ანგარიში მომზადებულია მშვიდობის, დემოკრატიის და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტის, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის და უსაფრთხო მსოფლიოს მიერ 2011 წლის იანვარში. აღნიშნული ანგარიში არის საქართველოში კონფლიქტების, უსაფრთხოებისა და მშვიდობის საკითხებზე ფართო და ინფორმირებული დიალოგის ხელშეწყობის მიმდინარე პროგრამის ნაწილი. პროგრამა და ანგარიში დაფინანსებულია ევროკავშირის მიერ უსაფრთხო მსოფლიოს (Saferworld) და შერიგების რესურსების (Conciliation Resources) ერთობლივი პროექტის - 2008 წლის აგვისტოს კრიზისის შემდგომ შესაბამისი პირობების შექმნა, კონფლიქტის ეფექტურად თავიდან აცილებისა და ტრანსფორმაციის მიზნით - ფარგლებში.

წინამდებარე ანგარიშში გამოთქმული შეხედულებები არ ასახავს მშვიდობის, დემოკრატიის და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტის, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის ან უსაფრთხო მსოფლიოს თვალსაზრისს.

2010 წელს შიდა ქართლში ადგილობრივი საზოგადოების წარმომადგენელთა ჯგუფმა კონსულტაციები გამართა მოსახლეობასთან მშვიდობის, უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის პრობლემების გამოვლენის მიზნით. წინამდებარე ანგარიში ამ პროცესის შეჯამებაა. ანგარიშში ასახულია ჯგუფის მიერ გამოვლენილი პრობლემები; გამოყოფილია მათ შორის ოთხი უმთავრესი პრობლემა - გაანალიზებულია ისინი და მოცემულია მათი მოგვარების რეკომენდაციები. ამ სტრატეგიის შემუშავებაში მონაწილეობდნენ თემის წარმომადგენლები. ანგარიში ეფუძნება ადგილობრივი თემების შეხედულებებსა და თვალსაზრისს, რისთვისაც საზოგადოების წარმომადგენლობითი ჯგუფი პროექტის საქმიანობის ყოველ საფეხურზე კონსულტაციებს მართავდა ადგილობრივ მოსახლეობასთან. ეს არ არის ე.წ. ექსპერტული ანალიზი, - ეს არის ანალიზი რომელიც ეფუძნება შიდა ქართლში მცხოვრები ადამიანების აღქმასა და რეალობას. იმედი გვაქვს, ეს გამოცემა დაეხმარება ადგილობრივი, ეროვნული და საერთაშორისო გადაწყვეტილების მიმღებებს, უკეთ გაუმკლავდნენ რეგიონის წინაშე მდგარ სირთულეებს.

მშვიდობის, დემოკრატიის და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტი, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და უსაფრთხო მსოფლიო (Saferworld) ერთობლივად ახორციელებენ პროგრამას - საქართველოში კონფლიქტზე, უსაფრთხოებასა და მშვიდობაზე ფართო და ინფორმირებული დიალოგის ხელშეწყობა, რომლის შედეგიცაა ეს ანგარიში. პროგრამა შექმნილია საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოების დასახმარებლად, რათა მან შეძლოს კონფლიქტსა და უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული საკითხების გაანალიზება და უფრო პოზიტიური როლის შესრულება ზემოაღნიშნულ საკითხებთან მიმართებით. პროცესი ითვალისწინებს ორმხრივ დიალოგს წარმომადგენლობით ჯგუფებსა და ფართო საზოგადოებას შორის სამეგრელოს, სამცხე-ჯავახეთის, შიდა ქართლისა და ქვემო ქართლის რეგიონებში. პროცესი აგრეთვე ითვალისწინებს რეგულარულ შეხვედრებს ამ რეგიონების წარმომადგენლებს შორის ანალიზის შედეგების ურთიერთგაცნობის მიზნით.

პროცესის მიზანია:

მთლიანი პროცესი შედგება ოთხი საფეხურისაგან (იხ. დიაგრამა). პირველი საფეხური მიზნად ისახავდა გაგვეგო, 2008 წლის ომის შედეგებთან დაკავშირებით, რა თვალსაზრისი ჰქონდათ ადგილობრივ თემებს ოთხ სამიზნე რეგიონში, და დაგვედგინა, რა განსხვავება იყო თვალსაზრისთა შორის ამ რეგიონების მიხედვით. ამ საფეხურის მონაცემები ასახულია ანგარიშში ,,როგორ აღიქვამს საზოგადოება ქვემო ქართლში, სამეგრელოში, სამცხე-ჯავახეთსა და შიდა ქართლში 2008 წლის აგვისტოს კონფლიქტის გამომწვევ მიზეზებს და შედეგებს“. მეორე საფეხური ყურადღებას უთმობდა იმ გამოწვევების ღრმა ანალიზს, რომლებიც არსებობს თითოეულ რეგიონში მშვიდობის, უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის კუთხით. მესამე საფეხური კი ფოკუსირებული იყო იმ სტრატეგიის შემუშავებაზე, რომელიც საჭიროა რეგიონებისათვის ძირითადი გამოწვევების დასაძლევად. თითოეული სამიზნე რეგიონისათვის შეიქმნა ცალკე ანგარიში, რომელშიც შეჯამებულია მეორე და მესამე საფეხურების შედეგები (ეს ანგარიში ერთ-ერთი მათგანია). ამ ანგარიშის დანართში მოცემულია მეთოდოლოგია, რომელიც გამოყენებული იყო გამოწვევების ანალიზისა და მათი სათანადოდ გადაწყვეტის სტრატეგიის შესაქმნელად. მეოთხე და ბოლო საფეხური ამჟამად მზადდება და მოითხოვს ყველა რეგიონის წარმომადგენლის ერთობლივ მუშაობას, რათა გადაწყვეტის გზები დაიგეგმოს ეროვნული დონის გამოწვევების საპასუხოდ.

