ემზარ კვიტაიშვილი

აკაკი და გალაკტიონი

(ზოგიერთი პარალელი)

დღევანდელი გადასახედიდან, როცა გალაკტიონ ტაბიძის ლექსების პირველი კრებულის (1914) გამოჩენას თითქმის საუკუნე გვაშორებს, ძნელია მთლიანად გავაცნობიეროთ, მრავალი სიახლით აღბეჭდილ წიგნს რა განუზომელი მნიშვნელობა ჰქონდა იმ ეპიგონობის ეპოქაში, როცა ქართული ლექსი არა მარტო თემატურად და აზრობრივად, გამომსახველობითი საშუალებებისა და ფორმის მხრივაც უკიდურესად გაღარიბდა, გაუფერულდა, დაიშტამპა და განახლების აუცილებლობის წინაშე იდგა.

ივანე გომართელმა, წიგნზე წამძღვარებული წერილის („სევდის მგოსანი“) ავტორმა, ძირითადად, სწორად განსაზღვრა გალაკტიონ ტაბიძის პოეზიის ხასიათი, მისი ბუნება; კრიტიკოსი თვით ადამიანის არსებაში ხედავს ტრაგედიას, ეკლესიასტეს სიბრძნეს იშველიებს და მართებულად წერს, რომ „ბარათაშვილის მსოფლიო სევდის კილო გაისმის ტაბიძის პოეზიაში“.

მოულოდნელი არც იმის აღნიშვნა იყო, რომ გალაკტიონ ტაბიძეს ჯერ კიდევ აკლდა ოსტატობა. ეს გარკვეულწილად სიმართლეა — პირველი წიგნის ახალგაზრდა ავტორი ერთბაშად ვერ მიაღწევდა სრულყოფას: „. . .პოეტის საკაცობრიო სევდას, იმის მსოფლიო სულისკვეთებას მაინც უკეთესი ფორმა შეეფერებოდა; ბ. ტაბიძეს ჯერ ბევრი შრომა სჭირდება ლექსის გარეგნობის გაუმჯობესებისთვის“.

კარგი იქნებოდა, ამ კეთილი სურვილის გვერდით, კრიტიკოსს, გამოჩენილ საზოგადო მოღვაწეს, იმ ლექსებზეც მიენიშნებინა, აშკარად რომ გამოირჩეოდა მაშინდელი ქართული პოეზიის ფონზე და დიდ სიახლედ უნდა აღქმულიყო. ამის ჩვენება გზადაგზა მოგვიწევს.

მთლად სწორი არგამოდგა ივანე გომართელის შეხედულება, რომ გალაკტიონ ტაბიძის ფაქიზი ბუნება ბრძოლას ვერ ჰგუობს. წლების მერე, როცა საჭირო გახდა, „ეფემერას“ ავტორმა ჭარბად გამოავლინა „ძლიერი, მოქმედი ნება“. სხვანაირად, ვერ იტყოდა: „დავდგეთ  იქ, სადაც ქარიშხალია და სისხლიანი სდგას ანგელოსი, ახალ გრიგალებს ვწირავთ სიცოცხლეს, ჩვენ, პოეტები საქართველოსი“. ბრძოლის ასეთი მძაფრი ჟინით და შემართებით არა მხოლოდ ცალკეული სტრიქონები, მისი მთელი წიგნებია განმსჭვალული.

გალაკტიონის ცხოვრებისა და შემოქმედების მეცნიერულ, გამოწვლილვით შესწავლას დიდი ამაგი დასდო პოეტის ძმისწულმა ნოდარ ტაბიძემ, რომელმაც მნიშვნელოვანი მონოგრაფიის („გალაკტიონი, 2000) თავში — „შენ ხომ ბედუინი ხარ“ — საფუძვლიანად მიმოიხილა პირველ წიგნზე გამოქვეყნებული გამოხმაურებანი და ყველაზე საყურადღებოდ ალექსანდრე აბაშელისა და ტიციან ტაბიძის წერილები მიიჩნია. ეს არც არის გასაკვირი, რადგან ორივენი აქტიურად, ნაყოფიერად იყვნენ ჩართულები ქართული ლექსის განახლება-გადახალისების პროცესში და პოეზიის საიდუმლოებათა გაგება სხვებზე უკეთ შეეძლოთ. ტიციან ტაბიძემ გამოამჟღავნა გალაკტიონიის ლირიკის ღრმა წვდომა, როცა მას ასე მოხდენილად უწოდა „მარტოობის ორდენის კავალერი“ და მისი ლექსის გამორჩეული მუსიკალური ბუნების ახსნასაც (ვერლენთან შედარება) ერთ-ერთი პირველი შეეცადა.

