ხანიზდექ

თავი პირველი

არიან წამნი, როდესაც არა რომელიმე განცხრომილი, და სულის აღმატაცებელი საგანი, არა ალხენს კაცსა. სასიამოვნო გალობა ფრინველთა, დამწყვდეულთა ყაფაზებსა და გალიებში, აღარ ატკბობს კაცისა სასმენელს. არომატებრი კეთილი სუნნელება სხვა და სხვა ფერთ ყვავილთ, დანერგულთ წვრილსა ქილებში, ძნელადღა განაღვიძებს კაცისა საყნოსელს. - მშვენიერი ლიმონის ხეები, რომელთაც მწვანედ, შიგა და შიგ შეხამებით, ყვითლად ასხიათ ლიმონები, მიიზიდვენ კაცისა თვალს.

ყოველივე ესე, და სხვანი ამ გვარნი ბუნების მშვენიერებანი, ვერღა მძლიე იქმნებიან განჰსდევნონ ის მწუხარება, რომელიცა, როგორათაც შავი ღრუბელი, ეგრეთ ზრქლად, და ბნელად გარემოეხვევის კაცისასულს, და არღარ იძლევს ნებას, ნახოს ის და დაჰსტკბეს მით.

ამ გვარსა კაცის სულის მდგომარეობას, თითქმის, რო ვეღარ მოახელებენ კარგა ხნობამდენ, თვითევროფიის სამუსაკო. საკრავნიც, როდესაც კაცს, როგორათაც ყრუს, აღარა ფრად აღარ მიაჩნია ის სიტკბოება, რომელიცა დაიბადების სხვათა და სხვათა სულის აღმატაცებელთა სიმფონიათაგან.

კაცი, ვერ გამომხატველი ამგვარის მისდა ზეგარდმო მოვლენილის სულის მწუხარებისა, ნამეტნავათ მაშინ, როდესაც არა რაიმე მისდა მიზეზი არა უძევს მას წინ, უტევებს სახლს, და მირბის ტყეს, ანუ მინდორში იმედით, რომ ბუნებისა ახლოს ნახვით, უთუოთ გადიყრის ის სულიდამ უცნობელსა მისდა სევდას.

შეპყრობილი ოდესმე ამ გვარის სევდით გამოვიდა სახლიდამ გარეთ მ..და მიმართა მდინარისა კიდეს. წარმოსადეგსა ტანსა მისსა, რომელზედაცა ესხა ახალი მოდის პალტო, უცხოთ ჰშვენოდა ყვითელი ოსურის შალის ჩერქესკავარშავის ვერცხლის მასრებით, და ვერცხლისავე მაგრა წელზედ მოჭერილის ქამრით, რომელზედაცა ეკიდა პატარა ვერცხლით შემოსილი ხანჯალი. მხარ იღლივ გარდმოგდებული თოფის საპირის წამლის ფოჩებიანისირმა ბუზმენტი, თითქო აძლევდა მას სახეს მთის მცხოვრებთაგანისას. გვერდზედ გადმოხრილი ჩერქეზული. სირმებიანი ქუდი წესებრ ჰფარავდა თეთრსა და მაღალსა შუბლსა მისსა, მოგძო წაბლის ფერი თმა დაკულულებული ახალსა მოდაზედ, ხშირ-ხშირად იშლებოდა ნელისა ნიავით. შავი გიშერსავით თვალები, იყვნენ დახრილნი ძირს, თითქო რისამე მეძიებელად. პატარა ქერა ულვაშები, უცხოთ შეახამებდენ ზომურად წამოწვდილსა ცხვირს და ზომიერსავე ბაგესა მისსა.- პრტყლად გარდაშლილს ბრგეს გულს, დაფარულს ორფერს მოვის ახალუხსა ქვეშ, საამოდ ჰშვენოდა გარდმოკიდებული მაზედ საათის ოქროს ჯაჭვი, ოქროსავე გასაღებით.- შავი ლაიკის პერჩატკები, სუფთად და კრძალვით მალავდნენ თეთრსა ბროლისებრ ხელებსა მისსა, ხოლო ფერხები, რომელზედაცა ეცვა აპოიკის ჩექმები, პატარად და კოხტად მოჩანდენ თივთივის ტოტ განიერს შალვარში. -

