიარებასა. ამ დროს, პატარა ყმაწვილი შემოიყვანეს, ნინომ ხელში აიყვანა შვილი, დაჰკოცნა და წარმოსთქვა: აი ალექსანდრე, ღმერთმა, ამთენს ბოროტთან, ნუგეშათ ეს გამიჩინა! და ახლა შენ ბრძანე, ვისა ჰგავსო? ალექსანდრემ ყმაწვილი გამოართო, უალერსა და ნინოს უპასუხა: ვარდზედ ასკილი უმყიათ, მარამ ვარდს თავის ნორჩი ამოუხეთქია და ვარდი მოუსხავსო!... ნინომ მწარეთ გაიღიმილა და ამოიოხრა! ალექსანდრეც დაფიქრდა, მცირეს ხანს შემდეგ წამოდგა, ყმაწვილი ნინოს მიაწოდა და უთხრა, მადლი უფალს. რომ შენ კიდევ ნუგეში მოგცა, მარამ ჩემთჳს ნუგეში სადღა არისო?!... აქ ალექსანდრემ ვეღარ შესძლო ყმაწვილის ყურება, რადგან მოიგონებდა დაკარგულს ბედნიერებას და სტანჯავდა აწინდელი მდგომიარება ნინასი, - გამოეთხოვა, შინ მოვიდა და ერთი კვირა სალამაძიანთსა აღარ გაიარა.

ნინო წუხდა, ალექსანდრემ რათ დამივიწყაო? ლევანიც ამ ერთს კვირაში ორჯელ არ შემოსულ იყო შინა. იჯდა საწყალი ქალი ოთხს კედელ შუა და ჰფიქრობდა: ნეტა ჩემი აწმყო, კეთილათ შეიცვლება როდისმე, თუ არაო?!... ამ გვარის მწარის ცხოვრებით განვლო ერთმა წელიწადმა, შემდეგ მეორემ მესამემ და აგერ მეოთხე წელში გადადგა ნინოს გათხოვება, მარამ, ამისთჳს ბედმა, მაინც, საუკეთესოთ არა შესცვალა. ნინოს, დღე და დღე ფერი და მშვენიერება ეკარგებოდა და ვარდის ფერი ლოყები, ზაფრანის ფრათ შეცვლილ იყვნენ; მხოლოდ ისევ ის მშვენიერი თვალები ჰქონდა, თუმცა ამათშიაც ცეცხლი ნელდებოდა!..

ერთს დღეს ქებულაძიანთ ქალებმა თქვეს: სირცხვილი არ არის ჩვენთჳს, რომ ნინოს არ მოვიკითხავთ; მწუხარებაში სადმე თურმეა; მერე, ჩვენთჳს თანამკვდარი ქალი, აგერ ოთხი წელიწადია რაც არ გვინახავსო. ერთმა ქალმა სთქვა: ასე ამბობენ, ქმარს თურმე ნინო არსად დაჰყავს და არცავის იმასთან ატარებსო, მეორე ქალმა წარმოსთქვა; რაც ნინო გათხოვდა, აღარ მინახავს, მაინც წავა ეხლა და ვნახავ, თუნდ რომ ვიცოდე, იმის ქმარი შემჭამდესო! ყველამ ერთობ წარმოსთქვეს: წავიდეთ, ვნახოთო!!... ერთმა ქალმა სთქვა; მოდი ნინუცას წიგნი მივწეროთ და თუ აღკრძალული არ არის იმისი ნახვა, მაშინათვე დაგვიბარებსო. ამ სიტყვით ქალებმა ნინოს წიგნი მისწერეს და ელოდნენ პასუხს.