ქართული პოეზიის მდიდარ ტრადიციებთანგალაკტიონ ტაბიძის მჭიდრო, ორგანულ კავშირზე, პოეტის პირველსავე, 1914 წელს გამოცემულ წიგნში რომაა გამოვლენილი, მკვლევარებს საკმაოდ აქვთ ნათქვამი. კერძოდ, ხაზგასმულია ნიკოლოზ ბარათაშვილისა და ილია ჭავჭავაძის მოტივთა თუ პოეტურ სახეთა კვალი, რაც შემდგომ წლებში კიდევ უფრო გაღრმავდა.

შედარებით განსხვავებული მდგომარეობაა აკაკისთან მიმართებაში. აქ კავშირი რამდენადმე შეფარულია, ზედაპირზე არ დევს და, ამდენად, მისი ცხადყოფა, უმრავლეს შემთხვევებში, საგანგებო დაკვირვებას საჭიროებს. სამაგიეროდ, არავითარ ეჭვს არ იწვევს, რომ აკაკი, მთელი ცხოვრების მანძილზე, გალაკტიონის სათაყვანებელი კერპი იყო, გარეგნობითაც ბაძავდა მას, ბევრჯერ გამოუთქვამს აღფრთოვანება მისი პოეზიის განუმეორებელი მუსიკალობისა და სისადავის გამო; ვეება პოემაც მიუძღვნა, რომლის ცალკეული ადგილები, სტროფები უმაღლესი შთაგონების ნაყოფია. ამაზე მოგვიანებით ვიტყვი.

წინამდებარე წერილის არსი, მიზანდასახულობა მოითხოვს გავიხსენო ტომას ელიოტის ცნობილი ესეის — „ტრადიცია და ინდივიდუალური ტალანტი“ — ზოგიერთი მთავარი დებულება. ელიოტს, როგორც მოსალოდნელი იყო, მსოფლიო ლიტერატურა ერთიან, უწ
ყვეტ პროცესად ჰქონდა წარმოდგენილი და, აქედან გამომდინარე, კიდევაც წერდა:

„ისტორიის გრძნობა გულისხმობს იმ ჭეშმარიტების გაგებას,რომ წარსული არა მარტო წავიდა, არამედ დღესაც გრძელდება; ისტორიის გრძნობა ბიძგს გვაძლევს ვწეროთ ისე, რომ მოვიაზროთ ჩვენი თავი არა მხოლოდ ახლანდელი თაობის ერთ-ერთ წევრად, არამედ უნდა ვგრძნობდეთ, რომ ევროპის მთელი ლიტერატურა, ჰომეროსიდან მოყოლებული დღემდე და მასში თვით შენი ქვეყნის მთელი ლიტერატურა, არსებობს მხოლოდ ერთდროულად და ქმნის ერთიან თანაზომიერ რიგს. ისტორიის ეს გრძნობა არის გრძნობა ზედროულისაც და იმისაც, რაც ამჟამად მიმდინარეობს — ზედროულისა და მიმდინარესი ერთად — სწორედ ეს გახლავთ ის, რის მეოხებითაც მწერალი ტრადიციაშია ჩართული. ამასთანავე ეს გრძნობა მწერალს აძლევს უკიდურესად გამოკვეთილ შეგრძნებას დროში, თანამედროვეობაში თავისი ადგილისა“.