ამ პროცესის ღირებულება ისაა, რომ იგი ხელს უწყობს მასში ჩართულ ჯგუფებს წარმართონ ღრმა და შინაარსიანი დიალოგის პროცესი როგორც რეგიონის შიგნით, ისე რეგიონებს შორის. მშვიდობის, უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის სტრატეგია, რომელიც შემუშავდა ოთხი რეგიონისა და მთლიანად ქვეყნისთვის, შემდგომში საფუძვლად დაედება საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოებასა და რეგიონულ, ეროვნულ და საერთაშორისო დონეზე პოლიტიკის შემქმნელებს შორის დიალოგის წარმოებას.

დისკუსიის პროცესის საფეხურები

ეს სტრატეგია ასახავს მშვიდობის, უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის კუთხით შიდა ქართლში ადგილობრივი თემების მიერ იდენტიფიცირებულ მთავარ გამოწვევებს. ესენია:

ამ გამოწვევების დასაძლევად წარმომადგენლობითი ჯგუფი იძლევა ასეთ რეკომენდაციებს:

გაიზარდოს უსაფრთხოების განცდა ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიაზე და ყოფილ ბუფერულ ზონებში. ამისათვის საჭიროა:

იმისათვის, რომ მოსახლეობა სათანადოდ იყოს ინფორმირებული რეგიონში განხორციელებული სოციალურ-ეკონომიკური პროექტების შესახებ, საჭიროა:

სამშვიდობო პროცესის დაგეგმვის პროცესში ადგილობრივი მოსახლეობისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების კომუნიკაციის გაზრდის მიზნით, საჭიროა:

კონფლიქტის საკითხებთან დაკავშირებით გადაწყვეტილების მიღების პროცესში საზოგადოების მეტი ჩართულობის უზრუნველყოფის მიზნით, საჭიროა:

2010 წლის ივნისში საზოგადოების წარმომადგენლობითი ჯგუფების მიერ გამართული კონსულტაციების შედეგად გამოიკვეთა მშვიდობის, უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის თვალსაზრისით რეგიონისათვის სპეციფიკური ცხრა გამოწვევა. საზოგადოების აზრით, პირველი ოთხი გამოწვევა ძალიან მნიშვნელოვანია, მაშინ როდესაც დანარჩენი ხუთი - მიჩნეულია ნაკლებად დამთრგუნველად.

ა) ძირითადი პრობლემები

1. უსაფრთხოების არარსებობა ადმინისტრაციული ზოლის გასწვრივ და ყოფილი ბუფერული ზონის სოფლებში. თუ არ შეიქმნება უფრო მეტად უსაფრთხო გარემო, ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიისა და ყოფილი ბუფერული ზონის მოსახლეობა კვლავაც დაიტანჯება მწირი ეკონომიკური და სოციალური განვითარების გამო. მოვლენების ასე გაგრძელების შემთხვევაში გაიზრდება მიგრაცია და შემცირდება ჯერ კიდევ შემორჩენილი კავშირი ადმინისტრაციული ზოლით დაშორიშორებულ ქართველებსა და ეთნიკურ ოსებს შორის - კონფლიქტის მოგვარება კიდევ უფრო რთულად გადასაჭრელ პრობლემად იქცევა.

2. ხალხს არ გააჩნია ინფორმაცია 2008 წლის აგვისტოს ომის შემდეგ შიდა ქართლის რეგიონში დარიგებული დახმარებების შესახებ. თუ არ იქნა უზრუნველყოფილი გამჭვირვალობა შიდა ქართლში უკვე დარიგებულ დახმარებებთან დაკავშირებით და, აგრეთვე, სამომავლოდ დაგეგმილი დახმარების მიზნების, თანხების ოდენობის, ბენეფიციარებისა და გადაწყვეტილების მიღების პროცესისა, ადგილობრივ მოსახლეობას მონიტორინგის განხორციელებისა და ანგარიშვალდებულების მოთხოვნის ძალიან მწირი საშუალება ექნება. შედეგად, გაწეული დახმარების ეფექტიანობა დაიკლებს და გაიზრდება მომავალი არამდგრადობის შესაძლებლობა.