ამ დროს, ნინო და ალექსანდრე ერთათ ისხდნენ და ნინო ეუბნებოდა: დედამ გუშინ მიბრძანა: ერთი ხელსაქმე რამ გააკეთე და ალექსანდრეს მიართჳო, გულს დაედებაო! ხომ ჰხედავ ჩვენთჳს როგორ ცდილობს და საქმები კარგათ მოჰყავსო... ამ სიტყვაზედ ნინომ გაიცინა და განაგძელა: ხელსაქმის თავი კი აღარა მაქვს და ეს გიშრის კრიალოსანი, რადგან ძალიან მიყვარს, სახსოვრათ მიირთჳო! ალექსანდრემაც ღიმილით მიუგო: მე ქრთამების ნაჩვევი არავარ და იმისთჳს ვერ ვიკისრებ კრიალოსნის აღებასო და თუ იმას ბრძანებ, სახსოვრათ იყოსო, ესეც კარგათ იცი, რომ ჩემგან შენი დავიწყება ძნელია; მარმ,(მარამ,) რადგან მე ოდესმე მსურდა, შენის ჯაჭვით დავბმულიყავ და იმის ღირსი ვერ შევიქმენ, ეს კრიალოსანი, ჯაჭვის სამაგიეროთ მქონდესო!... ამ სიტყვაზედ კრიალოსანი ჩამოართო ნინოს და მაჯაზედ გაიკეთა. ესენი ამ ლაპარაკში იყვნენ, ბიჭი შემოვიდა და წიგნი მოართო ნინოს. ამ ქალმა რომ წიგნი წაიკითხა, სიამოვნებით გაიღიმილა და წარმოსთქვა: განა მეგობრებს კიდევ ვახსოვარო?!... შემდეგ დედას მოახსენა: ქებულაძიანთ ქალებს ჩემი ნახვა ჰსურთ და არ ვიცი რა შეუთვალოვო?...ელენემ, სთხოვე მობრძანდნენო, ნინომ კიდევ მოახსენა: თქვენს სიძეს რომ ეწყინოს? განცვიფრებულმა ელენემ, გაჯავრებით წარმოსთქვა. ეს რაღა ღმრთის რისხვა არის, შენს ტოლს ქალებს აქ მოსვლა როგორ დაეშლებათო! რა დედას დასტური აიღო, ნინომ, ქალებს მისწერა, მობრძანდითო და იმათაცდიდხანს აღარ ალოდინეს ნინო, სიხარულით მოუცვიდნენ და ბევრის კოცნით თითქმის დაღალეს. ერთი ქალი ეუბნებოდა. რავქნა, ვეღარა გცნობ, განა ისევ ის ჩვენი ნინუცა ხარო?... მესამემ: უშენობა ძალიან დაგვეტყო, შენმა გარდამ, რატომ ასე დაგვივიწყეო? ნინომ არ იცოდა, რომლისათჳს მიეგო პასუხი. ამ ქალების მოსვლა ძალიან იამა, მოიგონა წარსული დროება და ღიმილით უთხრა: ქალებო, ჯერ დაბრძანდით, რომ ჩემი ვითარება გიანბოთო. რა ქალები დასხდნენ, ნინომ თავის პატარა მოტიტინე შვილი გამოიყვანა და უთხრა: ამის ყარაული ვარ, ვერ მოვშორებივარო!... ქალებმა რომ ნინოს შვილი ნახეს, ძალიან იამათ, მრავალი კოცნეს და უალერსეს, ასე რომ დედა თუ არ მიშველებოდა, ყმაწვილს დაასუსტებდნენ მეტის კოცნით... ამათმა მაყურებელმა ალექსანდრემ იფიქრა: აქ ჩემი საქმე არ არისო და შინ წავიდა. ნინო და ამის სტუმრები ძალიან გამხიარულდნენ, რადგან დიდი ხანი იყო, ერთმანეთი არ ენახათ, შემდეგ ლოტო გაჩაღეს და მოიგონეს თავიანთებური სიცილი და მხიარულება. ესენი რომ ამ სიამოვნებაში იყვნენ, ამ დროს კარები გაეღო და ლევან შემოვიდა საშინელი მთვრალი. აქ რო ქალები დაინახა, ნინოს შიეუტია. განაჩემი სახლი ხოჯის აბანოა, რომ ამდენი ხალხი შეგიყრიაო?!... ქალები ჯერ ლევანს კარგათ არ იცნობდნენ და განცვიფრდნენ, იმის ამ გვარს უპატიურს ლაპარაკზედ. - ნინომ კი, ამ სიტყვების გამგონემ, ერთი შეჰყვირა და გულს შემოეყარა.- იმისმა შეწუხებულმაგულმან, მეტი ვეღარ აიტანა! ქალები მისცვივდნენ ნინოს, მოსაბრუნებლათ, ერთი წივილ კივილი შეუდგათ... ლევან კი უყვიროდა: მაგით მე ვერ მომატყუებო!.. შემდეგ ქალებს მოუბრუნდა და უთხრა; ჩემს სახლში თქვენ რას პეიტრობთო?!... ქალებმა რა ნინო მოაბრუნეს და თავის საწოლში შეიყვანეს, ერთობ სთქვეს: ახლა კი წავიდეთ, ამ კაცი ჭამიამ არ დაგვყლაპოსო!... ერთმა ქალმა წარმოსთქვა: შენი ბრალი, ბეჩავ, ნინო, მეგ ძნელ კაცის ხელშიაო! ერთობ ქალებმა მიუგეს: მართალს ამბოფო, ნინო შესაბრალისიაო!... ასე სთქვეს და შინათკენ წამოვიდნენ.

იმ ღამეს ნინო საშინლათ გააცხელა; თავ-ბედისა ვეღარა გაიგორა. საბრალო დედაც ბალიშთან უჯდა ნინოს, ხან ტიროდა და ხან ლოცულობდა. ლევან კი იმ ღამესვე გარეთ გამოვიდა და არ ვინ იცის, საით წავიდა. მეორეს დღეს ნინომ ცოტა მოიხედა, გუშინდელი ამბავი მოაგონდა, ტირილი დაიწყო და წარმოსთქვა: დამბადებელო! თუ სიცოცხლე გამიმწარე, სიკვდილს მაინც ნუღარ დაიშურებ ჩემთჳსაო!...

მკითხავი. ბოლო ამისა.

ელენე ცხადათ ჰხედავდა, რომ ამის ქალისათჳს საჭირო არ იყო ქმარი მდიდარი და დიდის კაცის შვილი, ოღონდ ყოფილ იყო მშვიდი კაცი და ცოლის სიყვარული და პატივის ცემა ჰქონოდა. საბრალო მოხუცებული ამ საგანში ძალიან მოტყუვდა და ძრიელ ძვირათაც დაუჯდა ეს შეცდენა. ნინო უფრო და უფრო ავათ შეიქნა: ლევან კი ცუდს ქცევაზედ ხელს არ იღებდა. ერთხელ ელენემ იფიქრა რა ვქნა, ჯადო ხომ არ გვიყო, მოდი ერთი მკითხავს დავიბარებ, თუმცა ვიცი რომ, დიდი ცოდვა არისო, და ამ აზრით მკითხავი მოაყვანინა.

