ადგილის მარკეტინგის გამოყენების თავისებურებები ტურიზმის ინდუსტრიაში



ადგილის მარკეტინგის გამოყენების თავისებურებებიტურიზმის ინდუსტრიაში

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი ეკონომიკისა და ბიზნესის ფაკულტეტი მარკეტინგის კათედრა

სოფიო ჯამრულიძე

ადგილის მარკეტინგის გამოყენების თავისებურებები ტურიზმის ინდუსტრიაში (თბილისის მაგალითზე)

ნაშრომი წარდგენილია ბიზნესის ადმინისტრირების მაგისტრის აკადემიური ხარისხის მოსაპოვებლად

სამეცნიერო ხელმძღვანელი: ეკონ. აკად. დოქტორი, თსუ-ს ასოცირებული პროფესორი ბაბულია მღებრიშვილი

თბილისი 2018

ანოტაცია

წინამდებარე ნაშრომის მიზანია, ადგილის მარკეტინგის გამოყენების პროცესის თეორიული და პრაქტიკული საკითხების შესწავლის საფუძველზე, იმ პრობლემების გამოვლენა და გადაჭრის გზების ძიება, რომლებიც გავლენას ახდენენ თბილისში ტურიზმის განვითარების დონეზე.

ნაშრომი მოიცავს 107 გვერდს, იგი შედგება შესავლის, 3 თავის, 9 პარაგრაფის, დასკვნებისა და რეკომენდაციებისგან. ტექსტში ჩართულია 27 დიაგრამა. ნაშრომს თან დაერთვის დანართები და 37 დასახელების ლიტერატურული წყარო. ნაშრომის შესავალ ნაწილში დასაბუთებულია საკვლევი თემის აქტუალურობა, კვლევის მიზნები და ამოცანები, საგანი და ობიექტი, კვლევის თეორიული და მეთოდოლოგიური საფუძვლები. შესავალში მოკლედ არის მიმოხილული ძირითადი ლიტერატურული წყაროები. თეორიული და პრაქტიკული მასალების კვლევის შედეგების მიხედვით, ნაშრომის ბოლოს, გაკეთებულია დასკვნები და ჩამოყალიბებულია რეკომენდაციები.

მოცემული ნაშრომის პირველი თავი მოიცავს, ძირითადად, თეორიული შინაარსის საკითხებს. მასში განხილულია ტურიზმის მარკეტინგის არსი და პრინციპები; ადგილი, როგორც ტურიზმის მარკეტინგის ობიექტი; ყურადღება გამახვილებულია ადგილის მარკეტინგის მიზნებსა და სტრატეგიებზე. ნაშრომის მეორე ნაწილი არის როგორც თეორიული, ასევე პრაქტიკული ხასიათის. მასში განხილულია ქალაქების ბრენდინგის პრაქტიკა, გამოწვევები და ტენდენციები. შეფასებულია თბილისის ტურისტულ ინდუსტრიაში ადგილის მარკეტინგის გამოყენების ძირითადი მიმართულებები, საუბარია ტურისტული რესურსების კონკურენტუნარიანობის ამაღლების მეთოდებზე, ნაჩვენებია ქ. თბილისში ტურიზმის სახეების განვითარების პერსპექტივები.

ნაშრომის მესამე თავში წარმოდგენილია თბილისის ტურიზმის ინდუსტრიაში ადგილის მარკეტინგის გამოყენების მიმართ ქართველი მომხმარებლის დამოკიდებულების მარკეტინგული კვლევის შედეგები, შესაბამისი დასკვნებით.

Annotation

Sophio Jamrulidze

Characteristics of the Place Marketing in the Tourism Industry (based on the example of Tbilisi)

The purpose of the present paper is to identify and determine ways of solving the problems that affect tourism development in Tbilisi, based on the theoretical and practical issues of the use of the place marketing.

The paper consists of 107 pages, incorporating introduction, 3 chapters, 9 paragraphs, conclusions and recommendations. The main part of the study includes 27 diagrams. The appendix and 37 different references are enclosed.

The introductory section of the paper demonstrates the relevance of the research topic, draws main aims and objectives of the paper, as well as its theoretical and methodological foundations. Based on the results of theoretical and practical researches, conclusions are drawn and suggestions are proposed at the end of the thesis.

The first chapter consists mainly of theoretical issues. It deals with the essence and principles of tourism marketing; Place is considered to be an object of the tourism marketing; the marketing goals and strategies of the place are outlined.

The second chapter of the thesis comprises topics of both theoretical and practical aspects. This section deals with the practice of urban branding, challenges and trends. The main directions of the use of place marketing in Tbilisi tourism industry are estimated. The second chapter also discusses the ways of the competitiveness of the resources, showing the prospects of development of tourism services in Tbilisi.

Using Tbilisi as the area of the research, the third part of the paper analyzes the attitude of the Georgian customers towards the use of place marketing in Tbilisi tourism industry.

როგორც ზემოთ მოცემული დიაგრამა გვიჩვენებს, გამოკითხულთა უმეტესი ნაწილი (61,5%) სთვლის, რომ თბილისში ყველა საინტერესო და მიმზიდველი ადგილი ჯერჯერობით არ უნახავს, 24,9% მიიჩნევს, რომ ასეთ ყველა ადგილებს უკვე ესტუმრა, ხოლო დანარჩენ 13,7%-ს უჭირს პასუხის დაფიქსირება. მაშასადამე, თბილისში არსებობს შიდა ტურიზმის განვითარების პოტენციალი. ამისათვის კი მარკეტინგული საქმიანობის გააქტიურებაა საჭირო.

მნიშვნელოვნად ჩავთვალეთ იმის გარკვევაც, სთვლიან თუ არა რესპონდენტები, რომ ქ. თბილისის, როგორც ტურიზმის განვითარების ობიექტის, შესახებ პოტენციური ტურისტების ინფორმირების მდგომარეობა დამაკმაყოფილებელია. ამის დახმარებით გვსურდა დაგვედგინა ადგილობრივი მოსახლეობის დამოკიდებულება პოტენციური ტურისტების ინფორმირების მდგომარეობის შეფასებისგან დამოკიდებულებით (იხ. დიაგრამა 3.2.7).

1 შინაარსი

▲back to top


შინაარსი

შესავალი ………………………………………………………………………………………………………………………………5

თავი 1. ტურიზმის მარკეტინგის თეორიულ-მეთოდოლოგიური საფუძვლები…………..…8

1.1. ტურიზმის მარკეტინგის არსი და პრინციპები ……………………………………………….......8
1.2. ადგილი, როგორც ტურიზმის მარკეტინგის ობიექტი ………………………………………13
1.3. ადგილის მარკეტინგის მიზნები და სტრატეგიები …............................................20

თავი 2. ადგილის მარკეტინგის როლი თბილისის ტურისტული პოტენციალის გამოყენებასა და განვითარებაში …………………………………………………………………………….…...……31

2.1. ქალაქების ბრენდინგის პრაქტიკა, გამოწვევები და ტენდენციები ……………….…31
2.2. ადგილის მარკეტინგის გამოყენების ძირითადი მიმართულებები ქ. თბილისის ტურისტულ ინდუსტრიაში ………………………………………………………………………………………………….36
2.3. ქ. თბილისის ტურისტული პოტენციალის განვითარების გზები ……………………42

თავი 3. ქ. თბილისის ტურიზმის ინდუსტრიაში ადგილის მარკეტინგის გამოყენების მიმართ მომხმარებლის დამოკიდებულების მარკეტინგული კვლევა ……………………….……………………………………………………………………………………………………..…..…..….….53

3.1. მარკეტინგული კვლევის მეთოდოლოგია ………………………………………………………....53
3.2. ქართველ მომხმარებელთა დამოკიდებულების ანალიზი თბილისის ტურიზმის ინდუსტრიაში ადგილის მარკეტინგის გამოყენების მდგომარეობისა და პერსპექტივების შესახებ ………………………………….………………………………….………………………………..54
3.3. უცხოელი ტურისტების დამოკიდებულების ანალიზი თბილისის ტურიზმის ინდუსტრიის განვითარების პერსპექტივების შესახებ ……………………………….……………………76
 

დასკვნები და რეკომენდაციები ………………………………………………………………………………..…..….85

გამოყენებული ლიტერატურა ………………………………………………………………………..………..…..…..91

დანართები …………………………...……………………………………………………………..…………..…………….…. 94

2 შესავალი

▲back to top


შესავალი

თემის აქტუალობა. თანამედროვე ბიზნესის წარმატებით განხორციელების აუცილებელი პირობა წარმატებული მარკეტინგული საქმიანობაა. მარკეტინგს შეუძლია არსებითი როლის შესრულება ცალკეულ ტერიტორიაზე სხვადასხვა სახის ბიზნესის განვითარების პოტენციალის ათვისებაში. ამ მხრივ მნიშვნელოვანია ტურისტული პოტენციალის გამოყენების შესაძლებლობებისთვის ხელშეწყობა. მარკეტინგის მეშვეობით შესაძლებელია ტურისტული პროდუქტის შექმნა და მომხმარებლისთვის შეთავაზება ისე, რომ ხანგრძლივი დროის მანძილზე დაამყაროს მასთან ბიზნესისთვის ხელსაყრელი ურთიერთობები. შეიძლება ითქვას, რომ მარკეტნიგი ყველაფერია, რომლის გამოყენებითაც შესაძლებელია ტურისტული ბიზნესის წარმატებით განვითარება.

მენეჯმენტის თეორიასა და პრაქტიკაში, ბოლო ორი ათეული წლის განმავლობაში, შეიძლება ითქვას, რომ ერთ-ერთი ყველაზე აქტუალური თემა ადგილის განვითარებაა მარკეტინგული სტრატეგიის გამოყენებით. 21-ე საუკუნის დასაწყისიდან ცნებები „ადგილის მარკეტინგი“, „ადგილის ბრენდინგი“ და „ადგილის იმიჯი” პოპულარულია პოსტსაბჭოთა სივრცეშიც. ადგილის მარკეტინგით დაინტერესება შემთხვევითი არ არის. დღეს, მთელს მსოფლიოში ტერიტორიები ჩართულია დაძაბულ ბრძოლაში რესურსების მოპოვებისთვის ან არსებული რესურსების უკეთესად გამოყენებისთვის. ამ ბრძოლის მოგება შეუძლიათ მხოლოდ იმ ადამიანებს, იქნებიან ისინი ბიზნესის თუ ხელისუფლების წარმომადგენლები, რომელთაც აქვთ ცოდნა და გამოცდილება - საკუთარი ადგილისკენ მიიზიდონ ინვესტორები, დაწესებულებები, მაცხოვრებლები და ტურისტები, ე. ი. ფლობენ მარკეტინგულ უნარებს ამა თუ იმ ადგილით დააინტერესონ მომხმარებლები.

ადგილის მარკეტინგი - ეს არის სპეციალიზებული საქმიანობა, რომელიც ხორციელდება ამა თუ იმ კონკრეტული ადგილის მიმართ, რათა შექმნას, შეინარჩუნოს და/ან შეცვალოს მის შესახებ არსებული დამოკიდებულება და განზრახვები, როგორც უკვე არსებულ, ასევე პოტენციურ მომხმარებლებში.

ადგილის მარკეტინგის გამოყენება ძალიან მნიშვნელოვანია საქართველოსთვის ტურისტული პოტენციალის ეფექტიანად გამოყენების თვალსაზრისით, რადგან ქვეყანა ამ მიმართულებით დიდ შესაძლებლობებს ფლობს. სწორი მარკეტინგული მიდგომის პირობებში საქართველოს შეუძლია ტურიზმის განვითარების კუთხით დიდ წარმატებებს მიაღწიოს. უნდა ითქვას, რომ ამ სფეროში ბევრი რამ გაკეთდა, თუმცა, ჩვენი შეხედულებით, ქვეყანას ტურიზმის განვითარების გაცილებით მეტი შესაძლებლობები აქვს. საქართველოს ბევრი კუთხის, ბევრი ქალაქის ტურისტული პოტენციალი, ჩვენი აზრით, სათანადოდ არ არის ათვისებული. მხედველობაში გვაქვს როგორც შიდა, ისე გარე ტურიზმის განვითარება.

განსაკუთრებული ყურადღება გვინდა გავამახვილოთ ქ. თბილისზე. მიგვაჩნია, რომ ადგილის მარკეტინგის გააქტიურება, მისი მეთოდების დახვეწა ხელს შეუწყობს დედაქალაქის ჯერ კიდევ გამოუყენებელი ტურისტული შესაძლებლობების რეალობად გადაქცევას. იმ ფაქტმა, რომ ადგილის მარკეტინგის გამოყენება აქტუალურია თანამედროვე პირობებში და ტურიზმის განვითარება მნიშვნელოვანია საქართველოსთვის, განაპირობა მოცემული სამაგისტრო დისერტაციის თემის შერჩევა.

ნაშრომის მიზანი და ამოცანები. მოცემული სამაგისტრო ნაშრომის მიზანია ადგილის მარკეტინგის თავისებურებების გამოვლენა ტურიზმის ინდუსტრიაში. ძირითადი მიზნიდან გამომდინარე, ჩამოვაყალიბეთ ის ამოცანები, რომელთა გადაწყვეტის გზითაც მიიღწევა კვლევის მიზანი. ეს ამოცანებია:

  • ადგილის მარკეტინგის არსისა და მისი მთავარი კომპონენტების შესახებ არსებული ლიტერატურული წყაროების ანალიზი;

  •  ადგილის მარკეტინგის თავისებურებების იდენტიფიცირება თეორიულ ჭრილში;

  • ქალაქის ბრენდინგის მნიშვნელობის განსაზღვრა ადგილის მარკეტინგის კონცეფციაში;

  • ადგილის მარკეტინგის თავისებურებების დადგენა ქ. თბილისის ტურიზმის ინდუსტრიაში, რეალური და პოტენციური ტურისტების ანკეტური გამოკითხვის მასალების გამოყენებით.

კვლევის საგანი და ობიექტი. კვლევის საგანია ადგილის მარკეტინგის ძირითადი საკითხები. კვლევის ობიექტად შეირჩა ქ. თბილისის ტურისტული შესაძლებლობები.

კვლევის მეთოდები. კვლევის თეორიულ საფუძველს და ინფორმაციულ ბაზას წარმოადგენს ტურიზმისა და ადგილის მარკეტინგის და ადგილის ბრენდინგის შესახებ როგორც ქართველი, ისე უცხოელი მეცნიერების მიერ გამოქვეყნებული ნაშრომები. კვლევა ჩატარებულია ისეთი აპრობირებული მეთოდის დახმარებით, როგორიცაა გამოკითხვა. რესპონდენტები გამოიკითხნენ ინტერნეტის საშუალებით. ნაშრომის ინფორმაციული წყაროა სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტისა და მომხმარებელთა ანკეტური გამოკითხვის მასალები. კვლევის პროცესში გამოყენებულია ანალიზის, შედარების, დაჯგუფების და სხვა მეთოდები.

საკითხის შესასწავლად გამოყენებული ძირითადი წყაროების მოკლე მიმოხილვა. საკვლევი თემის შესახებ ქართულ ენაზე მასალა მწირეა, ამიტომ ინფორმაციის ძირითად წყაროს უცხოური ლიტერატურა წარმოადგენს. ქართულ ენაზე არსებული წყაროებიდან გამოყენებულია ქართველი მეცნიერების მიერ ტურიზმის პრობლემაზე ჩატარებულ კონფერენციებზე გაკეთებული მოხსენებები. ტურიზმისა და ადგილის მარკეტინგზე ქართულ ენაზე არსებული მასალებიდან ნაშრომში დავეყრდენით ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორის და სრული პროფესორის ნ.თოდუას, ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორის და ასოცირებული პროფესორის ბ.მღებრიშვილის, ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორის ე.ბახტაძის და სხვების სტატიებს. უცხოური ლიტერატურიდან გამოვიყენეთ ფ.კოტლერის, ს.რაინისტოს, ჩ.გოლდნერის და სხვების ნაშრომები. თეორიული ინფორმაციის ნაწილი მოპოვებულია საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციისა და მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაციის ვებ- გვერდებიდან.

სამაგისტრო ნაშრომის მოცულობა. სამაგისტრო ნაშრომი შედგება შესავლის, სამი თავის და დასკვნითი ნაწილისგან. ის მოიცავს კომპიუტერზე ნაბეჭდ 107 გვერდს.

3 თავი 1. ტურიზმის მარკეტინგის თეორიულ-მეთოდოლოგიური საფუძვლები

▲back to top


თავი 1. ტურიზმის მარკეტინგის თეორიულ-მეთოდოლოგიური საფუძვლები

1.1. ტურიზმის მარკეტინგის არსი და პრინციპები

ტურიზმი არის ადამიანის ნებაყოფილობითი, დროებითი გადაადგილება თავისი მუდმივი საცხოვრებელი ადგილიდან დასვენებისა და გაჯანსაღების, ისტორიული და კულტურული ძეგლების დათვალიერების, ნათესავების მონახულების, კონფერენციებში მონაწილეობის მიღების და სხვა მიზნით. პირი, რომელიც იმყოფება მუდმივი საცხოვრებელი გარემოს ფარგლებს გარეთ ერთი დღე-ღამით მაინც და მისი მიზნები არ არის დაკავშირებული შრომის ანაზღაურებასთან, ითვლება ტურისტად.

ტურიზმი ეკონომიკის ერთ-ერთი მაღალშემოსავლიანი და დინამიკური დარგია.