იყო. მაშინ მაისი, და მეექვსე საათი დღისა... მდინარე ლიახვი, რომლისა ნაპირს გავიდა ხსენებული მ... გაჰყოფდა მშვენიერს ჯავის ღელეს ორ ნაწილად, სადაცა თვალნი კაცისანი სიამოვნებით განიცდიდნენ პატარპატარა მწვანე ვაკეებს, შეხამებულებს მწვანედ გაფოთლილთ ხეხილთ და ნერგთაგან, რომელთა შორის წვრილ წვრილი ტოტები იმა მდინარისა, საამოდ მორბოდენ ნელიადის ხმაურობით. ხოლო ვაკეებს იქით დაინახავდით ფერდობიან გორებს, და დაწყვეტილ ნაწილნაწილად წვრილ ტყიან მთებს, თითქო განგებ ბურჯებად მიცემულებს სიმაგრისათვის უმაღლესთა მთებთადმი, და მათ შორის ადგილ ადგილ, წვრილ წვრილ ველებს და ყანებსაც.

ნუ ჰგონებთ, რომ ესე ყოველი იყო დატევებული უპატრონოდ არა! მოხსენებულს ვაკეებზედ, გორებზედ და თვით ღელეების ნაპირზედაც დაინახავდა კაცი ხუთ-ხუთ და მეტსაც, წვრილ წვრილ ხის სახლებს, თითქო ბუნებითად ამოსულებს ნერგებსა და ხილებში... წარმოიდგინეთ ესეცა, რომ ამ ჯავის მდებიარობას აგვირგვინებდა, კარგი ჰავაც; ეგრეთვე საკმაოდ მყოფნი მუნ გარეულნი ფრინველნი, ნადირნი, თევზნი, განსაკუთრებითად ორაგული, კალმახია და სხვანი. მასთანვე თვით მდინარე ლიახვი იყო კარგის გემოსი და შემრგო, და იპოებოდენცა გარემო. მისი საამო ცივნი წყარონიც.

თითქო არარად შემრაცხველი ესე ვითარის შესანიშვნელის ადგილის მდებიარობისა, ცნობილი ჩვენდა მ... დავიდოდა მდინარისაპირ-თავ ჩამოგდებით, და ღრმად დაფიქრებული, პატარას თეთრის წკეპლით, რომლისა სახე ცხადათ ამტკიცებდა, რომ სულსა მისსა აღაშფოთებდნენ რაღაცა მოუსვენებელნი აზრნი!

მას წარმოუდგნენ თვალწინ ურიცხვნი სხვა და სხვა ჰსჯულის და ნათესავის პირნი, რომელთაც ევლოთ იმა მდინარისა ნაპირს ესე, როგორათაც თვით ის ამ ჟამად დადიოდა.

ჰფიქრობდა, თუ ვინ იცის რამდენნი ურიცხვნი პირნი ჰსტკბებოდნენ ამა ჯავისა მდებიარობით, და გამხიარულებულნი მისის ჭვრეტით ცელქობდენ და ნავარდობდენ მის ღელესა და ვაკეებზედ, ანუ თუ ხმასა ვაჟკაცობისა და სიმღერისას, საამოდ და გარმონიულად შეფრთვიდენ მდინარისა ლიახვის ხმაურობას, და მის გარემო დგომილთ ხეების ფოთოლთ შრიალს.