მკითხავი ერთი გამოქნილი თათრის მოლა იყო და როგორც იტყვიან, ცხრა თოკში გამძვრალი. ამასთან ეს თათარი თავის ხელობას ძალიან აჭეშმარიტებდა და დიდის საიდუმლოებით მოქმედობდა ხოლმე. რა სალამაძიანთსა მოვიდა, ელენეს ჰკითხა რა სამსახურისათჳს მიბრძანებთო? ელენემაც ცალკე ოთახში შეიყვანა და უთხრა: იმ დღეს აქ ქალები გყვანდნენ სტუმრათა, ჩაის კოვზები დავკარგეთ და ვერ გვიპოვიაო. ამას გარდა, ჩემი ქალი სულ ავად მყოფობს და ქმარსაც არ უყვარს, არ ვიცი რა მიზეზიაო?

მოლა დაფიქრდა, უბიდან ერთი წიგნი ამოიღო, გაშალა, დიდხანს იკითხა და წარმოსთქვა. თქვენ ჯადო გაქვთ ნაქნარიო და ეხლავ ვიპოვიო, ოღონდ ერთს მსახურს უბრძანე, რაც უთხრა ის აღასრულოსო. მსახური რომ შემოვიდა, მოლამ წაიყვანა სამზარეულო დააგვევინა და უთხრა ნაგავი გადაყარეო. ბიჭმა, ჩვეულებრივ, წაიღო ნაგავი და სიზარმაცით იქვე ამოსავალს კიბესთან დაყარა. მაშინ მოლა მივიდა და იქ ადგილი გაათხრევინა, რამდენიმე სხვა და სხვა ნაკუწები ამოჰყვა ნათხარს, მოლამ აჰკრიფა და მოახსენა ელენეს: აი ჯადოები კიბესთან იყო დაფლულიო, ახლა ფიქრი ნუღარაფრისა გაქვსთ, საქმე თავის თავად შესწორდებაო. ელენემ რომ ეს ნაკუწები დაინახა, შეჰყვირა: დახეთ თქვენი ჭირიმეთ! ეს ჩემი სიძის ახალუხის ნაკუწი, ეს ჩემი ქალის კაბის ნაჭერი და ვინიცის რა ნაჭრები არ არის აქაო!.. გასაკვირველი არ არის, რომ მოლამ კიბესთან ნაჭრები ამოთხარა; ამიტომ რომ, მსახურები ყოველთჳს ნაგავს კიბესთან დაჰყრიდნენ ხოლმე, მკითხავი რა ამას მორჩა, ახლა კოვზების ძებნას

შეუდგა, მოლა ძალიან ეშმაკი და მოხერხებული კაცი იყო და ამ საგანისათჳსაც, კარგი ოინი მოეგონებინა. ჯერ ერთობ მსახურები დაიბარა და უთხრა: ხომ ნახეთ, ჯადოები რა რიგათ ვიპოვეო? ახლა ეს უნდა იცოდეთ, მე თჳთონ ჯადოს გავაკეთებ, კოვზები რომ დაკარგულა, ისინი უნდა გამოვაჩინოვო; თუ ხვალამდის კოვზები ვერ ვიპოვე, ვისაც ისა აქვს, შეულოცავ, რომ სულ ზეზეურათ დაიწოსო. აქ საწერ კალამი ამოიღო, ყველას სახელები დასწერა: ბატონებისა, მსახურებისა და სტუმრებისაც, ვინც ამ სახლში ყოფილ იყვნენ: შემდეგ უთხრა მსახურებს, თქვენ ყველამ ამაღამ თჳთო კალთა მიწა დააგროვეთ; ხვალ იმ მიწაში უნდა კოვზები გამოვაჩინოვო. მსახურები ისე მოიქცნენ, როგორც მოლამ დაარიგა და ერთმა მათგანმა, რომელსაც კოვზები მოეპარა, იფიქრა: მოდი მიწაში ჩავატან, თორემ ეს მოლა ხვალ სულ ცეცხლს მომიდებსო!...