ის სულ უფრო მეტ აღიარებას იძენს და სტრატეგიული მნიშვნელობა გააჩნია საექსპორტო ბაზრის დივერსიფიკაციის, სამუშაო ადგილების შექმნისა და რეგიონული დისპროპორციულობის შემცირების თვალსაზრისით. დღესდღეობით მსოფლიო მასშტაბით ტურიზმის სფეროში 250 მლნ-ზე მეტი ადამიანია დასაქმებული. მასზე მოდის საგადასახადო შემოსავლების 5% და მომსახურებით საერთაშორისო ვაჭრობის მესამედი [თოდუა ნ. (2012), გვ.16]. ტურიზმის განვითარებაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მარკეტინგი, რომელიც განსაზღვრული პრინციპების მიხედვით ხორციელდება. ტურიზმის მარკეტინგის პრინციპები შეიძლება ასე ჩამოვაყალიბოთ:

  • ორიენტირება ტურისტთა კონკრეტული სეგმენტების მოთხოვნაზე;

  • ორიენტირება ახალი ტურისტული პროდუქტების შექმნაზე, ტურისტებისთვის შეთავაზებასა და გასაღებაზე;

  • ტურისტული პროდუქტის შემადგენელი ელემენტების ერთ სისტემად განხილვა;

  •  საერთაშორისო და საშინაო ტურისტული ბაზრების დიფერენცირებულად შესწავლა;

  • მოგების მიღება;

  • ზრუნვა საშინაო და საერთაშორისო ტურისტულ ბაზრებზე ორგანიზაციებისა და მთლიანად ქვეყნისთვის იმიჯის შესაქმნელად [მღებრიშვილი ბ. (2010), გვ.8].

ტურიზმის მარკეტინგი სხვადასხვა მარკეტინგული ღონისძიებების ერთიანი სისტემაა და არა მათი მექანიკური ნაკრები. ტურისტული პაკეტები მოიცავს ტურისტების დახვედრას, მათ გადაადგილებას, სასტუმროში განთავსებას, მიმოხილვით ექსკურსიებს, კვებას. ტურისტული პროდუქტის ჩამოთვლილი ელემენტებიდან, თუ რომელიმეს მიხედვით, ტურისტის მოლოდინი არ გამართლდა, ტურისტული პროდუქტი ტურისტული ორგანიზაციის ანტირეკლამად გადაიქცევა, საერთაშორისო დონეზე კი ილახება ქვეყნის იმიჯიც.

ტურისტული ბაზრების დიფერენცირებულად შესწავლა აუცილებელია მოთხოვნაზე სწორად ორიენტირებისთვის. ტურისტულმა კომპანიებმა უნდა გამოიკვლიონ კონკრეტული ქვეყნის ტურისტული ბაზარი, ტურისტთა კონკრეტული მოთხოვნილებები. მხოლოდ ამ შემთხვევაში გახდება შესაძლებელი ახალი ტურისტული პროდუქტის შექმნა მომხმარებელთა ინტერესების გათვალისწინებით, რაც მკვეთრად გაზრდის მისი გაყიდვის შესაძლებლობებს.

ტურისტული ბიზნესის საწარმოების რენტაბელურად მუშაობა უზრუნველყოფს მოგების მიღებას. მოგება არის მათი მიზნების მიღწევის საშუალება. მოგების გარეშე საწარმოს არა აქვს ტურისტთა მომსახურების დონის ამაღლების შესაძლებლობა და შესაბამისად, ზრდის პერსპექტივა.

ტურიზმის მარკეტინგის ერთ-ერთი მნიშვნელოვან პრინციპად მიგვაჩნია ტურისტული საწარმოს იმიჯის შექმნა. თუ ტურისტულ კომპანიას არ აქვს საზოგადეობის თვალში დადებითი იმიჯი, ის ვერ შეძლებს საქმიანობის ეფექტურად განხორციელებას. დიდ სიძნელეებთან არის დაკავშირებული ტურისტული კომპანიების იმიჯის შექმნა სხვა ქვეყანაში. ამ შემთხვევაში მნიშვნელოვანია ქვეყნის ტურისტული იმიჯიც.

ტურისტული კომპანიების იმიჯსა და ქვეყნის ტურისტულ იმიჯს შორის მჭიდრო ურთიერთკავშირია. ერთი მხრივ, ტურისტული კომპანიების მუშაობის შედეგები დადებითად მოქმედებს ამა თუ იმ ქვეყნის, როგორც ტურისტული ქვეყნის, იმიჯის ჩამოყალიბებაზე, მეორე მხრივ, ქვეყნის ტურისტული იმიჯი ხელს უწყობს ტურისტული კომპანიების უკეთესად მუშაობას და პოზიტიური იმიჯის შექმნას. ქვეყნისთვის ტურისტული იმიჯის მოპოვება არ არის ადვილი. ეს ხანგრძლივი პროცესია და დამოკიდებულია ბევრ ფაქტორზე. დიდი დროა საჭირო იმისთვის, რომ ქვეყანამ ტურისტული ქვეყნის იმიჯი მოიპოვოს.

უნდა ითქვას, რომ სამეცნიერო ლიტერატურაში დღეისათვის ტურიზმის მარკეტინგის არსის შესახებ ერთიანი შეხედულება არ არსებობს. ჩვენი აზრით, ტურიზმის მარკეტინგის არსს კარგად გამოხატავს შვეიცარიელი მარკეტოლოგის ეკრიპენდორფის განსაზღვრება, რომელმაც ტურიზმის მარკეტინგის კონცეფციის უფრო ღრმა შინაარსი ჩამოაყალიბა: ტურიზმის მარკეტინგი არის კერძო და სახელმწიფო ტურისტული საქმიანობის სისტემატური შეცვლა და კოორდინაცია, რომელიც რეგიონული, ეროვნული ან საერთაშორისო გეგმების მიხედვით ხორციელდება. ასეთი ცვლილებების მიზანია, მოგების მიღების სანაცვლოდ, მაქსიმალურად დაკმაყოფილდეს მომხმარებელთა გარკვეული ჯგუფების მოთხოვნილებები [30].

ტურიზმის მარკეტინგის განსაზღვრებებს ვხვდებით ქართულ სამეცნიერო ლიტერატურაშიც. ეკონომიკის დოქტორი ნ.შონია ტურიზმის მარკეტინგის არსს ასე აყალიბებს: ტურიზმის მარკეტინგის კონცეფცია არის ჩატარებული კომპლექსური მარკეტინგული კვლევის შედეგად გამოვლენილი მომხმარებელთა მოთხოვნილების დაკმაყოფილების გზით მოგების მიღება; ტურისტული მარკეტინგი არის დასვენების მოტივით (შემეცნებითი ასპექტი, დასვენება, გართობა, მკურნალობა, სპორტული შეჯიბრება და ა.შ.) გამოწვეული ადამიანის მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებისკენ მიმართული მეთოდები და ამ მოთხოვნათა რაციონალურად დაკმაყოფილების უნარის მქონე ტურისტული ბიუროების, კოოპერატივების, ასოციაციების ორგანიზაცია [შონია ნ. (2010), გვ.442].

ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ზემოთ მოყვანილი ტურიზმის მარკეტინგის სხვადასხვა განსაზღვრებაში არსებული განსხვავებების მიუხედავად, ძირითადი არსი და მიზანი ყველგან ერთი და იგივეა: ტურისტთა მოთხოვნილებების ძირეული შესწავლა და მათი მოთხოვნების მაქსიმალურად დაკმაყოფილება.

ამასთან, აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ ტურიზმის დარგი ეკონომიკის სხვა დარგებისგან მკვეთრად განსხვავდება და შესაბამისად, ტურიზმის მარკეტინგსაც რიგი თავისებურებები გააჩნია. ტურისტულ მომსახურებაზე მოთხოვნა იცვლება ბუნებრივი, პოლიტიკური, ეკონომიკური და ა.შ. პირობების ცვლილების შესაბამისად; ასევე სეზონურობა არის ის მთავარი ფაქტორი, რომელიც ბაზარზე მუდმივ დინამიკურ ცვლილებებს მოითხოვს.

მნიშვნელოვანი საკითხია ფუნქციებიც, რომელსაც ტურიზმის მარკეტინგი ასრულებს. დღეს გავრცელებული მოსაზრებების მიხედვით, რომელსაც ჩვენც ასევე ვეთანხმებით, ტურიზმის მარკეტინგი შემდეგ ფუნქციებს ასრულებს: პირველ რიგში, კონტაქტების დამყარება ტურისტული მომსახურების პოტენციურ მომხმარებლებთან და მოგზაურობის ადგილის შერჩევაში მათი დარწმუნება; მეორე, ახალი სახის მომსახურებების შექმნა, მათი განვითარება და სრულყოფა; მესამე, ბაზარზე მომსახურების წინ წაწევის ანალიზი და შედეგების კონტროლი. ტურისტული ფირმის გარემოცვაში „პირველები თანასწორთა შორის“ უდავოდ მომხმარებლები არიან. მათი შესწავლა იმის უკეთ გაცნობიერების საშუალებას იძლევა, თუ რომელ მომსახურებას მიანიჭებენ ისინი უპირატესობას და უფრო ხშირად მოითხოვენ, გაყიდვების როგორი მოცულობაა მოსალოდნელი და რამდენად შეიძლება პოტენციური კლიენტების წრის გაფართოება [ბარათაშვილი ე., გიგაური ნ., (2010), გვ.346].

ტურიზმის მარკეტინგში მთავარია ტურისტული პროდუქტის სწორად შექმნა. ტურისტული პროდუქტი არის ისეთი მატერიალური და არამატერიალური ელემენტების კომბინაცია, როგორიცაა ბუნებრივი, კულტურული და ადამიანური რესურსები, ატრაქციონები, ტურისტული ობიექტები, მომსახურება და სხვა ისეთი საქმიანობა, რომელიც ვიზიტორებზე დადებით ემოციურ ზემოქმედებას ახდენს.

ტურისტული პროდუქტი იყიდება სადისტრიბუციო არხების მეშვეობით და გააჩნია სასიცოცხლო ციკლი [მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაცია - მტო, (UNWTO)]. ტურისტული პროდუქტის ანალიზისას აუცილებელია პასუხის გავცეთ კითხვაზე, თუ რას შეიძენს სინამდვილეში ტურისტი? ადამიანები ხომ ბაზარზე იძენენ არა საქონელს, არამედ მათ ფუნქციურ უნარს - დააკმაყოფილონ ადამიანთა განსაზღვრული მოთხოვნილებები.

მარკეტინგული მიდგომებით და არსებულ თუ პოტენციურ ტურისტებზე ორიენტაციით, სახელმწიფოებს და კომპანიებს შესწევთ უნარი წარმატებებს მიაღწიონ თავიანთ საქმიანობაში. ამისათვის საჭიროა სტრატეგიის დროულად კორექტირება ახალი პირობების შესაბამისად. გარდა ამისა, მხედველობიდან არ უნდა გამოგვრჩეს ის ფაქტი, რომ ნებისმიერი ბიზნესის უმნიშვნელოვანეს შემადგენელს წარმოადგენენ კონკურენტები, რომლებიც მონაწილეობენ განუწყვეტელ მეტოქეობაში მომხმარებელთა მისაზიდად. ამერიკელი სპეციალისტი მარკეტინგის სფეროში - ჯ. პილდიჩი თავის წიგნში „გზა მყიდველისაკენ“ ხაზგასმით აღნიშნავს: რომ იცნობდე შენს კონკურენტებს - ეს ნიშნავს დროისა და ძალ-ღონის დაუზოგავად, სკრუპულოზურად სწავლობდე მათ. ეს აუცილებელია იმისათვის, რომ სწორედ კონკურენტები განსაზღვრავენ იმ კრიტერიუმებს, რომლებსაც ფირმამ უნდა მიაღწიოს ან რომლებსაც უნდა გადააჭარბოს. [ბარათაშვილი ე., გიგაური ნ., (2010), გვ.346].

ამრიგად, ტურისტული პროდუქტი წარმოადგენს რთულ კომპლექსურ მომსახურებას, რომელიც მოიცავს ტურისტული ბაზრის სხვადასხვა სუბიექტების პროდუქტებს. ტურიზმის დარგის სპეციფიკური მახასიათებლებიდან გამომდინარე, მარკეტინგული საქმიანობაც დიდ შრომას მოითხოვს.

1.2. ადგილი, როგორც ტურიზმის მარკეტინგის ობიექტი

თანამედროვე ეპოქაში პროდუქტის გასაღება დიდ სირთულეებთან არის დაკავშირებული. ხარისხიანი პროდუქტის წარმოების გარდა, ბიზნესსაქმიანობაში წარმატების მიღწევის აუცილებელ პირობას წარმოადგენს მყიდველის მოძიება, წარმოებული პროდუქტის მათ სურვილებზე მორგება და მოთხოვნების მაქსიმალურად დაკმაყოფილება. აღნიშნული შესაძლებელია განხორციელდეს ეფექტიანი მარკეტინგული ღონისძიებების გატარების გზით. მარკეტინგი წარმოადგენს ყველაფერს, რისი საშუალებითაც ხდება ბიზნესის წარმოება და შემდგომი რეალიზება როგორც მსოფლიო, ისე ადგილობრივ ბაზარზე [4]. ამ თვალსაზრისით, ტურიზმის მარკეტინგის ობიექტებს შორის, შეგვიძლია მოვიყვანოთ რამდენიმე მაგალითი, მათ შორისაა სიღნაღი - „სიყვარულის ქალაქი“, რომელიც ტურისტების ერთ-ერთ მიმზიდველი მიმართულებაა კახეთში. ასევე, საკმაოდ წარმატებული ახალი ტურისტული ცენტრი თბილისში, აღმაშენებლის გამზირზე - პროექტი „ახალი ტფილისი“, რომელიც საზოგადოებრივ- სარეკრეაციო ზონად და ახალ ტურისტულ მარშრუტად იქცა. ჩვენ მიერ აღნიშნულ ორივე ადგილზე, შესაბამისი მარკეტინგული ღონისძიებების გატარების შედეგად, შეიქმნა ახალი ბიზნესები - სასტუმროები, კაფეები, რესტორნები, გალერეები, სხვადასხვა გასართობი აქტივობები და ა.შ.

ადგილის მარკეტინგის შესახებ განსხვავებული მოსაზრებებია დაფიქსირებული სამეცნიერო ლიტერატურაში. ამასთან, უნდა აღინიშნოს, რომ ადგილის მარკეტინგის მნიშვნელობით, მარკეტინგის შესახებ არსებულ ლიტერატურაში, გამოიყენება სხვა ტერმინებიც, კერძოდ: რეგიონული მარკეტინგი, ტერიტორიის მარკეტინგი. ჩვენ ამ ტერმინებს შორის უპირატესობას ადგილის მარკეტინგს ვანიჭებთ. რეგიონულ პრობლემებზე მომუშავე ავტორებს მიაჩნიათ, რომ ადგილის მარკეტინგი რეგიონულ დონეზე განხორციელებული მარკეტინგია. ამ ტიპის მარკეტინგი, ცხადია, შესაბამისობაშია ამა თუ იმ კონკრეტული რეგიონის თავისებურებებთან. სხვები აქცენტს აკეთებენ იმაზე, რომ ადგილის მარკეტინგი, მიზნად ისახავს მოცემული კონკრეტული ადგილის იმიჯის გაუმჯობესებას, ინვესტორების მოზიდვას და „აიძულებს“ ხალხს ილაპარკონ მასზე. მაშასადამე, ერთმანეთისგან უნდა განვასხვავოთ:

  • ადგილის მარკეტინგი, რომლის ყურადღების ობიექტია ადგილი მთლიანად. ამ თვალსაზრისით, მარკეტინგი ხორცილედება როგორც საშინაო, ისე საგარეო დონეზე;

  • ადგილის მარკეტინგი, რომლის ყურადღების ობიექტი არის კონკრეტულ პროდუქციასთან, მომსახურებასთან და ა.შ. დაკავშირებული ურთიერთობები. ამ მიმართულებით მარკეტინგი კონკრეტული ადგილის შიგნით ხორციელდება.

ადგილის მარკეტინგი, ასევე, შეგვიძლია განვიხილოთ, როგორც სპეციალიზებული საქმიანობა, რომელიც ხორციელდება კონკრეტულ ადგილზე, რათა შექმნას, შეინარჩუნოს ან შეცვალოს მის შესახებ არსებული აზრები, განზრახვები და/ან სუბიექტების ქცევა, როგორც უკვე არსებულ, ასევე პოტენციურ მომხმარებლებში. შეიძლება კიდევ უფრო დაკონკრეტდეს ადგილის მარკეტინგის განმარტება. ადგილის მარკეტინგი შეგვიძლია განვიხილოთ, როგორც საქმიანობა, რომელიც მიზნად ისახავს კონკრეტული ადგილის მიმართ დამოკიდებულების ჩამოყალიბებას, შენარჩუნებას და/ან შეცვლას [თოდუა ნ., მღებრიშვილი ბ., (2009) გვ. 481].

აღნიშნულთან დაკავშირებით, შეგვიძლია მოვიყვანოთ ამერიკელი პროფესორის ფ. კოტლერის მოსაზრებები. მან მარკეტინგი განმარტა, როგორც საქმიანობა, რომლის მიზანია შეიქმნას, მხარი დაუჭიროს და შეცვალოს დამოკიდებულება და ქცევა ამა თუ იმ ადგილთან მიმართებით. შემდეგ იგი აღნიშნავს, რომ „ადგილის მარკეტინგი ნიშნავს ისეთი ადგილის შექმნას, რომელიც დააკმაყოფილებს მიზნობრივი ბაზრის საჭიროებებს. ის წარმატებულია მაშინ, როდესაც მოქალაქეები და ბიზნესის სფერო კმაყოფილია ურთიერთობებით, ხოლო ვიზიტორთა და ინვესტორთა მოლოდინები გამართლებულია“ [17]. კოტლერი ადგილის მარკეტინგში ცალკე გამოყოფს დასასვენებელი ადგილების მარკეტინგს, რომლის მიზანია მოიზიდოს დამსვენებლები და ტურისტები კურორტზე, კონკრეტულ დასახლებულ პუნქტებში, რაიონებში და მთლიანად ქვეყანაში [27].

