ანტონ კათალიკოზის წერილები:

წერილი I

ზაქარიას ყოვლად პატიოსანსა ღირსსა მამასა.

ანტონი არხი-ეპისკოპოსი ვლადიმირისა და იეროპოლისა უფლისა მიერ მოგიკითხავ.

თქვენის მაღალ-ღირსების ოდესმე ძეთაგანი მითვე წმიდითა მით პირველებრითა სიყვარულითა და ვსდებ დასაბამად სიტყვისა სიყვარულსა რომელ-არს ნამდვილ სატრფიალო იგი და ყოვლად საყვარელი არსება.

კაცო ღვთისაო, თქვენისა მაგის მაღალ–ღირსებისა მომართ განმაახლები ძველისა სიყვარულისა, ვიკითხავ თქვენსა წმიდასა და უზადოსა ცხოვრებასა თუ ვითარ უწუხრად ჰსცხოვრებ ესდენ შფოთთა შინა და ტყვენვათა ქრისტეს სამწყსოთასა სახლეულითურთ თქვენით.

ველოდი მე მგონებელი, ვითარმედ წარმომიცემდი ეპისტოლესა ნუგეშინის ცემად მწირობისა ჩემისა, გარნა დადგა მოლოდებადი იგი ჩემი და მეცა მენება წელინდელსა ზაფხულსა ოდეს წარმოვგზავნე ტფილისელი ვინმე მოქალაქე საქართველოდ მოწერაი შენდა ეპისტოლისა წმიდითა სინიდისითა, მაგრამ რომელმანმე მიზეზმან დამაბრკოლა და ამისთვის ვერ სადამე აღვასრულე ნებებული იგი მოქმედებით განმგულის-მსიტყველმან მიზეზითა მით ნიშნისა რაიმესა ხილვისათა. ნუ უკვე ჩემზედ გიწურებოდა გული, რათა არა უმეტეს აღმძრველადმცა გამოვსჩნდე. კვალად მენება ოდკისაცა წარმოცემა ატლასსა ზედან დაბეჭდილისა მცნობელსა ვითარმედ სწადს ღირსებასა თქვენსა, გარნა იგიცა მითვე მიზეზითა დავაყენე, მით რამეთუ კაცისა მყოფისა უბადოებასა შინა არა რაიმე საამებელად გამოჩნდეს ვისდამე.

თუ სადმე ჩემის ცხოვრებისა სმენა ენებოს პატიოსნებასა თქვენსა, ნასმენ გექმნების მისისა მის იმპერატორებისა დიდებულებისაგან შეწუალება ჩემი და კვალად ჰრწმუნება ერთა და სამწყსოთა, რომელი უკეთუ თვითოეულად და წვლიდამ შემოვიყვანნეთმცა მოთხრობად, — ფრიად განვრცნეს წერილი, გარნა მე არა მრთელოი ვითარცა იგი სულითა, ეგ სახედ არცაღა სხეულითა, რომელი არა თუ სიმძიმისაგან ჰაერისს შემხდომიეს, არამედ ურთი-ერთ-არს მრავალთა სენთა ერთად ზავებითა.

ვითხოვ თქვენისაგან მამობრივისა სიყვარულისა, რათა განაახლო ჩემდამო პირველი იგი სიყვარული და სიმშვიდისა ურითა შემუსრო კერპი სიძულილისა და თანად ვჰქმნა მეცა ეგე და ორთავე ნამუსრევი იგი ბოროტისა მის კერპისა ძაღლთა მივუყარნეთ და ესრეთ ურთი-ერთს განწრულებულით: სვინიდისითა და წმიდითა გონებითა წარდგომა წინაშე საღმრთოსა საკურთხეველისა ღირსებით განვგმზადნეთ და შორით წმიდა იგი რაისა მიმართობაი ჩვენი კვალად განვიშორისოთ. რომელი იგი ოდესმე მრჩობლობდა ჩვენ შორის სულიერისამებრ მამობისა და ძეობისა განუკვეთელისა და მეგობრობის მებრ განუჭრელისა და ურთი-ერთს ვჰყოფდეთ ლოცვასა ერთმანეთისათვის, რათა თანად ორნივე ღრუბლითა აღტაცებად და ჰაერთა ზედა მიგებებად ღირს-ვიქმნეთ.

ყოვლად უნდოი არხი-ეპისკოპოსი ანტონი

ვლადიმირისა და იერო-პოლისა.

დაიწერა ქალაქსა ვლადიმირს, 1759.

წერილი II

ანტონი კათალიკოსი პატიოსანსა მღვდელსა, უპირატესსა ალექსის უფლისა მიერ გახარებ.

ოდეს იგი იოსიას ვისმე მიერ ახლისა წმიდა წმიდათა და სახლისა უფლისა განწმდებოდა, საკურთხეველნი ბაალისნი დაემხობოდეს, ხვრტუნი განისხირპებოდეს და მაღალნი დაემხობოდეს და ჩვენ ქურუმად მათ მიერ შერაცხილნი განვიდევნებოდით და შენცა ჩვენთანა ზიარვნებისა ჩვენისა იქმნებოდი, გარნა არა თუ ესენი ესრეთ, არამედ იტუოდა მათთვის სული - წმიდა: შემომიკრბენით მე წინასწარ მეტყველნი ბალისნი, რომელნი სჭამენ ტაბლისაგან იუზბულია მთ რამეთუ წინასწარ-მეტყველთა მათ სისხლისათა, რომელთა მალე არიან ფერხნი მათნი დათხევად სისხლისა მართლისასა, განა ინეს რა აქაბისებრნი იგი ნაბოთეს ვენახისა მიხდანი ნემანის მიმართ, გეზისებრნი ვეცხლისა საიდუმლოთა ზედა მოფარდულობანი და ვეცხლი იგი წარწყმედელი მეათორმეტისა არ წარწყმედილისა მის მოციქულისა. არა რა ჰქმნეს სხვაი, გარნა სირცხვილისა საუკუნოსა დადება საქართველოსა ზედა, განბნევა ჩვენ შეკრებულთა, არა თუ სახელისათვის ჩვენისა, არცა მათისა, არამედ უფლისა, რამეთუ სახელითა თვისითა მოსრულთა ჩკენ, სახელითა უფლისათა მოსრულნი, აღგვჭრნეს და განგვანიგნეს და შენიცა სისხლი იგი დათხეული მაშინ აღვიდოდა წინაშე უფლისა სისხლსა თანა აბელ-მართლისასა და ზაქარიასსა, რომლისათვის იყავნ ნება უფლისა უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

ხოლო შენ, საეკარელო მეგობარო, უწუოდენ სავსებით ვითარმუდ მაშინდელსა მას შეკრებულებასა ქედ-ფიცხელისა მაგის ერისასა და გულმძიმეობასა მას დაუსწავლელებრსა შურსა რაოდენიცა კიცხევანი და რაიცა ჰქმნეს ჩვენზედა, თავსა ზედან ჩემსა მოუყვანიეს მიერითგან უმსჯავროდ; პატიოსნისა თავისა შენისა უპატიოება უმკვეთრეს განსჭრის შინაგანთა ჩემთა, რამეთუ არა კიდეგან მიზეზისა იუო დასჯილება ჩვენი უკეთურებათათვის ჩვენთა. გარნა შენისა პატიოსნუ- ბისა კიცხევა ავაზაკთაგან და შემრთავთა სახლსა სახლისა მიმართ და აგარაკთა აგარაკისა მიმართ რომელ გეწია მიზეზითა ჩვენითა მეკდიმების ღვთისაგან ჩემისა და შენსაცა განკრძალულსა ღვთის მოშიშებასა ვევედრები, რათა მოტევება ეო ჩემზედა ბრალისა მის, რომელი დასდევ თავსა ჩემსა უპატიოება შენი.

ჰყავ უკვე სიუვარული, ძმაო, და მაუწყენ განცდილისა და ვნებულისა ცხოვრებისა შენისა ამბავნი და დაამენ წუხვანი გულისა ჩემისანი. გარნა ნუ სწუხჩემთვის, ვითარმცა წარწყმიდეს მე მგონებელთა ვითარმედ მიჰყიდეთო. მადიამელთა, არამედ უფროსღა წარმომგზავნეს მე ერისა მიმართ წმიდისა, რომელთასა გონებას ზედა გამოწერასა და დადებასა მათდამი ახლისა აღთქმისასა წინასწარ-მეტყველებს საკვირველი იერემია. მე არცა ერთისა ადგილისაგან მაქვნდა გარეშეწერა განთვისებით რამეთუ, წესი ესე ერის კაცთა არს და არცა ჩვენი, არამედ ყოველი ქვეყანა ჩვენი არს, რომელიცა სავსებითურთ უფლისა არს.

მერმეცა ჰგონესვე მრავალთა მაგათ დალილათა, და ასკალონელთა და აზოტელთა, და გეთელთა რამეთუ ძალნი მღვდელობისა ჩვენნისანი, რათა იუვნემსცა კოწოლთა შინა თმათა ჩვენთასა; გარნა არა ეგრეთ, არამედ სხვა დიდება არს მზისა და სხვა დიდება არს ვარსკვლავთა, რამეთუ დათესვადნი იგი ხრწნილებით და განხრწნადნი სამარესა შინა არა ძალნი მღვდელობისანი არიან, მით რამეთუ მღვდელობა ნაწილი არს პირველი თვითოეულსა ზედა კაცად-კაცადსა მოფენილთაგანი სულისა წმიდისა ნიჭთაგან, რომელნიცა აქა განსწმედენ და მერმესა მას ანუ სიმზევეს, ანუ მთოვარებასა და ანუ სივარსკვლავესს მიანიჭებენ,

ხოლო მეუფესა მას საუკუნეთასა, უხრწნელსა, უხილავსა, ხოლოსა, ბრძენსა ღმერთსა პატივი და დიდება უკუნითუ უკუნისამდე

ამან.

ჩემმა კრებულმა არხიმანდრიტმა სტეფანემ, მიხაილ, ზაქარიამ და სხვათ სიყვარულით მოგიკითხეს, და ურთი-ერთს გეამბორნეს.

ქ. ჩემს სულიერს დას შენს მეუღლეს და შენს შვილს გიორგის ლოცვა-კურთხევით მოვიკითხავ.

წერილი III

პატიოსანსა მღვდელსა დეკანოზსა, პროტო პრეზვიტერეს ოთეც ალექსის.

ანტონი არხი-ეპისკოპოსი, უფლის მერ მოგიკითხავ.

შენისა ღირსებისა ეპისტოლე მომცა მე, რომლისთვის ვმადლიერ ვარ, ვითარმედ არა დავიწყებულად მრაცხე, მკვდრად, დავიწყებულად. მკვდრად მწყდარი ესე ნათესავთაგან, ძმათაგან, მეგობართა და მოყვასთაგან და თანად ყოველთა მართალთა და ცრუთაგან და ცხადგიყოფიეს სარკესა ზედა გულისას ხატი სიყვარულისა, დახატული ღვთის-სახისაგან ხატებისა მჰსგავსებითა ღვთისათა კალმითა ფრიადისა მის კაც-კეთილობისა შენისათა.

და რად სადამე გტკივი? ესე განაკვირვებს საიდუმლოს გონებისა ჩემისასა, რომელმან არა სადა ვჰქმენ შენთანა ნიში სიყვარულისა, გარნა იგი უფროს დიდ-იყოს კეთილი, მით რამეთუ წარმართთაცა და კაცთა მოქალაქეთა და სოფლისა თანა შეკრულთა ეგრეთ ჰყვან.

ხოლო შენ, ვითარცა ასწავებ ეგრეთ ჰყოფ და ვითარცა ჰყოფ, ეგრეთღა ასწავებ.

მოვედინ აწ სული იგი ყოვლად-წმიდა ჩვენ-შორის, რამეთუ მისითა მით ყოვლისა გარე-შემცველითა და ყოვლისა მპყრობელითა მით ძლიერებითა დაღა თუ სიშორე სადაობითა ჩვენი, მაგრა ერთითა მით წესითა ყოვლად-წმიდასა მას სულსა შორის ერთ და იგივე და მიძღოდენ ჩვენ წრფელსა მას ადგილსა, რომელნი არა ნივთიერისა რისამე შეძინებისა ძლით მოყვას-ვართ აწ, არამედ საღმრთოისა მის ბრძანებისა და მორჩილებითა თანად კრულ და თანა-მყოფ, რომელსა ვერ განხსნის ვერა რა აქა ქვეშეურთაგანი განმკვეთი ხრწნილებაი, რამეთუ ზეცისა ეკკლესიისა მედღე–სასწაულეთა წესი არს ესე.

ჩემისა უნდოისა ცხოვრებისა განწიაღება უფსკრულთა და ღელვათაგან ჭირთასა, რომლისა მომიცუდეს ღელვანი იგი განსაცდელთანი იუწყე დედის დისა ჩემისა გამო მოწერილისაგან ჩემისა ეპის- ტოლისა.

მჰგონებელთა უკვე კაცთა ქართველთა ჩემდა იონა ყოფად ჰგონეს დაცხრომა საქართველოსა ზედა აღძრულთა მათ ღელვათა და პერვათა რისხვისა ღვთისათა და გამოიღეს წილი ზღვასა შინა ჰშთაგდებად ჩემდა. გარნა შთაგდებასავე მეის არა დასცხრეს და არცა დაყუდნეს ქარნი და ღელვანი განსაცდელთანი და მე არა თუ მოვიწიე ნინევად, არამედ ძეთა შორის სიონისათა, სადა არიან მთანი საღმრთოსა სათნოებისანი გარემოს წმიდისა ამის შესაკრებელისა და უფალი გარემოს ერის ამის წმიდისა.

მიხარის ვნებათაგან არღარა სხვა-და-სხვათა განცდაი შენის ღირსებისა და მათცა მათ ვნებათა მოკლება, რამეთუ ძემან ამდაфუნისამან ვუღიანელმან ამან, რომელმანცა აღმართა ძელი შენთვის, სრულიად ვერ მოგაშთო მასზედა, დაღათუ გბრძო, არამედ შეიმუსრნეს მრავალ ღონენი მისნი საბრხენი და სხვა მაქვს დადებულ შორის ჩემსა, რამეთუ განგრძელდეს ჟამნი. მაგრა იგივე დამოეკიდოს ძელსა მისვე ზედა თვის ძლითსა და შენ მის-მიერ განცდილი უმსჯავროდ მამხილებელ-ექმნე ბრწყინვალედ შემსმენელსა მას შენსა ცრუსა წინაშე პირუთნებელისა მის მსაჯულისა ღვთისა; სიტყვისაებრ სულისა წმიდისა სიბრძნეთა შინა სოლომონისთა და ღრუბლითა აღტაცებული ჰაერთა ზედა უფლისა თანა ყოფასა მიემთხვივო, რომელსა დიდება უკუნითი, უკუნისამდე, ამინ.

ჩემს ნათლიას, თქვენს მეუღლეს, და ოთეც გიორგის თქვენს შვილს ლოცვა-კურთხევას მოვუწერ. მოლარეთ ხუცის კაცი გოგია წამოსვლას აპირებს და ამის ხელით დაჰბადებას მოგართმევ.

მდაბალი არხი-ეპისკოპოსი ანტონი,

ვლადიმირისა და იარო-პოლისა,

დაიწერა ქალაქს ვლადიმირს.

მაისის 13, წელსა 1758.

წერილი IV

რუსეთით ანნა-ხანუმ დედოფალთან მოწერილი სამძიმარი მეფის თეიმურაზ მეორისა.

ყოვლად სანატრელისა საქართველოს კათოლიკოს პატრისისა, მეფის იესეს-ძის ანტონის მიერ.

ყოვლად ბრწყინვალესა მეფასა, მისს სიმაღლეს საქართველოს დედოფალს ანნა-ხანუმს.

რაი დაწყება დავჰსდვა საიგაოდ ძნელ-ბედმან აწინდელისა სიტყვისა? რაი ნივთნი სიტყვათანი შევკრინე, ვიკადრებ და ვიტევ? თუ ვჰსთქვა უმაგალითოდ დღეს ბნელ ბედობა კვეთებულისა მომართ, რომელი აქამომდე უდიდესსა შინა დღე კეთილობასა ევნოდა?

შენ ამაღლებულსა ვისმე მაღალთა მეფეთა მოსაყდრესა პორფირისაგან, გულის განსალახვრულად. განშიშვლებულსა, მეფა თამარის საყდრით ქვე დაგვეთებულსა, შენისა მის წილ დიდისა ოლიმპიურისა ბრწყინვალებისა საზაროთაგან, ბნელთა ღრუბელთა დაფარულსა, პორფირ გარდაგებულთა ცხედართაგან, ვაი, ვაი! სავალალოთა და სატყებართა მთხრებლთა შთანარცხებულსა გეუბნვი გონება უქონელი, ყური მომიგდე უბედოსა საიგავოდ, პატიჟებულსა ხელმწიფე-მშობელთა. მშობელთა თუ სთქვა, რომელთაც მიხედვა თვინიერ მახლობელთა ბნელ იყო, ვაი, როგორ ვსთქვა, მრავალთაგან გინებისაცა მიზეზსა დაობლებულსა ატირებულსა უცხოს ყოველთა წინაშე ანდაზასა! მეფე თეიმურაზ ჩემი სატრფიალო, ბიძია, ჩემი ბიძა, ჩემი მამა! ასეთი მამა რომ... ღმერთო ნუ მიწეენ და ძმადაც მოვესწარ, მეგობრადაცა, ღმერთო, ნუ განრისხნები ამხანაგადაცა. ჩემი ამაღლებული ხელმწიფე! ჩემი კეთილ-მსახური და ქრისტეს ერთგული მეფე! მართალი, მშვიდი, ძლევა შემოსილი, თვალ–უხვავი, მოწყალე, მოსამართლე, ჩემი ხელმწიფე მეფე თეიმურაზ ოც–და შვიდისა წლისა ჭაბუკი ვნახე, როდესაც მე ძნელ ბედათ შობილი შვიდის წლისა ვიყავ! მაგონდება მისი იერიქოს ვარდის უმეწამულესი ტუჩები! ზედ მიჯრით ამბრის მარცვალნი რო შლოდა ლალის უელვარეს ბაგებს რომ გახსნიდა და სპარსეთის ზღვიდამ ამოღებულის მარგალიტის უბრწყინვალესს კბილებს რომ გამოაკრთოლვებდა შვენიერად მოხდომილს სახეს რომ ქვე ეკტრის ჯავშნის უმავრილესი ჯუბა შემოხვეოდა და ზე ახილესის მოზიდული მშვილდი მოწვდილ იყო, ესეონის ტბათა რომ ეთიოპიის ლაშქარი შემოხვეოდა, ტანი სიმხნისა და სინარნარისა კერძოებად მექონი ლომებრის მოძრაობით მიმოვრდებოდა იძრვოდა და მისებრ დაყუდნებოდა; სივაჟის ყვავილი და სხვა და სხვას ბრკიალით რომ მჭრეტთ განაკრთობდა, იცინოდა დიდის ხმით, ხარხარობდა თავის უსაშვალოდ გულით ზე შეწეულს დას სხვა და სხვას შესაძნედს სიხარულის ელდას უხშირებდა. ვნახე კვლავ ოცდა თოთხმეტის წლისა ამავ შესახედავით, ამავ თვალ-ტანადობით, ამავ ხელმწიფის შვილობით. ხან ცხენზედ მჯდომი, ხან თოი იარაღი მორტყმული, ხან შვენიერად მომღერალი შევსცხრებოდი. ბატონო, კიდეც თუ ჰსთქვა, ვეთამაშებოდი, შევხაროდი, მამის ტოლობით, მამა მეგონის როდის ჩემ ხელმწიფეს თავის დასთან ვნახი. იქ ძმობის კადნიერებასაც მაღირსებდის, ამად რომელ მეფე თეიმურაზ თავის დასთან ყმაწვილურად ნებიერობდა, ძმურად და გაზრდილურად თვალით შეახებდა; გულს უმრთელებდა ჭირთაგან, ხშირის სულთქმის ჩვეულებას უყენებდა, ყმაწვილობდა, ხარობდა, სხვა და სხვას განსაცხრომელის სიტყვით თავის დას ახარებდა. კვლავ ვნახე, რომ შვენიერს სახეს კიდეც ულამაზებდა, აქა იქ მხცენი შუმოსვლოდა. საჭაბუკო და სახელმწიფო ქცევანი ერთად გარდაზავებოდა, ხელმწიიფეს ცოლთან ერთმანეთის შესაფერობით ერთად მსხდომნი და მე მეჭვრეტსა სიხარულის ლაშქარი შემომესეოდა და ყოველს გონების ნაქონებს მომირბევდა; ობლობითის გული, დაჩაგრულობის ჯაჭვნი მერღვეოდა მამა დედათ, ძმა დის ერთად ხედვა ყმაწვილობისყვავილს სხვა და სხვა ფერად განმიშლი. და, და როდესაც სულისა მიერ ყოვლად წმიდისა საქართველოს საყდრის სამეფოს მპყრობელად მიიწოდემოდა მაშინ მე დიდს და მაღალს სასანთლეზედ დადგმად მიმაყვანებდა. ვაი, ვაი! ჩემტან ცხებას სამფოს მიიღებდა. როდისაც დედა სამართლად შემწყრებოდა და ის შეწყრომა რას სიტკბოებას, წარმომიდგენდა. მამა მისარჩლიდა და მათი ამაღლებული ეზო, ჩემის დიდის ბედნიერების ნითთაგან ივსებოდა: ერთისა შეწყრომა დედობრივ მოწლე, სახიერი ნაწლევთ განი და მეორის სარჩლვა მამისაგან ძესა ზედა ანებიერო, სავსე წვალობითა და მშობლობითი მოწლეობითა და რაღა ვსთქვა ამას იქით ჩემი გაუკეთურება და მამისა სახიერება ჩემი, მამისადმი საკლავად თავის მიცემა სხვა და სხვა მიზეზითა და მტერთაგან ჩემთა სიკვდილად აღძვრისა მისისა მეცადინეობა და დაღათუ მათდამი მიდრეკილება, მაგრა ჩემ აბესალომს ზედა იგივე სულ-გრძელ ლება, იგივე სახიერება და რა რუსეთის იმპერიაში შემობრძანდა, მათ მობრივ წყალობითს ჰხშირის ეპისტოლების ბოძება, თუ ჩემს უბედობას წინა აღმდგომი არ ექმნა ჩემის ნახვისა მონარხისა მიმართცა მოჰხსენებითა დიდი სურვილი.