3. მშვიდობის მშენებლობის საკითხებზე საერთაშორისო ორგანიზაციების მხრიდან ადგილობრივ მოსახლეობასთან კომუნიკაციისა და კონსულტაციების დაბალი დონე. კომუნიკაციისა და კონსულტაციების დაბალი დონე იმას ნიშნავს, რომ სამშვიდობო პროცესი და სტრატეგია, რომლებიც განახორციელეს საერთაშორისო ორგანიზაციებმა, ზუსტად არ პასუხობდა ადგილობრივი მოსახლეობის საჭიროებებს. უფრო კონკრეტულად კი, იგრძნობა, რომ მათ სათანადო ყურადღება არ დაუთმეს ადგილობრივ ინიციატივებს - სახალხო დიპლომატიის გზით ქართველებსა და ოსებს შორის ურთიერთობის აღდგენასთან დაკავშირებით. ადგილობრივ პრიორიტეტებსა და საერთაშორისო მოქმედებებს შორის ასეთმა განსხვავებამ შეიძლება თანდათან გააფუჭოს ადგილობრივ მოსახლეობასა და საერთაშორისო აქტორებს შორის ურთიერთობა.

4. კონფლიქტის საკითხებთან დაკავშირებით გადაწყვეტილების მიღების პროცესში საზოგადოების შეზღუდული ჩართულობა. ადგილობრივი მნიშვლენობის საკითხებზე გადაწყვეტილების მიღების პროცესში ადგილობრივი მოსახლეობის ნაკლებად ჩართულობა იმას ნიშნავს, რომ 2008 წლის აგვისტოს ომის შედეგების გამკლავების მიზნით მთავრობის მოქმედებებმა რაღაც ფორმით დააკნინა უსაფრთხოების განცდა საზოგადოებაში, განსაკუთრებით - ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიაზე მეტიც, ბევრს მიაჩნია, რომ მთავრობის მოქმედებები პირდაპირ ხელს უწყობს ქართველებსა და ოსებს შორის ურთიერთობის გაფუჭებას.

ბ) სხვა პრობლემები

5. ეთნიკური სხვაობა და დაძაბულობა ქართველებსა და ოსებს შორის. ხალხს მიაჩნია, რომ სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიაზე მცხოვრები ოსები 2008 წლის აგვისტოს ომის შემდეგ უფრო აგრესიულები გახდნენ, რაც წარმოშობს ყოველდღიურ პრობლემებს, მაგალითად, ისეთს, როგორიცაა საირიგაციო წყლის მიწოდება.

6. სოციალურ სტრუქტურაზე ჰუმანიტარული დახმარების ნეგატიური გავლენა. ხალხს სჯერა, რომ რეგიონში დარიგებულმა ჰუმანიტარული დახმარების მოცულობამ მნიშვნელოვნად შეარყია სოციალური ვითარება, რადგან ადამიანები გარე დახმარების იმედზე უფრო არიან, ვიდრე საკუთარ ინიციატივებზე. იმისათვის, რომ დახმარება მიიღონ, ისინი აზვიადებენ საკუთარ საჭიროებებს.

7. დევნილთა ახალი თაობა. 2008 წლის აგვისტოს ომის შედეგად დიდი და პატარა ლიახვის ხეობებიდან დევნილი მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი შიდა ქართლის რეგიონში განთავსდა. წარმოქმნილი პრობლემები უკავშირდება ადგილობრივ მოსახლეობასთან მათ ინტეგრაციას და სახელმწიფოს მიერ მათდამი განსაკუთრებულ მიდგომას, რის გამოც მასპინძელ საზოგადოებას უთანასწორობისა და დისკრიმინაციის განცდა გაუჩნდა.

8. ომის მატერიალური და ფსიქოლოგიური ზეგავლენა. 2008 წლის აგვისტოს ომმა იმდენად დიდი ზეგავლენა მოახდინა მოსახლეობაზე, რომ იმატა გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებმა და ნერვული სისტემის მოშლილობამ, ასევე, გახშირდა სუიციდის, ძალადობის (მათ შორის, ოჯახში ძალადობის) ფაქტები. ის ღონისძიებები, რომლებიც გაატარეს საქართველოს მთავრობამ და სხვა სერვისის მიმწოდებლებმა ომის მატერიალური და ფსიქოლოგიური შედეგების აღმოსაფხვრელად, არაეფექტიანი აღმოჩნდა.

9. ვაჭრობის შესაძლებლობების შემცირება. 1990-იანი წლების კონფლიქტის შემდეგ 2008 წლის აგვისტოს ომამდე ოსებსა და ქართველებს შორის არსებობდა მჭიდრო ეკონომიკური ურთიერთობა. ამაში შედიოდა როგორც ერგნეთის ბაზრობაზე ვაჭრობა, ისე კავშირურთიერთობის დამყარება, აგრეთვე, სოფლის მეურნეობის კუთხით ისეთი ინიციატივები, როგორიცაა პირუტყვის მოშენება და მიწის ნაკვეთების დამუშავება. ასეთი სავაჭრო კავშირები ხელს უწყობდა ქართველებსა და ოსებს შორის ურთიერთობის დამყარებას, მაგრამ სულ მალე კონრტაბანდის კერად იქცა. ეს კავშირები მეტ-ნაკლებად მოიშალა ერგნეთის ბაზრობის დახურვის შედეგად და კიდევ უფრო შემცირდა 2008 წლის აგვისტოს შემდეგ, რამაც უარყოფითი გავლენა იქონია ადგილობრივი მოსახლეობის კეთილდღეობაზე.