ადგილის მარკეტინგი ეფუძნება სტრატეგიულ მიდგომას და მოითხოვს პროდუქტის სიმბოლოების, ლოგოების, სლოგანების ბაზრის მოთხოვნილებებთან შესაბამისობაში მოყვანას, შემდეგ კი შეცვლას, თუ ეს საჭირო იქნება. დღესდღეობით, მსოფლიო ბაზარზე დამკვიდრებას ცდილობს ბევრი ქვეყანა, რეგიონი თუ ქალაქი. ისინი ცდილობენ ტურიზმის კუთხით მიიზიდონ რაც შეიძლება მეტი ინვესტორი, გახდნენ მსოფლიო ფესტივალების, ჩემპიონატების მასპინძლები, ჰყავდეთ ყველაზე მეტი ტურისტი და ვიზიტორი.

ადგილის მარკეტინგი ფოკუსირებულია სამ მიზნობრივ ჯგუფზე: ვიზიტორები, ადგილობრივი მაცხოვრებლები-რეზიდენტები და კომპანიები. პირველი ჯგუფი, თავის მხრივ, იყოფა ბიზნესვიზიტორებად და კერძო ვიზიტორებად. ბიზნესვიზიტორები, ჩვეულებრივ არიან ბიზნესშეხვედრების და კონფერენციების მონაწილეები, რომლებიც ეძებენ სასურველ ბიზნესპარტნიორებს. კერძო ვიზიტორებში შედიან ტურისტები. ადგილის მარკეტინგი შესაბამისად კავშირშია სტუმართმოყვარეობის ინდუსტრიასთან. მსოფლიო ერთი ბაზარია, სადაც ადგილის მარკეტინგის ხელოვნებაზეა დამოკიდებული ტურისტის გადაწყვეტილება, თუ სად გაატაროს შვებულება, ინვესტორის გადაწყვეტილება თუ სად დააბანდოს ინვესტიცია და რეზიდენტების გადაწყვეტილებები, თუ სად დასახლდნენ მომავალში [2].

ეკონომიკურ ლიტერატურაში ადგილის მარკეტინგის ელემენტების შესახებ განსხვავებული მოსაზრებები არსებობს. ჩვენ ვიზიარებთ ე.კოშევაროვას მოსაზრებას, რომლის თანახმადაც, ადგილის მარკეტინგი მოიცავს შემდეგ ელემენტებს:

1. ტერიტორიული პროდუქტი - მომხმარებელთა მიერ გამოყენების ადგილზე არსებული რესურსები, მათი რაოდენობა და ხარისხი, ტერიტორიული პროდუქტი მოიცავს: გეოგრაფიული მდებარეობა, მოსახლეობა, ცხოვრების ხარისხი, ინფრასტრუქტურა, ნედლეული, რესურსები, საქმიანი აქტივობების დონე, იაფი ფულის ხელმისაწვდომობა, ბიზნესის მხარდაჭერის განვითარების დონე, სარეკლამო ბაზარი და ა.შ.

2. ტერიტორიული პროდუქტის ფასი არის მომხმარებელთა მთლიანი დანახარჯები: ადგილობრივი მაცხოვრებლებისთვის - ეს არის ცხოვრების ღირებულება, შემოსავალების დონე და სოციალური შეღავათები; ტურისტებისთვის - ტურისტული პაკეტის ღირებულება, ყოველდღიური ხარჯები.

3. პროდუქტის განთავსება და ტერიტორიული განაწილება - მატერიალური რესურსები, პერსონალი ან მომხმარებლები, მაღალინტელექტუალური პოტენციალი, თანამედროვე საინფორმაციო ტექნოლოგიების შესაძლებლობები, ქსელური და ვირტუალური ორგანიზაციული სტრუქტურები რეგიონში.

4. ადგილის წინ წაწევა - პირველ რიგში, ეს სარეკლამო და PR-კამპანიას ეხება [35].

ადგილის მარკეტინგი მოიცავს იმ ფაქტორების კომპლექსურ შესწავლას, რომელიც გავლენას ახდენს ტურიზმის განვითარებაზე. ი.არჟენოვსკი და ე.ჯანჯუგაზოვა ამ ფაქტორებს ორ ნაწილად ყოფენ:

გარე ფაქტორები (ეგზოგენური) - გარემოს ბუნებრივი ფაქტორები, რომელსაც რეგიონის ტურისტული სისტემისგან გარკვეული დამოუკიდებლობა გააჩნია, ტურიზმის განვითარების პირობების ფორმირებას ახდენენ. მათ შეუძლიათ პროცესების როგორც სტიმულირება, ასევე შეზღუდვა. ესენია: კლიმატური, გეოგრაფიული, ეკოლოგიური, კულტურულ-ისტორიული, ეკონომიკური, ფინანსური, პოლიტიკურ- სამართლებრივი, ტექნოლოგიური, გლობალური ფაქტორები.

შიდა ფაქტორები (ენდოგენური) - იქმნება და ფუნქციონირებს ტურიზმის სფეროში: მატერიალურ-ტექნიკური ფაქტორები (განთავსების საშუალებების განვითარების დონე, ტრანსპორტი, საცალო ვაჭრობა და ა.შ.), მომხმარებლების ინფორმირებულობის დონე, ტურიზმის სფეროში საქმიანობის კოორდინაცია, ინტეგრაცია, კადრებით უზრუნველყოფა და სხვ. [21] [22].

არსებობს ადგილის მარკეტინგის სხვადასხვა სახე. ჩვენ, ობიექტის ტიპის მიხედვით, ადგილის მარკეტინგის შემდეგნაირად დაყოფას ვუჭერთ მხარს: ქვეყნის, რეგიონის, ქალაქის და სხვა ლოკალური ადგილების მარკეტინგი (იხ. სურათი 1.2.1).

  •  ქვეყნის მარკეტინგი ორიენტირებულია ამა თუ იმ ქვეყნის, როგორც ტურისტული ობიექტის, იმიჯის გაუმჯობესებაზე (შენარჩუნებაზე); ამ სახის მარკეტინგი ცდილობს ქვეყნის კონკურენტუნარიანობა და მიმზიდველობა აამაღლოს სხვა ქვეყნებისა და მათი ეკონომიკური სუბიექტების, სოციალური ინსტიტუტების, მოსახლეობისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლების თვალში.

სურათი 1.2.1. ადგილის მარკეტინგის სახეები

წყარო: Маркова И. Д. Некоторые теоретические аспекты маркетинга территорий / Молодой ученый, 2015.

  • რეგიონის მარკეტინგი, ძირითადად, წყვეტს იგივე პრობლემებს და იყენებს იმავე საშუალებებს, რასაც ქვეყნის მარკეტინგი, თუმცა, რა თქმა უნდა, რეგიონის მიხედვით. მისი ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია რეგიონული პროდუქცია, რომელიც, ერთი მხრივ, შემოსავლის მომტანია ადგილისთვის, მეორე მხრივ კი, წინ წევს რეგიონს გარე ბაზრებზე. ზოგიერთი რეგიონი მიზანმიმართულად ქმნის წმინდა რეგიონულ პროდუქტს, რათა ადამიანების გონებაში ბრენდის სახელმა ასოციაცია თვით ამ რეგიონთან მოახდინოს [28].

  • ქალაქის მარკეტინგი შეისწავლის ქალაქის პოტენციალს შიდა და გარე სუბიექტებისთვის, მათთვის, ვინც მისი ინტერესის სფეროშია მოქცეული. ადგილის მარკეტინგი ქალაქის მარკეტინგი კურორტებისა და სამკურნალო- გამაჯანსაღებე ლი ცენტრების მარკეტინგი ღირსშესანი შნაობების მარკეტინგი რეგიონის მარკეტინგი ქვეყნის მარკეტინგი 18 მარკეტინგული საქმიანობა მიმართული უნდა იყოს ქალაქის ტურისტული პროდუქტების და ბაზარზე წინ წაწევისკენ. ქალაქის მარკეტინგი - ეს არის მუნიციპალური მთავრობის სხვადასხვა პარტნიორებთან და მიზნობრივ ჯგუფებთან პირდაპირი კავშირების დაგეგმვის, კოორდინაციისა და კონტროლის პროცესი.

ქალაქი, როგორც მარკეტინგის ობიექტი, გულისხმობს:

- წინ წაწევის ობიექტს (პროდუქტს);

- ურთიერთობების ფორმირების ობიექტს [მარკოვა დ., (2015) გვ.288-291].

ქალაქის მარკეტინგის განსაკუთრებული თვისებებს განაპირობებს: მოსახლეობის მაღალი სიმჭიდროვე, ცხოვრების მაღალი ღირებულება, ბიზნესის და სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის კონცენტრაცია, ადგილობრივი და უმაღლესი ხელისუფლების განთავსების ადგილი, გარემოს ეკოლოგიური მდგომაროება, საინფორმაციო და საგანმანათლებლო გარემო, თანამედროვე ურბანული კეთილმოწყობის კონცენტრირებული მიწოდება.

  • კურორტებისა და სამკურნალო-გამაჯანსაღებელი ცენტრების მარკეტინგი ეფუძნება ბუნებრივი რესურსების სპეციფიკური სახეობების, სპეციალური სამედიცინო ბაზის, კვალიფიციური კადრების, მუდმივი მეცნიერული კვლევების შედეგების გამოყენებას. კურორტების და სამკურნალო-გამაჯანსაღებელი ცენტრების მარკეტინგის მთავარი მიზანია ადამიანების რეკრეაციული საჭიროებების დაკმაყოფილება. აუცილებელია, შეიქმნას განსაკუთრებული „საკურორტო კულტურა“ - დასვენების პერიოდში, ადამიანების მხრიდან, გარკვეული ნორმებისა და ქცევის წესების დაცვა.

  • ღირსშესანიშნაობების მარკეტინგი. ასევე, გამოყოფენ ღირსშესანიშნაობების მარკეტინგს, როგორც ადგილის მარკეტინგის განსაკუთრებულ სახეობას, რომელიც, ამავე დროს არის ნაწილი ადგილის იმიჯის მარკეტინგისა. ღირსშესანიშნაობები აყალიბებენ ადგილის იმიჯს და წარმოადგენენ ქვეყნის ტურისტული პროდუქტის პოზიციონირების საფუძველს. ღირსშესანიშნაობების მარკეტინგი - ეს არის ინფორმაციის გავრცელება და ტურისტული ობიექტების ჩვენება (დემონსტრირება); ახდენს ტურისტული ადგილის მიმზიდველი იმიჯის ფორმირებას და უზრუნველყოფს ტურისტული საქმიანობის განვითარებას [მარკოვა დ., (2015) გვ.288-291]. დავეთანხმებით ავტორს და ჩვენი აზრითაც, ადგილის მარკეტინგის ტიპებიდან ღირსშესანიშნაობების მარკეტინგი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ყველა ქვეყნისა და ქალაქისთვის, რომელსაც სურს მსოფლიო ტურისტულ რუქაზე დაიმკვიდროს ადგილი. შეგვიძლია ეს ტერმინი შემდეგნაირადაც განვსაზღვროთ: ღირსშესანიშნაობების მარკეტინგი - ეს არის ტერიტორიის მარკეტინგის სტრატეგია , რომელიც მიზნად ისახავს ტერიტორიის მიმზიდველობის ზრდას არქიტექტურული, ეკონომიკური, ეკოლოგიური, კულტურული, სპორტული და ა.შ. საშუალებების გამოყენების გზით [23].

ღირსშესანიშნაობების მარკეტინგი ტურიზმის მარკეტინგის მნიშვნელოვანი ნაწილია, რადგან სწორედ ეს ღირსშესანიშნაობები ქმნიან ტურისტული ადგილის დადებით იმიჯს. სამწუხაროდ, მარკეტინგის ეს სახე ნაკლებად არის შესწავლილი. პრაქტიკულად, არ არის გამოკვლეული საკითხი, თუ რა გავლენას ახდენს თითოეული ღირსშესანიშნაობა (ატრაქციონი) მთლიანად ადგილის ტურისტულ იმიჯზე. ამავე დროს, ჩვენ მტკიცედ გვჯერა, რომ ცალკეული უნიკალური ობიექტების გავლენა ადგილის იმიჯის ჩამოყალიბებაზე იმდენად დიდია, რომ ხანდახან ისინი ქალაქის და ტურისტული ცენტრის სიმბოლოებიც კი ხდებიან, მაგალითად: ეიფელის კოშკი პარიზში, თაჯ-მაჰალი ინდოეთში.

რა თქმა უნდა, ღირსშესანიშნაობების პოპულარობა და მიმზიდველობა, პირველ რიგში, დამოკიდებულია მათ ისტორიულ და კულტურულ მნიშვნელობაზე, თუმცა, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ახალი ობიექტები არ არის მიმზიდველი ტურისტებისთვის. მსოფლიოში ბევრი ისეთი მაგალითი არსებობს, სადაც ცარიელ ადგილზე სრულიად ახალი ტურისტული ზონა შეიქმნა და ვიზიტორებს შორის მალე პოპულარულიც გახდა (მაგ., ლას-ვეგასი).

ამასთან, უნდა ითქვას, რომ ერთი რომელიმე კონკრეტული ღირსშესანიშნაობა არ შეიძლება იყოს ყურადღების ერთადერთი ობიექტი ადგილის მარკეტინგში. უნდა მოხდეს მისი კომპლექსური დიზაინი, როგორც ერთი მთლიანის. ტურისტული ობიექტის ასეთი დაგეგმვა ზრდის მის მიმზიდველობასა და უნიკალურობას, მატებს მრავალფეროვნებას და სძენს მეტ ესთეტიკურ ღირებულებას.

1.3. ადგილის მარკეტინგის მიზნები და სტრატეგიები

ნებისმიერ ინდუსტრიაში მარკეტინგის მთავარ სუბიექტებს წარმოადგენენ პროდუქტის მწარმოებლები (საქონლის, მომსახურების და სხვ.), მომხმარებლები (მყიდველები, გამომყენებლები) და შუამავლები. მარკეტინგულ ურთიერთობებში და ქმედებებში შეიძლება მონაწილეობდნენ სახელისუფლებო ორგანოები, ეკონომიკის ყველა სექტორი, მედია, საგანმანათლებლო და კვლევითი ინსტიტუტები, ორგანიზაციები და მათი სისტემები. აქედან გამომდინარე, ადგილის მარკეტინგის მიზნებიც და სტრატეგიებიც ამ სუბიექტების როლის გათვალისწინებით უნდა შემუშავდეს. ადგილის მარკეტინგის სპეციალისტების პროფესიონალიზმსა და შემოქმედებით ნიჭზეა დამოკიდებული, თუ ვინ იქნება მოწინავე პოზიციებზე კონკურენციულ ბრძოლაში.

ადგილის მარკეტინგის მიზნების შესახებ ქართულ სამეცნიერო ლიტერატურაში სულ რამდენიმე სტატია თუ მოიძებნება, მათ შორისაა ქართველი პროფესორის ეკატერინე ბახტაძის მოსაზრებები, რომელსაც ჩვენც ვეთანხმებით: ადგილის მარკეტინგის პროცესი აქტივობების მთელი სერიაა, რომლის მიზანია შექმნას სპეციფიკური პროდუქტი განსაკუთრებული სამომხმარებლო ბაზრისთვის. აღნიშნული პროცესი მოიცავს საბაზრო შესაძლებლობების ანალიზს, საბაზრო სტრატეგიების განვითარებას, მარკეტინგული პროგრამების დაგეგმვას და მარკეტინგის მართვას [3].

დიაგრამა 3.2.7 რესპონდენტების დაჯგუფება ქ. თბილისის, როგორც ტურიზმის განვითარების ობიექტის, შესახებ პოტენციური ტურისტების ინფორმირების მდგომარეობის დონისგან დამოკიდებულებით

გამოკითხვის შედეგად დადგინდა შემდეგი: გამოკითხულთა ძირითადი ნაწილი (53,2%) სთვლის, რომ ტურისტთა ინფორმირების მდგომარეობა თბილისის, როგორც ტურიზმის განვითარების ობიექტის, შესახებ არის ნაწილობრივ დამაკმაყოფილებელი, მხოლოდ 22%-მა უპასუხა „დიახ“, ხოლო 24,9%-მა კი „არა“. შესაბამისად, შეგვიძლია გამოვიტანოთ დასკვნა, რომ ამ მიმართულებაზე პასუხისმგებელმა სახელმწიფო სტრუქტურებმა უნდა იმუშავონ უფრო ეფექტიანად, პოტენციური ტურისტებისთვის თბილისის შესახებ ყველა აუცილებელი ინფორმაციის მისაწოდებლად.