კოვზებიც იპოვეს ტყუილი ჯადოებითა, მარამ ამან ნინოს ავადმყოფობა და ლევანის საძაგელობა არ შეუმსუბუქა. ნინო ვარმისაგან იყო ავათ, დღე და დღე უფრო სნეულდებოდა და პატრონი ვინ იყო? ლევან ამას არ მოჰხედავდა და თუნდ მოეხედა კიდეც, უფრო გულს გაუხეთქდა ცუდის ქცევით. ისევ ნინოს მანუგეშებელი და პატრონი ალექსანდრე იყო.- აგერ სამი კვირა გავიდა, რაც ნინო ქვეშაგებათ ჩავარდა და ალექსანდრეს, ლევანის მორიდებით, ექიმი ვერ მოეყვანა, თუმცა საჭიროთ ჰხედავდა. ერთს დღეს ნინო ძალიან შემძიმდა, ალექსანდრეც გვერდითა ჰყვანდა და ანუგეშებდა. ნინომ მოიხედა და უთხრა შენმა გარდამ, ალექსანდრე, ჩემი იმედი ნუღარავის ექნებაო; მე ვგრძნობ, რომ სააქაოს პირი აღარა მაქუსო!... ალექსანდრემ მკაცრათ უპასუხა: სულმოკლეობას მე მაჩემებდი და შენ კი უფრო ყმაწვილურათ სულმოკლეოფო!- საიმისო რა გჭირსო? თუ გინდა ექიმს მოვიყვანო. ნინომ მიუგო, მე ვგონებ ექიმი ვეღარას მიშველისო,- აგერ რამდენ ჯერმე პირიდან სისხლი ამომივიდაო... ამ სიტყვაზედ ნინოს გულის ფრიალი მოუვიდა და ბოლოს გულსაც შემოეყარა. ალექსანდრე ძალიან შეშინდა, მიჰვარდა ნინოს, მოაბრუნა და უთხრა: კარგია შენის თავის ჭირიმე, ძალათ თავს რაზედ იკლამო?!... ნინომ რომ მობრუნდა, გოგოს დაუძახა და უბრძანა. ყმაწვილი შემომგვარეო. რა ნინოს შვილი მოჰგვარეს, გულში ჩაიკრა და კოცნა დაუწყო. შვილმა პაწია ხელები მოჰხვია დედას, კისერზედ, თავი ყელში ჩაუგდო და ეალერსებოდა. შემდეგ დედას ჰკითხა: დედა ლათა სენა ფუფუა? ნინომ წარმოსთქვა: გულმტკინველათ:რა ვქნა შვილო, ავათ ვარო. ამ სიტყვაზედ ნინომ თვალები დახუჭა, შვილმან ჰკითხა კიდევა: დედა სენა ნანა?- ნინომ ცრემლით უპასუხა: ჰო შვილო, ნანა... ამასთან ნინომ დაუმატა. იქნება ასე ნანა, რომ ვეღარც კი გავიღვიძოვო!... ალექსანდრე, ამათი მაყურებელი, ძრიელ გრძნობაში მოვიდა, ცრემლები გადმოცვივდა, მარამ, მსწრაფლათ მოიწმინდა რომ არავისთჳს შეემჩნევინა და რა ნახა, რომ ნინოსაც ძალიან აწყენდა და დაასუსტებდა ამ გვარი შვილის ალერსი, გოგოს უბრძანა და ყმაწვილი გააყვანინა. თითონ წამოდგა და ნინოს უთხრა: მე წავალ, ექიმს მოვიყვან. თუ არას გაგკურნებს, ხომ არას გავნებსო. ამ სიტყვით გამოვიდა და მსწრაფლად ექიმი მოიყვანა.

რა ექიმმა ნინოს სნეულების ვითარება გამოჰკითხა, ალექსანდრე კუთხეში გაიყვანა და უთხრა: ცოდო არ არის ამისთანა მშვენიერი ქალი დაგიჭლექებიათო?! ძნელიღა არის მაგის მორჩენა, მარამ ჩემის ღონის ძიებას მივიხმარებ და ვეცდებიო. ექიმის სიტყვაზედ, ალექსანდრე ძალიან შეშინდა და ვედრება დაუწყო; ნინომ თვალი მოჰკრა ამათ ჩურჩულს და უთხრა ალექსანდრეს: ნუღარ აწუხებ ექიმს, ვიცი მაგის სწავლა და ხელოვნება ჩემთჳს ამაო არისო!... ამ სიტყვაზედ კარები გაეღო, ლევან შემოვიდა და ეს ხალხი რომ აქ დაინახა, ნინოს მიუბრუნდა და წარმოსთქვა: ახლა რაღას იტყვი, კარგო დედაკაცო, ესენი ვინ გახლავანო?!... ასე სთქვა და კარში გამოვიდა. ამ სიტყვაზედ ნინოს გულს შემოეყარა რადგან ქმარმა არ იცოდა გარემოება და ტყუილი, ეჭვი მოიტანა ნინოზედ. - ექიმმა რომ ეს გაიგონა წარმოსთქვა: ვინ იყო ეგ კაცი, ეს ქალი ხომ მოკლაო!... ამ სიტყვით მიჰვარდა ავად მყოფს და სასუნებელით ძლივს მოაბრუნა. რა ნინომ თვალი გაახილა, დაიძახა: ლევან ლევან, აქ მოდი, მოჰხედე შენს ნინასაო!... მარამ ლევანს აღარ ესმოდა ნინოს ძახილი და ვედრება!...

ლევან რომ კიბეზედ ჩადიოდა, აქ ელენე დაჰხვდა და უთხრა: შვილო, სად მიხვალ, ცოლი გიკვდება და რატომ არა ჰპატრონობო?! ლევანმა უპასუხა: პატრონებათ იქ არ ეყოფიან, კუროები რომ უსხედანო!- ელენემ შექნა ფიცილი, ექიმი არისო და დაუწყო ვედრება, ნურსად წახვალო. ლევანმა: მე არსად წავალ, მაგრამ ამას კი ნუ იფიქრებ, რომ მე შენს ქალს მოუჯდე გვერდითაო: ვისაც ჩემი თავი არ უნდა, არც მე ვინდომებ იმასაო! ელენე ბევრს ეფიცა, მარამ ლევანის თავში და გულში ჭეშმარიტება და გრძნობა ვერ შეიყვანა.- აქ ლევან შემობრუნდა სახლში, სუფრა გააშლევინა, შემდეგ შვილი გამოაყვანინა, დაიწყო ღვინის სმა და უსუარი ყმაწვილიც ასე დაათრო, რომ იქვე უგონოთ დააგდო; თითონ წამოდგა და ისევ ეშმაკის გზას გაუტია!...