ა) მნიშვნელობა ადგილობრივი მშვიდობისა და უსაფრთხოებისათვის

თუ არ შეიქმნა უფრო მეტად უსაფრთხო გარემო, ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიისა და ყოფილი ბუფერული ზონის მოსახლეობა კვლავაც დაიტანჯება მწირი ეკონომიკური და სოციალური განვითარების გამო. მოვლენების ასე გაგრძელების შემთხვევაში გაძლიერდება მიგრაცია და შემცირდება ჯერ კიდევ შემორჩენილი კავშირი ადმინისტრაციული ზოლით დაშორიშორებულ ქართველებსა და ეთნიკურ ოსებს შორის - კონფლიქტის მოგვარება კიდევ უფრო რთულად გადასაჭრელ პრობლემად იქცევა.

ბ) ადგილობრივი მნიშვნელობა (ვისზე და როგორ აქვს გავლენა)

გ) განმაპირობებელი ფაქტორები (მიზეზები და აქტორები)

დ) რეკომენდაციები

იმისათვის, რომ გაიზარდოს უსაფრთხოების განცდა ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიაზე და ყოფილ ბუფერულ ზონებში, ჯგუფი იძლევა ასეთ რეკომენდაციებს:

1. ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიის მოსახლეობასთან უნდა წარიმართოს კონსულტაციები მათ საჭიროებებთან დაკავშირებით:

ა) მთავრობამ, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიამ და სხვა შესაბამისმა აქტორებმა ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიაზე მცხოვრებ თემებს

უნდა მიაწოდონ უსაფრთხოების საკითხებთან დაკავშირებული ინფორმაცია, განსაკუთრებით, იმ ჭორებისა და არასწორი ინფორმაციის გასაქარწყლებლად, რომლებიც დაძაბულობასა და შიშს იწვევს საზოგადოებაში;

ბ) მთავრობამ საერთაშორისო საზოგადოებასთან თანამშრომლობით უნდა შეისწავლოს ადგილზე თემების საჭიროებები და მოპოვებული ინფორმაცია უნდა მიაწოდოს შესაბამის გადაწყვეტილების მიმღებებს;

გ) ადგილობრივ თემებთან შეხვედრისა და მათ წუხილთან დაკავშირებით კონსულტაციების გასამართად საერთაშორისო ორგანიზაციებმა და ადგილობრივმა ხელისუფლებამ უნდა დააარსონ მუდმივმოქმედი ფორუმი;

დ) შესაბამისმა კომპეტენტურმა ორგანოებმა უნდა უზრუნველყონ ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიის განაღმვითი სამუშაოები.

2. ადამიანებს უნდა მიეცეთ მეტი შესაძლებლობა, მოინახულონ ახლობლები ადმინისტრაციული ზოლის გადაღმა:

ა) საქართველოს ხელისუფლებამ, საერთაშორისო საზოგადოების მედიატორობით, უნდა დაიწყოს მოლაპარაკება რუსეთსა და სამხრეთ ოსეთის დე-ფაქტო ხელისუფლებასთან იმ საკითხზე, თუ როგორ უნდა იქნეს უზრუნველყოფილი ადმინისტრაციულ ზოლზე ხალხის გადაადგილება;

ბ) ქართულმა პოლიციამ/შსს-მ ადგილობრივ თემებს ადმინისტრაციულ ზოლზე თავისუფლად გადაადგილების ნებართვა უნდა მისცეს.

3. ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიის მოსახლეობის მხარდაჭერა მათი ეკონომიკური და სოციალური სტაბილურობის უზრუნველსაყოფად:

ა) ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიების მოსახლეობის ხელშეწყობის მიზნით, საქართველოს მთავრობამ, ეროვნულ და საერთაშორისო არასამთავრობოებსა და საერთაშორისო პარტნიორებთან მჭიდრო თანამშრომლობით ადგილობრივი თემების მხარდასაჭერად უნდა დაგეგმოს და განახორციელოს სოციალურ-ეკონომიკური და საგანმანათლებლო სტრატეგია;

ბ) ხელისუფლებამ უნდა უზრუნველყოს შეღავათიანი საგადასახადო რეჟიმის დაწესება ადმინისტრაციული ზოლის გასწვრივ და ყოფილი ბუფერული ზონის სოფლებში მცხოვრები მოსახლეობისათვის;

გ) მთავრობამ უნდა შექმნას რეგიონის სოფლის მეურნეობის განვითარების ხელშემწყობი პროგრამა; აგრეთვე უზრუნველყოს ის, რომ ხალხს ხელი მიუწვდებოდეს სასოფლო სამეურნეო ტექნიკაზე;

დ) ადგილობრივმა ხელისუფლებამ, მოსახლეობასთან თანამშრომლობით, უნდა უზრუნველყოს პირუტყვის მარკირება, რითაც შესაძლებელი გახდება პირუტყვის აღრიცხვა.

4. საზოგადოებას უნდა სჯეროდეს, რომ ძალადობა აღარ განმეორდება:

ა) რეგიონში საერთაშორისო სამშვიდობოების ძალების შეყვანის მიზნით, საქართველოს მთავრობამ დიპლომატიური სამსახურის უფრო მეტად გააქტიურებით უნდა გააძლიეროს მოლაპარაკების პროცესი (რუსეთის ფედერაციისა და ოკუპირებული ტერიტორიების დე-ფაქტო ხელისუფლებასთან);

ბ) საქართველოს მთავრობის განცხადებები და დიპლომატიური ნაბიჯები რუსეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესების კუთხით, მთავრობამ თავისი მოქმედებით უნდა განამტკიცოს ყველა დონეზე;

გ) საერთაშორისო საზოგადოებამ, კონკრეტულად კი, ევროკავშირმა უნდა მიიღოს მკაცრი ზომები სამომავლოდ ძალადობის თავიდან ასაცილებლად და ინფორმაცია ამის შესახებ მიაწოდოს ადგილობრივ მოსახლეობას.