მარკეტინგული კვლევის მეორე ბლოკი ეხებოდა ადგილის მარკეტინგის მიმართ ზოგად დამოკიდებულებას. გამოკითხულთა აბსოლუტური უმრავლესობა (65%) ფიქრობს, რომ ადგილის მარკეტინგის ყურადღების ძირითადი ობიექტი ერთნაირად უნდა იყოს საშინაო და საგარეო ბაზარი, 28,1%-ს მიაჩნია, რომ საშინაო ბაზარი, ხოლო 6,9%, ყურადღების ძირითად ობიექტად ასახელებს მხოლოდ საგარეო ბაზარს. ამავე ბლოკში დავსვით შემდეგი შეკითხვა: „ჩამოთვლილთაგან, რომელი ასახავს თქვენს შეხედულებას ადგილის, ამ შემთხვევაში ქალაქის, მარკეტინგის დანიშნულების შესახებ?“ და ამასთანავე, ასარჩევი პასუხების რაოდენობა არ შეგვიზღუდავს. შედეგად, მივიღეთ საკმაოდ საინტერესო პასუხები. გამოკითხულთა უმეტესი ნაწილი - 71,1% (145 რესპონდენტი) მიიჩნევს, რომ ქალაქის მარკეტინგის ერთ-ერთი ძირითადი დანიშნულებაა ქალაქის იმიჯის გაუმჯობესება, ტურიზმის განვითარებას, როგორც ქალაქის მარკეტინგის ერთ-ერთ მთავარ მიზანს, ემხრობა 65,7% (134 რესპონდენტი), ინვესტორების მოზიდვას ასახელებს 42,2% (86 რესპონდენტი) და სიმბოლოების, ლოგოების, სლოგანების შექმნას - 19,6% (40 რესპონდენტი). რესპონდენტებისთვის, ანკეტაში ჩამოთვლილი დებულებებიდან, მისაღები გახდა შემდეგი პასუხები: „მოქალაქის მონაწილეობის გარეშე არ არსებობს ქალაქის ეფექტიანი მარკეტინგი“ (68,5%), „ქალაქის ბრენდის დანიშნულებაა, მოახდინოს ემოციური ზემოქმედება“ (35,5%), „ქალაქის ბრენდის დანიშნულებაა, მოახდინოს პროდუქტის იდენტიფიკაცია“ (23,6%). ესეიგი, რესპონდენტებს ადგილის მარკეტინგის, როგორც კონცეფციის, შინაარსი საკმაოდ კარგად ესმით და ტურიზმის განვითარებისთვის მას მნიშვნელოვან ინსტრუმენტად მიიჩნევენ.

ანკეტის შემდეგ - C ბლოკში გამოვიყენეთ უფრო კონკრეტული კითხვები, რათა დაგვედგინა მოსახლეობის დამოკიდებულება ქ. თბილისში ტურიზმისა და ადგილის მარკეტინგის განვითარების მდგომარეობის მიმართ. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, თბილისში დღეს ტურიზმის რამდენიმე სახის განვითარების პოტენციალი არსებობს. სწორედ ამ საკითხთან დაკავშირებით გვაინტერესებდა მოსახლეობის მოსაზრებები.

რესპონდენტებს კითხვაზე - „თქვენი აზრით, თბილისში ტურიზმის რომელი სახეების განვითარება იქნება ყველაზე ხელსაყრელი?“ საშუალება ჰქონდათ, რამდენიმე სასურველი პასუხი აერჩიათ ან დაეფიქსირებინათ თავიანთი პასუხი. კვლევის შედეგები ასე გადანაწილდა (იხ. დიაგრამა 3.2.8):

დიაგრამა 3.2.8 რესპონდენტების დაჯგუფება ქ. თბილისში ტურიზმის ცალკეული სახის განვითარების მიმართ გამოვლენილი დამოკიდებულების მიხედვით (რაოდენობრივი მონაცემები)

როგორც დიაგრამიდან ჩანს, გამოკითხულთა 81,5%-ის აზრით (165 რესპონდენტი), თბილისში ყველაზე ხელსაყრელი იქნება კულტურული ტურიზმის განვითარება, მეორე ადგილზე მოდის ღვინის ტურიზმი 58,5% (119 რესპონდენტი), დასვენების ტურიზმი - 44,9% (92 რესპონდენტი), რელიგიური ტურიზმი - 34,6% (71 რესპონდენტი), გასტრონომიული ტურიზმი - 30,7% (61 რესპონდენტი), MICE (საქმიანი) ტურიზმი - 22,9% (47 რესპონდენტი), შოპინგ-ტურიზმი - 20% (41 რესპონდენტი), სპა- ტურიზმი - 12,2% (25 რესპონდენტი). ხოლო რამდენიმე ადამიანმა დააფიქსირა საკუთარი აზრი თევზაობის, სამედიცინო ტურიზმისა და თბილისში კლუბური ცხოვრების განვითარების პერსპექტივების შესახებ.

დასკვნა - ვფიქრობთ, რომ კულტურული ტურიზმის განვითარებასთან დაკავშირებით რესპონდენტთა მოსაზრება რეალურად არსებულ მდგომარეობას ემყარება. კულტურული მემკვიდრეობა არის ის ერთ-ერთი ძირითადი მოტივი, რასაც ტურისტები თბილისში ვიზიტის მიზნებს შორის ასახელებენ.

ჩვენი მიგვაჩნია, რომ ტურისტული გარემოს ფორმირებაში დიდი როლი ენიჭება სახელმწიფოს. ამასთან დაკავშირებით, რა თქმა უნდა, გვაინტერესებდა საზოგადოების აზრიც და დავსვით შემდეგი კითხვა: „თქვენი აზრით, რა როლი აკისრია სახელმწიფოს ტურისტული გარემოს ფორმირებაში?“ (იხ. დიაგრამა 3.2.9).

დიაგრამა 3.2.9 რესპონდენტების სტრუქტურა ტურისტული გარემოს ფორმირებაში სახელმწიფოს როლის შეფასებისგან დამოკიდებულებით

კვლევის შედეგად მიღებული ანალიზით გაირკვა, რომ გამოკითხულთა აბსოლუტურ უმეტესობას (92%) ერთნაირი პოზიცია აქვს. ისინი სთვლიან, რომ სახელმწიფოს როლი უმნიშვნელოვანესია ტურისტული გარემოს ფორმირებაში, ვინაიდან სწორედ მან უნდა უზრუნველყოს ტურიზმის განვითარებისთვის საჭირო ინფრასტრუქტურის შექმნა. სახელმწიფოს როლს უმნიშვნელოდ მიიჩნევს 5,4%, ხოლო 2,5%-ს გაუჭირდა პასუხის გაცემა. გარდა ამისა, ორმა ადამიანმა დააფიქსირა საკუთარი აზრი, რომ სახელმწიფომ უნდა შექმნას პირობები ინვესტორების მოსაზიდად და განსაზღვროს ტურიზმის პოლიტიკა. აქედან მხოლოდ ერთი დასკვნა შეგვიძლია გამოვიტანოთ: სახელმწიფოს უდიდესი როლი ენიჭება ტურისტული გარემოს ფორმირებაში.

ტურიზმის განვითარებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია ინფრასტრუქტურის განვითარების მდგომარეობა. მარტო დანიშნულების ადგილზე ჩასვლა საკმარისი არ არის. ტურისტებისთვის ტრანსპორტთან ერთად, მნიშვნელოვანია სხვა სახის მომსახურების მიღებაც. აუცილებელია, კომუნიკაციის სფეროს მაღალი დონე, ინტერნეტით დაფარვის ზონის დიდი არეალი, რათა ტურისტებს შეეძლოთ ოჯახის წევრებთან, მეგობრებთან და სხვებთან ადვილად დაკავშირება. კითხვაზე - „როგორ შეაფასებდით თბილისში არსებულ ტურისტულ ინფრასტრუქტურას?“ უმრავლესობას (43,4%) გაუჭირდა პასუხის გაცემა, 40%-მა დადებითად შეაფასა და 16,5%-მა კი უარყოფითად. მნიშვნელოვანი მოსაზრებები დაფიქსირდა თბილისში ტურისტებისთვის შეთავაზებული მომსახურების დონესთან დაკავშირებით. ტურისტებისთვის შეთავაზებული მომსახურების დონე საშუალოდ ჩათვალა რესპონდენტთა 64,9%-მა, პასუხის გაცემა გაუჭირდა 2,9%-ს. რესპონდენტთა 16,6%- სთვის ტურისტული მომსახურების დონე მაღალია, 2,4%-სთვის ძალიან მაღალი, 11,2%- სთვის დაბალი, 2%-სთვის კი ძალიან დაბალი. მაშასადამე, ტურისტული ინფრასტრუქტურა სახელმწიფოს მხრიდან ჯერ კიდევ საჭიროებს ყურადღების მიქცევას. გარდა ამისა, უნდა ამაღლდეს თბილისში ტურისტებისთვის შეთავაზებული მომსახურების დონეც.

კვლევამ აჩვენა, თუ რას ფიქრობენ რესპონდენტები ქ. თბილისში ტურიზმის სფეროში დასაქმებული პერსონალის კვალიფიკაციასთან დაკავშირებით. გამოკითხულთა 50,2%-ს გაუჭირდა კითხვაზე პასუხის გაცემა, 25,6% მათ მიიჩნევს კვალიფიცირებულად, ხოლო 24,1% - არაკვალიფიცირებულად. აქედან გამომდინარე, ტურიზმში ადამიანური რესურსების კვალიფიკაციის პრობლემა გამოსასწორებელია. თუმცა, პასუხების ანალიზიდან მიღებული ციფრები სხვაგვარ დასკვნაზეც მიუთითებს: იმ მდგომარეობასთან შედარებით, რაც ტურიზმისა და ზოგადად, მომსახურების სფეროში რამდენიმე წლის წინ იყო, აშკარად ბევრი რამ არის გაუმჯობესებული.

ტურისტებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია უსაფრთხოება. გაცემული პასუხების ანალიზიდან გაირკვა, რომ რესპონდნეტთა 51,7% თბილისს ნაწილობრივ უსაფრხთო ქალაქად მიიჩნევს, 38% სთვლის, რომ არის უსაფრთხო, 10,2%-სთვის თბილისი არ არის უსაფრხთო ქალაქი.

ყველასთვის ცნობილია, რომ საქართველოში ტურისტების მომსახურების დონის საკითხი კვლავ აქტიურია. ანკეტის შემდეგი კითხვით შევეცადეთ დაგვედგინა თბილისის მასშტაბით მიწოდებული ტურისტული სერვისების ხარისხისა და ფასების შესაბამისობა. კითხვაზე - „თქვენი აზრით, შეესაბამება თუ არა ერთმანეთს თბილისში არსებული ტურისტული სერვისების ხარისხი და ფასები?“ პასუხები შემდეგნაირად განაწილდა: ნაწილობრივ შეესაბამება - 54,4%, არ შეესაბამება - 28,4%, შეესაბამება - 8,8% და მიჭირს პასუხის გაცემა - 8,3%. როგორც გაირკვა, რესპონდენტთა მხოლოდ მცირე ნაწილი მიემხრო ხარისხისა და ფასების სრულად შესაბამისობას. ეს შედეგი შეიძლება იმიტომ დაფიქსირდა, რომ ანკეტით ქართველები გამოიკითხნენ.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვნად უნდა ჩაითვალოს ის ფაქტი, რომ გამოკითხულთა 72,8% მიიჩნევს თბილისს, როგორც ერთ-ერთ წამყვან ტურისტულ ქალაქს კავკასიაში. 13,4% ამ შეხედულებას უარყოფს, ხოლო დანარჩენ 13,9%-ს უჭირს პასუხის დაფიქსირება (იხ. დიაგრამა 3.2.10).

დიაგრამა 3.2.10 რესპონდენტების სტრუქტურა ქ. თბილისის, როგორც კავკასიის ერთ-ერთი წამყვანი ტურისტული ქალაქის, შეფასების შესაბამისად

გამოკითხვის შედეგების ანალიზით შესაძლებელია იმაზე მსჯელობაც, უნდა არსებობდეს თუ არა მოლოდინები, რომლის მიხედვითაც, ტურიზმის შესაბამისი სახის განვითარებით, თბილისი კავკასიაში შოპინგ-ტურიზმის ძირითად მიმართულებად იქცევა.

თბილისი თუ ამ ეტაპზე კავკასიის რეგიონის ერთ-ერთი წამყვანი ტურისტული ქალაქია (ჩვენიც და გამოკითხულთა აბსოლუტური უმრავლესობის შეხედულებით), ხვალ შეიძლება გახდეს ერთ-ერთი წამყვანი ტურისტული ქალაქი ევროპაშიც. თავისი ისტორიიდან, კულტურიდან, ტურისტული აქტივობების მრავალფეროვნებიდან და ა.შ. გამომდინარე, მას ამის პოტენციალი ნამდვილად გააჩნია. ამასთან დაკავშირებით, საინტერესო იყო ქართული საზოგადოების მოსაზრებაც. ამიტომ, დავსვით შემდეგი შეკითხვა: „მიიჩნევთ თუ არა, რომ თბილისს აქვს პოტენციალი გახდეს ერთ-ერთი წამყვანი ტურისტული ქალაქი ევროპაში?“ (იხ. დიაგრამა 3.2.11).

დიაგრამა 3.2.11 რესპონდენტების დაჯგუფება ქ. თბილისის, როგორც ევროპაში წამყვან ტურისტულ ქალაქად გადაქცევის, პოტენციალის შეფასების მიხედვით (რაოდენობრივი მონაცემები)

წინა კითხვის პასუხების მსგავსად, ამ შემთხვევაშიც რესპონდენტთა უმრავლესობის მოსაზრებები ერთმანეთს დაემთხვა. გამოკითხულთაგან 169 ადამიანი (82,4%) მიიჩნევს, რომ თბილისის პოტენციალი, იყოს ევროპაში მიმზიდველი და ერთ- ერთი წამყვანი ტურისტული ქალაქი, რეალურია. ასე არ მიიჩნევს 16 რესპონდენტი (7,8%) და პასუხის გაცემა კი 17-ს (8,2%) უჭირს. აქედან შეიძლება გაკეთდეს დასკვნა, რომ ქართველი მომხმარებლების უმეტესობა დადებითად აღიქვამს დღევანდელ ტურისტულ გარემოს, აგრეთვე თბილისის იმიჯსა და პოტენციალს საერთაშორისო ბაზარზე.

კვლევის მეოთხე - D ბლოკში რესპონდენტებმა შეაფასეს ქ. თბილისში ტურიზმისა და ტურიზმის მარკეტინგის განვითარების პერსპექტივები; პასუხი გასცეს კითხვაზე, თუ კონკრეტულად რა სახის ტურიზმი უნდა განვითარდეს; რა პრობლემები არსებობს, მათი აზრით, ტურიზმის განვითარების კუთხით დღეს ქალაქში.

ცნობილია, რომ ქალაქის ბრენდინგი ეხმარება ადამიანებს სწრაფად მოახდინონ კონკრეტული ადგილისა და შეთავაზებული ტურისტული პროდუქტის იდენტიფიკაცია. გამოკითხვის შედეგად დადგინდა, რომ რესპონდენტთა ნაწილმა მნიშვნელოვნად მიიჩნია ქალაქის სლოგანის შექმნა. ჩვენ შევეცადეთ, შეგვერჩია თბილისისთვის შესაფერისი რამდენიმე სლოგანი. რესპონდენტებს შეეძლოთ, თუ არც ერთი სლოგანი არ მოეწონებოდათ, დაეფიქსირებინათ თავიანთი მოსაზრება ამასთან დაკავშირებით (იხ. დიაგრამა 3.2.12).

დიაგრამა 3.2.11 რესპონდენტების დაჯგუფება ქ. თბილისის, როგორც ევროპაში წამყვან ტურისტულ ქალაქად გადაქცევის, პოტენციალის შეფასების მიხედვით (რაოდენობრივი მონაცემები)

წინა კითხვის პასუხების მსგავსად, ამ შემთხვევაშიც რესპონდენტთა უმრავლესობის მოსაზრებები ერთმანეთს დაემთხვა. გამოკითხულთაგან 169 ადამიანი (82,4%) მიიჩნევს, რომ თბილისის პოტენციალი, იყოს ევროპაში მიმზიდველი და ერთ- ერთი წამყვანი ტურისტული ქალაქი, რეალურია. ასე არ მიიჩნევს 16 რესპონდენტი (7,8%) და პასუხის გაცემა კი 17-ს (8,2%) უჭირს. აქედან შეიძლება გაკეთდეს დასკვნა, რომ ქართველი მომხმარებლების უმეტესობა დადებითად აღიქვამს დღევანდელ ტურისტულ გარემოს, აგრეთვე თბილისის იმიჯსა და პოტენციალს საერთაშორისო ბაზარზე.

კვლევის მეოთხე - D ბლოკში რესპონდენტებმა შეაფასეს ქ. თბილისში ტურიზმისა და ტურიზმის მარკეტინგის განვითარების პერსპექტივები; პასუხი გასცეს კითხვაზე, თუ კონკრეტულად რა სახის ტურიზმი უნდა განვითარდეს; რა პრობლემები არსებობს, მათი აზრით, ტურიზმის განვითარების კუთხით დღეს ქალაქში.

ცნობილია, რომ ქალაქის ბრენდინგი ეხმარება ადამიანებს სწრაფად მოახდინონ კონკრეტული ადგილისა და შეთავაზებული ტურისტული პროდუქტის იდენტიფიკაცია. გამოკითხვის შედეგად დადგინდა, რომ რესპონდენტთა ნაწილმა მნიშვნელოვნად მიიჩნია ქალაქის სლოგანის შექმნა. ჩვენ შევეცადეთ, შეგვერჩია თბილისისთვის შესაფერისი რამდენიმე სლოგანი. რესპონდენტებს შეეძლოთ, თუ არც ერთი სლოგანი არ მოეწონებოდათ, დაეფიქსირებინათ თავიანთი მოსაზრება ამასთან დაკავშირებით (იხ. დიაგრამა 3.2.12).