ვაი, რაღა ვსთქვა, მრავალნო ხელმწიფენო! აჰა სატრფიალო თქვენი დიდება მეფობისა თქვენისა, გვირგვინ მპყრობელობისა, შვენიერება სიხარულისა, სიმდიდრე-ბედნიერობისა, წარხჰდა, მოიმანგლა, განიწვალა, მკინვარედ იხრწნა უცხოთა თემთა შინა. მოიღო დაცხრო. მა მისმან მართლმადიდებლობითმან მდიდარმან ცხოვრებამან თქვენი ნებიერა ძე თეიმურაზ ანატომითაც განიცადა, ეს ვნებაც შეეხო, ესეც ისაჭიროვა ამათაც თქვენსი დიდუბულნი სამარენი ვაების ზედა დასაძახელ იქმნეს.

ჩემო ხემწიფევ დედოფალო, განმაცვიფრებს თქვენი გონებად მოღება და ის გამოუთქმელი საზარო. ხმაი და თქვენგან ჰსმენა. ნუ მიწვენ კადნიერებას მეწყალვი, ცოცხალვი და მემუღაბნები მკვდარი; ელისაბედის პატარა ობლობა სულის კვეთას მიყენებს, თავისი ხელმწიფე მამა რასაც თუ რე ნახევდა საკაზმავს ჩასაცმელს და იარაღს ელისაბედის მოსატანად თურე ხარობდა.

მოკვდა ჩემი ხელმწიფე, მეფე თეიმურაზ! იმის ყოვლად დიდებულის კუბოს თაყვანისცემა არ მაღირსა ჩემმა ძნელ-ბედობამა, ვერ ვმსახურე სნეულსა ჩემის ხელმწიფის თავისის დის სანაცვლოდ, ჩემის უბედურების წყაროდ საფლავადცა ვერ მიუევ, რომელსაც ოდესმე ჩემგან დამარხვის მოლოდინი დიდად ბედნიერობად აღუჩნდებოდა, ერეკლეს და ანნას შუაზედ ვერ დაკსჯედ და მათთან დაობლების სატირლად ვერ ავსტუდი, რომელთაც თანაჰსწორი შვილებს ოდესმე ჩემს ხელთ მწიფეთ მამა დედათაგან ბუნებით და არა შეძინებით მომეღო, თქვენ გულ-შემოყრალსა და მწარედ შთობილსა ვერ მოგიარე, შეჭირვებულსა ნუგეშით ვერა გმსახურე და ელისაბედის ობლობის ნუგეშად ჩემის სამსახურის ჩვენების მეცადინეობა ვერ წინა დაგიდევ.

ვჰსტირ, ვჰკვნესი, ვვალალებ მეცა უცხოებაში სიკვდილის მომლოდნე, დედა აღარ მყავს, აღარც ის დედა მყავს, რომელიც მცხეთას თვით მე მივასამარე მამა, თუმცა ექვსი წელიწადია აღარა მყავს, მაგრამ ის ობლობა სიცოცხლით ამ დღეს ბედნიერობად მიმაჩნდა, ვახტანგ აღარ მყავს, დედიდა ხარშან მომიკვდა და ჩემი სიყვარულის პატიჟი მკვდარსაც მიეხადა რომ მეფის ერეკლეს ქალი სამის ხელმწიფეს ძმების დაი ორის ხელმწიფის ძმისწულების მამის დაი ცილდაწამებული ძაღლთა და მხეცთ მისაგდებლადცა დაისაჯა.

ჰრჩევით მოგახსენებ, სიცოცხლეს ამისთვის მაშინც ეცადე რომ ელისაბედ კიდევ არ დააობლო, ღმერთსაც არ იამება რომ არ გაუფრთხილდე უსახო რა ქმნილა, თუმცაღა ვერ მოგახსენი, მაგრამ პავლეს თესალონიკელთა მიმართსა სიტყვასა წონა დაგიდებ და ითმინე ქრისტეს ტრფიალებით და მოწამეთ.

რაც მმართებდა, რა თქმა მინდა, იმას სად შევიძლებდი, მაგრა მიდმოდებულის წიგნის მიზეზი ეს არის, – არ შემეძლო, სიცხეს მაძღევდა ამ დროებაში.

წერილი V

ალმასხანთან მიწერილი

უგანათლებულესო. ძეო მეფისაო!

ჩემო ხელმწის შვილო, ყოვლად სატრიალოვ ძმის-წულო!

ჩემის ყოვლის გრძნობადის უბიწოსა ამოვნებისა თვით მფლობელო ხელმწიფევ, ჩემის გულის უმწერვალესი ერთგულობის საყდარზედ მჯდომარეო, შენი ჭირიმე, შენი სევდა მე და შენი ქარები მე.

შენმა წიგნმან მეტად შენს საალერსოდ აღმძრა, გული შენგენ მორბის და მსურს რომ შენს ვარდზედ ჯინჭველ შეერიოს და შროშანზედ დაყრილს ამბრის მარცვალს გრძნობადის საყნოსით ვყნოსვიდე და იათაგან უქუფრესსა და უსუნნელესსა, ყოვლად შვენიერს ქოჩორზედ ბაგეს შეგახებდე.

ვაი რა კარგი სანახავი იქნები ეგ ჩემი საკუთარი ვარდი მთიურის ნისლისაგან ცვრეული და როდისაც შენს უმაღლეს მშობელთაგან სამღრთოს განგებით დარგულს შვენიერს. წალკოტში შენთან შობილს ყვავილებთან ნამთევი ვარდიდა ინერგვი, მაშინ რა უცხოდ გაიფრჩვი და მამის შენის ერთგულთ მჭვრეტელთ გულებს რა აამებ და გაახრებ. მე რა ვიცი, სადაც სიტყვა საქმეზედ უმდაბლესობს, მუნ დუმილი შესაფერია.

მინდა რომ შენს განსაკვირვებელს, . . . . . . . . [1] ფილოსოფოსობდე და შენს შვენიერი სიტყვაობაზედ ვრ . . . . . . სჰძლევს სიტყვასა და დუმილი შესაფერად ვრაცხე.

ეს ჭეშმარიტი უწყებაა, თქვენის უგანათლებულესობის მეტი თითქმის არა მეჩვენება რა, არა მესმინება რა და არა შემხვდება რა. რომ გონებას შენ მისცილდე ასეთი ვნება სნეულებითი ანუ შინაგან სულისა შვოთნა ანუ გარეგან შეხდომილნი ბრძოლანი მოიწევიან ჩემზედა, რომ შენის ჩემზედ მოწყალების ნუგეშინის ცემა არა სძლევდეს და არ უკუნ აქცევდეს.

შენის მშვიდობისა და სიმრთელით ცხოვრების და შენისა მაღლის დიდ-გვარობის და განსაკვირვებულის ზრდილობის და შუნის ჩემგან არა თუ მოწონებულისა ოდენ უცხოს სატრკიალოს პოლიტიკოსობ, ის შესაფერი ქცევა მესმის, რომლითაც უმათა შენთა გულები მონებრივის ერთგულობის და სიყვარულის საკვრელით გულსა შენსა თანა შეწებით შეგიკრავს , რომლისათვის ცრემლით და სიხარულით მმადლობელ – ვარ ძალისაებრ ჩემისა, განსაბრძნობელისა შენისა სულისა მიმართ ღვთისა.

ჩემს ამბავს ვიცი იკითხავ აბა, შენი ჭირიმე, რადგან შენ მოგშორდი როგორიღა უჭირველობაა.

ვიცი თქვენს სამთავროში მანდაურთა ხელოვანთაგან ქმნილნი ინდურნი შალნი და სპარსეთისა ბადილანი და ფრანციისა და ვენეციისა ოქროსა და ვერცხლისა სხეპლათა ოქრო-ქსოვილნი ლარნი მოგერთმევიან. ხომ ყმაწვილი ხარ და ამაებზე დიდად შეექცევი და ჩვენ სადაღა მოგაგონდებით და ამას რაღა თქმა უნდა, რომ ხევურთა პალატთა და წუალკოტთა და სავარდეთა სისტემანი და განკარგულებანი, და მანდაურთა ბრძენთა მესტიხეთა და პიიტიკოსთა რომელთამე სიტყვითნი ქების სიტუვაობის მოხსენებანი და შაირ-სიტყვაობათა მუსიკათა შინა დატკბობანი გულსა შენსა ჩვენთანა ყოფისაგან წარიტაცებენ და გერღარა ჰპოვოთ საჩვენოდ.

აქაურს ამბავს მოიხსენებთ, თქვენს დას ქეთევანს ხომ ვაჟი ეყოლა და თქვენი ნათლია და გარსევანის გამდელი ფათმა ბებიობაზედ შეიცილნენ და ნათლიამან დაინებია.

ჩემი შენთან საუბარი სრულებაზედ მივიდა და ჩემი დღეინდელი სიხარული და ჩვენგან სიტყვაც დასდგა.

მადლი უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესი თქვენ თანა, ამინ.

წერილი VI

იოანე მდივან-ბეგთან მოწერილი ვლადიმერიდამ.

ბრწყინვალესა მთავარსა იოანე ორბელიანსა, მსაჯულთუხუცესსა უოვლისა ქართლისასა, უსასყიდლოსა მეგობარსა ჩემსა!

ანტონი არხიეპისკოპოსი სიყვარულით მოგიკითხავ.

ჰხსენება შენი პირსა შინა ჩემსა ვითარცა თაფლი დასტკბების და ვითარცა მუსიკისა ლექსსა შინა ღვინოი და ოდეს შენისა მის სიბრძნის-მოყვარის გონებისა თანაკრული მიდმოებდეს, რა გონებასა შენსა წარმომიდგენს თვის შორის წერილსა აღუშლელსა ხატსა და ესრეთ წარჰყვების მას და შენისა სიბრძნის–მოგვარებისა შთამაგდებს წალკოტსა მას. უკვე ვიტყვი სადა ღვაწლნი შენისა სილოსოლოსობისა დარგენ და ჰფშოდი მათ მიერ ჩემ-შორის უსასყიდლოითა მით წმიდითა სიუვარულითა.

რაიმე გრქვა, ანუ რაიმესა გამჰსგავსო. შენნი სიტყვანნი შორით მოსრულნი დისა შენისა ეპისტოლესა შინა წარვიკითხენ, რომელნიცა ვამსგავსენ შორით მოხმულთა კასიათა და ხმელნი იგი ლექსნი ნასსმანთა ჩემთაებრ ხელოვნისაგან მწიგნობრისა ნაწერთა უსწორენ და უფროს ჩემისა კავშირთა შესაბამებისა შევიყვარენ, გარნა შენ ჰოი დიდად მეტყველო და სოფლის-მოყვარეო, რაიმე სთქუ შენისა, ანტონისთვის, შენ-თვის დავითისებრ იონათანის ზედა მტირალისა.

რად სადამე არა ჰგონებ ვითარმედ ჯაჭვი იგი ოქროისა გამოცდილისა სიყვარული, რომელი მაქვს შენდა, არა რაიმითა განიხსნას თვინიერ მანგლისა მფრინვალისა და ძვირფასობა იგი ქვის მის, მრავალ-სასყიდლისა შენისა მეგობრობისა, არა იევ იქმნას ჩემშორის, არცაღა წარხვეჭასა მიეცეს ვისგანშე ვიდრე საფლავი განმაშორებდეს მას.

გარნა შენ შვენების–მოყვარეო, რად მიემსგავსები ჩემდა წელიწადისა მოქცევასა, არა თუ მზისა მუნვე თვისადმივე ადგილ სიმგრგვლედ ქცევასა, არამედ უფროსღა დღეთა წარსრულთა და დაუდგრომელთა და თანა ევები ჩემდა დროთა წელიწდისათა ოდესმე სიგრილისა და ოდესმე სიმხურვალისა მიმღებული, ოდესმე ზამთარ მექმნები მე და ოდესმე შენებრ შვენიერ გაზი სული და ეოვლითურთ არეობასა მიემ- მსგავსები, სადა უვავილნიცა მცირედ ჭნობასა და სადაფნიცა მარგარიტთა ბნევასა მიეცემიან. გარნა შენ არად შემწონი არცა ერთისა კლეოპატრას სადმე სირიელ მშევებელისა დაიდგამ საუდარსა და შენ- და წარმოდგომილთა ხატებისა იქმნები ცხოველ-მხატვარი და უსრეთ წარიოტებ შენგან ერთგულებით შემუვარებელთა შენთა.

კინაიცა უდაბნოება შენისა სიშორისა და განმხმობით ძვალთაცა თორე ძარღვთა და ტყავთა უჩინო-მყოფი, კნინღა და მხოლოდ კოპართა შინა ოდენ დამშთენი ცხოვლობის მაარებს მე მხოლოსა და შენ არა რაით მგაძელი ამისი, მხიარულითა პირითა ღიმილით მხდი ახალთა მეგობართა, დავიწყებისა ქართა მომბერავ და აფრიკისს სიმხურვალესა მოუშვებ შეწვად ძვალთა ჩემთა და თერევნით რტო განშლილობით მდგოი აჩრდილისა შენისა საგრილსა არღა მიტევებდა ესრეთ ყოვლითურთ დამივიწებ და შენისა წერილისა ღრუილითა ცვართა მათ სიტევათა შენთასა არა ცროი ჩემად. გარნა უწეოდენ ესე შენმან ბრწყინვალებამან, კვალად დაღათუ არა ვემსგავსები სიმაღლდ ხედვისა აღმსწრა ეს არწივსა, ეგრეთღა არცა ფრთენი ჩემნი კალამად ორ კნაობენ და ამით არ სადამე განვეშორები შენსა მეგობრობაა. მე მარტივი ვარ და ლიტონი და სხვათა და სხვათა თქვენს სოლის მოყვარეთა შენათვისართაგან შეუზავებულ და თქვენდა იყავნ ყოველნი სუფევანი ქვეშეურთანი გამოხატვასა შინა ჟამთასა და ჩემდა, თუ სადმე მაღირსებ, შენი იგი მეგობრობაი და სიყვარული და ჩემთნა განუჭრელი თვისებაი — და სხვანი იგი ყოველნი თქვენდა.

მესმა ვითარმედ უკმოქცეულხარ საქართველოდვე, რომლისათვისცა მადლობის მიმცემი ღვთისა ჩემისა იშვებს შინაგანი კაცი ჩემი, გარნა ითნოს ღმერთმან, რათა უკმოიქცე კშმარიტებადცა და შეისა მის სიბრძნის მოყვარებისა შესაფერ მართლ-მადიდებელ იქმნე, დამტევებელი ახალთა და ზედ-შემოსრულთა არა ჭეშმარიტთა სარწმუნოებითთა ჰსჯულთაცა.

ვითხოვ შენისაგან სიბრძნის-მოვარებისა რათა ჩემ-ზედა პირველებრ წარმოადენდე ნეკტაროა სიუვარულისათა და დამათრობდე ამ- ვროსიათა მათ მიერ მწირობით გვალულსა და განხმელსა შენისა სიშორისა მიერ.

თუ სადმე ინებებს ცნობად ბრწჟინვალება თქვენი ცხოვრებისა ჩემისა ვითარებისა სმენად, ვარ ცხოვლად — დაღათუ არ სიმთელით, აღრაცხილი როსსიისა იმპერიასა მღვდელ-მთავართა შორის ბრძანებითა მისისა მის იმცერატორების დიდებულებისათა.

მე შენმან ანტონი დავსწერე გონებისაგან ჩემისა წარმოშობილი სიტყვაი და წარმოვეც შენდა და ესრეო მხიარული ვიქავ ოდეს ბადებოდა გონება სიტუვათა წერად შენდამი, ვითარ მეჭვრეტი პირის-პირ გზრახვიდი.

ხოლო ყოველთა ზედა და ყოველსა შინა იდიდებოდენ ყოვლად წმიდა იგი სამება ღმერთი აწ და უკუნითი უკუნისამდე ამინ.

___________

1 აქა და ქვევით საცა წერტილებია, ჩვენდა სამწუხაროდ, სიტყვები გამოშვებული იყო დედანში. რომლიდამაც ჩვენ ამ წერილებს ვბეჭდავთ; საზოგადოდ უნდა ვსთქვათ, რომ დედანი ვერ იყო საკმაოდ კარგად გადაწერილი და ამიტომაც დედანის ბრალია, თუ სადმე ფრაზა კარგად ვერ არის დასრულებული.

იმერეთის ისტორია [1]

დაწყება იმერთა და ოდიშ-აფხაზთა მეფობისა და მთავრობისა, რომელსა უწინარესნი მემატიანენი ანუ ისტორიკოსნი უწოდებენ ეგრისად

ნიკოლოზ დადიანისა.

ოდეს მოჰკლა პირველმან მეფემან საქართველოჲსამან ფარნავაზ იაზონ ერისთავი და დაიპყრა საქართველო, მაშინ ეგრისის მდინარეს დასავლეთისანი არა მორჩილებდენ ფარნავაზს, არამედ მეფესა ბერძენთასა. ხოლო ეგრისის მდინარის აღმოსავლეთისანი დაშთენ ფარნავაზის მორჩილებასა შინა. ხოლო ფარნავაზ განჰყო ეგრისი, თვისა მორჩილებასა შინა მყოფი, ორ საერისთაოდ: დასვა ქუჯი ერისთავი ეგრისს, რომელი აღაშენა ეგროს. ხოლო ამას უწოდეს ბედია, ვინათგან ქუჯიმ ჰპოვა ბედი მუნ, და ამის გამო უწოდეს ბედია. და მისცა ქუჯის საერისთაოდ რიონის დასავლეთი და ჩრდილოეთი ზღვამდე და ეგრისის მდინარემდე, სრულიად სვანეთი. და მეორე დასვა შორაპანს და მისცა საერისთოდ ნაშთი ეგრისისა, რომელ არს რიონის აღმოსავლეთით და სამხრეთი ზღვამდე და ლიხის მთამდე. ხოლო შემდგომად ამისა დაიპყრა ნაშთი ეგრისისა ვახტანგ გურგასლან, და კეისარმანცა მოსცა ზითვად ცოლსა ვახტანგისასა. გარნა შემდგომად მიუღო ერეკლე კეისარმან და დასვა თვისი ერისთავი ანაკოფიას, და უწოდდენ აფხაზთა ერისთავსა. და ეპყრა ეგრისის მდინარის იქითი კეისარს (ხოლო ეგრისის მდინარე ეწოდების ღალიძგას). ხოლო იყო რა აფხაზთა ერისთავად ლეონ და იხილა უძლურება ბერძენთა, მაშინ თვით დაიპყრა სრულიად ეგრისის ქვეყანანი ლიხის მთიდამ ვიდრე ზღვამდე და ხაზარეთამდე და იწოდა მეფედ აფხაზთა წელს ქრისტესით 786. ამათგან მეფენი მეფობდენ ვიდრე ბაგრატიონამდე 11. 1-42 სტრ., 154 ხოლო იქმნა რა მეფედ ესე ლეონ, არღა უწოდა ეგრისი, არამედ აფხაზეთი. ხოლო ამან განჰყო რვა საერისთაოდ ეგრისი, რომელსა უწოდა აფხაზეთი: 1.დასვა აფხაზთა და მისცა აფხაზეთი და ჯიქეთი ვიდრე ზღვამდე და ხაზართა მდინარემდე; 2. დასვა ცხომს და მისცა ეგრისის მდინარეს იქითი ანაკოფია-ალანითურთ; 3. დასვა ბედიას ეგრისის აღმოსავლიდამ ცხენის წყლამდე; 4. დასვა გურიას, და გურიაცა ამან უწოდა, და უწინარეს ადგილსა გურიისასა სხვასა უწოდებდენ ; 5. დასვა რაჭა-ლეჩხუმს; 6. დასვა სვანეთს; 7. დასვა შორაპანს რიონისა და ხანის წყლის აღმოსავლეთისა ლიხადმდე, სრულიად არგვეთისა; 8. დასვა ქუთათისს ვაკის, ოკრიბისა. ამან მეფემან აღაშენა პირველ ტახტად ანაკოფია, ხოლო მეორედ ქუთაისი და აღაშენა ქალაქი და ციხე. ხოლო მეფე ესე მიიცვალა წელს ქრისტესით 806.

