საიას თბილისის ოფისმა საანგარიშო პერიოდში გასცა 30550 სამართლებრივი კონსულტაცია და მოამზადა 1579 სამართლებრივი დოკუმენტი. გაცემული კონსულტაციები შემდეგ სამართლებრივ საკითხებს შეეხებოდა:

საადვოკატო მომსახურება

საანგარიშო პერიოდის განმავლობაში საიას თბილისის ოფისმა მოქალაქეთა წარმომადგენლობა განახორციელა 24 სამოქალაქო, 57 ადმინისტრაციულ და 85 სისხლის სამართლის საქმეზე.

2010 წლის 1 ოქტომბრისთვის იურიდიული დახმარების ცენტრის წარმოებაშია:

იურიდიული დახმარების ცენტრები წარმატებით ფუნქციონირებდა ასევე საიას 7 რეგიონულ ოფისში, სადაც, გარდა პირადი და სატელეფონო კონსულტაციებისა, ხორციელდებოდა გასვლითი შეხვედრები მოსახლეობასთან ავტო-ტურების სახით.

საიას რეგიონული ოფისების მიერ საანგარიშო პერიოდში ბენეფიციარებისთვის გაწეული სამართლებრივი დახმარების სტატისტიკა შემდეგნაირად გამოიყურება:

სამართლებრივი დოკუმენტები:

წარმომადგენლობა სასამართლოში და ადმინისტრაციული ორგანოების წინაშე:

2010 წლის 13-17 სექტემბერს საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ ორგანიზება გაუკეთა და უმასპინძლა ფონდ Oxfam-Novib-ის მიერ მხარდაჭერილ ღონისძიებას, რომელზეც მოწვეულები იყვნენ ამიერკავკასიაში, შუა აზიასა და უკრაინაში მოქმედი ის არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც თავიანთ ქვეყნებში უფასო იურიდიულ დახმარებას ეწევიან. შეხვედრაში, რომლის მიზანს უფასო იურიდიული დახმარებისა და ადვოკატირების სფეროში თითოეული მათგანის საქმიანობის სპეციფიკის გაცნობა და გამოცდილების გაზიარება წარმოადგენდა, სულ 9 არასამთავრობო ორგანიზაციამ მიიღო მონაწილეობა. გაიცვალა ინფორმაციები და დასახულ იქნა გეგმები შემდგომი თანამშრომლობისთვის.

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის გამგეობის მიერ დადგენილი კრიტერიუმების შესაბამისად, უფასო იურიდიული დახმარების ცენტრი საადვოკატო დახმარებას სთავაზობს მხოლოდ უკიდურესად გაჭირვებულ მოქალაქეებს მაშინ, როდესაც მათი უფლებები ილახება ამა თუ იმ ადმინისტრაციული ორგანოს მხრიდან, ანდა სახეზეა აშკარა უთანასწორობა მოდავე მხარეთა შესაძლებლობებს შორის. საიას განსაკუთრებული ყურადღება კვლავ მიმართული იყო საზოგადოების ყველაზე მოწყვლადი ჯგუფების დაცვისაკენ. ქვემოთ მოყვანილი რამდენიმე ისტორია საიას ადვოკატების მიერ წარმოებული წარმატებული საქმეების შესახებ ცხადყოფს, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია კვალიფიციური სამართლებრივი დახმარება მოქალაქეებისთვის, განსაკუთრებით, სოციალურად დაუცველი ფენისათვის:

კონკრეტული საქმის წარმატების ხარისხი და მნიშვნელობა ჩვენმა წევრებმა და აღნიშნული ანგარიშის სხვა მკითხველებმა უნდა შეაფასონ. საქმეთა ნაწილის შინაარსი კი შემდეგია:

სამოქალაქო სამართლის საქმეები

ადმინისტრაციული სამართლის საქმეები

სისხლის სამართლის საქმეები

სტრატეგიული სამართალწარმოების სფეროში კვლავ პრიორიტეტს წარმოადგენს რუსეთ-საქართველოს ომის შედეგად დაზარალებული პირების ინტერესების დაცვა. თუმცა, ამავე დროს საანგარიშო პერიოდის განმავლობაში სტრატეგიული სამართალწარმოების იურისტები აქტიურად მუშაობდნენ საქმეებზე, რომლებიც ცალკეული განმცხადებლების უფლებების დაცვასთან ერთად, ხელს შეუწყობს საკანონმდებლო ხარვეზების, სისტემური პრობლემებისა თუ არსებული ცუდი პრაქტიკის აღმოფხვრას ევროპის სასამართლოში სტრატეგიული სამართალწარმოების გზით.

კონსულტაციები

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოსადმი მიმართვის პროცედურებსა და ევროპული კონვენციის ცალკეული მუხლების დარღვევებთან დაკავშირებით, საიამ კონსულტაცია გაუწია 281 მოქალაქეს.

სამართალწარმოება

წინა წლებში საიას მიერ ევროპის სასამართლოში შეტანილ 76 საქმეს 16 ახალი საქმე დაემატა. აქედან 14 საქმე სისხლის, ადმინისტრაციულ და სამოქალაქო სამართლის სფეროს განეკუთვნება, 2 საქმე კი 2008 წლის რუსეთ-საქართველოს კონფლიქტს უკავშირდება.

1. მაისურაძე საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 44973/09)

საქმე შეეხება განმცხადებლის აწ გარდაცვლილი შვილის გ.ტოროშელიძის მიმართ კონვენციის მე-2 (სიცოცხლის უფლება), მე-3 (წამების აკრძალვა), მე-6 (სამართლიანი სასამართლო) და მე-13 (სამართლებრივი დაცვის ეფექტიანი საშუალებები) მუხლების დარღვევას. 24 წლის გ.ტოროშელიძე, სამართლიანი სასამართლოს მოთხოვნების დარღვევით ჩატარებული წინასწარი გამოძიებისა და სასამართლო განხილვის შედეგად, მოთავსებულ იქნა სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში, სადაც იგი დაავადდა და დაავადების გამოვლენიდან ხუთ თვეში გარდაიცვალა. ევროპის სასამართლო საქმეს საკუთარი ინიციატივით დაჩქარებული წესით იხილავს გ.ტოროშელიძის მიმართ ჩატარებული მკურნალობის დროულობისა და ადეკვატურობის შესამოწმებლად, ასევე, მის გარდაცვალებაზე წარმოებული გამოძიების ეფექტურობის დასადგენად. განიხილება გ.ტოროშელიძის მსჯავრდებისას კონვენციის მე-6 მუხლის დარღვევის საკითხიც. ამ ეტაპზე მხარეებთან კომუნიკაცია მიმდინარეობს.

2. ოყროშიძე საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 60596/09)

საქმე შეეხება მამობის სასამართლო წესით დადგენის საკითხს. ეროვნულმა სასამართლოებმა განმცხადებელს უარი უთხრეს მამობის დადგენისა და ალიმენტის დაკისრების შესახებ სარჩელის დაკმაყოფილებაზე, მიუხედავად საქმეში არსებული დნმ-ის საექსპერტო დასკვნისა, რომელიც 99%25-ით ადგენდა, რომ მოპასუხე, განმცხადებლის არარეგისტრირებულ ქორწინებაში შეძენილი შვილის ბიოლოგიური მამა იყო. შიდა სასამართლოებმა მიიჩნიეს, რომ ბიოლოგიური მამობა არ იყო საკმარისი მოპასუხის მამობის დასადგენად და მოსარჩელეს დაევალა მათი თანაცხოვრების დამადასტურებელი მტკიცებულებების წარმოდგენა. ევროპის სასამართლოში შეტანილი განაცხადი შეეხება როგორც განმცხადებლის, ასევე, მისი მცირეწლოვანი შვილის მიმართ კონვენციის მე-8 (პირადი ცხოვრების პატივისცემა), მე-14 (დისკრიმინაციის აკრძალვა) და 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლის (საკუთრების უფლება) დარღვევას.

3. ლომაძე და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 63450/09)

საქმე ეხება კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობით წარმოქმნილი სახელმწიფო საშინაო ვალის დაფარვას. განმცხადებლები არიან ქ. ბათუმში შექმნილი კოოპერატიული ბინათმშენებლობის წევრები, რომლებმაც ბინათმშენებლობის ხარჯები ჯერ კიდეც 1992-1993 წლებში დაფარეს, თუმცა, მათი საცხოვრებელი სახლი დღემდე არ აშენებულა. „სახელმწიფო ვალის შესახებ“ საქართველოს 1998 წლის კანონის (48-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტი) მიხედვით, კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობით წარმოქმნილი დავალიანება სახელმწიფო ვალად იქნა აღიარებული, ხოლო საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 1999 წლის 11 ოქტომბრის №226 ბრძანებით, დამტკიცდა კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობით წარმოქმნილი სახელმწიფო საშინაო ვალის დაფარვის წესი. მიუხედავად აღნიშნულისა, ეროვნული სასამართლოების გადაწყვეტილებით, განმცხადებლებს უარი ეთქვათ დავალიანების დაფარვაზე. სასამართლოებმა მიუთითეს, რომ ფინანსთა მინისტრის 1999 წლის 11 ოქტომბრის №226 ბრძანება იურიდიული ძალის არმქონეა, ხოლო კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობით წარმოქმნილი დავალიანების დაფარვის წესი ჯერ არ შემუშავებულა. ევროპის სასამართლოში შეტანილი განაცხადი კონვენციის 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლისა (საკუთრების უფლება) და მე-13 მუხლების (სამართლიანი დაცვის ეფექტიანი საშუალებები) დარღვევას შეეხება. მნიშვნელოვანია ის გარემოება, რომ ევროპის სასამართლოს მიერ წინამდებარე საქმეზე მიღებული გადაწყვეტილება პრეცედენტული მნიშვნელობის მქონე შეიძლება გახდეს, რადგან საქართველოში მსგავსი პრობლემის წინაშე ათასობით ადამიანი დგას.

4. გამცემლიძე და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 2228/10)

განაცხადი შეეხება შს საპატრულო პოლიციის თანამშრომლის მიერ 2008 წლის 8 მაისს ცეცხლსასროლი იარაღით მოკლული გიორგი გამცემლიძის სისხლის სამართლის საქმეზე ევროპის ადამიანის უფლებათა კონვენციის მე-2 (სიცოცხლის უფლება), მე-6 (სამართლიანი სასამართლო) და მე-13 (დაცვის ეფექტური საშუალებების არსებობა) მუხლების დარღვევას. საქმის მასალების სრულყოფილად შესწავლის შედეგად ცხადი ხდება, რომ გ.გამცემლიძის მკვლელობის ფაქტთან დაკავშირებით წინასწარი გამოძიება, ისევე როგორც სასამართლო გამოძიება, ჩატარდა არაობიექტურად, მნიშვნელოვანი დარღვევებითა და ხარვეზებით.

5. ბექაური და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 312/10)

6. მენაბდე საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 4731/10)

7. სტუდია მაესტრო და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 22318/10)

ზემოთ აღნიშნული სამივე საქმე 2009 წლის 15 ივნისს შს თბილისის მთავარი სამმართველოს წინ მშვიდობიანი აქციის უკანონოდ, ძალისმიერი მეთოდებით დაშლას შეეხება. საქმეში ბექაური და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ განმცხადებლებს წარმოადგენენ აქციის მონაწილეები, სხვადასხვა არასამთავრობო/წინააღმდეგობის მოძრაობის ლიდერები და წევრები, რომელთაც სამართალდამცავი ორგანოების თანამშრომლები სასტიკად გაუსწორდნენ. საქმეში მენაბდე საქართველოს წინააღმდეგ განმცხადებელი სახალხო დამცველის თანამშრომელია, რომელიც მშვიდობიანი აქციის გეგმიურ მონიტორინგს ახორციელებდა. იგი ნაცემი და უკანონოდ დაკავებული იქნა სამართალდამცავი ორგანოების თანამშრომლების მიერ, თუმცა, მისი გათავისუფლება მალევე მოხდა. საქმეში სტუდია მაესტრო და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ განმცხადებლები არიან ტელეკომპანია „მაესტრო“ და ჟურნალისტები, რომლებსაც ჩამოერთვათ მშვიდობიანი აქციის ამსახველი ვიდეო მასალა. განაცხადები ევროპის სასამართლოში შეტანილ იქნა კონვენციის მე-3 (წამების აკრძალვა), მე-5 (თავისუფლების უკანონო აღკვეთა), მე-6 (სამართლიანი სასამართლო), მე-10 (გამოხატვის თავისუფლება), მე-11 (შეკრების და გაერთიანების თავისუფლება), მე-13 (სამართლიანი დაცვის ეფექტური საშუალებები) და 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლის (საკუთრების უფლება) დარღვევების გამო.