ნინოს თუმცა ექიმმა ბევრი უწამლა, მრავალი თხის რძე ასო, ზურგზედ ქილები და კოტოშები ჰკიდა, რამდენჯერმე ცხელს წყალში აბანა მარამ, უკეთობა ვერ დაატყორა, ასე რომ ალექსანდრეს გაუტყდა და უთხრა: მაგ ქალის მორჩენა ძნელია და მე იმედი გარდამიწყვეტიაო. ესეც იცოდე, თუ ერთი რამ კიდევ ეწყინა, ხუთს საათს ვეღარ შესძლებსო. ამ ამბის გამგონე ალექსანდრე, ასე შეწუხდა, ხანჯალი რომ დაეცათ ვისმე, წვეთი სისხლი არ გამოუვიდოდა... ბოლოს იფიქრა: რა ვქნა მე ხომ მოხუცებულ დედას ვერას გამოუცხადებ და ქმარს უნამეტნავესათაო და არ ვიცი რა წყალში ჩავარდეო! ისევ სჯობს ამ მწუხარების მოროტმა მარტო მე დამღრღნასო!...

ლევანმა რომ შვილი დაათრო, ეს ამბავი არავინ იცოდა. მოახლებმა ყმაწვილს ძებნა დაუწყეს; მოვიდნენ, ნახეს, რომ ხალიჩაზედ გორავს ეს უცხო მოტიტინე ბალღი; გონებაში ვეღარ ჩააგდეს. მაშინათვე ელენეს მოახსენეს, ყმაწვილი ავათ არისო. მრავალი შინაური წამლები ასვეს, ექიმიც მოიყვანეს, მარამ ყმაწვილს კუჭის ანთება მოუვიდა და რამდენსამე საათში თან გაიტანა. ამ პატარას სიკვდილზედ ასეთი წივილ კივილი შეიქნა, რომ კაცი ერთს თოფის მანძილზედ გაიგონებდა: ეს ხმა ნინოსაც მოესმა და როგორღაც გულმა შეუტყო, რომ ამის თავს რაღაც უბედურება არის. გოგო მოიხმო და უბრძანა, ყმაწვილი აქ შემოიყვანეო. - გოგო ასე გარინდდა და გასტერდა, რომ ალაგიდამ ვეღარ დაიძრა. ნინომ კიდევ განუმეორა ბრძანება. - მოახლე მაინც ჩაკირულივით იდგა და ხმას არ იღებდა. ნინოს გულმა შფოთვა დაუწყო და შეუძახა გოგოს: რა ქენით ჩემი შვილი, მოკალით თუ რა უყავითო?!... ამ სიტყვაზედ გოგომ ხელები თვალებზედ მიიფარა და შექნა ქვით ქვითი.- ნინო ახლაღა მიჰხვდა, რაც ამბავი მომხდარ იყო... ერთი საშინელი შეჰკივლა, რამდენიმე მუჭა სისხლი და ჩირქი ამოასხა პირიდან, და გულს შემოეყარა! ამ წივილზედ მოახლები სულ აქ შემოცვივდნენ და ნინო ძლივს მოაბრუნეს. ნინო რა გონებას მოვიდა, შვილის სიკვდილზედ, მეტის სიმწარით, ცრემლი შეშრომოდა, ტირილი აღარ შეეძლო, თუმცა ამისთჳს ცრემლი ამ ჟამად დიდი ნუგეში იქნებოდა! ამასთან ასე მისუსტდა საბრალო ნინო, რომ ოხვრაც კი ემძიმებოდა... მცირეს ხანს შემდეგ სრულ გონებაზედ მოვიდა, გული შეიმაგრა და წარმოსთქვა: ახ! ძეო ღმერთისაო, ავიღე ჯვარი შენი და შემოგიდექი შენ!... რა ეს სიტყვა გაათავა მოახლებს მოუბრუნდა და უთხრა: ახლო მოდით, ჩემო ერთგულნო მსახურებო და ჩემო დეებო!- მე ვიცი, რომ დიდხნის სიცოცხლე აღარა მაქვს, სიკვდილი ჩემთჳს სანატრელი და ტკბილია! თუ წყენა მოგაგონდებოდესთ რამე ჩემგან, მომიტევეთ, ღმერთის გულისათჳსაო!... მოახლებმა ერთობ ტირილი შექნეს. ნინომ უთხრა: რა გატირებთ, ჩემო საყვარლებო, ეხლა ტირილის დრო არ არის, - ერთი ბიჭი გაგზავნეთ, ლევან აპოვნინეთ, რომ, იმისი უნახავი არ მოვკვდეო... ალექსანდრესაც შეატყობინეთ იმისი ნახვაც მინდაო. რამდენიმე ბიჭი წავიდა, მრავალი იარეს, მარამ ლევან ვერ იპოვეს. ეს დღე ისე დაღამდა. იმ ღამეს ნინო ასე შემძიმდა, რომ აღარ ეგონათ თუ გათენებამდის შეაწევდა, მარამ ღმრთით გათენებისას ცოტა მოიხედა და იკითხა: ლევან რა იქნაო?- მოახსენეს: ეძებენ და ვერ უპოვიათო.ნინო მცირეს ხანს დავიწყებაში იყო, რა მოიხედა, წარმოსთქვა: ახ ლევან, ლევან! სად ხარ საყვარელო, შენს უნახავს რათა მკლამო?!... ამ სიტყვის შემდეგ ნინომ იკითხა: ალექსანდრე რაღა იქნა, განა იმასაც მოვძაგდიო?!... მოახსენეს, შინ არა გხლებიათო. ეს დღეც დაღამდა, როგორც სხვანი, წარსულის დროებისანი და ლევან მაინც არსად სჩანდა! აგერ შვაღამემ მოატანა, ნინო საშინლათ მწუხარე შეიქნა და წარმოსთქვა: თუ ღმერთი გწამთ, ალექსანდრე მაინც მოიყვანეთო! ბიჭი გაიქცა, ბედზედ ალექსანდრე შინ დაახელა და მოახსენა: პატარა ქალბატონი ძალიან მწუხარე ბრძანდება და თქვენს ნახვას მდომულობსო. ამისმა გამგონემ ალექსანდრემ მაშინათვე ტანთ ჩაიცო და ნინოსთან გამოეშურა. რა ავად-მყოფთან შავიდა, ნახა რომ, ეს ქალი მართლათ, ძალიან შემძიმებულა და გულის ყრა მოსდის.