ხოლო იქმნა მეფედ ძე ამისი გიორგი, და დაიპყრა საქართველოცა და მოკვდა წელს ქრისტესით 877.

ხოლო შემდგომად ამისა გარდაიცვალენ მრავალნი მეფენი აფხაზეთისანი ღირს-სახსოვარნი, რომელთა ეპყრათ აფხაზეთი და საქართველო. გარნა შემდგომად ამა გიორგი მეფისა არღარავინ დაშთა მემკვიდრეთ აფხაზთ მეფისა და უღონო-ქმნილთა აფხაზთა ითხოვეს დავით მეფისა კურატპალატისაგან მეფედ აფხაზთა ბაგრატ, ძე გურგენისა, ასულის წული გიორგი აფხაზთ მეფისა. ინება და მოსცა. და მოიყვანეს აფხაზეთს და აკურთხეს ქუთათისს მეფეთ წელს ქრისტესით 985. და ამ ბაგრატიდამ იქმნა აფხაზთა მეფობა ბაგრატიონთა. ხოლო მეფობდენ აფხაზთა ზედა მეფენი იგი აფხაზთანი წელს 199. ხოლო ამ ბაგრატის პირველის მეფობიდამ ვიდრე ლაშას ძის დავითის მეფისა და რუსუდანის ძის ნარინ დავითისა მეფისამდე იყო ერთმეფობისა ქვეშე სრულიად აფხაზეთი მეფობასა ბაგრატოვანთასა. ხოლო ამა ორთა დავითთა სამეფოსა განყოფადმდე გარდახდენ წელნი 274.

ხოლო იქმნა ამისა შემდგომად მეფედ ნარინ დავით ძე რუსუდანისა იმერეთს წელს ქრისტესით 1259. ამიერიდამ იწოდა დავით და ამას ქვემონი მეფენი მეფედ იმერეთისა და არღარა აფხაზთა. ხოლო ნარინ დავით მეფობდა, ვითარ ზემო აღიწერა და უმეტეს სცნობთ დიდსა ქართველთ ცხოვრებასა შინა. და გარდაიცვალა ნარინ დავით მეფე წელს ქრისტესით 1293.

ამის შემდგომად მეფე იქმნა ძე მისი კოსტანტინე. და ამას აღუდგა ძმა თვისი მიხაილ და იქმნა სამეფოსა შინა იმერეთისასა დიდი უთანხმოება. და ჟამსა ამას გიორგი დადიანმა დაიპყრა საერისთო ცხომისა და სრულიად ოდიში ანაკოფიადმდე, ეგრეთვე შარვაშიძემან აფხაზეთი, გურიელმან გურია, სვანთ ერისთავმან სვანეთი, და არღარა მორჩილებდენ მეფესა საქართველოჲსა და იმერეთისასა. შემდგომად გარდაიცვალა გიორგი დადიანი წელს ქრისტესით 1323 და დაჯდა ძე მისი მამია დადიანად. და ამან უმეტეს განიმტკიცა ოდიში ვიდრე ანაკოფიამდე.

ხოლო ამის შემდგომად იქმნენ მრავალნი მეფენი შთამონასირნი ურთიერთისანი. და იქმნა მეფედ გიორგი და ამან განიზრახა კვალად დაპყრობა მთავართა. და წარვიდა პირველად ვამეყ დადიანსა ზედა გამზრახი ესრეთ: „უკეთუ ესე დავიმორჩილე, სხვანიცა დამორჩილებულ მექმნებიან“. შემოიკრიბნა სპანი იმერეთისანი და შთავიდა ოდიშს, ეწყვენ ურთიერთას მეფე და დადიანი. და იძლივნენ სპანი გიორგი მეფისანი. მოჰკლეს მენგრელთ მეფე გიორგი ბრძოლასა შინა. და გაემარჯვა ვამეყ დადიანსა წელს ქრისტესით 1392. ხოლო განზრახვითა ვამეყ დადიანისათა ჩამოვიდა მეფე ქართველთა გიორგი, ძე ბაგრატ დიდისა და დაიპყრა იმერეთი. მოკვდა ვამეყ დადიანი და იქმნა დადიანად ძე მისი მამია. მოჰკლეს ესე მამია დადიანი აფხაზთა ბრძოლასა შინა და იქმნა დადიანად ძე მისი ლიპარიტ წელს ქრისტესით 1414. ხოლო შემდგომად დაიპყრა ბაგრატ მეფემან იმერეთი და თავისუფლებასა ზედა მთავართა მათ დადიანსა, გურიელსა და შარვაშიძესა ხელი მოუწერა. ხოლო ჟამსა ამას მიიცვალა ლიპარიტ დადიანი და იქმნა დადიანად ძე მისი შამანდავლე. მოკვდა შამანდავლე წელს ქრისტესით 1474 და იქმნა დადიანად ბიძა შამანდავლესი ვამეყ. ჟამსა ამას განძლიერდა ბაგრატ მეფე და დაიპყრა საქართველოჲ. ხოლო ოდეს იხილა ვამეყ დადიანმა განძლიერება ბაგრატ მეფისა, არღა სწადოდა უმეტეს განძლიერება ბაგრატისა. ამისთვის შემოიკრიბა ვამეყ დადიანმა შარვაშიძე და გურიელი და დაუწყო რბევა და ოხრება იმერეთსა და დაპყრობა. და ოდეს მიესმა ესე ბაგრატ მეფესა, ქართლს მყოფს, წარმოვიდა მუნით და შეიკრიბა სპანი ქართლისა და იმერეთისანი და ეწყო დადიანსა ოდიშს და იქმნა ძლიერი ომი, სადა მოსწყდენ ორგნითვე მრავალნი. და იძლია დადიანი წელს ქრისტესით 1477. მაშინ შევიდა მეფე ბაგრატ ოდიშსა შინა და მოაოხრა, გარნა კვალად შეიმტკიცა დადიანი და ქმნეს მშვიდობა. და შემდგომად მოკვდა მეფე ბაგრატ წელს ქრისტესით 1478 და დაფლეს გელათს.

შემდგომად მეფე იქმნა ძე მისი ალექსანდრე. ჟამსა ამას მოვიდა კოსტანტინე მეფე ქართველთა და დაიპყრა იმერეთი შემწეობითა ვამეყ დადიანისათა. ჟამსა ამას მოკვდა დადიანი ვამეყ და იქმნა დადიანად ძმა შამანდავლესი ლიპარიტ. მოკვდა გურიელი კახაბერ და დაჯდა გურიელად ძმა მისი. ხოლო განგდებულმან მეფემან ალექსანდრე კვალად დაიპყრა იმერეთი. გარნა დადიანსა ლიპარიტს არა უნდოდა მეფობა მისი და აწვია კვალად კოსტანტინე მეფე. და მოვიდა სპითა ქართველთათა, და აქედამა დადიანი. და დაიპყრეს იმერეთი. და ოდეს წარვიდა მეფე კოსტანტინე საქართველოდვე, მაშინ მეფემან ალექსანდრემ ზავ ჰყო დადიანისა თანა და დაიპყრა სრულიად იმერეთი შეწევნითა დადიანისა ლიპარიტისათა. ხოლო ამან ალექსანდრემან იმეფა მშვიდობით და მიიცვალა ესეცა და ცოლიცა ამისი თამარ დედოფალი ქორონიკონსა, ერთსა წელს, ქრისტესით 1510, და დაფლეს ორნივე გელათს.

მეფე იქმნა ძე ალექსანდრესი ბაგრატ. ამის ჟამშიდ მოვიდენ ოსმალნი წინამძღვრებითა მზეჭაბუკ ათაბაკისათა და მოსწვეს ქუთათისი და გელათი თურქთა. ამან მეფემან ჰყო გელათი საეპისკოპოსოთ თანა-თნებითა სამღვდელოთათა და დასვა გენათლად საყვარელიძე მელქისედეკ წელს ქრისტესით 1519. ჟამსა ამას წარვიდა მამია გურიელი ქართლს, რათა ჰყოს დავით ქართველთ მეფისა და კახთ ბატონისა ლეონისა შორის ზავი. გარნა ეწყო მეფე დავით გურიელისა და იძლია მეფე და შემდგომად ზავ ჰყო მათ შორის გურიელმან და შემდგომად მოვიდა გურიას. ხოლო ჟამსა ამას შეიკრიბენ დადიანი მამია და გურიელი მამია და წარვიდენ ჯიქეთს სპითა მრავლითა, რათა ჯიქნი აწუხებდენ მიხდომითა გურიასა და ოდიშს. ზღვით ნავებითა მისრულთა ჯიქეთს ეწყვნენ ჯიქნი სიმაგრითგამო, ჰყვეს ბრძოლა ძლიერი და აოტნეს სპანი დადიან-გურიელისანი და მოჰკლეს დადიანი მამია და შეიპყრეს გურიელი მამია და აღიღეს ალაფი და იავარი მათი წელს ქრისტესით 1532. ხოლო შემდგომად დასვა დადიანად ლეონ და გურიელი მამია დაიხსნა ძემან მისმან როსტომ. ხოლო მეფემან ბაგრატ დასვა რაჭას ერისთავად ჩხეიძე შოშიტა და მისცა რომელიმე სახასოდ დაბანი და ციხე მინდა, ვინათგან რაჭა იყო უწინარეს სამეფოდ. ხოლო ბაგრატ მეფემან შემოიკრიბა დადიან-გურიელი და წარვიდა შურის საგებელად მზეჭაბუკ ათაბაგისა. ხოლო ათაბაკმან შემოიკრიბა სპანი და ეწყო მეფესა, და იქმნა ომი ფიცხელი. იძლია ათაბაგი და შეიპყრა ათაბაკი ისაკ ართუმელაძემ, მეღვინემან გურიელისამან, და მოართვა როსტომ გურიელსა და გურიელმა მიართვა ბაგრატ მეფესა. ხოლო მეფემან უბოძა გურიელსა ჯილდოდ ამისა აჭარა და ჭანეთი. და მეფემან პატიმარ ჰყო ათაბაკი და თვით დაიპყრა სამცხე-საათაბაკო. ხოლო ძე ათაბაკისა წარვიდა წინაშე ხონთქრისა და ითხოვა შეწევნა ხონთქრისაგან, და შეეწია დიდძალითა სპითა. შეიწია ბაგრატ მეფემან მეფე ქართლისა, ხოლო დადიან-გურიელნი არა მწე ექმნენ. და ეწყვნენ ოსმალთა სპანი საქართველო-იმერეთისანი . გარნა სძლიეს ოსმალთა, მოჰკლეს ძე გურიელისა ქაიხოსრო. და დაიპყრა კვალად სამცხე ათაბაკმან. ხოლო მიზეზითა ამით მეფემან ბაგრატ მოუწოდა ქუთათისსა შინა ლეონს დადიანს და შეიპყრა მცბიერებითა და პატიმარ ჰყო. ხოლო მეფემან მიუმცნო გურიელსა, რათა: „წარვიდეთ ერთად და დავიპყრათ ოდიში და განვიყოთ წილად და ჩვენდა იყო ოდიში“. სწადოდა მეფესა, რათა მცბიერებით შეეპყრა გურიელიცა . გარნა სცნა გურიელმან მეფისა მცბიერებისა დადიანისა, გარნა გურიელისა და ოდიშთა მოზიდვისათვის არღა აღასრულა და დადიანი პატიმარ ჰყო გელათს სამრეკლოსა შინა. გარნა განზრახვითა ათაბაგისათა ჩხეიძემ ხოფილანდრემ გამოაპარა დადიანი ლეონ და მიგვარა ათაბაგსა ახალციხეს. ხოლო შემდგომად სთხოვა გზაჲ გურიელსა და ნება სცა გურიელმან გზისა და წარმოიყვანა ათაბაკმან დადიანი ლეონ, მოიყვანა ოდიშს. და დაიპყრა ლეონ სამფლობელი თვისნი. 1-41 სტრ., 157 ჟამსა ამას მიუღეს გურიელსა ოსმალთა აჭარა და ჭანეთი და აღაშენესთ ციხე ოსმალთა გონიას და ბათომს. ხოლო შემდგომად ამისა მიიცვალა ბაგრატ მეფე წელს ქრისტესით 1548 და დაფლეს გელათს.

შემდგომად ბაგრატისა მეფე იქმნა ძე მისი გიორგი. ამან დაიზავა დადიან-გურიელი და მეფობდა მშვიდობით. ამან მოიყვანა მეუღლეთ ჩერქეზ-ბატონის ასული რუსუდან. ჟამსა ამას მოკვდა გურიელი როსტომ და დასვა მეფემან გიორგი ძე როსტომისა გიორგი გურიელად. ამა გიორგი გურიელსა ჰყვანდა მეუღლეთ ლეონ დადიანისა ასული და იგი განუტევა და შეირთო მეფის გიორგის დაჲ მუსადია . ეგრეთვე ლეონ დადიანის ძემან გიორგიმ განუტევა ცოლი თვისი, დაჲ გიორგი გურიელისა და წარგვარა ბიძასა თვისსა ბათულიას მეუღლე სიკეკლუცისათვის და მან შეიუღლა. და ამა ვითარის საქმით იქმნა მტერობა შორის დადიანისა და გურიელისა. ვერღა დაუდგა დადიანი ორთავე მეფესა და გურიელსა, და წარვიდა კოსტანტინეპოლად წინაშე სულტანისა, ხოლო სულტანმან შეიწყნარა რა პატივით და მისცა დიდძალი მხედროვა და წარმოვიდა და დაებარგა დადიანი სატყეპელას. მხილველი ამისი შეშინდა გურიელი და ევედრა დადიანსა, ხოლო დადიანმა სთხოვა თვისისა ასულისა განტევებისათვის განსატევებელი (ესე იგი სისხლის გარდახდა). და უღონო ქმნილმან გურიელმან მოსცა ათი ათასი დრაჰკანი . და ზამ ჰყვეს. და წარმოვიდა დადიანი და დაიპყრა სამფლობელო თვისი სრულიად. ხოლო მეფემან ამან გიორგი მოკლა ჯავახ ჭილაძე მეგობრობისათვის დადიანისა და დაიპყრა მეფემან მამული ჭილაძისა. გარნა არა მისცეს მეფესა ჭილაძისა მამული დადიანმა და გურიელმა და მოადგენ მეფესა და მამული ჭილაძისა ნახევარი დაიპყრა დადიანმა და ნახევარი გურიელმან. ხოლო შემდგომად ამისა მოკვდა დადიანი ლეონ წელს ქრისტესით 1572: რამეთუ ნადირობასა შინა ცხენმან უბრკმა და მოსტყდა კისერი და მოკვდა. და იქმნა დადიანად ძე მისი გიორგი. ხოლო გიორგი მეფემან ძესა თვისსა ბაგრატს მოუყვანა ცოლად დაჲ დადიანისა გიორგისა. ესე შეერთება დადიანისა და მეფისა შეუძნდა გურიელსა და იშურა, და გარდაიბირა ძმაჲ დადიანსა მამია. და შეირთო გურიელმან დაჲ თვისი მამიას და შემოიკრიბნა სპანი თვისნი, მოუხდა დადიანსა ზუგდიდს და იქმნა ბრძოლა, გარნა იძლია დადიანი გიორგი და წარვიდა აფხაზეთს . და იქმნა დადიანათ ძმა მისი მამია. ხოლო ჟამსა ამას მოკვდა დაჲ დადიანისა გიორგისა და სძალი მეფისა გიორგისა. და განაახლეს კვალად მოყვრობა მეფემან და დადიანმა, და მისცა მეფემან ცოლის დაჲ თვისი გიორგი დადიანსა. და ესევითარითა საქმითა კვალად იქმნა გიორგი დადიანად. და მამიასა, ძმასა გიორგი დადიანისასა, მისცეს ჭილაძისა ნაქონები მამულნი და იქმნა მშვიდობა. ხოლო ჟამსა ამას მოიგონა ბათულიამ, ბიძამან გიორგი დადიანისამან, ოდეს წარგვარა ცოლი, შურის გება მის წილ და უნდოდა, რათა მოეკლა დადიანი გიორგი. და ამა ბათულიას ეპყრა საჯავახო, მიცემული წილად დადიანისაგან. ხოლო მახლობელობისათვის შეიზრახენ, გურიელთან მეფე გიორგი და დადიანი გიორგი, რათა მოჰკლას ბათულია, და საჯავახო მისცენ გურიელსა. ამავითარითა ბირებითა დაიჭირა გურიელმა ბათულია და არა მოჰკლა და ტყე ჰყო ლეხოურს და საჯავახო დაიპყრა გურიელმან. და შემდგომად ბათულია მოკვდა ლეხოურს. შემდგომად ჟამისა ამის მოკვდა დადიანი გიორგი და მამიამ, ძმამან მისმან, მოიპარა მცირე ყრმა, ძე გიორგი დადიანისა ლეონ, და შეამწყვდია ციხესა შინა შხეფს. ხოლო ყრმა უთმინოებითა გარდმოვარდა კედლით და მოკვდა. ესე საქმე დადიანმა მამიამ მიზეზ-ყო გურიელსა ზედა. აღილაშკრა და წარვიდა სპითა გურიელსა ზედა. ხოლო მისრულსა გურიას დადიანსა ეწყო გურიელი და იქმნა ბრძოლა ძლიერი. იძლია გურიელი და წარვიდა კოსტანტინეპოლს . და გურიელ ჰყო დადიანმა ტომი გურიელისა ვახტანგ. ხოლო ჟამსა ამას მიიცვალა მეფე გიორგი წელს ქრისტესით 1583.

გამეფდა ძე გიორგისა ლეონ წლისა თორმეტისა. ამან შეირთო დაჲ დადიანისა მამიასი მარეხ. ჟამსა ამას მოვიდა გურიელი და დაიპყრა სამფლობელო თვისი, რომელი გარდააგდო გიორგი დადიანმა სტამბოლს. ხოლო რომლისამე მიზეზითა დიდნი მტერნი იქმნენ ესე მოყვარენი მეფე ლეონ და დადიანი მამია. ამისთვის შეიკრიბა სპანი მამია დადიანმა და მოვიდა ქუთათისს . ამას ეკვეთა მეფე ლეონ სპითა იმერეთისათა და იქმნა ბრძოლა სასტიკი, იძლია მეფე ლეონ და შეიპყრეს თვით მეფე წელს ქრისტესით 1590 და წარიყვანეს ოდიშს და პატიმარ ჰყო ციხესა შინა შხეფს და მოკვდა მუნ პყრობილებასა შინა ლეონ მეფე.

შეიზრახენ იმერელნი და ჰქმნეს მეფედ ბიძის ძე ლეონისა, ძე კოსტანტინესი როსტომ. ჟამსა ამას გარდაიცვალა დადიანი მამია და იქმნა დადიანად ძე მისი მანუჩარ. ესე მანუჩარ დაესიძა ალექსანდრე კახ-ბატონს და მოიყვანა ასული მისი მეუღლედ ნესტან-დარეჯან და იქორწინა. ხოლო მეფესა როსტომს წაართვა მეფობა ბაგრატ თეიმურაზის ძემან შეწევნითა გიორგი გურიელისათა. ამავე ქორონიკონსა მოვიდა მეფე ქართველთა სიმონ და მიუღო იმერთმეფობა ბაგრატს, და პყრობილი წამოიყვანა ქართლად. ხოლო როსტომ წარვიდა მანუჩარ დადიანისა თანა. შეეწია დადიანი მანუჩარ, შეიკრიბა სპანი თვისნი, მოვიდა, აღიღო ციხე ქუთათისასა და ჰყო მეფედ კვალად როსტომ. მსმენელი ამისი მეფე საქართველოჲსა სიმონ წარმოვიდა მრავალითა სპითა და დიდროანების ზარბაზნებითა და არტილერიის განწყობილებითა, მოვიდა იმერეთს და განაძო როსტომ მეფე და გაიქცა კვალად მანუჩარ დადიანისა თანა. და სიმონ მეფემან დაიპყრა სრულიად იმერეთი და აღიღო ციხეები რაჭა-იმერეთისანი. ხოლო გამარჯვებული წარმოვიდა ოდიშის დასამხობელად. მცნობმან მანუჩარ დადიანმან შეიკრიბა სპანი მენგრელთანი, მიმდობმან ღმერთისამან არა რიდა სიმრავლესა სიმონისასა, დაესხა კვითს და აოტა და მოსრნა და აღიღო ყოველნი სიმდიდრენი სიმონ მეფისანი და ზარბაზანნი დიდროანნი და ყოველი განწყოფილება არტილერიისა და წარმოგზავნა ოდიშს და როსტომ კვალად მეფედ ჰყო იმერეთს და აღიღო ყოველნი ციხენი რაჭა-იმერეთისანი და მისცა როსტომს. ამას ქორონიკონსა უშვა ძეჲ ლეონ მანუჩარ დადიანსა ნესტან -დარეჯან, და შობასა მოკვდა ნესტან-დარეჯან. ხოლო ლეონ ყრმა წარიყვანა ბიძამან მისმან კახ-ბატონმან და აღზარდა ვიდრე სრულ ჰასაკამდე. ხოლო შემდგომად გლოვისა მოიყვანა მეუღლედ მანუჩარ დადიანმა ქვრივი ვახტანგ გურიელისა და ასული ათაბაგისა. ჟამსა ამას მოკვდა გურიელი გიორგი და იქმნა გურიელად ძე მისი მამია. და იყვნენ დიდსა მშვიდობასა შინა მეფე იმერეთისა როსტომ, დადიანი მანუჩარ და გურიელი მამია. ხოლო ჟამსა ამას მოაყვანინა მანუჩარ დადიანმა კახეთით ძე თვისი ლეონ, რომელი იყო მაშინ წლისა ათსამმეტისა. ხოლო ჟამსა ამას მოკვდა მეფე როსტომ წელსა ქრისტესით 1605.