8. შავლოხოვა საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 4800/10)

განმცხადებელი არის 2006 წლის 27 მარტს ე.წ. „ციხის ბუნტის“ დროს №5 სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში მოკლული ა.ცხოვრებოვის დედა. მიუხედავად საიას ადვოკატების არაერთი მიმართვისა, განმცხადებელი არ იქნა ცნობილი დაზარალებულის უფლებამონაცვლედ სასჯელაღსრულების დეპარტამენტის თანამშრომლების მიერ სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტების ფაქტზე მიმდინარე სისხლის სამართლის საქმეში (№74068237). შესაბამისად, როგორც განმცხადებლის, ასევე მისი წარმომადგენლებისათვის დღემდე უცნობია გამოძიების შედეგები. ევროპის სასამართლოში განაცხადი გაიგზავნა კონვენციის მე-2 (სიცოცხლის უფლება) და მე-13 (სამართლებრივი დაცვის ეფექტური საშუალებები) მუხლების დარღვევის გამო.

9. შაფათავა საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 47649/09)

თბილისის კრწანისი-მთაწმინდის რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილებით, შრომითი მოვალეობის შესრულებისას მიყენებული ზიანის საკომპენსაციოდ საქართველოს გენერალურ პროკურატურას განმცხადებლის სასარგებლოდ დაეკისრა სამი წლის ხელფასის გადახდა 23815 ლარის ოდენობით. აღნიშნული გადაწყვეტილება ემყარებოდა საქართველოს პროკურატურის გენერალური ინსპექციის 2004 წლის 11 მაისის დასკვნას, რომლის თანახმად, განმცხადებლის მიერ ინფარქტის მიღება მიჩნეულ იქნა სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულების დროს წარმოშობილ გარემოებად. სააპელაციო გასაჩივრების ვადაში საქართველოს გენერალურმა პროკურატურამ გააუქმა 2004 წლის 11 მაისის დასკვნა და გამოსცა ახალი ადმინისტრაციული აქტი, რომლის თანახმად, მიზეზობრივი კავშირი განმცხადებლის დაავადებასა და მის მიერ სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებას შორის არ დადგინდა. აღნიშნული ადმინისტრაციული აქტის საფუძველზე, სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით, განმცხადებელს საკომპენსაციო თანხის ანაზღაურებაზე უარი ეთქვა. საიას დახმარებით, განმცხადებელმა ევროპულ სასამართლოს მიმართა კონვენციის მე-6 მუხლის (საქმის სამართლიანი განხილვის უფლება) და 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლის (საკუთრების უფლება) დარღვევის თაობაზე.

10. მირზოიანი საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 2249/10)

ქ.თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებით, განმცხადებელს დაევალა მოპასუხისთვის საკუთრების უფლების გადაცემა „საცხოვრებელი სადგომით სარგებლობისას წარმოშობილ ურთიერთობათა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის მე-6 პუნქტის საფუძველზე. საკასაციო ინსტანციაში საქმის განხილვისას, განმცხადებელმა წარადგინა იმ დროისათვის კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს დაუსწრებელი გადაწყვეტილება, რომლის თანახმადაც, მოპასუხის მფლობელობა სადავო ბინაზე აღიარებულ იქნა შეწყვეტილად. შესაბამისად, განმცხადებლის განმარტებით, მოპასუხე არ წარმოადგენდა მოსარგებლეს „საცხოვრებელი სადგომით სარგებლობისას წარმოშობილ ურთიერთობათა შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად. საკასაციო სასამართლომ, მის წინაშე წარდგენილი მნიშვნელოვანი მტკიცებულების შეფასების გარეშე, დაუშვებლად ცნო განმცხადებლის საკასაციო საჩივარი. საიას დახმარებით, განმცხადებელმა ევროპულ სასამართლოს მიმართა კონვენციის მე-6 მუხლის (საქმის სამართლიანი განხილვის უფლება) დარღვევის თაობაზე.

11. შალიკაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ

განმცხადებელს, ნ.შალიკაშვილს ბრალად ედება ყაჩაღობის ჩადენა მის ძმასთან და გამოძიების მიერ დაუდგენელ სამ პიროვნებასთან ერთად. ეროვნულ დონეზე განმცხადებლის ინტერესებს საიას ბათუმის ოფისის სისხლის სამართლის ადვოკატები იცავდნენ. გამამტყუნებელი განაჩენი ეფუძნება არასაკმარის და ურთიერთსაწინააღმდეგო მტკიცებულებებს. სასამართლოს განხილვის დროს დარღვეულ იქნა მხარეთა თანასწორობის პრინციპი საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე მტკიცებულებების გამოკვლევის დროს. ამასთანავე, საქმის მასალების სრული ანალიზის საფუძველზე ცხადი ხდება, რომ განმცხადებლის მიმართ საქმის განხილვა მთლიანობაში იყო არასამართლიანი. ევროპის სასამართლოში განაცხადი კონვენციის მე-6 (სამართლიანი სასამართლო) და მე-13 (სამართლებრივი დაცვის ეფექტიანი საშუალებები) მუხლების დარღვევის გამო იქნა წარდგენილი.

12. ქერდიყოშვილი საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 35868/10)

საქმე შეეხება განმცხადებლის მიმართ კონვენციის მე-6 მუხლის (სამართლიანი სასამართლო), 1-ლი ოქმის 1-ლი მუხლის (საკუთრების უფლება) და მე-13 მუხლის (სამართლებრივი დაცვის ეფექტიანი საშუალება) დარღვევას. განმცხადებელი გახლავთ ინდივიდუალური მეწარმე, რომელსაც, მიუხედავად სასამართლოს ძალაში შესული გადაწყვეტილებისა, გორის საგადასახადო ინსპექციამ არ დაუბრუნა ჩამორთმეული 77161 ლარის ღირებულების ალკოჰოლური სასმელები. უარის თქმის საფუძველს კი ფორმალურად ის გარემოება წარმოადგენდა, რომ საწყობი, რომელშიც განმცხადებლის ტვირთი ინახებოდა, დარბეულ იქნა, სავარაუდოდ, რუსი ჯარისკაცებისა და ოსი სეპარატისტების მიერ 2008 წლის აგვისტოში გორში მიმდინარე საომარი მოქმედებების დროს. განმცხადებელმა სარჩელით მიმართა შიდა სასამართლოებს და მოითხოვა გორის საგადასახადო ინსპექციის მიერ ზიანის ანაზღაურება, თუმცა, საქმის წარმოება შეჩერდა საწყობის დარბევის ფაქტზე აღძრული სისხლის სამართლის საქმის განხილვის დასრულებამდე, რაც, ფაქტობრივად, განმცხადებლის მიმართ დარღვეული უფლებების აღდგენის შესაძლებლობის განუსაზღვრელი ვადით შეჩერებას ნიშნავს.

13. ჯაყელი საქართველოს წინააღმდეგ

განმცხადებელი ცნობილ იქნა დამნაშავედ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 108-ე (განზრახ მკვლელობა) და 2381 (ცივი იარაღის ტარება) მუხლებით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის და მიესაჯა 13 წლით თავისუფლების აღკვეთა. განმცხადებელს გააჩნია ფსიქიკური ნაკლი. მას დადგენილი ჰქონდა დიაგნოზი - ემოციურად არასტაბილური, პერსონოლოგიური აშლილობა და პარანოიდული სინდრომი. დანაშაულის ჩადენის პერიოდში განმცხადებელი იღებდა ნევროლოგიური დისპანსერის ექიმის მიერ დანიშნულ ფსიქოტროპულ წამლებს. წინასწარი გამოძიების განმავლობაში განმცხადებელი არ იყო უზრუნველყოფილი ადვოკატის დაცვით, მიუხედავად იმისა, რომ მსჯავრდებული, როგორც ფსიქიკური ნაკლის მქონე პირი, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 81-ე მუხლის I-ლი ნაწილის „ბ“ პუნქტის თანახმად, სავალდებულო წესით დაცვას ექვემდებარებოდა. ევროპულ სასამართლოში განაცხადი კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი, მე-3(გ) და მე-3(დ) ქვეპუნქტების დარღვევის საფუძვლით გაიგზავნა, რადგან სახეზეა სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემული პირისათვის მე-6 მუხლით გარანტირებული უფლებების დარღვევა.

14. მაჩაიძე საქართველოს წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 44706/10)

განმცხადებელი, ბ.მაჩაიძე, რომელიც სასჯელს 2007 წლის 27 აპრილიდან იხდის, პატიმრობის პერიოდში განუკურნებელი და სიცოცხლისათვის საშიში დაავადებებით დაინფიცირდა. სასჯელაღსრულების სხვადასხვა დაწესებულებაში მისთვის ჩატარებული სამედიცინო მკურნალობა ხშირ შემთხვევაში დაგვიანებული და არაადეკვატური იყო, რის გამოც მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა დამძიმდა და შეუქცევადი გახდა. 2010 წლის აპრილიდან განმცხადებლის ჯანმრთელობის მდგომარეობა საგრძნობლად გაუარესდა. იგი მუდმივად ითხოვდა სამკურნალო დაწესებულებაში გადაყვანას სათანადო სამედიცინო გამოკვლევისა და მკურნალობის ჩატარების მიზნით, თუმცა, მისი მოთხოვნები არ კმაყოფილდებოდა. 2010 წლის 6 აგვისტოს საიამ, სასამართლოს რეგლამენტის 39-ე მუხლის საფუძველზე, ევროპის სასამართლოს მიმართა და მოითხოვა საქართველოს მთავრობისთვის დროებითი ღონისძიების დაკისრება - განმცხადებლის სამკურნალო დაწესებულებაში მოთავსება. საიას აღნიშნული მოთხოვნა ევროპის სასამართლომ 2010 წლის 10 აგვისტოს დააკმაყოფილა და საქართველოს მთავრობას დაავალა განმცხადებლის მოთავსება სამედიცინო დაწესებულებაში, სადაც შესაძლებელი იქნება მისთვის სათანადო სამედიცინო მკურნალობის ჩატარება. განმცხადებელი ამჟამად მოთავსებულია მსჯავრდებულთა და პატიმართა სამკურნალო დაწესებულებაში. ევროპის სასამართლოში განაცხადი კონვენციის მე-3 მუხლის დარღვევის შესახებ უკვე გაიგზავნა.

2008 წლის აგვისტოს კონფლიქტთან დაკავშირებული საქმეები

საანგარიშო პერიოდის განმავლობაში 55 საქმეზე შეტანილ პირველად განაცხადებზე მომზადდა და 2010 წლის თებერვლის თვეში ევროპის სასამართლოში გაიგზავნა სრული განაცხადები თანდართული მასალებითა და მტკიცებულებებით (საქმეებზე, რომლებიც შეეხება 2008 წლის ომის შედეგად დარღვეულ ფუნდამენტურ უფლებებს).

ასევე, მომზადდა და გაიგზავნა ორი ახალი საქმე, რომელიც 2008 წლის აგვისტოს ომის დროს დაზარალებულ პირთა ინტერესებს შეეხება.

1. შტორიმანსი და სხვები რუსეთის წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 26302/10)

საქმე შეეხება 2008 წლის 12 აგვისტოს რუსეთის ავიაციის მიერ გორის ცენტრის კასეტური იარაღით დაბომბვის დროს ჰოლანდიელი ოპერატორის დაღუპვისა და სხვა ორი უცხოელი ჟურნალისტის დაჭრის ფაქტს.

განაცხადი ევროპის სასამართლოში დაზარალებულ პირთა სახელით კონვენციის მე-2 (სიცოცხლის უფლება), მე-13 (სამართლიანი დაცვის ეფექტური საშუალებები) და მე-14 (დისკრიმინაციის აკრძალვა) მუხლების დარღვევის გამო იქნა გაგზავნილი.

2. ჩიკვილაძე და ანწუხელიძე რუსეთის წინააღმდეგ (სარეგისტრაციო ნომერი 2258/10)

საქმე შეეხება ქართველი სამხედროს გ.ანწუხელიძის დაკავების, არაადამიანური მოპყრობისა და შემდგომში მკვლელობის ფაქტს 2008 წლის 8 აგვისტოს ოსი და რუსი სამხედროების მიერ. ევროპის სასამართლოში შეტანილ განაცხადში საუბარია კონვენციის მე-2 (სიცოცხლის უფლება), მე-3 (წამების აკრძალვა), მე-5 (თავისუფლების უკანონო აღკვეთა), მე-13 (სამართლიანი დაცვის ეფექტური საშუალებები) და მე-14 (დისკრიმინაციის აკრძალვა) მუხლების დარღვევაზე.

საანგარიშო პერიოდის განმავლობაში აქტიური მუშაობა მიმდინარეობდა ე.წ. სამხრეთ ოსეთის ადმინისტრაციული საზღვრის მიმდებარე ტერიტორიებიდან ეთნიკურად ქართველი და ოსი ეროვნების პირების უკანონო დაკავებისა და ტყვეთა გაცვლის ფაქტებთან დაკავშირებით. ამ მიზნით, საია აქტიურად თანამშრომლობდა ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის წარმომადგენლობასთან.