ძნელია იმის თქმა, რომ ლიტერატურულ სარბიელზე გამოსვლის პირველ წლებში გალაკტიონ ტაბიძეს ძირფესვიანად ჰქონდა ათვისებული მსოფლიო პოეზიის უზარმაზარი გამოცდილება, მაგრამ მრავალსაუკუნოვანი ქართული მწერლობის ფესვმაგარ ტრადიციებზე რომ არაფერი ვთქვათ, მის პირველ წიგნშივე აშკარაა აქეთკენ ლტოლვა; მან კარგად იცის ანტიკური კულტურისა და ევროპული ლიტერატურის უთვალსაჩინოესი მიღწევები, ხოლო შემდგომ წლებში, მრავალმხრივი, დაუოკებელი ინტერესების მეოხებით, ეს ცოდნა კიდევ უფრო სრულყო; სულიერად გამდიდრება და თვალსაწიერის გაფართოება სიცოცხლის ბოლომდე არ შენელებულა.

არავითარ ეჭვს არ იწვევს, უცილო ჭეშმარიტების მღაღადებელია ელიოტის შემდეგი, არაერთგზის დადასტურებული თვალსაზრისი: შედეგის მ „მხატვრის მნიშვნელობა, მისი შეფასება მხოლოდ მას შემდეგ დგინდება, როცა გამოირკვევა თუ მის მიერ შექმნილი რა თანაფარდობაშია უკვე წასული მხატვრებისა და პოეტების ქმნილებებთან. მასზე არ შეიძლება ვიმსჯელოთ ცალკე; კონტრასტისათვის და შესადარებლად საჭიროა იგი გარდასულებს შევუფარდოთ“.
გალაკტიონ ტაბიძის მრწამსისა და შინაგანი ბუნებისათვის (ეს ნაწილობრივ კიდევაც აღვნიშნეთ) ელიოტის შემდეგი შეხედულებაც არ ყოფილა უცხო:

„პოეტმა თავის თავში უნდა გამოიმუშავოს და განავითაროს წარსულის გაცნობიერებული ცნობა და მთელი შემოქმედების მანძილზე ამდიდრებდეს მას“.

ელიოტი მეტ მნიშვნელობას სწორედ ასეთ ნაწარმოებებს ანიჭებდა.

„ესთეტიკური კრიტიკის“ შემქმნელი, დიდი ინგლისელი ხელოვნებათმცოდნე უოლტერ პეიტერი ვინკელმანზე დაწერილ მეტად ღრმა ესეიში მსჯელობს გემოვნების თანდათანობით, „სტადიურად ჩამოყალიბებაზე“. ცხადია, რასაც იგი ხელოვნებაზე, მხატვრობასა და ქანდაკებაზე ამბობს, ლიტერატურას, პოეზიასაც ესადაგება: „ეს გემოვნება შენახულია, როგორც სულიერი ტრადიცია, ზემოქმედებას ახდენს მხატვარზე არა მხოლოდ როგორც მისი ეპოქის ერთ-ერთი გავლენა, არამედ წინა თაობის მხატვრულ მიღწევათა მეშვეობით, რომლებიც ახალგაზრდობის ჟამს შთააგონებენ მხატვარს, გარკვეული მიმართულებით უვითარებენ მას სილამაზის გრძნობას. ამრიგად, ყოველი თაობის საუკეთესო ნამუშევრები წარმოქმნიან მწვერვალთა მწკრივს და ისინი ერთმანეთს გადასცემენ თავისებურ ნათელს,რომლის სათავე უახლოეს გარემოცვაში კი არა, ჩვენგან დაშორებული საზოგადოების განვითარების სტადიაში უნდა ვეძებოთ“.

ამ დაკვირვების გათვალისწინება აუცილებელია, რათა წარსულის კულტურის ნამდვილ მემკვიდრეებად ვიგრძნოთ თავი.