ვინ იცის, იტყოდა ის, თუ შემდეგ ერთისა საუკუნისა კიდევ რამტენნი, სხვის ჩვეულებისა და ხასიათის მქონებელნი პირნი მოვლენ აქ და ნახვენ ამ საამო ადგილის მდებარეობას ამავე სახით.

დამძიმებულისა ამ გვარის ფიქრებით მ...ს, უეცრივ ამოხდა ღვიძლითგან საშინელი გულის დასაგმირავი სულთქმა, და ჰსთქვა მწუხარებით: „ჭეშმარიტად ამაო, ამაოა, დაყოველივე ამაოა“.

განვლო რამოტენმანმე ჟამმა, და ხსენებული მ... მაინც კიდევ არ ანებებდა თავს მდინარისა პირს სიარულს ღრმათ დაფიქრებითის სახით, საიდამაც არ იყო რო, ღამისა სიცივემ, რომელმაც ის მთის ჩვეულებისამებრ საგრძნობლად შეათრთოლა, გამოარკვია საკმაოდ, მაგრამ რა აიხედა მაღლა შეასწრო თვალი, რო ნაგაყავის მთის წვერზედ აქ იქ ელვარებდენ ნაძვის და სხვა ხეების ფურცლები, რომელთაც ანდამატისებრ მიიზიდვეს თვალნი და ყოველი გრძნობა მისი.

ამა დროს ცოტ ცოტათი ამოემართებოდენ სვეტებსავით იმა მთის წვერს გაბადრულის მთვარის სხივნი, რომელთაც უცებ გაანათლეს რომელიმე ნაწილი ცისა, და პირდაპი მთის წვერებიც, თუმცა კი ფერდობებში, ვაკეებზედ ღელეებში, და თვით ხევებშიაც, ჯერეთ ისევ ჰსუფევდა ბნელი წყვდიადი, სადაცა, მხოლოდ გარეულის თვალით შეეძლო კაცს გეერჩია სამოც ნაბიჯზედ რომელიმე მოდიდო საგანი.

ხმაურობა კაცისა ამ ჟამად სრულებით აღარ საიდამ აღარ მოისმოდა. მხოლოდკი აქა იქ გორეებზედ და ფერდობებზედ დაფანტულის წვრილ წვრილის აულებიდამ, იშვიათად შეარყევდა დამყუდროებელს ჰაერსოთხფეხთა ყეფა.

არ იყო რო მთვარისა ამომაკალობით, რომლისაგამო ადგილ ადგილ იდევნებოდა სიბნელე. მსგავსად ძლეულის მეომარისა, სული ცნობილის მ... რა, ცოტ ცოტაობით მხიარულებასა და აღტაცებაში, მაგრამ ჵი! უბედურებავ! თვით ამა დროს, როდესაც მას ჰსურდა დატკბობა მთვარისა ამოსვლით, უეცრათ რაღაცა სიკვდილის ფერმა გადაჰკრა მას, და საჩქაროთ, მსგავსად დამფრთხვალის კურდღლისა, მიატანა სახლობელს ბუჩქს. არ გაუვლია შემდეგ ამისა ოთხს წამს, რა რომ იმა ბუჩქს, სადაც სულის განაბვით დაიმალა ცნობილი მ... მოახლოვდენ ფერხ აკრეფით ორნი შავ ნაბადიანნი კაცნი. ქუას? დაიწყო დაბლის ხმით პირველმა, როგორ ჰფიქრობ, არც ახლა გეებმის ჩვენი ნადირი მახეში... ამ კითხვაზედ ამხანაგსა მისსა, რომელსაც უცებ დეეკარგა ტუჩების ფერი, თავით ფერხამდენ დაუარა ძარღვებში ჟრუანტელმა, და მოუჭირა რა მაგრად, ორნივე აკანკალებულის მარცხენეს ხელით, თოფს, არ მისცა არა ვითარიმე პასუხი ამხანაგსა თვისსა, მხოლოდ კი ერთი საზარლად და გულისა გასაგმირალად ამოიოხრა. ამისა შემდეგ, შევიდნენ ფერხაკრეფითვე მდებარესა მახლობლად იმა მდინარისაპირს, პატარას ჭალაკში. -

ი. ბერიძე.