ამ ეტაპზე მზადდება განაცხადები უკანონო პატიმრობაში მყოფი თუ უკვე გათავისუფლებული ეთნიკურად ოსი და ქართველი პირების სახელით, როგორც საქართველოს, ასევე რუსეთის ფედერაციის წინააღმდეგ. აღნიშნულ საქმეთა წარმოებით, საია მიზნად ისახავს, ტყვეთა გაცვლის მიზნით უდანაშაულო პირების უკანონო დაკავების პრაქტიკის აღმოფხვრას.

წარმატებული საქმეები

ევროპის სასამართლომ 2010 წლის 2 თებერვალს პირველი გადაწყვეტილება გამოიტანა საიას მიერ წარმოებულ საქმეზე კლაუს და იური კილაძეები საქართველოს წინააღმდეგ (7975/06).

სასამართლოს გადაწყვეტილებით განმცხადებლების მიმართ დადგენილ იქნა კონვენციის 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლის (საკუთრების უფლება) დარღვევა, რადგან მოპასუხე სახელმწიფოს მიერ დღემდე არ იქნა შემუშავებული მექანიზმი, რომელიც უზრუნველყოფდა 1997 წლის 11 დეკემბრის „საქართველოს მოქალაქეთა პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლად აღიარებისა და რეპრესირებულთა სოციალური დაცვის შესახებ“ კანონის მე-9 მუხლით გარანტირებულ უფლებას მორალური ზიანის ანაზღაურების თაობაზე.

სასამართლომ, ინდივიდუალური ზომების მიღების გარდა, მოპასუხე სახელმწიფოს დაავალა, რაც შეიძლება დროულად გაატაროს ყველა საჭირო საკანონმდებლო, ადმინისტრაციული და საბიუჯეტო რეფორმები, რათა განმცხადებელთა მსგავს მდგომარეობაში მყოფმა პირებმა ეფექტურად ისარგებლონ კანონით გარანტირებული უფლებით. თუმცა, აღნიშნული ზოგადი ხასიათის ზომები სახელმწიფოს მიერ ამ ეტაპზე შემუშავებული არ არის.

თანამშრომლობა საერთაშორისო სისხლის სასამართლოსთან

საანგარიშო წლის განმავლობაში საია აქტიურად თანამშრომლობდა საერთაშორისო სისხლის სასამართლოსთან რუსეთ-საქართველოს ომის დროს ჩადენილი დანაშაულების გამოძიების მიზნით.

საიას აქტიური მონაწილეობით, შედგენილი და გამოცემული იქნა ანგარიში „აგვისტოს ნანგრევებში“, რომელიც შეეხება 2008 წლის აგვისტოს ომის დროს ადამიანის უფლებებისა და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ნორმების დარღვევას.

ამასთანავე, საიას წარმომადგენლები არაერთხელ შეხვდნენ საერთაშორისო სისხლის სასამართლოს წარმომადგენლებს (მათ შორის, სასამართლოს პროკურორს ჰააგაში, სპეციალური ვიზიტის ფარგლებში)

ომის დროს ჩადენილ დანაშაულებზე ეროვნულ დონეზე, როგორც საქართველოში, ასევე რუსეთში მიმდინარე გამოძიების ეფექტურობის განხილვის მიზნით.

2010 წელი საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციისათვის განსაკუთრებულად ნაყოფიერი იყო საკონსტიტუციო სამართალწარმოების თვალსაზრისით. საანგარიშო პერიოდში საიამ წარადგინა კონსტიტუციური სარჩელები ყველაზე აქტუალურ საკანონმდებლო ხარვეზებთან დაკავშირებით. საია ასევე პირველი ორგანიზაციაა, რომელმაც ისარგებლა კანონმდებლობაში დანერგილი სასამართლოს მეგობრის (amicus curiae) ინსტიტუტით და საკონსტიტუციო სასამართლოს მიაწოდა თავისი დასაბუთებული მოსაზრებები ყველაზე მნიშვნელოვან საკონსტიტუციო დავებზე.

2009 წლის ოქტომბრიდან საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ წარადგინა ოთხი კონსტიტუციური სარჩელი და სამი სასამართლოს მეგობრის წარდგინება, რაც რეკორდულად მაღალი მაჩვენებელია საკონსტიტუციო სამართალწარმოების სფეროში საიას გასული წლების შედეგებთან შედარებით.

წინა წლებში შეტანილი სამი სარჩელიდან ამ დრომდე არ განხილულა 2 მათგანი. ერთ სარჩელზე შეწყდა წარმოება კანონში შეტანილი ცვლილების გამო.

კონსტიტუციური სარჩელები

2009 წლის 12 ოქტომბერს საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ საკონსტიტუციო სასამართლოს მიმართა „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის“ შესახებ კანონის მე-8 მუხლის მე-2 პუნქტის კონსტიტუციურობის დასადგენად. სადავო ნორმა, ისევე როგორც „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონი, მთლიანობაში არ ითვალისწინებს ფარულ მოსმენასთან დაკავშირებული ოპერატიულსამძებრო ღონისძიების ექვს თვემდე გაგრძელების საკითხის გადაწყვეტაში მოსამართლის მონაწილეობას. ეს გარემოება კი, წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან, რომლითაც საუბარი სატელეფონო და სხვა სახის ტექნიკური საშუალებით ხელშეუხებელია და აღნიშნული უფლების შეზღუდვა დაიშვება სასამართლოს გადაწყვეტილებით, ანდა მის გარეშე კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობისას. საკონსტიტუციო სასამართლოს ამ ეტაპზე არ მიუღია გადაწყვეტილება საქმის არსებითად განსახილველად მიღების თაობაზე.

2010 წლის 10 დეკემბერს საიამ საკუთარი და მოძრაობა „7 ნოემბრის“ აქტივისტების დაჩი ცაგურიასა და ჯაბა ჯიშკარიანის სახელით სარჩელით მიმართა საკონსტიტუციო სასამართლოს. დავა შეეხება საქართველოს პარლამენტის მიერ „შეკრებებისა და მანიფესტაციების შესახებ“ საქართველოს კანონში 2009 წლის 17 ივლისს შეტანილ ცვლილებებს, რომლის მიხედვით, ტრანსპორტის სავალი ნაწილის ნაწილობრივ ან სრულად გადაკეტვა შეიძლება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ შეკრების ან მანიფესტაციის ჩატარება, მონაწილეთა რაოდენობის გათვალისწინებით, სხვაგვარად შეუძლებელია. მოსარჩელეები მიიჩნევენ, რომ შეტანილი ცვლილებები არ შეესაბამება საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლს (შეკრებისა და მანიფესტაციების თავისუფლება). გარდა ამისა, იმავე სარჩელით საკონსტიტუციო სასამართლოს ეთხოვა, დადგინდეს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 166-ე მუხლის სიტყვების „სხვა ამგვარი ქმედება“ კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის 24-ე მუხლის პირველ და მეოთხე პუნქტებთან (გამოხატვის თავისუფლება) მიმართებით.

2009 წლის 22 დეკემბერს საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნული სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად გამწესრიგებელი სხდომა ჩაატარა, თუმცა, შედეგი ამ დრომდე არ უცნობებია.

2010 წლის 4 თებერვალს, მოძრაობა „რატომის“ აქტივისტის მერაბ ჭიქაშვილის სახელით, საიამ სარჩელით მიმართა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს. სარჩელი შეეხება ადმინისტრაციული პატიმრობის მოხდის პირობების არარსებობას საქართველოს კანონმდებლობაში. კერძოდ, აქცენტი გაკეთდა ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა: ფართობის ოდენობა, პირადი ჰიგიენის დაცვის უფლება და პირობები, გასეირნების უფლება, ოჯახთან შეხვედრის უფლება. განმცხადებლებმა მიიჩნიეს, რომ ამ გარემოებების კანონმდებლობით დაურეგულირებლობა, 90 დღემდე ხანგრძლივობის ადმინისტრაციულ პატიმრობასთან ერთად, წარმოადგენს არასათანადო მოპყრობას (კონსტიტუციის მე-17 მუხლი) და პირადი ცხოვრების უფლების დარღვევას (კონსტიტუციის მე-20 მუხლი).

2010 წლის 28 ივნისს საკონსტიტუციო სასამართლომ მიიღო განჩინება სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის შესახებ. განჩინებაში სასამართლომ მიუთითა შინაგან საქმეთა მინისტრის 2010 წლის 1 თებერვლის №108 ბრძანებაზე და განაცხადა, რომ ადმინისტრაციული პატიმრობის საკანონმდებლო პირობები დადგენილია. თუმცა, სასამართლომ გვერდი აუარა სარჩელში მითითებულ იმ გარემოებას, რომ ძირითად უფლებათა და თავისუფლებათა განხორციელებისა და დაცვის პირობები და წესი, იურიდიული პასუხისმგებლობისა და იძულების ზომის გამოყენების საკითხები საკანონმდებლო ნორმატიული აქტით უნდა იყოს განსაზღვრული. ეს გამომდინარეობს არა მარტო „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მუხლიდან, არამედ ხელისუფლების დანაწილების კონსტიტუციური პრინციპიდან. აღნიშნულ არგუმენტზე სასამართლომ განჩინებაში არ იმსჯელა.

2010 წლის 18 მარტს საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ კონსერვატიული პარტიისა და ახალი მემარჯვენეების სახელით კონსტიტუციური სარჩელით მიმართა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს. მოსარჩელეები ითხოვენ საარჩევნო კოდექსის 76-ე მუხლის პირველი პუნქტის იმ ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობას, რომლებიც საარჩევნო სუბიექტს შესაძლებლობას აძლევს, საარჩევნო კამპანიის მიმდინარეობისას გამოიყენონ სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ბიუჯეტიდან დაფინანსებული ორგანიზაციის შენობა, საკომუნიკაციო საშუალებები, საინფორმაციო მომსახურების და სხვა სახის ტექნიკა და სატრანსპორტო საშუალებები. ასევე, გასაჩივრდა იმავე მუხლის მე-2 პუნქტი, რომელიც საჯარო მოსამსახურეს უფლებას აძლევს, საარჩევნო კამპანიის მიმდინარეობისას გამოიყენოს სამსახურებრივი ავტომანქანა. საია მიიჩნევს, რომ დასახელებული ნორმები წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან, ვინაიდან იგი მხოლოდ მმართველ პარტიას ან იმ მცირე პოლიტიკურ ჯგუფს უტოვებს საარჩევნო კამპანიაში ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენების შესაძლებლობას, რომელსაც მასზე ხელი სამსახურებრივად მიუწვდება, რითიც დისკრიმინაციული წინასაარჩევნო გარემო იქმნება. გარდა ამისა, ხდება საჯარო სამსახურის პოლიტიზაცია. 2010 წლის 28 ივნისის საოქმო ჩანაწერით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ საიას სარჩელი არსებითად განსახილველად მიიღო.

„სასამართლოს მეგობრის“ წარდგინებები (Amicus Curie):

2009 წლის 22 აგვისტოს საქართველოს პარლამენტმა დამატებები შეიტანა „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ კანონში, რომლის თანახმად, საკონსტიტუციო სამართალწარმოებაში შემოღებული იქნა „სასამართლოს მეგობრის“ ინსტიტუტი. აღნიშნული ცვლილება ნებისმიერ ფიზიკურ ან იურიდიულ პირს უფლებას აძლევს, წერილობითი მოსაზრება გაუგზავნოს საკონსტიტუციო სასამართლოს კონკრეტულ საქმესთან დაკავშირებით.

საია იყო პირველი, რომელმაც 2009 წლის 26 ნოემბერს „სასამართლოს მეგობრის“ სტატუსით წერილობითი მოსაზრება წარუდგინა საკონსტიტუციო სასამართლოს სახალხო დამცველის კონსტიტუციურ სარჩელთან დაკავშირებით. მცდელობა წარმატებული აღმოჩნდა. საკონსტიტუციო სასამართლომ არათუ განიხილა საიას მოსაზრებები, არამედ გაიზიარა და დააკმაყოფილა „სასამართლოს მეგობრის“ მიერ მხარდაჭერილი სახალხო დამცველის კონსტიტუციური სარჩელი.

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის მიერ საანგარიშო პერიოდში საკონსტიტუციო სასამართლოში სულ წარდგენილ იქნა 3 წერილობითი მოსაზრება „სასამართლოს მეგობრის“ სტატუსით:

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, ტრადიციისამებრ, განაგრძობს ინფორმაციის თავისუფლებასთან დაკავშირებულ სამართალწარმოებას როგორც ადმინისტრაციულ ორგანოებში, ასევე, საერთო სასამართლოებში. ამ საქმიანობით ვცდილობთ, ხელი შევუწყოთ საქართველოში საჯარო ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფას და კანონით დადგენილი სტანდარტების რეალიზაციას აღნიშნულ სფეროში.