დიაგრამა 3.2.12 რესპონდენტების დაჯგუფება ქ. თბილისის შესაძლო სლოგანების შეფასების მიხედვით (რაოდენობრივი მონაცემები)

როგორც დიაგრამიდან ჩანს, გამოკითხულთა უმრავლესობას - 176 რესპონდენტს (85,8%) განსაკუთრებით მოსწონს ორი სლოგანი: “თბილისი - ქალაქი, სადაც ყველა შენი მეგობარია! / Tbilisi - Where Everyone is Your Friend!” და „თბილისი - მასპინძლობით ბედნიერი ქალაქი / Tbilisi – Happiness in Hospitality“. ამათგან, პირველ ადგილს 92 ხმით (45,5%) იკავებს სლოგანი - „თბილისი - მასპინძლობით ბედნიერი ქალაქი / Tbilisi – Happiness in Hospitality“. გამოკითხულთაგან 65-ს (31,7%) მიაჩნია, რომ თბილისს ყველაზე მეტად შეესაბამება სლოგანი „თბილისი - სიცოცხლე არის აქ! / Tbilisi – Life Is Here!“, 37 ადამიანისთვის (18%) მოსაწონია „თბილისი - ეწვიე წლის ნებისმიერ პერიოდში და იცოდე, რომ აქ დაგხვდება მზე! / Tbilisi - Visit Any Time of The Year and The Sun will Be Here!“, ხოლო 15-სთვის (7,3%) მისაღებია სლოგანი „თბილისი - 300 მზიანი დღე და ყველაზე მოდური ხალხი პოსტ-საბჭოთა კულტურაში / Tbilisi – It’s 300 Days of Sunshine and the Most Stylish People of the Post-Soviet Union Culture“.

როგორც უკვე აღინიშნა, რესპონდენტებს ჩვენ მივეცით თავისუფლება - თვითონ შეერჩიათ სლოგანი დედაქალაქისთვის. დაფიქსირდა ასეთი მოსაზრებები: „თბილისი - მრავალფეროვანი ქალაქი“, „თბილისი - ყველაზე ძველი და თანამედროვე“, „თბილისი - უნდა ნახო!“, „თბილისი - 1500 წლის ქალაქი“, „თბილისი - ქალაქი, რომელსაც უყვარხარ“, 1 რესპონდენტისთვის არც ერთი სლოგანი არ იყო მისაღები და არც თავისი მოსაზრება არ დაუფიქსირებია.

ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კითხვა, რომელიც დავუსვით რესპონდენტებს, იყო შემდეგი - „თქვენი აზრით, რა ტიპის ღონისძიებები უნდა მოეწყოს დედაქალაქში მეტი ტურისტის მოსაზიდად?“. ამ კითხვაზე პასუხის გაცემის დროს რესპონდენტებს შეეძლოთ აერჩიათ ჩამოთვლილთაგან 1-ზე მეტი პასუხი და დაეფიქსირებინათ თავიანთი იდეაც. შედეგები ასე გამოიყურება (იხ. დიაგრამა 3.2.13). როგორც დიაგრამიდან ჩანს, რესპონდენტთა 24,4%-ს მიაჩნია, რომ დედაქალაქში ტურისტების მოსაზიდად უნდა მოეწყოს თემატური გამოფენები, 24,4%-ის აზრით, უნდა ჩატარდეს კინო და ფოტო ფესტივალები, 20,5% სთვლის, რომ საჭიროა კონცერტების ჩატარება, 19,2%-ის აზრით, უნდა ჩატარდეს საერთაშორისო კონფერენციები, 11,8%-ის აზრით კი მოდის კვირეულების მოწყობა მნიშვნელოვანია. გარდა ამისა, დაფიქსირდა ასეთი პასუხები: „ყველანაირი გამოფენა, კვირეული, ფესტივალი, ყველაფერი, რამაც შეიძლება 71 დააინტერესოს უცხოელი, უნდა იყოს გამოყენებული ყურადღების მისაპყრობად“, „მხატვრების გამოფენები თბილისის თემატიკით“, „სპორტული ღონისძიებები“, „ივენთები“.

დიაგრამა 3.2.13 რესპონდენტების სტრუქტურა ქ. თბილისში ტურისტების მოსაზიდად მოსაწყობი ღონისძიებების ტიპების მიმართ გამოჩენილი დამოკიდებულების მიხედვით

ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის პოლიტიკა ითვალისწინებს საქართველოსა და მისი თითოეული ქალაქის რეკლამირებას საერთაშორისო ბაზრებზე, მეტი ტურისტის მოსაზიდად. საინტერესოა, როგორ აფასებს საზოგადოება ამ მიმართულებით საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მიერ განხორციელებულ ღონისძიებებს. რესპონდენტებმა 5-ბალიანი სკალით (1 ნიშნავდა - არაეფექტიანად, ხოლო 5 - ძალიან კარგად) შეაფასეს სახელმწიფო სტრუქტურის საქმიანობა (იხ. დიაგრამა 3.2.14).

დიაგრამა 3.2.14 რესპონდენტების სტრუქტურა სახელმწიფოს მიერ საერთაშორისო ტურისტულ ბაზრებზე ქ. თბილისის რეკლამის განხორციელების მიმართ გამოჩენილი დამოკიდებულების მიხედვით (5-ბალიანი სკალით შეფასება)

როგორც აღმოჩნდა, უმრავლესობამ (47,3%) ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მიერ გატარებული პოლიტიკა შეაფასა, როგორც საშუალო ანუ 3 ბალით, 31,2%-მა - 4 ბალით, 9,3%-მა კი - 5 ბალით. შესაბამისად, რესპონდენტთა აზრით, ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ უნდა გააძლიეროს თბილისის რეკლამირება საერთაშორისო ტურისტულ ბაზრებზე.

ჩვენი შეფასებით, დედაქალაქში ჯერ კიდევ ბევრი ადგილია ისეთი, რომელიც ტურიზმის მიზნით ჯერ კიდევ არ არის გამოყენებული. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ სწორი მარკეტინგული პოლიტიკის გატარებით არის შესაძლებელი ეს ადგილები მიმზიდველი გახდეს როგორც ქართველი, ისე უცხოელი ვიზიტორებისთვის. იმის გასარკვევად, თუ კიდევ რამდენი ადამიანი ფიქრობდა ასე, ანკეტაში დავსვით შეკითხვა - „ფიქრობთ თუ არა, რომ თბილისში ჯერ კიდევ ბევრი ადგილია ისეთი, რომელიც ტურიზმის მიზნით ჯერჯერობით არ არის გამოყენებული?“. პასუხები ასე განაწილდა (იხ. დიაგრამა 3.2.15):

PPPP

დიაგრამა 3.2.15 რესპონდენტების სტრუქტურა ქ. თბილისში ტურიზმის კუთხით ჯერ კიდევ გამოუყენებელი ან გამოყენებული ადგილების შესახებ არსებული მოსაზრებების მიხედვით

მიუხედავად იმისა, რომ რესპონდენტთა 39,5%-მა განაცხადა, რომ ასეთი ადგილები არ ახსენდება, გამოკითხულთა 27,4%-ის აზრით, ასეთი ადგილი თბილისში ბევრია. 20%-ს ასეთი რამდენიმე ადგილი ახსენდება, ხოლო 13,2%-ის აზრით, ასეთი ადგილები არ არის. მათი შეხედულებით, ტურისტისთვის მიმზიდველი და საინტერესო ყველა ადგილი სახელმწიფოს უკვე შესწავლილი, განვითარებული და რეკლამირებული აქვს.

ანკეტის შემდეგ კითხვაზე პასუხის გაცემით რესპონდენტებმა დააფიქსირეს თავიანთი მოსაზრებები ტურისტული მიზნით გამოსაყენებელ ადგილებზე. მათ შესაძლებლად ჩათვალეს ტურიზმის შემდგომი განვითარებისთვის შემდეგი ადგილების კეთილმოწყობა და განვითარება:

  • ლისის ტბის მიმდებარე ტერიტორიები, ლისის ტბის საბაგირო;

  • თბილისის ზღვა;

  • თბილისის ძველი უბნები;

  • თბილისის გარეუბნები;

  • მტკვარი და სანაპირო ზოლები;

  • კრწანისის ტყეპარკად წოდებული ტერიტორია;

  • მცხეთის მიმდებარე ტერიტორიები;

  • სადგურის მოედნის ტერიტორია;

  • მახათას მთა

აღნიშნული ადგილების ინფრასტრუქტურის მოწესრიგება და სწორი მარკეტინგული პოლიტიკა, გამოკითხულთა რწმენით, უზრუნველყოფს მომავალში ტურიზმის შემდგომ განვითარებას. შესაბამისად, ტურისტული მიზნით გამოსაყენებელ ადგილებს, სახელმწიფოს მხრიდან, უნდა მიექცეს სათანადო ყურადღება: მოხდეს მათი განახლება, მიმდებარე ტერიტორიის მოწესრიგება, ისტორიული შენობების აღდგენა, რეკრეაციული ადგილების განვითარება და ა.შ.

როგორც ჩვენ თბილისის ტურიზმის განვითარების პოტენციალზე მსჯელობისას აღვნიშნეთ, დედაქალაქს შოპინგ-ტურიზმის განვითარების დიდი პერსპექტივები გააჩნია კავკასიის რეგიონში. არსებობს რამდენიმე კრიტერიუმი, რომელსაც ქალაქი შოპინგის განსავითარებლად უნდა აკმაყოფილებდეს. ეს კრიტერიუმებია: საჰაერო და სახმელეთო გზით მიღწევადობა და გამარტივებული სავიზო რეჟიმი; მოწესრიგებული ინფრასტრუქტურა; ხელმისაწვდომი ფასები; უსაფრთხო ქალაქი; სუფთა ქალაქი; სავაჭრო ობიექტების მიმზიდველი ადგილმდებარეობით გამორჩეული ქალაქი; ქალაქი, რომელიც სთავაზობს სრულ ტურისტულ სერვისს (განთავსება, ტრანსპორტი, სანახაობები) ყველა სეგმენტს მათთვის მისაღებ ფასებში. ჩვენთვის მნიშვნელოვანი იყო იმის გარკვევა, თუ, რესპონდენტთა აზრით, ამ კრიტერიუმებს რამდენად აკმაყოფილებს თბილისი. გამოკითხვის შედეგები ასეთია: თბილისი მიმზიდველია საჰაერო და სახმელეთო გზით მიღწევადობის თვალსაზრისით და გამარტივებული სავიზო რეჟიმის გამო (42,9%). რესპონდენტთა შეფასებით, ფასებიც ხელმისაწვდომია (34,6%) და ეს არის ქალაქი, რომელიც სრულ ტურისტულ სერვისს სთავაზობს სხვადასხვა სეგმენტს (36,6%). აქედან შესაძლებელია დასკვნის გამოტანა, რომ შოპინგ-ტურიზმის განსავითარებლად, გამოკითხულთა აზრით, თბილისი ძირითად კრიტერიუმებს, გარკვეულ დონეზე, უკვე აკმაყოფილებს.

შოპინგ-ტურიზმის განვითარების პოტენციალის შესახებ მნიშვნელოვნად ჩავთვალეთ თითოეული რესპონდენტის მოსაზრების გარკვევა. გამომდინარე აქედან, პირდაპირ დავსვით ასეთი შეკითხვა: „ფიქრობთ თუ არა, რომ თბილისი რამდენიმე წელიწადში შეიძლება გახდეს „მოდის ცენტრი კავკასიაში“?“. ძირითადად, გამოიკვეთა პოზიციების თანხვედრა (იხ. დიაგრამა 3.2.16):

დიაგრამა 3.2.16 რესპონდენტების სტრუქტურა კავკასიაში ქ. თბილისის მოდის ცენტრად გახდომის პოტენციალის შეფასების მიხედვით

დიაგრამა გვიჩვენებს, რომ გამოკითხულ ადამიანთა უმეტესობამ (58%) შესაძლებლად მიიჩნია, სწორი მარკეტინგული პოლიტიკის გატარებით, თბილისი გახდეს „მოდის ცენტრი კავკასიაში“. 35%-მა აღნიშნულ კითხვაზე დააფიქსირა პასუხი „არ ვიცი“. შესაბამისად, თბილისში შოპინგ-ტურიზმის განვითარების პოტენციალს რესპონდენტები დადებითად აფასებენ. ის ფაქტი კი, რომ მხოლოდ 7%-ს არ სჯერა ამ პოტენციალის, ჩვენ კიდევ ერთხელ გვარწმუნებს სამაგისტრო შრომის მთავარი მიგნებების სისწორეში.

4 3.3. უცხოელი ტურისტების დამოკიდებულების ანალიზი თბილისის ტურიზმის ინდუსტრიის განვითარების პერსპექტივების შესახებ

▲back to top


3.3. უცხოელი ტურისტების დამოკიდებულების ანალიზი თბილისის ტურიზმის ინდუსტრიის განვითარების პერსპექტივების შესახებ

ჩვენ მიგვაჩნია, რომ ნაშრომის თემის სპეციფიკიდან გამომდინარე, საკმარისი არ არის მხოლოდ ქართველი რესპონდენტების მოსაზრებების გაგება. თბილისში არსებული პრობლემებისა და დედაქალაქის განვითარების პოტენციალის შესახებ საინტერესო პასუხები და შეხედულებები აქვთ უცხოელ ტურისტებს. აქედან გამომდინარე, პირადი ინტერვიუს სახით ჩავატარეთ მათი გამოკითხვა და სულ გამოიკითხა 55 უცხოელი ვიზიტორი. შედეგების ანალიზმა მნიშვნელოვანი დასკვნების გამოტანის საშუალება მოგვცა.

პირველ რიგში, ჩვენთვის მნიშვნელოვანი იყო ტურისტების პასუხები მათი ქ. თბილისში ჩამოსვლის მიზნების მიხედვით. კითხვაზე „კონკრეტულად, რა მიზნით ჩამოხვედით საქართველოში?“ გამოკითხულთა უმეტესობამ (25,7%) უპასუხა, რომ ჩამოვიდა დასასვენებლად/მეგობრების ან ნათესავების მოსანახულებლად, ხოლო 26,7%- მა მიზნებს შორის დაასახელა ესთეტიკური სიამოვნების მიღება: ბუნების იშვიათი პეიზაჟების ან ხელოვნების ნიმუშების უცხო სილამაზით ტკბობა; ასევე 21,9%-მა უპასუხა, რომ ჩამოსულია ისტორიული ადგილების მოსანახულებლად, 12,4% - გასართობად/შოპინგისთვის/კულტურულ ღონისძიებებზე დასასწრებად (იხ. დიაგრამა 1). როგორც ჩანს, გამოკითხულთა 12,4%-ში, ადგილის მარკეტინგის გააქტიურებით, არის შესაძლებლობა, რომ შოპინგ-ტურიზმის განვითარების დონე შემდგომ უფრო ამაღლდეს.

ჩვენ ვფიქრობდით, რომ ტურისტების თბილისში გაჩერების ხანგრძლივობა 2-3 დღეს არ აღემატებოდა, თუმცა გამოკითხვის შედეგების ანალიზმა სხვა რამ გვიჩვენა (იხ. დიაგრამა 2). როგორც დიაგრამიდან ჩანს, რესპონდენტთა 57,1 % თბილისში ხუთი ან მეტი დღით აპირებს დარჩენას. ვფიქრობთ, ამ პერიოდში შესაძლებელია მათთვის მრავალფეროვანი ტურისტული მარშრუტების შეთავაზება, მათ შორის შოპინგ-ტურების.

საინტერესოა, როგორია უცხოელი ტურისტების კმაყოფილების დონე თბილისის მასშტაბით შემოთავაზებული ტურისტული პროდუქტებით. თავისი კმაყოფილების დონე რესპონდენტებმა 5-ბალიანი სკალით (1 ნიშნავდა - სრულიად უკმაყოფილო, ხოლო 5 - ძალიან კმაყოფილი) შეაფასეს (იხ. დიაგრამა 3).

დიაგრამა 1. რესპონდენტების სტრუქტურა მათი ქ. თბილისში ჩამოსვლის მიზნების მიხედვით

დიაგრამა 2. რესპონდენტების სტრუქტურა ქ. თბილისში მათი დარჩენის დღეების რაოდენობის მიხედვით

დიაგრამა 3. რესპონდენტთა სტრუქტურა თბილისში შეთავაზებული ტურისტული პროდუქტებით კმაყოფილების დონის შეფასებისგან დამოკიდებულებით (5-ბალიანი სკალა) (რაოდენობრივი მონაცემები)

როგორც აღმოჩნდა, უმრავლესობა კმაყოფილია ან ძალიან კმაყოფილია თბილისში შეთავაზებული ტურისტული პროდუქტებით. შესაბამისად, გამოკითხულთა ასეთი პასუხები იძლევა იმის შესაძლებლობას, რომ გაკეთდეს დადებითი დასკვნა თბილისის ტურისტული პროდუქტების მიმზიდველობის შესახებ.

მოგზაურებისთვის, რა თქმა უნდა, ტურისტული პროდუქტების ხარისხისა და ფასის შესაბამისობას დიდი მნიშვნელობა აქვს. ანკეტაში დავსვით შემდეგი შეკითხვა: „თქვენი აზრით, შეესაბამება თუ არა ერთმანეთს თბილისში არსებული ტურისტული სერვისების ხარისხი და ფასები?“. პასუხები ასე გადანაწილდა (იხ. დიაგრამა 4).

როგორც აღმოჩნდა, 38,2%-ისთვის თბილისში ტურისტული სერვისების ფასები და ხარისხი ერთმანეთის შესაბამისია. 32,7%-მა უპასუხა, რომ ნაწილობრივ შეესაბამება, 21,8% -ს უჭირს კითხვაზე პასუხის გაცემა, ხოლო 7,3%-მა დააფიქსირა პასუხი - არ შეესაბამება. აღნიშნული შედეგები ცხადჰყოფს, რომ ასეთი მოსაზრებების პირობებში, დედაქალაქს ტურიზმის სახეების განვითარების უფრო მეტი შესაძლებლობები აქვს

.