განგრძელება შემდგომში.

ოსეთით
14 მაისს 1859-სა წელსა.
ს. ჯავა.

მკითხველთადმი [1]

უპირველესი წყარო ხალხის სიმდიდრისა არის მამულის პატრონობა ანუ სოფლის სახლოსნობა, და ამისთვის დიდი ყურადღება და მზრუნველობა აქვს ამ საგანს მთელევროპაში, უმეტესადგერმანიაში დაანგლიაში, საცა სოფლიური სახლოსნობა მიყვანილია თითქმის უკანასკნელს აღყვავებამდისინ. ამ მხარეთა შინა არა რომელი მცირედი მამული არ არის დატოვებული უნაყოფოდ და უსარგებლოდ პატრონისათვის. ბუნებასსაქართველოისა, გეოგრაფიულის მდებარეობისაგამო, მდიდარია ყოვლითა ნიჭითა, რომელნიც სანატრელნიარიან მრავალთა სხვათა სამეფოთა შინა: ქება მამულისა ჩვენისა ამ შემთხვევაში იქნება, ვგონებ, სრულიად უალაგო. ყოველი ჩვენგანი თვით თვალითა თვისითა ჰახედამს მისსა სიმდიდრესა. გაბედვით შეგვიძლიან ჩვენ ამპარტავნობა, მით რომ ჩვენ ვართ შვილნი ამ მამულისა. გარნა შეუძლიან მასცა ამპარტავნობა შვილობითა ჩვენითა? ვიხმარებთა მისსა ნიჭთა როგორათაც ჯერ არს? პასუხთა მათთა განუშვებთ შემდეგისათვის რაგდანც მათზედ ვიტყვით თავის დროზედ განვრცელებით. ხოლო აწ ვსთქვათ, მოკლედ, რადგანც ნებას არ გვაძლევს დროება, ერთსა მას სოფლიურის სახლოსნობის განვრცელების ღონისძიებასაზედ, რომელიცა შენიშნულია თვით მებატონეთაგან.

არ შეგვიძლიან ვსთქვათ, რომსაქართველოში არ იყვნენ პირნი, რომელთათვის ყოველი შრომა მამულის პატრონობისა და მოვლისა ასპარესსა ზედა არ იყოს მიღებული დიდისა სიხარულითა და არა ცდილობდენ მასზედ შეძლებისამებრ თვისისა, უკეთუ მოვინდომებთ ვპოვებთ ამ გვართა პირთა, თუმცა სურვილისა მათსა ხშირად წინააღმდეგობენ მრავალნი მიზეზნი. გარნა არიანსაქართველოში უმეტესი ნაწილი მამულის მებატონეთაგანნი,თუმცა სუყველგან ყოფილან და არიან ამ გვარნი პირნი, რომელთათვის, თითქმის, სიკვდილიაახალი დაწყობილება მათ ცხოვრებაში. როგორც მამასა და პაპასა უხნავს და უთესია ამბობენ იგინი, ისე ჩვენ უნდა ვხნათ სთესოთო. ეს საშინელი სიტყვები, რომელიც მოსპობს ყოველსა კეთილსა და სასარგებლოსა განძრახვასა, მესმა თვით მე ერთის მებატონესაგან და თუმცა შეძლებისამებრ ჩემისა, ვცდილობდი დარღვევასა ამ ჰაზრისა და შევატყეცა რომ განყოფდა იგი ჩემსა ჰაზრსა და გრძნობდაცა უკვე თითქმის კერპობასა თვისსა, მაგრამ უნდა, საყვარელონო მკითხველნო, აღვიარო რომ მან ამ უბნობაში წარმომიდგინა ერთი მიზეზი რომლისაგამო მოკლებულნი არიან იგინი ყოველსა დარიგებასა შესახებ სოფლიურის სახლოსნობისა და დარღვევა მიზეზისა ამისა, გაგიტყდებით, ვეღარ შევიძელ სიმართლე იყო. მის მხარეზედ.