თუმცა, სამწუხარო ტენდენცია ინფორმაციის დაუსაბუთებლად გასაიდუმლოების თაობაზე, რასაც გასულ წლებშიც ჰქონდა ადგილი, დღემდე გრძელდება. მონიტორინგის პროცესში ამ კუთხით არაერთი პრობლემა გამოიკვეთა. კვლავ ძნელად ხელმისაწვდომი ანდა საერთოდ მიუწვდომელია ინფორმაცია თანამდებობის პირებზე არსებულ მონაცემებთან დაკავშირებით. მაგალითად, იუსტიციის სამინისტრომ არ დააკმაყოფილა საიას მოთხოვნა თანამდებობის პირთა პრემიების შესახებ ინფორმაციის მიწოდების თაობაზე იმ მოტივით, რომ აღნიშნული განეკუთვნება პერსონალურ მონაცემთა კატეგორიას. უფრო მეტიც, სამინისტროს დაუსაბუთებელ არგუმენტებზე დაყრდნობით, სასამართლომაც მიიჩნია, რომ თანამდებობის პირთა პრემიებთან დაკავშირებული ინფორმაცია მესამე პირებისთვის არ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი, ვინაიდან იგი პერსონალური სახის მონაცემებს წარმოადგენს.

საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის კუთხით არსებული მდგომარეობა ადასტურებს, რომ ამ მიმართულებით ჯერ კიდევ ბევრი სამუშაოა, ძალიან დაბალია საჯარო დაწესებულებების გამჭვირვალობის ხარისხი და, ამასთან, არასახარბიელოა სასამართლო პრაქტიკა, რომელიც კარგ საყრდენს უქმნის ამ მავნე ტენდენციას.

განცხადებები საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვნის თაობაზე

საანგარიშო პერიოდში, ინფორმაციის გამოთხოვნის მიზნით, საჯარო დაწესებულებებში გაიგზავნა 168 განცხადება, აქედან:

ადმინისტრაციული საჩივრები

სხვადასხვა საჯარო დაწესებულებაში წლის განმავლობაში წარდგენილ იქნა 23 ადმინისტრაციული საჩივარი, რომელთაგან:

სარჩელები

ზემოაღნიშნული განცხადებებისა და საჩივრების საფუძველზე, სხვადასხვა ინსტანციის სასამართლოში წარდგენილ იქნა 63 სარჩელი. მათგან:

აღნიშნული სტატისტიკა ადასტურებს, რომ კვლავ მაღალია საჯარო ინფორმაციის გაცემაზე უარის თქმის, ვადების დარღვევით გაცემის ან მასობრივად გასაიდუმლოების ტენდენციები. შესაბამისად, ინფორმაციის თავისუფლების მაღალი სტანდარტების დასამკვიდრებლად, საია მომავალშიც გააგრძელებს აქტიურ მუშაობას.

საიას თბილისის ოფისის იურიდიული დახმარების ცენტრი კვლავ აგრძელებს სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში განთავსებულ თავისუფლებააღკვეთილ პატიმართათვის კონსულტაციის გაწევასა და დახმარებას.

საანგარიშო პერიოდის განმავლობაში თბილისის ოფისში აღირიცხა 257 პატიმრის წერილი. მათგან თბილისის იურიდიული დახმარების ცენტრის ადვოკატებმა სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში მოინახულეს და კონსულტაცია გაუწიეს 121 პატიმარს. 39 პატიმარს საიამ წერილობით მიაწოდა პასუხები მათთვის საინტერესო კითხვებზე, 41 პატიმარს კი შეუდგინა სხვადასხვა სახის სამართლებრივი დოკუმენტი - განცხადება, საკასაციო საჩივარი და ა.შ.

2009 წლის ოქტომბრიდან საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის რვავე ოფისში ფუნქციონირებს ქართული მედიის სამართლებრივი დაცვის ცენტრი. ცენტრის იურისტები სამართლებრივ დახმარებას (კონსულტაცია და წარმომადგენლობა) უწევენ ჟურნალისტებს და მედია საშუალებებს თბილისსა და რეგიონებში. ცენტრი შეიქმნა ევრაზიის თანამშრომლობის ფონდთან პარტნიორობით.

საანგარიშო პერიოდში ცენტრის იურისტებმა გასცეს 900-ზე მეტი კონსულტაცია და აწარმოვეს 32-ზე მეტი საქმე. ჩატარდა ორი ტრენინგი იურისტებისა და ჟურნალისტებისთვის მედია სამართლისა და ინფორმაციის თავისუფლების თემაზე.

ფუნქციონირებს სპეციალურად ცენტრისთვის შექმნილი ვებგვერდი:
http://www.gmldc.ge

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია კვლავ აქტიურად განაგრძობს იძულებით გადაადგილებულ პირთა დახმარებას მათთვის საჭირბოროტო არაერთ საკითხზე. საიას იურისტები ცდილობენ, კონსულტირებისა და ადვოკატირების გზით, ხელი შეუწყონ დევნილებს სამართლებრივი პრობლემების გადაჭრაში.

საანგარიშო პერიოდში, გარდა ინდივიდუალური სამართლებრივი კონსულტაციებისა, ეწყობოდა საინფორმაციო შეხვედრები კერძო სექტორში განსახლებულ დევნილთათვის. ბოლო ერთი წლის მანძილზე გაიცა 2950-ზე მეტი ინდივიდუალური სამართლებრივი კონსულტაცია, განხორციელდა 229 მობილური ვიზიტი, მომზადდა 157 სამართლებრივი დოკუმენტი. ადვოკატის მომსახურება უზრუნველყოფილი იყო 9 სასამართლო საქმეზე.

განსხვავებული პრობლემები გამოიკვეთა ე.წ. ძველი და ახალი ტალღის დევნილებში. 90-იანი წლების დევნილთათვის განსაკუთრებით აქტუალურია განსახლებისა და გადამისამართების პრობლემები. ამ საკითხებისადმი დაინტერესებამ იმატა მას შემდეგ, რაც სახელმწიფომ დევნილთა მიერ კოლექტიურ ცენტრებში დაკავებული ფართის საკუთრებაში გადაცემის პროცესი დაიწყო.

არანაკლებ მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია დევნილთა უფლებების დაცვას კერძო საკუთრებაში არსებული კოლექტიური ცენტრებიდან გამოსახლებისას. ბოლო პერიოდში აქტუალური გახდა კერძო სექტორში მცხოვრები დევნილების პრობლემები, ძირითადად განსახლების საკითხთან მიმართებით. 2010 წლის ზაფხული სხვადასხვა შენობიდან, მათ შორის კოლექტიური ცენტრებიდან, დევნილთა მასობრივი გამოსახლებით გამოირჩეოდა. გამოსახლება შეეხო როგორც ე.წ. ძველ, ასევე ახალ დევნილებს. საიამ 7 გამოსახლების პროცესზე განახორციელა მონიტორინგი.

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ, ეროვნულ და საერთაშორისო პარტნიორ ორგანიზაციებთან თანამშრომლობით, დაიწყო სპეციალური კამპანია სამშობლოში დაბრუნებულ მიგრანტთა უფლებების დაცვის კუთხით.

საიას იურისტები საანგარიშო პერიოდში თბილისსა და რეგიონულ ოფისებში იურიდიულ კონსულტაციას უწევდნენ ევროპისა თუ სხვა ქვეყნებიდან სამშობლოში დაბრუნებულ მიგრანტებს, მათი სამართლებრივი პრობლემების გადაჭრის მიზნით. ანგარიშის მომზადების დროისათვის იურიდიული დახმარება გაეწია 26-ზე მეტ ოჯახს.

კონსულტაციების შედეგად იდენტიფიცირებულ იქნა შემდეგი სამართლებრივი საკითხები:

პროცესის ეფექტურად წარმართვის მიზნით, დამზადდა ორი სოციალური კლიპი, რომლებიც მედია საშუალებებით გადაიცემოდა. აგრეთვე, თბილისის საერთაშორისო აეროპორტის ჩამოფრენის დარბაზში დამონტაჟდა სპეციალური სარეკლამო სტენდი, რომელზეც განთავსდა საინფორმაციო ბროშურები. გარდა ამისა, შემუშავდა საიას თავმჯდომარის მიმართვა, რომელიც გაეგზავნა ევროპაში მომუშავე საქართველოს კონსულებს და, საქართველოში მიგრანტების გამომგზავრების შემთხვევაში, შესაბამისი ინფორმაციის მიწოდება ეთხოვათ.

სტრატეგიული ამოცანების შესასრულებლად, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია ყოველწლიურად ახდენს მართლმსაჯულების სისტემის ანალიზს და გამოსცემს ანალიტიკურ ანგარიშებს. საანგარიშო პერიოდში საიას მიერ გამოიცა 2010 წლის ანგარიში - მართლმსაჯულება საქართველოში.

ჩვენი ღრმა რწმენით, შეუძლებელია მართლმსაჯულების სისტემაში არსებული მდგომარეობის, ძირითადი ტენდენციების, მიღწევებისა თუ პრობლემების დანახვა მხოლოდ საიას მიერ ნაწარმოები უფასო იურიდიული დახმარების საქმეებით და, თუნდაც, ხსენებული კვლევის გამოცემით, რომელიც ძირითადად ემპირიულ ინფორმაციაზეა დაფუძნებული. ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ საანგარიშო პერიოდში დაიწყო მართლმსაჯულების მონიტორინგის პროგრამა, რომელიც მოიცავს კონკრეტული კატეგორიის სისხლის (რიგ შემთხვევებში, ადმინისტრაციულიც) სამართლის საქმეების (გახმაურებული) ექსპერტულ ანალიზს, ასევე, სასამართლო პროცესების მონიტორინგს. ამ მიზნით, შემუშავდა საქმეების შერჩევისა და შეფასების კრიტერიუმები, რომლის მიხედვით შეირჩა 24 საქმე. აქედან:

საქმეების შერჩევისას, გათვალისწინებული იყო საქმის მიმართ საზოგადოების ინტერესი. პროცესში ჩართული იყვნენ საიას თბილისის და 7 რეგიონული ოფისის იურისტები. გარდა ზემოაღნიშნული საქმეების ანალიზისა, საიას იურისტები აკვირდებოდნენ სასამართლო პროცესებსაც.

პირველადი ანგარიში მომზადდა სწორედ ზემოთ ნახსენები საქმეების ანალიზის საფუძველზე, მოხდა ინდივიდუალური საქმეების შეფასება, თუ რამდენად კანონიერად და სამართლიანად წარიმართა მართლმსაჯულება კონკრეტულ საქმეზე. გარდა ამისა, განზოგადებულ იქნა გამოვლენილი ნაკლოვანებები და გამოაშკარავდა როგორც კანონმდებლობაში არსებული პრობლემური საკითხები, ასევე პრაქტიკაში დამკვიდრებული ხარვეზები.

საანგარიშო პერიოდში საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებისაკენ მიმართული კამპანია მოიცავდა სემინარებისა და ტრენინგების ჩატარებას საჯარო მოხელეების, ადვოკატების, არასამთავრობო ორგანიზაციების, მედიისა და სხვა სფეროების წარმომადგენლებისთვის.

სემინარებსა და მრგვალ მაგიდებზე განხილული იყო თითქმის ყველა მნიშვნელოვანი საკანონმდებლო ცვლილება, რომელიც 2010 წლის განმავლობაში საქართველოს უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოს მიერ განხორციელდა, აგრეთვე, საზოგადოებისთვის აქტუალური შემდეგი თემები:

ტელე-რადიო გადაცემები

რეგიონებში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდა ადგილობრივ რადიო მაუწყებლებთან თანამშრომლობას, რათა მაქსიმალურად ფართო აუდიტორიის დაფარვა მომხდარიყო.

საიასა და რადიო „უცნობის“ ერთობლივი პროექტი - „უცნობი სამართალი“

საანგარიშო პერიოდში საიამ რადიო „უცნობთან“ ერთად დაიწყო ახალი ერთობლივი პროექტი, რომელიც თბილისის მოსახლეობის სამართლებრივი ცნობიერების ამაღლებისა და ინფორმირების მიზნებს ემსახურება. გადაცემა „უცნობი სამართალი“ ყოველ ორშაბათს 13:00 სთ-ზე პირდაპირ ეთერში გადაიცემა და საიას იურისტები მსმენელებს მიმდინარე სამართლებრივ პრობლემებზე ესაუბრებიან.