დიაგრამა 4. რესპონდენტების სტრუქტურა ქ. თბილისში ტურისტული სერვისების ხარისხისა და ფასების შესაბამისობის შესახებ არსებული მოსაზრებების მიხედვით

მიგვაჩნია, რომ ტურიზმის სფეროში საქართველოსა და, მათ შორის, თბილისში, ჯერ კიდევ ბევრი საკითხია მოსაგვარებელი. რესპონდენტებს ჩვენ მივეცით ჩამონათვალი რიგი პრობლემებისა, რომელიც, ჩვენი აზრით, თბილისში დღეს არსებობს. კითხვაზე - „ყველაზე მეტად რა იწვევს თქვენს უკმაყოფილებას თბილისში?“ რესპონდენტების პასუხები ასე გადანაწილდა (იხ. დიაგრამა 5):

დიაგრამა 5. რესპონდენტების სტრუქტურა ქ. თბილისში უკმაყოფილების გამომწვევი მიზეზების მიხედვით

როგორც დიაგრამიდან ჩანს, გამოკითხულთა უმეტესობისთვის უკმაყოფილების გამომწვევი მიზეზი, ხშირად, ხდება საგზაო მოძრაობასთან დაკავშირებული პრობლემები (14,5%) და საზოგადოებრივი ტუალეტების მოუწესრიგებლობა/არარსებობა (14,5%). გარდა ამისა, სხვა ბევრი პრობლემაც არსებობს. აქედან დასკვნა, რომ პრობლემების ჩამონათვალი დიდია, ის ყურადღების მიქცევას საჭიროებს, რათა მომავალში დედაქალაქს არ ჰყავდეს ბევრი უკმაყოფილო ტურისტი.

არსებობს რამდენიმე კრიტერიუმი, რომელსაც ქალაქი შოპინგ-ტურიზმის განსავითარებლად უნდა აკმაყოფილებდეს. ჩვენთვის მნიშვნელოვანი იყო იმის გარკვევა, თუ, რესპონდენტთა აზრით, ამ კრიტერიუმებს რამდენად აკმაყოფილებს თბილისი. გამოკითხვის შედეგები ასეთია (იხ. დიაგრამა 6):

დიაგრამა 6. რესპონდენტების სტრუქტურა ქ. თბილისის შესახებ არსებული მოსაზრებების მიხედვით

როგორც გამოკითხვის შედეგების ანალიზიდან გაირკვა, თბილისი მიმზიდველია საჰაერო და სახმელეთო გზით მიღწევადობის თვალსაზრისით და გამარტივებული სავიზო რეჟიმის გამო (21,5%). რესპონდენტთა შეფასებით, ფასებიც ხელმისაწვდომია (16,8%) და ეს არის ქალაქი, რომელიც სრულ ტურისტულ სერვისს სთავაზობს სხვადასხვა სეგმენტს (18,7%). ასევე, გამოკითხულთა 20,6%-სთვის თბილისი არის უსაფრთხო ქალაქი. აქედან შესაძლებელია დასკვნის გამოტანა, რომ შოპინგ-ტურიზმის განსავითარებლად, რესპონდენტთა აზრით, თბილისი ძირითად კრიტერიუმებს, გარკვეულ დონეზე უკვე აკმაყოფილებს.

მომდევნო კითხვაც შეეხებოდა შოპინგ-ტურიზმს. კითხვაზე - „არის თუ არა მიმზიდველი თქვენთვის თბილისი შოპინგისთვის?“ გამოკითხული ტურისტების პასუხები შემდეგნაირად განაწილდა (იხ. დიაგრამა 7):

დიაგრამა 7. რესპონდენტების სტრუქტურა ქ. თბილისის შოპინგის კუთხით მიმზიდველობის შესახებ არსებული დამოკიდებულების მიხედვით

დიაგრამიდან გაირკვა, რომ 37,3%-სთვის ქალაქი შოპინგისთვის ნაწილობრივ მიმზიდველია, 37,3%-სთვის - მიმზიდველია, ხოლო 25,5%-მა დააფიქსირა პასუხი, რომ შოპინგისთვის თბილისი მისთვის არ არის მიმზიდველი ქალაქი. ამრიგად, ჩვენ ვთვლით, რომ ვინაიდან რესპონდენტთა უმეტესი ნაწილისთვის თბილისი შოპინგ- ტურიზმისთვის შეიძლება იყოს მიმზიდველი, ამ მიმართულებით მარკეტინგული ღონისძიებების გააქტიურება მომავალში შედეგს გამოიღებს.

რაც შეეხება იმ მიზეზებს, თუ რით არის მიმზიდველი თბილისში შოპინგი, შედეგები ასე განაწილდა (იხ. დიაგრამა 8). მონაცემების ანალიზიდან გაირკვა, რომ ერთ- ერთი მთავარი მიზეზია დაბალი ფასები (29,5%). გარდა ამისა, რესპონდენტებისთვის დედაქალაქში შოპინგი მიმზიდველია შემდეგი მიზეზების გამო: ქართული ბრენდები პრესტიჟულია (15,9%) და პროდუქციის ხარისხი მაღალია (20,5%). გამოკითხულთა მხოლოდ მცირე ნაწილი (9,1%) მიიჩნევს, რომ სავაჭრო ცენტრებსა და ცნობილი დიზაინერების მაღაზიებს მოხერხებული მდებარეობა აქვთ. ჩვენ ვთვლით, რომ თუ თბილისში დიდი სავაჭრო დაწესებულებები და ცნობილი დიზაინერების მაღაზიები ერთ სივრცეში ან ერთმანეთთან ახლოს იქნება თავმოყრილი, ეს შოპინგ-ტურიზმის განვითარებას კიდევ უფრო შეუწყობს ხელს.

თბილისში შოპინგ-ტურიზმის განვითარების პოტენციალის შესახებ მნიშვნელოვნად ჩავთვალეთ უცხოელი ტურისტების მოსაზრების გარკვევა. გამომდინარე აქედან, პირდაპირ დავსვით ასეთი შეკითხვა: „ფიქრობთ თუ არა, რომ თბილისი რამდენიმე წელიწადში შეიძლება გახდეს „მოდის ცენტრი კავკასიაში“?“ (იხ. დიაგრამა 9).

დიაგრამა 8. რესპონდენტების დაჯგუფება ქ. თბილისში შოპინგის მიმზიდველობის მიზეზების მიხედვით

დიაგრამა 9. რესპონდენტების სტრუქტურა კავკასიაში თბილისის მოდის ცენტრად გახდომის პოტენციალის შეფასების მიხედვით (რაოდენობრივი მონაცემები)

როგორც დიაგრამიდან ჩანს, რესპონდენტებს არ აქვთ ნათლად გამოხატული პოზიცია კავკასიაში თბილისის მოდის ცენტრად გახდომის პოტენციალის შეფასებასთან დაკავშირებით. გამოკითხულთაგან 38,1% მიიჩნევს, რომ შესაბამისი ღონისძიებების გატარებით და სწორი მარკეტინგული კომუნიკაციებით, თბილისს ამის პოტენციალი ნამდვილად გააჩნია, 58,1%-მა დააფიქსირა პასუხი „არ ვიცი“ და მხოლოდ ერთი გამოკითხული ადამიანი სთვლის, რომ დედაქალაქს ეს პოტენციალი არ გააჩნია. აქედან დასკვნა, რომ გამოკითხული ქართველი მომხმარებლების გარდა, თბილისში შოპინგ- ტურიზმის განვითარების პოტენციალს უცხოელი რესპონდენტებიც დადებითად აფასებენ. ეს ფაქტი ჩვენ კიდევ ერთხელ გვარწმუნებს სამაგისტრო შრომის მთავარი მიგნებების სისწორეში.

გარდა ამისა, ჩვენთვის საინტერესო იყო, თუ რომელი სლოგანები იქნებოდა, ტურისტების აზრით, ყველაზე შესაფერისი თბილისისთვის. გამოკითხულთა შეხედულებები ასეთია (იხ. დიაგრამა 10). როგორც დიაგრამიდან ჩანს, გამოკითხულთა უმრავლესობას - 23,7%-ს განსაკუთრებით მოსწონს სლოგანი: „თბილისი - მასპინძლობით ბედნიერი ქალაქი / Tbilisi – Happiness in Hospitality“, 22,4%-ს - “თბილისი მოსწონს შემდეგი სლოგანი: „თბილისი - ეწვიე წლის ნებისმიერ პერიოდში და იცოდე, რომ აქ დაგხვდება მზე! / Tbilisi - Visit Any Time of The Year and The Sun will Be Here!“, 22,4%-ს - „თბილისი - სიცოცხლე არის აქ! / Tbilisi – Life Is Here!”, ხოლო 10,5%-ს - „თბილისი - 300 მზიანი დღე და ყველაზე მოდური ხალხი პოსტ-საბჭოთა კულტურაში/Tbilisi – It’s 300 Days of Sunshine and the Most Stylish People of the Post-Soviet Union Culture“.

დიაგრამა 10. რესპონდენტების დაჯგუფება თბილისის შესაძლო სლოგანების შეფასების მიხედვით

ამრიგად, უცხოელი ტურისტების გამოკითხვის შედეგების ანალიზზე დაყრდნობით, შეიძლება გაკეთდეს დასკვნა, რომ ბევრ საკითხში მათი და ქართველი რესპონდენტების მოსაზრებები ერთმანეთთან გარკვეულ თანხვედრაშია. ხოლო, ადგილის მარკეტინგის გამოყენებითა და ტურიზმის შემდგომი განვითარების თვალსაზრისით, პერსპექტივები ნამდვილად რეალურია.

5 დასკვნები და რეკომენდაციები

▲back to top


დასკვნები და რეკომენდაციები

ტურიზმის ინდუსტრიაში ადგილის მარკეტინგის თავისებურებების თეორიული და პრაქტიკული მასალების შესწავლამ და თბილისის ტურიზმის პოტენციალის მიმართ მოსახლეობის დამოკიდებულების მარკეტინგულმა კვლევამ შესაძლებელი გახადა გაგვეკეთებინა შემდეგი დასკვნები:

  • მსოფლიოში ტურიზმის ინდუსტრიამ ტრანსფორმაცია განიცადა, რაც განაპირობა ტექნოლოგიურმა სიახლეებმა.

  • მსოფლიოში საერთაშორისო და შიდა მოგზაურთა რაოდენობა ყოველწლიურად იზრდება, რაც ზრდის დარგში კონკურენციას. ამის გამო მოთხოვნები ტურისტული პროდუქტის ხარისხის მიმართ სულ უფრო იზრდება.

  • გამოკითხულ ქართველ მომხმარებელთა უმეტესობამ (58,5%) უპასუხა, რომ თბილისში ტურიზმის განვითარების დონეს აფასებს საშუალოდ, ხოლო 26,8%-მა ტურიზმის განვითარების დონე შეაფასა, როგორც მაღალი. ეს მონაცემები, ვფიქრობთ, რეალური მდგომარეობის შესაბამისია და შეიძლება დავასკვნათ, რომ თბილისში ტურიზმის ინდუსტრია კარგი ტემპებით ვითარდება. ეს ზრდა, მოსალოდნელია, რომ მომავალშიც გაგრძელდება.

  • დღეს მიზნობრივი სეგმენტისთვის ინფორმაციის მიწოდება არ არის რთული. მიუხედავად ამისა, ქართველ რესპონდენტთა მხოლოდ 24%-მა უპასუხა, რომ ფლობს ინფორმაციას ქ. თბილისში არსებული ტურიზმის საინფორმაციო ცენტრების მდებარეობისა და მათი საქმიანობის შესახებ. ეს ამ სამსახურის მუშაობის დაბალი დონის მაჩვენებლია, მარკეტინგული კუთხით. შეიძლება დავასკვნათ, ეს რესურსი არასათანადოდ არის გამოყენებული და საჭიროების შემთხვევაში ვერ უზრუნველყოფს ტურისტებს მათთვის საჭირო ინფორმაციით. ამასთან, რესპოდენტების აბსოლუტური უმრავლესობა (89,7%) ინფორმაციას ტურისტული ობიექტების შესახებ იღებს ინტერნეტით და მხოლოდ 0,5%-მა (1 რესპონდენტი) დააფიქსირა პასუხებში ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია.

  • შიდა ტურიზმი ქვეყნის ეკონომიკის განვითარებისთვის არანაკლებ მნიშვნელოვანია. ქართველ რესპონდენტთა უმეტესი ნაწილი (61,5%) სთვლის, რომ 86 თბილისში ყველა საინტერესო და მიმზიდევლი ადგილი ჯერჯერობით არ უნახავს. შეიძლება ეს სხვადასხვა ობიექტური მიზეზით იყოს განპირობებული. თუმცა, ერთი დასკვნისკენ მაინც მიგვითითებს: შიდა ტურიზმი დედაქალაქში არ არის აქტიური ან, შესაძლოა, არსებული რეკლამები ტურისტული ადგილების შესახებ არაეფექტურია. ამასთან, სახელმწიფო, ჩვენი აზრით, სახელმწიფო სათანადოდ არ ახალისებს შიდა ტურიზმის განვითარებას.

  • როგორც უკვე აღვნიშნეთ, თბილისში დღეს ტურიზმის რამდენიმე სახის კიდევ უფრო მეტად განვითარების პოტენციალი არსებობს, რაც ჩატარებულმა გამოკითხვამაც დაადასტურა. ქართველ რესპონდნეტთა 81,5%-ის აზრით, თბილისში ყველაზე ხელსაყრელი იქნება კულტურული ტურიზმის განვითარება, მეორე ადგილზე მოდის ღვინის ტურიზმი (58,5%) და ა.შ. მიღებული შედეგების საფუძველზე, შეიძლება დავასკვნათ, რომ ტურიზმის ის სახეები, რომლის განვითარებაც ჩვენ მიერ იყო შემოთავაზებული, მხარდაჭერილია რესპონდენტების მხრიდანაც. ისინიც ასევე მიიჩნევენ, რომ საქმიანი, რელიგიური, დასვენების, გასტრონომიული და სპა-ტურიზმის მეტად განვითარების პოტენციალი დედაქალაქში არსებობს. ხოლო შოპინგ-ტურიზმის განვითარებას ემხრობა 20%, რაც, ჩვენი აზრით, არ არის ცუდი მაჩვენებელი.

  • თბილისში არსებული ტურისტული ინფრასტრუქტურა დადებითად მხოლოდ ქართველ რესპონდნეტთა 40%-მა შეაფასა. ეს მოსალოდნელი იყო, რადგან მომსახურების სფერო განვითარების საწყის ეტაპზეა და ამიტომაც ჯერ კიდევ ბევრი საკითხი დასახვეწია. ტურისტებისთვის შეთავაზებული მომსახურების დონე, მაღალ დონეზე შეაფასა მხოლოდ რესპონდენტთა 16,6%-მა; ტურიზმის სფეროში დასაქმებული პერსონალის კვალიფიციურობის შესახებ დასმულ კითხვაზე გამოკითხულთა 50,2%-ს უჭირს კითხვაზე პასუხის გაცემა, 25,6% მათ მიიჩნევს კვალიფიცირებულად, ხოლო 24,1% - არაკვალიფიცირებულად. აქედან გამომდინარე, აღნიშნულ სფეროებში მდგომარეობა გამოსასწორებელია.

  • მიუხედავად იმისა, რომ თბილისი ტურისტებისთვის ფასების მიხედვით საკმაოდ ხელმისაწვდომ ქალაქად ითვლება, მიწოდებული ტურისტული სერვისების ხარისხი და ფასები, ხშირ შემთხვევაში, არ არის შესაბამისი. 87

  • ქართველ რესპონდნეტთა 72,8% მიიჩნევს თბილისს, როგორც ერთ-ერთ წამყვან ტურისტულ ქალაქს კავკასიაში. რესპონდენტთა უმრავლესობის მოსაზრება ერთმანეთს დაემთხვა თბილისის ევროპაში ტურისტულ ქალაქად გადაქცევის შესაძლებლობის შეფასებაშიც: გამოკითხულთა 82,4% მიიჩნევს, რომ თბილისის პოტენციალი, იყოს ევროპაში მიმზიდველი და ერთ-ერთი წამყვანი ტურისტული ქალაქი, რეალურია. გამომდინარე აქედან, შეიძლება დავასკვნათ, რომ ქართველი მომხმარებლების უმეტესობა დადებითად აღიქვამს დღევანდელ ტურისტულ გარემოს, აგრეთვე თბილისის პრესტიჟსა და პოტენციალს საერთაშორისო ასპარეზზე.

  • ქართველ რესპონდნეტთა გამოკითხვის შედეგად დადგინდა, რომ რესპონდენტთა ნაწილს მნიშვნელოვნად მიაჩნია თბილისის სლოგანის შექმნა. მათ უმრავლესობას (85,8%) განსაკუთრებით მოსწონს ორი სლოგანი: “თბილისი - ქალაქი, სადაც ყველა შენი მეგობარია! / Tbilisi - Where Everyone is Your Friend!” და „თბილისი - მასპინძლობით ბედნიერი ქალაქი / Tbilisi – Happiness in Hospitality“. რესპონდენტთა ამ არჩევანმა კიდევ ერთხელ დაადასტურა ქართველების სტუმართმოყვარე ბუნება.