მზრუნველობასა დიდისა ჩვენისა იმპერატორისასა,საქართველოის სოფლიურის სახლოსნობის წარმატებასაზედა, ამტკიცებსკავკასიის საზოგადოება (кавказское общество селыскаго хозяйства) დადგენილი ამ საგნისათვის ქ.ტფილისს 1850 წ, რათა ამ საზოგადოობასა ჰქონდეს მტკიცე ყურადღება განვრცელებასაზედა ამ მხარეზედ სახლოსნობისა ცნობათა და ადგილობითთ აღებმიცემათა. ამ საზოგადოებისა წევრთა შორის არიან, სოფლიურის სახლოსნობის საგნის მცოდნენი და შეუძლიანთ შრომა ამ ასპარეზსა ზედა, ამისთვის შრომა მათი სასარგებლოდსაქართველოისა იბეჭდება წელიწადში რაოდენიმე წიგნებად. ბეჭდვა ამ გვარ შრომათა საზოგადოებამან იწყო 1855 წ. და დაბეჭდილნი არიან მათ შორის მრავალნი სასარგებლო სტატიები. ხოლო სარგებლობა მათი თუმცა უნდა იყოს საერთო. მცხოვრებთათვის და უმეტესად მებატონეთათვის, გარნა გულწრფელობით უნდა აღვიაროთ, რომელ რჩებიან იგინი შარად უნაყოფოდ და უსარგებლოდ თვინიერ ყოვლისა სურვილისა მებატონეთა და სხვათა. იქნება ეს სიტყვები მიიღოთ შეუძლებლად, როგორათაც მივიღე პირველად თვით მე ოდეს მესმა ეს მებატონესაგან რომელთანაც მქონდა მე უბნობა ამ საგანსა ზედა, მაგრამ თუ ვიფიქრებთ, მიზეზსა მას მივიღებთ ღირსად ყურადღებისა, რომლისაგამო ჭეშმარიტად საზოგადოობასა სოფლიურის სახლოსნობისასა არა აქვს წარმატებას. მიზეზი ესე მდგომარეობს მასში, რომ შრომა ამ საზოგადოობისა იბეჭდება რუსულს ენაზედ, რომლის ცოდნასა ჯერ კიდევ მოკლებულნი არიან, არათუ მცხოვრებნი გლეხკაცნი, არამედ თვით ჩვენნიმებატონენიც და ამისთვის შრომა საზოგადოობისა როგორათაც ჰსთქვა დიახ საფუძველიანად ჩემმა წინააღმდეგმა. „იბეჭდება თვით საზოგადოობისათვის.“ ამ ჭეშმარიტებისა დამტკიცება, ვგონებ, საჭირო არ იყოს. მართალია არიან მებატონენი, რომელთა იციან რუსული ენა, გარნა ვინ იწყობს დამტკიცებასა, რომ მათ რუსული ენა იცოდნენ უკეთესად საკუთარის ენისა, ანუ რიცხვი მცოდნეთა მათ იყოს მომატებული შესახებ მათ რიცხვითა, რომელთა ჩვენ უწოდებთ: „შინაურ კაცად“. და რომელთა იციან მხოლოდ ქართული ენა და ყოველსა ამ ენაზედ დაწერილსა რომელსამე სასარგებლო საგანსაზედა წაიკითხვენ დიდის ყურადღებით და უარს არა ჰყოფენ, შეძლების კვალად აღსრულებასა. აჰა! მიზეზი რომლისაგამო შრომა და განძრახვაკავკასიის საზოგადოებისა სოფლურის სახლოსნობისა არ მიიღწევის ყურთადმიკავკასის მცხოვრებთა, რომელთათვის დადგენილ არს საზოგადოობა ესა და რომელთაზედა უნდა აქმდეს განსაკუთრებითი თვისი ყურადღება ამ შემთხვევაში შესაბრალისნი არიან, უკეთუ შევალთ ჰსჯასა, თვით მწერალნიცა, შრომა რომელთა იქნება მხოლოდ წაკითხული ოთახში ნამდვილ სპეციალისტი NN ანუ... რომელიც ან აქებს რასაკვირველია თუ გუნებაზედ არის, ან აძაგებს და ესრეთ რჩება შრომა მათი სრულებით უცნობლად და უნაყოფოდ, როდესაც ამ გვარნი შრომანი და ნაყოფნი მათნი, არ შეეცვლებით უკეთუ ვიტყვით, უნდა მიდიოდნენ ხელი-ხელს გაბმულნი.