საგაზეთო ჩანართები

საიას ოფისები და ფილიალები, გასული წლების მსგავსად, კვლავ აქტიურად თანამშრომლობენ რეგიონულ ჟურნალ-გაზეთებთან. საანგარიშო პერიოდის განმავლობაში დაიბეჭდა არაერთი სტატია მოსახლეობისთვის საინტერესო პრობლემურ საკითხებზე:

ავტო-ტურები

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია კვლავ აგრძელებს წლების წინ დაწყებულ და უკვე ტრადიციად ქცეულ საქმიანობას გასვლითი შეხვედრების - ავტო-ტურების სახით. ასოციაციის რეგიონული ოფისების ადვოკატები პერიოდულად აწყობენ ე.წ. გასვლით ტურებს სხვადასხვა რაიონის ყველაზე მიუვალ სოფლებშიც კი, სადაც ხვდებიან მოსახლეობას, ადგილზევე ახდენენ პრობლემების იდენტიფიცირებას და იქვე უწევენ მათ უფასო იურიდიულ დახმარებას მათთვის მტკივნეულ საკითხებზე. გარდა ამისა, ავტოტურები საუკეთესო საშუალებაა იმისათვის, რომ კიდევ უფრო ამაღლდეს მოქალაქეების სამართლებრივი ცნობიერების მაჩვენებელი.

საანგარიშო პერიოდში დაიგეგმა და განხორციელდა:

გორის ოფისის ავტო-ტური სამცხე-ჯავახეთის რეგიონის ადიგენის, ასპინძის, ახალქალაქისა და ნინოწმინდის მუნიცი პალიტეტების შემდეგ სოფლებში: იდუმალა, ოშოლი, ოთა, რუსთავი, ასპინძა, არალი, უდე, ბენერი, ბოლაჯური, ადიგენი, შოლავერი, ქვემო ენთელი, სარო, ხიზაბავრა, გელსუნდა, ფია, ზანავი, ჩამდურა, ზრესკი, კუმურდო, პტენა, ჩუნჩხა, აზმანა, კოთელია, ბარალეთი, აწკვიტა, ტოლოში, ნიჯგორი, ხერთვისი, ნაქალაქევი, ხოსპიო, ჯიგრაშენი, მურჯახეთი, ვაჩიანი, სათხე, განძა, ფოკა, ნინოწმინდა. მოსახლეობის დაინტერესება გამოიწვია მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების, ორმაგი მოქალაქეობის მიღების, მაღალმთიანი რეგიონებისათვის კანონით გათვალისწინებული შეღავათების, მასწავლებელთა სერტიფიცირების, მარჩენალ-დაკარგულის პენსიის დანიშვნის, სოციალური დახმარების, უძრავი ნივთების რეგისტრაციის, ოჯახური ძალადობის, ჯანმრთელობის დაზღვევის, ჯანდაცვის სახელმწიფო პროგრამების, საარსებო შემწეობის დანიშვნის, იურიდიული მნიშვნელობის ფაქტების დადგენის, სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის, სკოლის თვითმმართველობის, სამეურვეო საბჭოს ფუნქციების, ადგილობრივი თვითმმართველობის კომპეტენციის, ადგილობრივი ბიუჯეტის ფორმირების, ეროვნული უმცირესობების მიერ სახელმწიფო ენის შესწავლის, მემკვიდრეობის მიღების, საზღვრის უკანონო გადაკვეთის, შეწყალებისა და ამნისტიის, საგადასახადო შეღავათების და სხვა სამართლებრივმა საკითხებმა. შეხვედრებზე მოსახლეობას დაურიგდა საიას მიერ გამოცემული¨საინფორმაციო ბროშურები.

გორის ოფისის ავტო-ტური ბორჯომისა და ბაკურიანის მუნიცი პალიტეტების შემდეგ სოფლებში: რველი, წაღვერი, ცემი, დიდი სადგერი, ტბა, დიდი ცემი, ჭობისხევი, ჩითახევი, დვირი, საკირე, ტაძრისი, ქვაბისხევი, ყვიბისი, ციხისჯვარი, ანდეზიტი, კორტანეთი. შეხვედრები ჩატარდა სოფლის ტერიტორიული ორგანოს რწმუნებულებთან და მოსახლეობასთან. შეხვედრების დროს განსაკუთრებული დაინტერესება გამოიწვია შემდეგმა საკითხებმა: სკოლის მანდატურების უფლებამოსილება, ნასამართლობის მოხსნა, შეწყალება, ოჯახური ძალადობა, მიწის პრივატიზაცია, მემკვიდრეობა, უძრავი ქონების რეგისტრაცია, ტერიტორიული ორგანოს მიერ სანოტარო მოქმედების შესრულება და ცნობების გაცემა, ბუნებრივი რესურსების გამოყენებაზე ლიცენზიის მიღება, სოციალური დახმარების დანიშვნა. გამოიკვეთა ასევე მიწაზე საკუთრების აღიარების პრობლემები და ის სირთულეები, რასაც აწყდებიან ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების აღიარებაზე უფლებამოსილ კომისიებთან ურთიერთობისას.

თელავის ოფისის ავტო-ტური სიღნაღის, საგარეჯოს, დედოფლისწყაროს, გურჯაანის, თელავის და ყვარლის მუნიცი პალიტეტების სოფლებში: ნუკრიანი, ქვემო ბოდბე, ქვემო მაღარო, ჯუგაანი, წნორი, ნინოწმინდა, წყაროსთავი, გიორგიწმინდა, თოხლიაური, მანავი, პატარა ჩაილური, ბადიაური, სანავარდო, ბაკურციხე, შილდა, ენისელი, მაჩხაანი, არბოშიკი, ოზაანი, ლეჩური, იყალთო, რუისპირი, კარდენახი. მოსახლეობის დაინტერესება გამოიწვია სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწების დაკანონების, სოფლის დახმარების პროგრამით გათვალისწინებული დაფინანსების ხარჯვის, საპენსიო უზრუნველყოფის, შრომითი ხელშეკრულების მოშლის, სოციალურად დაუცველი ოჯახების მონაცემთა ერთიან ბაზაში რეგისტრაციის, კომლში მემკვიდრეობის გახსნის, უძრავი ქონების რეგისტრაციის, იჯარით აღებული მიწების შესყიდვის, საკომლო წიგნების, ტერიტორიული ორგანოების მიერ ცნობების გაცემის და მათ მიერ სანოტარო მოქმედებათა შესრულების პრობლემებმა.

აჭარის ფილიალის ავტო-ტური ქედის, ქობულეთის, ხელვაჩაურის, ხულოსა და შუახევის მუნიცი პალიტეტების შემდეგ სოფლებში: დოლოგანი, მახუნცეთი, დოხაძეები, ჭინკაძეები, ჩიკვაიძეები, ზუნდაგა, ზურდაგი, კოლოტაური, ზედა მახუცეთი, კუჭულა, მერისი, სილიბაური, ნამონასტრევი, გუნდაური, ჭალათი, ინასარიძეები, გარეტყე, ვაშლოვანი, შურმული, დეკანაშვილები, ქედლები, დუაძეები, დიაკონიძეები, ირემაძეები, ბუღაური, პანტნარი, ოქტომბერი, სტეფანაშვილები, ლაბაძეები, ღორჯომი, გორგაძეები, ჭახაუტი, მერჩხეთი, ცინცქალაშვილები, კვირიაული, უჩამბა, ლაკლაკეთი, ჯაბნიძეები, ხიჭაური, ცივაძეები, ტაკიძეები, ჭვანა, ვარჯენაული, სხეფი, ბესელაშვილები, ნიგაზეული, ნენია, დაბაძველი, ურეხი, მნათობი, ფერია, სალიბაური, ადლია, ორთაბათუმი, ჩაისუბანი, შარაბიძეები, ჯოჭო, ახალშენი, წყავროკა, საჩინო, შუაღელე, დივათი, ქაქუთი, კოხი, ჯიხანჯური, ცეცხლაური, ოჩხამური, გოგმეჩაური, ნაცხავატები, აჭი, ბობოყვათი, ციხისძირი, ლეღვა. მოსახლეობის დაინტერესება გამოიწვია მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების, ჯანდაცვის სახელმწიფო პროგრამების, სოციალური დახმარების, მომხმარებელთა უფლებების დაცვის და ეკომიგრანტების განსახლების საკითხებმა. თითქმის ყველა სოფელში ადგილი ჰქონდა სს „ენერგო-პრო ჯორჯიას“ მიერ მომხმარებელთა უფლებების უხეში დარღვევის ფაქტებს. მოქალაქეებს განემარტათ ინდივიდუალური გამრიცხველიანების გარეშე დარჩენილი მომხმარებლის მიერ გახარჯული ელექტროენერგიის ოდენობის განსაზღვრის წესი. საიას აჭარის ფილიალის იურისტებმა ადგილზევე შეუდგინეს მოქალაქეებს სარჩელი სასამართლოში წარსადგენად უკანონოდ დარიცხული ელექტროენერგიის ჩამოსაწერად. აგრეთვე, განუმარტეს სოციალურად დაუცველი ოჯახების მონაცემთა ერთიან ბაზაში რეგისტრაციის, საარსებო შემწეობის მიღებისა და ჯანმრთელობის დაზღვევის წესი და პირობები.

დუშეთის ოფისის ავტო-ტური დუშეთის, თიანეთისა და მცხეთის მუნიცი პალიტეტებში. მოსახლეობასთან შეხვედრები გაიმართა 40 დასახლებულ პუნქტში. მათ შორის, შემდეგ სოფლებში: ნადოკრა, გორანა, ბალებისხევი, სიმონიანთხევი, ცალღველაანთსოფელი, მელისხევი, თოლენჯი, სიონთგორი, კვერნაულა, კვირიისხევი, ღულელები, თრანი,საყდრიანი, ველთაურები, ჩუბინიანთკარი, დოლასქედი, ტუშურები, ჯავახიანთკარი, ჩიტაურები, არაბულები, ჯუღისი, ხარხეთი, ყვავილი, წილკანი, ჩანადირები, მეზვრიანთკარი, ნაოზა, არაგვისპირი, ბიჩნიგაურები, მისაქციელი, სეფე, ებნისი, ცივწყარო, მაღარო, ქერანა, დუდაურები, დგნალი, ტონჩა, არღუნი ციხისძირი. მოსახლეობის განსაკუთრებული დაინტერესება გამოიწვია მიწების დაკანონების, მემკვიდრეობის მიღების, სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის, პენსიაზე დანამატის მიღების, ჯანდაცვის სახელმწიფო პროგრამების, დაზღვევის, სოციალური დახმარებების დანიშვნის, კომლის გაყოფის, სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულების, ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის, მარჩენალდაკარგულის პენსიის დანიშვნის, მაღალმთიანი რეგიონებისათვის კანონმდებლობით გათვალისწინებული შეღავათებით სარგებლობის პრობლემებმა.

ოზურგეთის ოფისის ავტო-ტური ჩოხატაურის, ოზურგეთისა და ლანჩხუთის მუნიცი პალიტეტების შემდეგ სოფლებში: ნაბეღლავი, წითელმთა, სილაური, ჩოჩხათი, ბოხვაური, ბასილეთი, კოხნარი, ვაკიჯვარი, ნარუჯა, მაჩხვარეთი, გოგოლესუბანი, მთისპირი, ვანზომლეთი, ნიგოითი, აკეთი, ერკეთი, საჭამიასერი, ერკეთი, აცანა, ფამფალეთი, შედრეკილი, ქვიანი, შრომისუბანი, მერია, ასკანა, გორაბერეჟოული, შემოქმედი, ბუკნარი, ზოტიყელი, ფაფარა, ბახმარო, ჩხაკაურა. მოსახლეობის ინტერესის სფეროს წარმოადგენდა მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების, უძრავი ქონების რეგისტრაციის, მიწის პრივატიზაციის, მაღალმთიანი რეგიონებისათვის დაწესებული შეღავათების, კომლის გაყოფის, მომხმარებელთა უფლებების დაცვის, ტყითა და ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის, საგადასახადო შეღავათებისა და სოციალური საკითხები.