- სასუნებლები ასუნებინა, მოაბრუნა და ჰკითხა: რასაიქ ჩემო ნინაო?!... ნინომ ამ ხმაზედ თვალი გაახილა, რა ალექსანდრე იცნა, საკვირველათ, გაიღიმილა, ხელი გამოართო და წყნარის ხმით წარმოსთქვა: ალექსანდრე, არ გებრალები რომ ვკვდებიო?!... ალექსანდრემ მიუგო: რას ამბობ, ნინო შენის თავის ჭირიმე! ასე უნდა იცოდე, თუ სასიცოცხლო ხარ, მაგ თქმისთჳს უფალს ცოდავო და თუ ღმერთი გამიწყრება და შენს სასიკვდილოთ გამოგიმეტებს, მაინც მაგითი სიკვდილს ისწრაფებ და რა ადამიანიც სიკვდილს მოისწრაფებს, ის თავისის თავის მკვლელობაში შევავო, და ხომ იცი, ეს რაცოდვა არისო!... ნინომ მწარის ღიმილით წარმოსთქვა: ახ, ალექსანდრე, ალექსანდრე! ეხლა ქადაგების დრო აღარ არისო. აგერ ნახევარ საათი სიცოცხლე აღარა მაქვს, წელამდის მე სულმრთლათ მკვდარი ვარ და თუ თავი ჩემი კიდევ ცოცხლია, ეს იმისთჳს რომ, ენამ შეიძლოს უკანასკნელს ჟამს შენთან ვედრების თქმაო; ჩემი გულიც ცოცხალია და მხოლოდ თქვენს სასიყვარულოსღა ჰსძგერსო!... ახლა მომისმინე მეგობარო!... ეს ორი დღე არის, ლევან ვაძებნიე და ვერ იპოვეს, რათა გამოვსალმებოდი!... ეტყობა იმისთჳს სულერთია; ცოცხალი ვიყო, გინა მკვდარი?!... ამას მე საყვედურათ არ ვამბობ, არა შენმა გარდამა!... და ესეც კარგათ იცი, რომ მე იმასთან დანაშაული არა მაქვსრა! ახლა ჩემი უკანასკნელი თხოვნა ეს არის: თუ ლევანს შაჰხვდე სადმე, ასე უთხარ, ნინო, უკანასკნელს ჟამს, შენს ხსოვნაში იყოთქო; ესეც უთხარ: ჩემი სიკვდილი შენზედ ალალი იყოსთქო!... ღმერთს ვვედრი, უკეთესი ცოლი შეირთოთქო. ამას გარდა, გვერდი არ დაიზარო და ჩემს საფლავზედ მოხვიდე ხოლმეო!... გახსოვდეს შენი ნინა და ჩემთჳს ცრემლს ნუ დაიშურებო!... აქ ალექსანდრემ სიტყვა გააწყვეტინა ნინოს და წარმოსთქვა: კმარა ნინავ, შენი თავის ჭირიმე! გაწყენს მაგთენი ლაპარაკიო! ნინომ უპასუხა: რას ამბობ საყვარელო! მე ეხლა წყენას და რგებას კი აღარ დავდევ, მე დროს ვეხარბები, რომ შენ გელაპარაკოვო... ნინამ, მცირეს ხანს შემდეგ, ისევ განაგრძელა: ალექსანდრე, ერთი სავედრებელიესღა დამრჩომია. ჩემს შვილთან დამამარხვინევო!... აქ ნინომ ტირილი დაიწყო. ალექსანდრემ არ იცოდა ნინოს შვილის გარდაცვალება, ახლაღა მოაგონდა ექიმის სიტყვა და მიჰხვდა, რასაც მოესწრაფებინა ნინოსთჳს სიკვდილი! მცირეს ხანს უკან ნინომ წარმოსთქვა: ოჰ, რა მენანება ჩემი თავიო!... განა ალექსანდრე, მე ჯერ ყმაწვილი ქალი ვარო?!... ჰოი წარსულო: მშვენიერო დროებავ!... ახ, სიცოცხლევ, სოცოცხლევ! რა ტკბილი ყოფილხარო!.. მარამ, ჩემთჳს ეხლა სიკვდილი უფრო უტკბილესიაო!... აქ ნინო მცირეს ხანს დავიწყებაში იყო, რა გამოფხიზლდა, წარმოსთქვა, ალექსანდრე, იცი რა ფიქრი მომივიდაო? - როდესაც ცოლი შეირთო და ვინცობაა ღმერთმა ქალი მოგცეს, ჩემს სახსოვრათ, სახელათ ნინა უწოდეო! ალექსანდრეს გულმა მეტი ვეღარ შესძლო და ამასაც ცრემლები გადმოცვივდა. ნინომ ჰკითხა რა გატირებსო? ალექსანდრეს უნდოდა გული შეემაგრებინა, მარამ, რა ამგვარი სიტყვები უფრო გულს უთუთქავდა, ქვით ქვითი შექნა. ნინომ კიდევ განაგრძელა: მე ვკვდები და შენ კი ტირიო?!... სირცხვილი არ არის, როგორი ვაჟიკაცი ხარო!... აქ ნინომაც ტირილი დაიწყო და გულსაც შემოეყარა. რა ნინომაც ახალის ტანჯვისათჳს თვალი გაახილა, წარმოსთქვა: ალექსანდრე, ჩემს სიკვდილს ჯერ დედას ნუ გააგებინებო... გებრალებოდეს საწყალი მოხუცებულიო. აქ ალექსანდრე წამოდგა და გარეთ გამოვიდა, მალვით ბიჭი გაგაზავნა და მღვდელი მოაყვანინა. ნინომ რომმოძღვარი დაინახა, გაიღიმილა და წარმოსთქვა: მობრძანდეს ჩვენი მხსნელი და მეფე ცისა და ქვეყნისაო!... ნინომ ახსარება აღვიარა და სასოებით წმინდა საიდუმლო მიიღო. მოძღვარი რომ გამოვიდა ნინომა სთქვა: ახლა კი ვგრძნობ რომ, მოვიდა ჩემი აღსასრულიო!... აქ მცირეს ხანს ხმა შესწყვიტა და შემდეგ ძლივსღა წარმოსთქვა: დამბადებელო ღმერთო, მიიბარე სული ჩემი!... მშვიდობით ალექსანდრე!... ახ ლევან, ლევან!... მშვიდობით საყვარელო!... ალექსანდრე!... ოჰ... მშვიდობით!... მშვიდ... აქ ნინომ სიტყვა ვეღარ შეასრულა, ერთი კიდევ ამოიფშვინა, პირ-ჯვარი გადაიწერა, გულს ხელი დაიკრიფა და სულითა და გულით დამშვიდებულმა და მომღიმარმა განუტევა სული...