გაუწყე რა მიზეზი ესე რომლისაგამო ზემოხსენებულის საზოგადოობის განძრახვათა არა აქვსთ წარმატება, თუმცა მთავრობა ჩვენი არას იშურვებს და აძლევს დიდსა ღონისძიებასა საზოგადოობასა მას, უ. რედაკტორს ამ ჟურნალისას, რომელიც თავდადებულია სარგებლობისათვის და წარმატებისათვის მამულისათვისასა დამტკიცდა იგიცა, როგორათაც მე, ჭეშმარიტად საფუძველიან შენიშვნაზედ ჩემის წინააღმდეგისა და ამისთვის აღგვითქვა და აძლევს, როგორათაც ამტკიცებს ქვემო ამის დაბეჭდილი, ჩვენთა მებატონეთა ღონის ძიებასა კითხვასა ზედა მათ მიერ გასაგონ ენაზედ, ზემოხსენებულ სტატიებისასა, ხოლო საზოგადოობასა, რათა საქებარი და სასარგებლო განძრახვა მისი არ დაშთეს უნაყოფოდ ამ მიზეზისაგამო უ. რედაკტორი დღეის შემდეგ იწყობს თვის ჟურნალში სოფლიურის სახლოსნობის სტატიების ბეჭდვასა იმედითა მით, რომ ზემოხსენებული საზოგადოობაცა და უ. უ. მებატონენიცა, აჩვენებენ ყოველგვარ შემწეობასა და შრომის მოყვარეობას, რომლისა მიერ ბუნებით მდიდარი ქვეყანა ჩვენი გამდიდრდება ისე, როგორათაც არიან მდიდარნი ის მხარენი, რომელნიცა მსგავსობენ მას გეოგრაფიულ მდებიარობაში.

ალ. სავანელი.

_____________

1 რადგანც რედაქციის მეცადინეობა მდგომარეობს მაში რომ ყოველს წელს, სამშობლოს ენის ცისკარი მისცეს წარმატებისა, ამისათვის მოუმატეთ ჟურნალს ერთი ნაწილი, რომელსაც, ვუწოდეთ სოფლიური სახლოსნობა და რომლისათვისაც ვსთხოვეთ ჩვენ ერთგულს თანამშრომელს, მოეღო შრომა ამ საგანზედ თავდაპირველ დაწყებისა. ამისთვის თავის წინასიტყვაობით მივირეთ ესე სტატია, რომელსაცა ვბეჭდავთ დიდის სიამოვნებით. რედ.

ღონის-ძიება მისთვის, თუ ვითა დაიცვას ღვინო სიმჟავისაგან და ვითა შესალო არს დაწმენდა

(აზრი გამოკრეფილი ევროპის ჟურნალებითგან.)

ყოველთ განათლებულთ სახელმწიფოებში არის მიღებული უებარი ღონის ძიება ღვინისათვის, დამწვარი თეთრი მიწა (კირი) რომელიცა დაიცვამს ღვინოს სიმჟავისაგან და ამასთანავე შეინახამს წმინდად.