ა) მნიშვნელობა ადგილობრივი მშვიდობისა და უსაფრთხოებისათვის

თუ არ იქნა უზრუნველყოფილი გამჭვირვალობა შიდა ქართლში უკვე დარიგებულ დახმარებებთან დაკავშირებით და, აგრეთვე, სამომავლოდ დაგეგმილი დახმარებების მიზნების, თანხების ოდენობის, ბენეფიციარებისა და გადაწყვეტილების მიღების პროცესისა, ადგილობრივ მოსახლეობას მონიტორინგის განხორციელებისა და ანგარიშვალდებულების მოთხოვნის ძალიან მწირი საშუალება ექნება. შესაბამისად, გაწეული დახმარების ეფექტიანობა შემცირდება და გაიზრდება მომავალი არამდგრადობის ალბათობა.

ბ) ადგილობრივი მნიშვნელობა (ვისზე და როგორ აქვს გავლენა)

გ) განმაპირობებელი ფაქტორები (მიზეზები და აქტორები)

დ) რეკომენდაციები

იმისათვის, რომ მოსახლეობა სათანადოდ იყოს ინფორმირებული რეგიონში განხორციელებული სოციალურ-ეკონომიკური პროექტების შესახებ, ძირითადი ჯგუფი აყალიბებს ასეთ რეკომენდაციებს:

1. საინფორმაციო უზრუნველყოფის მექანიზმისა და „კულტურის“ დამკვიდრება ადგილობრივ ხელისუფლებაში:

ა) მთავრობამ სამოქალაქო საზოგადოებასთან კონსულტაციის გათვალისწინებით უნდა შეიმუშაოს ახალი კანონი, რომლის თანახმადაც, ადმინისტრაციული ორგანოები სამართლებრივად იქნებიან ვალდებული, ეროვნული და ადგილობრივი მედია-საშუალებებით გაავრცელონ ინფორმაცია მიმდინარე და დაგეგმილი სოციალურ-ეკონომიკური პროგრამების შესახებ;

ბ) ადგილობრივმა ხელისუფლებამ უნდა შეიმუშაოს მუნიციპალურ და ადგილობრივ დონეზე ინფორმაციის გავრცელების გეგმა;

გ) საერთაშორისო/ადგილობრივმა არასამთავრობო ორგანიზაციებმა ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლებისათვის უნდა შეიმუშაონ ტრენინგის პროგრამა ინფორმაციის თავისუფლების თემაზე.

2. საერთაშორისო და ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციებისათვის პრიორიტეტი უნდა იყოს მათ მიერ განხორციელებული პროექტების შესახებ ინფორმაციის მიწოდება:

ა) საერთაშორისო და ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციები უნდა შეთანხმდნენ ინფორმაციის გავრცელების პროცესზე ასეთი თანმიმდევრობით: ა) 2008 წლის ომის შემდეგ განხორციელებული ყველა პროექტის შესახებ ინფორმაცია, მისი ფინანსები და შედეგები, ბ) დაგეგმილი პროექტები, მათი მიზნები და ფინანსები;

ბ) დონორებმა უნდა დააფინანსონ სამოქალაქო საზოგადოებრივი ორგანიზაციები და მედია-საშუალებები, რათა მათ შეძლონ საერთაშორისო ფონდების მიერ მთავრობისათვის გამოყოფილი თანხების ხარჯვის მონიტორინგი;

გ) საერთაშორისო და ადგილობრივმა არასამთავრობო ორგანიზაციებმა უნდა უზრუნველყონ სათანადო კოორდინაცია მუნიციპალურ დონეზე რეგულარული საჯარო შეხვედრების ორგანიზებით, რომელიც ღია იქნება მოქალაქეებისათვის.

ა) მნიშვნელობა ადგილობრივი მშვიდობისა და უსაფრთხოებისათვის

კომუნიკაციისა და კონსულტაციების დაბალი დონე იმას ნიშნავს, რომ სამშვიდობო პროცესი და სტრატეგია, რომლებიც განახორციელეს საერთაშორისო ორგანიზაციებმა (EUMM, NATO, EU, UN), ზუსტად არ პასუხობდა ადგილობრივი მოსახლეობის საჭიროებებს. კონკრეტულად კი, იგრძნობა, რომ მათ სათანადო ყურადღება არ დაუთმეს ადგილობრივ ინიციატივებს - ქართველებსა და ოსებს შორის ურთიერთობის სახალხო დიპლომატიის მეშვეობით აღდგენასთან დაკავშირებით. ადგილობრივ პრიორიტეტებსა და საერთაშორისო მოქმედებებს შორის ასეთმა სხვაობამ შეიძლება თანდათან გააფუჭოს ურთიერთობა ადგილობრივ მოსახლეობასა და საერთაშორისო აქტორებს შორის.