ამ დროს, ალექსანდრემ ერთი საშინელი შეჰღრიალა, მივარდა ნინოს და ხელებზედ კოცნა დაუწყო. ეს ყვირილი მოახლებს მოესმათ. მაშინათვე შემოცვივდნენ და ასეთი წივილ კივილი შეიქნა, რომ კაცს მეორეთ მოსვლა ეგონებოდა! მარამ საბრალო და საცოდავი სანახავი ელენე იყო. რა ქალის სიკვდილი გაიგო. ჯერ პირველში, ორი საათი მეტი გულშემოყრილი იყო, რა მობრუნდა თავ-პირი ჩამოიხოკა, თმა სულ გაიგლიჯა და რადგან სიმწარისაგან ცრემლი არ მოუვიდა, და ხმაც გაუწყდა, მხოლოდ ჰგმინავდა პირუტყივითა!...

ნინოს გარდაცვალების მეორეს დღეს, ლევან ცოცხალ-მკვდარი მოიტანეს,-პირში ენა აღარა ჰქონდა ისე დამთვრალიყო; ერთი კვირა ყარაჯალის ბაღში გდებულ იყო, თავის ამფსონებით; მეორეს დღეს შუადღემდისინ ეძინა; რა გაიღვიძა, მსახურები შევიდნენ ტირილით და ცოლი გაუმჟღავნეს. ლევან თუმცა საშინელი გარყვნილი იყო, მარამ, როგორც ზეითა ვსთქვით, საკვირველი ჩჩვილი გული ჰქონდა. რა ნინოს სიკვდილი გაიგო, ერთი საშინელი შეჰღრიალა, თავ-პირში წაიშინა და იკითხა: სად არის ჩემი საყვარელი, მაჩვენეთო?!... ბიჭებმა ტირილით უპასუხეს: ეხლა წაასვენეს სასაფლაოზედაო.

აქ ლევანმა ახალუხი და შარვალი ჩაიცო, კარში გამოვარდა და ისე თავ შიშველა, საფლავისაკენ გაიქცა. რა იქ მივიდა,- ის იყო ნინოს ანდერძი აუგეს,- მიჰვარდა კუბოს, გადაეხვია და მდუღარის ცრემლით ტირილი და ვაება შექნა, ესენი, ალექსანდრე, ნინოს მეგობრები ქალები და მრავალი ხალხი ეხვეოდნენ მიცვალებულს და იყო ერთი საშინელება, ასე რომ მთელი ქალაქი იმათის ცოდვით იწოდა!... ამათს ყურებას, ერთი ჯამი საწამლავი რომ დაელივა კაცს, ის ერჩივნა!... რაღა გავაგრძელოთ, ნინო საფლავს მიაბარეს,- თჳთო მუჭა მიწა ყველამ მიაყარა!...