რუსთავის ოფისის ავტო-ტური დმანისის, მარნეულის, თეთრიწყაროს, გარდაბნის და წალკის მუნიცი პალიტეტების სოფლებში: ბეგლარი, იმირი, აბელიანი, ქსოვრეთი, ირაგა, ასურეთი, ჭივჭავი, გამარჯვება, ფოლადაანთკარი, პატარა დმანისი, ვარდისუბანი, დიდი დმანისი, შავსაყდარი, ჯორჯიაშვილი, ჯიგრაშენი, იმერთა, ხადიკი, გუნიაკალა, ახალიკი, ედიკილისა, თიაქქილისა, კუში, ბერთა. ავტო-ტურზე მოსახლეობას დაურიგდა საიას მიერ აზერბაიჯანულ და სომხურ ენებზე გამოცემული ცნობიერების ასამაღლებელი ბროშურები. ყურადღება გამახვილდა შემდეგ სამართლებრივ საკითხებზე: საქართველოს მოქალაქეობის მიღება, მიწების დაკანონება, სამედიცინო დაწესებულების გარეთ დაბადებულ ბავშვთა დაბადების ფაქტების დადგენა, სააქტო ჩანაწერებში არასწორი მონაცემების შესწორება, პენსიის და სოციალური დახმარების დანიშვნა. როგორც აღმოჩნდა, ქვემო ქართლის მოსახლეობისათვის მთავარი პრობლემა სოციალური დახმარების მიუღებლობაა. საიას რუსთავის ოფისის იურისტებმა ადგილზევე დაუწერეს მოქალაქეებს განცხადებები სოციალური მომსახურების სააგენტოს ტერიტორიულ სამსახურებში წარსადგენად და სოციალურად დაუცველი ოჯახების მონაცემთა ერთიან ბაზაში დასარეგისტრირებლად. ასევე გამოიკვეთა მაღალმთიანი აჭარიდან გადმოსახლებული ეკომიგრანტების განსახლების პრობლემებიც. მათ საიას იურისტებს დახმარება სთხოვეს იმ უძრავი ქონების დაკანონებაში, სადაც ამჟამად არიან განსახლებულნი.

ქუთაისის ფილიალის ავტო-ტური რაჭა-ლეჩხუმი-ქვემო სვანეთის რეგიონის, ონის, ამბროლაურის, ცაგერის, ლენტეხის მუნიციპალიტეტებში. მოსახლეობასთან შეხვედრები გაიმართა შემდეგ სოფლებში: ოფიტარა, ზუბი, ოყურეში, მახურა, წიფერჩი, ხოფური, მაზაში, ლამანაშური, ნანური, წიფლაკაკი, რცხმელური, ორბელი, სორი, გადამში, ნიგვზნარა, უწერა, შოვი, გლოლა, ღარი, სადმელი, ხვანჭკარა, პირველი ტოლა, მეორე ტოლა, ჭრებალო, ჩორჯო, წესი, გენდუში, ნიკორწმინდა, ქვედა და ზედა ჟოშხა, ასევე, ცაგერის, ლენტეხის, ონის, ამბროლაურის საკრებულოებსა და იძულებით გადაადგილებულ პირთა კომპაქტურ ჩასახლებებში. მოსახლეობის მხრიდან დაინტერესება გამოიწვია მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების, უძრავი ქონების რეგისტრაციის, მიწის პრივატიზაციის, მაღალმთიანი რეგიონებისათვის დაწესებული შეღავათების, სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფი პირების სოციალური დახმარების, ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულისათვის ქონების გადაცემის, მომხმარებელთა უფლებების დაცვის, ტყითა და ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის, საგადასახადო შეღავათების, სტიქიური უბედურების დროს დაზარალებული ეკომიგრანტების განსახლების, ადგილობრივი თვითმმართველობის უფლებამოსილების და სხვა სოციალურმა საკითხებმა. ძალიან ხშირი იყო შემთხვევები, როდესაც შრომის წიგნაკებსა და სხვა დოკუმენტებში დაშვებული შეცდომების გამო ბევრ მოქალაქეს შეექმნა პრობლემა შრომის სტაჟის დაანგარიშებასა და პენსიის დანიშვნასთან დაკავშირებით. მათ გაეწიათ დახმარება იურიდიული მნიშვნელობის ფაქტების დასადგენად.

ქუთაისის ფილიალის ავტო-ტური სამეგრელოს რეგიონში. შეხვედრები გაიმართა მარტვილის, ჩხოროწყუს, წალენჯიხის, ხობის, ზუგდიდის გამგეობებში, იძულებით გადაადგილებულ პირთა კომპაქტურ ჩასახლებებში და ფოთის, აბაშის, სენაკის მუნიცი პალიტეტების შემდეგ სოფლებში: დიდი ჭყონი, ჯგალი, ჭკადუაში, ჭალადიდი, შამგონა, კოკი, ორსანტია, დარჩელი, ანაკლია, თეკლათი, ნოსირი, მარანი.

საია, პარტნიორ ორგანიზაციებთან ერთად, განაგრძობდა აქტიურ მონაწილეობას დევნილთა კოლექტიური ცენტრების მობილიზაციისა და ტრენინგების პროცესში. სამოქმედო გეგმის შესაბამისად, იმ დევნილებისათვის, რომლებსაც დაკავებული ფართები საკუთრებაში გადაეცათ, მნიშვნელოვანი გახდა საცხოვრებელ კორპუსთან დაკავშირებული პრობლემების ერთობლივად გადაწყვეტა ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობების მეშვეობით. ამ მიზნით, პროექტის - „საქართველოს ლტოლვილთა და განსახლების სამინისტროს შესაძლებლობების გაძლიერება“ - ფარგლებში ჩატარდა 9 ტრენინგი, რომლებსაც სხვადასხვა კოლექტიური ცენტრიდან მოწვეული 15 კაციანი ჯგუფები ესწრებოდნენ.

საანგარიშო პერიოდში გრძელდებოდა მობილური ვიზიტები დევნილთა კოლექტიურ ცენტრებსა და ახალ ჩასახლებებში, რომლებიც 2009 წელს მთელი საქართველოს მასშტაბით შეირჩა. გარდა ამისა, 2010 წლის ივლისში დამატებით იქნა შერჩეული 30 კოლექტიური ცენტრი და 20 ახალი ჩასახლება მობილური ვიზიტების განსახორციელებლად. ვიზიტები მიზნად ისახავდა დევნილთა ინფორმირებას პრივატიზაციის პროცესთან დაკავშირებით, ასევე, სხვა სამართლებრივი საკითხებისა და სახელმწიფოს მიერ ჩატარებული ღონისძიებების შესახებ. აღნიშნულ პერიოდში სულ 229 მობილური ვიზიტი განხორციელდა.

2010 წლის ივნისში გამოიცა ბროშურა „ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის შესახებ“. გამოვიდა ასევე საინფორმაციო ბიულეტენ „შენი მაცნეს“ ექვსი ნომერი, რომელიც მოიცავდა ინფორმაციას დევნილთა სფეროში სახელმწიფოს მიერ განხორციელებულ ღონისძიებებზე, საპენსიო საკითხებზე, სოციალურ დახმარებებზე, დევნილთა სამართლებრივ პრობლემებსა და ადვოკატირების წარმატების მექანიზმებზე. საინფორმაციო ბიულეტენების მიღება დევნილებს შეეძლოთ მობილური ვიზიტებისას, ასევე, საიას ოფისებში.

შეხვედრა პატრიარქთან

2010 წლის მარტში საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის წევრებისა და თანამშრომლების ნაწილი უწმინდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქს ილია II-ს შეხვდა.

შეხვედრის ძირითად თემას წარმოადგენდა ქვეყანაში დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და მართლმსაჯულების სისტემის განვითარება, ადამიანის უფლებების დაცვა. საუბარი შეეხო ასევე საიას საქმიანობას და მის როლს აღნიშნულ პროცესში.

შეხვედრის ბოლოს საპატრიარქოს წარმომადგენლებმა საიას იურისტებს ქვეყანაში არსებული რამდენიმე პრობლემატური სამართლებრივი საკითხის შესახებ ინფორმაცია მიაწოდეს და მათზე რეაგირება სთხოვეს.

ადამიანის უფლებათა კვირეული

2009 წლის დეკემბერში საიამ ტრადიციულად აღნიშნა ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო დღე - 10 დეკემბერი და მას სპეციალური კვირეული მიუძღვნა.

კვირეული 8 დეკემბერს, მოახლოებული ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების გათვალისწინებით, საარჩევნო თემატიკაზე გამართული მრგვალი მაგიდის შეხვედრით გაიხსნა, რომელსაც საარჩევნო საკითხებზე მომუშავე არასამთავრობო და საერთაშორისო ორგანიზაციების გარდა, ასევე ესწრებოდნენ ცესკოს წარმომადგენლები და პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარე.

9 დეკემბერი დაეთმო საიას ანტიკორუფციული საქმიანობის ანალიზს. ასოციაციამ პარტნიორ ორგანიზაცია „მწვანე ალტერნატივასთან“ ერთად წარმოადგინა ვაზიანი-გომბორი-თელავის საავტომობილო გზის რეაბილიტაციის პროცესის მონიტორინგის შედეგები.

უშუალოდ 10 დეკემბერს (ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო დღეს) საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ საკონსტიტუციო სასამართლოში შეიტანა სარჩელი „შეკრებისა და მანიფესტაციების შესახებ“ საქართველოს კანონთან დაკავშირებით.

კვირეული დაიხურა 11 დეკემბერს. საიამ პარტნიორ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ერთად პარლამენტში გააგზავნა რეკომენდაციები საქართველოს საარჩევნო კოდექსში შესატან ცვლილებებთან დაკავშირებით.

26 ივნისი - წამების მსხვერპლთა დაცვის საერთაშორისო დღე

გასული საანგარიშო წლის განმავლობაში საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია ტრადიციულად აქტიურად იყო ჩართული წამების წინააღმდეგ სახელმწიფოს მიერ განხორციელებული ღონისძიებების მონიტორინგის პროცესში.

2010 წლის 26 ივნისს საიამ პარტნიორ ორგანიზაციებთან - „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“, ასოციაცია „სამართალი და თავისუფლება“ - ერთად გამართა აქცია სახელწოდებით „არ აწამო“. აქციის მონაწილეებმა ქალაქ თბილისის შინაგან საქმეთა მთავარი სამმართველოს წინ განათავსეს ბანერი წარწერით: „არ აწამო!“ ნებისმიერ პირს შესაძლებლობა ჰქონდა, საკუთარი ხელმოწერით დაედასტურებინა სოლიდარობა წამების მსხვერპლთა მიმართ.

იმავე დღეს საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ გააკეთა არასათანადო მოპყრობასთან დაკავშირებით მომზადებული ანგარიშის პრეზენტაცია სახელწოდებით: „წამების, არაჰუმანური, სასტიკი ან პატივისა და ღირსების შემლახავი მოპყრობის ან დასჯის წინააღმდეგ ბრძოლა საქართველოში - არსებული პრობლემები და გამოწვევები“. ანგარიშში ყურადღება გამახვილებულია შემდეგ უმნიშვნელოვანეს საკითხებზე:

აქცია დიღმის ტყე-პარკის გადასარჩენად

2010 წლის 23 სექტემბერს საიამ, პარტნიორ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ერთად, გამართა აქცია სახელწოდებით „გადავარჩინოთ დიღმის ტყე-პარკი“. იდეის ავტორი და ინიციატორი გახლდათ მხატვარი ანა გაბრიაძე. პროექტი განხორციელდა ფონდ „ღია საზოგადოება - საქართველოს“ ფინანსური მხარდაჭერით.

აქციის მიზანი იყო დიღმის ტყის, როგორც თბილისში დღემდე შემორჩენილი ერთადერთი რეკრეაციული ზონის გადარჩენა გაჩეხვისაგან და ამ მიმართულებით საზოგადოების ყურადღების გამახვილება. თბილისის საკრებულოს გადაწყვეტილებით, ტერიტორიის დიდი ნაწილი უკვე გასხვისებულია. მყიდველს კი, უფლება აქვს ზედ შენობა-ნაგებობები აღმართოს.

აქციას ესწრებოდნენ ჟურნალისტები, დი პლომატიური კორპუსის, არასამთავრობო და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლები. გაიმართა სტუდია „მონიტორის“ მიერ გადაღებული ფილმის ჩვენება, რომელშიც ასახული იყო ტყე-პარკის ისტორია და მოსალოდნელი პრობლემები.

28 სექტემბერი - ინფორმაციის თავისუფლების საერთაშორისო დღე

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ ინფორმაციის თავისუფლების საერთაშორისო დღე - 28 სექტემბერი ტრადიციულად აღნიშნა.

საქართველოს იუსტიციის სამინისტროსთან გაიმართა აქცია სახელწოდებით: „რამდენი გაქვს პრემია?“ საიას წარმომადგენლებმა დაარიგეს საინფორმაციო პლაკატები და ფლაერები, რომლითაც საჯარო მოხელეებს მოუწოდეს, გამჭვირვალე გახადონ თავიანთი საბიუჯეტო შემოსავლები, ხოლო მოქალაქეებს - მოითხოვონ აღნიშნული ინფორმაცია. ამ გზით, საზოგადოებას შევახსენეთ სახელმწიფო ბიუჯეტიდან დახარჯული თანხების ცოდნის უფლება. მოგვიანებით, აქციის მონაწილეებმა გადაინაცვლეს თბილისის მერიასთან და ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტთან.

იმავდროულად, ხელფასებისა და პრემიების გამჭვირვალობის საკითხთან დაკავშირებით საიას მიერ დაბეჭდილი პოსტერები გაეგზავნათ საჯარო დაწესებულებებს.