ბ) ადგილობრივი მნიშვნელობა (ვისზე და როგორ აქვს გავლენა)

გ) განმაპირობებელი ფაქტორები (მიზეზები და აქტორები)

დ) რეკომენდაციები

სამშვიდობო პროცესის დაგეგმვის პროცესში ადგილობრივი მოსახლეობისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების კომუნიკაციის გაზრდის მიზნით, ჯგუფი აყალიბებს ასეთ რეკომენდაციებს:

1. დაგეგმილ ინიციატივებზე საერთაშორისო ორგანიზაციებსა და ადგილობრივ მოსახლეობას შორის კომუნიკაციის გაუმჯობესება:

ა) რეგიონში მოქმედმა საერთაშორისო ორგანიზაციებმა უნდა შეიმუშაონ საერთო წესები ადგილობრივი მოსახლეობისათვის მათი მანდატის, დაგეგმილი აქტივობის და ბიუჯეტის შესახებ ინფორმაციის მიწოდებასთან დაკავშირებით;

ბ) საერთაშორისო ორგანიზაციებმა, ადგილობრივი სამოქალაქო საზოგადოების დახმარებით, ორგანიზება უნდა გაუწიონ მოსახლეობასთან რეგულარულ საკონსულტაციო შეხვედრებს, მაგალითად, სათემო საბჭოების დაარსებას;

გ) საერთაშორისო და ადგილობრივმა არასამთავრობო ორგანიზაციებმა სათანადო კოორდინაციის გზით უნდა უზრუნველყონ საჯარო რეგულარული შეხვედრების ორგანიზება მუნიციპალურ დონეზე.

2. მშვიდობის შენებისათვის ადგილობრივი შესაძლებლობებისა და უნარების უკეთ გასაგებად შესაბამისი პროცესებისდაარსება:

ა) ნებისმიერი ინიციატივის დაწყებამდე საერთაშორისო ორგანიზაციამ უნდა აწარმოოს სათანადო კვლევა ადგილობრივი მოსახლეობის საჭიროებებისა და პრიორიტეტების გამოსავლენად;

ბ) საერთაშორისო ორგანიზაციებმა ადგილობრივი მოსახლეობა უნდა ჩააბან სამშვიდობო აქტივობების დაგეგმვისა და მონიტორინგის პროცესში;

გ) საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციებმა ადგილობრივ ქართულ სამოქალაქო საზოგადოებასთან თანამშრომლობით უნდა უზრუნველყონ კონფლიქტის საკითხებზე კონფერენციის ორგანიზება და დაფინანსება, ამ კონფერენციაში ქართველების, ეთნიკურად ოსებისა და რუსების მონაწილეობა (მათ შორის, სტუდენტების);

დ) საერთაშორისო ორგანიზაციებმა პრიორიტეტი უნდა მიანიჭონ ისეთი პროექტების განხორციელებას, რომლებიც მიმართული იქნება ადმინისტრაციული ზოლის გასწვრივ ინფრასტრუქტურის, კომუნიკაციისა და ვაჭრობის განვითარებისკენ.

ა) მნიშვნელობა ადგილობრივი მშვიდობისა და უსაფრთხოებისათვის

ადგილობრივი მოსახლეობა ნაკლებადაა ჩართული კონფლიქტთან დაკავშირებულ საკითხებზე გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, რამაც განაპირობა ის, რომ 2008 წლის აგვისტოს ომის შედეგების გამკლავების მიზნით მთავრობის მოქმედებებმა ერთგვარად დააკნინა უსაფრთხოების განცდა საზოგადოებაში, განსაკუთრებით - ადმინისტრაციული ზოლის მიმდებარე ტერიტორიაზე. მეტიც, ბევრს მიაჩნია, რომ მთავრობის მოქმედებები პირდაპირ უწყობს ხელს ქართველებსა და ოსებს შორის ურთიერთობის გაფუჭებას.

ბ) ადგილობრივი მნიშვნელობა (ვისზე და როგორ აქვს გავლენა)

გ) განმაპირობებელი ფაქტორები (მიზეზები და აქტორები)

დ) რეკომენდაციები

კონფლიქტის საკითხებთან დაკავშირებით გადაწყვეტილების მიღების პროცესში საზოგადოების მეტი ჩაბმულობის უზრუნველ საყოფად ჯგუფი აყალიბებს ასეთ რეკომენდაციებს:

1. კონფლიქტთან დაკავშირებულ პოლიტიკასა და მიღებულ გადაწყვეტილებებზე ადმინისტრაციული ორგანოების წარმომადგენლებსა და ადგილობრივ მოსახლეობას შორის კონსულტაციებისათვის საჭირო პროცესის დაწყება:

ა) საქართველოს მთავრობამ ორგანიზება უნდა გაუწიოს რეგულარულ საკონსულტაციო შეხვედრებს და აწარმოოს სათანადო კვლევა. საწყის ეტაპზე შეიძლება კონსულტაციების გამართვა თემაზე: როგორ არის შესაძლებელი პრაქტიკაში ჩართულობის სტრატეგიის განხორციელება;

ბ) ადგილობრივი მოსახლეობის კონფლიქტთან დაკავშირებული საჭიროებების გამოსავლენად პოლიტიკური პარტიები სულ უნდა მუშაობდნენ რეგიონებში და არა

მხოლოდ არჩევნების წინ;

გ) ადგილობრივი მედია უნდა შეეცადოს ადეკვატურად გააშუქოს რეგიონის მოსახლეობის ის საჭიროებები და პრიორიტეტები, რომლებიც კონფლიქტის საკითხებთან არის დაკავშირებული, აგრეთვე, წარმოაჩინოს, თუ როგორ აისახება ისინი სხვადასხვა პოლიტიკური პარტიის პროგრამებში.

2. ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლებისა და მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლება მათი უფლებებისა და ვალდებულებების შესახებ:

ა) სამოქალაქო საზოგადოებამ საერთაშორისო ორგანიზაციების დახმარებით უნდა დაგეგმოს და განახორციელოს საინფორმაციო შეხვედრები, კამპანიები და ტრენინგები ადამიანის უფლებებსა და ჯეროვან მმართველობასთან დაკავშირებით (მათ შორის, წარმართოს მუშაობა მოსახლეობის ცნობიერების ასამაღლებლად იმ მიზნით, რომ არჩევნებში მონაწილეობა მათი ვალდებულებაა, და რომ მათ მიერ არჩეული ხელისუფლება ანგარიშვალდებულია მათ წინაშე);

ბ) საქართველოს მთავრობამ, სამოქალაქო სექტორთან თანამშრომლობით, უნდა გაზარდოს სამოქალაქო განათლების პროგრამები სკოლაში;

გ) ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციები უნდა დაეხმარონ (ტრენინგებისა და საინფორმაციო კამპანიების გზით) მოსახლეობას, ითანამშრომლონ ადგილობრივ არჩეულ ხელისუფლებასთან კონსტრუქციული გზით, რათა დაანახონ მათ საკუთარი აღქმა კონფლიქტთან დაკავშირებულ საკითხებზე და აუხსნან მეორე მხარეს მცხოვრებ მოსახლეობასთან ადამიანური ურთიერთობის ხელახალი დამყარების მნიშვნელობა.

3. სათემო დონეზე ლიდერის უნარ-ჩვევების განვითარება:

ა) სამოქალაქო საზოგადოებამ უნდა წაახალისოს მოსახლეობაში ლიდერები, რათა მათ აიღონ ვალდებულება საკონტაქტო პირები გახდნენ ინფორმაციის მოძიების პროცესში;

ბ) სამოქალაქო საზოგადოება უნდა დაეხმაროს ადგილობრივ ლიდერებს იმ უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბებაში, თუ როგორ უნდა გამოითხოვონ საჯრო ინფორმაცია მთავრობისა და საერთაშორისო ორგანიზაციებისგან;

გ) სამოქალაქო საზოგადოებამ ხელი უნდა შეუწყოს ადგილობრივ თემებს აწარმოონ საადეკვატო კამპანიები ადგილობრივი მნიშვნელობის საკითხებთან დაკავშირებით.

თითოეული გამოვლენილი ძირითადი პრობლემისათვის წარმომადგენლობითმა ჯგუფმა რამდენიმე საფეხურიანი სამუშაო პროცესი გაიარა. ჯერ მოხდა „პრობლემების ფორმულირება“ თითოეული გამოწვევის ასახსნელად. შემდეგ თითოეული პრობლემის საფუძველზე შეიქმნა „გადაწყვეტის სტრატეგია“, ანუ როგორ უნდა გადაჭრილიყო ესა თუ ის პრობლემა, რაც, თავის მხრივ, საფუძვლად დაედო კონკრეტულ რეკომენდაციებს. პროცესის ყოველ ეტაპზე წარმომადგენლობითი ჯგუფის წევრები კონსულტაციებს ატარებდნენ როგორც თემთა ფართო სპექტრთან თავ-თავის რეგიონებში, ისე სხვა რეგიონების წარმომადგენლებთან.

„პრობლემის განაცხადის“ შემუშავება

გამოვლენილი კონკრეტული პრობლემისათვის პრობლემის განაცხადის მოსამზადებლად, წარმომადგენლობით ჯგუფს ჩაუტარდა ფასილიტაცია, რათა გაანალიზებულიყო: (1) პრობლემების გამომწვევი და მამოძრავებელი ფაქტორები, ანუ რა იწვევს პრობლემას და ვინ არის პასუხისმგებელი; (2) პრობლემის გავლენა, ანუ ვინ და რა სახის გავლენას განიცდიდა. იდენტიფიცირებულ გავლენებზე მუშაობისას ჯგუფს თხოვეს, ნათლად ჩამოეყალიბებინათ, (3) რატომ არის საკითხი მნიშვნელოვანი რეგიონში მშვიდობის, უსაფრთხოებისა და სტაბილურობისათვის.

„პრობლემის განაცხადის“ ტრანსფორმირება „გადაწყვეტის სტრატეგიად“

როცა სახეზე იყო უკვე პრობლემის განაცხადი, ჯგუფს ეთხოვა შესაბამისი „გადაწყვეტის სტარატეგიის“ შემუშავება. ამის გაკეთებისას ჯერ თხოვეს: (1) იმ საბოლოო ცვლილების იდენტიფიცირება, რომელიც მათ სურთ მიიღონ პრობლემაზე მუშაობის შედეგად; (2) იმ წინაპირობების იდენტიფიცირება, რომელთა დაკმაყოფილება იქნება საჭირო: იქნება ეს პოლიტიკის, პრაქტიკის, დამოკიდებულების თუ ქცევების შეცვლა. პროცესის ყველაზე რთულ ნაწილს წარმოადგენდა იმის უზრუნველყოფა, რომ სია არ ქცეულიყო გრძელ „საყიდლების ჩამონაწერად“. შესაბამისად, ჯგუფს მიეთითა გამოეყოთ მხოლოდ ის ელემენტები, რომლებიც აბსოლუტურ საჭიროებას წარმოადგენდა და რომელთა გარეშე შეუძლებელი გახდებოდა საბოლოო ცვლილებების განხორციელება; დაბოლოს, (3) იმ ნაბიჯებზე თუ ცვლილებებზე „ბრეინსტორმინგის“ ჩატარება, რომლებიც აუცილებელია თითოეული ამ წინაპირობათაგანის შესაქმნელად.

გთხოვთ, ქვემოთ იხილოთ ჯგუფისათვის მაგალითად მიცემული „გადაწყვეტის სტრატეგია“

რეკომენდაციების შემუშავება „გადაწყვეტის სტარატეგიიდან“

შემდეგ ეტაპზე ჯგუფს დაევალა მოემზადებინათ რეკომენდაციები გადაწყვეტის სტრატეგიებიდან: (1) თითოეული წინაპირობის იმ ძირითადი საკითხის ხელახალი ფორმულირებით, რომელსაც გადაწყვეტა ესაჭიროება; (2) თითოეული ნაბიჯის კონკრეტულ რეკომენდაციად ხელახალი გარდაქმნით - თუ რა არის გასაკეთებელი და ვინ არის პასუხისმგებელი ამ ცვლილებაზე.

გთხოვთ გაეცნოთ ქვემოთ მაგალითად გამოტანილ რეკომენდაციებს, რომლებიც ჯგუფს მიეწოდა სამუშაო სავარჯიშოდ.

ეს ანგარიში ჩატარებული კონსულტაციებისა და ანალიზის საფუძველზე შეადგენეს შიდა ქართლის ძირითადი ჯგუფის წევრებმა:

ნაზი ბერუაშვილმა
ავთანდილ ვალიევმა
არინა თავაქარიშვილმა
ნათია ლურსმანაშვილმა
მალხაზ მინდიაშვილმა
რეზო ოქრუაშვილმა
ლამარა შაყულაშვილმა
ნაილი ჩილინდრიშვილმა
ზაზა ჭიპაშვილმა

ანგარიში შეადგინეს ქეთევენ ბებიაშვილმა და ნინო ჩიხლაძემ.

ტექსტის საბოლოო რედაქტირება ეკუთვნით დევიდ ვუდსა და დიანა ჟღენტს. მადლობას ვუხდით ფლორ ჯასტსა და აივან კემპბელს მეთოდოლოგიის შემუშავებასა და ძირითადი ჯგუფის ფასილიტაციის პროცესში გაწეული დახმარებისათვის.

მშვიდობის, დემოკრატიის და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტი

მშვიდობის, დემოკრატიის და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტი (CIPDD) დამოუკიდებელი, საჯარო პოლიტიკის საკითხებზე მომუშავე კვლევითი ცენტრია. ინსტიტუტი დაფუძნდა თბილისში 1992 წელს. CIPDD არის არასამთავრობო და არასამეწარმეო ორგანიზაცია. ინსტიტუტის კომპეტენცია განსაკუთრებით მაღალია ისეთ სფეროებში, როგორებიცაა: ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობის პრობლემები და სამოქალაქო ინტეგრაცია, ადგილობრივი თვითმმართველობა, სამოქალაქო საზოგადოების განვითარება, დემოკრატიული ინსტიტუტების განვითარება, სამხედრო-სამოქალაქო ურთიერთობები და უსაფრთხოების სექტორის რეფორმები. კავკასიური ინსტიტუტი ასრულებს კვლევით სამუშაოებს, ამზადებს და გამოსცემს სხვადასხვა პუბლიკაციას, აწყობს კონფერენციებს, მრგვალ მაგიდებს და საჯარო დისკუსიებს. ინსტიტუტი აგრეთვე ატარებს სასწავლო ტრენინგებს და სემინარებს.

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია (საია) არის არასამეწარმეო იურიდიული პირი. ის საქმიანობს საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე კონსტიტუციის, კანონმდებლობისა და საკუთარი წესდების შესაბამისად. ასოციაციის ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმაა კავშირი.

ასოციაციის მიზნებია:

უსაფრთხო მსოფლიო/Saferworld

უსაფრთხო მსოფლიო-ს საქმიანობის ძირითადი მიმართულებებია: კონფლიქტის პრევენცია და შემცირება; ასევე, უსაფრთხოების ერთობლივი მიდგომების შემუშავება. ჩვენ ვთანამშრომლობთ სახელმწიფო და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, სამოქალაქო საზოგადოებასთან, რათა ხელი შევუწყოთ ეფექტური პოლიტიკის დამკვიდრებას ადვოკატირების, კვლევის და პოლიტიკის განვითარებით.