განსვენებული აკაკი ხინთიბიძე, ქართული ლექსის საუკეთესო მცოდნეთაგანი, ათეული წლების მანძილზე გულმოდგინედიკვლევდა „ლურჯა ცხენების“ ავტორის პოეზიის თავისებურებებს და ნაშრომთა ნაწილს თავი მოუყარა მრავალმხრივ საყურადღებო წიგნში „გალაკტიონის პოეტიკა“ (1987). მეცნიერმა საფუძვლიანად შეისწავლა გალაკტიონის ადრეული ლირიკაც და არაერთი ანგარიშგასაწევი, რეალური ვითარების ამსახველი თვალსაზრისი გამოსთქვა. უპირველეს ყოვლისა, ხაზი გაუსვა სიტყვის მუსიკისადმი პოეტის განსაკუთრებულ ლტოლვას. 1909 წელს დაწერილ ლექსს „მუსიკა“ ჰქვია და მასზე დაკვირვება მკვლევარს აფიქრებინებს, რომ გალაკტიონისათვის შემოქმედების გარიჟრაჟზე „ცნობილი იყო სიმბოლისტური ხელოვნების ეს ძირითადი ნიშანი“,შინაგანად გრძნობდა,იცოდა — „მუსიკა იდუმალი ძალის გამოვლინებაა“. ამ „იდუმალ ძალას“ იგიმართლაც ჯადოქრულად ფლობდა.

უთუოდ გასაზიარებელია აკაკი ხინთიბიძის შემდეგი მოსაზრება:

„ქართული ლექსის განახლებისათვის ბრძოლაში მნიშვნელოვან ეტაპს ქმნის 1913 წელს ჟურნალ „ოქროს ვერძის“ მეოთხე ნომერში გამოქვეყნებული „მე და ღამე“. ც
ეს ლექსი უღელტეხილივითდგას ძველიდან ახალი პოეტიკისაკენ მიმავალ გზაზე. ერთი მხრივ, მას მკაფიოდ ატყვია ტრადიციის კვალი, მეორე მხრივ, იგი ახალი, ნოვატორული თვისებების შემცველია“ („გალაკტიონის პოეტიკა“, გვ. 14). 3 იქვეა ნათქვამი, რომ ხსენებული ლექსი „თხრობის, საუბრის ინტონაციაზეა აგებული“. იმის აღნიშვნაც შეიძლებოდა, რომ „მე და ღამემ“ ერთგვარად შეამზადა გალაკტიონის ადრეული შედევრი „მთაწმინდის მთვარე“.მასზე ცალკე მომიხდება საუბარი. საერთოდ, გალაკტიონს იმთავითვე დაჰყვა სასაუბრო კილოს მიმსგავსებული, აგრეთვე, კითხვითი ინტონაციები, რაც მის ლირიკას განუმეორებელ მომხიბლაობასა და უშუალობას ანიჭებს.

გურამ ბენაშვილი კარგა ხანია აკვირდება გალაკტიონის პოეზიის ფარულ შრეებს, „ბნელით მოცულ ლაბირინთებს“ და ბევრი რამ, რაც მანამდე ბურუსით მოცული ჩანდა, მისი და კიდევ რამდენიმე ლიტერატორის წარმატებული ძალისხმევით, ახლობელი და არც ისე ძნელად აღსაქმელი გახდა. დიდი დრო და ენერგია მოანდომა გურამ ბენაშვილმა იმის წარმოჩენას თუ რაოდენ მიმზიდველი და ორგანული იყო გალაკტიონ ტაბიძისათვის სიმბოლიზმის სამყარო. ბოლო, მეტად მნიშვნელოვან ესეიში — „ვიზიონები“ — დაწურულად არის შეჯამებული მრავალი წლის დაკვირვებები, ის, რისი თქმაც საბჭოური რეჟიმის პირობებში შეუძლებელი იყო. ამჟამად არა მგონია ვინმემ ეჭვი შეიტანოს ამგვარი, მწყობრად ჩამოყალიბებული თვალსაზრისის სისწორეში:

„თუ სიმბოლიზმი სიტყვის მაგიური განცდის აპოთეოზი და „იდუმალების ესთეტიკის“ რეპრეზენტაციაა, თუ იგი მეტაფიზიკური ხილვების, ნახევარტონების, ნიუანსებისა და მინიშნებების, ანუ გამოუთქმელის გამოთქმის ხელოვნებაა. ..თუ მუსიკა და კეთილხმოვანებაა მისი არსის სათავე, ხოლო სულიერი განგაში განწყობილებათა ლაიტმოტივი, გამოდის, რომ გალაკტიონი კლასიკური განსახიერება ყოფილა სიმბოლიზმისა. . .და ეს, ქართული პოეზიის ღირსებად უნდა ჩაითვალოს“ („მნათობი“, 2008, -1, გვ. 83).