ეს დამწვარი თეთრი მიწა იმისთანა თვისებისა არის, რომელიც შეისვამს წყალსა, რაცკი ღვინოში იმყოფება და აქვს ამასთანავე ისეთი ჩვეულება რომ, რაკი შეისვამს წყალს, მაშინვე შეიკვრის ერტს ალაგს გროვათ, არაოდეს არ აირევიან ისე, როგორათაც ირევიან ხოლმე მელი და თიხა.

ახლანდელ დროში ჩვენს ქალაქში ძნელათ იშოვება იმისთანა ღვინო, რომელსაცა არა ჰქონდეს ერთი რამ სიწუნის მიზეზი; ან არ იყოს მღვრივე, ან არ ჰქონდეს სიმჟავე, ან სხვა რამ გემო, - რათ უნდა ჰქონდეს ესე გვარი ნაკლულოვვანება მაშინ, როდესაც რომ ნაქებიასაქართველო ღვინის მოსავალითა, უმეტესად ჩინებული მხარე კახეთი. ამასთანავე არ უნდა დავივიწყებდეთ ყურძნის ავადმყოფობას, რომელიცა თითქმის არ არის მიზეზი ღვინის წახდენისა ესრეთ, როგორათაც არიან დამყენებელნი ღვინისანი და მეტადრე ისინი, რომელნიცა არიან ასე ვსთქვათ შუამდგომნი ღვინის გამკეთებელთა და მომხმარებელთა შორის, ესე იგი: სირაჯნი, უმეტეასდ მოუსავლობის დროს და სიძვირეში თუმცა ღვინო ჩვენში ყოველთვის იყო უკლებლად; - მაგრამ რა ღვინოები? უგემურნი და მჟავენი! ღვინის სიძვირეში მახსომს კარგათ გვაჩუქეს ერთი ბუთილკა ექვსის წლის ღვინო, რომელიც იყო მღვრიე და მწარე დიდხნის დაყენებისგამო და აგრეთვე ღვინის კურკებისაგამო, რომელიცა ყოველთვის ჰპოებთ ჩვენ ღვინოში. ბუთილკაში ჩავყარეთ ცოტა დანაყილი თეთრი მიწა, კარგათ დაუცეთ, დავხურეთ და დავდგით გრილს ადგილს; შემდგომად რაოდენისამე ხანისა ვნახეთ, რომ თეთრი მიწა დალეკილიყო, დაცოტავებულიყოღვინო ამ მიზეზით, რომ რაც ღვინოში ერია წყალი თეთრმა მიწამ შეისვა ახლა ბუთილკაში ძველმა ღვინომ დაიწყო. კამკამი და სიმწარე საკმაოდ დააკლდა. იქნებოდა რომ კიდევ მოგვემატა თეთრი მიწა, სიმწარე სრულიად დაჰკარგოდა, მაგრამ ჩვენ დავუწყეთ სიამოვნებით სინჯვა და დავრჩით დიდად კმაყოფილნი ამ პირველის მოქმედებით. რა ზომითაც უნდა მიეცეს თეთრი მიწა, რომელიცა არის საჭირო მოსახმარებლად ღვინისათვის, ძნელია და არც შეიძლება რომ დაგვეწერა. ზომიერებით მიცემა დამოკიდებულია მაზე, თუ როგორი სიმჟავე აქვს და წყლიანია, ამასთანავე უნდა ჩავყაროთ თეთრი მიწა წყნარა, ასე რომ თუ საჩქაროთ მოგვივიდა და მაშინ არ შეერთდება და დარჩება წმიდათ არეული ღვინოში, ასე რომ როცა დავასხამთ სტაქანში, მაშინ აიმღვრევა.

თ. დ. ხიმშიაშვილი.