  • ქართველ რესპონდნეტთა უმრავლესობა - 47,3% ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მიერ განხორციელებულ სარეკლამო პოლიტიკა, თბილისის ცნობადობის გასაზრდელად, შეაფასა, როგორც საშუალო ანუ 3 ბალით, 31,2%-მა - 4 ბალით, 9,3%-მა კი - 5 ბალით. შეიძლება მივიჩნიოთ, რომ საჭიროა აღნიშნული სახელმწიფო სტრუქტურის გააქტიურება სარეკლამო ღონისძიებების განხორციელების მიმართულებით.

  • ჩვენი აზრით, თბილისში ჯერ კიდევ ბევრი ადგილია ისეთი, რომელიც ტურიზმის მიზნით ჯერჯერობით არის გამოყენებული. მათ შორისაა: ლისის ტბის მიმდებარე ტერიტორიები; თბილისის ზღვა; თბილისის გარეუბნები; მტკვარი და სანაპირო ზოლი და სხვ.

  • შოპინგ-ტურიზმის განვითარებისთვის საჭირო კრიტერიუმებს თბილისი, მართალია, სრულად არა, მაგრამ გარკვეულ დონეზე მაინც აკმაყოფილებს.

  • თბილისში შოპინგ-ტურიზმის განვითარების პოტენციალს რესპონდენტები დადებითად აფასებენ. ძირითადად, გამოიკვეთა პოზიციების თანხვედრა. გამოკითხულ ქართველ რესპონდნეტთა უმეტესმა ნაწილმა - 58% შესაძლებლად მიიჩნია, რომ 88 თბილისი გახდეს „მოდის ცენტრი კავკასიაში“. ამისათვის საჭიროა სწორი მარკეტინგული პოლიტიკის განხორციელება. გამოკითხულთა მხოლოდ 7%-ს არ სჯერა, რომ ეს არის შესაძლებელი.

გაკეთებული დასკვნების საფუძველზე გამოიკვეთა შემდეგი ღონისძიებების გატარების აუცილებლობა:

1. თანამედროვე მარკეტინგის ყველა ძირითადი დებულება შეიძლება სრულად გამოვიყენოთ ტურიზმშიც. ამიტომ, თბილისის ტურისტული ინდუსტრიის განვითარების დონის ზრდა სწორედ მარკეტინგის დახმარებით უნდა მოხდეს.

2. პირველ რიგში, უნდა მოწესრიგდეს ინფრასტრუქტურა, რაც ტურიზმის განვითარებისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია.

3. საჭიროა ტურიზმისთვის ჯერჯერობით გამოუყენებული ადგილების ტურისტული პოტენციალის გამოყენება როგორც თბილისში, ისე მის მიმდებარე ტერიტორიებზე.

4. სახელმწიფოს მარკეტინგული სტრატეგია ტურიზმის სფეროში მიმართული უნდა იყოს იქითკენ, რომ ხელი შეუწყოს ეროვნული ტურისტული პროდუქტის შემდგომ განვითარებას და წინ წაწევას მსოფლიო ბაზარზე. ადგილის მარკეტინგის განვითარებაში, ჩვენი აზრით, დიდი როლი უნდა შეასრულოს რეკლამამ და საზოგადოებასთან ურთიერთობის სისტემამ. ეს უნდა განხორციელდეს სატელევიზიო რგოლებით, საინფორმაციო ტურებით და ა.შ.

5. თბილისის იმიჯის ჩამოსაყალიბებლად, ჩვენი აზრით, უნდა შეიქმნას თბილისის ახალი სლოგანი. ჩატარებული მარკეტინგული კვლევის საფუძველზე, ჩვენ ასეთ სლოგანად ვთვლით: „თბილისი - ქალაქი, სადაც ყველა შენი მეგობარია! / Tbilisi - Where Everyone is Your Friend!” და „თბილისი - მასპინძლობით ბედნიერი ქალაქი / Tbilisi – Happiness in Hospitality“.

6. თბილისის ტურისტული პოტენციალის განვითარება უნდა განხორციელდეს გლობალური ტურისტული ბაზრის შესწავლის შედეგების გათვალისწინებით და შემდგომ შეირჩეს მეთოდები, თბილისის ტურისტული პოტენციალის გამოყენებისთვის. ეს, პირველ რიგში, შეეხება შოპინგ-ტურიზმის განვითარებას საქართველოს დედაქალაქში.

7. თანამედროვე მსოფლიო პრაქტიკის შესწავლამ გვიჩვენა, რომ სასურველია, საზღვარგარეთის ქვეყნებში (მხედველობაში გვაქვს, ძირითადად, კავკასიის რეგიონის ქვეყნები) შეიქმნას ტურისტული წარმომადგენლობები, რომლებშიც იმუშავებენ ტურისტების მოზიდვაზე. ჩვენი აზრით, აღნიშნული ორგანიზაციის ხარჯები უნდა დაიფაროს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ბიუჯეტიდან.

8. თბილისში უნდა წახალისდეს შიდა ტურიზმის განვითარება. 9. განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს კულტურული, გასტრონომიული, საქმიანი, რელიგიური, ღვინის ტურიზმის, ასევე სპა და შოპინგ-ტურიზმის განვითარების სტრატეგიების შემუშავებას.

10. სახელმწიფოს მხრიდან, შოპინგ-ტურიზმი თბილისის სტრატეგიის პრიორიტეტულ ელემენტად უნდა იყოს აღიარებული. წარმატების მისაღწევად, შეთავაზებები უნდა მოერგოს როგორც შიდა, ისე გარე ბაზრების მოთხოვნილებებს.

11. თბილისში შოპინგ-ტურიზმის განვითარებისთვის ყურადღება უნდა მიექცეს შემდეგ ფაქტორებს: კომერციული შეთავაზებების ექსკლუზიურობა და უნიკალურობა, ფასები, უსაფრთხოება, სისუფთავე, ფულადი გაცვლითი კურსი, საკმარისი რაოდენობის განთავსების, კვებისა და გასართობი ობიექტების არსებობა ქალაქში, მაღაზიების გახსნის/დაკეტვის საათები და პერსონალის უცხო ენაზე კომუნიკაციის უნარები.

12. თბილისმა შოპინგ-ტურისტებს უნდა შესთავაზოს რამდენიმე ისეთი აქტივობა, რომელიც გააძლიერებს მის შეთავაზებას და ხაზს გაუსვამს განმასხვავებელ ასპექტებს, როგორიცაა, მაგალითად, ქართული კულტურა, ცხოვრების წესი, ღვინო და გასტრონომია. ან, თუნდაც, თბილისის თბილი კლიმატი და მზიანი დღეები. ეს ის მთავარი ელემენტებია, რომელიც განსაკუთრებით მაღალგადახდისუნარიან ტურისტებს იზიდავს.

13. „მოდის ცენტრი კავკასიაში“ - ასეთი პოზიციონირება არ უნდა ნიშნავდეს ტურისტების მხოლოდ კავკასიიდან მოზიდვას. შოპინგ-ტურიზმისთვის მიზნობრივი ბაზრები უნდა მოიძებნოს ევროპაში, აზიასა და სხვა რეგიონებშიც, საიდანაც საქართველოს ყოველწლიურად ბევრი ვიზიტორი ჰყავს.

14. მოდის კვირეულებისა და სხვა ღონისძიებების დახმარებით უნდა მოხდეს ქართველი დიზაინერების ცნობადობის ზრდა საერთაშორისო დონეზე. ამასთან, მნიშვნელოვანია ის ფაქტიც, რომ ძვირადღირებული საერთაშორისო ბრენდები და ლოკალური შეთავაზებები თავსებადია ერთმანეთთან. უფრო მეტიც, მათი კომბინაცია ზრდის შოპინგ-ტურიზმის დანიშნულების ადგილის ღირებულებას.

15. ქართველი დიზაინერების მაღაზიები თავმოყრილი უნდა იყოს, ძირითადად, ერთ ტერიტორიაზე, მაგალითად, ქალაქის ტურისტულ ნაწილში და გარეუბანში (სპეციალურად გამოყოფილ სავაჭრო ზონაში).

16. ტურიზმის საინფორმაციო ცენტრების თანამშრომლებმა აქტიურად უნდა იმუშავონ შოპინგ-ტურიზმის პრომოუშენისთვის და თვითონ შესთავაზონ ტურისტებს შოპინგისთვის მიმზიდველი ადგილები თბილისში.

17. დაბოლოს, მიზნების მისაღწევად ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ უნდა ითანამშრომლოს საცალო სავაჭრო ობიექტებთან და, ასევე, სატრანსპორტო, განთავსებისა და ტურიზმის სხვა სექტორის წარმომადგენლებთან. მათი კოლაბორაცია ხელს შეუწყობს ღონისძიებების ეფექტიანად განხორციელებას.

ზოგადად კი, უმთავრესი პრობლემის მოსაგვარებლად და მომსახურების ხარისხის ასამაღლებლად, აუცილებელია თანამედროვე მეცნიერულ-მეთოდოლოგიური მხარდაჭერითა და ახალი საგანმანათლებლო პროგრამების საფუძველზე კადრების მომზადება/გადამზადება. ტურისტულ ობიექტებზე მომსახურე პერსონალის დატრეინინგება ინფორმაციული და სერვისპლიუსის განხრით.

ამრიგად, ამ კონცეფციების განხორციელება ხელს შეუწყობს თბილისის ინფრასტრუქტურის განვითარებას, საშუალებას მისცემს მას, შეინარჩუნოს და ეფექტიანად გამოიყენოს ღირებული ტურისტული რესურსები, გააუმჯობესოს მომსახურება და გახდეს გამორჩეული, მიმზიდველი და კონკურენტუნარიანი როგორც შიდა, ასევე საერთაშორისო ბაზარზე.

6 გამოყენებული ლიტერატურა

▲back to top


 

გამოყენებული ლიტერატურა

1. ბარათაშვილი ე., გიგაური ნ., ტურიზმის მარკეტინგი და მისი თავისებურებები, ტურიზმი: ეკონომიკა და ბიზნესი. I საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი-ტრაპიზონი 2010, გვ.344-349.

2. ბახტაძე ე., ადგილის მარკეტინგი, როგორც ტურიზმის მარკეტინგის თანამედროვე თეორია, ტურიზმი: ეკონომიკა და ბიზნესი, II საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი 2011, გვ.311-313.

3. ბახტაძე ე., ადგილის მარკეტინგი, როგორც ინვესტიციების მოზიდვის ინსტრუმენტი, ინოვაციები ტურიზმში: ეკონომიკა და ბიზნესი, IV საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი-ტრაპიზონი 2013, გვ.406-410.

4. თეთვაძე რ., ტერიტორიული მარკეტინგი და მომხმარებელთა ქცევა საქართველოს მაგალითზე, დოქტორის აკადემიური ხარისხის მოსაპოვებლად წარდგენილი დისერტაციის ავტორეფერატი, თბილისი 2016. https://core.ac.uk/download/pdf/78231468.pdf

5. თოდუა ნ., მღებრიშვილი ბ., მარკეტინგის საფუძვლები, თბილისი 2009.

6. თოდუა ნ., უროტაძე ე., საქართველოს ტურისტულ ბაზარზე მომხმარებელთა მოტივაციის ცვლილების მარკეტინგული კვლევა, ინოვაციები ტურიზმში: ეკონომიკა და ბიზნესი, IV საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი-ტრაპიზონი 2013, გვ.378-385.

7. თოდუა ნ., უროტაძე ე., საქართველოს ზამთრის ტურიზმის ბაზრის მარკეტინგული კვლევა, ტურიზმი: ეკონომიკა და ბიზნესი, II საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი 2011, გვ.343-349.

8. თორდია გ., შოპინგ-ტურიზმი: გამოცდილება და განვითარების თავისებურებები, საერთაშორისო სამეცნიერო ჟურნალი „ინტელექტი“, თბილისი 2015. http://www.academia.edu/26053295/%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98%E1 %83%9C%E1%83%92-Shopping-tourism_experience_and_perspectives

9. მღებრიშვილი ბ., ადგილის მარკეტინგი და ტურისტული რეგიონის იმიჯის ფორმირება, ინოვაციები ტურიზმში: ეკონომიკა და ბიზნესი, IV საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი-ტრაპიზონი 2013, გვ.393-396.

10. მღებრიშვილი ბ., მარკეტინგული შეთავაზება ტურიზმში, მარკეტინგის აქტუალური თეორიული და პრაქტიკული საკითხები, თბილისი 2012.

11. მღებრიშვილი ბ., ტურიზმის მარკეტინგის პრინციპები, მარკეტინგის აქტუალური თეორიული და პრაქტიკული საკითხები, თბილისი 2012.

12. ქარქაშაძე ნ., ტურიზმის განვითარების მარკეტინგული სტრატეგიები და მისი მნიშვნელობა იმერეთის რეგიონისათვის, ტურიზმი: ეკონომიკა და ბიზნესი, II საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი 2011, გვ.359-363.

13. შონია ნ., ტურისტული მარკეტინგის არსი და როლი ქვეყნის ეკონომიკის განვითარებაში, ტურიზმი: ეკონომიკა და ბიზნესი. I საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი-ტრაპიზონი 2010, გვ.441-445.

14. ჩიხლაძე ნ., იმერეთის რეგიონის, როგორც ბრენდის ფორმირების საკითხისათვის, ტურიზმი: ეკონომიკა და ბიზნესი, II საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი 2011, გვ.370-374.

15. ხახუტაშვილი ე., პიარ-ინოვაციები ტურიზმის სფეროში, ტურიზმი: ეკონომიკა დაბიზნესი. I საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი-ტრაპიზონი 2010, გვ.649-651.

16. ხმალაძე კ., რეგიონის საინტვესტიციო პოლიტიკა და ტურიზმის განვითარება, ტურიზმი: ეკონომიკა და ბიზნესი, II საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის მასალები, ბათუმი 2011, გვ.294-298.

17. Seppo K Rainisto, Success factors of place marketing: a study of place marketing practices in Northern Europe and the United States, 2003. https://aaltodoc.aalto.fi/bitstream/handle/123456789/2106/isbn9512266849.pdf?sequence=1&isAllowed=y

18. Goeldner Ch., Ritchie B., Tourism Principles, Practices, Philosophies/12th ed. 2012.

19. Middleton V., Fyall A., Morgan M., with contributes from Ranchod A., Marketing in Travel and Tourism, 4th ed. 2009.

20. Veal A.J. Research Methods for Leisure & Tourism/A practical guide, 4th ed. 2011.

21. Арженовский И.В. Маркетинг регионов, М., 2011. http://tourlib.net/books_tourism/melnikova6.htm

22. Джанджугазова Е.А. Маркетинг туристских территорий, М., 2006. http://tourlib.net/books_tourism/melnikova6.htm

23. Котлер Ф., Кристер А., Ирвинг Р., Дональд Х., Маркетинг мест. Привлечение инвестиций, предприятий, жителей и туристов в города, коммуны... Стокгольмская школа экономики в Санкт-Петербурге, 2005. https://www.ozon.ru/context/detail/id/2411359/

24. Панкрухин А.П. Маркетинг региона//Гильдия маркетологов России. http://www.marketologi.ru/lib/terr/terr3-1.html.

25. Российская академия государственной службы при Президенте Российской Федерации, кафедра экономики и финансов, курсовой проект по дисциплине: Маркетинговые адаптационные стратегии развития региона. „Маркетинг

7 დანართები

▲back to top


დანართი №1

ქართველი მომხმარებლის გამოკითხვის ანკეტა

 

ძვირფასო რესპონდენტო!

 

ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მარკეტინგის კათედრა დაინტერესებულია ტურიზმის ინდუსტრიაში ადგილის მარკეტინგის თავისებურებების შესწავლით. გთხოვთ, დაგვეხმაროთ ამ საქმეში და უპასუხოთ კითხვებს. შეგროვებული ინფორმაცია გამოყენებული იქნება მხოლოდ აკადემიური მიზნებისთვის.

წინასწარ გიხდით მადლობას დახმარებისთვის

 

შევსების ინსტრუქცია: გთხოვთ, სასურველი პასუხის გასწვრივ გააფერადოთ გრაფა ან საჭიროების შემთხვევაში, ჩაწეროთ თქვენი პასუხი.

* ნიშნით მითითებული ველის შევსება აუცილებელია

 

ანკეტის შევსების თარიღი *

-----------------------------------

 

A ბლოკი: ქ. თბილისში ადგილის მარკეტინგის განვითარების შესახებ ინფორმირებულობა

A1. როგორ შეაფასებთ ქ. თბილისში ტურიზმის განვითარების დონეს?

o ძალიან მაღალი

o მაღალი

o საშუალო

o დაბალი

o ძალიან დაბალი

o მიჭირს პასუხის გაცემა

 

A2. გსმენიათ თუ არა ეკონომიკის სამინისტროს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციისა და მისი საქმიანობის შესახებ? *

o დიახ

o არა

o ნაწილობრივ

 

A3. ფლობთ თუ არა ინფორმაციას თბილისში არსებული ტურიზმის საინფორმაციო ცენტრების მდებარეობისა და მათი საქმიანობის შესახებ?

o დიახ

o არა

o ნაწილობრივ

 

A4. საიდან იღებთ ინფორმაციას ქ. თბილისში არსებული ტურისტული ორგანიზაციების/კომპანიების, სასტუმროების, რესტორნების შესახებ?

(დასაშვებია 1-ზე მეტი პასუხი)

o ინტერნეტიდან

o კატალოგებიდან

o ტურისტული გამოფენებიდან

o მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებიდან

o ოჯახის წევრებისგან

o სხვა ________________________________________________________________

 

A5. ყველაზე ხშირად, ჩამოთვლილთაგან რის რეკლამას ხვდებით ქალაქში?