ვინათგან არღავინ იყო მემკვიდრე და ტომი მეფეთა, ამისთვის მოიყვანეს ძმა როსტომისა, ნაშობი მხევლისაგან (ესე იგი ბუში) გიორგი და დასვეს მეფედ. ხოლო ჟამსა ამას გურიელი მამია შევიდა აჭარას, მოსწყვიდნა, აღიღო სიმაგრენი და დაიპყრა მისთვის აჭარა. ხოლო ჟამსა ამას ხრომან და გუნდმან განმრავლებულმან ირმისამან სანადიროს მყოფი მანუჩარ დადიანი წარიტაცეს და მოკლეს იგი წელს ქრისტესით 1611. და დასვეს დადიანად ძე მისი ლეონ, ნაშობი კახთ ბატონის ასულისა. ამა ჟამსა მეფემან გიორგი მოუღო მამულნი თვისნი პაატა წულუკიძესა, რომელსა უწოდდენ წუწკსა. წარვიდა ესე პაატა წუწკი და მივიდა ლეონ დადიანისა თანა. და მან პატივით შეიწყნასა (ესე პაატა იყო კუტი ფეხებითა). ესე პაატა მარადის აწვევდა და განუზრახევდა ლეონ დადიანსა მტერობასა იმერთ მეფისასა. ჟამთა ამათ მეფემან გიორგი მოუყვანა შვილსა თვისსა ალექსანდრეს მეუღლედ ასული გურიელისა. ხოლო ამა ალექსანდრეს უშვა გურიელის ასულმან ძე ბაგრატ, გარნა ორისა წლისა შემდგომად შესწამა ცოლსა თვისსა, გურიელის ასულსა სიძვაჲ ერთსა ქუთაისელ ვაჭართა თანა და ამისთვის განუტევა ცოლი თვისი და წარგზავნა თვისის ძითურთ მამისა თვისისა გურიელისა თანა. ხოლო ჟამსა ამას წარვიდა გიორგი მეფე სპითა თვისითა დამორჩილებად დადიანისა . გარნა ოდეს ცნა დადიანმა, ამხედრდა სპითა თვისითა და მიეგება თვით, და შეიბნენ გოჭიაურზედ. და იქმნა ომი სასტიკი და სძლო დადიანმა და შეიპყრეს მრავალნი დიდებულნი იმერეთისანი და გამდიდრებულნი ალაფითა წარმოვიდა ოდიშადვე წელს ქრისტესით 1623. ხოლო ჟამსა ამას მოკლა მამაჲ თვისი გურიელი მამია ძემან მისმან სვიმონ. ხოლო ამა სიმონს ჰყვანდა დაჲ ლეონ დადიანისა, ნაშობი ათაბაგის ასულისა; და რა სცნა ლეონ დადიანმა სვიმონ გურიელისა ესევითარი უსჯულოება, მოკვლაჲ მამისა, წარვიდა სპითა თვისითა გურიელსა ზედა და დაებარგა ლანჩხუთს და წარგზავნა დესპანი სიმონისად: „ვინათგან ჰქმენ ესევითარი ბოროტება, მე, არღარა მწადნელი სიძობისა შენისა, მომეც დაჲ ჩემი მარიამ. მსმენელი სვიმონ, გურიელი არღა დაემორჩილა. და ვინათგან იყო მამაცობასა შინა მხნე სვიმონ, ამისთვის შეიკრიბა სპანი და ებრძოდა დადიანსა ძლიერად. გარნა იძლია სიმონ გურიელი და შეიპყრეს სიმონ ბრძოლასა შინა, და მამის მკვლელობისათვის აღმოხადნა ორნივე თვალნი, დასვა გურიელათ ქაიხოსრო და წარმოიყვანა დაჲ თვისი მარიამ და მოვიდა გამარჯვებული სამფლობელოსა შინა თვისსა ოდიშს. ხოლო ამან დადიანმა ლეონ იწყო მტერობა იმერეთისა და ხთომა,რომელ ვერღა წინააღუდგენ იმერელნი ვერცა იდუმალ და ვერცა ცხადად და ესრეთ მრე ექმნა: კნინღა დაიპყრა იმერეთი სრულიად. ხოლო ჟამსა ამას მეფემან საქართველოჲსამან როსტომ სთხოვა დაჲ თვისი მარიამ, ქვრივი სიმონ გურიელისა მეუღლეთ. და მისცა, გარნა აქუნდა შიში გზასა ზედა გიორგი მეფისა. ამისთვის შეითქუნენ: და მოვიდა მეფე როსტომ ფერსათს და დადიანმა შეიკრიბა სპანი თვისნი, წარმოიყვანა დაჲ თვისი მარიამ, გამოვლო სამიქელაო და განვიდა რიონს, შევლო და მივიდა კაკას ხიდსა ზედა. მუნ დახვდა როსტომ მეფე ქართლისა, მისცა დაჲ თვისი დიდებითა. და წარვიდა როსტომ. გარნა გიორგი მეფემან იმერეთისამან ჰგონა ჟამი მარჯვე, შემოიკრიბა სპანი, რათა ეწყოს დადიანსა; წარვიდა მცირითა კაცითა განმსტრობად სპათა დადიანისათა და მერმეთ მოქცეულმან აღასრულოს წადილი თვისი. აგრძნა ესე დადიანმა, წარმოავლინა სპანი ფარულად, მოერტყნენ გარს გიორგი მეფესა, შეიპყრეს და მიგვარეს დადიანსა. იგი მსწრაფლ აღმხედრდა და წარვიდა ოდიშს და პატიმარ ჰყო მეფე. და შემდგომად ძემან მისმან ალექსანდრე დაიხსნა მამა თვისი გიორგი მეფე: წარუგზავნა დადიანსა ვაჭარნი ჩიხორსა და ჩხარისანი სრულიად და დაიხსნა მამა თვისი. მოიყვანეს ქუთაისს . და მცირე ხანისა შემდგომად გარდაიცვალა წელს ქრისტესით 1639. და დაუტევა ძენი სამანი: ალექსანდრე, მამუკა და ბერი.

შემდგომად მამისა თვისას იქმნა მეფედ ალექსანდრე. ხოლო ამა ალექსანდრესა უმეტეს მრე ექმნა ლეონ დადიანი. და უღონო ქმნილმან მეფემან ალექსანდრე შემოავსლო ზღუდე დიდი ქუთათისის სასახლესა და მოიყვანა ყოველთსა წარჩინებულთა ცოლ-შვილნი და დაადგინა მას შინა და თვითცა იმყოფებოდა მუნ; რათა არა მიერთდენ დადიანსა, ჰყო ესე მისთვის. ხოლო დადიანმა ლეონმა, სიმდიდრითა აღმატებულმან, აღაშენა თვისდად განბრწყინვებულნი სასახლენი 12 ოდიშსა შინა და აფხაზეთსა ყოვლითა თვისითა განწყობილებითა, რამეთუ არა წარიღის ერთიდამ მეორესა შინა არარაჲმე სახმარებელნი და არცა ცხენნი და არცა სხვანი საჭირონი სახმარნი ნივთნი, არც ცხოველთა და არცა უცხოველოთანი და გარემოს წყაროთა უახლოესთა დადგა ფიალნი ოქროსანი და უშორესთა ვერცხლისანი, დაბმული ძეწკვებითა. და მოგზაურნი მიიღებდენ წყალსა მით, ვინათგან ვერვინ იკადრებდა ქურდობასა ანუ პრავა-ავაზაკობასა ქვეყანასა შინა მისსა. ხოლო ამათ ჟამთა მოიწიფა ძმა მეფისა ალექსანდრესი მამუკა. და ამან დაუწყო რამოდენიმე ბრძოლა და წინააღმდეგობა დადიანსა ლეონს, ვინათგან შეიქმნა მამუკა ფრიად საქებელი, კისკასი და მარჯვედ მქცევი მხედრობასა შინა, და მრავალჯელცა დაამარცხა მრავალნი გუნდნი მენგრელთანი. ჟამსა ერთსა მოვიდა დადიანი მოსარბევად იმერეთისა. ხოლო მეფე უღონო ქმნილი ვერღა განვიდა ქუთათისსა გარე. მაშინ განვიდა მამუკა ბრძოლად დადიანისა. შეხვდა რამოდენსამე მენგრელთა და სცა ერთსა მენგრელთაგანსა შუბი და დასცა ცხენითურთ. მაშინ უბრკმა ცხენსა მამუკასასა და დაეცა. მხილველნი მამუკას დაცემისანი ლტოლვილნი მენგრელნი მოიქცენ და შეიპყრეს მამუკა და მიგვარეს დადიანსა. მხიარულ იქმნა დადიანი წინააღმდეგისა შეპყრობისათვის და წარიყვანა მამუკა ოდიშს. ხოლო ჟამსა ამას მოვიდა კახთ ბატონი თეიმურაზ მეფისა ალექსანდრესა თანა და ალექსანდრემ წარმოაგზავნა ლეონ დადიანისა თანა, რათა პატივსცეს და განუტეოს მამუკა, ვინათგან იყო თეიმურაზ კახ-ბატონი ბიძაშვილი ლეონ დადიანისა. თუმცაღა სწადოდა განტევება მამუკასი პატივისათვის ბიძის ძისა თვისისა თეიმურაზისა, გარნა ზემოხსენებულმან წუწკმან პაატა წულუკიძემან რომლითამე ცბიერებითა არა აუფლა დადიანი ქმნად ამისა. და წარმოვიდა თეიმურაზ ბატონი კახთა ცალიერი. და შემდგომად დასწვეს ორნივ თვალნი მამუკას, ყმასა უებროსა, რომელ ესე ჰქმნა ლეონ დადიანმა საწყინელი ყოველთაგან და უჯერო და არა შესაშვენ გონიერთა, გარნა იქმნა მის წუწკისაგან ესეთუ ყოველთა საწყინელი საქმე. და შემდგომად ჟამ-რაოდენისამე გარდაიცვალა მამუკა ოდიშს წელს ქრისტესით 1654. უღონო ქმნილმან ყოველითურთ და შეიწრებულმან ალექსანდრე მეფემან წარავლინა დესპანი რუსეთის ჴელმწიფის ალექსისა თანა, რათა მწე ეყოს და იხსნას დადიანისა კირთებისაგან, ხოლო რუსეთით მოუვიდა დესპანი და ნიჭნი დიდნი, გარნა შეწევნა არარაჲ. ხოლო ჟამსა ამას ლეონ დადიანსა, კაცისა ყოვლად სახსოვარსა, მისცა სოფელმან ნიჭი თვისი და მიიცვალა წელს ქრისტესით 1657. და ვინათგან არა დაშთა ლეონს შვილი, ამისთვის ოდიშართ დასვეს დადიანად ლიპარიტ, ძმა მისივე ლეონისა, ნაშობი ათაბაგის ასულისა. ამის მსმენელი მეფე ალექსანდრე შემოიკრიბა სპანი, წარვიდა ოდიშს, მოსწყვიდნა, მოსწყვიდნა, მოსტყვენა და მოაოხრა, აღიღო ციხენი, გამოიღო საგანძურნი და ქონებანი ლეონ დადიანისანი, შეიპყრა წარჩინებულნი სრულიად ოდიშისანი და დაახსნევინა ყოველთა თავი ვერცხლითა, გამოართვნა მათვე ძენი მძევლად და დასვა დადიანად ვამეყ, ზე მამია დადიანისა და მოვიდა გამარჯვებული იმერეთს. აქა იხილეთ, თუ ერთი კეთილი გვამი ვითარ მოაკლდების ქვეყანასა. ხოლო ლიპარიტ წარვიდა ახალციხეს და ევედრა როსტომ ფაშას და როსტომ-საქართველოს მეფესა. მათ მოსცეს სპანი, მოეწყო გურიელი ქაიხოსროს როცა და ჭილაძე, მიქელაძე, და გამოვიდენ რიონს. ამის მცნობი მეფე ალექსანდრე სპითა თვისითა განვიდა ცხენის წყალს. და იქმნა ბრძოლა ძლიერი და სასტიკი ბანძას. და მოისრნენ ორგნითვე მრავალნი, და გაემარჯვა მეფეს. და ლიპარიტ დადიანი და გურიელი ქაიხოსრო ლტოლვილნი წარვიდენ სტამბოლს. ხოლო ლიპარიტ მოკვდა სტამბოლს. და ქაიხოსრო გურიელი მოვიდა და ბრძანებითა ხვანთქრისათა კვალად დაიპყრა გურია. გარნა შეუჩინა მეფემან მაჭუტაძე. და მოკლა მაჭუტაძემ გურიელი ქაიხოსრო ღალატით, და გურიელმან იქმნა კვალად დიმიტრი. ჟამსა ამას გარდაიცვალა მეფე ალექსანდრე წელს ქრისტესით 1660.

ხოლო იქმნა მეფედ ძე მისი ბაგრატ, ნაშობი გურიელის ქალისა, რომელი პირველ განაძო მამამან მისმან ალექსანდრე. ხოლო ამა ბაგრატს მისცა ცოლად დედის-ნაცვალმან თვისმან დარეჟან ძმისწული თვილი და ისიძა გერი თვისი. ხოლო ექვსისა თვისა შემდგომად დარეჯან დედოფალმან შეიპყრა ბაგრატ, გერი თვისი და აღმოხადნა თვალები, მოიყვანა ვინმე მეფეთა მონათესავე, რომელსა ჭუჭუნიას-შვილობით უხმობდენ, შეირთო ქრმად იგი და დაიპყრა თვით იმერეთი და ვახტანგს უწოდა მეფედ. ამისთვის კერძონი ბაგრატისანი იმერნი ევედრენ ასლან ფაშასა. ჩამოვიდა ასლან ფაშა სპითა, მიეგებნენ დადიან-გურიელი, შეიპყრეს ვახტანგ და დარეჯან დედოფალი, ხოლო იმერეთს დასვა მეფედ ბაგრატ უთვალო. და ისინი წარიყვანა ფაშამ ტყვედ და პატიმარ ჰყო ოლთისს. ჟამსა ამას დადიანმა ვამეყ დაიპყრა იმერეთი, ბუჯის წყლის დასავლეთის კერძონი და აღმოსავლეთის კერძონი დაუტევა მეფესა საქართველოჲსასა. ხოლო ჟამსა ამას იმზახდენ მეფე ქართლისა ვახტანგ და ვამეყ დადიანი. გარნა ქალი, თხოვილი ვახტანგისა ძისა არჩილისი, დადიანმა ვამეყ მისცა ღოღაბერიძეს ბეჟანს. ამისთვის მეფე ვახტანგ ეზრახა აბაშიძე პაატას და მოჰკლეს ბეჟან ღოღაბერიძე. ხოლო ჟამსა ამას წარმოემართა სპითა ვახტანგ მეფე და გარდმოვლო ლიხის მთა. აქათ ვამეყ დადიანი წარმოემართა სპითა და მოვიდა საჩხერეს. გარნა მეფესა ვახტანგს შეერთდა გურიელი და იმერნი სრულებით და ლაშხისშვილი ხოსია, თავი ლეჩხუმისა. მხილველი ვამეყ დადიანი ამავითართ ძლიერთ შეკრებულთა ვერ წინააღუდგა ბრძოლად და წარვიდა ოდიშს. ხოლო ვახტანგ მეფემან აღიღო ციხეები იმერეთისა. მოადგა ქუთათისს და გამოიყვანა ბაგრატ მეფე იმერეთისა. მაშინ შეიკრიბა იმერნი და იმერელ-საქართველოჲს სპითა მოვიდა ოდიშს. ვერ წინააღუდგა დადიანი ვამეყ და წარვიდა სვანეთს. ხოლო ვახტანგმა მოსპნა ურჩნი ოდიშისანი, მოადგა ჭაქვიჯის ციხესა, აღიღო გამოიყვანნა ცოლ-შვილნი ვამეყ დადიანისანი და საგანძურნი ყოველნი და მივიდა ზუგდიდს. ხოლო შემდგომად დასვა დადიანად ლეონ და მისცა ძმისწული თვისი მეუღლედ თამარ. ხოლო შეჩენითა ხოსია ლაშხისშვილისათა მოკლეს ვამეყ დადიანი სვანეთს ვახტანგ მეფის საქმითა. ვახტანგ მეფემან მოიყვანა ძე თვისი არჩილ და დასვა იმერეთს მეფედ წლისა 14 და აკურთხა ქუთათისს წელს ქრისტესით 1661. შემდგომად წარვიდა ქართლს და წარიყვანა მეფე ბაგრატ ტყვედ. გარნა სთხოვეს იმერთა საზოგადოებამან კვალადვე ბაგრატ. და წარიყვანა ძე თვისი არჩილ და ისმინა თხოვა საზოგადო იმერთა და მოსცა ბაგრატ. და ქმნეს იმერთა კვალად მეფედ იმერეთს ბაგრატ. გარნა დადიანმა ლეონ არა ინება მეფობა ბაგრატისა და ამისთვის აღმხედრდა სპითა ბაგრატსა ზედა ლეონ დადიანი, მოეგება მეფე ბაგრატ,იქმნა ბრძოლა ძლიერი და შეიპყრეს ლეონ დადიანი და მოართვეს ბაგრატს.ხოლო შეაჭირვა დადიანი ტყვეობითა და მოაყვანინა ცოლი თვისი თამარ და შეირთო მეფემან ბაგრატ და დადიანსა ლეონს მისცა და თვისი, გოშაძის ნაცოლარი, უქმნა ქორწილი და განუტევა კვალად ოდიშს დადიანად. ხოლო ამავითართა ჟამთა განდიდნა სეხნია ჩხეიძე და მისცა ოსმალთ ციხე ქუთათისისა გარნა რაოდენისამე ჟამისა შემდგომად შეტყუებითა აღიღო ციხე ქუთათისისა ბეჟან ლორთქიფანიძემ, მოურავმან,და მოსრნა ოსმალნი და მისცა ციხე მეფესა ბაგრატს. ხოლო ამათ ჟამთა საათაბაგოს ტყვედ მყოფმან დარეჯან მისცა ათასი მორჩილი ქრთამად ფაშასა,და ამა ჟამსა ესმა ფაშასა მოსრვა ოსმალთა ქუთათისს. ამა ორთა მიზეზთა გამო წარმოვიდა საითა ფაშა, გარდააგდო ბაგრატ საქართველოდ და მეფედ ჰყო დარეჯან და ქმარი მისი,ზემოხსენებული ვახტანგ ხოლო ამა ორთა მეუღლეთა ქმნეს სამეფოსა მათსა პირველგამგებელად ლაშხისშვილი ხოსია, თავი ლეჩხუმისა,და მეფობდნენ ესრეთ. შემდგომად შეიზრახენ იმერნი და გარდმოიბირეს სეხნია ჩხეიძე და შეუჩინეს დარეჯან დედოფალსა. და დილასა, ჩვეულებრ ოდეს იმკობდა თავსა თვისსა,მაშინ შევიდა სეხნია იდუმალ,დასცა შუბი დედოფალს დარეჯანს და მოჰკლა ციხესა შინა ქუთათისისა .ხოლო იმერთა ასპარეზსა შინა მიმომთხველი ვახტანგცა, მეუღლე დარეჯანისა მოჰკლეს, მოიყვანეს გურიელი დიმიტრი და ქმნეს მეფედ წელს ქრისტესით 1668. გარნა შემდგომად მცირედისა ჟამისა შეიყარეს იმერთა და აღმოხადეს თვალი დიმიტრი გურიელსა.ხოლო იმერთა სთხოვეს საქართველოჲსა მეფესა შანაოზს ბაგრატვე და მან მოსცა და დასდვეს მეფედ იმერეთს. ხოლო სეხნია ჩხეიძემ არა ინება მეფობა ბაგრატსა და აღიღო ციხე ქუთათისისა და მისცა ოსმალთა,რომელიცა ეპყრათ ოსმალთა ვიდრე მეფობამდე პირველის სოლომონისა, რომელიცა ნებითა და წინამძღვრებითა მისვე მეფის სოლომონისათა აღიღეს რუსთა. ხოლო ლეონ დადიანმა იძია შური ცოლისა წაგვრისათვის და მოუხთა მეფეს ქუთათისს და განდევნა მუნით, და წარვიდა რაჭას.და დადიანი დაებანაკა გეგუთს. ხოლო მეფემან შემოიკრიბნა რამოდენიმე სპანი და შეება დადიანსა, და იძლია დადიანი და შეიპყრესცა, გარნა განუტევა კვალად დადიანი, ვინათგან იყო სიძე მეფისა ბაგრატისა. ხოლო ჟამსა ამას იყო გურიელად გიორგი, რომელი ეტრფიალა ცოლსა ბაგრატს მეფისასა, ზემოხსენებულს თამარს, რომელი წარგვარა დადიანსა ლეონს. ამისთვის გურიელმა მისცა ქრთამი ბევრი ფაშას, რათა წაართვას მეფესა ბაგრატს და მისცეს მას. ხოლო ფაშა წარმოემართა სპითა მრავლითა მეფესა ზედა. მცნობმან ამისმან ბაგრატ ცოლი თვისი თამარ წარგზავნა ციხესა შინა კვარას და თვით ეწყო ბრძოლად ფაშასა, გარნა იძლია იმერნი და მეფე ბაგრატ უთვალობისა გამო ვერღა ივლტოდა და შეიპყრეს. და ვინათგან სცნა ფაშამან, ვერ აღიღებს კვარის ციხესა, ამისთვის ბაგრატს გამოართვა მრავალი ქრთამი და მისცა კვალად მეფობა და წარიყვანა მძევლად ძე მეფისა ალექსანდრე (რამეთუ ესე ალექსანდრე იყო შობილი ლეჩხუმელის კოჩილას ცოლისაგან, რომელსა ბაგრატ მეფე თან-ეყოფოდა სიძვად. და ვინათაგან არა ესვა სხვა ძე ბაგრატს, ესე მოიყვანა, უწოდა ალექსანდრე და ზრდიდა ძედ თვისად პირმშოდ) და წარვიდა ფაშა. ჟამსა ამას აღიღო ქუთათისი მეფემან ბაგრატ და განსდევნა ოსმალნი. და რა სცნა ესე, წარმოავლინა ასლან ფაშამ დესპანი და სთხოვა მეფესა ციხე ქუთათისისა და მისცეს ძეჲ თვისი ალექსანდრე. მაშინ მეფემან განზრახვითა იმერთათა მისცა ციხე ქუთათისისა ოსმალთა, და მოსცეს ძეჲ მისი ალექსანდრე. ხოლო ბაგრატ მეფესა უშვა თამარ ცოლმან მისმან, რომელი წაგვარა ლეონ დადიანსა, ძეჲ გიორგი, რომელმაც განიხარა ფრიად. ჟამსა ამას ჭყონდიდელი ჩიქოანი განდიდდა ფრიად და იქმნა დიდი მისანდო ლეონ დადიანისა. და ჰყვანდა ამა ჭყონდიდელსა ძმაჲ კაცია ჩიქოანი. და თავის ძმისა ჭყონდიდელისა გამო ესეცა განდიდდა და პატივსცემდა მეფე ფრიად, და ამის გამო უსმენდაცა ლეჩხუმელნი კაციას. ხოლო მოიყვანა ძმაჲ თვისი კაცია ჭყონდიდელმან დადიანისა ლეონისა თანა, და მისცა დადიანმა სრულიად სალიპარტიანო კაცია ჩიქოანს, და იქმნა დიდი მისანდო დადიანისა. იყო ესე კაცია მხნე და შემმართებელი საქმისა. ხოლო ჟამსა ამას მოვიდა არჩილ ბაგრატოვანი, და მიუდგა დადიანი და გარდააგდეს ბაგრატ უთვალო, და იქმნა მეფედ იმერთა არჩილ. წარგვარა არჩილ თამარ დედოფალი ბაგრატსა და მისცა კვალად ლეონ დადიანსა. ხოლო ბაგრატ უთვალო ევედრა ხვანთქარსა. და მისცა შეწევნა სპითა უამრავითა, გარდააგდეს არჩილ და მისცეს მეფობა ბაგრატსავე. მაშინ შეიკრიბნა იმერნი და წარვიდა დადიანსა ზედა, და დადიანი ეწყო ბრძოლად, გარნა იძლია დადიანი და კვალად წაართვა ცოლი თვისი თამარ, წარმოიყვანა და მოვიდა ქუთათისს. შემდგომად მცირედისა ხანისა მოკვდა დადიანი ლეონ წელს ქრისტესით 1681. ამა ლეონ დადიანის ძე მანუჩარ ჰყვანდა გიორგი გურიელსა მძევლად რომლისამე საქმისათვის. და ოდეს მიიცვალა ლეონ, სთხოვეს ოდიშართა მემკვიდრე მათი მანუჩარ დადიანად. გარნა ვინათგან არა იყო მემკვიდრე დადიანისა თვინიერ მანუჩარისა, მაშინ განიზრახა თვითვე დაპყრობა გურიელმა ოდიშისა. ამისთვის მოჰკლა ყრმა მანუჩარ, ძეჲ ლეონ დადიანისა, და თვით წარმოემართა ოდიშსა ზედა. გარნა მცნობმან ოდიშართა განამაგრეს ციხეები და არა შეუშვეს ოდიშს გურიელი, და უკუნიქცა სირცხვილეული. ხოლო ამა ჟამებთა შინა არჩილ მეფე წარვიდა რუსეთად და ბაგრატ მეფე უთვალო მოკვდა იმერეთს წელს ქრისტესით 1681, და დაფლეს გელათს. და ვითარ არღარავინ იყო ტომი მეფეთა, მოიყვანეს გურიელი გიორგი იმერთა და ჰყვეს მეფედ. არამედ ოდიში იყო უპატრონოდ და კაცია ჩიქოანი იყო თავი და გამგე მათი. ხოლო ჟამსა ამას დიდათ ეკირთებოდენ აფხაზნი ოდიშართ და სტყვენვიდენ ხმელით თუ ზღვით, და დაიპყრეს აფხაზთა ვიდრე ეგრისამდე მდინარისა, და თვით დაეშენებოდენ აფხაზნი, და არღარა იყო ეპისკოპოსნი დრანდასა და მოქვს. შემდგომად ამისა მოკვდა კაცია ჩიქოანი და დაიპყრა ლიპარტიანობა ძემან მისმან გიორგი უმეტეს მამისა თვისისა.

ხოლო გიორგი გურიელი, რომელი ყვეს მეფედ იმერთა, იყო იგი სიძე ზემოხსენებულისა ბაგრატ მეფისა უთვალოსა, რომელსა ჰყვა ასული ბაგრატისი დარეჯან, ნაშობი თამარისაგან, რომელი წარგვარა ლეონ დადიანსა ბაგრატ, რომელი ზემოთ ვახსენეთ. და ოდეს იქმნა იმერთა ზედა მეფედ გიორგი გურიელი, განირისხა ღმერთი და განუტევა ცოლი თვისი, ზემოხსენებული დარეჯან, ასული ბაგრატისა, და შეირთო სიდედრი თვისი, თამარ დედოფალი, ვინათგან იყო იგი შვენიერებითა მდიდარ ფრიად (თქმულ არს ამა თამარისათვის; ოდეს იქმნა მიდგომილ ამა გიორგი გურიელისა თავის სიძისაგან, შვა ცეცხლი და მოკვდა.) ჟამსა ამას ვინათგან იყო ოდიში უპატრონოდ, მაშინ გიორგი ლიპარტიანმა ძეჲ ლეონ დადიანისა, ნაშობი მხეველისაგან, სახელად ლევანვე, დასვა დადიანად სათნოებისათვის მენგრელთა და წინააღმდეგად გურიელისა. ვინათაგან დაშთა იმერეთი უმემკვიდროდ და იქმნა მეფედ გიორგი გურიელი, ესე შეუძნდა გიორგი მეფესა საქართველოჲსასა, და ჰყვანდა მას თანა ძეჲ ბაგრატ უთვალოსა ალექსანდრე, ნაშობი ხარჭისაგან, რომელიცა ზემო ვახსენეთ; ამისთვის სთხოვა უსუფ ფაშისა, რათა ჰყოს იმერთა ზედა მეფედ ალექსანდრე. ხოლო ფაშამან ესე ყოველივე აცნობა ხონთქარსა და ნებითა ხვანთქრისათა შთამოვიდა იმერეთად ფაშა და ჰყო მეფედ ალექსანდრე წელს ქრისტესით 1682. და გიორგი გურიელი წარვიდა გურიადვე. ხოლო შემდგომად სიკვდილისა თამარ დედოფლისა შეირთო გურიადვე. ხოლო შემდგომად სიკვდილისა თამარ დედოფლისა შეირთო გურიელმან ნაცოლარი კაცია ჩიქოანისა, დედის-ნაცვალი გიორგი ლიპარტიანისა.

ხოლო ოდეს იქმნა მეფეს ალექსანდრე, ძე ბაგრატ უთვალოსა, არა ინება მეფობა მისი გიორგი ლიპარტიანმა და შოშიტა რაჭის ერისთავმა და ბეჟან ლორთქიფანიძემ. შეკრბენ ესენი და მიერთდენ გურიელსა. არამედ გურიელმან, საბრძოლველად წარმოსულმან განძარცვა ხატი ვლაქერან ღვთის მშობლისა და ჰყო სამკაულად თვისად. მოვიდა გურიელი საჩინოს და შემოიერთა გიორგი ლიპარტიანი, რაჭის ერისთავი შოშიტა და ლორთქიფანიძე და ჩიჯავაძენი. ხოლო ალექსანდრეს დაშთა აბაშიძენი და ზემო მხარენი, რომელიცა მაშინ განდიდებულ იყო პაატა აბაშიზე და გიორგი მიქელაძე. იქმნა ბრძოლა ძლიერი როკითს წელს ქრისტესით 1684. გაემარჯვა ალექსანდრე მეფესა, და მოჰკლეს გურიელი გიორგი (ამისთვის იტყვიან: უცნაურითა კვეთებითა მოკვდაო), მოკლეს კვალად რაჭის ერისთავი შოშიტა, ხოლო ალექსანდრესი მოკლეს აბაშიძე ლევან და პაატა დაჰკოდეს. და. მოიქცა ალექსანდრე გამარჯვებული და დაიპყრა იმერეთი. ხოლო გურიას დასვეს გურიელად მალაქია, ძმა გიორგისა. ჟამსა ამას მოკვდა აბაშიძე პაატა და იქმნა სააბაშიოს პატრონად ძმა მისი ნაბერალი მალაქია, რომელმან იწოდა გიორგია და განდიდდაცა ფრიად. ამან შეირთო ნაცოლარი გიორგი გურიელისა და დედისნაცვალი გიორგი ლიპარიტიანისა, რომელი ზემოთაც ვახსენეთ. შემდგომად რამოდენისამე ჟამისა გურიელად ჰყვეს მამია გიორგის ძე თნებითა გურიელთათა, და მალაქია მონაზონ იქმნდა და მისცეს შემოქმედი. ხოლო ჟამთა ამათ ლეონ დადიანმა მიიყვანა მეუღლედ დაჲ ალექსანდრე მეფისა თინათინ ნებითა გიორგი ლიპარტიანისათა, ვინათგან იგი თაობდა ოდიშ-ლეჩხუმსა ზედა და მისითა ნებითა იყო ლეონ დადიანად, სახელით ოდენ, ხოლო საქმით ყოველივე იყო გიორგი ლიპარტიანისა. გარნა ჟამსა ამას იყო დიდი ჭირი აფხაზთაგან ავაზაკობითა და ტაცებითა ოდიშართა ზედა. ხოლო ჟამსა ამას მოვიდა არჩილ მეფე ბაგრატოვანი რუსეთიდამ და მოიყვანა ორნი ძენი თვისნი ალექსანდრე და მამუკა და ძენი თვისნი წარავლინა დვალეთს და თვით მოვიდა რაჭას. ხოლო ეზრახნენ იმერთა, რათა ჰყონ არჩილ მეფედ და იმერთა მისცეს პირი არჩილს. მოვიდა არჩილ და რაჭის ერისთავი გველისთავს და მიერთო მას გიორგი ლიპარტიანი, ჭილაძე და მიქელაძე და ლორთქიფანიძენი. ამის გამხილველმან ალექსანდრე მეფემან დაუწყო ზრახვა ლიპარტიანს, დაუმტკიცა ლეჩხუმი, და კვალად მიერთო ალექსანდრეს.

ამისთვის ვერ წინა აღუდგან ალექსანდრეს არჩილ (ვისიცა იქმნებოდა ლიპარტიანი, მპყრობელი ოდიშ-ლეჩხუმისა, -ძლევაცა მისი იქნებოდა.) და წარვიდა არჩილ ოდიშს, ხოლო ოდიშიდამ აფხაზეთს, და სწადოდა წარსვლა ყირიმის ხანთან, სადა ყვანდა ელჩნი წარვლინებულნი. ხოლო არჩილ რა მივიდა აფხაზეთს, მოეგება შარვაშიძე, ისტუმრა პატივითა ვითარცა მეფე, და იყოფებოდა ზუფუს ჟამ-რაოდენმე, არამედ ვერღარა მშოვნელი გზისა უკმოიქცა და მოვიდა ოდიშს, გარნა ვინათგან ლიპარტიანი იყო მეფისა ალექსანდრესი, ვერღარა დადგა ოდიშს, წარვიდა და მივიდა საჭილაო-სამიქელაოს, და მუნით წარვიდა რუსეთად და წარიყვანა ძმისწულნი თვისნი, ძენი ლევანისანი: ქაიხოსრო, ვახტანგ და დომენტი, და იყოფებოდა დიგორს. ხოლო ჟამთა ამათ ისაქმა არჩილ ხვანთქარსა თანა, ბრძანა ხვანთქარმან და წარმოავლინა აზრუმის ფაშა, განაძეს ალექსანდრე, რომელი წარვიდა ერეკლე მეფისა თანა ქართლს, და იმერეთი მისცეს არჩილს და, ქმნდეს მეფედ. და დაემორჩილენ ყოველნი იმერნი არჩილს, თვინიერ გიორგი აბაშიძისა, და ოსმანლნი წარვიდა ახალციხედვე. ხოლო ჟამისა რაოდენისამე შემდგომად შემოიკრიბნა არჩილ სპანი იმერეთისანი და სთხოვა ლიპარიტიანსა შეწევნა, მოადგა ქუთათისის ციხესა, რომელიცა დიდათ შეაწირა, რომელ მეციხოანენი სჭამდენ ჯღანთა, რომელთა არარაჲ აქვნდათ . ხოლო ამა ჟამსა რომლისამე საქმისათვის გულკლებულ იქმნა ლიპარტიანი არჩილ მეფესა ზედა, და ლიპარტიანი შემოდგომილ იყო ერთი მხრით ციხესა ქუთათისისასა ძლიერად და გულკლებისათვის არჩილისა გამოიყვანა იდუმალ ოსმალნი და მისცა მრავალი საზრდო და განამაგრა ციხე და თვით წარვიდა ოდიშს. მხილველი ამისი არჩილ მეფე დიდათ შესწუხნა და შემოეცალა ციხესა, ვინათგან ეშინოდა ლიპარტიანისაგან და შემოიფიცნა განხლებით კვალად იმერნი. გარნა იქმნა ქრისტეანეთათვის საგლოველ -საბავთებელი, რამეთუ გამოვიდენ ციხიდამ ოსმალნი და შემუსრეს ქუთათისის ეკლესია ყოვლად წმინდისა დიდ-შვენიერად გებულნი, რომლისა საფუძველნი დღესაც გვაჩვენებს დიდშვენიერებასა მისსა (ამისთვის ქმნეს ოსმალთა ესე, ვინათგან ციხესა მას ავნებდენ მუნით ძლიერად, წელს ქრისტესით 1691. ხოლო ალექსანდრე მეფე წარვიდა ახალციხეს, და მწე ეყო ფაშა ახალციხისა და წარმოყვა იმერეთს სპითა და მისცა იმერეთი. და არჩილ მეფე წარვიდა რაჭას და რაჭიდამ რუსეთს, გარნა გზასა ზედა უღალატეს ჩერქეზთა და არჩილს ყოვლად საქებელითა სიმხნითა თვისითა და მამაცობითა ვერა ავნეს, და რუსეთად ვერღა წარვიდა, და უკუნქცეულმან ბრძოლითა გამოვლო ჩერქეზი და მოვიდა საქართველოდვე. ხოლო ალექსანდრე მეფობდა იმერეთს და განუტევა ცოლი თვისი, დიდებულის ქალი, რომელსა თანა ჰყვანდა ორნი ძენი, სვიმონ და გიორგი უქორწინებელად, და შეირთო სჯულიერითა ქორწინებითა გიორგი აბაშიძის ასული თამარ, რომელი იყო მას ჟამსა 10 წლისა. ჟამთა ამათ განძლიერდა ლიპარტიანი გიორგი და არღარა ინება დადიანისა ლეონისა დადიანობა, განაძო იგი და წარვიდა სტამბოლს და მუნ გარდაიცვალა. ხოლო გიორგი ლიპარტიანმა დაიპყრა ოდიში და ლეჩხუმი, გარნა არა იწოდებოდა დადიანად, არამედ ლიპარტიანადვე. ხოლო ესე მეფე ალექსანდრე თუმცა იყო მხნე, ახოვანი და აღნაგითა შვენიერ, გარნა იყო ცუნდრუკ და წინააღმდეგად მქცევი სჯულისა. ამისთვის სძულობდენ იმერნი და ცოლიცა თვისი, თამარ დედოფალი, აბაშიძის ასული, და სწადოდა განტევენა. ამისთვის ეზრახა მამასა თვისსა, რათა წარგვაროს და მისცეს მეფესა გიორგის. ხოლო აბაშიძემან გიორგიმ სიყვარულისათვის ასულისა არღარა მიხედა უჯერობასა და ეზრახა იმერთა და, ვინათგან სძულობდენ იმერნი ალექსანდრესა, შეკრბენ კათოლიკოს -ეპისკოპოსნი, ერისთავი პაპუნა და სხვანი წარჩინებულნი იმერეთისანი და მოადგენ სკანდეს მყოფსა ალექსანდრეს და შეიპყრეს და წარუგზავნეს გიორგი მეფესა (ვინათგან მტერ იყვნენ გიორგი მეფე და ალექსანდრე), მოიყვანეს რუისს, მოაშთვეს და დაფლეს მუნ წელს ქრისტესით 1695. შთამოიყვანეს არჩილ და დასვეს მეფედ. ხოლო თამარ დედოფალი ეზრახა გიორგი მეფესა, რათა შეირთოს, გარნა არა ინება მეფემან გიორგი. მერმე აბაშიძე ეზრახა არჩილს, რათა შეირთოს თამარ, ასული თვისი, ნაცოლარი ალექსანდრესი, რათა უმეტეს დაიმკვიდროს იმერეთი, გარნა არცა მან ინება, ვინათგან იყო საწინააღმდეგო სარწმუნოებისა. ხოლო გიორგი აბაშიძე ეზრახა გიორგი ლიპარტიანსა ნებითა ასულისა თვისისა თამარისათა და მოიპოვეს მონათესავე მეფეთა ვინმე ოდიშს, სახელით გიორგი, მოიყვანეს, შერთეს იგი თამარს და უწოდეს მეფედ წელს ქრისტესით 1696. ხოლო არჩილ წარვიდა დვალეთს და იმყოფებოდა მუნ. ხოლო ესე გიორგი იყო ყოვლითურთ უმსგავსო და შეუგვანებელი მეფობისა (რომელსა კითხვით უწოდებდენ გოჩიასა), გარნა ყოველსა საქმესა მისსა მართვიდა აბაშიძე და თაობდა ყოველსა იმერეთსა იგი აბაშიძე გიორგი. ხო ლო უწესოდ ქცევისათვის შეიძულა მეფე ესე დედოფალმან თამარ და სწადოდა განტევება. ამისთვის აბაშიძე ეზრახა არჩილს, ერწოს მყოფს,რათა შეირთოს თამარ, ასული თვისი, ცოლი გიორგი მეფისა და იქმნას იმერთა ზედა მეფედ. გარნა არჩილ არა ინება და წარვიდა დვალეთს. მაშინ შეკრბენ ყოველნი იმერნი და რაჭის ერისთავი აბაშიძესა თანა და განაძეს გიორგი მეფე და მოუწოდეს არჩილს. გარნა არჩილ არა ინება მეფობა იმერეთისა, ვინათგან ჟამსა მას იყვნენ იმერნი განრყვნილნი, ფიცის მტეხელნი, ტყვის მყიდველნი, მხდომნი და უკეთურნი არათუ წარჩინებულნი მხოლოდ, არამედ მდაბიონიცა .გარნა იძულებულთა თვისთაგანვე წარმოვიდა არჩილ და მოვიდა იმერეთს და დაიპყრა იმერეთი. ხოლო მცნობმან ამისმან ახალციხის ფაშამ არ ითნო მეფობა არჩილისა,წარგზავნა კაცი,მოიყვანა სვიმონ ალექსანდრეს ძე, რომელსა ზრდიდა ერეკლე, მეფე საქართველოჲსა, და შთამოყვა სპითა დიდითა იმერეთს, მისცა იმერეთი სიმონს და იქმნა სიმონ მეფედ იმერთა ზედა. ხოლო არჩილ წარვიდა რუსეთს.

იქმნა იმერთა ზედა მეფედ სიმონ. ამას ეზრახა აბაშიძე გიორგი და მისცა ასული თვისი ანიკა ცოლად,და იქორწინა მეფემან ანიკასა ზედა. გარნა იყო პირველ-გამგებელად იმერთა ზედა აბაშიძე გიორგი,და თამარ, ასული აბაშიძისა, ნაცოლარი მეფისა გიორგისა, დედოფლობდა,და მსახურებდენ ყოველნი იმერნი. ესე შეუძნდა მეფესა სიმონს, შეშინდა და დაუტევა იმერეთი და წარვიდა ქართლს ერეკლე მეფისა თანა. ხოლო დედოფალმან თამარ, ასულმან აბაშიძისამან ინება შერთვა გიორგი ლიპარტიანისა და ინება ლიპარტიანმაცა, და ამისთვის წარვიდა თამარ ოდიშს,შეიუღლა თამარ ლიპარტიანმან და განუტევა ცოლი თვისი, მიქელაძის ასული, რომელსა თანა ჰყვა შვილნი, ძენი მოწიფულნი და მიერიდამ უხმობდენ თამარს იმერთ-ოდიშართ დედოფლად. შემდგომად ამისა განსდგენ რაჭველნი აბაშიძისაგან, გარნა აბაშიძე შეუხდა რაჭას, მოსწვა, მოსტყვენა და დაიმორჩილა და მოვიდა იმერეთსავე. ამათ ჟამთა განიზრახა მამია გურიელმა მეფობა სიმონისა და მოიყვანა სიმონ, განატევებინა ასული აბაშიძისა ანიკა და მისცა გურიელმან დაჲ თვისი და შეაუღლა. ესე შეუძნდა აბაშიძესა, მოუწოდა გიორგი ლიპარტიანსა და შეკრბენ საჭილაოსა და ეზრახენ გურიელსა, რათა მოჰკლას სიმონ მეფე და თვით გურიელი ჰყონ მეფედ. ესე არა ინება გურიელმან და ნება სცა მათ. მაშინ წარავლინეს მათ კაცნი და ცოლისა თვისისა თანამწოლი სიმონ, ოდეს განვიდა ბუნებითსა საჭიროსა ადგილსა,ჰკრეს თოფი და მოჰკლეს სიმონ წელსა ქრისტესით 1701. მაშინ მოიყვანეს მამია გურიელი და დასვეს მეფედ იმერთა. გარნა თუმცა იყო მეფედ გურიელი, გარნა სამეფო ყოველნი დაბანი, აგარაკნი და შემოსავალნი ეპყრა აბაშიძესა და ასულსა მისსა თამარს, ცოლსა ლიპარტიანისასა და ახლად ყოველნი იმერეთისა წარჩინებულთა და აზნაურთა ძენი. და ამა ვითარებისა მხილველი გურიელი წარვიდა გურიასავე. ხოლო მთავრობდა აბაშიძე და განიგებოდა ყოველი იმერეთი მის მიერ. ჟამსა ამას აწუხებდენ დიდათ აფხაზნი ოდიშსა ტყვის ყიდვითა და კაცის კლვითა. ამისთვის სთხოვა აბაშიძეს შეწევნა ლიპარტიანმა, წარვიდენ ორნივე აფხაზეთს, ვერ წინააღუდგა შარვაშიძე და მოსწვეს, მოსტყვენეს აფხაზეთი და დაიპყრა ლიპარტიანმა ოდიშის საზღვრის აფხაზეთი, გაირიგა შარვაშიძე და მოიქცა ორნივე აბაშიძე და ლიპარტიანი გამარჯვებულნი. ხოლო შემდგომად სიკვდილისა სიმონ მეფისა ძმაჲ მისი გიორგი წარვიდა ახალციხის ფაშასთანა და იზრდებოდა მუნ. ხოლო განდიდდა რაჲ აბაშიძე, არღარა მორჩილებდა ფაშასა. ამისთვის შეასმინა ფაშამან ხვანთქარსა. ხოლო ხვანთქარმან წარმოავლინა აზრუმის ფაშას. რათა დაჰყოს იმერეთსა შინა 7 წელი. წარმოემართა ფაშა შავი ზღვით, გურიით და ქაია თვისი წარმოავლინა ახალციხით. ფაშასა შეეერთა გურიელი, აღმოვიდა ოდიშს და აღიღო რუხის ციხე და აღაშენა ანაკლიას ციხე. ხოლო ქაია და ფაშა ახალციხისა შთამოვიდა იმერეთს და მოსტყვენეს იმერეთი და აღიღეს ჭალატყის კოშკები. ჟამსა ამას მოკვდა ხვანთქარი სულთან მუსტაფა და დაჯდა სულტან ახმეტ და ამისთვის იქმნა ამბოხება ოსმალთა შინა და გაბრუნდენ და წარვიდენ ოდიშ-იმერეთით ოსმალნი. გარნა უკუბრუნებისა ჟამსა ქეჰამ იჩემა ნათესაობა აბაშიძისა და ეგრეთვე ქეჰასი აბაშიძემ და ამის გამო შეიყარნენ და ნახეს ერთმანერთი, და ქეჰამ იშვილა გიორგი ალექსანდრეს ძე და აბაშიძე ჰყო მეურნედ მისა. და ესევითარად წარვიდა ქეჰა. გარნა აბაშიძემან არა დაიცვა ქეჰასადმი პირი მიცემული, უბრძანა იმერთა და შეჰკრეს ფერსათი და დაუწყეს სროლა, კოლის ფაშა მოჰკლეს, ისაყ ახალციხის ფაშა დაჰკოდეს და მრავანლი დახოცეს და გარდაჩენილნი მივიდენ ახალციხეს. და ეგრეთვე ოდიშს მყოფმა ფაშამ განვლო გურია და წარვიდა. ხოლო აბაშიძემან დაიპყრა კვალად მთავრობა იმერეთისა წელ ქრისტესით 1703. ხოლო გიორგი, ძე ალექსანდრე მეფისა, რომელი დაუტევა ქაიამ მეფედ, შეშინდა აბაშიძისაგან და შევიდა ქუთათისის ციხესა, და გიორგი მიქელაძე ერთგულებდა მას. ხოლო ქუთათისს მყოფობისა და მწირობისა გიორგი მეფისასა შეეწეოდა ვახტანგ გამგებელი ქართლისა და წარმოუგზავნიდა მრავალსა საფასესა. ამათ ჟამთა დიდათ განდიდდა აბაშიძე, და დადიანი და გურიელი მოწოდებითა მისითა იყვნენ მარადის მასთანა. ხოლო მტერ იყვნენ ლიპარტიანი და გიორგი მიქელაძე, ვინათგან და იყო გიორგი მიქელაძისა, რომელი განუტევა ლიპარტიანმა ცოლი თვისი და ნება-ყოფითა აბაშიძისათა გამოაძო ლიპარტიანმა გიორგი მიქელაძე მამულით თვისით და წარვიდა მიქელაძე და ლიპარტიანმა დაიპყრა საჭილაო-სამიქელაო. შემდგომად ამისა განუდგა ძმაჲ თვისი ლიპარტიანსა იესე და მივიდა ქუთათისს გიორგი მეფისა თანა. ამა იესეს ეპყრა ლეჩხუმი ნებითა ლიპარტიანისათა. მსმენელი ამისა წარვიდა ლიპარტიანი და უმეტეს თავისდად მოიმტკიცა ლეჩხუმი და მისცა გასამგებლოდ ძესა თვისსა ბეჟანს და დადიანობა მისცა პირმშოსა ძესა თვისსა კაციას და თვით იწოდებდა ლიპარტიანად, გარნა ძენი მისნი იყვნენ ბრძანებასა ქვეშე მისსა. ხოლო უმრწემესსა ძესა თვისსა მონაზონსა გაბრიელს უბოძა ჭყონდიდლობაჲ. ამათ ჟამთა მთავრებით დასაამებელად შანაოზ მეფემან მისცა და ხელმოწერით დაუმტკიცა პაატა აბაშიძეს სვერი, ლიპარტიანს სამიქელაო და საჭილაო, გურიელს საჯავახო და ჩიჯავაძენი. ხოლო აბაშიძემ გიორგიმ მთავრობასა შინა მისსა დიდათ დაამშვიდა იმერეთი, სადა არასადა იყო პარვა, ავაზაკობა, ტყვის ყიდვა და არცა კაცის კვლა. ხოლო ჟამსა ამას მწე ექმნა მეფე ვახტანგ ქართლისა გიორგის ქუთათისს შემწყვდეულსა და ეზრახა იმერთა მეფობისა მისისათვის. ეთანხმენ იმერნი, კათალიკოს-მიტროპოლიტნი და რაჭის ერისთავი შოშიტა და გამოიყვანეს ქუთათისიდამ გიორგი და უწოდეს მეფედ წელს ქრისტესით 1707.

იქმნა მეფედ გიორგი, ძე ალექსანდრესი. მაშინ იმერნი ყოველნი განივლტოდენ აბაშიძისაგან და მიმართეს გიორგი მეფესა. მხილველმან ამისმან აბაშიძემან სთხოვა ლაპარტიანს შეწევნა. და ლიპარტიანი წარმოემართა სპითა და დადგა ვაკესა შინა. ხოლო მეფე იყო ქუთათისს რაჭის ერისთავით და იმერეთით. ხოლო ჟამსა ამას მოკვდა ცოლი ლიპარტიანისა თამარ დედოფალი ზემოხსენებული, ასული გიორგი აბაშიძისა. მოიხსენეს შური ძეთა ლიპარტიანისათა მამისა თვისისა, ვინათგან განუტევა დედა მათი მიქელაძის ასული; ამისთვის დაუტევეს მამაჲ და მიერთდენ გიორგი მეფესა. ეგრეთვე ვახტანგ მეფემან ქართლისამან მისცა ასული თვისი ანუკა ცოლად ვახუშტი აბაშიძესა და ამითი უკუბირა ბიძასა მათსა, და შემოერთო მეფესა ზურაბ, სიმონ და ვახუშტი, და ესევითარითა საქმითა განძლიერდა მეფე გიორგი. ხოლო უკუუდგა ერისთავი მეფესა და მივიდა ლიპარტიანთა თანა ამისმა მცნობმან მეფემან, დაესხა თავსა ლიპარტიანს და ერისთავს და აოტნა იგინი, და განემარჯვა მეფესა წელს ქრისტესით 1709. ამათ ჟამთა სთხოვეს მეფესა ლიპარტიანთ ძეთა, რათა შეეწიოს მამასა მათსა ზედა. უსმინა მეფემან, წარვიდა სპითა, ლიპარტიანი ვერ წინააღუდგა და წარვიდა აფხაზეთს შარვაშიძისა თანა, და ოდიშს კაცია, ძე ლიპარტიანისა ყვესა დადიანად და ლეჩხუმი მისცეს უმცირესსა ძმასა მისსა ბეჟანს და მეფე უკმოიქცა იმერთადვე. ხოლო ჟამსა ამას არა მწე ეყოფოდა მეფესა გურიელი, ვინათგან ერჩივა აბაშიძესა. ამისთვის წარვიდა მეფე სპითა გურიას და გურიელი ვერ წინააღუდგა, მოსწვა, მოსტყვენა გურია და მოვიდა იმერთს. გარდიცვალა დადიანი კაცია, ძე ლიპარტიანისა ხუნიგასა ჭირითა. ჟამსა ამას გამგონე ამისი ლიპარტიანი მოვიდა აფხაზეთით და დაიპყრო ოდიში ეზრახა გურიელსა და შეირთო ცოლად ასული გურიელსა თამარ. ხოლო აბაშიძე წარვიდა ვახტანგ მეფისა თანა ქართლს და შეიწყნარა მან პატივითა, ვინათგან იყო ძმისწული მისი ვახუშტი სიძე მეფისა ვახტანგისა, რომელი უწინარეს მოვიხსენეთ. ხოლო ვინათგან იყო მეფე გიორგი ცუნდრუკი და ანგარი, ამისთვის შეზრახნენ ლიპარტიანი, რაჭის ერისთავი, ბეჟან ლეჩხუმის ბატონი და ამასთან იყო ზურაბ აბაშიძე; შეითქუნენ ესენი, მოიყვანეს გურიელი და ჰყვეს მეფედ. და გიორგი წარვიდა ქართლს ვახტანგ მეფისა თანა, და ისტუმრა დიდი პატივით გორს. და აბაშიძეცა იყო მისთანა, და ვახტანგ მეფემან ქართლისამან ზავ-ყო მათ შორის აბაშიზე განუტევა იმერეთს და მოვიდა გურიელისა თანა, რომელი დროსა მას მეფობდა იმერთა ზედა. ხოლო გურიელმან დაიპყრა იმერეთი და გურიას გურიელთა ჰყო ძე თვისი გიორგი. შემდგომად ამისა გიორგი მეფე წარვიდა სამცხეს, სადა შეიწყნარა ისაყ ფაშამან დიდის პატივით და აღუთქვა შემწეობა. ახლდა მუნ მეფეს აბაშიძე ზურაბ, განგდებული გურიელისაგან და ბიძისა მისისაგან. ხოლო ახალციხით ეზარახა მეფე ბეჟან ლეჩხუმის ბატონსა, ლიპარტიანის ძესა, წარმოვიდა ახალციხით ღამით, ახლდა თან ზურაბ აბაშიძე, გამოვლეს იმერეთი და მოვიდენ ლეჩხუმს. შეიკრიბა ლეჩხუმის ჯარი ბეჟან და მოვიდა მეფით არგვეთს. აქედამ წარვიდა იმერეთის სპით გურიელი, რომელი მეფობდა მას ჟამსა, ახლდა აბაშიძე, ერისთავი და იქმნა ბრძოლა ძლიერი და კნინღა და განდრკენ მეფისანი. მაშინ მხილვევლი ამის ბეჟან ლეჩხუმელი მოუხთა მარჯვენით კერძო მამაცად და სცემდა ძლიერად, სადა მოჰკლეს წულუკიძე, და განსდრიკა მხარე იგი და შეუხთა შუაგულ რაზმთა ა და აოტნა იმერთა სპანი, და ივლტოდა გურიელი და წარმვიდა რაჭას. ხოლო გიორგი მეფემან დაიპყრა იმერეთი, და აბაშიძე წარვიდა საქართველოდვე. ხოლო აქა ნაშთსა არჩილისასა ვიტყოდეთ. ოდეს წარვიდა რუსეთად, მისრულსა აშტარხანს, მოეგება ძე ვისი ალექსანდრე, რომელი წარეყვანა ხელმწიფესა დიდსა პეტრეს საფრანგეთს და ესწავლნა ხელოვნება ზაბაზანყურბარისა და ცეცხლ-სასროლისა. მივიდა არჩილ მეფე მოსკოვს და პატივით შეიწყნარა ჴელმწიფემან რუსეთისმან, მერმეთ მისცა მამული დიდი და ძესა მისსა ალექსანდრეს ფელცეხ -მეისტრობა (რომელ არს არტილერიათა პირველი გამგებლობა). შემდგომად ალექსანდე ბრძოლასა შინა შეიპყრეს შვეთელთა და წარიყვანეს პატიმრად სთოკოლმას. და იყო მუნ ალექსანდე, ხოლო არჩილ მოსკოვს. შემდგომად განუტევეს ალექსანდრე დროთი, რათა იხილოს მამაჲ და ცოლი თვისი, არამედ მოსული რიგას გარდიცვალა ალექსანდრე შირიმის სენითა წელს ქრისტესით 1710 და მოსწყდა უძეოდ. ხოლო გვამი მისი მოიტანეს მოსკოვს, მისცა ხელმწიფემ დონის მონასტერი სასაფლაოდ და დაფლეს მუნ. ხოლო შემდგომად დიდითა მწუხარებითა მოკვდა არჩილ მეფე წელს ქრისტესით 1710 და დაფლეს იგიცა დონს დიდითა პატივითა. ხოლო მამული მისი დარჩა ცოლსა მისსა, დედოფლისა ქეთევანს, და ასულსა მისსა დარეჯანს, რომელთა ეპყრათ აღსასრულამდე. ხოლო იმერეთ შეიზრახენ გურიელი, დადიანი, ერისთავი, აბაშიძე და ბეჟან ლეჩხუმის ბატონი. და შეკრბენ ესენი და მოვიდენ ოკრიბას. აქეთ მეფე იდგა ქუთაისს სპითა იმერთათა, და ახლდა აბაშიძე ზურაბ და სიმონ. იქმნა ბრძოლა ძლიერი და აოტნეს მეფე გიორგი.და წარვიდა ქართლს და იქიდამ წარვიდა ახალციხეს ისაყ ფაშისა თანა. არამედ ჟამსა ამას მოკვდა გურიელი მამია წელსა ქრისტესით 1714, იანვარს 5. წარიღეს გურიას და დაფლეს შემოქმედს, სასადლაოსა მამათა მათთასა, და იქმნა გურიელად ძე მისი გიორგი. მცნობი ამისი მეფე გიორგი ჩამოვიდა ახალციხით და დაიპყრა იმერეთი. მაშინ განუტევა მეფემან გიორგი ცოლი თვისი როდამ, გიორგი მეფისა ასული, და შეირთო დაჲ ერისთვისა, მამი გურიელის ნაცოლარი. ჩამოვიდა მეფე ერსთვით და მოიმტკიცა დადიან-გურიელი. ხოლო ბეჟან ლეჩხუმის ბატონი და ზურაბ აბაშიძე უკუდგენ და ეკირთებოდენ ქვეყანათა, და ბეჟანისა გამო გამდგარ იყო პაატა მხეიძეცა. მერმე სთხოვა ბეჟან ლეჩხუმელმან მეფესა და მისცა 4000 მარჩილი, რათა განაძოს მამამისი, ლიპარტიანი, და ჰყოს იგი დადიანად. თანახმა ექმნა მეფე და წარგზავნა ერისთავი და აბაშიძე შემწედ მისა. და შეეერთა ბეჟან და მასთანა ზურაბ აბაშიძე და წარვიდენ ოდიშს. ვერ წინააღუდგა ლიპარტიანი. და იქმნა დადიანად ბეჟან წელს ქრისტესით 1715. არამედ ციხენი ეპყრნეს კვალად ლიპარტიანსავე. მცირისა ხანისა შემოდგომად ეცრუა მეფე ბეჟან დადაინსა და შემწე ექმნა ლიპარტიანსა, და იქმნა კვალად ლიპარტიანი დადიანად. და ბეჯან და ზურაბ აბაშიძე წარვიდა ლეჩხუმს, ვინათგან ბეჟან ლეჩხუმის ბატონი და ზურაბ აბაშიძე ერთი იყვნენ ყოველსა საქმესა შინა. შემდგომად ამისა მოიყვანა თვისთა თანა მეფემან ლიპარტიანი და განაზრახა, რათა დალაშქროს ბეჟან ლეჩხუმს. მცნობმან ამისმან ბეჟან, ვინათგან არა დასცხრების შფოთება თვისისა მამისა და მის შორის, ამისთვის მოაცთუნა და შეიპყრა მამამისი, მოიყვანა მისთანა, მოჰპარა ძილად მწოლარეს საჭურველნი თვისი და შეიპყრა მამა თვისი ლიპარტიანი, თვისის ყმით, და პატიმარ ჰყო ციხესა შინა. მოიყვანა დედა თვისი, მიქელაძის ასული, რომელი განუტევა ლიპარტიანმან და მოუდგინა ქმარსა თვისსა. და იყვნენ ზოგად ვიდრე აღსასრულადმდე მათდა; ხოლო შთამოვიდა ოდიშს, მოსრნა მიმდგომნი მამისა თვისისანი და დაიპყრა ოდიში და იწოდა დადიანად. ხოლო გიორგი მეფე ზამთარსა ამას მიუხთა ზურაბ აბაშიძესა და მოსტყვენა მამულნი მისნი ბეჟანის სიყვარულისა გამო. ამისთვის ევედრა ბეჟან დადიანი და ზურაბ აბაშიძე ასლან. ახალციხის ფაშასა და აღუთქვეს ქრთამი დიდი, რათა მწე ეყოს მეფესა ზედა და ჰყოს მეფედ გურიელი. უსმინა ასლან ფაშამ და წამოვიდა სპითა. აქათ მეფემან შეიკრიბა სპანი. ხოლო ფაშას მიეგებნენ ბეჟან დადიანი და ზურაბ აბაშიძე. იქმნა ბრძოლა სვიმონეთს და ივლტოდა მეფე და წარვიდა ქართლს წელს ქრისტესით 1715. მოიყვანეს გურიელი და ქმნეს მეფედ. მაშინ ერსათვი იყო ერთგულ მეფისათვის, ეზრახენ ერისთავსა, მისცა ერისთავმან ასული თვისი გულქან ცოლად ბეჟან დადიანის ძესა, ოტიას, და ამით იქმნა მშვიდობა მათ შორის. და ფაშა წარვიდა ახალციხეს. ხოლო გურილი, ვინათგან არღა მეფობდა ნებასა ზედა თვისსა, ამისთვის წარვიდა გურიადვე. მაშინ სამთა ამათ მთავართა განიყვეს იმერეთი სამ ნაწილად და დაიპყრეს თვის-თვისი მხარე. ხოლო გურიელსა გიორგის აღუშურდა დედა თვისი ელენა, მოიყვანა მონაზონ-ყოფილი ძე თვისი, განატევებინა ბერობა, უწოდა ქაიხოსრო და ქმნა გურიელად, მოიყვანა ქრთამითა დადიანი ბეჟან და მისთანა ერისთავი და ზურაბ აბაშიძე სპითა მათითა და განაძო გიორგი. ამათ მოარბიეს გურია, მიიღეს ქრთამი და წარვიდენ. მისრული ახალციხეს გიორგი გურიელი და მუნ მყოფი მეფე გიორგი ემზახლენ ურთიერთსა, რამეთუ შემდგომად შეპყრობისა ლიპარტიანისა ცოლი ლიპარტიანისა თამარ, გურიელის ასული, წარვიდა გურიას და ესე შეირთო მეფემან გიორგიმ. ხოლო ახალციხეს ვერ მშოველთა შემწეობისათა წარვიდენ მეფე და გურიელი სტამბოლს. და რა მივიდენ აზრუმს, აზრუმის ფაშამან მოსცა სპანი გურიელს, წარმოვიდა და მოვიდა გურიას, განაძო დედა და ძმაჲ და დაიპყრა გურია. ხოლო მეფე წარვიდა სტამბოლს. კვალად გურიელობა გიორგისა შეუძნდა გურიის ერისთავსა და ნაკაშიძეს, ვინათგან იყვნენ მიმდგომნი დედისა და ძმისა მისისანი; ამათ მოუწოდეს ბეჟან დადიანსა, რამეთუ ასული დადიანისა მეუღლეთ ჰყვა ბეჟან ნაკაშიძის შვილსა გიორგის; მოსრულსა სპითა გურიას, დადიანს ვერ წანაღუდგა გურიელი და წარვიდა ბათომს. ხოლო კვალად დაიპყრა გურია გურიელმან გიორგი. ხოლო ამათ ჟამთა დიდი მეგობარი მოყვარული ერთმანერთისანი ბეჟან დადიანი და ზურაბ აბაშიძე რომელითამე მიზეზითა დაუტევეს მეგობრობა და შემოუვიდათ განხეთქილება. წარვიდა ბეჟან დადიანი, მიუხთა ზურაბ აბაშიძესა, ვერ წინააღუდგა ზურაბ და შევიდა სერის ციხესა, და ბეჟანმან მოსტყვენა მამულნი ზურაბისანი და მოვიდა ოდიშადვე. ამათ ჟამთა განმარტება შეუჩინა ბეჟან დადიანმა ყმანი მოყვრისა თვისისა ერისთვისანი და დაიჭირა ძმა თვისი მანუჩარ და პატიმარ ჰყო ციხესა შინა დეხვიისასა. ამათ ჟამთა ეზრახა გურიელი დადიანსა, რათა მისცეს ასული თვისი მას მეუღლედ, რომელი ჰყვა ცოლად ნაკაშიძეს გიორგი, მისცა ნება ბეჟან დადიანმან ქმნად ამისა. მაშინ გურიელმან განაგდო თვისით მამულით ერისთთვის მისი და მერმეთ მოადგა ციხესა შინა მყოფს ნაკაშიძეს, აღიღო ციხე, გამოიყვანა ცოლი ნაკაშიძისა, ქალი ბეჟან დადიანისა, განუტევა გურიელმან ცოლი თვისი, შარვაშიძის ასული, და შეირთო ნაკაშაძის ნაცოლარი და მოიმტკიცა გურია დადიანის გამო. ხოლო სტამბოლს შთასრული გიორგი მეფე მოვიდა ახალციხეს და ბრძანებითა ხვანთქრისათა შემწე ექმნა ახალციხისა ფაშა სპითა, და მოვიდა იმერეთს. თუმცა არა სწადოდათ მთავართა მათ ზემოხსენებულთა, რომელთა ეპყრათ იმერეთი, მეფობა გიორგისა, გარნა ძლიერებასა მისსა ვერ წინააღუდგენ, და დაიპყრა იმერეთი. ხოლო გაზაფხულსა მას შეიზრახნენ სამნი ესე დიდ-შემძლენი კაცნი: დადიანი, აბაშიძე და ერისთავი. და შეუჩინეს სიმონ აბაშიძე მეფესა გიორგის, რათა მოჰკლას იგი. ხოლო სიმონ თხმელის ციხესა შინა მყოფი მეფე ისტუმრა, და ნადიმსა ზედა მოჰკლეს თევდორობის შაბათს წელს ქრისტესით 1720. და კვალად განიყვეს მათ იმერეთი სამთა მათ სამად და დაიპყრეს. იყო საქართველოს მეფისა თანა შვილი გიორგი მეფისა ალექსანდრე აღსაზრდელად, და რა მოჰკლეს მამამისი, მოითხოვა ისაყ ფაშამან ალექსანდრე მეფედ ყოფად იმერეთსა ზედა. და მეფემან საქართველოჲსამან ვახტანგ წარავლინა ნიჭითა დიდითა, და ხვანთქარსაცა ებრძანა მეფობა ალექსანდრესი. მაშინ შემოიკრიბნა ფაშამ სპანი და ჩამოვიდა იმერეთს. ხოლო ბაჟან დადიანმა და მასთანა ზურაბ აბაშიძემან არა ინებეს მეფობა ალექსანდრესი. მაშინ მოადგენ ცუცხვათის ციხესა ზურაბისასა და აღიღეს ოსმალთა შეთხრით და დააყენეს მას შინა იენგიჩარნი, ხოლო ცუცხვათიდამ წარვიდენ ლეჩხუმს ბეჟან დადიანსა ზედა და შევიდენ ლეჩხუმს და მოსწვეს, მოსტყვენეს და, რაჲც ძალ-ედვა, ებრძოდა ბეჟან მხნე-ახოვანად. შემოდგომად უკმოიქცენ ოსმალნი. გამოვლეს რაჭა და მოვიდენ ქუთათისს. მაშინ ეზრახა ბეჟან დადიანი ფაშასა და მისცა ქრთამად 12 ქესა, რათა მოჰკვეთოს თავი ოტია ჩხეიძესა, ვინათგან იყვნენ მტერნი დადიანი და ოტია ჩხეიძე. მიიღო ფაშამ ქრთამი და მოჰკვეთა თავი ოტია ჩხეიძეს. განუტევა ფაშამ ერისთავი, ვინათგან მტერ იყვნენ დადიანი ბეჟან და ერისთავი. მოიყვანა ბეჟან დადიანი, ჰყო ალექსანდრე მეფედ იმერთა წელს ქრისტესით 1721, მოუდგინა ბეჟან დადიანი მოურნედ და თვით წარვიდა ახალციხეს.

ხოლო ალექსანდრემან დაიპყრა იმერეთი, თვინიერ რაჭის ერისთავისა, მერმეთ ემზახლა ბეჟან დადიანსა და მისცა დადიანმა ასული თვისი მარიამ ცოლად. არამედ თუმცა იყო ალექსანდრე მეფედ, გარნა ბეჟან დადიანი იყო მოქმედი და მმართებელი ყოვლისა საქმისა. ამას ჟამსა წარვიდა აბაშიძე გიორგი ქართლს ვახტანგ მეფისა თანა და მოკვდა ტფილისს წელს ქრისტესით 1722 და გვამი წარმოიღეს და დაფლეს კაცხს. ამათ ჟამთა მეფე ალექსანდრე და ბეჟან დადიანი შემოადგენ ჯვარის ციხეს ოკრიბას, რომელი ეპყრა ერისთვის ძმას გედევანს გენათელსა, შეუთხარეს და აღიღეს. ჟამსა ამას ერისთავი შოშიტა მოუხთა მეფესა, სკანდას მყოფსა, ხოლო მეფე შევიდა ციხესა შინა სკანდას და განერა, და ერისთავმან მოსწვა, მოსტყვენა, რაოდენიცა ჰპოვა, და წარვიდა რაჭას.

წელს ქრისტესით 1725 გამოვიდენ ოსმალონი ფოთს, აღაშენეს ციხე და დასვეს ფაშა. ხოლო შემწეობითა ბეჟან დადიანისათა შეუხთა რაჭას და მოაოხრა რაჭა მეფემან ალექსანდრე ნაცვლად სკანდას მოხდომისა. ეგრეთვე მეფე ალექსანდრე და დადიანი ბეჟან მოადგენ შორაპანის ციხესა, რომელი ეპყრა ლეონ აბაშიძესა, გიორგის ძესა, და აღიღეს. და მას შინა დებული ქონება სრულიად წარიღო დადიანმა, ხოლო ციხე მისცეს ზურაბ აბაშიძესა. ჟამსა ამას მიიცვალა გურიელი და დაჯდა გურიელად ძე მისი მამაი, ნაშობი შარვაშიძის ასულისა. ჟამსა ამას გარდაიცვალა ერისთვის ცოლი მარიამ, მეფის ქალი, და ჰყვეს ზავი დადიანმა, ერისთავმან. და მისცა ერისთავს დადიანმა ასული თვისი, ნაცოლარი გიორგი გურიელისა, ერისთავს ცოლად. ესე არა სასიამოვნოდ აღუჩნდა ზურაბ აბაშიძესა და შეასმინა დადიანი ისაყ ფაშასა. ხოლო ფაშამ წარმოავლინა ძე თვისი, უსუფ ფაშა და ჩამოვიდა იმერეთს, მიეგება მეფე და დასდგენ გეგუთს, ხოლო მიიწვია დადი ანი ბეჟან უსუფ ფაშამან და მივიდა ურიდლად. და ოდეს შევიდა კარავსა ფაშისასა, მაშინ დამალულმან დასცა ხანჯალი ბეჭსა მაჰმად-ბეგ მესაჭურჭლემან ფაშისამან და მოჰკლა დადიანი ბეჟან, და თავი მისი წარგზავნეს წინაშე ხვანთქრისა წელს ქრისტესით 1728. და წარვიდა ფაშა ქართლს. და ბეჯანის წილ იქმნა დადიანად ძე მისი ოტია. ხოლო ჟამსა ამას შეიშურვენ ოტია დადიანი და ძმა მისი კაცო, შეიპყრა ოტიამ კაცო და მიაბარა ერისთვის და მან პატიმარ ჰყო კვირას ციხესა შინა. ამათ ჟამთა მოადგა ერისთავი სადმელს, ციხესა იაშვილისასა. მაშინ მეფემან წარუგზავნა ლეონ აბაშიძე ერისთავსა თანა, ვინათგან ლეონ იყო დედით ძმა ერისთავისა, რათა მოეცვალოს ერისთავი ციხესა იაშვილისასა. გარნა ერისთავმან შეიპყრა ღალატით ლეონ აბაშიძე და წარუგზავნა დადიანსა, გარნა დადიანმა პატივით განუტევა ლეონ. და შემდგომად მოვიდა ლეონ აბაშიძე მეფისა თანა. ამათ ჯამთა მოკვდა ერისთავი შოშიტა და იქმნა ერისთავად ძე მისი გრიგოლ. ხოლო ჟამსა ამას გაიპარა ძმაჲ დადიანისა კაცო კვარიდამ და მივიდა მეფისა თანა. ამათამ ჟამთა მოკვდა ცოლი მეფისა, ასული დადიანისა ბეჟანისა, და შემოდგომად მეფემან შეირთო ასული ლეონ აბაშიძისა ცოლად და იქორწინა წელს ქრისტესით 1732. ხოლო მეფემან ასული თვისი, ნაშობი დადიანის ქალისა, მისცა ცოლად გურიელსა მამიას. იხილეს, ესე და ამისთვის დადიანმა გარდაბირა მეფესა ძმა თვისი მამუკა და მიიყვანა დადიანმა და შერთო დაჲ თვისი ცოლად. შეიკრიბა დადიანმა ოდიშ-ლეჩხუმი და აფხაზნი, და შეეწია ერისთავი და ზურაბ აბაშიძე, და მივიდა დადიანი იმერეთს და დასდგა გეგუთს და აოხრებდა იმერეთს. ხოლო ალექსანდრე ვერ წინააღუდგა და შევიდა ქუთათისს ლეონ აბაშიძით, და მოადგა დადიანი ქუთათისს, გარნა ვერ აღიღო და მოეცალა. ამათ ჟამსა მოვიდა ფაშა ფოთს, რათა უმეტესად დაიპყრას კიდურნი შავის ზღვისანი ხოლო სცნა მეფემან ალექსანდრემ, მოვიდა ფაშისა თანა და ერთად წარვიდენ ოდიშს. გარნა არა მივიდა დადიანი და დახიზნულიყო ყოველი ოდიში. მუნით წარვიდენ მდა მოსწვეს ეკლესია წმინდისა გიორგისა ილორს და აღძარცვეს კრამინტი ბრპენისა. და მუნით შევიდენ აფხაზეთს, და შეურიგდა შარვაშიძე, მპყრობელი ზუფუსი, და მაჰმადიანი ჰყვეს იგი და ყოველნი მისთანა მყოფნი და განვიდენ კოდორად.

ხოლო ახლდა ყოველთა ამათ საქმეთა შინა მეფე ალექსანდრე ფაშასა, რათა შემდგომად უკმობრუნებისა დაუმორჩილოს დადიანი ოტია. მაშინ განემზადა ფაშა წასასვლელად ჯიქეთს და აწვია მეფეცა, გარნა მძიმედ აღუჩნდა ესე მეფესა და ღამესა მას გამოიპარა მეფე სპითა თვისითა და დილასა დევნა უყვეს ოსმალთა და მოეწივნენ პირსა ზედა ეგუროსასა . ხოლო იმერთა განამაგრეს კიდური მდინარისა და რამოდენითა მით კაცითა განერა მეფე და მოვიდა ციხესა შინა კაცო დიდიანის ძისასა. და დანაშთენი იმერნი აიალაფეს ოსმალთა და აფხაზთა. ოდეს სცნა დადიანმა მოსლვა მეფისა ციხესა შინა კაცოსასა, მოადგა გარს რაოდენ დღემდე, გარნა შემდგომად ზავ-ყვეს: მოსცა მეფემან მძევალი და წარვიდა იმერეთს წელს ქრისტესით 1733. შემდგომად ამისა უკუდგენ ფაშას აფხაზნი და დაუწყეს პარვა, სროლა და კვლა, და წარმოვიდა ფაშა ოდიშადვე. გარნა შეკრიბენ აფხაზნი, დაესხენ ოსმალთა, და ფაშა ივლტოდა ზღვით.და ყოველნი სპანი მისნი აიალაფეს აფხაზთა და სძლეს ყოველთურთ, და მრავალნი მოიშთვნენ ზღვასაცა. და შემდგომად აფხაზთა დაუტევეს მაჰმადიანობა დაიპყრეს თვისივე სჯული (არამედ ძლევასა ამას იტყვიან სასწაულად წმინდისა გიორგისა ილორისასა, რამეთუ ღამესა ამას ეტყოდა აფხაზთაგან სულასა და განაძლიერებდა მათ ბრძოლად). ხოლო შემდგომად ამათსა უკუბირეს კვალად მამუკა მეფესა დადიანმა, ერისთავმან და ზურაბ აბაშიძემან, შეკრბენ სპითა მრავლითა და მოვიდენ ალექსანდრესა ზედა -ანუ მოჰკლან, ანუ განაძონ. მაშინ ალექსანდრემან, ჩიხორს მდგომმან, შემოიკრიბა გურიელი მამაი, ლევან აბაშიძე, დადიანის ძმა კაცო და სხვანი იმერნი და შეიბნენ ჩიხორს. და მოისროდენ ორგნითვე უმრავნი, და სძლო ალექსანდრემ. ხოლო დადიანმა ოტია ბრძოლასა ამას შინა განადიდა სიმხნე თვისი და სამაგალითოთა მამაცობითა ადიდა სახელი თვისი, რათა შუა რაზმთა შინა შესლვითა მოსრნა მრავალნი, გარნა შემდგომად ჰკრეს მას შვიდი თოფი და სამსა ადგილსა დაჰკოდეს ლეკურითა, და შემდგომად ესევითარი დაკოდილი დაირჩინეს; დაჰკოდეს ზურაბ აბაშიძის ძე დავით.ალექსანდრეს კერძოთ მოჰკლეს კაცო, ძმა დადიანისა,და გამარჯვება დაშთა ალექსანდრეს კერძოთ წელს ქრისტესით 1734. ხოლო დადიანი ოტია წარმოიყვანა მეფემან და დაადგინნა მკურნალნი და განკურნა და სთხოვა ლეჩხუმსა მეფე, გარნა არა ნება სცა დადიანმა. ეზრახა ზურაბ აბაშიძის გამო დადიანი ისაყ ფაშასა და მისცა ქრთამი დიდი, რათა მწე ეყოს. მან წარმოავლინა მახმად-ბეგ და გივი ამილახორი სპითა ოსმალ-ქართველისათა და მოვიდენ საჩხერეს.ამის მხილველმან ალექსანდრემ გამოართვა დადიანსა ოტიას საჭილაო-სამიქელაო და განუტევა დადიანი. მოვიდა მეფე საჩხერეს, მისცა დაჲ თვისი მახმად -ბეგს და წარვიდა ოსმალნი. დაზავდენ დადიანი, ერისთავი და ზურაბ აბაშიძე მეფისა თანა და დაიპყრო იმერეთი ალექსანდრემან. ამას ჟამსა მოიყვანა მეფემან დავით აბაშიძე, ძე ზურაბისა, რომელი იყო სიძე მეფისა ალესანდრესი, და პაპუნა წერეთელი, და ორთავეს თავი მოჰკვეთა ღალატითა და წარვიდა მსწრაფლად, რათა დაიპყრას მოდამნახის ციხე. გარნა ცოლმან და ძემან პაპუანასამან განამაგრეს ციხე, და ვერ იშოვა მეფემ ციხე იგი. იხილეს რაჲ ესევითარი მოქმედება წარჩინებულთა, რამეთუ ნებავს ყოველთა მოწყვეტა, ამისთვის შეკრბენ დადიანი, ერისთავი გრიგოლ და ზურაბ აბაშიძე. და სცნა ესე ალექსანდრემან, მოთხოვა ლეკნი შანშე ქსნის ერისთავისაგან. და წარმოუგზავნა 500 ლეკნი. წარმოუძღვა ალექსანდრე და მოვიდა ოდიშს და ვერ წინააღუდგა დადიანი, და ალექსანდრემან მოსწვა, მოსტყვენა ოდიში და უკმოიქცა იმერეთადვე. ხოლო ჟამსა რაოდენისამე შემდგომად შეიკრიბა დადიანმა ოტიამ აფხაზნი და ოდიშარნი, და მოერთვენ დადიანსა ერისთავი და ზურაბ აბაშიძე და ვერ წინააღუდა ალექსანდრე. გამოუშვა დადიანმა მარბიელნი და მოსწვეს სასახლე მეფისა ვარციხე წელს ქრისტესით 1740, მოსწვეს,მოსტყვენეს იმერეთი და უკუნვე იქცა ოდიშადვე დადიანი ოტია. ამათ ჟამთა წარავლინა ალექსანდრე მეფემან ძმაჲ თვისი გიორგი და ლევან აბაშიძე ქართლს ვახუშტი აბაშიძესა ზედა, რათა შეიპყრან იგი.და უცნობელად დაესხენ ტეძერს მყოფს,და ვახუშტი გამაგრდა სახლსა შინა და დაიწყო თოფთა ცემა.მაშინ ამათ შეუდვეს ცეცხლი სახლსა მას. იხილა ვახუშტიმ ცეცხლი, გამოვარდა და მიენდო ბიძის ძესა თვისსა ლეონს. მათ მოგვარეს მეფესა და პატიმარ-ყვეს ციხესა შინა ნავარძეთს. სთხოვდა მეფე 500 ქესა თეთრსა და ციხესა ვახანს, და ესე არა ინება ვახუშტიმ მიცემად. მერმეთ მოვიდა კათალიკოსი დომენტი განტევებისათვის ვახუშტისა, გარნა არა პატივსცა ალექსანდრე. კვალად წარმოევლინა ისაყ ფაშასა ცხენი აღკაზმული და ქურქი და ოცი ქესა თეთრი, რათა განუტეოს ვახუშტი, და არა ინება მეფემან. გარნა ისაყ ფაშამან აღუსრულა თხოვნა ანუკა ვახტანგ მეფის ქალსა, ცოლსა ვახუშტი აბაშიძისასა და გაზაფხულს წარმოავლინა ფირიაღის-შვილი, სიძე თვისი, სპითა. ამას, ჩამოსრულს იმერეთს, შეერთდა დადიანი და სხვანი იმერეთა თავადნი.იხილა რა მეფემან,დახიზნა ხიზანი თვისი ხარაგეულს და თვით წარვიდა ქართლს წელს ქრისტესით 1741. წარყვენ მეფესა მამუკა,ძმა თვისი, და ლეონ აბაშიძე, და ვახუშტი წარიყვანეს პყრობილი. მაშინ მოიყვანეს გიორგი, ძმა ალექსანდრესი, ნაშობი გურიელის ასულისა, და ქმნეს მეფედ. და წარვიდენ ოსმალნი. ხოლო ალექსანდრე, მისრულმან ქართლს, განუტევა ვახუშტი და თვით მივიდა ხანისა თანა, რომელი იყო შაჰ ნადირისაგან დადგენილი საქართველოსა შინა. ხანმან ამან პირველად პატივსცა ალექსანდრეს და მერმეთ შეიპყრა. ამის მხილველი მამუკა და ლეონ, და სხვანი იმერნი ივლტოდენ და მივიდენ იმერეთსა. ხოლო მეფემან ალექსანდრე წარავლინა ელჩნი ვედრებად შაჰ ნადირისა დარუბანდს. შაჰ ნადირმან ელჩთა მიანიჭა პატივი და წარმოუვლინა კაცი რაყმით ისაყ ფაშასა, რათა ალექსანდრე ყოს იმერეთს მეფედ; უსმინა ისაყ ფაშამან და ალექსანდრე შთამოიყვანეს იმერეთს და ყო მეფედ: და შეამტკიცა დადიანი, მისცა იმერეთი. და მერმეთ წარვიდენ ოსმალნი. ხოლო გიორგი, ძმა მეფისა წარვიდა ოდიშს. კვალად მცირედისა ჟამსა იქმნა მეფესა და დადიანს შუა შური. ესე ალექსანდრე მეფემან აბრალა დედის ნაცვალსა თვისსა თამარ გურიელის ასულსა (რომელსა უწოდდენ კოჭიბროლად) შეიპყრა და მოჰკვეთა თავი. ხოლო დადიანი წარმოემართა სპითა და მოვიდა გეგუთს და შეეერთა ერისთავი გრიგოლ. ხოლო მეფე შევიდა ქუთაისს და არა ეძლო ბრძოლა პირისპირ .გარნა რომელისამე მიზეზისათვის უკ მოიქცა დადიანი და მომავალსა ეწივნენ იმერნი და დაუწყესთ თოფთა ცემა, მოჰკლეს ერისთავი გრიგოლ და ივლტოდენ ოდიშარნი წელს ქრისტესით 1743. და ნაცვლად გრიგოლისა ერისთავად ჰყვეს ძმა მისი ვახტანგ. შემდგომად შერიგდენ მეფე და დადიანი, იქმნა მშვიდობა და მეფობდა ალექსანდრე იმერეთს. ხოლო რაოდენისა ჟამსა შემდგომად ამა მეფემან განძარცვა ხატი ყოველად წმინდისა ღმრთის მშობელისა ( რომელსა უწოდებენ ხახულისა ღმრთის მშობელსა) და ამის ძალით წარმოსცვინდენ ორივე თვალნი, და მოკვდა თვისა მარტსა, წელს ქრისტესით 1749. და იქმნა მის წილ მეფედ ძე მისი სოლომონ.

ესე პირველი სოლომონ იქმნა მეფედ იმერთა კაცი მხნე, ახოვანი და მამაცობასა შინა ქებული. ამან შეირთო მეუღლედ აფხაზეთის თავადის ზუფუს მცხოვრების ინალისშვილის ასული. გარნა ვინათგან იხილა თვინიერ დადიანისა მეფობა მისი შეუძლებელ არს, ამისთვის განუტევა ინალისშვილის ასული და შერთო ოტია დადიანის ასული მარიამ, რომელი იყო დედათა შორის ყოველად კეთილ -სახსოვარ. გარნა ჟამსა ამას მძლავრებდენ იმერეთს ოსმალნი და ეპყრათ იმერეთსა შინა ოსმალთა სიმაგრენი, ციხე ქუთათისისა, შორაპანისა, ცუცხვათისა და ბაღდადისა და მძლავრობდენ დიდათ. გარნა მხნე-ახოვანებითა თვისითა დიდათ წინააღმდეგობდა სოლომონ ოსმალთა, მრავალთა სრვიდა, მრავალთა ხოცდა და მრავალთა ატყვევებდა, და ოსმალნიცა მრავალჯერ გარდააგდებდენ მეფობიდამ, გარნა კვალად მეფედ მოიქცეოდა შეწევნითა დადიანისათა და თვისითა მხნე-ახოვანებითა, და მრავალნი ძლიერნი სერესკალნი ოსმალთანი შეწევნითა დადიანისათა დაამარცხნა, დაარცხვინა და უკუნაქცია. და ესრეთ მეფობდა მეფე სოლომონ. ამან წინააღმდეგობისათვის თვისისა დაამდაბლა სახლი თავადთა აბაშიძეთა; თუმცა იყო სახლისშვილი აბაშიძისა მეფე ესე, გარნა არა რიდა და წარვიდა პაპა მეფისა ამის ლეონ აბაშიძე ახალციხეს და მოიცა ძალი ოსმალთაგან, და მოვიდა აბაშიძე იმერეთს დიდითა სერესკლებითა. მცნობმან ამისმან მეფემან სთხოვა შეწევნა სიმავრსა დადიანსა ოტიას. და ვინათგან კაცი მამაცი დადიანი ოტია მოუძლურებულ იყო მოხუცებულობისა გამო, ამისთვის წარმოუვლინა ძე თვისი კაცია შესაწევნელად სიძესა თვისსა მეფესა. და წარმოვიდა კაცია სპითა ოდიშ-ლეჩხუმ-აფხაზთა, და აქათ მეფემან შეიკრიბნა რამოდენიმე იმერნი, გარნა უმეტესი მიბირებულ იყო აბაშიძის ლეონისა მიმართა, და შეერთებულნი მეფე და კაცია დადიანის ძე მიუხთენ ხრესილს მყოფს ოსმალთა განდიდებულთა მხედრობათა და შეიქმნა ბრძოლა სასტიკი, სადა მამაცად ბრძოდენ მენგრელნი და ლეჩხუმელნი და განსდრიკნეს თათარნი. მიეწინენ მენგრელნი და მოკლეს აბაშიძე ლეონ, პაპა მეფისა, შეიპყრეს აბაშიძე გედევან და მოჰგვარეს მეფესა და შემდგომად დასწვა თვალნი მეფემან. კვალად მენგრელთ შეიპყრეს გოლა ფაშა და სპასპეტი მხედრობისა ამის ბაშ-აღა და მოჰკვეთეს ორთავეს თავი. და გაემარჯვათ დიდათ და სახელოვნად მეფესა და დადიანსა წელს ქრისტესით 1756: რომელ კაცსა ერთსა მოჰყავდა ათი ოსმალი შოებული და აღიღეს ალაფბარგნი უმრავლესნი და თუმცა სადმე გარნა რაოდენიმე ოსმალნი, ივლტოდენ ახალციხეს. ხოლო მეფე და დადიანი მოიქცენ გამარჯვებულნი სახლადვე თვისად. გარნა ძე დადიანისა მწუხარე იყო, ვინათდან მხლე მისი შარვაშიძე ხუტუნია მოჰკლეს ბრძოლასა ამას შინა, რომელმანცა სამაგალითოდ წარმოაჩინა მამაცობა და სიმხნე მისი, სადა სხვათა სახელოვანთა ბრძოლათა შორის ხრმლითა განჰკვეთა თექვსმეტი ოსმალნი და შემდგომად ოსმალთ რაზმთა შუაგულობასა მყოფი მოჰკლეს შარვაშიძე ხუტუნია. ამა ჟამთა გარდაიცვალა დადიანი ოტია და იქმნა დადიანად კაცია. ამა წელს დაბნელდა მზე წელს ქრისტესით 1758. შემდგომად რამოდენისამე ჟამისა კაცია დადიანმა განუტევა ცოლი ინალიშვილის ასული და მიიყვანა მეუღლეთ დიდითა და სახელოვნითა მზითვითა საქართველოჲსა და კახთა ცხებულის მეფის თეიმურაზის ასული, დაჲ სახელოვნის მეფის ირაკლისი ელისაბედ, რომლისა ქებანი წარიწერებოდენ ამა სამეფოთა და სამთავროთა კიდით-კიდემდე. ხოლო შემდგომად ორისა წლისა შობასა ზედა ყრმისასა მოკვდა სანეტარო ესე დედოფალი ელისაბედ სამწუხაროდ და საგლოველად ყოველთა სამეფოთა საქართველოჲსა და სამთავროთა სამენგრელოჲსათა, და დაფლეს ცაგერს, ვინათგან გარდაიცვალა სამთავროსა სასახლესა მურს წელს ქრისტესით 1770. და შემდგომად მძიმისა გლოვისა შეირთო ცოლად დადიანმა კაციამ ასული პაატა წულუკიძისა ანნა. მეფემან ამან სოლომონ ოდეს იხილა, რომელ ვერ განთავისუფლდების ოსმალო მონებისაგან, ამისთვის ევედრა როსიისა იმპერატრიცას ეკატირინა მეორესა. ამან წარმოუვლინა მხედრობა და აღიღეს ციხე ქუთათისისა, შორაპანისა, ცუცხვათისა და ბაღდადისა და მრავალნი მოსრნეს, მოსწყვიდნეს ოსმალნი და სხვა დაშთომილნი განდევნეს. და იქმნა თავისუფალ მეფედ სოლომონ. ხოლო შემდგომად წარმოვიდენ, იწინამძღვრეს დადიანი და შემოადგენ ფოთის ციხესა, გარნა ვერ აღიღეს, და შემდგომად განვლეს იმერეთი და წარვიდენ საქართველოთი რუსეთადვე წელს ქრისტესით 1770. შემდგომად მეორესა წელსა მოვიდნენ კვალად რუსნი და შემოადგნენ კვალად წინამძღვრებითა დადიანისათა ფოთს, გარნა ვერცა მაშინ აღიღეს და დასწამეს გამაგრება ფოთისა თავადსა სამენგრელოსასა ხახუს ჩიჩუას, შიპყრეს რუსთა, წარვიდენ და თანა წარიყვანეს ჩიჩუაცა, და მიიწივნენ რა მოსდოქს, მოკვდა მუნ ჩიჩუა და დაფლეს. ამან მეფემან აღხოცა ერისთაობა რაჭისა, შეიპყრა ერისთავი რაჭისა როსტომ და ძე მისი გიორგი და სხვანი მცირეწლოვანი შვილნი მისნი და დასწვნა ამათ ყოველთა თვალნი, ვინათგან სწამობდა ორგულობასა და მამულნი მისნი რომელნიმე მისცნა თავადთ წერეთელთ პაპუნასა და ძმასა მისსა ზურაბს და რომელნიმე თვით დაიპყრა სამეფოდ თვისდად. ხოლო იყვნენ მოყვარენი ესე ორნი მეფე სოლომონ და დადიანი კაცია დიდსა და სრულსა სიყვარულსა შინა ყოვლითურთ, გარნა რომელისამე მიზეზითა და ავთა კაცთა მოქმედებისაგან სიყვარულისა წილ შეექმნათ შური დიდი ურთიერთთა შორის. და არბევდა მეფე ოდიშს მრავალჯერ და ეკირთებოდა, გარნა არცა დადიანი აყენებდა და მრავალჯელ ესეცა არბევდა იმერეთ-რაჭასა და ესრეთ განვლო ჟამმან საკმაომან. ჟამსა ამას გარდაიცვალა ღირსსახსოვარი დედოფალი იმერეთისა, მეუღლე სოლომონ მეფისა მარიამ, დაჲ კაცია დადიანისა. შემდგომად გლოვისა მეფემან ამან შეირთო წულუკიძის ასული გულქან, ნაცოლარი მიქელაძის აზნაურის ქაჯაიასი. შემდგომად რაოდენისამე ჟამისა მოკვდა ძე სოლომონ მეფისა ალექსანდრე და დაშთა მეფე უძეოდ და დაფლეს გელათს. ვინათგან ალექსანდრე იყო დისწული კაცია დადიანისა, ამისთვის წარვიდა დადიანი შესაფერითა დიდებითა და მივიდა გელათს და იტირა დისწული თვისი ალექსანდრე; თუმცა დიდი შური იყო მეფესა დადადიანს შუა, მაგრამ სიყვარულისათვის დისწულისა არა რიდა მისვლა იმერეთსა შინა და მშვიდობითცა მოიქცა. ჟამსა ამას ჰფლობდენ აფხაზეთსა შარვაშიძენი ზურაბ, ქელაიშ-აჰმედ-ბეგ და ბექირ-ბეგ . ამათ შეკრიბნეს ჯიქნი, ალანნი,ზუხუა და მაზუმაჲ და ამასთან აფხაზეთი და წარმოემართენ დადიანსა ზედა. განუდგენ დადიანსა სამხსენებულთა შარვაშიძეთა. მცნობამან ამისმან დადიანმა შეიკრიბა სპანი თვისნი ოდიშ-ლეჩხუმისა და სვანეთისა და დაებანაკა რუხს კიდესა ზედა ეგურისასა. გარნა რა სცნო სიმრავლე და ძალი შარვაშიძეთა, მაშინ თუმცა იყვნენ მტერად მეფე სოლომონ და დადიანი, გარნა მაშინცა მიუწერა ავთრათი მეფესა და შეუთვალა: „მოვიდენ აგარიანნი დასამხობელად ჩემდა და სამფლობელოჲსა ჩემისა და შებღალვად ქრისტიანობისა და ნუ მოიხსენებ ჩვენ ორთა ურთიერთსა წყენებასა და მოვედ შემწედ ჩემდა სახელოვანთა გულთა და აჰა ჟამი მოიხსენო მსახურება ჩემი ხრესილის ბრძოლისა“. მოვიდა რა წერილი დადიანისა მეფისა თანა და წარმკითხველმან წერილისამან მსწრაფლ ბრძანა შეკრება იმერეთ სპისა და წარმოემართა სახელოვნად და მოვიდა დადიანისა თანა. მხილველი და მოხარული დადიანი მეფისა მიეგება და უამბორეს ურთიერთსა დამვიწყებელი ყოველთურთ შურისა ურთიერთისა,და დაებანაკნენ მახლობელ ერთმანერთისა.შემდომად რაოდენისამე ჟამისა მოვიდენ აფხაზნი და მიურიდებელად გამოვიდენ ენგურს და დასდგენ პირისპირ მათსა.მეორე დღესა ამხედრდენ აფხაზნი და წარმოემართენ ზარბაზან-არტილერიითა და დიდძალითა მხედრებითა მეფესა და დადიანსა ზედა. აქათ მიეგებნენ სპანი მეფისა და დადიანისანი,და შექმნა საშინელი ბრძოლანი.მაშინ მეფე ამხედრდა ჩვეულითა კისკასითა გულითა და წარუძღვა რამოდენიმე გუნდსა მხედრობასა იმერეთოდიშართასა და მიუხთა მარჯვენით კერძო მამაცად და მრავლისა ურთიერთისა ბრძოლისა განგლიჯა რაზმი, და შევიდენ სპანი მეფისა და დადიანისანი რაზმსა შუა.და მხილველი ამისი აფხაზნი ვერ წინააღუდგენ,და ივლტოდენ აფხაზნი,და განემარჯვათ სახელოვანად მეფესა და დადიანსა; სადა მოიკლნენ აფხაზნი მრავალნი და შეპყრობილიცა წარმოიყვანეს მრავალნი ტყვედ, და გამარჯვებული და მხიარულ-ქმნილნი უმოიქცენ სახლადვე. და გარდაიხადა მეფემან თანამდები ხრესილისა. და მის ჟამიდამ იქმნა მშვიდობა ამა ორთა მეფეთა და დადიანთა შორის და სიყვარული შესაფერი წელს ქრისტესით 1780. შემდგომად რამოდენისამე ხანისა სიყვარულისა დასამტკიცებელად მოვიდა მეფე სალხინოს დადიანისა თანა, მონათლა ასული დადიანისა მარიამ, და შემდგომად მრავლისა ლხინისა და მრავლის საჩუქრისა მოვიდა მეფე კვალად ქუთათისს. დროსა ამას შეიშურვენ ურთიერთისადმი შარვაშიძე ზურაბ, რომელი ფლობდა ზუფუს, და ძმისწული მისი ქელაიშ-აჰმედ-ბეგ, რომელი ფლობდა აყუს და მიმდგომსა მისსა. ამისთვის წარმოვიდა ზურაბ შერვაშიძე და მოვიდა კაცია დადიანისა თანა და სთხოვა შეწევნა.უსმინა დადიანმა, შეიკრიბა სპანი თვისნი, აჩინა მეხდართმძღვანვად ძმა თვისი გიორგი და წარგზა1-29 სტრ., 181 ვნა აფხაზეთად. მივიდენ რა აფხაზეთს, ურჩნი ზურაბისანი მოსწვეს, მოსწყვიდეს და შემდგომად მოადგენ ცხომის ციხეს, სადა მამაცად ბრძოდენ ციხით გამო მეციხოანენი ქელაიშ-აჰმედ-ბეგისანი. გარნა სიმხნე-მამაცობითა საქებელითა აღიღო ციხე იგი გიორგი დადიანის ძემან და მოიქცა გამარჯვებული კვალად ოდიშადვე. შემდგომად ემზახლენ, ერთმანეთს კაცია დადიანი და ზურაბ შარვაშიძე, და ასული ზურაბ შარვაშიძისა რუსუდან მოუყვანა დადიანმა მეუღლედ ძესა თვისსა მანუჩარს. შემდგომად ჟამისა რაოდენისამე იწადა მეფემან, რათა მიუხთეს ჩაქვს ოსმალთა და შემუსროს იგი; შეიკრიბნა სპანი იმერელთანი და მიუხთა ჩაქვს, გარნა უკმობრუნვებულს ეწივნენ რამოდენნიმე ჩაქველნი, დაუწყეს თოფთა ცემა,დაკოდეს სარდალნი, წულუკიძე ბერი და აგიაშვილი ქაიხოსრო, მოჰკლეს მრავალნი წარჩინებულნი თავად -აზნაურნი და ცოცხალნიცა დაიმორჩილნეს .და მოიქცა მეფე იმერეთს დიდათ დამარცხებული. შემდგომად ამისა ამავე წელს, თვესა აპრილს კგ,დღესასწაულსა წმინდისა გიორგისასა ჩვეულებათ აქვსთ შეკრება ხონს დღესასწაულობად. მაშინ მეფემან მოიწადა ქუთაისით მუნ წამოსლვა შექცევად, და დილას რა აღემზადა, მოგვარეს ცხენი შესაჯდომად.მაშინ ანაზდად მოულოდებელითა სიკვდილითა გარდაიცვალა წელს ქრისტესით 1784 და დაფლეს გელათს, და გარდავიდა უძეოდ და იქმნა უმემკვიდროდ იმერეთი. ხოლო იყო ჟამსა ორნი ბაგრატოანთა ძენი: ერთი ბიძის ძე, მეფისა დავით გიორგის ძე, ხოლო მეორე ძმისწული მეფისა დავითვე არჩილის ძე. ხოლო იწადეს იმერთა რომელმანმე იგი და რომელმანმე ესე მეფედ .გარნა დავით გიორგის ძე იყო მამიდასშვილი დადიანისა, და იყო სიძე მისი პაპუნა წერეთელი, რომელი მას ჟამსა იმერეთსა შინა წარჩინებულ იყვენ წულუკიძე ბერი და იგი ხსენებული წერეთელი პაპუნა, და ამა ორთა მოიწადინეს და შემწეობითა დადიანისატა იქმნა იმერთა ზედა მეფედ დავით გიორგის ძე. ხოლო არჩილის ძე წარვიდა საქართვველოდ მეფისა ირაკლისა თანა, ვინათგან იყო შვილისშვილი მისი დედით და იყო მუნ[2].

________________

1 ეს მოთხრობა ნ. დადიანისა არის ამ მეცხრამეტე საუკუნის პირველ ხანებშია დაწერილი და ავტორი ერთს ადგილს ამბობს, რომ სოლომან პირველიდამ რაც ცნობანია ამ წიგნში მოყვანილიო „ჯერედ არსად აღწერილ არიანო, არცა ძველსა და არცა ახალსა ქართველთა ისტორიასა შინაო“. მართალიც არის და ამიტომაც ღირს საცნობად ვნახეთ და ვბეჭდავთ თავიდამვე შეუცვლელად.

2ამის შემდეგი დასრულებით დაბეჭდილი იყო გაზეთს „ივერიაში“ 1877 №5 და შემდეგს ნომრებში.