მშვენიერი ზაფხულის საღამო იყო, ბუნება მწვანით მოსილი, უცხო ჰაერი და ფრინველი სტვენა ატკბობდა სულსა და გულსა, ქალაქის ხალხი ბაღებში შეექცეოდნენ. ლამაზი ნინა, ყველას დაავიწყდა, აღარ ახსოვდათ, თუმცა ოდესმე ეს ქალი იყო საზოგადოებაში სანატრელი და გამოჩინებული. ამ საღამოზედ, სოლომან საინოვი, თავის ამხანაგებით მთაწმინდისაკენ მოდიოდნენ; რა სალამაძიანთ სახლებთან მოვიდნენ, შაჰხედეს რომ, ამ სახლის კარებები და ფანჯრები დამსხვრეული იყო და შიგ საზარლათ კატები ჩხაოდნენ!... აქ სოლომონმა წარმოსთქვა; დახე ღმერთის განგებასა! ადრევ, ამ სახლში შესვლას კიდეც ვინატრებდი ხოლმე და ეხლა ახლო გავლასაც ვერიდებიო. ერთმა ამხანაგმა უპასუხა: მაშინ ლამაზი ნინო გეგულებოდა და ეხლა, მგონია, აქ ეშმაკნიც არ დადგებიანო!... მეორე ამხანაგმა ჰკითხა: ნინოს დედა რაღა ქმნილაო? პირველმა უპასუხა: თუ ელენეს ნახვა გინდა, ნათლუხში ჩადი, გიჟების პალატაში მიდი და იქ ნახავ მოხუცებულს, რომელიც ვისაც დაინახავს, უცინის და ყველას ეპატიჟება: ნინუცას ქორწილში მეწვიენითო!...

მეორემ ამხანაგმა კიდევ იკითხა: ჩვენი ალექსანდრე რაღა იქნა, ნინოს სიკვდილის შემდეგ, აღარ მინახავსო? პირველმა მიუგო: ასე გავიგე სოფელში თურმე წავიდა და ნინოს ჯავრი თან გაიტანაო. სოლომონმა წარმოსთქვა: მე მკითხოთ ალექსანდრეს ამბავი, უფრო სწორეთ არ ვიციო. ამხანაგებმა უთხრეს, გვიანბეო. აქ სოლომონმა ამოიოხრა და მოჰყვა: საბრალო ნინო რომ დავმარხეთ, მესამე დღეს ალექსანდრე ქუჩაში შემომეყარა. ასე მოშლილ იყო სახიდან, სულ ვეღარ ვიცანი. მე რომ დამინახა, მოვიდა და მითხრა: სოლომონ, არ გებრალები რომ ნინო დავკარგეო?!... მე სიცილით უთხარ, შენი რა იყო მეთქი?- იმან ამაზედ არა მიპასუხარა, მხოლოდ წარმოსთქვა: სიკვდილმა დამივიწყა, მარამ წავალ და იმას მე თჳთონ ვიპოვიო! თუმცა ვიცოდი რომ ალექსანდრეს ნინო ძალიან უყვარდა და რასაკვირველია იმის სიკვდილი ამას წელს მოსწყვეტავდა, მარამ მე კიდევა ვკითხე: რას ჰბოდამ მეთქი?... ამ სიტყვაზედ ალექსანდრე გადამეხვია და მითხრა: ჯარში მინდა შევიდე, ეგებ ერთმა ტყვიამ შემიბრალოსო! მაშინ მე ურჩივე, შენი ჯარში შესვლის დრო არ არის მეთქი... თუ არ დაგიშლია, ეხლა ჩაჩანში მიდიან, მეც იქ ვაპირებ წასვლას და შენც იქ წადი მეთქი. ამ სიტყვაზედ ალექსანდრე დავიყაბულე, პირობა შევკარით და მეორე კვირას ჩაჩნისკენ წავედით. ერთს დღეს ფიცხელი ომი მოგვივიდა, ძალიან გავიმარჯვეთ, რამდენიმე სოფელი ავიღეთ. დაბრუნება რომ დავაპირეთ, ალექსანდრე არსადა სჩანდა, ერთი ამხანაგი წავიყვანე და ძებნა დაუწყეთ, მე გამოღმა და იმან გაღმით. იქ მრავალი დახოცილი ჩაჩნები ეყარა, ამხანაგმა დამიძახა: სოლომონ გაღმა გამოდი, აქ ერთი დამკლავებული ყმაწვილი კაცი გდია, მარჯვენა ხელზედ გიშრის კრიალოსანი ახვევიაო. ამისმა გამგონემ, მაშინვე თავში შემოვიკარ, გაღმა გაველ და რამწავ მკვდარს დავხედე, ვიცან რომ საწყალი ალექსანდრე იყო!... იმისი მოხუცებული მსახურიც ზედ დაეკუწნათ... იქვე საფლავი გავთხარეთ და ორივე მიწას მივაბარეთ!...

სოლომონმა რომ ეს ამბავი გაათავა, ცრემლები გადმოცვივდა და წარმოსთქვა: ალექსანდრე კი მკვდარი უნდა იყოს და ლევან კი ცოცხალიო?!... ერთმაამხანაგმა მიუგო: ვაი იმ სიცოცხლეს, რომ ის ცოცხალიაო! დღეს ხვალ მოვალები ყმა და მამულს ჩამოართმევენ და შეიქნება კარ და კარ მატანტალა გლახაკიო; ასეც ამბობენ, მოვალები ციხეში ჩასმასაც უპირებენო. მეორე ამხანაგმა წარმოსთქვა: მე ასე გავიგე, ვითომც ლევან ღვინისაგან დამრჩვალაო!...

რომელი მართალია ამ ყმაწვილებისაგან და რომელი მტყუანი, ლევანის ვალში ჩავარდნაზედ, მე არ უწყი, მხოლოდ ეს კი ვიცი რომ, ის გარყვნილი და საძაგელი კაცი ისევ ცოცხალია, ადრინდელებრივ ლოთობს, ყომარბაზობს და შეექცევა!... გარნა რა გვარი ბოლო ექნება: კეთილი თუ ბოროტი,- თქვენ განსაჰჯეთ, საყვარელნო წამკითხველნო!...

თ. რ. ერისთავი.