(დასაშვებია 1-ზე მეტი პასუხი)

o ტურისტული ადგილების/ღირსშესანიშნაობების

o ტურისტული ორგანიზაციების/კომპანიების

o სასტუმროების

o რესტორნების

o კაფეების

o სხვა ________________

 

A6. ითვალისწინებთ თუ არა ნანახ/მოსმენილ რეკლამებს ტურისტული პროდუქტის შეძენის დროს?

o დიახ

o არა

o ნაწილობრივ

 

A7. თვლით თუ არა, რომ თბილისში ყველა საინტერესო და მიმზიდველ ადგილს უკვე სტუმრობდით.

o დიახ

o არა

o მიჭირს პასუხის გაცემა

 

A8. თვლით თუ არა, რომ ქ. თბილისის, როგორც ტურიზმის განვითარების  ობიექტის, შესახებ პოტენციური ტურისტების ინფორმირების მდგომარეობა დამაკმაყოფილებელია. *

o დიახ

o არა

o ნაწილობრივ

 

B ბლოკი: ადგილის მარკეტინგის მიმართ ზოგადი დამოკიდებულება

B1. როგორ ფიქრობთ, ადგილის მარკეტინგის ყურადღების ძირითადი ობიექტი უნდა იყოს საშინაო ბაზარი თუ საგარეო ბაზარი?

o საშინაო ბაზარი

o საგარეო ბაზარი

o ორივე ერთნაირად

 

B2. ჩამოთვლილთაგან, რომელი ასახავს თქვენს შეხედულებას ადგილის, ამ შემთხვევაში კონკრეტულად ქალაქის მარკეტინგის დანიშნულების შესახებ?

(დასაშვებია 1- ზე მეტი პასუხი)

o ტურიზმის განვითარება

o ქალაქის იმიჯის გაუმჯობესება

o ინვესტორების მოზიდვა

o სიმბოლოების, ლოგოების, სლოგანების შექმნა/შეცვლა

o სხვა_________________________________________________________________

 

B3. ჩამოთვლილი დებულებებიდან, რომელს ეთანხმებით?

(დასაშვებია 1-ზე მეტი პასუხი)

o მოქალაქის მონაწილეობის გარეშე არ არსებობს ქალაქის ეფექტიანი მარკეტინგი

o ქალაქის ბრენდის დანიშნულებაა, მოახდინოს ემოციური ზემოქმედება

o ქალაქის ბრენდის დანიშნულებაა, მოახდინოს პროდუქტის იდენტიფიკაცია

 

C ბლოკი: დამოკიდებულება ქ. თბილისის ტურიზმისა და ადგილის მარკეტინგის განვითარების მდგომარეობის შესახებ

 

C1. თქვენი აზრით, თბილისში ტურიზმის რომელი სახეების განვითარება იქნება ყველაზე ხელსაყრელი? *

(დასაშვებია 1-ზე მეტი პასუხი)

o გასტრონომიული ტურიზმი

o კულტურული ტურიზმი

o ღვინის ტურიზმი

o სპა-ტურიზმი

o რელიგიური ტურიზმი

o MICE (საქმიანი) ტურიზმი

o დასვენების ტურიზმი

o შოპინგ-ტურიზმი

o სხვა ________________________________________________________________

 

C2. თქვენი აზრით, რა როლი აკისრია სახელმწიფოს ტურისტული გარემოს ფორმირებაში?

o სახელმწიფოს როლი უმნიშვნელოვანესია, ვინაიდან სწორედ სახელმწიფომ

უნდა შექმნას ტურიზმის განვითარებისთვის საჭირო ინფრასტრუქტურა

o სახელმწიფოს როლი უმნიშვნელოა

o მიჭირს პასუხის გაცემა

o სხვა _______________________________________________________________

 

C3. როგორ შეაფასებდით თბილისში არსებულ ტურისტულ ინფრასტრუქტურას? *

o დადებითად

o უარყოფითად

o მიჭირს პასუხის გაცემა

 

C4. თქვენი აზრით, როგორია თბილისში ტურისტებისთვის შეთავაზებული

მომსახურების დონე? *

o ძალიან მაღალი

o მაღალი

o საშუალო

o დაბალი

o ძალიან დაბალი

o მიჭირს პასუხის გაცემა

 

C5. ქ. თბილისში ტურიზმის სფეროში დასაქმებული პერსონალი, თქვენი აზრით,

არის:

o კვალიფიცირებული

o არაკვალიფიცირებული

o არ მაქვს პასუხი

 

C6. თვლით თუ არა, რომ თბილისი უსაფრთხო ქალაქია?

o დიახ

o არა

o ნაწილობრივ

 

C7. თქვენი აზრით, შეესაბამება თუ არა ერთმანეთს თბილისში არსებული ტურისტული სერვისების ხარისხი და ფასები?

o შეესაბამება

o არ შეესაბამება

o ნაწილობრივ შეესაბამება

o არ მაქვს პასუხი

 

C8. მიიჩნევთ თუ არა, რომ თბილისი ერთ-ერთი წამყვანი ტურისტული მიმართულებაა კავკასიის რეგიონში?

o დიახ

o არა

o მიჭირს პასუხის გაცემა

 

C9. მიიჩნევთ თუ არა, რომ თბილისს აქვს პოტენციალი გახდეს ერთ-ერთი წამყვანი ტურისტული ქალაქი ევროპაში?

o დიახ

o არა

o მიჭირს პასუხის გაცემა

 

D ბლოკი: ქ. თბილისში ტურიზმისა და ტურიზმის მარკეტინგის განვითარების პერსპექტივების მიმართ დამოკიდებულება

D1. თქვენი აზრით, ჩამოთვლილთაგან რომელი სლოგანი შეესაბამება ყველაზე მეტად თბილისს?

(შეგიძლიათ აირჩიოთ 1-ზე მეტი პასუხი)

o თბილისი - ქალაქი, სადაც ყველა შენი მეგობარია! / Tbilisi - Where Everyone is Your Friend!

o თბილისი - ეწვიე წლის ნებისმიერ პერიოდში და იცოდე, რომ აქ დაგხვდება მზე! / Tbilisi - Visit Any Time of The Year and The Sun will Be Here!

o თბილისი - 300 მზიანი დღე და ყველაზე მოდური ხალხი პოსტ-საბჭოთა კულტურაში / Tbilisi – It’s 300 Days of Sunshine and the Most Stylish People of the Post-Soviet Union Culture

o თბილისი - მასპინძლობით ბედნიერი ქალაქი / Tbilisi – Happiness in Hospitality

o თბილისი - სიცოცხლე არის აქ! / Tbilisi – Life Is Here!

o სხვა_________________________________________________________________

 

D2. თქვენი აზრით, რა ტიპის ღონისძიებები უნდა მოეწყოს დედაქალაქში მეტი

ტურისტის მოსაზიდად? (შეგიძლიათ აირჩიოთ 1-ზე მეტი პასუხი)

o თემატური გამოფენები

o მოდის კვირეულები

o კონცერტები

o საერთაშორისო კონფერენციები

o კინო და ფოტო ფესტივალები

o სხვა_________________________________________________________________

 

D3. თქვენი აზრით, რამდენად კარგად ახორციელებს სახელმწიფო ქ. თბილისისრეკლამას საერთაშორისო ტურისტულ ბაზრებზე? (შეაფასეთ 5-ბალიანი სკალით)

D4. ფიქრობთ თუ არა, რომ თბილისში ჯერ კიდევ ბევრი ადგილია ისეთი, რომელიც ტურიზმის მიზნით ჯერჯერობით არ არის გამოყენებული?

o დიახ, ასეთი ადგილი ბევრია თბილისში

o დიახ, ასეთი რამდენიმე ადგილი მახსენდება

o არა, ასეთი ადგილები არ მახსენდება

o არა, ვინაიდან ტურისტისთვის მიმზიდველი და საინტერესო ყველა ადგილი სახელმწიფოს უკვე შესწავლილი, განვითარებული და რეკლამირებული აქვს

 

D5. კონკრეტულად, სად და რომელი ადგილია ასეთი? (გთხოვთ უპასუხოთ იმ შემთხვევაში, თუ წინა კითხვაზე თქვენი პასუხი იყო „დიახ“).

__________________________________________________________________________

D6. ჩამოთვლილთაგან, თქვენ მიგაჩნიათ, რომ თბილისი არის: *

(შეგიძლიათ აირჩიოთ 1-ზე მეტი პასუხი)

o მიმზიდველი კარგი საჰაერო კავშირის და სავიზო რეჟიმის გამო

o მოწესრიგებული ინფრასტრუქტურით (ეფექტური ადგილობრივი

სატრანსპორტო კავშირებით, ავტოსადგომებით)

o ხელმისაწვდომი ფასებით

o უსაფრთხო ქალაქი (სტაბილური, დაცული ტერორისტული თავდასხმისგან, არ არის ქუჩის ქურდობა და ძალადობა)

o სუფთა ქალაქი

o სავაჭრო ობიექტების მიმზიდველი ადგილმდებარეობით

o ქალაქი, რომელიც სთავაზობს სრულ ტურისტულ სერვისს (განთავსება, ტრანსპორტი, სანახაობები) ყველა სეგმენტს მათთვის მისაღებ ფასებში

 

D7. ფიქრობთ თუ არა, რომ თბილისი რამდენიმე წელიწადში შეიძლება გახდეს„მოდის ცენტრი კავკასიაში“?*

o დიახ, სწორი მარკეტინგული პოლიტიკის გატარებით მას ამის პოტენციალი ნამდვილად გააჩნია

o არა, თბილისს ამის პოტენციალი არ გააჩნია

o არ ვიცი

E ბლოკი: რესპონდენტის სოციალურ-დემოგრაფიული მახასიათებლები

E1. გთხოვთ, მიუთითოთ თქვენი სქესი:

o მდედრობითი

o მამრობითი

E2. გთხოვთ, მიუთითოთ თქვენი ასაკი:

o 20 წლამდე

o 20-25

o 26-35

o 36-45

o 46-55

o 56-65

o 65-ზე მეტი

E3. გთხოვთ, მიუთითოთ თქვენი ოჯახური მდგომარეობა:

o დაოჯახებული

o დასაოჯახებელი

o განქორწინებული

o ქვრივი

E4. გთხოვთ, მიუთითოთ თქვენი განათლების დონე:

o საშუალო

o სპეციალური პროფესიული

o დაუმთავრებელი უმაღლესი (სტუდენტი)

o უმაღლესი

E5. გთხოვთ, მიუთითოთ თქვენი სოციალური სტატუსი:

o მოსწავლე

o სტუდენტი

o უმუშევარი

o დასაქმებული

o პენსიონერი

o დიასახლისი

E6. გთხოვთ, მიუთითოთ რამდენს შეადგენს თქვენი ოჯახის საშუალო თვიური შემოსავალი:

o 200-დან 500 ლარამდე

o 501-დან 1000 ლარამდე

o 1001-დან 1500 ლარამდე

o 1501-დან 2000 ლარამდე

o 2000-ზე მეტი ლარი

o უარი პასუხზე

E7. გთხოვთ, მიუთითოთ თქვენი სახელი და გვარი:

________________________________________________________________________________

მობილურის ნომერი:

________________________________________________________________________________

(ეს მონაცემები ემსახურება მხოლოდ ხელმძღვანელი პროფესორების მხრიდან მკვლევარის გადამოწმების შესაძლებლობას)

გმადლობთ თანამშრომლობისთვის!

დანართი №2

უცხოელი ტურისტების გამოკითხვის ანკეტა

შევსების ინსტრუქცია: გთხოვთ, სასურველი პასუხის გასწვრივ გააფერადოთ გრაფა ან საჭიროების შემთხვევაში, ჩაწეროთ თქვენი პასუხი.

 

1. რომელი ქვეყნიდან ჩამოხვედით?

________________________________________________________________________________

2. კონკრეტულად, რა მიზნით ჩამოხვედით საქართველოში? (შეგიძლიათ აირჩიოთ 1-ზე მეტი პასუხი)

o დასასვენებლად/მეგობრების ან ნათესავების მოსანახულებლად

o გასართობად/შოპინგისთვის/კულტურულ ღონისძიებებზე დასასწრებად

o ესთეტიკური სიამოვნების მისაღებად: ბუნების იშვიათი პეიზაჟების ან ხელოვნების ნიმუშების უცხო სილამაზით ტკბობისთვის;

o ისტორიული ადგილების მოსანახულებლად

o რელიგიური მოტივებით

o პროფესიული და საქმიანი მოტივებით

o სხვა ________________________________________________________________________________

3. რამდენი დღით აპირებთ თბილისში გაჩერებას?

o ერთი დღით

o ორი დღით

o სამი დღით

o ოთხი დღით

o ხუთი ან მეტი დღით

4. 5-ბალიანი სისტემით შეაფასეთ თქვენი კმაყოფილების დონე თბილისის მასშტაბით შემოთავაზებული ტურისტული პროდუქტით?

უკმაყოფილო 1 2 3 4 5 ძალიან კმაყოფილი

5. თქვენი აზრით, შეესაბამება თუ არა ერთმანეთს თბილისში არსებული ტურისტული სერვისების ხარისხი და ფასები?

o შეესაბამება

o არ შეესაბამება

o ნაწილობრივ შეესაბამება

o მიჭირს პასუხის გაცემა

6. გთხოვთ, უპასუხოთ, ყველაზე მეტად რა იწვევს თქვენს უკმაყოფილებას თბილისში? (შეგიძლიათ აირჩიოთ 1-ზე მეტი პასუხი)

o მსგავსი არაფერი მახსენდება

o მშენებლობით გამოწვეული ხმაური/სიბინძურე

o ტაქსის მაღალი ტარიფები

o საზოგადოებრივი ტუალეტების მოუწესრიგებლობა/არარსებობა

o ქალაქში გადაადგილების საშუალებები/ტრანსპორტი

o ქუჩების, პარკების, სკვერების მოუწესრიგებლობა

o ქალაქის ანტისანიტარია, დანაგვიანება

o საგზაო მოძრაობასთან დაკავშირებული პრობლემები

o მომსახურების დაბალი დონე

o სხვა

7. ჩამოთვლილთაგან, თქვენ მიგაჩნიათ, რომ თბილისი არის: (შეგიძლიათ აირჩიოთ 1-ზე მეტი პასუხი)

o მიმზიდველი კარგი საჰაერო კავშირის და სავიზო რეჟიმის გამო

o მოწესრიგებული ინფრასტრუქტურით (ეფექტიანი ადგილობრივი სატრანსპორტო კავშირებით, ავტოსადგომებით)

o ხელმისაწვდომი ფასებით

o უსაფრთხო ქალაქი (სტაბილური, დაცული ტერორისტული თავდასხმისგან, არ არის ქუჩის ქურდობა და ძალადობა)

o სუფთა ქალაქი

o სავაჭრო ობიექტების მიმზიდველი ადგილმდებარეობით

o ქალაქი, რომელიც სთავაზობს სრულ ტურისტულ სერვისს (განთავსება,

ტრანსპორტი, სანახაობები) ყველა სეგმენტს მათთვის მისაღებ ფასებში.

8. არის თუ არა მიმზიდველი თქვენთვის თბილისი შოპინგისთვის?

o დიახ

o არა

o ნაწილობრივ მიმზიდველია

9. რით არის მიმზიდველი თქვენთვის თბილისში შოპინგი? (უპასუხეთ იმ შემთხვევაში, თუ წინა კითხვაზე თქვენი პასუხი იყო „დიახ“) (შეგიძლიათ აირჩიოთ 1-ზე მეტი პასუხი)

o დაბალი ფასებით

o ქართული წარმოების ტანსაცმლის, ფეხსაცმლის და აქსესუარების უნიკალური/დახვეწილი/გამორჩეული დიზაინით

o სავაჭრო ცენტრების და ცნობილი დიზაინერების მაღაზიების მოხერხებული მდებარეობით

o პროდუქციის ხარისხით

o მომსახურების ხარისხით

o ქართული ბრენდები პრესტიჟულია

10. ფიქრობთ თუ არა, რომ თბილისი რამდენიმე წელიწადში შეიძლება გახდეს „მოდის ცენტრი კავკასიაში“?

o დიახ, შესაბამისი ღონისძიებების გატარებით და სწორი მარკეტინგული კომუნიკაციებით მას ამის პოტენციალი ნამდვილად გააჩნია

o არა, თბილისს ამის პოტენციალი არ გააჩნია

o არ ვიცი

11. თქვენი აზრით, ჩამოთვლილთაგან რომელი სლოგანი შეესაბამება ყველაზე მეტად თბილისს? (შეგიძლიათ აირჩიოთ 1-ზე მეტი პასუხი)

o თბილისი - ქალაქი, სადაც ყველა შენი მეგობარია / Tbilisi - Where everyone is your friend

o თბილისი - ეწვიე წლის ნებისმიერ პერიოდში და იცოდე, რომ აქ დაგხვდება მზე! / Tbilisi - Visit Any Time of The Year and The Sun will Be Here!

o თბილისი - 300 მზიანი დღე და ყველაზე მოდური ხალხი პოსტ-საბჭოთა კულტურაში / Tbilisi – It’s 300 Days of Sunshine and the Most Stylish People of the Post-Soviet Union Culture

o თბილისი - ბედნიერება მასპინძლობაში / Tbilisi – Happiness in Hospitality

o თბილისი - სიცოხცლე არის აქ! / Tbilisi - Life Is Here!

o სხვა ________________________________________________________________________________

12. გთხოვთ, მიუთითოთ თქვენი სახელი და გვარი:

გმადლობთ თანამშრომლობისთვის!