იმავე დღეს გაიმართა მეორე ღონისძიება - კვლევების პრეზენტაცია სახელწოდებით: „ინფორმაციის თავისუფლების მდგომარეობა საქართველოში“. ღონისძიებას ესწრებოდნენ საჯარო დაწესებულებების წარმომადგენლები, საჯარო ინფორმაციის გაცემაზე პასუხისმგებელი პირები, ექსპერტები, ჟურნალისტები, ადგილობრივი და საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლე.

პრეზენტაციაზე წარმოდგენილი იყო 3 კვლევა:

პრეზენტაციის შემდეგ გაიმართა დისკუსია ინფორმაციის თავისუფლების აქტუალურ საკითხებზე.

მომავალი სიღარიბის გარეშე

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია ახორციელებს არაერთ წარმატებულ პროექტს სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციასთან ერთად კოალიციების ფარგლებში. ერთ-ერთი ასეთი კოალიცია „მომავალი სიღარიბის გარეშე“ 30-მდე არასამთავრობო ორგანიზაციასა და 300-მდე ფიზიკურ პირს აერთიანებს. კოალიცია 2005 წელს შეიქმნა. მისი მიზანია, საქართველოს მთავრობას პერიოდულად შეახსენოს ის ვალდებულებები, რომლებიც 2000 წლის სექტემბერში გაეროს დეკლარაციაზე ხელმოწერით აიღო 2015 წლამდე სიღარიბის დაძლევისა და ათასწლეულის 8 მიზნის შესრულების სახით. გარდა ამისა, კოალიცია მუდმივად მუშაობს საქართველოს მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლებაზე ზემოაღნიშნულ მიზნებსა და საქართველოს ხელისუფლების მიერ აღებულ ვალდებულებებთან მიმართებით. ამ მიზნით, ჩატარდა არაერთი აქცია, ღონისძიება, მრგვალი მაგიდის შეხვედრა თუ სემინარი.

გასული საანგარიშო პერიოდი კოალიციისათვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, ვინაიდან 2015 წლამდე მხოლოდ 5 წელი დარჩა, შესაბამისად, მოხდა შედეგების შეჯამება, თუ 2000 წლიდან დღემდე რით უპასუხა საქართველოს ხელისუფლებამ ათასწლეულის მიზნების გამოწვევებს.

კოალიციის ორგანიზებით ჩატარდა 2 დიდი ღონისძიება:

ღონისძიებების ძირითადი მესიჯები საქართველოს მთავრობისკენ იყო მიმართული.

გასულ წლებში საიას რეგიონული ოფისების ბაზაზე ჩამოყალიბებული ლიდერთა კლუბის წევრები მიმდინარე საანგარიშო პერიოდში აქტიურად იყვნენ ჩართულნი წინასაარჩევნო პერიოდში საქართველოს ამომრჩეველთა ინფორმირებისა და ცნობიერების ამაღლების კამპანიაში 5 რეგიონის მასშტაბით. მოსახლეობას ინფორმაცია მიეწოდებოდა წანასაარჩევნო და არჩევნების პროცესებზე, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია არჩევნებში მონაწილეობა, რა არის ადგილობრივი თვითმმართველობის კომპეტენცია, როგორ და რა ვადაში შეუძლიათ ამომრჩევლებს, გადაამოწმონ საკუთარი თავი საარჩევნო სიებში და ა.შ. წინასაარჩევნოდ ლიდერების მიერ მომზადდა და დარიგდა 5 ტი პის ბუკლეტი. აპრილ-მაისის თვეში ლიდერებმა დაფარეს 38 მუნიცი პალიტეტის 400-მდე სოფელი, შეხვდნენ დაახლოებით 18 000 ამომრჩეველს.

ასოციაციის მიერ შესწავლილ იქნა დევნილთა საცხოვრებელი სახლებით უზრუნველყოფისათვის დონორთა მიერ გამოყოფილი საერთაშორისო დახმარებების ფარგლებში სახელმწიფოს მიერ განხორციელებული საქმიანობა, კერძოდ, იმ მშენებლობებთან დაკავშირებული სამართლებრივი დოკუმენტაცია, რომელსაც ახორციელებდა უშუალოდ სახელმწიფო - ადგილობრივი თვითმმართველობების, სსი პ მუნიციპალური განვითარების ფონდისა და საქართველოს ლტოლვილთა და განსახლების სამინისტროს სახით.

მონიტორინგმა აჩვენა, რომ მართალია, სახელმწიფოს მხრიდან დევნილთა საცხოვრებელი სახლებით უზრუნველყოფისათვის მნიშვნელოვანი მოცულობის სამუშაო იქნა გაწეული, თუმცა აღნიშნულ პროცესში ადგილი ჰქონდა მთელი რიგი საკანონმდებლო მოთხოვნების დარღვევასა და სახელშეკრულებო ვალდებულებების არაჯეროვან შესრულებას. არსებული ხარვეზები და, შედეგად, უხარისხოდ შესრულებული სამუშაოები კი კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს განხორციელებული საქმიანობის ეფექტურობას და გაწეული ხარჯების მიზნობრიობას.

ვაზიანი-გომბორი-თელავის საავტომობილო გზის მშენებლობა-რეაბილიტაციის პროექტის განხორციელება 2008 წლიდან დაიწყო. პირველ ეტაპზე შესრულებული სამუშაოები სახელმწიფო ბიუჯეტმა დააფინანსა, თუმცა, პროექტის ძირითადი ნაწილი მსოფლიო ბანკის მიერ სესხის სახით გამოყოფილი ფინანსური რესურსით განხორციელდა.

საიას მიერ განხორციელებულმა მონიტორინგმა გამოავლინა შემდეგი სამართლებრივი დარღვევები:

ასოციაციის მიერ მონიტორინგის განხორციელებისას გამოვლენილი დარღვევები კიდევ ერთხელ ადასტურებს ამ პროცესების გამჭვირვალედ წარმართვის საჭიროებას. საანგარიშო პერიოდისთვის, გზის მშენებლობის პროექტი კვლავ განხორციელების სტადიაზეა. შესაბამისად, ორგანიზაცია ვაზიანი-გომბორი-თელავის საავტომობილო გზის მშენებლობის შემდგომი ეტაპების შეფასებას მომდევნო წლისათვის გეგმავს.

აღნიშნული კვლევა განხორციელდა რეგიონული პროექტის - „საჯარო ინფორმაციის გამჭვირვალობისა და ხელმისაწვდომობის მონიტორინგი“ - ფარგლებში. ანალოგიური კვლევები ჩატარდა დამატებით სამ ქვეყანაში: უკრაინა, აზერბაიჯანი, ყირგიზეთი.

საიას მიერ საქართველოში ჩატარებულმა კვლევამ ინფორმაციის თავისუფლების მოთხოვნების დაცვის, კანონით დადგენილი გარანტიების უზრუნველყოფისა და ძირითადი ტენდენციების შესახებ გარკვეული სურათი შექმნა. შედეგები ცხადყოფს, რომ გამოვლენილი დარღვევები და ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის კუთხით არსებული ბარიერები არაერთგვაროვანი და მრავალფეროვანია. ცალკეულ შემთხვევებში, დაბრკოლებებს სამართლებრივი ნორმების ბუნდოვანება ან არარსებობა განაპირობებს. თუმცა, კვლევამ აჩვენა, რომ არცთუ იშვიათად ადმინისტრაციული ორგანოების მხრიდან უკანონო ქმედებებსა და უკანონო პრაქტიკის დამკვიდრებას აქვს ადგილი.

მონიტორინგის შედეგად ირკვევა, რომ ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 10 წლიანი მოქმედების განმავლობაში ინფორმაციის თავისუფლებასთან დაკავშირებული პრობლემები კვლავ აქტუალური რჩება. კერძოდ, ინფორმაციის ხელმისაწვდომობა დამოკიდებულია არა მის შინაარსზე, არამედ ცალკეული საჯარო დაწესებულების ნებასა და სურვილზე, გახადოს კონკრეტული ინფორმაცია საჯარო, თუ მიიჩნიოს იგი საიდუმლოდ.

საიას ოფისები (განსაკუთრებით რეგიონული) საანგარიშო პერიოდში აქტიურად საქმიანობდნენ გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მოქალაქეების ჩართვის მიმართულებით. განხორციელებული საქმიანობებიდან აღსანიშნავია პროექტ „ხალხის მანიფესტის“ ფარგლებში ახალგაზრდა ლიდერების მიერ განხორციელებული საქმიანობა. საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია პარტნიორ ორგანიზაციასთან - „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ (ISFED) - ერთად საქართველოს 62 მუნიციპალიტეტსა და თვითმმართველ ქალაქში ახორციელებდა აქტიური მოქალაქეებისა და სამოქალაქო ორგანიზაციების ცნობიერების ამაღლების კამპანიას. აღნიშნული საქმიანობა მიზნად ისახავდა, ადგილობრივი თვითმმართველი ორგანოების მონიტორინგის გზით, მოქალაქეებისა და ადგილობრივი სათემო ორგანიზაციების უნარ-ჩვევების გაზრდას, ადგილობრივი მოსახლეობის გააქტიურებას საკუთარი პრობლემების მოგვარების პროცესში ჩართულობით, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების გაძლიერებას, ადგილობრივ დონეზე არსებული პრობლემების აღმოფხვრის პროცესში პოლიტიკური პარტიების/სუბიექტების როლის ზრდას.

მოქალაქეთა ტრენინგები და თვითმმართველობის მონიტორინგი. თითოეულ მუნიციპალიტეტში შეირჩნენ მოსახლეობის აქტიური წარმომადგენლები, რომლებსაც ჩაუტარდათ ტრენინგები აქტიური მოქალაქეობისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მონიტორინგის შესახებ. ტრენინგებში მონაწილეობა მიიღო 62 მუნიციპალიტეტში მცხოვრებმა 904-მა მოქალაქემ. იქვე შეირჩნენ საინიციატივო ჯგუფები, რომლებიც ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის მონიტორინგს განახორციელებდნენ. მონიტორინგის ძირითადი მიმართულებები: ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების გამჭვირვალობა, ბიუჯეტის ფორმირების პროცესში საზოგადოების მონაწილეობა და მათი ინტერესების ლობირება.

ფოკუს ჯგუფები. მოსახლეობის პრობლემების გამოსავლენად საქართველოს 62 მუნიციპალიტეტში ორგანიზება გაუკეთდა ფოკუს ჯგუფების 83 შეხვედრას, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო სულ 960-მა რესპოდენტმა. შეხვედრების მიზანს წარმოადგენდა არჩევნებში მონაწილე პოლიტიკური სუბიექტების ინფორმირება ადგილობრივი მოსახლეობის საჭიროებებზე. პრეზენტაციები მრგვალი მაგიდის ფორმატში ჩატარდა, რა დროსაც მოქალაქეებს საშუალება ჰქონდათ, პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლებთან ერთად განეხილათ მათი პრობლემების გადაჭრის გზები. კვლევის შედეგები საიამ, პარტნიორ ორგანიზაციასთან ერთად, ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში მონაწილე პარტიებს წარუდგინა.

თვითმმართველობის ორგანოების წარმომადგენელთა ტრენინგები. ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების წარმომადგენლებისთვის საქართველოს 63 მუნიციპალიტეტში მიმდინარეობს ტრენინგები თემაზე: ადგილობრივი თვითმმართველობის ბიუჯეტი და საბიუჯეტო პროცესი. ტრენინგების თემატიკა შერჩეულ იქნა ადგილობრივი თვითმმართველობების წარმომადგენლების საჭიროებებიდან გამომდინარე. აღნიშნული ტრენინგი დაეხმარება მათ მომავალი საქმიანობის განხორციელებაში.

გარდა ყოველივე ზემოთ აღნიშნულისა, საანგარიშო პერიოდში საიას ახალგაზრდა ლიდერთა კლუბის წევრებმა:

ახალგაზრდა ლიდერებმა თავიანთი საქმიანობის შედეგად არაერთ წარმატებას მიაღწიეს. მაგალითად:

პროგრამა ერთობლივად ხორციელდება საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის, მშვიდობის, დემოკრატიისა და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტისა და Saferworld-ის მიერ. პროექტის მიზანია, დაეხმაროს სამოქალაქო საზოგადოებას საქართველოში, გააანალიზოს კონფლიქტსა და უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული პრობლემები და ითამაშოს პოზიტიური როლი აღნიშნულ საკითხებთან მიმართებით. პროცესი მოიცავს ორმხრივ დიალოგს სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებისგან შექმნილი ძირითადი ჯგუფის წევრებსა და ფართო საზოგადოებას შორის საქართველოს ოთხ რეგიონში და გააჩნია შემდეგი მიზნები:

დიალოგის პროცესის მეთოდოლოგია ფოკუსირებულია სათემო, რეგიონულ და ეროვნულ დონეზე. თითოეულ რეგიონში საზოგადოების წარმომადგენლებიდან შეირჩნენ ძირითადი ჯგუფის წევრები, რომელთა შორის, საანგარიშო პერიოდში, რეგულარულად იმართებოდა შეხვედრები. ძირითადი ჯგუფის წევრები საკუთარ თემებში აწარმოებდნენ კონსულტაციებს იმ სახელმძღვანელო დოკუმენტების დახმარებით, რომლებიც მათ გადაეცემოდათ ყოველი რაუნდის წინ და შემდეგ შედეგებს წარმოადგენდნენ რეგიონულ შეხვედრებზე. შედეგები გროვდებოდა და წარედგინებოდა სხვა რეგიონების წარმომადგენლებსაც პერიოდულ ეროვნულ შეხვედრებზე. უკვე ჩატარდა 4 რეგიონული და 2 ეროვნული შეხვედრა. პროექტის ფარგლებში გამოკვეთილი შეხედულებები კონფლიქტისა და უსაფრთხოების საკითხებზე მომავალში გამოყენებული იქნება, როგორც დიალოგის საფუძველი საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოებასა და პოლიტიკის შემქმნელებს შორის ეროვნულ და საერთაშორისო დონეზე.