ამავე ესეიში მასშტაბურად არის დახასიათებული ის დიდი როლი, რაც გალაკტიონ ტაბიძის ლექსების პირველმა კრებულმა შეასრულა, მოქმედებაშია დანახული ცხოველმყოფელი ძვრები, ამ წიგნის გამოსვლას რომ მოჰყვა: „...როგორც ახალი პოეზიის „პირმშომ“, მან უკვე აშკარად გამოკვეთა რომანტიკულ ცნობიერებაზე დაფუძნებული „ახალი პოეტიკის“ უნიკალური შესაძლებლობები. სადინარი მისცა იმ ეპოქალურ პოეტურევოლუციას, რომელმაც დაგვირგვინების „ექსტაზი“ მოგვიანებით „არტისტულ ყვავილებში“ ჰპოვა“ (იქვე, გვ. 82). - მართალია, გალაკტიონის ხსენებისას, გულს უმალ „მუსიკის მსუბუქი ზვირთები“ დაუვლის, მაგრამ ვისაც „სხვებისგან ჯერაც მიუგნებელი“, პოეტის თვალით „აღმოჩენილი სამყარო“ გაშინაგნებული აქვს, კარგად იცის, რომ მის ლირიკაში ბგერა და ფერი, მელოდია და ხატი ერთ მთლიანობადაა გადამდნარი და მათი გათიშვა შეუძლებელია, ლექსის ქსოვილი მაშინვე გამკრთალდება, სიზმრისეულ მომხიბლაობას დაკარგავს „შორეული ცის სილაჟვარდე“.

თავის დროზე სწორედ ამაზრის თანმიმდევრულად წარმოჩენამ და ზეობამ გამახარა თეიმურაზდოიაშვილის მშვენიერ წიგნში „ლექსის ევფონია“ (1981), სადაც მეოცე საუკუნის ქართველი პოეტების შემოქმედებიდან დიდძალი მასალა მარჯვედაა მოხმობილი და ავტორის ცოდნისა და ინტუიციის მეოხებით პოეზიის არაერთ საიდუმლოს ეფინება ნათელი. ამ წიგნში იოლად, შთაბეჭდილების მოსახდენად არაფერია ნათქვამი, ყოველი დებულება ამა თუ იმ სტრიქონზე, ხატზე, ლექსის მიმოხრაზე ხანგრძლივი დაკვირვების მერე არის წარმოდგენილი. ამჯერად მხოლოდ ერთი მეტყველი მაგალითის მოტანაციკმარებს:

„გალაკტიონის ლექსი მხედველობითი და სმენითი ასოციაციების ერთობლიობას ემყარება. პოეტისათვის მნიშვნელოვანია არა მარტო სიტყვის სემანტიკა, არამედ იმისი მუსიკალური გამომსახველობაც“ (დასახელებული წიგნი, გვ. 153).

თეიმურაზ დოიაშვილმა ამავე წიგნის ქვეთავში — „ევფონიის როლი მხატვრული სახის ფორმირებაში“ — მისხალ-მისხალ, გულდინჯად გაშიფრა გალაკტიონის ერთ-ერთი ურთულესი, უჩვეულო და ამასთანავე კონკრეტული იერის მქონე მხატვრული სახე: „დაათრობს მთვარე თოვლიან ალვებს ივლისისფერი ყინვის თასებით“ — ცხადყო, რომ აქ უკვე, როგორც გალაკტიონის მრავალ ლექსში, განმსაზღვრელია ერთმანეთთან შეწყვილებული სიტყვების ტონალობა. - მკვლევარის მსჯელობა ვარაუდის, ალღოს ამარა კი არ რჩება (თუმცა არც ეს გზაა უკუსაგდები(, ეჭვმიუტანელად დამაჯერებელია. ვარიანტებსა და საბოლოო ტექსტზე (კერძოდ, სიტყვა „ალვაზე“) ხანგრძლივმა დაკვირვებამ უფლება მისცა დაეწერა:

„ივლისისფერის“ შექმნაში რომ დიდი მნიშვნელობა აქვს „ალვებს“, ამას მხარს უჭერს ერთი გარემოება. ალვა გალაკტიონის საყვარელი სახეა. პოეტი მარტო ალვის ტონალობით კი არ არის მოხიბლული, არამედ სიტყვა „ალვის“ შინაგანი მუსიკითაც. გალაკტიონი ხშირად იმეორებდა: ყოველ საგანს თავისი მუსიკა აქვს, ჭეშმარიტი პოეტი სწორედ ამ მუსიკას ეძებსო. თუ ლექსების პირველ კრებულში (1914 წ.) ალვა მხოლოდ ატრიბუტის როლში გამოდის (ალვის ხე, ალვის ტანი, ალვის ხეივანი, ალვის მწვერვალი(; მისი მუსიკა ჯერ მიკვლეული არ არის, შემდგომ ხანებში უკვე გაბატონებულია ფორმა „ალვა“. პოეტმა მიაგნო საგნის მუსიკას და სადაც კი იყენებს „ალვას“, იგი ყველგან ევფონიურად მოტივირებულია“ (იქვე, 161).

ჩვენმა დაუვიწყარმა გურამ ასათიანმა, ვინც მუდამ ეთაყვანებოდა აკაკისა და გალაკტიონის სახელებს, არც ის დატოვა უყურადღებოდ,რა ფიქრი და იდუმალი ძაფები იყო გაბმულიორგენიალურ პოეტს შორის; თუმცაღა მან მხოლოდ მიანიშნა საკრალურკავშირზე, ჩვენთვის ის ორიოდე აბზაციც ძვირფასია, სადაც ნაადრევად დაღუპული უნიჭიერესი ლიტერატორი ამ მოვლენაზე თავის ძალზეღირებულ აზრსგამოთქვამს:

„მართალია, ქართულ პოეტიკაში აკაკის შემდგომ მომხდარმა რეფორმაციამ დიდი ცვლილებები შეიტანა ლექსის რიტმულ და ინტონაციურ წყობაში, მაგრამ მიუხედავად ამისა, შეიძლება მოყვანილ იქნას არაერთი ისეთი მაგალითი სინტაქსურ-მელოდიური წყობისა ჩვენი დროის პოეტთა შემოქმედებიდან, რომელნიც ტრანსფორმირებული სახით იმეორებენ აკაკის ინტონაციას. 1
აკაკის პოეზიიდან „ჩარჩენილი“ მუსიკალური ფრაზით აიხსნება, მაგალითად, გალაკტიონ ტაბიძის ცნობილი სტრიქონი: „ოცნებაო, ჩემო ძველო“, რომელიც თავისი წარმოშობით უთუოდ დაკავშირებულია „სამეფოო ძველთაძველოსთან“.

გალაკტიონის „ცხოვრება ჩემი უანკარეს ღვინის ფერია“, ასევე სათავეს უნდა იღებდეს აკაკი ლექსიდან: „პოეტის გული აღელვებული ზღვისა დარია“.

ნოდარ ტაბიძის ზემოთ ნახსენებ მონოგრაფიაში მოხმობილია გალაკტიონის სიყრმისდროინდელი დაუბეჭდავი ლექსი „სიმღერა“, რომელიც მიმართულია სემინარიაში გამეფებული რეჟიმის წინააღმდეგ. სრულიად აშკარაა, რომ „სიმღერა“ შეგნებულად არის მოჭრილი აკაკის ცნობილი, სიმღერადქცეული ლექსის („ყმაწვილქალს“) თარგზე. ამას პირველი სტროფი ცხადყოფს:
 
ყველა საწვალებელზე
საწამლავი მწარეა,
ყველა სასწავლებელზე —
ძნელი სემინარია.

ამის მერე გადის თითქმის ნახევარი საუკუნე, ხსოვნაში ყველაფერი დაწმენდილი, დაკრისტალებულია და გალაკტიონი თავის ერთ-ერთ საუკეთესო ლექსს წერს იმავე სემინარიაზე, გასაოცარი სიფაქიზით იგონებს იქ გატარებულ წლებს, ახსენებს საყვარელ პოეტებს, ოცნების „ოქროსფერ ნავს“ (ნავი მისი გამჭოლი, განსხვავებულ მნიშვნელობათა დამტევი სიმბოლოთაგანია) და უმალ საცნაური ხდება კონტრასტი ზემოთ მოტანილ სტროფთან; იდილიური, მყუდრო, შვების მომგვრელი სურათები ენაცვლება ერთმანეთს:
 
ის ადგილები ეხლაც ნაზია,
როგორც ჰანგები ძველი არის,
ეხლაც ქართული დგას გიმნაზია
და ვაკეები სემინარიის.

სადაც ოდესმე, ჯერ კიდევ ბავშვი,
ვგრძნობდი, რა არის ველთა ხალისი,
და ჩემთან ერთად ოქროსფერ ნავში
იყვნენ ედგარი და ნოვალისი.

შემდგომ თითქოს ფრანსუა ვიიონის სახელგანთქმული ბალადის შეძახილი ჩაგვესმის, როცა პოეტი სიცოცხლის მიმწუხრზე სემინარიელ მეგობარს ეკითხება თუ სად გაუჩინარდნენ მათი თანატოლები. ჩვენ თითქოს ვხედავთ ჩაშავებულ შტოებზე დაკიდებულ კამკამა წვეთებს და იმასაც ვგრძნობთ, ამ უზადო ლექსის სტრიქონებიც ალმასებად გაბრწყინებულ წვეთებივით კრიალებს. ბოლო ორი სტროფი ამთლიანებს და სამოთხისებური მადლით მოსავს ისედაც ნათელ, სიყმაწვილის მოგონებებისთვის ესოდენ შესაფერ, ოდნავ ნაღვლიან განწყობილებას:

ახალგაზრდობის გზა გამბედავი
დაფნის რტოებით იყო ნაგები,
ყარალაშვილო სანდრო, ნეტავი —
სად გაჰქრნენ ჩვენი ამხანაგები?

გრიგალი ჩადგა ძალიან გვიან,
მაგარი თქეშის დაცხრა სვეტები;
აწ დამშვიდებულ ხეებზე თრთიან
გადაღებული წვიმის წვეთები.

ეს არის ჭეშმარიტად ღვთაებრივი, იდეალური სისადავე. თუ წამიერად თვალს გადავავლებთ პოეტის განვლილ ცხოვრებას, როგორი ქარტეხილები გადაიტანა „უკანასკნელი მატარებელის“ დამწერმა, უთუოდ გაგვიკვირდება — რა სიმშვიდეა დასადგურებული ბროლივით დაწმენდილ ლექსში; ერთი ადგილი კი („გრიგალი ჩადგა ძალიან გვიან“) უეჭველად ეხმიანება ასევე გვიან დაწერილი გენიალური უსათაუროს პირველ სტრიქონს: „ქარი ჩადგა სიბობოქრის“..

ვინც გალაკტიონის ლირიკაში, ასე თუ ისე, ჩახედულია, მას შეუმჩნეველი არ დარჩებოდა — ხანში შესულს კიდევ უფრო გაუფაქიზდა სმენა, სულ უფრო მეტად იხრებოდა აბსოლუტური ჰარმონიისკენ და ამის გამოა, ოდნავი ხინჯიც რომ აღარ იგრძნობა ბოლო წლების (შედევრებს ვგულისხმობ) სტრიქონებში. „ნაკლული რითმაც“ იშვიათად გამოერეოდა, თუმცა ის მის ლექსს ვერაფერს აკლებდა.

ბგერათა უმცირეს რხევებს გაფაციცებით, ფანატიკურად მიყურადებული, იგი, „როგორც პოეტს შეფერის“, სიტყვის უბადლო ოქრომჭედელი იყო და, თუკი საქართველოს სიცოცხლე უწერია, მომავალ საუკუნეებსაც ასეთად შერჩება.