პროგრამის ფარგლებში შეიქმნა ოთხი რეგიონული ფორუმი შიდა ქართლში, სამეგრელოში, ქვემო ქართლსა და სამცხე ჯავახეთში. პროცესში ჩართული არიან სამოქალაქო საზოგადოების სხვადასხვა წარმომადგენელი ორგანიზაციები, რომლებიც, როგორ წესი, არ მუშაობენ კონფლიქტებზე, მაგრამ აქვთ შესაძლებლობა და უნარი, ჩამოაყალიბონ კონფლიქტის საერთო ანალიზი, განსაზღვრონ უმთავრესი პრიორიტეტები მშვიდობისა და უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად და მიაწოდონ კონკრეტული რეკომენდაციები ეროვნულ და საერთაშორისო გადაწყვეტილებების მიმღებ პირებს. პროცესის შედეგად შეიქმნება ერთიანი დოკუმენტი, რომელშიც ასახული იქნება ხედვები და რეკომენდაციები ცვლილებებისათვის.

საანგარიშო პერიოდში განხორციელდა ოთხი რეგიონიდან მიღებული შედეგების შეჯერება თბილისში დაგეგმილ პირველ ეროვნულ შეხვედრაზე, რის შედეგადაც გამოიცა პირველი ანგარიში: „როგორ აღიქვამს საზოგადოება ქვემო ქართლში, სამეგრელოში, სამცხე-ჯავახეთსა და შიდა ქართლში 2008 წლის აგვისტოს კონფლიქტის გამომწვევ მიზეზებს და შედეგებს“.

ზემოაღნიშნულმა სამუშაომ ცხადყო, რომ რეგიონებში საზოგადოება ინფორმაციის ნაკლებობას განიცდის. მოსახლეობა მცდარად ან საერთოდ არ არის ინფორმირებული როგორც სახელმწიფოს სტრატეგიასა და სამოქმედო გეგმაზე ოკუპირებულ ტერიტორიებთან მიმართებით, ასევე, საერთაშორისო ორგანიზაციებისა თუ უცხო ქვეყნების როლზე მიმდინარე პროცესებში. აღნიშნულის გათვალისწინებით, დაიგეგმა და მომზადების პროცესშია შეხვედრები რეგიონებში ცენტრალური ხელისუფლების, ადგილობრივი ხელისუფლებისა და ადგილობრივი სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებს შორის. ეს იქნება ორმხრივი დიალოგი ხელისუფლებასა და საზოგადოებას შორის ზემოთ ხსენებულ საკითხებთან დაკავშირებით. ასევე, იგეგმება საინფორმაციო ბროშურის გამოცემა, რომელშიც თავმოყრილი იქნება ინფორმაცია ამა თუ იმ საერთაშორისო ორგანიზაციის მისიისა და მანდატის შესახებ.

2010 წლის 29 იანვარს საიას გამგეობის სხდომაზე მიღებული იქნა გადაწყვეტილება, რომ წინასაარჩევნო პერიოდის დაკვირვება განხორციელდებოდა დედაქალაქსა და საქართველოს შვიდ რეგიონში - აჭარაში, გურიაში, იმერეთში, შიდა ქართლში, ქვემო ქართლში, კახეთსა და მცხეთა-მთიანეთში, ხოლო არჩევნების დღესა და შედეგების შეჯამების პროცედურებს ორგანიზაცია ქვეყნის 3 დიდ ქალაქში - თბილისში, ქუთაისსა და ბათუმში დააკვირდებოდა.

აღნიშნულ ქალაქებში არჩევნების დღის დაკვირვების გადაწყვეტილება რამდენიმე გარემოებაზე იყო დაფუძნებული: საია არჩევნებს აკვირდებოდა ორგანიზაციის წევრების, თანამშრომლებისა და გამოცდილი დამკვირვებლების მეშვეობით (სულ 250 დამკვირვებელი), შესაბამისად, მონიტორინგის მასშტაბები რამდენიმე რეგიონით უნდა შემოფარგლულიყო. თბილისში დაკვირვების გადაწყვეტილება ეფუძნებოდა ასევე იმ გარემოებას, რომ 30 მაისს დედაქალაქის მოსახლეობა პირველად აირჩევდა ქალაქის მერს პირდაპირი წესით. ამასთან, აღნიშნულ ქალაქებში, ამომრჩეველთა მაღალი რაოდენობიდან გამომდინარე, კონკურენცია საარჩევნო სუბიექტებს შორის ყველაზე მაღალი იყო.

საარჩევნო პერიოდში საიას საქმიანობა არ შემოიფარგლებოდა მხოლოდ დარღვევების გამოვლენით, არამედ, საარჩევნო ადმინისტრაციასა და სასამართლოში საჩივრების წარდგენის გზით, ორგანიზაცია ცდილობდა, ხელი შეეწყო საარჩევნო კანონმდებლობის პროგრესული განმარტების დანერგვის, დამრღვევთა წინააღმდეგ სამართლებრივი ზომების გატარებისა და საარჩევნო დარღვევათა შემდგომი პრევენციისთვის.

წინასაარჩევნო პერიოდი

წინასაარჩევნო პერიოდში საიას დამკვირვებლები ინფორმაციას სხვადასხვა გზით მოიპოვებდნენ. ხორციელდებოდა როგორც საარჩევნო ადმინისტრაციისა და სხვა საჯარო დაწესებულებებიდან საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვნა, ასევე, მასმედიის საშუალებით გავრცელებული ინფორმაციის მონიტორინგი. გარდა ამისა, საიას წარმომადგენლები ესწრებოდნენ პოლიტიკური პარტიების სააგიტაციო შეხვედრებს ამომრჩევლებთან. ხშირ შემთხვევაში, მოქალაქეები და პოლიტიკური პარტიის წევრები თავად გვაწვდიდნენ ინფორმაციას წინასაარჩევნო პერიოდში მათ მიერ იდენტიფიცირებული სამართალდარღვევების შესახებ. ინფორმაციის მიღების შემდგომ საიას მონიტორები თითოეულ ფაქტს უშუალოდ განმცხადებლებთან ამოწმებდნენ.

სათანადო მტკიცებულებების არსებობის შემთხვევაში, საია დარღვევის ფაქტებს ცესკოში, სასამართლოსა და სამართალდამცავ ორგანოებში ასაჩივრებდა. მონიტორინგის ფარგლებში საიამ შესაბამის უწყებებში გაასაჩივრა:

არჩევნების დღე

არჩევნების დღეს საიას დამკვირვებლები დაკვირვებას მუდმივი წესით თბილისის 100, ბათუმის 50 და ქუთაისის 50 საარჩევნო უბანზე ახორციელებდნენ. მათ დახმარებას უწევდნენ თბილისში 20 და ქუთაისსა და ბათუმში მოძრავი 10 მობილური ჯგუფის წევრები.

საოლქო საარჩევნო კომისიებსა (თბილისის 10 საარჩევნო ოლქი, ბათუმისა და ქუთაისის საარჩევნო ოლქები) და ცენტრალურ საარჩევნო კომისიაში არჩევნების დღიდან შედეგების შეჯამებამდე მუდმივი წესით იმყოფებოდნენ საიას იურისტ-დამკვირვებლები. ორგანიზაციის მიერ საარჩევნო უბნებზე დაიწერა 41 საჩივარი, ჩანაწერთა წიგნში შეტანილ იქნა 30 შენიშვნა, ხოლო 13 საჩივარი წარედგინა საოლქო საარჩევნო კომისიას.

საჩივრების ძირითადი ნაწილი შეეხებოდა საარჩევნო კანონმდებლობის დარღვევის ისეთ ფაქტებს, როგორიცაა კონტროლი ამომრჩევლის ნების გამოვლენაზე, დამკვირვებლებისთვის მუშაობაში ხელის შეშლისა და მათზე ზეწოლის შემთხვევებს, კენჭისყრისა და ხმის დათვლის პროცედურების დარღვევებს.

არჩევნების დღის შემდგომი პერიოდი

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია არჩევნების დღის შემდგომი პროცედურების დაკვირვებას ახორციელებდა თბილისის, ქუთაისისა და ბათუმის 12 საოლქო საარჩევნო კომისიაში. დარღვევის გამოვლენის შემთხვევაში, საია შესაბამისი საჩივრებით მიმართავდა საოლქო, ცენტრალურ საარჩევნო კომისიასა თუ სასამართლოს. საჩივრების წარდგენის დროს საიამ განსაკუთრებული აქცენტი გააკეთა სამართალდარღვევის ჩამდენი საარჩევნო კომისიის წევრებისთვის დისციპლინური და ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის შეფარდების საკითხებზე, როგორც დარღვევათა შემდგომი პრევენციის ერთ-ერთ საშუალებაზე. სულ კენჭისყრის დღის შემდეგ საოლქო საარჩევნო კომისიებში წარდგენილ იქნა 41 საჩივარი, ცესკოში - 7 საჩივარი, ხოლო სასამართლოში - 8 სარჩელი.

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია დღესდღეობით ერთადერთი არასამთავრობო ორგანიზაციაა საქართველოში, რომელსაც ჰყავს მუდმივი თანამშრომელი საპარლამენტო მდივნის სახით. ეს უკანასკნელი აქტიურად მონაწილეობს საპარლამენტო განხილვებში და პერიოდულად პარლამენტს წარუდგენს სამართლებრივ დასკვნებს კანონპროექტებზე. მნიშვნელოვანია, რომ საია არ შემოიფარგლება მხოლოდ ინიცირებული კანონპროექტების ანალიზითა და კრიტიკით, არამედ თავად სთავაზობს პარლამენტს იმ კონკრეტულ წინადადებებსა და ფორმულირებებს, რომლებსაც პოზიტიური წვლილის შეტანა შეუძლია კანონმდებლობის განვითარებაში.

სამართლებრივი დასკვნები კანონპროექტებზე

საანგარიშო პერიოდში საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ პარლამენტს წარუდგინა 20-ზე მეტი დასკვნა და 10-მდე საკანონმდებლო წინადადება. ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს საკითხად უნდა გამოვყოთ მონაწილეობა საქართველოს საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობაში. საქართველოს პრეზიდენტის 2009 წლის განკარგულებით, საია შერჩეულ იქნა საკონსტიტუციო კომისიის წევრად. აღნიშნული კომისიის მიერ მომზადებულ პროექტთან მიმართებით საიამ შემდეგი ძირითადი შენიშვნები გამოთქვა:

საანგარიშო პერიოდში საიას მიერ მომზადებულ დასკვნებს შორის შეიძლება გამოიყოს რამდენიმე:

რიგ კანონპროექტებზე საქართველოს საკანონმდებლო ორგანომ ნაწილობრივ ან მთლიანად გაითვალისწინა საიას რეკომენდაციები. მაგალითად:

გარდა ჩამოთვლილისა, საიამ ასევე შეიმუშავა საკანონმდებლო წინადადებები შემდეგ უმნიშვნელოვანეს საკითხებზე:

პერიოდულ კვლევაში „მართლმსაჯულება საქართველოში“¹ საიამ მოახდინა იმ პრობლემების იდენტიფიცირება, რომლებიც საერთო სასამართლოების სისტემაში არსებობს და რომლებიც მოსამართლეებს სხვადასხვა პირსა თუ გარემოებაზე დამოკიდებულს ხდის. ანგარიშის მომზადების პროცესში, ადგილობრივი და საერთაშორისო სტანდარტებისა და ნორმების კვლევის პარალელურად, გაიმართა შეხვედრები მოქმედ და ყოფილ მოსამართლეებთან, რამაც შესაძლებლობა მოგვცა, უფრო ახლოს და რეალისტურად შეგვეფასებინა არსებული მდგომარეობა. შედეგად, გამოიკვეთა რამდენიმე ძირითადი პრობლემური საკითხი: