ამერიკაში ჩასული, პირველს, რასაც ვაკეთებ, ჟურნალ-გაზეთების დახლთან მივდივარ და New Yorker-ს ვყიდულობ. მერე ყავახანაში ვჯდები და დახარბებული ვიწყებ კითხვას. განცხრომის შეგრძნებაც არ ახანებს, რადგან უმალ იმის ილუზია მექმნება ხოლმე, რომ მსოფლიოში ყველაზე აქტუალური და მნიშვნელოვანი დისკუსიის ეპიცენტრში ვიმყოფები და ვიგებ ყველაფერს, რაც თბილისის მიკრო-გარემოში, საკუთარ ყოველდღიურობაში გამოკეტილმა გამოვტოვე.

New Yorker-ის კითხვა ინტერნეტშიც შეიძლება, მაგრამ არა ყველაფრის. თან ადამიანების იმ ძველმოდურ კატეგორიას განვეკუთვნები, სავარძელში მოკალათება და ფურცლების შლა რომ ურჩევნიათ, მონიტორთან წელში მოხრილ ჯდომასა და „scrollbar“-ით ზევით-ქვევით სიარულს. ამიტომ, ძალიან დამწყდა გული, მარტში ჩემმა მეგობარმა რომ მომწერა, New Yorker-ის ახალი ნომერი ძალიან მაგარია, აუცილებლად ნახეო. ნომერი ინტერნეტში კი ვნახე, მაგრამ რისი წაკითხვაც მომინდა, ვერაფერი წავიკითხე.

ერთ-ერთი, რამაც მოსვენება დამაკარგვინა, შონ პენის Profile-ი იყო, სათაურით „მოქალაქე პენი - შონ პენის მრავალი მხარე“. როგორც ჟურნალის ხშირი მკითხველი, მივხვდი, რომ New Yorker-ის ამ რუბრიკაში მოსახვედრად, შონ პენს მარტო თავისი ახალი ჰოლივუდური წარმატებები არ ეყოფოდა. მას გაცილებით უფრო სერიოზული საგმირო საქმეები უნდა ჩაედინა, რომ ჯონ ლარს მასზე 20 გვერდიანი „ნაშრომი“ დაეწერა.

ჟურნალი მეგობარს გამოვაგზავნინე და ჩემი ვარაუდიც გამართლდა. შონ პენმა ბოლო 3 წლის მანძილზე, გაზეთ „San Francisco Chronicle“-ისთვის ავღანეთში და ირანში იმოგზაურა და ამ გაზეთის მკითხველ მილიონობით ადამიანს აუწყა ის, რასაც ამერიკელი ჟურნალისტები არ ჰყვებიან ხოლმე. ამერიკის პრეზიდენტს ინტერვიუზე თავად ვერ შეხვდა და ამიტომ, Washington Post-ს 56,000 დოლარი გადაუხადა იმისათვის, რომ ჯორჯ ბუშისათვის ერთგვერდიანი „ღია წერილი“ მიეწერა. მერე ნიუ ორლეანში იყო, ქარიშხალ „კატრინას“ დროს დაზარალებული ადამიანების დასახმარებლად და 40-მდე ადამიანი სამშვიდობოს გამოიყვანა. თუმცა, სტატია მხოლოდ მისი საზოგადოებრივი აქტივობის შესახებ არ გეგონოთ. აქ ყველაფერია შონ პენის შესახებ, მისი ფსიქოლოგიური პორტრეტით დაწყებული, ბავშვობითა და სამსახიობო თუ პირადი თავგადასავლებით დამთავრებული.

ამიტომ, ამ წერილის თარგმნისა და გამოქვეყნების უფლების მოსაპოვებლად, New Yorker-თან მიმოწერა გავაჩაღე. ერთთვიანმა მოლაპარაკებებმა შედეგი გამოიღო და სრულად ლიცენზირებულად, „ცხელი შოკოლადის“ ფურცლებზე გთავაზობთ New Yorker-ის ყველა დროის ერთ-ერთ საუკეთესო პროფილს, არაოფიციალური სათაურით - „ყველაფერი შონ პენის შესახებ“. ისიამოვნეთ!

შონ პენი კარგი, მაგრამ ჩვენ ჩვენი გმირები გვყავს და ამიტომ გარეკანზე უკვე იხილავდით გიორგი ქორქიას - ყველაზე რეიტინგული გადაცემა „დროების“ ერთ-ერთ ყველაზე საინტერესო ჟურნალისტს. გიორგი ავანტიურისტია და მისი სიუჟეტებიც ყველაზე ავანტიურისტ ადამიანებზეა ხოლმე (გამონაკლისებიც აქვს, რა თქმა უნდა, მაგრამ ძირითადად ეგრეა). გიორგის საზოგადოება კიცხავს, უღმერთობასა და სატანისტობას სწამებს, მაგრამ ის მაინც დინების საწინააღმდეგოდ მოძრაობს, თავისი უზარმაზარი კამელოტებითა და მუდამ მოზღვავებული ადრენალინით.

უნდა გამოგიტყდეთ, რომ ყველაზე მტკივნეულად აღვიქვამ შეფასებას - „ცხელი შოკოლადი“ სნობური ჟურნალიაო. მაგრამ, ამ ნომერზე მუშაობისას, ჩემდა ძალიან სამწუხაროდ დავრწმუნდი, რომ შეიძლება მართლაც ასე იყოს. აბა, სხვანაირად როგორ მოხდებოდა, რომ ევროპა- და ამერიკამოვლილ ჟურნალს აქვე, ყურის ძირში, თურქეთში მოგზაურობა მეჩვიდმეტე ნომრამდე არ გაახსენდებოდა?! თან მაშინ, როცა ყველა ჩვენი ავტორი შეყვარებული ყოფილა სტამბოლზე.

სტამბოლში, ერთის ნაცვლად, ამჯერად ბევრი მეგზური გეყოლებათ. აკა მორჩილაძე, გიორგი ლობჟანიძე, გიორგი გვახარია, დავიდ დექტორი და მელისა ონელი. ასე რომ, ვისაც გენებოთ, იმას დაემგზავრეთ. (თქვენი არ ვიცი და მე, არაცნობიერში თუ ცნობიერში სალივლივოდ, სტამბოლი ნებისმიერ ევროპულ ქალაქს მირჩევნია!)

დაბოლოს - სიახლე! ივნისში გამოვა ჩვენი ახალი ჟურნალი „ცხელი შოკოლადი - კინო“. გიორგი გვახარიას წერილების თაყვანისმცემლებს მარტო „ცხელი შოკოლადი“ ვეღარ აუდის და მისი ასპარეზის გაფართოვება გადავწყვიტეთ. ასე რომ, კინომანებო და ჩვენო ძვირფასო მკითხველებო! ივნისში იკითხეთ ჟურნალი „კინო“, კანის ფესტივალის ცხელ-ცხელი ამბებითა და კინოგმირების ისტორიებით.

სიტყვა გამიგრძელდა, მაგრამ მგონი ამჯერად მეპატიება. „ცხელი შოკოლადის“ რედაქტორი, რეპროდუქციული ფუნქციის შესასრულებლად, ივნისში ტაიმ აუტს იღებს და თუ რედაქციაში ამასობაში ქვეყანა არ დაიქცა, სექტემბრამდე თავს აღარ შეგაწყენთ. ახალი ნომრის გამოსვლამდე, ახალი ადამიანი (წესით) უკვე დაბადებული უნდა იყოს და ვნახოთ, როგორ დაგვეტყობა ეს სიახლე.

აბა ჰე და აბა ჰო!

შორენა შავერდაშვილი

სანდრო ნავერიანი

ახალი გატაცება მაქვს: ფოტოების გადაღება დავიწყე (რა თქმა უნდა, მოყვარულის დონეზე, მაგრამ როგორც რეჟისორ კაცს, ხედვა აღმომაჩნდა) და, სავარაუდოდ, ოქტომბრის ბოლოსთვის ჩვენს ფოტოგრაფებს - ხერხეს, ნიკოს და მესხს სამსახურის გარეშე დავტოვებ, რადგან: წერილიც თუ მე დავწერე და ფოტოც მე გადავიღე და ამასთან ერთად, სხვა ავტორების წერილებისთვისაც გადავიღე, მერწმუნეთ - უსამსახუროდ დარჩებიან. და თუ ჩემს პროფესიონალიზმში ეჭვი გეპარებათ, შეგიძლიათ ჩემივე სვეტის ფოტოს შეხედოთ, რომელიც ავტოპორტრეტია.

რაღაც, დილეტანტის და ზედმეტად თავდაჯერებული ადამიანის სიტყვებს ჰგავს, არა?! ნამდვილად ეგრეა. ბოდიშს გიხდით სულ ყველას, სულ. განსაკუთრებით კი გიოს, ქორქიას. იმდენი ხანი ვატარეთ გადაღებებზე, რომ დღეს, სადაც ფოტოაპარატიან კაცს (ან ქალს) ხედავს, იმალება, ან ფოტოაპარატის წასართმევად მისდევს. ბოდიში, გიო.

მაგრამ, ვფიქრობ, ღირდა ამად - ბევრი ახალი რამ გავიგე, გოთ-კულტურას თეორიულად ვეზიარე, კიდევ ერთი ჩემნაირი - ბუნებრივი ექსტრემალი - გავიცანი და კარგი მეგობარი შევიძინე. მოკლედ, ღირდა. ვინც გიორგის მსხვერპლი გახდებით, ანუ ვისაც გიორგი ფოტოაპარატს დაგიმტვრევთ ან წაგართმევთ, შეგიძლიათ მომმართოთ, მე ავანაზღაურებ. ჩემი ელექტრონული ფოსტის მისამართია: KaiBichisCxovreba@hotmail.com ან asjergazomeertxelgacheri@posta.ge. იმედია, არც ერთი არ მომწერთ.

ბოდიშები ხომ მოგიხადეთ, ახლა მადლობებს გადაგიხდით: დიდი მადლობა ყველა მკითხველს, რომელმაც გამოკითხვაში (რომელსაც ვატარებდი, რა თქმა უნდა, ზევიდან ნაბრძანებს) მონაწილეობა მიიღეთ.

დიდი მადლობა!

ახლა კი წავედი, სასეირნოდ მივდივარ... ვერის ბაღში. იქნებ იქ თქვენც გნახოთ - ყოველ შემთხვევაში, ესსეს დონეზე მაინც.

თამარ ბაბუაძე

ჩემო ძვირფასებო,

ხუმრობებზე იმიტომ ვიცინი ხოლმე სოპრანოს ხმით, თანაც თვალდახუჭული, თავგადაგდებული, გატაცებით და ხანგრძლივად, რომ მერე მომბეზრდეს და ახალ ხუმრობაზე ახალი ენერგიით გადავერთო. ეს ახსნა-განმარტება კი იმიტომ დამჭირდა, რომ შეგატყობინოთ შემდეგი:

ჩემი და ბონოს გაურკვეველი ვადით გაყინული ინტერვიუდან ერთი თვის თავზე (აქამდე მხოლოდ გაყინული კონფლიქტები ვიცოდი და თურმე...), რედაქციაში გავრცელებულმა ფრთიანმა ფრაზამ: ბაბუ, ბონომ დარეკა, ბაბუს თხოვეთო, სად დამეკარგა, გადმომირეკოსო - აქტუალობა დაკარგა. ახლა მე და შონ პენს მოგვიხსენიებენ ასეთივე ფამილარულ კონტექსტში.

არადა, ბედის ირონიაა, თუ არ ვიცი - რა, არც მე და შონი შევხვედრივართ ერთმანეთს; ჰო, არც მე და შონი... სამაგიეროდ, მას ერთი წლის განმავლობაში, ჯიუტად, შეუპოვრად, დაჟინებით და სტაბილურად ხვდებოდა ჟურნალ „ნიუ იორკერის“ ავტორი ჯონ ლარი. ეს უზარმაზარი, დისერტაციის რანგში გადასული პორტრეტიც - რომლის თარგმნის საპასუხისმგებლო საქმეც წილად მხვდა - მან ამ ერთი წლის განმავლობაში დაგროვილ შეხვედრებზე, შონ პენის მეგობრების, რეჟისორებისა და ოჯახის წევრების ნაამბობზე ააგო.

რაც შეგვეხება მე და შონს, ჰო, მე და შონს, უნდა გთხოვოთ, რომ ტექსტი - დაუსრულებლობის განცდის მიუხედავად - ბოლომდე ჩაიკითხოთ. ასეთ შონ პენს თქვენ, დარწმუნებული ვარ, არ იცნობთ. სტატიის ცენტრში მოქალაქე პენი დგას - მოქალაქე კეინთან ასოციაციით - მაგრამ ჯონ ლარი მიგიძღვებათ ხან მარჯვნივ, ხანაც - მარცხნივ და თქვენ თანდათან ეცნობით პენის მრავალ მხარეს. დასასრულისკენ კი აუცილებლად და კიდევ ერთხელ უფიქრდებით თემებს, როგორიცაა: რას ნიშნავს, იყო სუპერვარსკვლავი; რას ნიშნავს, წერო სუპერვარსკვლავზე; რას ნიშნავს, გაინტერესებდეს სუპერვარსკვლავის ცხოვრება და რა ოქრო რამეა ხანდახან, როცა ადამიანს, თუნდაც სუპერვარსკვლავს, მარტო დარჩენის საშუალებას აძლევ. შონ პენი ხომ ყველაზე გმირი, ყველაზე ვაჟკაცური და ყველაზე კეთილშობილური სწორედ ასეთ დროს - მარტოობის დროს არის ხოლმე - როცა არავინ აკვირდება და როცა შეუძლია იყოს თავისი თავი.

მოკლედ, ასე. რაა? ა, ტელეფონთან მთხოვენ? კაცია თუ ქალი? უცხოელის აქცენტი აქვს? ვაიმე, ვინ შეიძლება, იყოს ????

ART-ი

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი

შავი თუ თეთრი?

კომპანია „არსი“. „არსის გალერეა“.
3 მაისი. 13 : 00.

- შავი თუ თეთრი?

- მმ, არა, არც ერთი, გმადლობ... სამუშაოდ მოსული, ოდნავ დაბნეული პასუხობ, და გინდა, სწრაფად შეაბიჯო გალერეაში, რომ...

- არა! აუცილებელია!!! შავი თუ თეთრი?

კომპანია „არსის“ აღმასრულებელ დირექტორს თორნიკე აბულაძეს, ღონისძიების დროს არც ერთი შემოსული თუ გასული სტუმარი არ გამორჩენია და ყოვლად დაუზარებლად, თითოეულ ადამიანს ზემოთ მოტანილი ტექსტით ხვდებოდა.

კარგი, მგონი დაგაბნიეთ და ისიც გაფიქრებინეთ - „კაცო, სად „არსი“ და სად ღვინოო“... აგიხსნით, დეტალურად და დაწვრილებით. საქმე ის არის, რომ კომპანიის ინიციატივით, „არსის გალერეაში“ ქართველი მეღვინეების მხარდამჭერი საინიციატივო შეთანხმება გაფორმდა, რომლის მიზანი მეღვინეობის მხარდამჭერი ღონისძიებების და პროგრამების შემუშავებაა.

დღეიდან, „არსი“ საკუთარი რესურსებით, ქართული ღვინის საზღვარგარეთ და ქვეყნის შიგნით პოპულარიზაციისთვის იზრუნებს. ამიტომ აღარც ის გაგიკვირდეთ, თუ „არსის“ რეკლამებზე, ერთი შეხედვით, უცნაურ წარწერას წააწყდებით: „არსი“ გაფრთხილებთ, ქართული ღვინო სასარგებლოა თქვენი ჯანმრთელობისათვის!“... „არსმა“ ხომ, თავის დროზე, პროექტი „ქართული სახლი“ დაიწყო, ეთნოგრაფიულში გამართული კონკურსებით და „გპი“-ში, არქიტექტორებისათვის - ამავე სახელწოდების ახალი სალექციო კურსით. ეს ყველაფერი კი ქართული არქიტექტურული ტრადიციის პოპულარიზაციას ემსახურებოდა. ჰოდა, ღვინოც ტრადიციაა, ძველი ტრადიცია და კულტურა, რომლის დაფასებისა და მეტი ყურადღების მიქცევისკენ ჩვენმა ჩრდილოელმა მეზობლებმა გვიბიძგეს.

ასე რომ, სამომავლო მაკეტებისა და პროექტების გარემოცვაში გამართულ საინიციატივო შეთანხმებას, ხელი „არსის“ გენერალურმა დირექტორმა გია აბულაძემ, „თელიანი ველის“ P.S. მენეჯერმა გიო ხუციშვილმა და აკადემიკოსმა დავით ტატიშვილმა მოაწერეს.

P.S. ცნობისათვის: შეთანხმება ნებისმიერ ქართულ კომპანიას იწვევს თანამშრომლობისათვის!

ჯავახეთი

მერაბ ბერძენიშვილის სახელობის საგამოფენო დარბაზი.
28 აპრილი. 18 : 00.

ამ ბოლო დროს, ჩვენს ქალაქში ძალიან ბევრი ფოტოგამოფენა იმართება. მარტივია, იყიდი კამერას, ფირს, ერთი-ორი კვირა ვიღაცას ჰკითხავ - როგორ უნდა ვაჩხაკუნოო და მორჩაა... საქმეც გამოსულია. სწორედ ამიტომაც, უფრო და უფრო იშვიათია ბოლო პერიოდში თბილისში გამართული ფოტოგამოფენებისგან მიღებული ტკბობა. ზოგი საინტერესო, ზოგი უინტერესო, ზოგი ფერადი და ზოგიც - შავ-თეთრი... ზოგიც ისეთი, რომელიც დასათვალიერებლად დახარჯული დროის სანანებლად თუ გაგახსენდება.

მაგრამ 28 აპრილს, ბერძენიშვილის სახელობის დარბაზში, ერთი მშვენიერი ფოტოგამოფენა გაიხსნა; გამოფენა, რომელიც ჯავახეთს, მის სოფლებს, მის ხალხს და ლანდშაფტებს ეძღვნებოდა.

ეს ამბავი რამდენიმე წლის წინ დაიწყო, როცა დედა ელისაბედის კურთხევით, ჯავახეთში ორი ექსპედიცია გაემგზავრა: გოგა დევდარიანი, ანკა ნიჟარაძე, დიმა ჩიკვაიძე და ჯგუფის წევრები ჯავახეთის სოფლების გასაოცარ ბუნებაში დახეტიალობდნენ და ყველაფერს ფირზე აღბეჭდავდნენ. გამოფენაზე წარმოდგენილი ნამუშევრების უმეტესობა გასაოცარი ენერგიით გმუხტავდა, ხოლო ხელით გამჟღავნებული კადრებიდან სიწრფელე და ბუნებრიობა მოდიოდა.

ზღაპრული კადრია: მინდორი. სურათის უკანა ხედზე სამი ჯმუხი თივის ზვინი დგას. წინ, ბალახზე კი დედა-შვილი შორიშორს, პირისპირ სხედან; ისინი, ძირს დაფენილ ცელოფანზე ჩამომსხდარან და თან, ზედ დაყრილ მატყლს დედა წვრილი ჯოხით ჩეჩავს... უყურებ ხელით გამჟღავნებულ ამ კონტრასტულ შავ-თეთრ სურათს, რომელსაც ძლივს შესამჩნევი მტვერი თუ ნაფხაჭნები დატყობია; მზის აუტანელ სიმხურვალესაც გრძნობ და იმწუთას ღრუბელს ამოფარებული მისი ჩრდილიც გსიამოვნებს...

უცნობი ხალიჩები

ს. ჯანაშიას სახელობის ეროვნული მუზეუმი.
2 მაისი. 18 : 00.

წინა დღეს, რედაქციაში პრეს-რელიზი მოვიდა. ს.ჯანაშიას სახელობის საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმში, ხალიჩა-ფარდაგების უნიკალური კოლექციის გამოფენაზე გიწვევთო.

ეს ექსპოზიცია მართლაც რომ უნიკალური იყო, რადგან მასზე წარმოდგენილ ნიმუშებს, რომლებიც წლების მანძილზე ეთნოგრაფიულ ფონდში ინახებოდნენ, დღის სინათლე არასდროს უნახავთ. და კიდევ ერთი. ყველა ეს ქსოვილი თუ ხალიჩა-ფარდაგი, მაღალმხატვრული ღირებულებების გამო, ხელოვნების ნიმუშებადაა მიჩნეული.

მოწვეული სტუმრები, პროფესიონალები თუ ქუჩიდან შემოსული ცნობისმოყვარე ხალხი, თითოეული ნამუშევრის წინ, ხანგრძლივ განხილვებს აწყობდნენ. თუმცა იმ დღის რეკორდი უძველეს ირანულ ხალიჩას ეკუთვნის, რომელზეც ირანელი შაჰი და 50 გმირი იყო გამოსახული. ნამუშევრის წინ ატეხილი ჩოჩქოლი კი, ამ ძველ ხალიჩაზე გამოსახული ფიგურების და წარწერების ამოცნობა-გაშიფვრას უკავშირდებოდა.

ამ დროს კი, დარბაზის ჩაბნელებულ კედლებზე, მსუბუქი შუქით ნათდებოდა ქართული, აზერბაიჯანული, თურქმენული, ავღანური, სომხური, დაღესტნური და ირანული ხალიჩა-ფარდაგები. სხვათა შორის, მუზეუმის პირველი ხალიჩა მისმა დირექტორმა გუსტავ რადემ 1866 წელს შეიძინა. აზერბაიჯანული ხალიჩა, რომელიც მე-18 საუკუნით თარიღდება, ექსპოზიციაზე წარმოდგენილ ნამუშევრებს შორის ყველაზე ძველია.

„ხალიჩა-ფარდაგების ქსოვის ტრადიცია სამეურნეო ცხოვრების წესმა და საცხოვრებლის თავისებურებებმა განსაზღვრა. ხალიჩის ტიპის ნაქსოვი იყო იატაკიც და ჭერიც, კედელიც და ტანსაცმლის ჩასალაგებელი, ფანჯარაც და კარიც, ლოგინიც, სურსათისა და ჭურჭლის სათავსო და სხვა.“...

„ირანული ხალიჩა აღმოსავლური ქსოვის უნიკალურ ნიმუშადაა მიჩნეული“...

„საქართველო ცნობილი იყო ხალიჩა-ფარდაგების სატრანზიტო გზით. საუკეთესოდ ქარგავდნენ კახეთში, მთიულეთში, სამცხე-ჯავახეთში...“

ერთი სიტყვით, ჯერ კიდევ შეგიძლიათ ს.ჯანაშიას სახელობის საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმს ეწვიოთ და ეს ყველაფერი საკუთარი თვალით ნახოთ; ხოლო თუ ძალიან დაინტერესდით, შეგიძლიათ იქვე, თითოეული ქვეყნის ხალიჩა-ფარდაგის შესახებ საინტერესო ამბებიც მოიძიოთ.

კოკა-კოლა, თბილისი, ნესკაფე და ჯაზ-ფესტივალი...

კლუბი „TWO SIDE“
28 აპრილი. 14:00

ეს მეათე ჯაზ-ფესტივალის პრესკონფერენციაა. ფესტივალი ერთ თვეში, 22-29 ივნისს, თბილისის დიდ საკონცერტო დარბაზში გაიმართება.

ფილარმონიის დარბაზში კიდევ ერთხელ გაიჟღერებს ჯაზური ჰანგები და სცენაზე ნამდვილი ვარსკვლავთცვენა იქნება:

„Jamiroquai“ - ჯერ კიდევ 1992 წელს, ჯეი ქეი გრუვი-რიტმების მოყვარული გახლდათ, სკეიტბორდით ხელში და უცნაური ქუდით თავზე. ამჟამად მისი კარიერა მოიცავს 20 მილიონზე მეტ გაყიდულ ალბომს, 4 მსოფლიო ტურნეს და 141 კვირის განმავლობაში, ბრიტანეთის ჩარტებში მოპოვებულ წამყვან პოზიციას.

ჰერბი ჰენკოკი - მან ჯაზის ისტორიაში გადატრიალება მოახდინა, რამაც საუკუნის უდიდეს ნოვატორთა გვერდით, დამსახურებულად დაუმკვიდრა ადგილი.

ფრედი კოლი - მომღერალი და პიანისტი, შეიძლება ითქვას, ნამდვილი ლეგენდაა...

„The Three Ledies of Blues“ - სამი მომღერალი ქალბატონი ნამდვილად შოკისმომგვრელია. წარმოდგენის მსვლელობისას, დატყვევებული მსმენელის წარმოსახვაში ადრეული პერიოდის ჰარლემი ცოცხლდება...

წლევანდელ „კოკა-კოლა ჯაზ-ფესტივალზე“ კიდევ რამდენიმე სიახლეა: დავიწყოთ იმით, რომ თუ ნანატრ საღამოზე დასასწრებად ჯერ კიდევ არ შეგიძენიათ ბილეთი, ბანკი „რესპუბლიკა“განვადებით გთავაზობთ ბილეთის საფასურის გამოტანას; ხოლო თუ თქვენი ჯიბისათვის ესეც მიუღებელია, მაშინ შეგიძლიათ ქუჩაში საგანგებოდ დამონტაჟებულ დიდ ეკრანზე უყუროთ და მოუსმინოთ საყვარელ მომღერლებს.

აშშ-ს საელჩო აცხადებს კონკურსს „ჯაზ-პლაკატი“, რომლის გამარჯვებული 25 ივნისს, გალერეა „TMS“-ში გამოვლინდება; ხოლო კარგი განწყობის შესაქმნელად, ფესტივალის დღეებში, „M-ჯგუფი“ შარდენზე გეპატიჟებათ, რომლის ყოველ კუთხე-კუნჭულში ცოცხალი ჯაზი, გამოფენები და კონკურსები დაგხვდებათ.

P.S. ხვდებით, რა ამბები მოხდება ივნისის ბოლო კვირას ქალაქ თბილისის კულტურულ ცხოვრებაში???

საუკეთესო საუკეთესოთა შორის

ეროვნული ბიბლიოთეკა
1 მაისი. 18:00

ნიკუშა ანთაძე, პაატა ბერიკაშვილი, თეონა დოლენჯაშვილი, ანა კორძაია-სამადაშვილი, ირმა მალაციძე, აკა მორჩილაძე, მარიანა ნანობაშვილი, ზაალ სამადაშვილი, ირმა ტაველიძე, დავით ქართველიშვილი, ეკა ღაღანიძე, ნუგზარ შატაიძე, გელა ჩქვანავა, ბესო ხვედელიძე, კოტე ჯანდიერი - ეს იმ 15 საუკეთესო მოთხრობის ავტორები არიან, რომლებიც 2005 წლის „15 საუკეთესო ქართული მოთხრობის“ გამოცემაში მოხვდნენ. თქვენ ხომ უკვე იცით, რომ აგერ უკვე მეოთხე წელია, რაც ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა ქართულ ჟურნალებში დაბეჭდილ საუკეთესო 15 მოთხრობას არჩევს და მათ მკითხველს ერთ წიგნად სთავაზობს.

სწორედ ამიტომაც, ეროვნულ ბიბლიოთეკაში გამართული საღამო სხვადასხვა წლის და ფერის „15 საუკეთესო ქართული მოთხრობით“ იყო აჭრელებული; საღამო, სადაც 2005 წლის კრებულის გამოცემა და დაჯილდოვება ერთად უნდა აღენიშნათ. რა დაჯილდოვება? არ იცით? წიგნში შესული სამი საუკეთესო მოთხრობის ავტორი ხომ ბაკურ სულაკაურის პრემიით დაჯილდოვდა.

ასე რომ, ეს იყო წრეზე დადგმული სკამები და ზედ ჩამომსხდარი ავტორები, ლაშა ბუღაძე - მიკროფონით ხელში და ჩასაწერად მომზადებული ჟურნალისტები: მაშ ასე: III ადგილი ანა კორძაია-სამადაშვილი (ყოვლად საამაყო საქმეა!)

II - ნიკუშა ანთაძე

I - კოტე ჯანდიერი

თუმანიშვილის ფონდის შესახებ

კინომსახიობთა თეატრი
11 მაისი. 18:00

„მართალი გითხრათ, თუკი რამე მახსენდება იმ პერიოდიდან, ყველაფერი მას უკავშირდება; სტუდენტობა თუ შემდეგ რუსთაველის თეატრი. თუკი რაიმე საყვარელი როლი შემიქმნია, ყველაფერი მხოლოდ მას, თუმანიშვილს უკავშირდება.“ - გურამ საღარაძე.

მიხეილ თუმანიშვილის სახელობის თეატრალური ხელოვნების განვითარების ფონდი დიდი ხნის წინ დაარსდა. მრავალწლიანი შესვენების შემდეგ, სულ რაღაც ერთი თვის წინ, კინომსახიობთა თეატრში ფონდის ხელახალი პრეზენტაცია მოეწყო; პრეზენტაცია - სამომავლო გეგმებით და საინტერესო წამოწყებებით. მაგრამ პირველ რიგში, ფონდი, ბ-ნ მიხეილ თუმანიშვილის მემკვიდრეობის დაცვას და მისი სპექტაკლების მოწესრიგებას ისახავდა მიზნად.

11 მაისს, კინომსახიობთა თეატრში ნოსტალგიური ნოტებით გაჯერებული საღამო გაიმართა, რომელიც მისმა ყოფილმა სტუდენტებმა და მისი თეატრის დასმა ბ-ნ მიშა თუმანიშვილს მიუძღვნეს.

თეატრის ფოიე თუმანიშვილის სპექტაკლებისთვის შექმნილი პლაკატებით და კოსტიუმების ესკიზებით იყო გაფორმებული (რომლის ორგანიზებაში ფონდს „ცხელმა შოკოლადმა“ გაუწია დახმარება): „გვადი ბიგვა“, „ანტიგონე“, „ესპანელი მღვდელი“... კოსტიუმების ესკიზები სპექტაკლისთვის „ჭინჭრაქა“: ეროსი მანჯგალაძის - დათვი, მზია - ბელა მირიანაშვილი, მელია - მედეა ჩახავა... საღამოს დასასრულს, თეატრმა თუმანიშვილის 1978 წელს დადგმული სპექტაკლი „ბაკულას ღორები“ წარმოადგინა.

ჩინური სახლის ფილიალი აბაშიძის 14-ში

აბაშიძეზე მისულებს საინტერესო სიახლე დაგვხვდა - მარჯანიშვილზე მდებარე „ჩინური სახლის“ ფილიალი.

აღმოსავლური ავეჯით გაწყობილი მაღაზია-სალონი მეგობრის თბილ და კომფორტულ სახლს მოგაგონებთ. თანაც, აუცილებლად იგრძნობთ იმ სპეციფიურ სუნსაც, რომელიც იქ ტრიალებს. ეს არის ეგზოტიკური ხილისა და ყვავილების სურნელოვანი ჩაის მსუბუქი არომატი. აქვე შეგიძლიათ შეიძინოთ ჩინური საოჯახო ჩაის მთელი ასორტიმენტი.

თუ აღმოსავლური კონკრეტიკა და სიმსუბუქე გიზიდავთ, მაშინ ეს ავეჯი თქვენი ოცნების სახლისთვის ზედგამოჭრილია. ხელნაწერებით გაფორმებული ფაიფურის ლარნაკები, თიხის კერამიკის და მინის ჭურჭელი, მოხატული მარაოები, ფენ-შუის სუვენირები თუ სხვადასხვა სამკაული აქ ნამდვილად ასარჩევადაა...

განსაკუთრებით მომეწონა ტირიფისა და ლიანისაგან მოწნული განათებები და შირმა. ყველაფერი მინდოდა შემეძინა, იმდენად გამორჩეული იყო იქაურობა, მაგრამ სანამ ავეჯამდე მივალ, მანამდე სამკაულების შეძენით დავიწყე:)

სტუმრებით ნელ-ნელა ივსებოდა „ჩინური სახლი“ და იქ ნანახით, დადებითი ემოციაც მატულობდა.

წარმატებას ვუსურვებთ „ჩინურ სახლს“ და კიდევ ბევრ კარგ სიახლეს თბილისს!

ავტორი: გვანცა გუშარაშვილი

ავტორი: ჯონ ლარი
ინგლისურიდან თარგმნა თამარ ბაბუაძემ
ფოტო: როიტერი

შარშანდელი ივნისის ერთ დილას, 7:45 წუთზე - იმ დროს, როცა სან ფრანცისკოელ მაწანწალებსაც კი ტკბილად სძინავთ, უკვე ქუჩაში ვიყავი. ტროტუარზე, ჩემს წინ შონ პენი იდგა - ნაცრისფერ უჯრედებიან შარვლასა და ბამბის პერანგში, ფეხზე კედებით. შუბლზე ჩამოშლილი სქელი ყავისფერი თმა მზის სხივებზე უბზინავდა. ისე ფხიზლად გამოიყურებოდა, თავისი პოზითაც კი მაგრძნობინებდა, რომ ახალი დღის დასაწყებად მზად იყო.

„არადა, როგორც წესი, ადრე ვერ ვდგები ხოლმე, ღამით ვერ ვიძინებ და იმიტომ“ - მითხრა ცოტა ხანში და სათვალის ზემოდან მოჭუტული თვალებით გადმომხედა.

შონ პენი თეირანიდან სან ფრანცისკოში წინა დღით დაბრუნდა. ირანში ის გაზეთ San Francisco Chronicles-ის კორესპონდენტად იყო წასული და ახლა, უკან დაბრუნებულს, იქაურ წინასაარჩევნო პერიოდზე საგაზეთო მასალები უნდა მოემზადებინა. თან თავისი 14 წლის გოგონას, დილანის სკოლის გამოსაშვებ საღამოსაც უნდა დასწრებოდა.

დღეს დილას, სანამ მე შემხვდებოდა, 12 წლის ჰოპერის სკოლაში მიყვანა უკვე მოესწრო. ახლა კი ერთად მივდიოდით იუნიონ სკვერზე შვედური ბლინების გასასინჯად.

პენი 45 წლის კაცია, საშუალო, დაახლოებით 1.76 მეტრი სიმაღლის; ეტყობა, საკუთარი სიმაღლეც და გარეგნობაც აბსოლუტურად აკმაყოფილებს. ის იმ ტიპის კაცია, წინათ რომ „ხერხემლიანს“ ეძახდნენ. ვუდი ალენი პენზე ამბობდა: „უყურებ, და ხვდები, რომ შონი ყოველთვის „ნაღდია“.

პენი ურთიერთობებში თბილია, მაგრამ არა ფამილარული; თავაზიანი, მაგრამ თავშეკავებული. „ვიღაც თვალს მომკრავს ათ მეტრში და ეგრევე ასკვნის: არა, ახლოს მისვლა არ ღირს, ალბათ, ეს კაცი თავს მომაჭამს.“ - ამბობს თავის თავზე.

პირველად მეც ამ განწყობით შემხვდა. ვერაფრით მივხვდი, რომ საერთოდ შემნიშნა და მომესალმა - არც ხელი ჩამომართვა, არც გამიღიმა, არც გამომელაპარაკა. მოჩვენება რომ არ იყო, სხვათა შორის ნათქვამი „გამარჯობათი“ თუ მიხვდებოდა კაცი.

სასაუზმოდ რომ დავსხედით, ირანული კანფეტი გამომიწოდა. ისევ იქაურ შთაბეჭდილებებში ტრიალებდა; თან იმ სტატიაზეც ფიქრობდა, გაზეთისთვის ირანული მოგზაურობის შესახებ რომ უნდა დაეწერა (ეს 12 ათას სიტყვიანი სტატია აგვისტოში ხუთ ნაწილად იბეჭდებოდა).

სტატიის შესავსებად უამრავი საინტერესო დეტალი ახსენდებოდა: ჯერ თეირანის მეჩეთში ესწრებოდა ლოცვებს, შემდეგ აკვირდებოდა ქალთა უფლებებისთვის გამართულ დემონსტრაციებს, ხვდებოდა დისიდენტებსაც, ფოტოებს იღებდა ყოფილ პრეზიდენტ (და პრეზიდენტობის მაშინდელ კანდიდატ) ალი აქბარ ჰაშემი რაფსანჯანისთან ერთად. და ბოლოს - რაც ისედაც გარდაუვალი იყო - ირანის კინოს მუზეუმში სამსახიობო კარიერისთვის დაჯილდოვდა კიდეც.

პენმა მითხრა, რომ ამ მოგზაურობის დროს მიხვდა იმასაც, თუ რას ნიშნავს „ცუდი ამერიკელი“ და ამას, ძირითადად, ჟურნალისტების საშუალებით მიხვდა. „სულ ვაკვირდებოდი და მივხვდი, რომ მათ წრეში მუდმივად დგას ზედაპირულობის პრობლემა. რესპონდენტებისთვის ჟურნალისტი არის ადამიანი სასწრაფოდ შესასრულებელი ვადებით და სხვა არავინ. ჟურნალისტი ეძებს „ცხელ-ცხელ ამბავს“. ეძებს, ეძებს, იპოვის და მერე თავისივე გემოვნებით აცხელებს. მოპოვებული ინფორმაციის სანდოობის დადგენის საშუალება არ ეძლევა. ნახევარ ცხოვრებას ინტერნეტ-კაფეებში ატარებს, ინფორმაცია რომ კლავიატურაზე აკრიფოს და გადასცეს“.

პენი რეპორტაჟის კეთების საკუთარ სტილს, ჟურნალისტიკის ნაცვლად, „ტურნალისტიკას“ უწოდებს - სიტყვიდან „ტურისტი“. „ტურისტს არ ევალება, დააკვირდეს და გააანალიზოს მის თავს გადახდენილი ამბები. ტურისტმა უბრალოდ უნდა განიცადოს ეს ამბები, ამ ამბების უშუალო მონაწილე უნდა გახდეს. ჩემთვის მოვლენათა აღქმის აკურატულობა სწორედ ამგვარი მიდგომიდან იბადება“.

შონ პენის ანგარიშზე 35-ოდე ფილმია. სამსახიობო კარიერაშიც ის როლებისადმი სკრუპულოზური მიდგომით გამოირჩევა. „შონი ის ტიპი არაა, ვინც თავისი გმირის ქცევების და განწყობების გაანალიზებას იწყებს. მას უბრალოდ სურს, მთლიანად თავის პერსონაჟად იქცეს“, - ამბობს რეჟისორი ალეხანდრო გონზალეზ ინარიტუ. 2003 წელს გამოსულ მის ფილმში „21 გრამი“ შონ პენი მთავარ როლს ასრულებს.

ინარიტუს აზრის დასამტკიცებლად უამრავი მაგალითი მოიძებნება. ნარკომანი სერფერის, ჯეფ სპიკოლის გმირისთვის უკეთ რომ გაეგო (ფილმი „Fast Times at Ridgemont High“, 1982 წ.), შონ პენმა გადაწყვიტა, ისე ეცხოვრა, როგორც სპიკოლის - მანქანა ოკეანის სანაპიროზე დააყენა და იქვე დასახლდა. 22 წლის ასაკში პენს დიდება სწორედ ამ ფილმმა მოუტანა.

1988 წელს გამოსულ ფილმში Colors პოლიციელის როლი რომ შეესრულებინა, პენი ლოს ანჯელესის პოლიციის დეპარტამენტში ოფიცრად ჩაეწერა.

Sweet and Lowdown-ში ემეტ რეის - „მსოფლიოში მეორე ყველაზე დიდი გიტარისტის“ როლისთვის პენმა გიტარაზე დაკვრა ისწავლა.

ახლაც, როცა შონ პენი პოლიტიკასა და ჟურნალისტიკაშია გადაჭრილი, იგივე სტრატეგიას მიმართავს. „შონი ისე იკვლევს საკუთარ ემოციებსა და ჩვენს გარესამყაროს, როგორც ნამდვილი გამომძიებელი ჟურნალისტი“ - მითხრა ერთხელ დენის ჰოპერმა - რომელმაც პენი ფილმში Colors გადაიღო - „შონი პირდაპირ თავით ეშვება მორევში. მას ყოველთვის აქვს საკუთარი პოზიცია, რომელიც არასდროს არ არის - „ჩემთვის სულერთია“. მას გულწრფელად აინტერესებს, რა ხდება“. როცა 1992 წელს ლოს ანჯელესში როდნი კინგის ამბოხი დაიწყო, პენი პირდაპირ მოვლენების შუაგულში შეიჭრა და დემონსტრანტებმა ღიად გამოხატული ცნობისმოყვარეობის გამო, მანქანის წინა მინა სუპერმარკეტის ურიკით ჩაუმსხვრიეს.

2002-03 წლებში პენმა ერაყში იმოგზაურა (პირველად ამერიკელების შეჭრამდე და მეორედ ამერიკელების შეჭრის შემდეგ), ჯერ იქაურ ცხოვრებას რომ გაცნობოდა და მერე - ამ ცხოვრების შესახებ Chronicles-ისთვის რომ დაეწერა. „ჩემი მოგზაურობის მიზანი იყო პირადი შთაბეჭდილების დაფიქსირება. მინდოდა, მეხსიერებაში ნათლად ჩამეწერა ერაყელი ხალხის ადამიანური სახე; იმდენად ნათლად, რომ ხელის გულზე მათი სისხლიც ლაქაც დამენახა და ამერიკელი ჯარისკაცებისაც“ - განაცხადა შონ პენმა 2002 წელს ბაღდადში გამართულ პრეს კონფერენციაზე.

შონ პენის აზრით, გადასაღები მოედნიდან ჟურნალისტიკაში გადასვლა აბსოლუტურად „ჰარმონიული“ იყო. „იღვიძებ დილას სურვილით, რომ გაიგო ახალი და გამოხატო ახალი.“ - თქვა მან. - „ეს აბსოლუტურად ერთნაირი განცდაა. მსახიობობა ყველა ადამიანის საკუთარ თავში მოაზრებას, და ყველა ადამიანის სიყვარულს გულისხმობს. დაბოლოს, იქამდეც მიდიხარ, რომ ადამიანების ტკივილის შემსუბუქებაზე იწყებ ზრუნვას“.

2005 წლის დასაწყისში პენმა დაასრულა მუშაობა სტივენ ზაილიანის რიმეიქზე „All The King's Men“, რომელიც დიდ ეკრანებზე წლის მეორე ნახევარში უნდა გამოვიდეს. ამ სურათში პენი მექრთამე და გაიძვერა ლუიზიანელი ჩინოვნიკის, ვილი სტარკის როლს ასრულებს.

ეს შონ პენის ბოლო ფილმია. როგორც მითხრა, ახლა რამდენიმე წლით კინოსგან დასვენებას აპირებს (თუმცა, ეს პირველად არ ხდება. მსახიობობას მან 90-იან წლებშიც დაანება თავი და მთლიანად რეჟისურაზე გადაერთო).

„საწვავისგან დავიცალე. ყოველთვის მინდა შევაფასო, რას ვიღებ იმის საპასუხოდ, რაც გავეცი. ყოველთვის მინდა შევინარჩუნო შინაგანი მრავალმხრივობა, მაქსიმალურად მოვმართო საკუთარი ენერგია, ვიპოვო ის მიზანი, რასაც გულსა და სულს დაუნანებლად მივცემდი; მინდა, დავიტოვო დრო პირადი ზრდისა და განახლებისთვის,“ - ამბობს ის და იმასაც დასძენს, რომ ხანდახან კინოგადაღებების მიმდინარეობისას გულისყურის ბოლომდე შენარჩუნება უჭირს. „ბრუნდები გადაღებიდან, ჩართავ ტელევიზორს, უყურებ საინფორმაციო გადაცემას და ხვდები, რომ ფილმის გადაღება სულ სხვა რამეზე გინდა. თუმცა, მეორე მხრივ, „თუ მსახიობის ხელოვნებაში საერთოდ რამე ძვირფასია ჩემთვის, სწორედ ეს - იმ გულისყურის და ვნების შენარჩუნების ნიჭი, რაც გადაღებების პირველ ეტაპზე მაქვს ხოლმე“.

მისი აზრით, მსახიობის პროფესია პარაშუტისტისას ჰგავს. „როცა თვითმფრინავიდან ხტები, გიჟდები პირველ ათას ფუტზე. ამ დროს ყველაზე ბედნიერი ხარ. მერე მიწაზე დაშვების დრო დგება, მაგრამ ტემპი არავითარ შემთხვევაში არ უნდა შეანელო, მხოლოდ იმიტომ, რომ რაც უფრო უახლოვდები მიწას, ფრენა ინტერესს კარგავს. ოსტატობა სწორედ ესაა - გადმოხტომისას ისეთი ტემპის აღება, რომ მერე მიწაზე დაშვებამდე მაქსიმალური სისწრაფით იფრინო“.

. . .

პენი ინდივიდუალისტი მსახიობია, საკუთარი ინდივიდუალური მიდგომით. შეიძლება ასეც ვთქვათ: პენის პიროვნებაში გაერთიანებულია დაუდგრომელი ხასიათი, სიცოცხლის სიყვარული, მგრძნობიარობა და ტკივილი.

შინაგანი ბრძოლა - რათა ცეცხლმოკიდებული ემოციები საკუთარ თავში აკონტროლოს - შონ პენს ერთდროულად სახიფათო და სახალისო ადამიანად აქცევს. ის კარს მომდგარ შანსს ყოველთვის იყენებს - ცხოვრებაშიც და ხელოვნებაშიც.

ამბობენ, რომ პენი მეგობრებს ურიგებდა ბარათებს, რომელზეც უილიამ საროიანის ნაწარმოების „Time Of Your Life“-ის ეპიგრაფი ჰქონდა ამობეჭდილი: „ცხოვრების იმ მონაკვეთში, რაც მოცემული გაქვს, იცხოვრე ისე, რომ არც სიავე შეგეხოს და არც სიკვდილი. იცხოვრე ისე, რომ ბოროტისგან იმ ადამიანების სიცოცხლეც დაიფარო, შენს ცხოვრებას რომ კვეთენ“. პენს ღრმად სწამს, რომ როცა რამეს ძალიან მოინდომებს, აუცილებლად მიეცემა. „უნდა ენდო შენს ინსტინქტებს და გამოცდილებას.“ - ამბობს ის. - „და თუ გნებავთ, ყოველივე ამას ბედისწერა უწოდეთ“.

შონ პენი მებრძოლიც არის. მის ბიოგრაფიაში იყო ჰოლივუდური წლები, როცა ის პაპარაცის სცემდა, ღამეული ქუჩის აყალ-მაყალში ერთვებოდა, სროლებშიც კი ხვდებოდა... ამ ყველაფერს შონ პენი კამერების დასანახად დიდი სიამოვნებით აკეთებდა ხოლმე. და ასე გრძელდებოდა ქრონიკულად, მთელი 80-90-იანი წლების მანძილზე. „რა განსხვავებაა იოგურტსა და ლოს ანჯელესს შორის?“ - ხუმრობდა პრესასთან. - „რა განსხვავებაა და იოგურტს უფრო ცოცხალი შემადგენლობა აქვს, ვიდრე ლოს ანჯელესს - კულტურა“.

მაგრამ 1996 წელს მოხდა ისეთი რამ, რამაც შონ პენს, შეიძლება ითქვას, ჭკუა ასწავლა. სანტა მონიკაში, პენების სახლის შესასვლელთან საკუთარივე მანქანით კინაღამ გაიტაცეს მისი ცოლი, მსახიობი რობინ რაით პენი და ორი პატარა შვილი. საბედნიეროდ, არავინ დაშავებულა, მაგრამ ის იყო და ის - პენების ოჯახი სანტა მონიკადან აიყარა და სან ფრანცისკოდან 45 წუთის სავალზე, პატარა, მყუდრო, წყნარ და ლამაზ უბანში დასახლდა, კრამიტით გადახურულ ჰასიენდაში, რომელსაც დიდი მესერი პენმა საკუთარი ხელით შემოავლო.

შონ პენს უყვარს მანქანის მართვა. ამერიკის გზებზე ის ხშირად ხეტიალობს ხოლმე, განსაკუთრებით მაშინ, როცა გადაღებები მთავრდება და თავისუფლების მოჭარბებული გრძნობა ისევე ასხამს ფრთებს, როგორც სკოლის მოსწავლე ბიჭებს ზაფხულის არდადეგების მოახლოება. მწერალ რიჩარდ კელის მიერ დაწერილ ბიოგრაფიაში შონ პენი აცხადებს: „მომეცით მანქანა და მომეცით გზატკეცილებით დასერილი ქვეყანა და მე ამ გზებზე მანქანის ბორბლებით უწყვეტად გავავლებდი ზიგ-ზაგებს... საჭესთან როცა ვზივარ, ჩიტად ვიქცევი ხოლმე“.

მანქანა შონ პენს პატარა მანძილებზეც განუზომელ სიამოვნებას ანიჭებს. ახლაც კი, როცა კაფეში საუზმის შემდეგ სახლში ვბრუნდებოდით, პენს სახეზე ეწერა, რომ საჭის ტრიალი, მოქმედებაში ყოფნა საკუთარ ხიბლს ბოლომდე აგრძნობინებდა.

ჩუმად ატარებდა მანქანას, მერე სანთებელას დაწვდა, ააჩხაკუნა და სანამ „მარლბოროს“ მოუკიდებდა, თავისი შავი S.U.V.-ის ბორბალს გადახედა. ვუთხარი, ახლა იმ მაგარ მწეველს გავხარ, თუთუნს თვითონვე რომ ახვევს ქაღალდში-მეთქი. არაო, - იუარა, - ეგრე რომ ვიქცეოდე, ნამდვილი მწეველი ვიქნებოდი. სიგარეტის მოწევით კი ილუზიას ვიქმნი, თითქოს თავის დანებებაც შემიძლიაო.

მივდიოდით ასე, სიგარეტი პირის კუთხეში დაუდევრად ჰქონდა გაჩრილი (ამ ვულგარულ პოზაში მას კამერები ხშირად აფიქსირებენ ხოლმე), მაგრამ მერე გვერდითა სარკეში პოლიციის მანქანას მოკრა თვალი, სიგარეტი მაგრად მოქაჩა და მომიბრუნდა: „როცა პოლიციას ვხედავ, სულ მგონია, რომ მომდევენ“. და მერე ფილმ Hurlyburly-ს გმირის სიტყვებით გააგრძელა - „ეგ ახვრული პარანოიაა, ედი, სხვა არაფერი“. თან ჩემსკენ გადმოიხარა, „ბარდაჩოკი“ გადმოწია და მართვის მოწმობას დაუწყო ქექვა: - „მოწმობა კი მაქვს, მაგრამ ახლა, მგონი, დამავიწყდა წამოღება“.

ამ „ახვრულ პარანოიას“, პოლიციის დანახვაზე რომ სულ ჰგონია მოსდევენ, ლოგიკური მიზეზი აქვს - ხშირი შეხლა-შემოხლა სამართალდამცავებთან:

1986 წელს მაკაოში ფილმ Shanghai Surprise-ის გადაღებების დროს, სასტუმროში პაპარაცი შეიჭრა. პენი კი სხვებს მის დაკავებაში დაეხმარა და პაპარაცი მეცხრე სართულის აივნიდან კოჭებით თავდაყირა დაკიდა. პენი მკვლელობის მცდელობისთვის დააკავეს, მაგრამ ის ციხიდანაც გაიქცა და მერე გლისერით მაკაოს ტერიტორიის ჩუმად დატოვებაც მოახერხა.

1987 წელს მოხდა მეორე შემთხვევა. უცნობმა თაყვანისმცემელმა შონ პენის პირველ ცოლთან, მადონასთან მოინდომა გასაუბრება, პენმა კი ამ თავხედობისთვის ის ცემა. სამართალდამცავებმა დააჯარიმეს, მაგრამ არც დაკისრებული ჯარიმის პირობები დაიცვა და ბოლოს, 33 დღით მაინც ლოს ანჯელესის საგრაფოს ციხეში ამოჰყო თავი.

1988 წელს კი მადონამ უკვე თვითონ გამოიძახა სპეცდანიშნულების რაზმი მალიბუს სახლში. რაზმს პენსა და მადონას შორის მომხდარი საშინელი ოჯახური სკანდალი უნდა ჩაეცხრო. („მადონა შიშმა შეიპყრო, რომ შინ დაბრუნებულს დედას ვუტირებდი.“ - განაცხადა შონ პენმა ამ ინციდენტის შემდეგ. სხვათა შორის, ამ გახმაურებული ოჯახური კონფლიქტის გამო, ის არ დაუპატიმრებიათ).

დაახლოებით ერთი მილის მანძილზე, უკან ადევნებულ პოლიციის მანქანას პენი გვერდითა სარკიდან აკონტროლებდა, თან ოჯახზე მიამბობდა, შემდეგ პოლიციის მანქანამ ექსპრეს-ავტობანზე გადაუხვია, მაგრამ სანამ სულ მიეფარებოდა თვალს, პოლიციელმა გამოგვხედა და პენს რაღაც ანიშნა. თავიდან მეგონა, მანქანის გადაყენებას გვთხოვდა, მაგრამ მერე მივხვდი, უსაფრთხოების ქამარზე მიგვითითებდა. პენმა სასწრაფოდ გადაიჭირა ქამარი. პოლიციის მანქანამ კი სიჩქარეს უმატა და მალე აღარც ჩანდა. მხოლოდ ამის შემდეგ გამიღიმა პენმა და მოკლედ მითხრა: „გადავრჩით“.

. . .

მის სამუშაო კუთხეს - ეზოში, გარაჟის თავზე დაშენებულ ორ ოთახს - ცალკე შესასვლელი აქვს. კარზე ჩამოკიდებულ ტრაფარეტზე კი წერია: „მოწმეთა დაცვის პროგრამა“. პენი ამ ოთახებს „სამუშაო საათების შემდგომ სარედაქციო დაწესებულებას“ ეძახის. მისი მეგობარი, მუსიკოსი დევიდ ბეარველდი კი ამბობს, რომ შონ პენის კაბინეტი მისი ბუნკერია. ეს ის ადგილია, სადაც პენი წერს, არედაქტირებს, სვამს, ერთობა, ღრეობს.

სხვათა შორის, ამ გარემოში ყველაზე კარგად ჩანს პენის ის შინაგანი ბუნება, რასაც მსახიობი სხვა მხრივ ოსტატურად ნიღბავს ხოლმე. ოთახები ისეთივე შინდისფერშია გადაწყვეტილი, როგორც ბორდელებშია - შინდისფერი ველვეტის შპალერი, შინდისფერი ხავერდი ბილიარდისა და პოკერის მაგიდებზე და შინდისფერი ლაპლაპა სკამები. ეს დეტალები მის „ქალაქურ განწყობაზე“ მიუთითებს. ჯეკ ნიკოლსონის თქმით კი, „შონის ხასიათის შავბნელ მხარეებს აშიშვლებს... დაკარგული სულების ეს აშკარა განცდა და მწვანით შეფერილი შუაღამის ეფექტი შონის ხასიათის გამოვლინებაა“.

შონ პენს უამრავი ცნობილი მეგობარი ჰყავს, მაგრამ თავს ბედნიერად მაინც უბრალო და ძველი მეგობრების წრეში გრძნობს. „მე ერთი რიგითი ამერიკელი ვარ.“ - თქვა პენმა 1991 წელს „ფლეიბოისთან“ ინტერვიუში, - „თავს ძალიან კომფორტულად ვგრძნობ ისეთი ადამიანების წრეში, რომლებიც არც მე მაკვირდებიან ზედმეტად და არც ჩემგან მოითხოვენ განსაკუთრებულ ყურადღებას. ეს იგივეა, რომ იყო შენთვის და თან ისე, რომ არ იყო მარტო“.

დენის ჰოპერმა ერთხელ ასეთი რამ თქვა: „საკუთარი შინაგანი საზღვრების დაცვა უნდა შეძლო“; ხოლო ის, თუ რატომ მოსწონს შონ პენის ერთი ხელის გაწვდენაზე შემოსაზღვრული სამყარო, ჰოპერმა ჯეიმს დინის სიტყვებით ახსნა: „ჯეიმს დინმა მითხრა ერთხელ, როცა ჯერაც ახალგაზრდა ვიყავი:

გიგანტური სექვოიას ხე თავიდან ძალიან პატარაა შიგნიდან, მაგრამ ქერქი იმთავითვე უზარმაზარი აქვს. ეს ქერქი დაახლოებით ერთი ფუტის სისქისაა, მაგრამ სულ ასე რჩება, მერე აღარ იზრდება. მისი ფუნქციაა, რომ სულ მტკიცედ და შეუვალად იყოს, რათა სექვოიას შიგნეულობას ზრდა-განვითარების საშუალება მისცეს. მსახიობიც ასეა. ყოველ ჯერზე, როცა იწყებს თამაშს და ემოციურად იხარჯება, ის თავის შინაგან სამყაროს მაყურებლის წინაშე აშიშვლებს. როცა თამაში მთავრდება, შენი სამყაროს კარი მაშინვე უნდა ჩარაზო, სქელი ქერქი ისევ ტანზე მოიხვიო, რადგან თუ ამ ქერქის გარეშე ივლი, უბრალოდ, ტყავგაცლილ ხეს დაემსგავსები, მოკვდები; მოკვდები, რადგან უეცრად უამრავი ქარტეხილი დაგატყდება თავს.

შონი საკუთარ შინაგან ემოციურ სამყაროს ზედმიწევნით უღრმავდება და შენც შიგნით შეჭყეტვის საშუალებას გაძლევს, მაგრამ შემდეგ დასახმარებლად ისევ სექვოიას ქერქს მიმართავს, რადგან ასეც უნდა მოიქცეს - სხვანაირად ვერ გაძლებს“.

დენის ჰოპერის მოსაზრებას ვუდი ალენიც ეთანხმება. „შონის შინაგან სამყაროში შეღწევა იოლი არ არის. ისეთი გრძნობა გაქვს, თითქოს ბომბი გეჭიროს ხელში, რომელიც წამი-წამზე თითებში უნდა აგიფეთქდეს. სწორედ ამ თვისების გამო, შონ პენი ყველას მოხიბვლას ახერხებს - ქალებს მზრუნველობის გრძნობას უღვივებს, კაცები კი მას გმირად აღიარებენ“.

. . .

შონ პენს მოუხელთებელი ხასიათი ადრეულ ასაკში ჩამოუყალიბდა. დედამ, მსახიობმა აილენ რაიან პენმა შონ პენის ბიოგრაფიის ავტორს, რიჩარდ კელის ერთხელ უთხრა, რომ ბავშვობიდან „შონს თავისი მიკროსამყარო ჰქონდა“.

შონი კი დასძენს: „მგონი, ხუთ წლამდე ჩემი ოჯახის წევრების გარდა, არავის ველაპარაკებოდი. მახსოვს უამრავი დიალოგი, მაგრამ ამ დიალოგებს ძირითადად საკუთარ თავთან ვმართავდი. თუ მარტოობა შემომიტევდა, ეს მხოლოდ ადამიანთა დიდ ჯგუფში მემართებოდა“.

საკუთარივე აღიარებით, შონ პენის სიმორცხვე, გარკვეულწილად, სტრატეგიული უკუსვლა იყო. „ძალიან მაწუხებდა იმის გააზრება, რომ ადამიანებს ჩემს გულში ჩახედვა არ შეეძლოთ. მსურდა, ვყოფილყავი გამჭვირვალე, ანუ მსურდა ჩემი ყველას გაეგო. ვიცოდი, ჩემი მისწრაფებები კეთილი იყო. დარწმუნებული ვიყავი, რომ იმ ადამიანებთან ერთად, ვინც რეალურად მხედავდა და მაფასებდა, გაცილებით უფრო მეტის გაკეთებას შევძლებდი.

თუმცა, ეს სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ ვინმეს მოხიბვლას ვცდილობდი. არც ის მიფიქრია, რომ უნაკლო ვყოფილიყავი და მრავალი საქებარი სიტყვა მომესმინა. უბრალოდ მსურდა, სხვებს ზედმეტი პრანჭვა-გრეხვისა და მასხარაობის გარეშე შევეფასებინე“.

ბაღის მასწავლებელმა შონ პენს გერი კუპერი დაარქვა. „მასწავლებლები მის გამო შენიშვნას არ მაძლევდნენ, ერთადერთ რამეს მეუბნებოდნენ მხოლოდ: „დარწმუნებული ხართ, რომ ბავშვს რამე არ აწუხებს?“ - იხსენებს აილენ პენი - „ამ კითხვის მიზეზი კი ის იყო, რომ შონი სულ ჩუმად იჯდა“.

შონ პენმა მხოლოდ სკოლის ასაკში გაიაზრა, რომ ეს თვისება - მოუხელთებლობა - სხვების მოსახიბლად და საცდუნებლად შეიძლებოდა გამოეყენებინა. „როცა მორცხვი ხარ, ყურადღებას უფრო სხვანაირად იპყრობ. ხალხი თვითონ მოდის შენთან. ასე იყო სკოლაშიც. ვთქვათ, ეზოში ზიხარ, ხმაურია, უამრავი მაგარი ბიჭი ტრიალებს გარშემო. შენ იქვე, დიდი ქოთნის კიდეზე ხარ ჩუმად ჩამომჯდარი და კედებიან ფეხებს ჰაერში აქანავებ. შენთვის ხარ, რა. ლამაზი გოგო კი სწორედ ამ პასიურ პოზაში გამჩნევს. ხვდება, რომ საინტერესო და გამორჩეული ხარ; რომ სწორედ შენ გექნება მოსაყოლი უამრავი საინტერესო რამ და ერთი სული გაქვს, როდის გაუზიარებ მას ამ ყველაფერს“.

შონ პენი ეკრანზეც კი საკუთარი მარტოობის პროცესს აგრძელებს. თითქმის ყველა გმირი, რომელიც განუსახიერებია, რაღაც დოზით და რაღაც საბაბით რეალურ სამყაროს მოწყვეტილია. ვთქვათ, ფილმში „რიჩარდ ნიქსონის მკვლელობა“ შონ პენის გმირს - სემიუელ ბიკს მკვლელობის იდეა აქვს აკვიატებული; ისევე, როგორც სერჟანტ ტონი მეზერვის - ფილმში „ომის უბედური შემთხვევები“; ანდა მეთიუ პონსელეტს - „მოსიარულე გვამში“; ანდა ჯიმი მარკამს „იდუმალ მდინარეში“.

შონ პენის გმირები ხან სულით ავადმყოფები არიან, ხან ფიზიკური სენით იტანჯებიან (სემ დოუსონი ფილმში „მე სემი ვარ“; ედი კვინი სურათში „ის ისე საყვარელია“, პოლ რივერსი „21 გრამში“).

მათ აწუხებთ ნარკოტიკის პრობლემა (ედი - Hurlyburly, სპიკოლი - Fast Times at Ridgemont High), ან შემოქმედებითი ეგოცენტრიზმი (ემეტი - Sweet and Lowdown).

შონ პენის რეჟისორობით გადაღებულ ფილმში „Indian Runner“ ორი მთავარი გმირია, ორი ძმა. ერთი - კარგი მეოჯახე და დადებითი გმირი - პოლიციის შერიფი, მეორე - მოძალადე და კრიმინალი. შონ პენი ამბობს: „ასე მგონია, რომ ჩემში ორივეა - მოძალადე ძმაც და პოლიციის შერიფიც. საერთოდ თუ ადამიანი ცოცხალია და სავსე ცხოვრებით ცხოვრობს, მაშინ იმ ფაქტსაც უნდა შეეგუოს, რომ ხანდახან, როცა ხელის გულებზე დაიხედავს, სისხლის ლაქებს შეამჩნევს“.

. . .

ლეო პენი - შონ პენის მამა კინომსახიობი იყო. მისი კარიერა „ჰოლივუდის შავმა სიამ“ დაასამარა (ლეო პენი ფილტვის კიბოთი 1998 წელს გარდაიცვალა. ის თავის საყვარელ ტანსაცმელში დაკრძალეს - სანდლებით, ჰავაიური ნახატებიანი პერანგით და ბეისბოლის კეპით).

ახლა, როცა პენი მამას იხსენებს, პირველ რიგში, მის თვალებში ჩამდგარი ღიმილი აგონდება: „მას ყოველთვის მტკიცე შეხედულებები ჰქონდა ამა თუ იმ საკითხზე, ყოველთვის პრინციპული ტონით ლაპარაკობდა ხოლმე, მაგრამ ღიმილი თვალებში მუდამ უკრთოდა“.

მართალია, ლეო პენის საქმიანობის გამოძიება თემთა პალატის ანტი-ამერიკული ოპერაციების საგამოძიებო კომისიას არ დაუწყია, მაგრამ რამდენიმე მიზეზის გამო ის მაინც ეჭვმიტანილად რჩებოდა. ლეო პენი ხომ ღიად უჭერდა მხარს „ჰოლივუდის ათეულს“ და ჩვენების მიცემაზეც უარს ამბობდა. შესაბამისად, 1952 წელს დადგა დრო, როცა პენს დასავლეთ სანაპიროზე აღარ დაედგომებოდა - სამსახურს ვეღარსად პოულობდა. პენიც იძულებული გახდა აღმოსავლეთისკენ წასულიყო, მაგრამ როგორც თვითონ ამბობდა, „გავიდა ორიოდე წელიწადი და ნიუ იორკისთვისაც მოვკვდი. იქ აღარც კინოში შემეძლო მუშაობა და აღარც ტელევიზიაში“.

მიუხედავად ამისა, ლეო პენმა მაინც შეძლო კარგი რეპუტაციის მოპოვება თეატრში. ის სცენის დამსახურებულ მსახიობად იქცა. მალევე, სწორედ თეატრის წყალობით, ლეო შეხვდა მშვენიერ აილენ რაიანს, რომელიც ჭკვიანი და გაბედული ქალი ჩანდა, შეუყვარდა ის და 1958 წელს ცოლადაც შეირთო.

ცოლ-ქმარი პენები ერთნაირები იყვნენ - ჯანსაღად მოაზროვნენი, მხიარულები და ოპტიმისტები. „როცა მაიკლი გავაჩინე, მახსოვს, ფული არ გვქონდა, რომ სავადმყოფოდან გამოვსულიყავი. მაშინ ბევრი ვიცინეთ ამაზე“, - ასე იხსენებს აილენ პენი თავისი პირველი ვაჟის, მაიკლის დაბადებას 1958 წელს.

1959 წელს პენები კალიფორნიაში გადავიდნენ და სან ფერნანდე ველიში დასახლდნენ. ლეოს ტელევიზიაში რეჟისორის თანამდებობა შესთავაზეს. უფროსმა პენმა წინადადება, ცხადია, მიიღო. მას ძალიან მოსწონდა ტელევიზიაში მუშაობა. 1973 წელს ის „ემითაც“ დააჯილდოვეს სერიალ „კოლუმბოს“ სპეციალური სერიის გადაღებისთვის.

თუმცა, დროდადრო, ლეო პენს იმედგაცრუება აიტანდა ხოლმე და ამას შვილებიც ამჩნევდნენ. შონი იხსენებს: „ვკითხავდი, „როგორ ხარ?“ და მპასუხობდა: „ეე, რა ვიცი, აბა, რა გითხრა. ვცდილობ ერთი მძღნერობისგან უკეთესი მძღნერობა გამოვიყვანო“.

ლეო პენი გააცურა იმ ქვეყანამ, რომლისთვისაც იბრძოდა. მეორე მსოფლიო ომში - როცა პილოტები 15 ოპერაციაზე მეტს ვერ უძლებდნენ და ჰაერში იღუპებოდნენ - კაპრალმა ლეო პენმა 31 მისია შეასრულა, მათ შორის, სამი ბერლინის თავზე და ორი მედალი მოიპოვა. შონი იხსენებს: „მამას ხშირად აწუხებდა უძილობა და მუდამ თან სდევდა უამრავი მოგონება. ის ხომ ხშირად პირისპირ ეფეთებოდა მტერს, მეხსიერებაში ებეჭდებოდა მათი სახეები, ავტომატის ჯერის დაცლის ხმა. ეს ყველაფერი მისთვის წარმოუდგენლად მნიშვნელოვანი იყო“.

იმ თვისებების უმრავლესობა, რომელთაც შონ პენი თავის როლებში უხვად ავლენდა - საზოგადოებისგან გარიყულთა მიმართ თანაგრძნობა, მეამბოხე სული, სამართლიანობის მოჭარბებული გრძნობა, ხელისუფლების საქმიანობის ეჭვქვეშ დაყენება, აღტაცება ჰეროიზმით - მამას თავს გადახდენილი თავგადასავლებიდან შეითვისა. ლეო პენის როგორც სამხედრო, ისე პოლიტიკური პერიპეტიების მაგალითზე, შონმა უამრავი რამ ისწავლა და ბაბუის დავიწყების საშუალებას დღეს არც თავის შვილებს აძლევს. ყოველ წელს, მამის დღეს, შონ პენს აქვს ასეთი ტრადიცია - ის ბავშვებს ტელეეკრანთან სვამს და იმ ათწუთიან ვიდეო კლიპს ურთავს, რომელიც ლეო პენს სიკვდილამდე ორი წლით ადრე გადაუღეს და რომელშიც მოხუცი ლეო თავის ცხოვრებაზე ჰყვება.

შონ პენის მეგობარი დევიდ ბეარველდი კი ამბობს: „ერთი, რაც რეპრესირებული მშობლების შვილებმა ზუსტად იციან, არის ის, რომ კეთილშობილური საზოგადოების არსებობა ერთი დიდი ფარსი და ტყუილია. ლეოს ხომ მთელი გულით სურდა, შეეძლო და უნდა გაეკეთებინა კიდეც გაცილებით უფრო მეტი, ვიდრე მოახერხა. და რადგან ვერ მოახერხა, ამიტომ ყოველთვის ეგონა, რომ მის ცხოვრებას ფრთები შეაკვეცეს. ეს სინამდვილეშიც ასე იყო.“

ლეო ბევრს მუშაობდა. მთელი დღეები დაკარგული იყო. შინ სადილობისას ბრუნდებოდა. „ის კარგი მამა იყო, მაგრამ მხოლოდ შაბათ-კვირას. კვირის დღეებში კი მხოლოდ ცოლისთვის მიდიოდა სახლში და მათი სახით, მაშინვე შეყვარებული წყვილი ჩნდებოდა. მათი დრო დგებოდა“.

აილენ პენი იხსენებს: „მე და ლეოს ერთმანეთი ძალიან გვიყვარდა. ჩვენი ქორწინება იღბლიანი იყო. ერთმანეთი წამითაც კი არ მოგვბეზრებია. ჩვენ ერთმანეთის გვერდიგვერდ გავიზარდეთ“.

პენს კი კარგად ახსოვს ასეთი სურათი: გვიანი საღამოა, აილენი და ლეო მალიბუს სახლის ვერანდაზე სხედან და წყნარ ოკეანეს გასცქერიან. „თუ ღამე გამეღვიძებოდა და სასუსნავისთვის სამზარეულოში შევეხეტებოდი, სულ ამ სცენას ვაწყდებოდი: შუქი ენთოთ და გარეთ ისხდნენ. ხდებოდა ასეც: დედა მამას კალთაში ჩაუდებდა თავს და ჩაეძინებოდა, მამა კი მის თმაში ნაზად დააცურებდა თითებს. სურათი ყოველ საღამოს მეორდებოდა“.

სმა ორივეს უყვარდა, ლეოსაც და აილენსაც. „შინდაბრუნებული ლეო ერთ ბოთლ J&B-ს სვამდა ხოლმე. მახსოვს დედაც „სმირნოვის“ ბოთლით ხელში. მაგრამ სანამ დასაძინებლად არ გაგვისტუმრებდა, არასდროს გახსნიდა ბოთლს. რაც მთავარია, მეორე დღეს, ჩვეულებრივ, ადრე დგებოდნენ და მუშაობდნენ“.

პენმა ერთი ასეთი დეტალიც გაიხსენა: ერთხელ მან და უფროსმა ძმამ მაიკლმა ძველი „მაზდას“ ძრავა გამორთეს და მანქანა ქუჩაზე დააგორეს. იმ ადგილას დააყენეს, საიდანაც ხეებში ჩაფლული სახლი ბუდესავით მოჩანდა. სურათი იქედანაც კი უცვლელი იყო: „დედაჩემს ისევ ლეოს კალთაში ეძინა. მამაჩემს კი კედლიდან ჩამოეხსნა გემის საჭე (ლეო გიჟდებოდა ზღვაზე და ყველაფერზე, რაც ზღვასთან იყო დაკავშირებული, სახლიც საზღვაოსნო აქსესუარებით იყო სავსე) და ჰაერში ატრიალებდა, ზუსტად დედაჩემის თავს ზემოთ. მახსოვს, მაიკლმა თქვა: „ნახე, მამა სახლს მართავს!“

აილენ პენი - ირლანდიურ-იტალიური წარმოშობის ქალი - მსახიობი იყო. ნიუ იორკის უნივერსიტეტი მხოლოდ იმიტომ დაამთავრა, რომ მშობლებისთვის ესიამოვნებინა, შემდეგ ნიუ ორლეანში წავიდა, იქ ბარში მღეროდა, მერე კი სცენის ცნობილი მსახიობი გახდა. მაგრამ როგორც კი ბავშვი გაუჩნდა, მსახიობობას თავი დაანება. „მთელი ის ვნება და თავდადება, რასაც სასცენო ხელოვნებას ვუთმობოდი, შემდეგ ბავშვებზე გადავიტანე“, - ამბობდა აილენი. მას მხოლოდ ბიჭების გაჩენა უნდოდა. როცა მაიკლზე იყო ფეხმძიმედ, მედდას უყვიროდა: „თუ გოგოა, უკან შეტენე! არ ვაპირებ მშობიარობის 24-საათიანი ტკივილები კიდევ ერთი გოგოსთვის ავიტანო!“ ამ უცნაურ სურვილს აილენი ასე ხსნიდა: „მამაჩემი თავისი მზრუნველობით იმდენად მზღუდავდა, ისე ეშინოდა, მისი აზრით, რამე საშინელება არ ჩამედინა, რომ ასე გადავწყვიტე - მხოლოდ ბიჭები უნდა გამეჩინა, რომლებიც ისე იცხოვრებდნენ, როგორც თვითონ მოეპრიანებოდათ“.

. . .

1969 წელს, როცა შონ პენი 9 წლის იყო, ოჯახი მალიბუში, სულ 57 ათას დოლარად შეფასებულ სანაპირო სახლში გადავიდა, ხედით - ოკეანეზე. დღეს ამ უბანში სახლის ყიდვა მილიონები ღირს, ქუჩის ბოლოს ბარბრა სტრეიზანდი ცხოვრობს. მაგრამ მაშინ ეს ადგილი თითქმის უკაცრიელი იყო და პენს სწორედ ეს მოსწონდა: „სამყაროს სიახლის, დაუსახლებლობის შეგრძნება, ოკეანის ყურედან წამოსული სუნით. ასეთი რაღაცეები ჩემთვის არასდროს ძველდება. ჩემი უბნის სუნს ახლაც მთელი სიმძაფრით ვგრძნობ“.

შონ პენმა თინეიჯერობის წლები სერფინგის დაფაზე გაატარა. ამ სპორტმა მასზე უდიდესი გავლენა მოახდინა.

1991 წელს, ერთ-ერთ ინტერვიუში თქვა: „სერფინგი ჩემთვის თავიდანვე ხელოვნების ფორმად იქცა. მთელი მუღამი ხომ ისაა, რომ შენი ენერგია ტალღის ენერგიას დაამთხვიო. სერფინგი ჰარმონიაა, თავისი პოეტიკით; თავისი სულიერი ასპექტებით“.

სერფიგნმა შონ პენს სრულყოფისკენ სწრაფვაც ასწავლა და ისიც, თუ როგორ უნდა გამოემუშავებინა საკუთარ თავში სიმამაცე. შონ პენის ყოფილი საცოლე, ელიზაბეტ მაკგოვერნი ასკვნის (მათ ერთად ითამაშეს 1984 წელს გამოშვებულ ფილმში „Racing the Moon“) „სერფინგი შონ პენის ცხოვრების ალეგორიაა. ის ყოველთვის მწვერვალისკენ ისწრაფვის“.

. . .

„დედაჩემი ნამდვილი ძუ ლომი იყო.“ - ამბობს შონ პენი.

პენის მეგობარი, დევიდ ბეარველდი კი დასძენს: „აილენი წისქვილის ქვასავით მძიმე ხასიათის ქალი იყო და, ჩემი აზრით, ძალიან, ძალიან, ძალიან, ძალიან, ძალიან, ძალიან მკაცრად ექცეოდა შონს“. პენმა თავისი სასცენო დებიუტიც გაიხსენა. „The Young Savages-ის სასცენო ვერსიაში ვითამაშე. სპექტაკლის ბოლოს, დედაჩემი კულისებთან დამხვდა. ჩემი სახე ხელის გულებში მოიქცია, თვალი თვალში გამიყარა და თითქმის დამიმარცვლა: ეს საშინელება იყო. აღარასდროს გააკეთო. „აღარასდროს გაკეთებაში“ ჩემს მსახიობობას გულისხმობდა. ასეთი ქალი იყო. ზუსტად ვიცი, აბსოლუტურად ყველა ჩემს მეგობარს მისი საოცრად ეშინოდა“.

თანაც, აილენი შონს უფრო მკაცრად ექცეოდა, ვიდრე დანარჩენ შვილებს და ამას თვითონ იმით ხსნის, რომ შონი მას ყველაზე მეტად ჰგავდა. აილენი ამბობს: „რა ვქნა, ასეა - ჩემს გონებას ბრაზი კვებავს. კარგი ჩხუბი - ეს ის არის, რაც მაგრძნობინებს, რომ ცოცხალი ვარ. ლეოსთან ეგ ერთადერთი პრობლემა მქონდა - ვერ ვჩხუბობდი. როცა კარგი ბრძოლა მენატრებოდა ხოლმე, არასდროს გამომდიოდა. შეიძლება ამიტომაც სულ ვეჩხუბებოდი შონს“.

დედა-შვილის ეს მწვავე ურთიერთობა შონ პენის ძმას, კრისს ძალიან ცუდად ახსენდება: „მათი გაუთავებელი კონფლიქტების ხანა ჩემთვის საშინლად მტკივნეული პერიოდი იყო. მე ხომ ორივე მიყვარდა - დედაც და შონიც და არ შემეძლო იმის ყურება, თუ როგორ ეჩხუბებოდნენ ერთმანეთს. ერთხელ, როცა შონი საშინლად მოექცა დედას, ჩემს ძმას სახლიდან წასვლა ვუბრძანე. ოღონდ ჯერ სამზარეულოში ვცემე, თავი კედელზე ვარახუნებინე და ვუყვიროდი, გაეთრიე-მეთქი. ეს არ იყო ბავშვების ჩხუბი, ეს ნამდვილი, სასტიკი ბრძოლა იყო“.

შონ პენის თვისებას - თავის თავში ჩაიკეტოს ხოლმე - კრისიც ამჩნევს; ამჩნევდა სულ, მაგრამ ბოლო დროს აღარ აწუხებს. აილენი კი ამბობს: „შონი სხვებს ტკივილს აყენებს იმიტომ, რომ მერე ტკივილი მათ თავადვე დაუამოს. თუ არ არსებობს წყენა, რომელიც უნდა მოაშუშოს, მაშინ შონი ხომ ვერ იქნება გმირი, რომელიც ამ მისიას საკუთარ თავზე აიღებს?“

1996 წელს შონ პენმა „როლინგ სთოუნზთან“ ინტერვიუში თქვა: „ჩემი ფსიქიკა დამახინჯებულია. ვიცი და ვაღიარებ ამას“. მე კი მითხრა, რომ ამ შინაგანი მძვინვარების მიზეზი დღემდე არ იცის, რაშია. „შეყვარებულმა გოგონებმა არაერთხელ მთხოვეს, რომ მემკურნალა. ვეცადე, მაგრამ არც ამან მიშველა“. დევიდ ბეარველდი კი დასძენს: „იქედან გამომდინარე, რაც შონს ჩემთვის გაუზიარებია, ვასკვნი, რომ ის შინაგანად ძლიერი, მაგრამ გზააბნეული ბავშვი იყო. ვიმეორებ - ძალიან ძლი-ე-რი. არსებობდა მხოლოდ ერთი გზა, რითაც მშობლებთან ძლევამოსილი და თავაწეული დაბრუნდებოდა - უნდა გამხდარიყო ის, ვინც დღეს არის - შონ პენი; ანუ აეხდინა მათი ოცნება. ამ მოსაზრებას კრის პენიც იზიარებს: „როცა შონმა სამსახიობო კარიერა დაიწყო, სახლში ყველაფერი შეიცვალა“.

. . .

შონ პენი, შეიძლება ითქვას, ნარკომანივით იყო შემჯდარი უოტერგეიტის საქმეზე. ამ სასამართლო მოსმენებმა მასზე იმდენად დიდი გავლენა მოახდინა, რომ გადაწყვიტა, იურისტი გამხდარიყო. მაგრამ კოლეჯში ქულები არ ჰყოფნიდა. ამ დროს ხომ მუდმივად აცდენდა გაკვეთილებს, შინიდან გამოტანებული საუზმისთვის განკუთვნილ კოლოფში კი სამოყვარულო ვიდეოებს ინახავდა, რომელთაც ძმასთან, კრისთან და მეგობრებთან - ჩარლი შინთან და ემილიო ესტევეზთან ერთად იღებდა. სანტა მონიკას კოლეჯში, სადაც ის ავტოტექნიკას და კინემატოგრაფიას სწავლობდა, თეატრმა გაიტაცა.

ერთხელ, სპექტაკლზე კულისებში იდგა და უყურებდა, თუ როგორ ემზადებოდა სცენაზე გასასვლელად ერთი შუახნის ტელემსახიობი. „ამ კაცს საკმაოდ კარგი ტელეკარიერა ჰქონდა. მისი მონაწილეობით ბევრი გადაცემა მქონდა ნანახი. ვუყურებდი, როგორ იხდიდა თავის კოვბოურ ბოტებს, სასცენო კოსტიუმი რომ ჩაეცვა. თვალს ვაყოლებდი მის მზერას - ბოტებისკენ დახრილს და ჩემთვის ვფიქრობდი: „რატომაც არა. მეც ასე ვიქნები. რით არის ცუდი?! მეც ვიჯდები ამ კაცივით, საკუთარი ბოტებისკენ თავდახრილი, ორმოცი წლის ასაკში, და ზუსტად იმას გავაკეთებ, რასაც ეს კაცი აკეთებს დღეს საღამოს. ასეთი ცხოვრება აუცილებლად მომეწონება. ვიცი, იმდენი ნიჭი კი მეყოფა, რომ ორმოცი წლის ასაკში მსახიობი მერქვას. განა წარმატებული მსახიობი ან, თუნდაც, ხელმოცარული; უბრალოდ, მსახიობი. მე ვიქნები მსახიობი. და ეს გზა იქნება თავგადასავალი“.

კრის პენი იხსენებს, რომ კარიერის დასაწყისში, შონი „არც განსაკუთრებულად მომხიბვლელი პიროვნება გახლდათ და არც დიდი იუმორით გამოირჩეოდა“. „მაგრამ ის საკუთარ თავზე ისეთივე შეუპოვრობით მუშაობდა, როგორც ოლიმპიელი ათლეტი“.

აილენ პენი კი დასძენს: „შონი თავიდან, უბრალოდ, გამბედავი იყო. ნიჭი მოგვიანებით გამოავლინა“.

18-დან 20 წლამდე, დღეში ხუთი საათი, კვირაში ხუთი დღე - პენი თავაუღებლად მეცადინეობდა. როცა 19 წლის გახდა, შონ პენმა თავისი პირველი პროფესიული როლი მიიღო ფილმში „ბარნაბი ჯონსი“ და ჯიბეში „კინომსახიობთა გილდიის“ წევრობის ბარათი ჩაიდო. ერთი წლის შემდეგ, 1980 წელს პენი სამსახურის საძებნელად აღმოსავლეთისკენ წავიდა. თითქმის პირველივე ცდაზე, ბროდვეის პიესაში Heartland როლი მიიღო. ორი წლის შემდეგ, ფილმში Fast Times at Ridgemont High ეპიზოდური როლი მისცეს. მაგრამ ეს ეპიზოდური როლი შონ პენმა ისე გარდაქმნა, რომ ფილმი მისი კარიერის დასაწყისად იქცა: სცენარში შესწორებები ყველას დაუკითხავად შეიტანა, საკუთარი ტექსტი სერფინგზე ნასწავლი ჟარგონებით გაამდიდრა, გადაღებებზე საკუთარი გარდერობით გამოცხადდა, მათ შორის იყო „ვენსიც“ - შავ-თეთრი სპორტული ფეხსაცმელიც, რომელიც შემდეგ ყველაზე მოდურად იქცა და მთელმა თაობამ ჩაიცვა.

ფილმის ერთ-ერთმა პროდიუსერმა არტ ლინსონმა რიჩარდ კელისთან საუბარში გაიხსენა: „იმ ცნობილი ეპიზოდის გადაღებისას, როცა შონ პენის გმირი - სპიკოლი გაკვეთილზე დაგვიანებით შედის, რეი უოლსტონი მის ბარათს ხევს და სპიკოლი კი ეუბნება - „შე, ყლეო“, რეი უოლსტონმა არც იცოდა, ვინ იყო შონ პენი. ამიტომ მან სცენარის მიხედვით გათვალისწინებული ფრაზა თქვა: „მგონი, უნდა იცოდე, დირექტორის კაბინეტი სადაც არის“. შონმა კი სრულიად მოულოდნელად უპასუხა: „შე, ბებერო, წითელროჟა ნაბოზვარო“. რეი უოლსტონი ისე გამწარდა, ისე, რომ გაოცებისგან მხოლოდ ამის თქმა მოახერხა: როგორ მიბედავ, ლაწირაკო? პატარა ბიჭისგან, რომელსაც არავინ იცნობდა, ეს მართლა თავხედობა იყო...

ფილმმა შონ პენი ლეგენდად და ჰოლივუდის ნიჭიერი ახალგაზრდა თაობის დამრტყმელ ძალად აქცია.

1983 წელს, Bad Boys-ის გამოსვლის შემდეგ, პუბლიცისტი პოლინ კაელი თავის რეცენზიაში წერდა: „ყოველ მორიგ ეპიზოდში შონის გამოჩენა ნამდვილი სიურპრიზია“.

1985 წელს გამოსულ ფილმში The Falcon and the Snowman შონ პენი ნარკო-დილერს თამაშობდა. სანამ გადაღებები დაიწყებოდა, პენმა დედამისს უთხრა, რომ როლისთვის გარეგნობის შეცვლა სურდა. აილენმა ურჩია: „უბრალოდ ითამაშე, ეგ მასკარადი არაფერში გჭირდება“. იმავე დღეს პენმა დედას დაურეკა და სთხოვა, ჩემთან მოდიო. აილენი მანქანიდან გადმოვიდა და შვილის სახლთან უცხო კაცი შეეგება. იფიქრა, სადღაც მინახავს, ალბათ, შონის რომელიმე მეგობარიაო. და უთხრა: „ვაიმე, საიდანღაც გიცნობთ, გამახსენეთ თქვენი სახელი“. მერე კი გაოცებულს აღმოხდა: „ო, ღმერთო ჩემო, შენ ხომ შონი ხარ!“ - პენს უკვე გაეკეთებინა მაკიაჟი, რითაც გადაღებებზე მისვლას აპირებდა.

1996 წელს პენი და რაითი - ექვსწლიანი თანაცხოვრების თავზე - დაქორწინდნენ (რასაც მცირეხნიანი განშორებაც მოჰყვა - მაშინ ბავშვები უკვე ხუთი და ორი წლის იყვნენ). პირადი ცხოვრების ახლადნაპოვნი სტაბილურობა შონ პენის როლებზეც აისახა. ბოლო ათწლეულის განმავლობაში, პენმა უკეთ ისწავლა თავის შეკავება, უფრო მგრძნობიარე გახდა. თანამედროვე კინოს ისტორიაში მისი როლები „მოსიარულე გვამსა“ და „იდუმალ მდინარეში“ (ამ როლისთვის, საუკეთესო მსახიობის კატეგორიაში, პენმა 2003 წელს „ოსკარიც“ მიიღო) მსახიობის ოსტატობის ქრესტომათიულ მაგალითებად იქცა. ბოლო ათწლეულის განმავლობაში, შონ პენს ხშირად ადარებენ მარლონ ბრანდოსაც, რომელიც მისი მეგობარი იყო. მაგრამ, პენისგან გასხვავებით, ბრანდოზე არასდროს უთქვამთ, რომ მას მსუბუქი როლებიც გამოსდიოდა, მაშინ, როცა ფილმში Sweet and Lowdown შონ პენის გმირი ვუდი ალენის კომედიას კიდევ უფრო მეტ სიმძაფრეს ანიჭებს. ვუდი ალენი შონ პენზე ამბობს: „შონს უფრო მსუბუქი კინომასალისთვისაც ჰყოფნის ძალები. უბრალოდ, მას ეს ბუნებრივად გამოსდის“.

. . .

ბარ „ტოსკაში“ შონ პენი, ნახევარი საათის დაგვიანებით, ბარის მფლობელ ჯანეტ ეთერიჯთან ერთად შემოვიდა. „თითო ბარი ცხოვრებაში ყველას უნდა ჰქონდეს“ - თქვა ეთერიჯმა, რომლის „ტოსკაც“ წლების განმავლობაში ჰანტერ ტომპსონის, ფრენსის ფორდ კოპოლას, დენის ჰოპერის, უილიამ კენედის და კიდევ ბევრი სხვა ცნობილი ადამიანის მთავარი გასართობი ადგილი იყო.

პენმა ჯანეტს უთხრა, რომ მალე დაბრუნ დებოდა. არც გამაფრთხილა, ნასადილები რომ იყო, ისე წავედით ვიეტნამურ რესტორანში. მანქანა ავტოსადგომზე იყო. პენმა დაცვას ფული გაუწოდა, მოშორებით კი მეორეც იდგა. მან, როგორც ჩანს, მსახიობი იცნო და პირველს გამოსძახა - ფულს ნუ გამოართმევო. მერე შონ პენთან ერთად ფოტოც გადაიღო. როგორც იქნა, მანქანამდე მივაღწიეთ, მაგრამ სანამ ჩავჯდებოდი, კიდევ ერთი დაკვირვებული მზერა ვიგრძენი. გავიხედე და დავინახე, ტროტუარზე ქალი და კაცი იდგნენ და ყურადღებით გვიცქერდნენ. ჩემი მზერა რომ დაიჭირა, ქალმა თქვა: „არაფერი, არაფერი, უკვე მივდივართ, ისე გიყურებდით“.

როცა სუფრასთან დავსხედით, პენს დედამისის მიერ ნაამბობი ისტორია გავახსენე. აილენმა მითხრა, ფილმ Sweet and Lowdownis გადაღებებზე ვუდი ალენს გავესაუბრე და მითხრა: შონის გადაღება ყოველთვის მინდოდა, მაგრამ მისი ხასიათის ამოცნობა მუდამ მიჭირდაო. მე კი ვუპასუხე: არ იდარდო, ზუსტად ორ სიტყვაში დაგიხასიათებ - მას რცხვენია, რომ ბედნიერი ბავშვობა ჰქონდამეთქი.

მანამდე პენმა მითხრა, რომ დედამისი ოჯახის ისტორიებს ისე ცვლიდა ხოლმე, როგორც მოეპრიანებოდა, მაგრამ ახლა, სანამ ვუდი ალენისა და აილენის დიალოგის შესახებ თავის აზრს მეტყოდა, საუბარი ტელეფონის ზარმა გაგვაწყვეტინა. რომ დაასრულა, თავის, ჯერაც თითქმის სავსე თეფშს დახედა, მზერა გაუშტერდა და ბოლოს მითხრა: „ხომ იყო დრო, როცა კაცის ფუნქცია ნადირობა იყო. ჩვენს რეალობაში ეს საჭირო აღარ არის. კაცს შეუძლია წავიდეს და ინადიროს, რამდენიც უნდა. მაგრამ ქალი მას მაინც არ დაელოდება, მაღაზიაში წავა და საკვებს კაცზე უფრო მალე მოიპოვებს. ასე რომ, რაღა დარჩენია კაცს? ძალადობა. ეგაა“. და მერე: „მე მოვრჩი, შენ კიდევ გშია?“ ვუთხარი, რომ საკმარისი იყო. პენმა ანგარიში მოითხოვა და მითხრა, რომ მპატიჟებდა.

რესტორნიდან ისევ „ტოსკაში“ დავბრუნდით. სანამ უკანა ოთახისკენ გზას მივიკვლევდით, პენი ახალგაზრდა აზიელმა კაცმა შეაჩერა, ტელეფონი მიაჩეჩა და თითქმის შეევედრა, დღეს მამაჩემის დაბადების დღეა და აი, ტელეფონი, გთხოვთ, მიულოცეთო. პენმა ტელეფონი გამოართვა და მამას ხაზის მეორე ბოლოს უთხრა: „თქვენმა ვაჟმა უფრო ნაკლები უნდა სვას, გილოცავთ დაბადების დღეს“.

უკანა ოთახი ისეთი პატარა, ჩახუთული და სუნიანი იყო, როგორც ნესტიანი და გაოფლილი ლუდხანები ირლანდიურ სოფლებში. იქაურობას ძლივს ანათებდა კედელზე მიმაგრებული ყვითელი ნეონის ნიშანი, რომელზეც ეწერა „ტოსკა“ და ბილიარდის მაგიდის თავზე მწვანედ ალაპლაპებული ერთადერთი ლამფა. კედელზე დაუდევრად მიწებებული კინოპლაკატები კიდევ უფრო ამძაფრებდა ბარის ანდერგრაუნდულ განწყობას.

პენი აქ შინაური კაცი იყო. როგორც ხშირად ხდებოდა ხოლმე, ახლაც რამდენიმე ვოდკა-ტონიკის შემდეგ გამხიარულდა, თავისი შინაგანი სამყაროს მჭიდროდ დახურული კარიც ოდნავ შემიღო და მერე, როცა თავის მეგობარ, ჯადოქარ დევიდ ბლეინზე მიყვებოდა, მაგიდაზე გადმოიხარა და მითხრა: „რატომ ვართ მე და დევიდი ახლო მეგობრები? ეგეთ კითხვებს საკუთარ თავს არასდროს ვუსვამ. არც მინდა ვიცოდე. ვგიჟდები იდუმალებაზე. არც მაინტერესებს, ცხოვრების ამ ეტაპზე რატომ ვდგავარ აქ. ეს, უბრალოდ, უნდა ვიგრძნო. გრძნობას მივყვები. სამოთხის მსგავსი უკან დასახევი გზა არ მჭირდება. ვიღაც ამბობს, რომ ღმერთი არსებობს, მე კი ამის ხელაღებით მტკიცება ღიმილს მგვრის. ვიღაც ამბობს, რომ ღმერთი არ არსებობს - ამის ხელაღებით მტკიცებაც სასაცილოა. საერთოდ, რაღაც რომ ვითომ იცი და რაღაცას რომ ამტკიცებ, უკვე სასაცილოა. და იცი, რა? თუკი საერთოდ რაიმესი მწამს, ეს მოვლენათა იდუმალებაა - აი, ჩემი რელიგია“.

ცოტა ხნის შემდეგ, ზემოთ გადავინაცვლეთ, მორიგ გიჟურ ოთახში. პენმა ჯიბე მოიჩხრიკა და ნაბეჭდი ფურცლები ამოიღო. „ჩამი საგაზეთო სტატიის პირველი პირია“ - მითხრა, ჩაახველა და დაბალ ხმაზე დაიწყო კითხვა:

„თვითმფრინავით ხანგრძლივმა მგზავრობამ თავისი ქნა. თეირანიდან დავბრუნდი და შუაღამეს კისერი მომწყდა. ჩემმა მოშლილმა ბიოლოგიურმა საათმა კი მაღვიძარა ზარი გამთენიის ხანს, 4:30-ზე ჩამოკრა და რა უნდა მექნა, ავდექი. სამზარეულოში გავედი, ტელევიზორი ჩავრთე და არხების გადართვა დავიწყე. ბოლოს CNN-ზე შევჩერდი. „American Morning“ სოლედად ო'ბრაიანთან ერთად... სოლედადის ინფორმაციით, ჯერაც თეირანში ვიყავი, სადაც San Francisco Chronicle-სთვის ვწერდი სტატიებს... შემდეგ, ირანის კინემატოგრაფისტთა საზოგადოებაში ჩემთან შეხვედრის კადრები აჩვენეს და სოლედადმა აღნიშნა, რომ ისე გამოვიყურებოდი, თითქოს ჟურნალისტობანას ვთამაშობდი. ჰოდა, ასე, ვზივარ ჩრდილოეთ კალიფორნიაში, საკუთარი სახლის სამზარეულოში და ტელეეთერით აცხადებენ, რომ თეირანში ვარ. ეს ქალბატონი უყურებს ფირს, რომელიც პროდიუსერმა ჩაურთო და მაშინვე შეტევაზე გადმოდის... ახლა კი, მოდით, ფაქტობრივი შეცდომები გავასწოროთ, კარგი? იმ წუთიდანვე, როცა საერთაშორისო მედიამ ჩემი თეირანში ვიზიტის შესახებ გაიგო, საინფორმაციო ვებ-გვერდები, გაზეთები, ტელევიზია და რადიო - როგორც შტატების, ისე მთელი მსოფლიოს მასშტაბით - ჩემი მოგზაურობის შესახებ მცდარმა ცნობებმა წალეკა. ზოგმა ისე შორსაც შეტოპა, რომ მაშინვე პრო-ირანელად გამომაცხადა, ზოგმა ანტი-ამერიკელ მემარცხენედ, სხვები კი დამაჯერებლად ამტკიცებდნენ, რომ ჩემი პირველი და გახმაურებული ვიზიტი ერაყში გაზეთმა San Francisco Chronicle-მა დააფინანსა... ჯანდაბას, ჩემს შესახებ გავრცელებულ უზუსტობებს კიდევ წავუყრუებდი, მაგრამ მედია ასეთივე უზუსტობებს ხომ ომში დაღუპულთა შესახებაც ავრცელებს და ომის მიზეზებზეც! ეს უკვე უპატიებელია.“

შონ პენი დაახლოებით ათი წუთის განმავლობაში კითხულობდა თავის ტექსტს, დროდადრო ამომხედავდა ხოლმე, ჩემი რეაქციაც რომ შეემოწმებინა. უკვე ხუთი ფურცელი ჰქონდა წაკითხული და ჯერაც არ ეწერა, თუ როგორ ჩავიდა თეირანში. ამიტომ თხრობა გავაწყვეტინე და ვურჩიე, სჯობს ირანში ჩასვლის ამბავი სტატიის დასაწყისშივე დაწერო-მეთქი. პენმა თავი დამიქნია, მაგრამ არაფერი მითხრა (ცოტა ხნის შემდეგ, მისი უხვსიტყვიანობისგან და პათეტიკისგან მაქსიმალურად დაცლილი და კარგად რედაქტირებული სტატია Chronicle-ის წლის ყველაზე პოპულარული ტექსტი გახდა, გაზეთის ვებ-გვერდზე კი პენის წერილი ნახევარმა მილიონმა ადამიანმა გახსნა).

როცა ისევ ქვევით ჩავედით, პენი სან ფრანციკოს მერს, გევინ ნიუსომს გაესაუბრა. ნიუსომს მეუღლე, ყოფილი მოდელი კიმბერლი გილფოილი ახლდა, რომელიც თავის დროზე საცვლების რეკლამას აკეთებდა. ცნობილია, პენი დროის მხიარულად გატარებაზე გიჟდება. და თუ სიტუაცია არ უწყობს ხელს, თვითონ იქცევა ხოლმე მასხარად. როცა ხალხი მოიწყენს და ჩაჩუმდება, პენი სწორედ მაშინ გააქტიურდება ხოლმე, ან ანეკდოტს იტყვის, ან იმღერებს, ან რამე შაირივით ლექსს მოყვება. ხანდახან კი თავის საფირმო ტრიუკსაც გამოიყენებს ხოლმე: წამოდგება და ხმამაღლა იტყვის: „უნდა თუ არა ვინმეს ჩემი ცეკვის ნახვა?“ და მერე პასუხსაც არ დაელოდება, ისე აცეკვდება.

„ტოსკაში“ გატარებულ საღამოს შონ პენმა არ იცეკვა, მაგრამ სამაგიეროდ იყო სიმღერა. მას ხელში სასმელი ეჭირა. გამომხედა, გამიღიმა, ჩემსკენ გადმოიხარა და დევიდ ბეარველდის ერთი სიმღერის ტექსტი თავიდან ბოლომდე წამიღიღინა.

. . .

როცა შემდეგ ჯერზე შონ პენი ვნახე, ის უკვე გმირი იყო. სექტემბერი იდგა. შონ პენი კი ჩემი ტელევიზორის ეკრანიდან მიყურებდა. უფრო სწორად, საქმეს აკეთებდა: ნიუ ორლეანის ჭაობის მძიმე წყალს მკერდით მიაპობდა, რათა ქარიშხალ „კატრინას“ გადარჩენილი მსხვერპლი სამშვიდობოს გაეყვანა. მომდევნო 48 საათის განმავლობაში, პენს ხან იარაღით ხელში ვხედავდი, ხან ისევ წყალში, როცა მოხუცები და უმწეოები გამოჰყავდა. ხან თავის ნავზე იდგა, ხან ნავიდან წყალში ეშვებოდა და ადამიანები ზევით ამოჰყავდა. მერე უკვე დაბანილ-დავარცხნილ-დამშვიდებული ვნახე, როცა უკვე შინ ბრუნდებოდა და ლარი კინგს ინტერვიუს აძლევდა. შონ პენს ნიუ ორლეანში ორმოცამდე ადამიანი ჰყავდა გადარჩენილი, მედიას და ინტერნეტ-ბლოგებს კი უკვე მოესწროთ მისთვის კბილის გაკვრა. „შონ პენი, საერთაშორისო მასშტაბის სუპერმენი“ - წერდა პრესა - „ნიუ ორლეანში თავისი აღჭურვილობით ჩამოვიდა, და თან ფოტოგრაფიც იახლა...“ მერე ისიც თქვეს, რომ ნავი, რომლის საშუალებითაც შონ პენმა უამრავი ადამიანი გადაარჩინა, ბოლოს ჩაიძირა. ეს ბრალდება შონ პენმა უპასუხოდ არ დატოვა. გაზეთს - „მელბურნ ჰერალდ სანს“ - რომელმაც ეს ცნობა პირველმა გაავრცელა - სანაძლეო შესთავაზა. თუ გაზეთი ნავის ჩაძირვის დამადასტურებელ საბუთს იპოვიდა, შონ პენი რედაქციას მილიონ დოლარს გადაუხდიდა, თუ ვერა - მაშინ გაზეთს „კატრინას“ დაზარალებულთა ფონდში მილიონი დოლარი უნდა ჩაერიცხა. ცხადია, ამბავი ჩაიფარცხა, მაგრამ როცა რამდენიმე დღის შემდეგ შონ პენს სან ფრანცისკოში შევხვდი, მივხვდი, რომ ბრაზი მას ჯერაც არ ჩაცხრომოდა.

პენებთან სახლში ნაშუადღევს მივედი. ჯინსის შარვალი და მოკლე ჟაკეტი ეცვა, ფეხშიშველი იწვა კაბინეტში, ტახტზე. გაუპარსავი და აღრენილი იყო. დაბალ მაგიდაზე არყისა და შავი ღვინის გახსნილი ბოთლები იდგა. სანამ ლაპარაკს დავიწყებდით, მთხოვა, პატარა ტექსტი წამეკითხა, რომელიც ჟურნალ „როლინგ სთოუნისთვის“ დაწერა. „როცა ტელეეკრანზე „კატრინას“ საშინელ კადრებს ვუყურებდი, ზუსტად ისეთივე განცდა მეუფლებოდა, როგორიც მაშინ, როცა შენს ცხვირწინ ავტოავარია ხდება და ორი ფეხის ნაბიჯზე ხედავ, თუ როგორ იცლება სისხლისგან ბავშვი... არ დავიწყებ იმის მტკიცებას, არ გავბრაზებულვარ-მეთქი“ - წერდა შონ პენი პრესაში გავრცელებულ ჭორებზე. - „ერთადერთი მიზეზი, რის გამოც ნიუ ორლეანში უფრო მალე არ ჩავედი, იყო ის, რომ მეგონა, ვინმეს ხელს შევუშლიდი. მაგრამ აღმოჩნდა, რომ - არა. სამაშველო სამუშაოების უმეტესობას უბრალო მოქალაქეები ასრულებდნენ... საშინელებაა იმის აღიარება, რომ ადამიანებს ერთმანეთის მიმართ გული გაუცივდათ“.

შემდეგ პენმა დაწვრილებით მიამბო ის, რაც ნიუ ორლეანში გადახდა თავს. მისი ნაამბობი უამრავი საინტერესო დეტალით იყო სავსე: თვითმფრინავი, რომელმაც ჰიუსტონიდან ბეიტონ როუჯში ჩაიყვანა; პოლიციის მანქანა, რითაც ნიუ ორლეანში გადავიდა; ქალაქის სიურეალისტური სიბნელე; უკაცრიელი ქუჩები; ნავის პოვნა; ადრენალინი; დაბნეულობა; მღვდელი სახელად უილი - ნოეს კიდობნის ეკლესიიდან, რომლის ცნობითაც, ერთ-ერთ სკოლაში ორმოცი ბავშვი იყო გაჭედილი. სწორედ მღვდელი უილი დაეხმარა პენს გზის გაკვლევაში, სანამ ის ნიჩაბს მძლავრად უსვამდა წყალს და ჩაძირულ მანქანებს არიდება ნავს.

მშვენიერი დღე იყო. წყალს მძიმე შავი ფერი დაკრავდა. ზედაპირზე წყლისგან დასიებული გვამები ტივტივებდნენ - „ყველა ერთსა და იმავე პოზაში იყო: სახით დაბლა, ხელები - არწივის ფრთებივით გაშლილი“. გადარჩენილები ძლივს მიაბიჯებდნენ ჭუჭყიან წყალში, ქურდავდნენ გზად შემხვედრ გაბერილ გვამებს, ეძებდნენ საჭმელს - „ერთ კაცს, მახსოვს, უზარმაზარი ძეხვი ეჭირა ხელში“.

შონ პენმა მოწამლულ ჭაობში ცხრა საათი გაატარა და არაფერი მოსვლია, რადგან ცოტა ხნით ადრე, საფარის უდაბნოში მოგზაურობის გამო, აიცრა. „ყველაზე უცნაური ოფიციალური რაზმების ნაკლებობა იყო - არსად ჩანდა აშშ-ს არმია, ნიუ ორლეანის პოლიციის დეპარტამენტის წარმომადგენლები. მათ, უბრალოდ, საკმარისი რაოდენობით ვერსად ვხედავდი“.

პენი შეუსვენებლად ლაპარაკობდა. გაიხსენა ორსართულიანი შენობაც, რომელსაც წინა კედელი აბსოლუტურად ჩამონგრეული ჰქონდა. „პირდაპირ საძინებლებში ვიყურებოდი. და ზევით, საცვლებისამარა იდგა ერთი აზიელი კაცი, ხელში იარაღი ეჭირა, ოთახის დარჩენილი სამი კედელი ისლამური სიმბოლოებით ჰქონდა მორთული. არაფერს გვიშავებდა. უბრალოდ, იდგა“.

პენმა შეისვენა და სიგარეტს მოუკიდა. მერე გაიხსენა შიზოფრენიით დაავადებული ქალიც, რომელსაც წამალი რამდენიმე დღის განმავლობაში არ მიეღო, მკერდამდე წყალში იდგა და ცაში მოგუგუნე ვერტმფრენისკენ იშვერდა ხელებს. ვერტმფრენი ქალს თანდათან შორდებოდა. ჩვენ მას ნავიდან ვუყვიროდით, მაგრამ არ ესმოდა. სახურავებიდან ნატეხები და ათასი სიბინძურე ცვიოდა. წყალი ოკეანეს ჰგავდა. მერე უცებ კივილი გავიგე, გავხედე და ქალი უკვე იძირებოდა - მისკენ წამოსულ დიდ ჭავლს ვეღარ შეებრძოლა. სწორედ მაშინ აღმოვჩნდი წყალში. დავიჭირე. ნავში ამოვიყვანე. მერე, იმავე ჯერზე, რამდენიმე სხვაც გადავარჩინე“.

ნავზე გატარებული დღის ბოლოს, პენი იმ მშრალ და უსაფრთხო ადგილას დაბრუნდა, სადაც გადარჩენილებს ტოვებდა და თვითონ ახლების მისაყვანად ისევ წყლით დაფარულ ქუჩებში შედიოდა. ეგონა, სამშვიდობოს გაყვანილებს ოფიციალური სამაშველო რაზმები მიხედავდნენ, მაგრამ საღამოს დაბრუნდა და უკლებლივ ყველა იქვე დახვდა. არავინ გამოჩნდა, რომ ეს ადამიანები სადმე სხვაგან გადაეყვანა“. ის ღამეც შონ პენმა მათ საავადმყოფოში გადაყვანას მოანდომა...

„ახლა, როცა „კატრინა“ დამთავრდა და სამაშველო სამუშაოების ჩატარება აუცილებელი აღარაა, დაბნეული ვარ. როცა ადამიანებისთვის პირველადი დახმარების გაწევა იყო საჭირო, მოქმედებას აზრს არ ვატანდი. მაგრამ რა უნდა ვქნათ ახლა? როგორ უნდა განაგრძონ ცხოვრება სტიქიაში გადარჩენილებმა? როგორ უნდა არჩინოს სახელმწიფომ ისინი? როგორ უნდა დააწყებინო მათ სრულიად ახალი ცხოვრება? როგორ უნდა გამოიცნო, რომელი მათგანი იყო სტიქიამდე - ვთქვათ, პედოფილი? ახლა ისევე დაბნეული ვარ, როგორც ჩვენი მთავრობა. ვებრძვი იმ მტანჯველ აზრს, რომ გამოსავლის მოსაძებნად ჭკუა არ მყოფნის. საკუთარი ინტელექტუალური შეზღუდვები ყოველთვის მიშლის ნერვებს. ჩემი გონებრივი შესაძლებლობების გამო იმედგაცრუებას ვგულისხმობ. გულთან კი ყველაფერი გარკვეული მაქვს. გულთან პრობლემა არ არის“.

. . .

დაუკვირვებლად თუ სრულიად შეგნებულად, მსოფლიო სცენაზე შონ პენი ინდივიდუალისტ გმირს, „მზრუნველ მოქალაქეს“ განასახიერებს. ლარი კინგთან ინტერვიუში, პრეზიდენტ ბუშს სრულიად აშკარად მოუღერა მუშტები, შემდეგ კი რამდენჯერმე სცადა ბუშთან საგაზეთო ინტერვიუს ჩაწერა, მაგრამ ვერაფრით შეაღწია მასთან. ერაყში დასავლური ჯარების შესვლის შემდეგ კი, შონ პენმა 56 ათასი დოლარი გადაიხადა, რომ „ვაშინგტონ პოსტის“ თითქმის მთელ გვერდზე ბუშისადმი მიმართვა გამოექვეყნებინა.

ღია წერილში პენი წერდა: „თქვენს მიერ დღემდე მიღებული მრავალი გადაწყვეტილება რადიკალურად ეწინააღმდეგება იმ ქვეყნის ძირეულ პრინციპებს, რომლის სათავეშიც დგახართ... კრიტიკოსების გა რიყვა, აბსოლუტურად უსაფუძვლო რიტორიკით შიშის დანერგვა, თქვენს ხელისუფლებაზე მორგებული მედიის შექმნა, თქვენი ადმინისტრაციის მიერ სამოქალაქო თავისუფლების შეზღუდვა - ეს ყველაფერი საფუძველშივე ეწინააღმდეგება იმ პატრიოტულ ფასეულობებს, რომლის გამტარებელიც - თქვენი განცხადებით - ხართ“.

იმავე წერილში შონ პენი ახსენებდა მამას - ლეო პენსაც („მან ადამიანის უფლებების ქარტიისა და კონსტიტუციისადმი ღრმა რწმენით აღმზარდა“). კრის პენიც ამბობს: „მამა თითოეული ჩვენგანისთვის გმირი იყო. ამიტომ აშკარაა, რომ შონსაც სურს, გმირი ერქვას. ვხედავ, რასაც მსოფლიოსთვის აკეთებს, და მგონია, რომ მისი გული ყოველთვის სათანადო ადგილასაა. იქნებ გულის სიღრმეში გმირობისთვის აღიარებას ელის? შეიძლება ელის კიდეც. ვფიქრობ, შონს ახასიათებს ის მიამიტობა, რომელიც მამაჩემსაც ჰქონდა. მგონი ზედმეტად ცინიკურად გამომდის. გმირებს ხომ კლავენ“.

„კატრინაზე“ საუბრის შემდეგ, პენმა ქვევით, სამზარეულოში ჩამიყვანა. იქ, სამზარეულოს ხის დიდ მაგიდაზე, ჰოპერი გეოგრაფიას მეცადინეობდა და ელოდა მამას, რომელსაც გაკვეთილი უნდა ჩაებარებინა. „ორ წუთში მოვალ“ - უთხრა ჰოპერს, მერე კი მიჩურჩულა: - „ვერ ვიტანდი საშინაო დავალებების მომზადებას“. მერე პატარა ჯამში სიმინდის ბურბუშელა ჩაიყარა და ვერანდაზე გამიძღვა, საიდანაც მაღალი მესერით შემოსაზღვრული ბაღი და აუზი ჩანდა. „იცი, რომ სახელმწიფო ხაზინის მეთვალყურეობის ქვეშ ვარ? ხუთწლიანი გამოძიებაა. აინტერესებთ, დავარღვიე თუ არა ემბარგო, როცა ერაყში ჰუსეინის მთავრობის დროს ჩავედი; დავხჯარე თუ არა ფული; ვისარგებლე თუ არა ჩემი ამერიკული პასპორტით... ამ კითხვებზე უარყოფითი პასუხია. ყველამ ვიცით, რომ ეს ყველაფერი თეთრი სახლის საშუალებით მოხდა. ეს ჩემმა იურისტმაც იცის ვაშინგტონში“.

სანამ ვერანდაზე გავიდოდით, პენმა პატარა მაგიდაზე, ჩარჩოში ჩასმული მამის ფოტო დამანახა. „ნახე, ეს კარგი ფოტოა“ - ლეო პენს კისერზე ბინოკლი აქვს ჩამოკიდებული. პირი მაგრად აქვს მოკუმული, ნიკაპი - წინ გამომწვევად გამოწეული. ერთხანს ჩუმად ვიდექით და ამ გმირი კაცის ფოტოს შევყურებდით. თან პენის სიტყვები მახსენდებოდა, ცოტა ხნით ადრე რომ მითხრა:

„მამაჩემს უყვარდა ადამიანები და მთლიანად კაცობრიობა. ეს მეც კარგად გამომდის“.

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი
ფოტო: დავით მესხი
განათება: ნიკო ტარიელაშვილი
სტილისტი: გიორგი ნადირაძე
ვიზაჟი: ანუკა მურვანიძე
ვარცხნილობა: სალონი „Exellence“

სოლოლაკში ერთი ანტიკვარი ცხოვრობდა, კოსტა. მას ორი შვილიშვილი ჰყავდა და ერთი ხშირი სტუმარი - ნინო ხოშტარია.

რა აღარ ჰქონდა კოსტას: მოვარაყებული სარკეები, ჩუქურთმიანი სავარძლები, კობალტის ჭურჭელი... მაგრამ ნინოს ამქვეყნად ყველაფერს ზღაპრული ბოთლი ერჩივნა. შიგ, ალბათ, არაყი იყო ჩასხმული, და ბალერინა ცხოვრობდა, თეთრი და მოხდენილი. რაღაც ღილაკს დაატრიალებდი და ბალერინა ცეკვას იწყებდა, ტრიალებდა, ცეკვავდა... ძალიან უნდოდა ნინოს ის ბოთლი და ბალერინა, „ამ შურმა გამიმწარა ბავშვობა“...

ნინოს სახლი თბილისის ყველაზე ლამაზი სახლი იყო, ყოველ შემთხვევაში, თავად ამაში სრულიად დარწმუნებულია. ჩაუვლიდა რუხ ქუჩებს, ქუდჩაბღუჯული ლენინის ძეგლს და სადარბაზოში შედიოდა, სადაც ყოველდღიურ რიტუალს ასრულებდა: პირველი კარის გავლის შემდეგ ჭერს ასცქეროდა, საიდანაც ოთხი ფუმფულა, ვარდისფერი, ოქროსკულულებიანი ანგელოზი უღიმოდა. ანგელოზებს ცალ ხელში ვარდები ეკავათ, მეორე ხელით კი - დედამიწა. ის ანგელოზები ზუსტად ნინოს ზომისა და ასაკისანი იყვნენ. ირგვლივ სამოთხის ყვავილები ყვაოდა, ვარდისფერი, ცისფერი, ოქროსვარაყიანი სადარბაზო... ჯერ მუქი მარმარილოს კიბე უნდა აევლო, რომლის თუჯის მოაჯირზეც რაღაც უცნაურობა იყო დამაგრებული - ბებიამ აუხსნა, შიგ ჩირაღდანს არჭობდნენო. ჩირაღდანი! ანგელოზები, ყვავილები და ჩირაღდნები!

ნინოს ოთახში კედლები მწვანე იყო, ოღონდ არა უბრალოდ მწვანე, არამედ სულ, სულ სხვანაირი. მერე, როცა ნინო გაიზარდა, დედამ უამბო, სანამ გაჩნდებოდი, თადარიგი დავიჭირეთ და ოთახის შეღებვა განვიზრახეთო. თავდაპირველი ჩანაფიქრის თანახმად, რძისფერი კედლები უნდა ყოფილიყო, მერე დედამ თქვა, მოდი, ცოტა სხვა ფერი შევურიოთო, მერე ესეც არ მოეწონა და ასე გაგრძელდა და გაგრძელდა, ფერები ამატეს და ამატეს, და ბოლოს ოსტატი აფეთქდა, მორჩით ახლაო. და გამოვიდა მწვანე კედლები. დედა კი ჩიოდა, მე შენთვის სულ სხვანაირი მინდოდაო, მაგრამ ნინო ძალიან კმაყოფილი იყო.

თან, რაც მთავარია, კედელი ცარცის საღებავით იყო შეღებილი. ჯადოსნური რამაა: თუ თითს დაასველებ, ზედ ყველაფრის დახატვა შეიძლება, და ის ნახატი მერე თვითონ უჩინარდება! მართალია, სწრაფად უნდა დახატო, რომ ნახატის დასრულება მის გაქრობამდე მოასწრო, მაგრამ მეორე ხელიც ხომ გაქვს! და ლოგინში მწოლი ნინო თითებს ისველებდა და ხატავდა, და ნახატები ისევე უჩინარდებოდა.

დღეს ნინო ჰყვება, რომ „ეს სახლი იყო ხმები“. ძველი სახლი სულ ჭრიჭინებდა, ოხრავდა, ყველაფერს თავისი, საკუთარი ჰქონდა. კარის ხმა, ნაბიჯები მარმარილოს კიბეზე, შემდეგ - ხის კიბეზე... ავად როცა იყო ხოლმე, ამით ერთობოდა: იწვა და ისმენდა სხვების ნაბიჯების ხმას, და ყველას ნაბიჯებს ცნობდა.

რასაკვირველია, დედას ნაბიჯების ხმას ყველაზე კარგად ცნობდა. მუსიკაზე როცა მიჰყავდა ხოლმე - ნინოს, ცხადია, ფეხები უკან რჩებოდა, - მაჩაბლის ქუჩაზე, ასეთსავე ძველ სახლში, ხის კიბე უნდა აევლოთ, ჯერ - ნინოს, მერე - დედას, და ამ ნაბიჯებს ნინო ათას სხვაში გამოარჩევდა - ცხადია!

მერე კი, როცა ბევრი წელი გავიდა და დედა აღარ იყო, ნინოს მარტოს მოუწია ამ კიბის ავლა, - და დედას ნაბიჯების ხმა შემოესმა. ახლა იცის, რომ როცა ჰკითხავენ, დედისა რა გამოგყვაო, იტყვის: „ნაბიჯები“.

სრულიად ბანალური ამბავია: ყველა თვლის, რომ დედამისი ყველაზე ლამაზია და მამამისი - ყველაზე კეთილშობილი. და ნინოსაც ასე მიაჩნია. თავისი დედ-მამა ძალიან ეამაყება.

ერთმა ექიმმა დედას უთხრა, რომ ოთხ წელიწადში ერთხელ მედიკოსთა მსოფლიო კონგრესი ტარდება ხოლმე და ამ კონგრესის მონაცემების თანახმად, სიმსივნისგან თავად განკურნებულთა რიცხვი მხოლოდ 14 პროცენტს შეადგენს. „ძალიან ვწუხვარ,“ უთხრა ექიმმა. „პირიქით!“ უთხრა დედამ. „მე მეთხუთმეტე პროცენტი ვიქნები!“

დედა ყოველდღე ეჩხუბებოდა თავის სენს, „ვერ მომერევი!“ უკვე მოკლედ შეკრეჭილი ქალიშვილთან ერთად ქალაქში დადიოდა, კოლმეურნეობის ბაზარზე ვაჭრობდა - კონა მანეთი თუ ვედრო შაური?!…

ნინო თვლის, რომ ყოველი ახლობლის გარდაცვალება მასში დიდ ცვლილებებს იწვევს და ბევრ რამეს ასწავლის. პირველი ბებია იყო, რომელიც წასვლამდე იმას დარდობდა, რომ უამრავი დრო დაკარგა უქმად, რომ მეტი უნდა ეცხოვრა, რომ მეორედ უნდა გათხოვილიყო... ბებიისგან დარჩა ნინოს ის ცოდნა, რომ დროის დათმობად და ნერვების მოშლად არაფერი ღირს ამქვეყნად, რომ არავინ ვიცით, აგური, ბოლოს და ბოლოს, როდის დაგვეცემა. ან აგური, ან სხვა რამ.

მაგრამ ეს ცვლილებები მერე იყო. მანამდე ნინო, უმცროსი დის დაბადებამდე, ბიჭებთან ერთად იზრდებოდა, და ძმისა და დეიდაშვილის შემყურე, დიდად ვერც ხვდებოდა, რომ გოგოა. მას მათი გამონაცვალი კედები და შორტები ეცვა, მაისურები წარწერით „დინამო“. ისიც ომობანას თამაშობდა, ხან მზვერავი იყო და ხან - მოწინავე მებრძოლი, და მუხლები სულ დაგლეჯილი ჰქონდა. მერე იწყებოდა საამო საქმე: ფრჩხილით მოსინჯვა, საკმარისად მოხმა ნაიარევის ქერქი ასაცლელად თუ ჯერ არა. ველოსიპედებიც ბიჭებისა იყო, დიდი, ნინო პედლებამდე ფეხს ვერ აწვდენდა და ახლაც ასე დადის ველოსიპედით - ფეხზე დამდგარი.

ენგელსის ქუჩის სახლშიც სულ ბიჭები ცხოვრობდნენ. მათ შორის იყო ვადიკაც, ამჟამად შეერთებულ შტატებში მცხოვრები, ნინოს თანატოლი და მესაიდუმლე. ნინო და ვადიკა წიგნებს ერთად, ანუ ერთდროულად კითხულობდნენ და მერე არჩევდნენ ხოლმე მტყუანს და მართალს.

უნდა ითქვას, რომ ნინო ხოშტარია ხეზე ცოცვის უბადლო ოსტატი იყო და ახლაც ასეთად რჩება. ნებისმიერი ხის კენწეროზე მოქცევა შეუძლია, მთავარია, სტრატეგია შეიმუშავოო... ჰოდა, ხეზე მსხდომი ვადიკა და ნინო იმ ჯერზე „სამ მუშკეტერს“ იხილავდნენ. ნინო წინ იყო და ამიტომ დიდი ამბავი გაანდო: რომ - მაპატიე, ვადიკ, ასეთი ახლობელი რომ არ იყო, ნამდვილად ვერ გეტყოდი, - იქ ერთი ადგილია, მილედის და ათოსის, ერთ ოთახში მარტოები რჩებიან და... გაგიჟდები, ისეთი სექსებია, რომ არ ვიცი.

ვადიკა სასწრაფოდ ჩამოძვრა ხიდან და სახლში გაიქცა. მერე ნინოს უთხრა, აბსოლუტურად მართალი ხარ, ეს რა წავიკითხეო! რა აღარ წაგვიკითხავს, მაგრამ ასეთი რაღაცა სხვაგან არსად არ წერია, არაო?

ნინომ კითხვა ძალიან ადრე ისწავლა - მამამ იეშმაკა. წიგნი მოიტანა, ორი პატარა ტომი. პოლონელი თუ ჩეხი მწერალი ქალისა იყო, მგონი „პოლინა და ცისფერი მძივი“ ერქვა. საოცარი ამბავი იყო: ოჯახი ერთი ბინიდან მეორეში გადადიოდა, და პატარა გოგომ ავეჯის გადატანისას კუთხეში ცისფერი მძივი იპოვა. ცხადია, ჯადოსნური. ის მძივი ყველა სურვილს ასრულებდა, ოღონდაც რა აასრულა - ეს მეორე წიგნში ეწერა, და მამამ ნინოს უთხრა, მე აღარ მინდა კითხვა, თუ გინდა, შენ თვითონ წაიკითხეო. და ასე მოხდა, რომ ნინომ ცნობისმოყვარეობის გამო ისწავლა კითხვა, და მერე კარგახნის განმავლობაში ეძებდა თავის სახლში იმ ჯადოსნურ ცისფერ მძივს: თუ ვიღაც სხვა ქალაქელმა გოგომ იპოვა, თან ზღაპარში კი არა, ნამდვილ ამბავში, ვითომ, ნინოს რატომ არ უნდა ეპოვა?

წიგნი, სულ სხვა სამყარო, და ნინო თავის შვილსაც სულ უხსნის, რომ წიგნი სჯობს ყველანაირ ძილის წამალსაც და მოციონსაც: გადაშლი და სხვაგან ხარ, აქაურობის კარი მოხურული გაქვს, და იქ ბედნიერი ხარ, სულ არ გახსოვს, რა ამბები ტრიალებს შენს თავს. ვთქვათ, ის, რომ ენგელსის ქუჩის ყველაზე ლამაზი სახლი გაძარცვეს, კარის ლომებს პირიდან რგოლები გამოგლიჯეს, ჩირაღდნების დასამაგრებელი თუჯის სასწაულები გააქრეს, და ქალაქის მესვეურთა ბრძნული გადაწყვეტილებით, ზეთის საღებავით გადაღებეს ოქროსკულულებიანი ანგელოზები და წალკოტის ყვავილები.

. . .

ნინო განთლებით მუსიკათმცოდნეა. ეგონა, რომ დიდი მუსიკათმცოდნე დადგებოდა, ბიბლიოთეკა ათმეტრიანი ჭერით, დიდი თაღები, მტვრიანი წიგნები, ის კი, მწვანე მაუდით დაფარულ მაგიდასთან, მშვენიერი ლამპის შუქზე, ერთ დღესაც სენსაციურ აღმოჩენას გააკეთებდა - რომ ამ ფუგის წერისას ბახი... მაგრამ სულ მალე მიხვდა, რომ ეს არ მოხდებოდა, და უფრო პრაქტიკული საქმის წამოწყება განიზრახა: კონსერვატორიაში მეხუთე კურსზე მყოფმა თეატრალურ ინსტიტუტში საოპერატოროზე ჩააბარა.

საკმაოდ რთული საქმე იყო - ორი უმაღლესი ერთად ვის გაუგია? თან ზოგადი საგნების ჩაბარების შესახებ ცნობის მოძიება მეტისმეტად ჩახლართული პროცედურა გახლდათ, და ნინომ ხელმეორედ ჩააბარა პოლიტეკონომია, დიალექტიკური მატერიალიზმი და სხვანი.

ცოტა ხანში მას ამაყად შეეძლო იმის თქმა, რომ საქართველოში პირველი ოპერატორი ქალი იყო, მხარზე შემოდგმული თავისი ზომის კამერით. ერთი ისაა, რომ კამერის გარდა, ჯერჯერობით არც არაფერი გააჩნდა.

ერთხელ მეგობარმა გოგომ უთხრა, ტელევიზია რაღაც პროექტს იწყებს და ვიცი, ოპერატორი სჭირდებათო. ჰოდა, ნინო შეკრებაზე გამოცხადდა: ხომ ოპერატორი გჭირდებათ? აი, მოვედი!

თავისთავად, კარგი ამბავია: ნინო და კამერა. მაგრამ იქვე კითხვა დაიბადა: რისი მაქნისი ხარ? და ვინაიდან ერთ კვირაში ისედაც მოსკოვში აპირებდა გამგზავრებას, ნინოს დავალება მისცეს: ინტერვიუ ძალიან სახელგანთქმულ ადამიანთან.

არც მეტი, არც ნაკლები, სლავა ზაიცევი. სატელეფონო საუბრის შემდეგ შეხვედრაზე მისულმა ზაიცევმა აღმოაჩინა, რომ ნინო მარტო იყო: сам танцует, сам поет, сам билеты продаёт... როგორც ჩანს, ავანტიურა დაუფასა და საუკეთესო ამბები უამბო. მაშინ აღმოაჩინა ნინომ, რომ პრანჭვა ნახევარი სხეულითაც შეუძლია: ცალი თვალით ვიზერში იცქირებოდა, მეორეს ზაიცევს უჟუჟუნებდა. ინტერვიუ გამოვიდა, უბრალოდ, ცოტა ძნელი დასამონტაჟებელი აღმოჩნდა: მკვდარივით ხომ არ დაუგდებდა ყურს, ჰოდა, ნინოს კომენტარების ჭექასავით ისმოდა - ის ხომ თავად იღებდა.

ასე გახდა ნინო ხოშტარია საქართველოს ტელევიზიის ოპერატორი. თუმცა მალე მიხვდა, რომ მხარი მოწყდა, რომ ქოშინებს, და თან კიდევ ერთი ოპერატორი ქალი გაჩნდა - აზარტი დაიკარგა, რადგან ერთადერთი აღარ იყო.

სამაგიეროდ, თბილისში გაიხსნა ახალი ტელეარხი, „რუსთავი 2“, დიდი გაუგებრობა ტრიალებდა და აურზაური. ნინო იქით დაიძრა და კვლავ გამოაცხადა: „აი, მოვედი!“

გამოსაცდელად გაუშვეს სამაგალითოდ მოსაწყენ კონფერენციაზე, რომელსაც ნინომ ვერაფერი გაუგო, ვერც ის გაიგო, რა „დელფიუსზე“ იყო ლაპარაკი. მაგრამ სიუჟეტი გააკეთა და გადაწყდა, რომ მას სრულიად ახლებური ხედვა აქვს, და მას შემდეგ ასეც იყო ცნობილი: ნინო ხოშტარია ტრივიალური ამბების შესახებ არატრივიალურ სიუჟეტებს აკეთებს!

თავდაპირველად კამერის შიში ჰქონდა: შავი ხვრელი, რომლიდანაც უამრავი ადამიანი გიყურებს, თან ახლოს, სახეში მოგჩერებიან, არაფერი გამოეპარებათ. აქ მუსიკის მასწავლებლის სკოლა გამოადგა, რომელმაც ასწავლა, სცენის ნუ გეშინია, წარმოიდგინე, რომ დარბაზში ადამიანები კი არ სხედან, კომბოსტოები აწყვიაო. გეშინია კომბოსტოსი? ცხადია, არა! თუმცა, მაინც სტრესი იყო, როცა 13 თუ 14 წლისას, მეგობრისგან ნათხოვარ თეთრ, ლამაზ კაბაში, კონსერვატორიის მცირე დარბაზში როიალისკენ მიმავალს ფეხი დაუცურდა და დაეცა. სამაგიეროდ, მერე დიდძალი აპლოდისმენტი დაიმსახურა, და ნინო ეჭვობს, რომ „კომბოსტომ“ იმდენად შემსრულებლობა არ დაუფასა, რამდენადაც პირუეტი.

მოკლედ, ნინო ხოშტარია ეკრანზე გამოჩნდა. მან ექვს და ცხრასაათიანი კურიერის სკოლა გაიარა, სიუჟეტებს ამზადებდა, ქართველ ერს ყველაზე ჭკვიანი ბავშვის არჩევაში ეხმარებოდა, ახლა კი „ჯეობარშია“ - სამ-სამი თვე სხვისი ცხოვრებით ცხოვრობს, რაც სულაც არაა სახალისო - ნინოს სხვისი ცხოვრებით ცხოვრება არასოდეს ნდომია. თითქოს ჭუჭრუტანიდან ადევნებს თვალს, თან არა გამარჯვებას ან სიყვარულს, არამედ ყოველდღიურ ყოფას: ვინ როგორ იძინებს და იღვიძებს, ვინ რას განიცდის, რას ფიქრობს...

თავდაპირველად ფრიად უსიამოვნო შეგრძნება ყოფილა: თითქოს ვიღაცა შენში მოძვრება, მოეტენება, საკუთარ თავს თავს გახვევს, ამ დროს კი შენ შენი გჭირს, შენი გაგჭირვებია. თავდაპირველად ეს ადამიანები, შოუს მონაწილეები, არავინ არიან, მერე უცხო სხეული ხდებიან, მერე კი - შენიანები. „ვერასოდეს მოსთხოვ, რომ იდეალურები იყვნენ, უბრალოდ, ძნელია, გულთან ახლოს არ მიიტანო ადამიანი, რომელსაც გაშიშვლებულს იცნობ, რომელმაც თავისი მთელი შიგნეულობა გაჩვენა. თუნდაც ძალიან არ მოგწონდეს, განიცდი, როცა უჭირს, როცა რამე სტკივა“.

. . .

მაგრამ „ჯეობარამდე“ და „ჯეობარის“ შემდეგ ნინო სულ სხვანაირად ცხოვრობს. მას ჰყავს ვაჟი, სანდრო, რომელიც უკვე ბიჭი არაა, ფაქტიურად, ახალგაზრდა კაცია. ნინო ცდილობს, მის ცხოვრებაში ნაკლებად ჩაერიოს: „იცის, რომ ვარ მე, ვისაც უპირობოდ უყვარს, ვისთანაც ყოველთვის მიესვლება. მაგრამ თავის თავზე ხომ თავად უნდა აგოს პასუხი“. მაგალითი: წითელი მაისური გინდა თუ მწვანე? სანდროს ნამდვილად არ მოუხდება წითელი მაისური, მაგრამ თუ აირჩია, იაროს, რა გაეწყობა...

ოთხი თუ ხუთი წლისას სანდროს „ბეტმენი“ თუ „სპაიდერმენი“ უნახავს, ტელევიზორი გამოურთავს და უბრძანებია, რომ მსახიობი გახდება. ახლაც ასე უნდა. საკონტროლო კითხვას ნინო წელიწადში ორჯერ მაინც უსვამს ხოლმე: „სანდრო! ისევ მსახიობობა გინდა?“ და სანდროს უნდა. სხვა არაფერი უნდა და არც წარმოუდგენია.

და კიდევ: ნინო ხოშტარიას ჰყავს ბაჩა მალაზონია. უფრო სწორად, ბაჩა მალაზონია და ნინო ხოშტარია ერთად არიან. ნინომ ყოველთვის იცოდა და ახლაც ზუსტად იცის - ბაჩა ერთადერთი ადამიანია, რომელიც მის გვერდით უნდა ყოფილიყო. გაუმართლა: აქ, თბილისში რომ არ დახვედროდა, სულ კონგოს აუზის პიგმეებიდან დაწყებული მოუწევდა მისი ძებნა. იპოვა და მას მერე სულ მშვიდადაა, თუმცა მრავალი სირთულეც დახვდათ გზაზე.

ნინო და ბაჩა თითქოს სულ ერთმანეთის დევნაში იყვნენ. მხოლოდ ერთად ყოფნისას აღმოაჩინეს, რომ როცა ბაჩა ესტონეთში სწავლობდა, ნინო მამას ტალინში ჩაუყვანია; როცა ბაჩა ოპერიდან პირველი აქტის დასრულების შემდეგ გავიდა, ნინომ დაიგვიანა და მხოლოდ მეორე აქტს მოუსწრო; ბაჩამ რომ კარი გაიხურა, ნინო მაშინ მივიდა სტუმრად... „ხშირად ვეუბნები ხოლმე, მე შენ ბავშვობიდან გიცნობ...“

ერთხელ, მხოლოდ ერთხელ ეგონა ნინოს, რომ ბაჩა დაკარგა, თან სად - ტუნისში! სამოგზაუროდ იყვნენ წასული, და ყველაფერი საუკეთესო ხდებოდა: შესანიშნავი სასტუმრო, ეგზოტიკური ყვავილები, არაჩვეულებრივი ტკბილეული, ზანტი აქლემები. ისედაც მომღიმარი არაბები ქერა ნინოს დანახვაზე მთლად ოთხად იკეცებოდნენ. მაგრამ ორი დღის შემდეგ ნინომ და ბაჩამ გადაწყვიტეს, რომ ეს ის აფრიკა არაა, მათ რომ უნდოდათ, მანქანა იქირავეს და რუკით შეიარაღებულები სამხრეთისკენ დაიძრნენ.

თავიდან მიდამო მწვანე იყო, ზეთისხილის ხეები - ვერცხლისფერი. მერე, ნელ-ნელა, სიმწვანე გაქრა, და ზღვისპირა ქალაქები დარჩა, მზიანი, ქვიშიანი სანაპიროებით. მზე სულ უფრო მცხუნვარე ხდებოდა, ქალაქები - სულ უფრო გაუგებარი.

მათ მხოლოდ ლანდშაფტებისა და არქიტექტურის გადაღების ნება დართეს, რადგან ყოველი ადამიანი დარწმუნებული იყო: ფოტოსურათი სულის ნაწილს აკარგვინებდათ, და სად ჰქონდათ ახლა საბაჩე და სანინიჩკე სული?

ჯერ გამოჩნდა სასაფლაო, თეთრი საფლავის ქვებით, დაბალი ღობით შემორაგული. ღობეზე - წარწერა: „ძვირფასო ევროპელებო! თავშიც არ გაივლოთ ამ ზღუდეზე გადაბიჯება და თქვენი ბინძური, ურჯულო ფეხებით ჩვენი მიცვალებულების შეწუხება...“

...მედინა ქალაქის ცენტრია, მოედანი და მოედნიდან ყოველ მხარეს მიმავალი მიხვეულ-მოხვეული ქუჩებით. მედინა ქერუანშიცაა, პატარა ქალაქში, სადაც ბაჩა და ნინო სრულიად უდროოდ ჩავიდნენ - შუადღისას.

ვიწრო, მიხვეულ-მოხვეულ, თეთრ ქუჩებში კაცის ჭაჭანება არ იყო, დარაბები - დაკეტილი. ამ უკაცრიელი ქუჩით გავიდნენ მოედანზე, ბაზარზე. ისიც სრულიად ცარიელი იყო - ხალხი ალიონზე ვაჭრობს, სანამ ჩამოცხება. ყველაფერი ოდნავ გაფუჭებული ტელევიზორის ეკრანივით მოჩანდა - სიცხისგან ჰაერი ლივლივებდა, და დახლები სავსე იყო გაფუჭებული ბოსტნეულით, კისერმოგრეხილი, უკვე ხრწნაშეპარული ფრინველებით. ყველაფერ ამას უამრავი ბუზი ეხვია და სიჩუმეში მხოლოდ მათი ბზუილი ისმოდა.

ბაჩამ, იმ ქუჩაზე რაღაცის გადაღება მინდაო, და თვალს მიეფარა, და ნინო დარჩა მარტო, გავარვარებულ მოედანზე, ბუზების ბზუილში. საკმაოდ გვიან აღმოაჩინა, რომ ერთ-ერთი ქუჩის კუთხეში მამაკაცი იყო ჩაცუცქული. ის იყო უასაკო, დაჭმუჭნული, გაფეფებული სახით, და ნინოს თვალს არ აშორებდა. გამომეტყველება არ ჰქონდა, უბრალოდ, უყურებდა, რენტგენივით.

და უცებ ნინო ხოშტარია შიშმა აიტანა. ბაჩა წავიდა და აქ დატოვა, და დიდი ხნის ლოდინის მერე იძულებული გახდება, ტირილით მიადგეს ამ საშინელ კაცს და რამე ენაზე აუხსნას, რომ მარტო დატოვეს, და ის კაცი თავის სახლში წაიყვანს ალბათ, საშინელ ოთახებში, სადაც უჩინარი ქალები ცხოვრობენ, და ნინო მთელი ცხოვრება იქ იქნება გამოკეტილი, საუკეთესო შემთხვევაში, ბრინჯს მოხარშავს ხოლმე, და მხოლოდ სახლის ბანიდან თუ დაინახავს მედინას. ნინოს ძალიან, ძალიან შეეშინდა.

მაგრამ მერე უაღრესად კმაყოფილი ბაჩა დაბრუნდა, კარგი რამეები გადავიღეო. ნინოს აღარ უნდოდა ნამდვილი აფრიკა. ისინი მანქანაში ჩასხდნენ და ჩრდილოეთისკენ დაბრუნდნენ, მომღიმარ არაბებთან, ზანტ აქლემებთან და ფოტოაპარატებით დახუნძლულ ევროპელ ტურისტებთან. „კარგია აღმოსავლეთი, მაგრამ შეთამაშება არ ღირს...“

უცნაური კია, რომ ხოშტარიას ქალს შეეშინდა. ძალიან მამაცი ქალი ბრძანდება ნინო. მოჩვენებებისაც კი არ ეშინია, თუმცა ამას მარტივად ხსნის: „გინდ გეშინოდეს, გინდ - არა, რა ხეირია. ამას ჯობს, დაუმეგობრდე, თუმცა ფამილარობაც არ ღირს - მათ უფრო მაღალი სტატუსი აქვთ. რიდს და პატივისცემას აფასებენ და ძალიან ერთობიან, როცა გეშინია“.

ნინოს ჯოჯოხეთი წყალქვეშაა, სადაც რაღაც უცნაურობები ხდება და თვალებდაყვლეპილი არსებები პირს აბჩენენ - რა უნდათ, კაცმა არ იცის. ეშინია ზვიგენების, თან ისე, რომ დარწმუნებულია: ნებისმიერ წყალში, საკუთარი სააბაზანოს ნიჟარის გარდა, აუცილებლად ზვიგენი ეცემა და რამეს მოაჭამს. „სირინოზი ვერასოდეს გავხდები,“ ეცინება ნინოს. ასევე ვერ აიტანს ვიწრო კაბას, რომელიც ან ჩაცმისას, ან გახდისას აუცილებლად გაიჭედება და საძაგელ მგდომარეობაში ჩააგდებს. ამ უკანასკნელ განცდას ნინო თავისი აკვიატებული სიზმრით ხსნის: მიცოცავს ქვიშის გვირაბში, რომელიც სულ უფრო ვიწროვდება, ვიწროვდება...

უჰ, ცუდი რამაა. ამიტომ დასკვნის სახით კარგი ვთქვათ, ვთქვათ, ჟირაფის ამბავი, რომელიც ნინომ ვენის ზოოპარკში ნახა: უცნაურ კონსტრუქციაზე ასეთი თავი და ასეთი თვალები! და მისი ოცნებაც მასთანაა დაკავშირებული, ჟირაფთან და შორს, შორს, აფრიკაში მოლივლივე ჩადის ტბასთან, აი, იმასთან, ნიკოლაი გუმილიოვის ლექსში რომაა. და ნინო ხოშტარია დარწმუნებულია, რომ აუცილებლად მოხვდება იმ ტბასთან და მზის ჩასვლისას ნახავს, როგორ იმალება ჟირაფი მარმარილოს გამოქვაბულში.

ჩავა! და ნახავს! ეგეთია! თავის საყვარელ უმა თურმანზე ჰყვებოდა ერთხელ: „მეც მინდა, ყვითელი ბრიყვული ფორმა მეცვას, თვალი - ჩალურჯებული, ერთი „ია!“ დავიძახო და სამურაის ხმლის ქნევით დავედევნო თავის მოსაჭრელად ვიღაც ბილს...“ მერე ისიც თქვა, რამდენადაც ტარანტინოსთან მაგარია, იმდენად იდიოტია უმა იდიოტი რეჟისორის მიერ გადაღებულ იდიოტურ ფილმშიო.

და მეც ვიფიქრე, რომ ნინო ხოშტარია ამავე პრინციპით შეიძლება დავახასიათოთ. ის ან ძალიან მოსწონთ, ან ერჩიან - მის მიმართ გულგრილი არავინ მინახავს; თან ზღაპარში ცხოვრობს, თან ძალიან რეალისტურად განწყობილი ქალბატონი ბრძანდება.

სულ არ გამიკვირდება, თუ ჩადის ტბასთან მოსეირნე ჟირაფს ერთ დღესაც მიადგება და ეტყვის: „მე შენი ნახვა მინდოდა. აი, მოვედი!“

სპეც-პროექტი

ტექსტი: თამარ ბაბუაძე
ფოტო: დავით მესხი
ილუსტრაცია: ლიზა ასათიანი

„ქუჩაში მარტო მივდიოდი-მეთქი“ - ამბის მოყოლა დავიწყე ერთხელ. მეგობარმა გამაწყვეტინა - აბა, შენ მარტო როდის რჩები, შენი ოფოფები ხო სულ შენთან ერთად არიანო: ასე კეთილად შემახსენა მან ჩემი გაორებულ-გაათებული ნატურის შესახებ, რომელსაც ზოდიაქოს ნიშან „ტყუპებს“ უნდა ვუმადლოდე. მიწის ყივილის გარდა, ზოდიაქოს ყივილიც თუ არსებობდა ნამდვილად არ ვიცოდი. თურმე არსებობდა და მეც, ბევრი ვიარე თუ ცოტა, მარტომ ვიარე თუ ჩემს ოფოფებთან ერთად, დათო მესხს მივადექი და „ტყუპების“ თვის - ივნისის აღსანიშნავად, ერთად გავწიეთ ნამდვილი ტყუპების საძებნელად.

და მივხვდით: გაჭრილი ვაშლის პრინციპი მითია. არც ერთი ვაშლის ნაჭერი არ ჰგავს ერთმანეთს. ტყუპები კი ბუნების თამაშია: რით არ გვანან ერთმანეთს? ღიმილით? გამოხედვით? ერთი წავიდა, მეორე დარჩა, ვაიმე რომელი წავიდა და რომელი დარჩა? ხმები აქვთ სხვანაირი? “არა, მე გაციებული ვარ”. მივხვდი - პროფილი! „არა, მე ბავშვობაში დავეცი და“...

ოღონდ არ დაიძაბოთ - თამაშის მიზანი გართობაა და ტყუპებთან ერთად გართობა - ყველაზე მაგარი თამაში.

თამაშის აღმოჩენა: რა კარგია, როცა ბევრი ხარ!

მარი და ფილო

1978 წლის 21 ივლისი
განსხვავება დროში: 5 წუთი

ერთი შეხედვით, ჩვეულებრივი და-ძმა, ამ დროს - ტყუპები. არ გვანან ერთმანეთს და ხასიათითაც განსხვავდებიან. სამაგიეროდ, უყვართ ერთად ყოფნა.

ქეთუნა და ანა

1984 წლის 7 ნოემბერი
განსხვავება დროში: 5 წუთი

ოჯახის წევრები და ახლო მეგობრები არჩევენ, ნაცნობები - ვერა, მაგრამ არ აპროტესტებენ. თუ ქუჩაში ქეთუნა შეგხვდა და მიმართე, როგორც ანას, ქეთუნა მაინც არაფერს შეიმჩნევს და ვერასდროს გაიგებ, რომელი იყო ის.

მიშო და გიო

1986 წლის 8 აგვისტო
განსხვავება დროში: 5 წუთი

გიოს აქვს მიშოს თვალები, თუ მიშოს აქვს გიოს თვალები? - ეს ექსპრომტად შეთხზული ხუმრობაა. ისე კი, ფაქტია, ერთნაირი თვალებიც აქვთ, ხასიათიც და იუმორიც. ერთად სწავლობენ, სულ ერთად დადიან, სულ ბევრს ლაპარაკობენ და ერთმანეთის ხუმრობებსაც ერთ ხმაში ამთავრებენ.

ანა და ლიზა

1985 წლის 26 ივნისი
განსხვავება დროში: 10-15 წუთი

ადრე ცალ-ცალკე მათ ვერავინ ხედავდა. ერთნაირად აცმევდნენ, ერთად დაყავდათ ყველგან. თუ ერთი რჩებოდა, რჩებოდა მეორეც. ახლა ასე აღარაა. ანა სამხატვრო აკადემიაში სწავლობს, ლიზა - ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე. ანა ხშირად სხვა მუსიკას უსმენს, ლიზა - სხვას. ცალ-ცალკე მეგობრებიც ჰყავთ და ახლა უკვე მოსწონთ დამოუკიდებლობა.

ქეთი და ანი

1991 წლის 18 აპრილი
განსხვავება დროში: 5 წუთი

ერთად სწავლობენ. ერთნაირად ლაპარაკობენ. ერთნაირი გემოვნება აქვთ, მაგრამ არასდროს არ აცვიათ ერთნაირად, არც ტანსაცმელს ცვლიან. და ჯერ არც ერთმა არ იცის, რა პროფესიის არჩევა უნდათ.

ზურა და ზვიადი

1988 წლის 30 იანვარი
განსხვავება დროში: 10 წუთი

ოცნებობდნენ, ტყუპი შეყვარებულები ჰყოლოდათ, მაგრამ ლამაზი ტყუპი გოგოები ვერ იპოვეს. ასეთებს მხოლოდ ორს იცნობენ და ისინიც მათი ნათესავები არიან.

სერგო და დიმიტრი

1988 წლის 25 აპრილი
განსხვავება დროში: 10 წუთი

14 წლამდე სრული ჰარმონია სუფევდა. ერთნაირად ეცვათ, ერთნაირად აზროვნებდნენ, სულ ერთად დადიოდნენ. „მერე ჯერ მე შევიცვალე, მერე - დიმიტრი. მე დინჯი ვარ, ის დანევროზიანდა, ჩემი არაფერი არ მოსწონს, მე პირიქით“ - სანახევრო ხუმრობას თავისი საფუძველი აქვს - ტყუპები უკვე უერთმანეთოდაც ძლებენ და აღარც ძველებურად ხუმრობენ. არადა, იყო დრო, როცა იქცეოდნენ ასე: ჯერ ერთი აჩერებდა „მარშრუტკას“ და ჯდებოდა, ას მეტრში - მეორე... ანდა ასეც: ვინმე ამოდიოდა კიბეზე, ჯერ ერთი ჩაუქროლებდა, ცოტა ხნის მერე - მეორე... ოცნება კი დღემდე ერთი აქვთ: ორივეს უნდა ტყუპი ცოლი - „ძაან მაგარი იქნება“.

ირინა და თამუნა

1978 წლის 20 ოქტომბერი
განსხვავება დროში: 5 წუთი

„მე რომ მკითხო, არც გარეგნობით ვგავართ ერთმანეთს, არც ხასიათით“ - ამბობს თამუნა: ირინა უფრო ფიცხია და ვაჟკაცური. თამუნა - ნაზი და წყნარი. ირინა უფროსია და ბავშვობიდან უფროსობს, მაგრამ ერთმანეთის დახმარების გამძაფრებული ინსტინქტი მაინც სახეზეა: ერთხელ სუხიშვილების სტუდიაში გამოცდას აბარებდნენ. ირინას ფეხი წამოედო კაბაზე და წაბორძიკდა, თამუნა მაშინვე მის რიგში გადავიდა და დის ნაცვლად იცეკვა. მასწავლებელმა ვერაფერი გაიგო.

დების გარჩევა არც ქმრებს უჭირთ. თუმცა, კითხვაზე - რატომ ერთი და და არა მეორე - ქმრებს პასუხი არ აქვთ. ერთადერთხელ მოხდა კურიოზი: ღამის სიბნელეში თამუნას საკუთარმა ქმარმა მიმართა: აუ, ირი, გთხოვ რა, თამუნას დაუძახეო... შემთხვევა, ცხადია, იქვე აღიკვეთა.

ირინას და თამუნას ოცნებაც ერთნაირი აქვთ: ტყუპი შვილები.

ავტორი: სანდრო ნავერიანი
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

მაღალი, უხვი, მდაბალი, გადაპარსული თავით და ნიკაპზე წვერით (ე.წ. „გოუთით“), სამხედრო შარვლით და კამელოტებით (ბათინკებით) - ეგეთია ის.

ის არის ყველაფრის ანტი. ეწინააღმდეგება ყველანაირ კრეტინულ სტერეოტიპებს, დოგმებს, ტრადიციებს, რომლებიც ბევრზე ბევრი გვაქვს ქართველებს. ამის გამო ხშირად ექმნებოდა, ექმნება და აუცილებლად შეექმნება პრობლემები გარკვეული, იმავე სტერეოტიპების, დოგმებისა და ტრადიციების მიმდევრებისგან. ვიღაცეებისთვის ზღვარგადასული ახალგაზრდაა, ვიღაცეებისთვის - არანორმალური, მათთვის კი, ვინც კარგად იცნობს, აბსოლუტურად ნორმალური, ჩამოყალიბებული ადამიანი. უყვარს სიახლეები. სულ ახლის ძიებაშია. ეთანხმება გამოთქმას - „რაც დღეს ალტერნატივაა, ხვალ მოდა იქნება, ზეგ - „გოიმობა“, ამიტომაც აინტერესებს სულ ახალი და ახალი, ჯერ გაუცვეთელი, მასისგან გაუთელავი.

ყველაზე დიდი გავლენა მასზე გოთიკამ - გოთურმა სუბკულტურამ - იქონია. შესაძლოა, ეს არანორმალურიც არის, ხშირად იკეტება თავის თავში, რთავს ტელეფონს, ზის ოთახში და უსმენს მუსიკას, გოთურ მუსიკას. ხვდება, რომ ეს ჩაკეტვები მუსიკის ბრალია, გოთური მუსიკის, რომელსაც 24 საათის განმავლობაში უსმენს. ამის მერე შეუძლია გავიდეს სახლიდან და რამდენიმე დღე არ შევიდეს. აი, ეგეთია: წარმოიდგინეთ, ქუჩებში ხალხი დადის, ყველა ერთი მიმართულებით, ვთქვათ, დასავლეთისაკენ მიდის. ის კი მარტო, აღმოსავლეთის მიმართულებით მოძრაობს, მაშინაც კი, თუ იცის, რომ დასავლეთში უკეთესია. მაგრამ ისიც იცის, რომ აღმოსავლეთში ყველაფერი მისი იქნება და მხოლოდ ის იქნება. თავისუფალია რა.

მაშ ასე, გიორგი ქორქია.

ჯერ მათთვის, ვინც ვერ იხსენებს სახის ამ ნაკვთებს: „იმედი“, „დროება“, ექსტრემალური სიუჟეტები და ეგეთები. მანდ მუშაობს - „დროებას“ ქმნის.

„დროებაში“ „ქრონიკიდან“ მოხვდა: ერთხელ გიო ორმხრივ სროლაში მოყოლილ დაზარალებულთან „ნიუსის“ გასაკეთებლად გაუშვეს. დაზარალებული რეანიმაციაში იწვა და არავინ იცოდა, გადარჩებოდა თუ არა. გიომ ნიუსი ვერ გააკეთა, რადგან: „წარმოიდგინე, რომ მე ვიყო ეგეთ მდგომარეობაში და ვიღაც ჟურნალისტი მიკროფონით მოვიდეს და რაღაც სისულელეები მკითხოს. თავს გავუხევ“. და ამიტომაც ვერ გააკეთა ის „ნიუსი“. რამდენიმე ასეთი შემთხვევის შემდეგ, თვითონაც და ხელმძღვანელობაც მიხვდა, რომ გიორგი ოპერატიულ ჟურნალისტად არ გამოდგებოდა. ამის შემდეგ, დაიწყო ათვლა გიორგის დროით.

პირადი დროება

საკუთარი დროება - თამამად ამბობს - შექმნა. ეს ძალიან პატარა, მიკრო დროებაა, მაგრამ მაინც. რაც მთავარია, ხომ მისია. გიორგის თაობას მძიმე პერიოდში მოუწია ბავშვობისა და კაცობის გასაყარზე ყოფნა, ანუ ის დრო, როდესაც უნდა გადაწყვიტო, მომავალში რა გააკეთო, რა გზას დაადგე - გაერთო, ისწავლო და ეგეთები. ბებია-ბაბუის თაობამ იმდენი უძახა, თქვენ რა იცით ცხოვრების, ჩვენ დროს ომი იყო და გაჭირვება მაშინ უნდა გენახა, მაშინ ჩამოვყალიბდით ადამიანებად და ცხოვრება მაშინ ვისწავლეთო, რომ არც გიორგის თაობას ჩაუვლია ომების და გადატრიალებების გარეშე: 15 წლის განმავლობაში, იმდენი ომი და რევოლუცია ნახეს, რომ რა ვიცი... ასეთმა ვითარებამ გიორგიში პროტესტის გამოხატვის სურვილი აღძრა, რაც მის გარეგნობაზე აისახა: მაშინ, როცა ქალაქში „ბუშლატებში“, შავ „ლევისებში“, შავ რეიბანებში ავტომატგადაკიდებული მხედრიონელები დათარეშობდნენ, გიორგი და მისი სამეგობრო წელამდე თმებით, საყურეებით და დახეული ჯინსებით დადიოდნენ. ძველ, მიტოვებულ აბრეშუმის ფაბრიკაში იკრიბებოდნენ და თავისებურად აჯაზებდნენ: სვამდნენ, ეწეოდნენ, უყვარდათ და არავის არაფერში ხელს არ უშლიდნენ. ისინი ქმნიდნენ თავის დროებას, მხედრიონელები - თავისას. ეს ასეც უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ერთმანეთისთვის ხელი არ უნდა შეეშალათ. გიორგი დარწმუნებულია, რომ მან და მისმა წრემ თბილისში ახალი ტალღა ააგორა. აქედან გამომდინარე, შეუძლია იმაზე თამამად საუბარი, რომ მან თავისი დროება შექმნა.

ვინ შეკაზმავს „გასტროლიორს“

ცხენოსნობაზე მშობლებმა ცხრა წლის ასაკში შეიყვანეს - სკოლიოზის გასასწორებლად. სკოლიოზი გასწორდა და გიორგიც შერჩა არისტოკრატულ სპორტს. კონკურში (დაბრკოლებების გადალახვა) გამოდიოდა. მთელ იპოდრომზე ერთადერთი ცხენი იყო - ბებერი, ოცი წლის, საშინელი ჯანის პატრონი და უხასიათო - რომელსაც ვერ იტანდა. რუსეთიდან ჰყავდათ ჩამოყვანილი, ადრე საბჭოთა კავშირის ნაკრებშიც ყოფილა, გასტროლიორი ერქვა. სანამ საქართველოში ჩამოიყვანდნენ, რომელიღაც სპორტულ გამოცემაში „ქვეყნის ყველაზე უმართავ ცხენად“ მონათლეს. ერთადერთი, ვისაც მისი მართვა შეეძლო, ვიღაც რუსი ჟოკეი იყო. მოკლედ, რომ გაპარტახდა და სულ გამოპრუტუნდა, მერე ჩამოიყვანეს საქართველოში.

ერთ-ერთ შეჯიბრზე, კენჭისყრის შედეგად, „გასტროლიორი“ მაინცდამაინც გიოს შეხვდა. „ეგრევე დავმანდრაჟდი; მივხვდი, რაც მელოდა“. „გასტროლიორს“ სიბერისგან პირში კოჟრები ქონდა და ლაგამს ვერ გრძნობდა, თან რევმატიზმი აწუხებდა და სიარული უჭირდა, მაგრამ თუ გაიქცეოდა, ხურდებოდა, ტკივილები უამდებოდა და აღარ ჩერდებოდა. მოკლედ, ჯოჯოხეთი იყო და გიომ ამ ჯოჯოხეთში ამოყო თავი.

შეჯდა ცხენზე, მოთელვის მიზნით, ბარიერებზე ერთი-ორი გადახტა-გადმოხტა და შეჯიბრი დაიწყო. გიოს ჯერი რომ დადგა, „მოედანზე შევიძურწე და დაიწყო. დამენძრა!“ პირველი შვიდი ბარიერი წრიულად იდგა და ბევრი მანევრირება არ დასჭირვებია, მაგრამ მერვეზე მიხვდა, რომ „გასტროლიორის“ მართვა მსოფლიოში ერთ-ერთი ურთულესი საქმე ყოფილა. ერთი სიტყვით, საკაიფოდ აფორთხიალა, მოედნიდან გააქცუნა, თავლისკენ გააქანა, გზაში რაც კი ხე იყო, ყველას გამოედო და თავლაში ისე შევარდა, მაგრამ სანამ თავლაში შევარდებოდა, გიორგი იქვე, თავლასთან ორივე ხელამოგდებული, დაბეჟილი და წიწვებით და ფოთლებით პირგამოტენილი ჩამოაგდო.

ჯერ არ დამთავრებულა - მთელი სერიალია.

ცხენოსნებს ერთი საინტერესო და „ვაჟკაცური“ წესი აქვთ: ცხენიდან ჩამოვარდნის შემდეგ, რაც არ უნდა გჭირდეს, იგივე ცხენზე უნდა შეჯდე, თორემ შიში დაგრჩება და ცხენოსნობაც უკან მოგრჩება. ხომ მიმიხვდით?! ჰოდა, მიუთრიეს ისევ „გასტროლიორი“ და გიორგიც შემოახტა... ეს მეორე სერია იყო. დაბეჟილობებს, ამოვარდნილ კიდურებს და ასე შემდეგ, აღარ ჩამოვთვლი.

ეგ იყო და ეგ. მას მერე, „გასტროლიორზე“ აღარ შემჯდარა და ცხენოსნების „ერთი საინტერესო და ვაჟკაცური“ წესი წესადვე დატოვა - არ შეუსრულებია.

ცხენოსნობის ალტერნატივა ცურვა იყო, ანუ ან ცხენოსნობა, ან - ცურვა. რამდენადაც ცხენოსნობა უყვარს, ათჯერ უფრო ვერ იტანს წყალს - ეშინია. წყალოფობია, თუ რა ქვია, არ ვიცი... მოკლედ, ეგ ჭირს - წყლის ეშინია. შესაბამისად, ცურვა არ იცის და არც უნდა, რომ ისწავლოს. წყლის შიშზე ისე მელაპარაკებოდა, ვიფიქრე, წყალს თუ სვამს-მეთქი. მოკლედ, წყალთან ურთიერთობას ისევ ცხენოსნობა (თუნდაც „გასტროლიორი“) ურჩევნია. ცხენი მისთვის განტვირთვაც არის, ადრენალინიც და, რაღაც დოზით, ექსტრიმიც.

X- treme

ექსტრიმი უყვარს, მაგრამ არა ხელოვნურად შექმნილი - ბუნებრივი ექსტრიმი უყვარს. გიორგის ექსტრიმი არის ქვა, მთა, ტყე, კლდე, ალპური ზონები და ეგეთები. მისთვის ყველაზე მაგარი კომფორტი საძილე ტომარა და კარავია. ყველაზე კომფორტული ტრანსპორტი - ფეხები, სადღაც აღმართზე, უროჩიშეში, ვულკანურ პლატოებზე, ხეობებში და რამე.

ერთხელ სვანეთში გადაფრინდნენ ვერტმფრენით, რაღაც სიუჟეტს ამზადებდა. იმ დღესვე უნდა დაბრუნებულიყვნენ უკან, მაგრამ ამინდი გაფუჭდა და საბოლოოდ ერთი კვირა მოუწიათ დარჩენა. ნუ, რა უნდა აკეთო? სიუჟეტი უკვე მომზადებული გაქვს, არავითარი საქმე მხრებზე არ გაწევს. სვამდნენ, ეწეოდნენ. ეწეოდნენ, სვამდნენ.

ერთხელაც, სვამდნენ, როგორც იტყვიან ხოლმე - „ს გორლიშკა“. მასპინძელთან სტუმარი მივიდა, ისიც სვანი. რო ნახა სუფრაზე კუბდარი არ იყო, ასე არ შეიძლება, კუბდარი უნდა გაჭამოთ, მალე დავბრუნდებიო და წავიდა. საღამოს მოკლული დათვით დაბრუნდა. თურმე სანადიროდ წასულა და დათვი მოუკლავს იმის გამო, რომ ბიჭებს კუბდარით გამასპინძლებოდა. „ვითომ ხო არაფერი, ჩვეულებრივი ამბავია“, მაგრამ ეგ არის მისთვის ექსტრიმი - მომენტალური გადაწყვეტილების მიღება.

რუს სკინებთან ერთად ორი კვირა რო გაატარა და ერთერთ სკინთან მჭიდრო მეგობრობას ჩაუყარა საფუძველი, ეგონა, ეს ბიჭი ჩემი ერთადერთი საუკეთესო თუ არა, ერთერთი საუკეთესო მეგობარი მაინც იქნებაო, მაგრამ გამომშვიდობებისას სკინმა უთხრა: კი, ვმეგობრობთ და რამე, ერთად ვცხოვრობდით, ვსვამდით, ვერთობოდით, მაგრამ ჩემი თხოვნა იქნება, სადმე ბნელ, მიყრუებულ ქუჩაზე არ გადამეყარო, თორემ შეიძლება ცუდი რამე გაგიკეთოო. ის მომენტი გიოსთვის ზედმეტად ექსტრემალური იყო, სხვისთვის კი, უბრალოდ, მეგობრობის უპატივცემულობა იქნებოდა.

ექსტრიმი მეც მიზიდავს-მეთქი და გიოს მოვუყევი: 2005-ში, სექტემბრის შუა რიცხვებში, ყელის ტბაზე ლაშქრობაში წავედი. გადაწყვეტილება ექსპრომტად მივიღეთ. მოკლედ, წავედით, ყელის ტბას veni vidi vici ჩავუტარეთ და უკან დავბრუნდით. გზად ოსი „ბოევიკები“ შეგვხვდნენ, დაგვიჭირეს, ცოტა ხნით - სულ რაღაც ერთი დღით - მძევლებად აგვი ყვანეს და გამოგვიშვეს. ეგ არის ექსტრიმი, მაგაზე მაგარი ექსტრიმი როგორ უნდა შეიქმნაო. ისიც მაგარია, პარაშუტი ან პარაპლანი, უეჭველად უნდა ვცადოო. მაგაზეც მოვუყევი: გუდაურში, „კუდების“ უკანა ტრასიდან ავფრინდი პარაპლანით, ძალიან მაგარი იყო, მაგრამ „კანიონებთან“ ჩამოვვარდი-მეთქი.

ასეთ რაღაცას როცა ყვები, ყველა მსმენელს ერთნაირი აზრი უჩნდება: არასოდეს ვიფრენ პარაპლანით. „ძაან მაგარია, მეც გავფრინდები“. - მითხრა გიომ. და მე ზუსტად ვიცი, რომ გაფრინდება; თუნდაც იცოდეს, რომ ჩამოვარდება, მაინც გაფრინდება - ამას ეძებს, ახალს, ადრენალინს, ისეთ ვითარებებს, რის შემდეგაც გრძნობს, რომ ცხოვრობს და არა ცოცხლობს. ეგრე იყო ბერლინში - იგრძნო, რომ ცხოვრობდა.

ბერლინის აგება

1945 წლის 30 აპრილს ისტერიაში ჩავარდნილმა ადოლფ შიკლგრუბერმა ჯერ საკუთარ გერმანულ ნაგაზს მოუღო ბოლო და შემდეგ მეუღლესთან - ევა ბრაუნთან ერთად, თავი მოიწამლა. 30 აპრილის ღამე გერმანელი ნეო-ნაცისტებისთვის ერთგვარი რიტუალის შესრულების დღედ იქცა, რაც ბერლინის ქუჩების დარბევაში ისახება.

დაახლოებით ნახევარი წლის წინ, თბილისს გერმანელი ნეო-ნაცისტი ეწვია. მას შემდეგ, ნეო-ნაცისტს მთელი თბილისი დაათვალიერებინეს - აბანოთუბანი, ნარიყალა, მეტეხი და ეგეთები - ალბათ როგორ დაუზარებლად ათვალიერებდა და ეცნობოდა იმ ღირსშესანიშნაობებს, რითაც ჩვენ - ქართველები და განსაკუთრებით თბილისელები - ვამაყობთ! ერთი სიტყვით, ნეო-ნაცისტი და გიორგი ერთმანეთს შეხვდნენ, გაიცნეს ერთმანეთი, გაარკვიეს, რომ ორივე სუბკულტურებით არის გატაცებული. ნეო-ნაცისტმა ისიც გაიგო, რომ გიო ჟურნალისტია და ბერლინში დაპატიჟა, ვალპურგის ღამეზე სიუჟეტის გასაკეთებლად. თან, რო იცოდეო, მე, „უდერსკესი“ ტიპი, ნეო-ნაცისტების გურუ ვარო.

გიორგი ბერლინში წავიდა, კამერებით და რამე. აღმოჩნდა, რომ ის ნეო-ნაცისტი მკვეხარა და ბაქია ყოფილა იმიტომ, რომ გიოს არც კი უნახავს, აეროპორტშიც კი არ დახვედრია. მოკლედ, როგორც ხდება ხოლმე, გადაგდებული კაცი ცდილობს, სიტუაციიდან თავისი თავის დახმარებით გამოძვრეს. სასტუმროში ნომერი აიღო და 12 საათს დაელოდა.

ვალპურგის ღამე 30 აპრილის 12 საათზე იწყება. ბერლინის ქუჩები ნეო-ნაცისტებით და პოლიციელებითაა გადაჭედილი. ქუჩის ერთ მხარეს ნეო-ნაცისტები, მეორე მხარეს - პოლიციელები. საათის ისრები 12-ს დაკრავს და იწყება ბერლინის აღება.

„ბერლინის აღება კი იწყება, მაგრამ ყველაფერი, რაღაც, დადგმულივით არის“: ხელისუფლებას წინასწარ აქვს ნაყიდი მაღაზიის ვიტრინები; მანქანების პატრონებს ზარალი წინასწარ აქვთ სადაზღვევო კომპანიებისგან ანაზღაურებული; სასწრაფო დახმარების მანქანები თითქმის ყოველ ათ მეტრში დგას და ა.შ. მოკლედ, „ბერლინის აღება“ წინასწარ გათვალისწინებული სცენარის მიხედვით მიმდინარეობს. და მაინც, ეს არის სუბკულტურათა ყველაზე მასშტაბური მსვლელობა... გნებავთ რბევა დაარქვით, თქვენთვის მომინდვია.

გიორგი, რა თქმა უნდა, ქუჩის იმ მხარეს იდგა, საითაც პოლიციელები რამდენიმე მწკრივად იყვნენ განლაგებული. ჩამოკრა 12-მა და ქუჩის საპირისპირო მხრიდან წამოვიდა ბოთლები, კვერცხები, ქვები, მობილურები... ერთი-ორი „sony ericsson“-ი გიორგისაც რომ მოხვდა, მიხვდა - იქ არ ვდგავარ, სადაც საჭიროაო და ნეო-ნაცისტების არეულ-დარეულ მწკრივებში გადავიდა. ერთხანს იქ ყველაფერი კარგად მიდიოდა. მაგრამ მას შემდეგ, რაც ერთ-ერთმა ნეომ გიოს ჰკითხა, სადაური ხარო და პასუხად „ჯორჯია“ თუ „გეორგიენ“ მიიღო და ვარაუდების შემდეგ გაიგო, რომ „ჯორჯია“ თუ „გეორგიენ“ არც აშშ-ს „ჯორჯიაა“ და არც სხვა არავისი და დარწმუნდა, რომ ეს „გეორგიენ“ კობას მშობელი ქვეყანაა, გიორგის თავში რაღაც მძიმე, ბლაგვი საგანი მოხვდა. მერე კამერაც დაუმტვრიეს და, ერთი სიტყვით, ვალპურგის „არაჩვეულებრივი“ ღამე გაატარა. თუმცა, რეპორტაჟი მაინც გააკეთა.

ტელევიზორი ტყვია არ არის

...თუ არ გინდა, არ უყურო. არ მოგხვდება. უმარტივესი ცნებაა.

გოთ-კულტურით გიო მაშინ დაინტერესდა, როდესაც კიევში „დროებისთვის“ რეპორტაჟის გასაკეთებლად ჩავიდა.

რეპორტაჟი გოთების ერთ-ერთ რიტუალს ასახავდა.

სიმართლეს ვიტყვი: კადრები მართლაც მისტიური იყო და გაუთვითცნობიერებელ მაყურებელს თავისუფლად შეიძლება ეფიქრა, რომ შავი მაგიის მიმდევრების რიტუალს ადევნებს თვალს. საბოლოოდ ასეც მოხდა, მაგრამ ეს მოხდა მათთვის, ვისაც ბოლომდე არ უნახავს რეპორტაჟი და ინტერესი, რომელიც გოთების რიტუალების მიმართ გაუჩნდა, ოჯახის დასანახად დამალა და ხმამაღალი შეძახილებით - რაებს აჩვენებენ ეს უღმერთოები! - სახლი აიკლო. სახლიდან რომ გავიდა და გიორგი ქორქია ქუჩაში შემთხვევით შეხვდა, მაგრად გამოლანძღა და ასეთი ძალიან ბევრი იყო. თუმცა მე და, რაღა თქმა უნდა, თქვენ კარგად ვხვდებით, რომ გოთები, თუნდაც სკინები და ნეო-ნაცისტები შავი მაგიის მიმდევრები არ არიან.

გოთიკა ერთადერთი სუბკულტურაა, რომელსაც არავითარი სოციალური საფუძველი არ აქვს. როგორც მიმდინარეობა, ის 1980 წელს ინგლისში ჩამოყალიბდა. სხვები გოთებს, რბილად რომ ვთქვათ, ვერ იტანენ. ვიზუალურად ყველასგან გამოირჩევიან - მკაცრი, შავი ტანსაცმელი, თეთრი სახეები, შეღებილი თვალები, ვამპირის იერი - ეს მათი კორპორაციული იმიჯია. ისინი ხშირად მისდევენ ოკულტიზმს, რის გამოც გოთები ხანდახან სატანისტებშიც ერევათ. მაგრამ გოთებისთვის რელიგია მეორეხარისხოვანია. მათ შორის არიან სატანისტებიც, ქრისტიანებიც, კერპთაყვანისმცემლებიც, ათეისტებიც; ანუ ეს არის არა სექტა, არამედ ჩვეულებრივი მიმდინარეობა - დეპრესიული, ბნელი, მისტიური, მაგრამ ძალიან ლამაზი და ვიზუალურად ეფექტური. მათი მუსიკაც მრავალფეროვანია. საკულტო ჯგუფებია - „The Sisters Of Mercy“, „Diary Of Dreams“, „Lacrimosa“, „Depeche Mode“. კითხულობენ ედგარ პოს, დანტეს, ბაირონს, კაფკას, კამიუს... მათ რეჟისორებად ლინჩი, კუბრიკი, ტარკოვსკი, კრონენბერგი ითვლება.

ისეთებისგან, ვინც ამ საკითხში ზედაპირულად არიან გათვითცნობიერებული, გიოს ხშირად უწევს საყვედურების მიღება, მაგრამ უკვე კარგად აქვს ნასწავლი უსაფუძვლო საყვედურის ერთ ყურში შეშვება და მეორედან გაშვება. „ასეთ რაღაცეებს ყურადღებას არ ვაქცევ“ - უბრალოდ, იმიტომ, რომ იცის, ამით მხოლოდ ის დარჩება ნერვებაშლილი, გამვლელი კი ისევ გაივლის და მარშრუტკაშიც ვიღაც ახალგაზრდას ზიზღით ეტყვის: ცხვირში საყურე რატო გიკეთიაო. გინდა-არ გინდა, ამას ვერ გაექცევი - ეს საქართველოა და, ალბათ, ასე რომ არ იყოს, ქართველები არ გვერქმეოდა, არ გვექნებოდა დაქვეითებული მენტალიტეტი და, საერთოდ, სადმე, სან-ტომე და პრინსიპიში ვიცხოვრებდით, სან-ტომე და პრინსიპელი მეგობრები და შეყვარებულები გვეყოლებოდა.

ფოტო: ნიკო ტარიელაშვილი

უსიყვარულოდ

სასიყვარულო ისტორიები ყოველთვის ჰქონდა და აქვს. მარტო არასოდეს ყოფილა. თვლის, რომ სიყვარულის გარეშე, ძალიან გაუჭირდება და საერთოდ, ამის გარეშე არ შეიძლება, მაგრამ როგორც თავად ამბობს, ერთი დიდი მინუსი აქვს - არასტაბილურობა!

სიყვარული მოდის და მიდის - რჩება სილამაზე და უამრავი ლამაზი გოგო. ის არ არის „ოჯახის კაცს“ რომ ეძახიან, ისეთი. არ შეუძლია დიდი ხნის განმავლობაში ერთსა და იმავე ადამიანს უყუროს - ბეზრდება და, ალბათ, თავსაც აბეზრებს.

არცერთ სიყვარულზე არაფერი არ მომიყვა - არ უყვარს ძველის გახსენება - უკვე ხომ გითხარით, სულ ახალს და ახალს ეძებს-მეთქი! ჰოდა, არც მე ჩავძიებივარ!

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი

წელს, 1 ივნისს, მას 80 წელი უნდა შესრულებოდა, და მსოფლიო გაკვირვებით აღნიშნავს იმ ფაქტს, რომ ის არასოდეს დაბერდა და დღემდე ყველაზე სასურველი ქალია.

ამბობენ, მერლინი გარდაცვლილიც ძალიან ლამაზი იყოო: ვიზაჟისტმა უიტნი სნაიდერმა თავისი საყვარელი გოგოსთვის ძალ-ღონე არ დაიშურა და გარდაცვლილისგან შედევრი შექმნა.

ოდესღაც ძალიან მიყვარდა ელტონ ჯონი. ახლა აღარ მიყვარს. არა მგონია, ამის გამო მას რამე დაკლებოდეს, მაგრამ მაინც.

არადა, როგორ მომწონდა მისი Goodbye Norma Jean! გახსოვთ, კლიპიც ისეთი კარგი იყო: ყველაზე ლამაზი გოგო, თვალწარმტაცი ღიმილით გაბრწყინებული, კარგი გოგო, რომელიც არ შეიძლება, არ გიყვარდეს, რომელთან მეგობრობასაც ნებისმიერი ქალიც ისურვებდა, უგონოდ შეყვარებულ მამაკაცებზე რომ აღარაფერი ვთქვათ: „და მგონია, ცხოვრება ისე იცხოვრე, როგორც სანთელმა ქარში...“ - და უცებ პატივსაცემმა ბატონმა გადაწყვიტა, რომ „ნორმა ჯინს“ „ინგლისის ვარდი“ სჯობდა, და აჰა!

როგორც ყველა სხვა მამრმა, ელტონ ჯონმაც ძალიან იოლად უღალატა ნორმა ჯინს, და მე ამას არ ვაპატიებ.

. . .

მას უამრავი სახელი ჰქონდა, ერთიმეორეზე იდიოტური: ამერიკის აფროდიტა, სექს-ქალღმერთი, მსოფლიოს ყველაზე განთქმული ქერა ქალი... მერლინ მონრო პროდიუსერებმა შექმნეს, ერთი კოხტა, კარგი, მაგრამ სრულიად ჩვეულებრივი ნორმა ჯინ ბეკერ მორსტენსონი ვარსკვლავად აქციეს. ვისაც არ დაეზარა, ყველამ მასზე ილაპარაკა, და ბევრი სიკეთე არავის უთქვამს: მისი ზნეობრივი სახე, ნიჭი და ერუდიცია მარადიული მხიარულების საგანი იყო - და დღესაც ასეთად რჩება.

ერთი სამსახიობო სააგენტოს მფლობელის, ჯონ ჰაიდის თქმით, „მისი პრობლემა ის კი არაა, რომ სულელია და ქერათმიანი. მისი პრობლემა ისაა, რომ არც ქერათმიანია და არც სულელი“. მართალია, ვერც იმას დააბრალებდით, სასწაულად ჭკვიანიაო. ერთი ჩვეულებრივი გოგო იყო, და საერთოდ, კაცობრიობის დიდ ნაწილს სხვების გონებრივ შესაძლებლობებზე ხმა არ ამოეღება: ზოგი სულელიცაა და მახინჯიც, ამას სულელი და ლამაზი არ სჯობს?

მერლინ მონროს ერთი გამონათქვამი

კი აშკარად კარგია: თუ რამე იმად ღირს, რომ იქონიო, ის იმადაც ღირს, რომ დაელოდო. და ისიც სულ სიყვარულს ელოდა, რასაც მავანნი ალბათ მისი სისულელის კიდევ ერთ გამოვლინებად თვლიდნენ. ამდენხანს ელოდო და არ გამოგივიდეს? მაგრამ რას იზამ, ასე იყო: დაუდგენელი მამისა და ჭკუიდან შემცდარი დედის ასულს სიყვარულში არ უმართლებდა.

მერლინ მონროდ ქცეული ნორმა ჯინი საათობით ტრიალებდა სარკის წინ. ამბობენ, საკუთარი თავი არ მოსწონდაო. არადა, რა ლამაზი იყო!

მერლინ მონროს ბიოგრაფიის თხრობით თავს აღარ შეგაწყენთ - რად გინდათ, ისედაც ყველამ ყველაფერი იცის, ან ჰგონია, რომ იცის. საერთოდ, რა მნიშვნელობა აქვს, თავი მოიკლა თუ მოკლეს - ფაქტია, რომ მკვდარია; რაში გედარდებათ, თმა შეღებილი ჰქონდა თუ ბუნებრივად ქერა, სჭირდა ცელულიტი თუ არა? იმას, რომ უამრავი არაკეთილმოსურნე ჰყავდა, მერლინ მონრო თავადაც კარგად ხვდებოდა:

„ჯერ კიდევ თოთხმეტი წლისა ვიყავი, როცა აღმოვაჩინე, რომ ქალების მწყობრიდან გამოყვანის დიდი უნარი მაქვს. ქალებს არ ვუყვარვარ. იმიტომ კი არა, რომ უფრო ლამაზი ვარ ან უფრო კარგი სხეული მაქვს. უბრალოდ, მამაკაცებმა ქალების შესახებ ბევრი მიამბეს. მიამბეს, როგორი საცოდაობაა ხოლმე მათი სიყვარულობანა, როგორ ცდილობენ, ისტერიკა ვნებად გაასაღონ. ქალები გრძნობენ, რომ მე ასეთი არა ვარ, რომ ისე ვიქცევი, როგორც თვითონ ვერასოდეს შეძლებენ, და ეს აცეცხლებთ“.

ჰოდა, ვისაც გშურთ და ნორმა ჯინის ნაკლის ძებნით იკეთებთ გულს, დაგამშვიდებთ - დიდად ბედნიერი ის არასდროს ყოფილა.

პირველად ნორმა ჯინს რვა წლის ასაკში ცხრა წლის ბიჭი შეუყვარდა. როცა დიდი გოგო გაიზარდა, ჰყვებოდა: „ის, რასაც ბალახში დამალულები ვაკეთებდით, სულ არ მაშინებდა. ეჭვი კი მქონდა, რომ ცუდი საქმე იყო, თორემ არ დავიმალებოდით, მაგრამ არც ის მესმოდა, ცუდს რას ვშვრებოდით. ღამეებს ვათენებდი, ვცდილობდი, გამეგო, რას ნიშნავს სექსი და რას ნიშნავს სიყვარული. ათასი კითხვა მიტრიალებდა თავში, მაგრამ ვერავის ვეკითხებოდი, ხომ ვიცოდი, რომ უფროსები ბავშვებს სულ ატყუებენ - რომ სუპი სასარგებლოა, რომ სანტა კლაუსი არსებობს...“

მერე, ცხრა წლისა როცა გახდა, ბატონმა კიმელმა გააუპატიურა. ის იმ სახლის მფლობელი იყო, სადაც პატარა ნორმა თავისი გადარეული დედიკოს წყალობით ცხოვრობდა.

„როცა ბატონმა კიმელმა, როგორც იქნა, კარი გააღო და გამიშვა, ქალბატონ კიმელს მივვარდი. როგორ ბედავო ბატონი კიმელის ცილისწამებას, - ასისინდა ქალბატონი კიმელი. - ის წმინდა ადამიანია“.

უფროსები ყოველთვის იტყუებიან.

პირველად ნორმა თექვსმეტი წლისა გათხოვდა - და არასრულფასოვნების კომპლექსი აიკიდა. ჯიმ დაგერტი ახალგაზრდა, არცთუ ურიგო გარეგნობის მქონე, თან გულისხმიერი ადამიანი იყო, მაგრამ თავის ცოლს არანაირად არ იზიდავდა. ნორმამ გადაწყვიტა, რომ ქალი არაა. ან ფრიგიდულია. ან უმადური. სინამდვილეში, მას ჯიმი - სულ უბრალოდ - არ უყვარდა. ცხრამეტი წლისა ის ქმარს გაშორდა, პარაშუტების ქარხანაში მუშაობას თავი დაანება და ჰოლივუდისკენ დაიძრა, ფოტომოდელის კარიერის იმედით.

დაუმთავრებელ წიგნში „ჩემი ცხოვრების ისტორია“ მერლინ მონრო თავად აღწერს, როგორი იყო იმხანად: „ნორჩი ვიყავი, ღია ფერის თმით, მოქნილი. ჩახლეჩილი ხმით ლაპარაკი ვისწავლე, მარლენ დიტრიხივით, ვისწავლე სიარულისას თეძოების ქნევა და თვალების გამომეტყველების სურვილისამებრ შეცვლა. ყველა ეს ღირსება სამუშაოს შოვნაში არაფრით მეხმარებოდა, სამაგიეროდ, მთელი ხროვა მყავდა აკიდებული, არამარტო გრანდიოზული გეგმების მქონე ჰოლივუდელი მგლის ლეკვებისა, არამედ ღრმად პატივსაცემი ბატონებისაც, რომლებიც ჩეკებს აწერენ ხოლმე ხელს...“ და ამ დროს სიყვარული გამოჩნდა!

ყმაწვილი, სრულიად ჩვეულებრივი, ცოლთან ახლად გაყრილი, ვაჟს თავად ზრდიდა. რამდენიმე კვირის თავზე უკვე ზუსტად იცოდა, რომ ნორმას უყვარდა: „როცა ვუახლოვდებოდი, ფეხები მებლანდებოდა ხოლმე, უსუსურად ვაღებდი პირს და გული ისე მტკიოდა, ტირილი მინდებოდა...“ და ერთ დღესაც ყმაწვილმა ბრძანა:

- ჩვენს დაქორწინებაზე ვიფიქრე, მაგრამ ვშიშობ, ეს შეუძლებელია. თუ დავქორწინდებით და, ღმერთმა არ ქნას, რამე დამემართება, ბავშვი შენნაირი ქალის ანაბარა როგორ დავტოვო? მის მიმართ უსამართლობა იქნებოდა”.

„ავტირდი,“ წერს მერლინი, „და მან მითხრა:

- მეტისმეტად იოლად ტირი. იმიტომ, რომ ტვინი განუვითარებელი გაქვს. შენს მკერდთან შედარებით ის ემბრიონალურ მდგომარეობაშია.

არ ვიცოდი, რა მეთქვა. მე არ ვიცოდი, „ემბრიონალური“ რას ნიშნავს“.

ამგვარი „კეთილი“ სიტყვებით ისტუმრებდა მერლინ მონროს ყველა, ვისაც არ ეზარებოდა. ხომ შეიძლება, გაჩუმდე მაინც? არა! არადა, თითქოს არ იყვნენ ცუდი კაცები. თუნდაც ივ მონტანი ავიღოთ:

„ივმა თქვა, რომ სიმონასგან წამოსვლის იდეაც კი სასაცილოა. ასე თქვა სწორედ: სასაცილოა. მითხრა, იმედია, ჩემთან ყოფნით ისიამოვნე, მე ძალიან კარგი დრო გავატარეო. მე მიყვარდა, მან კი კარგი დრო გაატარა. სულ ასეა: სულ რაღაცას ველი და საბოლოოდ ხელში ნეხვი მრჩება!“

კიდევ ერთი დიდი სიყვარული - არტურ მილერი. მართალია, ცოლად ითხოვა, მის გამო ოჯახიც კი დაანგრია. მაგრამ თუ მის მიერ მერლინის გარდაცვა ლების შემდეგ დაწერილი პიესის მიხედვით ვიმსჯელებთ, თავის სატრფოზე ის მაინცდამაინც კარგი აზრისა არ ყოფილა: გმირი ქალი, რომლის პროტოტიპიც მერლინ მონრო გახლავთ, ვისკის დასაძინებელ წამლებს აყოლებს და ყველა გამვლელ-გამომვლელთან წვება. „მეგის უხამსად მოღიმარი მამაკაცების ბრბო ღეჭავდა და აფურთხებდა... მის სახელს აქოთებულ სახელოსნოებში, თამბაქოს ბოლში ახსენებდნენ...“ თავად ქალი კი ითხოვს: „თქვი, რომ ვულგარული ვარ, რომ საბარგო მანქანის მძღოლივით ვლაპარაკობ! კი, ამ ჯიშის ვარ. მხოლოდ შავებისთვის ვვარგივარ, ფერადკანიანებისთვის და მძღოლებისთვის!“

ითვლებოდა, რომ ჯო დი მაჯიოს ნამდვილად უყვარდა - ოდესღაც ბეისბოლის ვარსკვლავმა მერლინის ქმრობას 263 დღე გაუძლო. ამ ვადის სამი მეოთხედი ცალ-ცალკე საძინებელ ოთახებში გაატარეს. გაგიჟებისთვის სავსებით საკმარისია.

ფინალის სახით: 1954 წელს ბილი უაილდერმა „მეშვიდე წლის ქავილი“ გადაიღო, რომლის ერთი კადრიც მერლინის სექსუალობის სიმბოლოდ იქცა - ნიუ-იორკის მიწისქვეშეთის თავზე, გისოსზე მდგომ ლამაზმანს ქარი კაბას უფრიალებს. ვიღაცამ სწორედ იმ დროს მიიყვანა დი მაჯიო გადასაღებ მოედანზე. მას ექსტაზში ჩავარდნილი ბრბო ღრიალით შეხვდა. მერლინი და ჯო ერთმანეთს დასცილდნენ.

ამბობენ, მერლინის დაკრძალვის დღეს დი მაჯიო განუწყვეტლივ ჩურჩულებდაო: „მიყვარხარ, მიყვარხარ“. ცოტა გვიანი კი იყო, მაგრამ მაინც.

. . .

მერლინ მონროს ორი დიდი მასწავლებელი ჰყავდა: ლი სტრასბერგი და მიხაილ ჩეხოვი - მთლად ანტონ ჩეხოვის ძმისწული. სწორედ მან აუხსნა ერთხელ რაღაც-რაღაცეები - ის, რაც მანამდე არასოდეს არავის აუხსნია. მერლინი იგონებდა:

- ალალად, აი, ახლა სექსზე ფიქრობდი?

- არა, - ვუპასუხე მე.

- არც კოცნაზე?

- არა, მთლიანად მიზანსცენზე ვიყავი მომართული.

- უცნაურია. მთელი ამ დროის განმავლობაში ვგრძნობდი, რომ შენგან ენერგია მოდის. თითქოს ვნების ალში იყავი გახვეული. იმიტომ შევწყვიტე მუშაობა, ვიფიქრე, მეტისმეტადაა-მეთქი აღგზნებული საიმისოდ, რომ მუშაობა განაგრძოს... ახლა მესმის, რატომ გიჭირს სტუდიაში. მაგრამ სტუდიისაც კარგად მესმის. რასაც არ უნდა ფიქრობდე, რასაც არ უნდა აკეთებდე, ეროტიზმს ასხივებ, და ამას მთელი სამყარო გრძნობს, ყველა ადამიანი, კანის ფერის, საფულის ზომის, პოლიტიკური მრწამსის, სტატუსისა და სქესის მიუხედავად. სტუდიის მფლობელებსაც მეტი არაფერი უნდათ. მიუფურთხებიათ, რომ მსახიობი ხარ. ისინი შენს ეროტიკულ ვიბრაციებზე აკეთებენ ფულს.

. . .

ცხოვრობდა ამქვეყნად ბერტ შტერნი, ფოტოგრაფი, რომელიც 50-იან წლებში სარეკლამო ფოტოგრაფიის დიდოსტატად ითვლებოდა, შემდეგ მოდის ფოტოგრაფიაში სცადა ბედი და ჟურნალ „ვოგთან“ თანამშრომლობით გაითქვა სახელი. ის ერთ რამეზე ოცნებობდა: გადაეღო მერლინ მონრო, ერთადერთი და განუმეორებელი, თან ისე გადაეღო, როგორც არასოდეს არავის გადაუღია: ნამდვილი, დაუფარავი, შიშველი.

50-იანი წლების დასაწყისიდან მერლინს არცერთი ფოტოგრაფისთვის არ დაურთავს ამის ნება, მაგრამ შტერნს დათანხმდა.

„როცა შიშველს მიღებენ სურათებს, ჩემი ბავშვობის ოცნებები მაგონდება. ბავშვობაში ზოგჯერ წარმოვიდგენდი ხოლმე: აი, ეკლესიაში მივდივარ, განიერი, ზარივით კაბა მაცვია, ქვეშ - არაფერი. გასასვლელში ხალხი ზურგზე წვება და ქვევიდან მიყურებს.

ეს ჩემი სურვილი, ხალხს შიშველი ვენახე, არც ცოდვიანია და არც სამარცხვინო. უბრალოდ, ის ოცნება, რომ მიყურებენ, მარტოობის მწველ გრძნობას მიქარწყლებდა. შეიძლება, იმიტომაც მინდოდა, შიშველი ვყოფილიყავი, რომ ჩემი ტანსაცმელი მერცხვინებოდა. ტანსაცმლის გარეშე ისეთივე ვიყავი, როგორც ყველა სხვა გოგო, და აღარ ვიყავი თავშესაფრიდან გამოსული ობოლი.

ძალიან მწყდება გული, რომ ეს ჩემი ერთადერთი ასრულებული ოცნებაა“.

და აი, ამერიკულ „ვოგთან“ დადებული კონტრაქტის საფუძველზე, დიდძალი შამპანურის დახმარებით, სასტუმრო Bel-Air-ში, სამი დღის განმავლობაში იქმნებოდა პორტრეტები, სადაც მერლინი არამარტო მისთვის ჩვეულ, პროფესიულ პოზებში გვევლინება, არამედ ძალიან შთამბეჭდავ სიახლოვეშიც, და ის უზომოდ ქალურია და ეროტიკული.

ცნობილია, რომ ამ ფოტოსესიის დროისთვის მერლინს არეული ჰქონდა: დამაწყნარებელ აბებზე იყო დამოკიდებული, დეპრესია ჰქონდა და ყველა სიკეთესთან ერთად, Twentieth Century Fox-მაც კონტრაქტი შეუწყვიტა. მართალია, ფოტოსურათებს საამისო არაფერი ეტყობა: უწინდებურად გაბრწყინებული ღიმილი, ვნებიანი თვალები... მაგრამ თავად შტერნი სხვაგვარად თვლიდა: „თუ ჩვიდმეტი წლის ნორმა ჯინ ბეკერის ფოტოსურათს დახედავთ, აღმოაჩენთ, რომ ის სულ სხვანაირია და არანაირად არ ჰგავს ვარსკვლავ მერლინ მონროს. მე მასში გოგონა დავინახე, ასეთები ჩემს მეზობლადაც ცხოვრობენ, და ისეთი გრძნობა დამეუფლა, რომ მას წარმოდგენა არ ჰქონდა იმის შესახებ, თუ რას უშვრებოდა ცხოვრება. მე არ მინდოდა გადამეღო ამერიკული ეპოსის ნაწილი, მე იმის ჩვენება მინდოდა, თუ როგორი იყო მერლინ მონრო“.

შეთანხმების თანახმად, მსახიობს ფირების ორიგინალები აჩვენეს. როცა ყველაფერი ბერტ შტერნს დაუბრუნდა, აღმოჩნდა, რომ ლამის ნახევარი ფრჩხილის ლაქით დაჯღაბნილი, პომადით გადახაზული ან ქინძისთავით დაკაწრული იყო - ვარსკვლავმა საკუთარი თავი დაიწუნა.

მაგრამ თვეც არ გასულა და მერლინ მონრო მოკვდა, და „ვოგმა“ ფოტოსურათები და ნეკროლოგი ერთად გამოაქვეყნა.

. . .

მრავალი, მრავალი წლის შემდეგ, 2001-ში, ამ ფოტოსურათებიდან ათი ცალი ინტერნეტ-აუქციონზე იყო გატანილი. მათი მფლობელი გახლდათ ფოტოლაბორატორიის ყოფილი თანამშრომელი იენ რეიდი, მისთვის სურათები მერლინის ყოფილ ქმარს, ჯო დი მაჯიოს უჩუქებია.

რეიდი ცხრამეტი წლის განმავლობაში არ ეკარებოდა ამ ფოტოებს. ახლა კი, როცა ჰკითხეს, ამის გაკეთება რამ გადაგაწყვეტინაო, ბრძანა: „75 წლისა ვარ, პენსიონერი, და ფული ძალიან მჭირდება“.

ფოტოსურათების საწყისი ფასი 50 ათასი ამერიკული დოლარი იყო. მისტერ რეიდმა განაცხადა: „ვერ გამიგია, რატომ მომცა დი მაჯიომ ეს ფოტოები. არასოდეს არაფერი მიკითხავს და მით უმეტეს, არ მითხოვია. იქნებ იმიტომ, რომ მერლინმა თავის დროზე მიატოვა და ახლა მისი მთლიანად მოცილება უნდოდა“.

მერლინ მონრო, მარადიული შემოსავლის წყარო... ასე, ორიოდე წლის წინათ მის მიერ დახატული ვარდი აუქციონზე 78 ათას დოლარად იყიდა ვინმე დევიდ დევისმა. ნახატი, თავისთავად, კაპიკად არ ვარგა, მაგრამ მერლინ მონრომ დახატა, თან პრეზიდენტ ჯონ კენედისთვის - მართალია, არ უჩუქებია, ჭკუა ეყო. იმავე აუქციონზე გაიყიდა მისი უბის წიგნაკი, რომელშიც - რაღა გვიშავს! - ფრენკ სინატრას ხუთი ტელეფონის ნომერია ჩაწერილი. განძი საბოლოოდ 90 ათას დოლარად გაიყიდა.

მაგრამ ეს, ცხადია, წვრილმანებია. აი, კაბა, რომელიც მერლინს 1962 წლის 19 მაისს, კენედის დაბადების დღეზე ეცვა, ვარსკვლავის უცნობმა თაყვანისმცემელმა 1265000 დოლარად შეიძინა. საკულტო რელიქვია! ფეტიშისტებს რა დალევს.

ოდესღაც საბრალო მერლინს მთელი თავისი ავლა-დიდება - ჯინსებით დაწყებული და სცენარების ასლებით დამთავრებული - თავისი მასწავლებლისთვის, ლი სტრასბერგისთვის უანდერძია. სტრასბერგის ქვრივმა მრავალი წლის შემდეგ აღმოაჩინა, რომ ის, რაც მანამდე მხოლოდ ჭინჭი იყო, დიდძალი ქონების მომტანი ყოფილა, და ყველაფერი გაყიდა. მართალია, კეთილშობილი ქალის სახე არ დაუკარგავს და თანხის ნაწილი საქველმოქმედო მიზნებისთვის გაწირა.

ეს ისე, ცნობისთვის. ასეთი ამბები არ დაილევა. მე კი ჩემს პატარა, არცთუ მხიარულ ამბავს ყველაზე ლამაზი გოგოს შესახებ რომანტიკულად დავამთავრებ: თუკი სიცოცხლის განმავლობაში ვიღაც ბრიყვები ბედავდნენ და არ უყვარდათ, ახლა მერლინს ძალიან, ძალიან ბევრი თაყვანისმცემელი ჰყავს. მამაკაცები მისნაირ გოგოებს ეძებენ, ქალები ცდილობენ, მისთანები გახდნენ...

და როცა ამ მასალას ვკრეფდი, რედაქციაში მოსულმა კახა თოლორდავამ მიამბო, რომ ერთხელ ლექსიც კი უძღვნა:

„ბერლინში თოვს, მერილინ,
და მაინც,
შენი ღიმილი უფრო მაღალია,
ვიდრე კედელი, რომელიც მოხსნეს.“

აი, ეს მესმის. იმას კი არ ჰგავს, გამყიდველ ელტონ ჯონს, ასე ადვილად რომ შეაქცია ზურგი ქარში დანთებულ სანთელს.

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი
ფოტო: ნიკო ტარიელაშვილი

ის ჯერ დიდ ბალერინებს დაატარებდა სცენაზე. 18 წლის ასაკში, მარინის თეატრში ჩასულმა, კორდებალეტში მონაწილეობაზე უარი განაცხადა. ის ხომ ყოველთვის სტრატეგიულად მართავდა თავის კარიერას. ერთხელ აეროპორტში ნურიევმა უთხრა - „ეი, შენ ჯერ მხოლოდ 20 წლის ხარ, ძალიან ახალგაზრდა ხარ იმისათვის, რომ ბეჟარი იცეკვო. გაანებე ამას თავი და კლასიკა იცეკვე, მეტი კლასიკა“.

ისვენებს, როცა ვარჯიშობს და გალიაზე ახლო ადამიანი არავინ ეგულება. ერთხელ, როცა ამის დრო მოვა და შვილები ეყოლება, ჩაჯდება რბილ სავარძელში, მოუკიდებს ჩიბუხს და იტყვის: „ბავშვებო, იცით რამდენი რამ მაქვს თქვენთვის მოსაყოლი...“

მაისი. 2006 წ.

ოპერისა და ბალეტის თეატრის სცენა. რეპეტიცია.

პატარა ეკრანზე სადირიჟორო პულტის შავ-თეთრი გამოსახულება მოჩანს... ეკრანის გვერდზე კი, უფრო სწორად, კულისების სიღრმეში, ხის მაღალ სკამზე, საშუალო სისქის ნოტები დევს. ხმარებისგან გვერდებაბრეცილი, ოდნავ ნათდება მსუბუქი ცისფერი პროჟექტორის სხივით:

Igor Stravinsky.
Apollon Musagete.
Ballet en deux tableaux.

ჩაბნელებული, თითქოს უკუნეთ წყვდიადში მოქცეული პარტერიდან ხმა ისმის; მარტო ხმა და მეტი არაფერი:

- იგორ, შეგიძლია ანას ხელს თავი დაადო?

სცენა. მსუბუქად ნათდება თეთრი პუანტები და თეთრ ზეწარში გახვეული „აპოლონი“:

- სიამოვნებით, მაგრამ ბალანჩინს არ ჰქონდა ასე... ის თითქოს ვერც ბედავს მასთან მიახლოებას... ამიტომ ასე აჯობებს...“

პირველად, იგორ ზელენსკის შესრულება დიდი ხნის წინ ვნახე, ძალიან დიდი ხნის წინ, როცა New York City Ballet-ის სოლისტი თბილისში, ოპერისა და ბალეტის სცენაზე, თავბრუდამხვევ პირუეტებსა და ნახტომებს აკეთებდა...

მას შემდეგ, რაც თბილისის ქორეოგრაფიული სასწავლებელი, ვახტანგ ჭაბუკიანის კურსი დაამთავრა, დიდი დრო გავიდა. თითქმის ოცწლეულის მანძილზე, მსოფლიო მნიშვნელობის წამყვანი თეატრების სოლისტი და პრემიერი გახდა - მარინის, Royal Ballet-ის, კოვენტ-გარდენის, La Scala-ს, Bayerisches Staatsballet-ის თუ New York City Ballet-ის. მისი რეპერტუარი კლასიკური თუ თანამედროვე ქორეოგრაფიაა - ბალანჩინის, ნოიმაიერის, მაკმილანის, აშტონის, მარტინის, ფორსაიტის, ბეჟარის.

- უკაცრავად, იგორ ზელენსკი რომელ ოთახშია?

- ზელენსკი? 3-10ში, გნებავდათ რამე?

3-10.

ზუსტად 13 წლის წინ.

წარმოიდგინეთ 60-იანი წლების იტალიური კინოს აუცილებელი კადრი - ბრბო. აი ისეთი, როგორიც ფელინისთან ან თუნდაც დე სიკასთანაა... ანდა, სულაც, როსელინისთან: ჩოჩქოლი, ყვირილი, წივილი და მუშტების ქნევა... ბავშვების წიოკი და დიდების როხროხა ჩხუბი, გინებამდე მისული სიტყვებით, განწირული თვალები...

პატარა ვიყავი, ქორეოგრაფიული სასწავლებლის ბავშვებისთვის დამახასიათებელი კვატისებრი ნაბიჯით და ლამის შუბლზე გაკეთებული „კოსით“, ჯიქურ ვიკვალავდით ბრბოში გზას - გზას თეატრის უკანა შესასვლელთან, სადაც, როგორც ყოველთვის, უბილეთოების ან სასწავლებლის მოსწავლეების ზმუილი ისმის - „შეგვიშვიით!!!“. ოთხდღიანი ზეიმი იწყებოდა. სხვადასხვა კლასიკური რეპერტუარიდან ფრაგმენტებს თეატრის საუკეთესო სოლისტები ასრულებდნენ. ოო, რა გველოდა წინ... რადაც არ უნდა დაგვჯდომოდა, უნდა შეგვეღწია. იმაზეც თანახმა ვიყავით, რომ ბიჭებივით, წყლის ღარის საშუალებით პირდაპირ მეორე სართულზე ავმძვრალიყავით. აი ისე, როგორც ამას დებილი ირაკლი და მიშა აკეთებდნენ, რომლებიც მეორე სართულის ფანჯრიდან აკვირდებოდნენ შესავლელში გამართულ ბატალიებს და ენაგამოყოფილები ყვიროდნენ - „ბეეეეე... ვერ შემოდიხართ, გოგოებოოოო...“

მაშინ ერთი გვარი დამამახსოვრდა - იგორ ზელენსკი. მასზე ნახევარი ჩემი კლასის გოგოები შეყვარებულები ვიყავით, და ოთხი დღის მანძილზე, ოთხი ზღაპრული წარმოდგენის შემდეგ, ზელენსკის 3-10-თან ვიყავით ატუზულები. ისე, ან ავტოგრაფის მეოთხედ სათხოვნელად ან რაიმე სისულელის სათქმელად.

მაშინ ბევრი რამ დამამახსოვრდა - ის, რაც მერე აღარ მინახავს: ნახტომი, ჰაერში წამებით გაჩერებული შპაგატი და ნელი დაშვება. ამ დროს, როგორც წესი, შენდა უნებურად გეკვრებოდა სუნთქვა, წამით შენთვისაც ჩერდებოდა დრო და მერე ფუუუ, ერთბაშად უშვებდი ფილტვებში შემონახულ ნახშირჟანგს.

ისევ 2006 წ. მაისი.

ოპერისა და ბალეტის თეატრის სცენა. სპექტაკლი.

თეატრის შემოსასვლელში დიდი სარეკლამო აბრაა:

World ballet star IGOR ZELENSKY...

დარბაზში ანტრაქტია. სცენაზე „აპოლონ მუსაგეტის“ რეკვიზიტს დებენ. 1928 წელს დადგმული სპექტაკლი, ბევრ თანამედროვე დადგმაზე თანამედროვედ გამოიყურება.

ის, ფარდის უკან, სცენაზე იმეორებს მოძრაობებს... მაყურებელთან ფარდაზე გამოსახული ჯორჯ ბალანჩინის დიდი ფოტო აშორებს... მაისში ზელენსკის სტუმრობა ბალანჩინის ერთ-ერთ უძველეს და ულამაზეს დადგმას, „აპოლონ მუსაგეტს“ უკავშირდება. ფარდის უკან, სკამზე აწყობს საჭირო ნივთებს... თეთრ მოსაცმელს და მინერალური წყლის ბოთლს. რამდენიმე წამი და სცენაზე გავა... წამებში ყველაფერი გავიწყდება: მაღალი ტემპერატურაც და ტრავმირებული ფეხიც... წინ სავსე დარბაზი, მონათებული პროჟექტორები და აღტაცებული ოვაციაა... და კიდევ ერთი - დამტკიცება... საკუთარი თავისთვის დამტკიცება - მე ეს შემიძლია!

იგორ ზელენსკი - ეს არის გრაციოზული პლასტიკა, ქრესტომათიული პა, ძლიერი, მამაკაცური მუხტი, დინამიური ტრიალი და აბსოლუტური თავისუფლება სივრცეში.

თბილისიდან „NYCB“-მდე

- „ლაბინსკში დავიბადე, კრასნოდარის მხარეში. მაგრამ ლამის მეორე დღეს თბილისში წამოვედით. ბაბუაჩემი სამხედრო პირი გახლდათ და ომის დროს აქ, თბილისში, ტანკების ქარხნის დირექტორი იყო. სამი შვილიც აქ გაუჩნდა. ერთერთი, ანუ მამაჩემი, კრასნოდარში სწავლობდა. იქ გაიცნო დედა და ჩემი გაჩენისთანავე, აქ წამოვიდა. მოსკოვის პროსპექტზე გავიზარდე, გერმანელების აშენებულ სახლში.

როგორ შეიძლება 9 წლის ბავშვს ბალეტი უყვარდეს?! ამოგიტრიალებენ ფეხებს, ჩაგაცმევენ ტრიკოს და... არ ჯობია ბურთით ირბინო?! დედას მეგობარმა შეიყვანა თავისი შვილი და მაშინ ჰკითხა - „არ გინდა, შენც შეიყვანე შენიო...“ თითქმის ბოლო დღეს, მისაღებ გამოცდებზე მივედით... მაგრამ ხომ იცი... ოღონდ ბიჭი მივიდეს და ყველას იღებენ. პირველი ორი წელი საერთოდ არ მაინტერესებდა, მერე ნელ-ნელა მომინდა. ბოლოს, როცა ჯგუფი ჭაბუკიანმა აიყვანა, მივხვდი, რომ ეს ჩემი საქმე იყო. არ ვიცი, ზუსტად რა შევითვისე ჭაბუკიანისგან; ალბათ ის დამოკიდებულება, რაც დღეს საქმის, ცხოვრების, ხელოვნების მიმართ მაქვს. როცა ხედავ, როგორ უკიაფებს რეპეტიტორს თვალები, როგორ არ გრძნობს დაღლას... შენც ენთები, იგივე გინდა განიცადო, შეძლო“.

როდესაც 18 წლის უცნობი ბიჭი მარინის თეატრში მიიღეს, ცოტა არ იყოს, გაოცდნენ - „კორდებალეტში არ ვიცეკვებ. თბილისში უკვე ვცეკვავდი და მთელი კლასიკური რეპერტუარი ზეპირად ვიცი. არ მინდა“. თბილისში ხომ ბიჭების დეფიციტი იყო და თეატრში, კორდებალეტში, ხშირად ქორეოგრაფიული სასწავლებლიდან მოყვანილ მოსწავლეებს აყენებდნენ. საკუთარი თავის ყველაზე კარგი კრიტიკოსი იყო და იცოდა, რომ არ შეეძლო დროის კორდებალეტში ხარჯვა - „ჩემს ფეხებს ნამდვილი საქმე სჭირდებოდა“... ერთ თვეში, თეატრის დირექტორმა „დონ კიხოტის“ ცეკვა შესთავაზა.

- „ერთი ვიცი, ბავშვობაში სხვებისთვის მიწევდა მტკიცება, დღეს - საკუთარი თავისთვის! წვები საღამოს და თვალს აუცილებლად გადაავლებ გასულ დღეს, რა იყო სწორი, რა - არასწორი... შეიძლება ეს ცხოვრებაა, შენ მიიწევ წინ... ერთ ადგილას წამითაც რომ გაჩერდე, ჩათვალე, რომ უკან მიდიხარ... მით უმეტეს, ამ საქმეში, ამ ლიმიტირებულ ხელოვნებაში, სადაც 20 წელიწადში უნდა მოასწრო ყველაფერი. სულ ჩქარობ, ჩქარობ და ჩქარობ... აქ ხომ მთავარი დრო და ჯანმრთელობაა.“

რეპერტუარში, ბალანჩინის დადგმები ჭარბობს: „აპოლონ მუსაგეტი“, „ძვირფასეულობა“, „ვესტერნი“, „ბრილიანტები“, „თემა ვარიაციებით“... - „აპოლონ მუსაგეტი“ ყველაზე ინტელექტუალური ბალეტია, სადაც ყოველ ჟესტს დიდი მნიშვნელობა ენიჭება. თუ რამეს არასწორად გააკეთებ, ის წამში ყველაზე მოსაწყენ სანახაობად გადაიქცევა. როცა შენი საქმის ოსტატი ხარ, სხვისთვის აღარაფრის მტკიცება არ გჭირდება. მაგრამ აი, „აპოლონი“... ეს სხვა რამეა, აქ სრულიად შიშველი ხარ და კარგად ჩანს, თუ ვინ ხარ შინაგანად.” ჯერ კიდევ მანამ, სანამ ბალანჩინი ასე ნაცნობი გახდებოდა, მარინის თეატრის დასთან ერთად, „მეტროპოლიტენ ოპერის“ სცენაზე აღმოჩნდა. არც კი შეუმჩნევია, თუ როგორ აკვირდებოდა New York City Ballet-ის დირექტორი პიტერ მარტინსი. წლების წინ, ბალანჩინმა 25 წლის მარტინს დასის ხელმძღვანელობა ხელიდან ხელში გადასცა, რის შემდეგაც მისი სახელი და „NYCB“ განუყოფელ, ერთ მთლიან ორგანიზმად ჩამოყალიბდა. - „ძალიან გამიმართლა, რომ დასში სამუშაოდ მარტინსმა მიმიწვია. ეს საკმაოდ დახურული დასია, სადაც უცხოელი მოცეკვავეები თითქმის არ მუშაობენ. თავის დროზე, გამონაკლისი მხოლოდ ბარიშნიკოვის დროს დაუშვეს... ნინო ანანიაშვილს უმუშავია მათთან. იქ რომ მოხვდე, ბალანჩინის სკოლის, რაღაც ეტაპის გავლა აუცილებელია. მე კი უცებ აღმოვჩნდი ამ დასის წევრი. ფაქტობრივად, ბალანჩინი პირველწყაროდან ვისწავლე... ამას დიდი მნიშვნელობა აქვს, რადგან როცა მესამე, მეოთხე ხელიდან სწავლობ, იკარგება დეტალები, ნიუანსები. არადა, ნიუანსებისგან შედგება ყველაფერი; ცეკვაც, ცხოვრებაც. არა, ეს სასწაულის ტოლფასი იყო. წარმოიდგინე, 20 წლის ასაკში მანჰეტენზე, მსოფლიოს ცენტრში, პინა ბაუშის და ბარიშნიკოვის სპექტაკლები, „NYCB“-ის დასი...“

ნურიევი...

სწორედ იმ პერიოდში შეხვდა საბჭოთა კავშირში პერსონა ნონ გრატად აღიარებულ, ლეგენდარულ რუდოლფ ნურიევს. მოქარგულ ხალათსა და არახჩინით თავზე, ის აეროპორტის გრძელ დერეფანში მოაბიჯებდა - „შენ ჯერ მხოლოდ ოცი წლის ხარ, იცოდე არ უნდა იცეკვო ბეჟარი, იცეკვე კლასიკა!“. ტანმაღალ კოლეგას „ბაიადერკას“ შესრულება შესთავაზა. პროექტი არ გამოვიდა. რუდიკ (რუდოლფ) ნურიევი იმ წელს გარდაიცვალა.

- „ნურიევი? როგორ გითხრა. ის ჩემთვის ყოველგვარ ზღვარს მიღმაა...“

ამბიცია - არის, ჯანმრთელობა - ?...

- „არ ვიცი, მომავალში რა იქნება, მაგრამ მინდა, რომ ისევ ჩემს საქმეში ვიყო, ისევ იმ დონეზე ვიყო... არ მინდა დაშვება. ცხოვრება ბალანსია, ძალიან ზემოთ ასვლაც საშიშია... რაც უფრო ზემოთ ხარ, უფრო მწარედ ეცემი ძირს.

ამ ლიმიტირებულ პროფესიაში მხოლოდ და მხოლოდ ჯანმრთელობაზე ნერვიულობ. მით უმეტეს, როცა 35 წელს გადააბიჯებ. შენ ხომ წლების მანძილზე, საკუთარი სხეულს ყოველდღიურად ძალას ატანდი. სწორედ ამ საკში, როცა წარმატების მწვერვალს აღწევ, ათასი შემოთავაზება და გეგმა გაქვს... შენ აღარ შეგიძლია, ეს საშინელებაა. ბევრს დამართნია ასე.

ზედმეტად ვიჩქარე 30 წლის ასაკში, როცა კვირაში შვიდი სპექტაკლი მქონდა და ამის გამო, ფეხის ტრავმა მივიღე. ამ ტრავმის შედეგად, დღეს ვეღარ ვცეკვავ „რომეო და ჯულიეტას“, „მანონის“, სადაც ოქროს ჯარისკაცი „მაკნატუნა“ კი არ ხარ, არამედ იქ ცოცხლობ სცენაზე. ზედმეტად ვჩქარობდი. ეს სულ ჩვენი ამბიციებია... ადამიანს ამბიცია ყოველთვის თან სდევს, ჯანმრთელობა კი ყოველთვის რკინის არ არის...

სხვათა შორის, როცა ჩამოვედი, ახლა გამახსენდა ეს უცნაური შეგრძნება... ძალიან ამბიციური ბავშვი ვიყავი. გულის სიღრმეში ყოველთვის ვიცოდი, რომ ცხოვრებაში ბევრს შევძლებდი, ბევრს მივაღწევდი. პატარაობისას, თეატრში ჩამოსულ ვარსკვლავებს ვხედავდი... ვუყურებდი და ვფიქრობდი: „მე უკეთესი ვიქნები“ და ეს მაშინ, როცა ამის პერსპექტივა, ფაქტობრივად, არ არსებობდა. მაშინ იდეალი ჭაბუკიანი იყო - აი, მან ხომ შეძლო. ჰოდა, მეც შევძლებ... კარიერას ყოველთვის სტრატეგიულად ვაწყობდი. რაღაც მომენტში მივხვდი, რომ ცხოვრებაში მთავარია სწორედ გაანაწილო შესაძლებლობები. პეტერბურგში სწავლისას ვიცოდი, როდის უნდა წამოვსულიყავი. ახალი ჩასული, ყველას ისე ვუყურებდი, როგორც დიდ ვარსკვლავებს, მაგრამ ერთ წელიწადში მივხვდი, რომ მათ გავუსწარი და წავედი, წავედი ბერლინში. ორი წელი იქ ვიყავი და ვიცოდი, რომ საჭიროა ნიუ იორკი, ბალანჩინი. 8 წლის მერე მივხვდი, რომ შემდგომი განვითარება აუცილებელი იყო და ლონდონში გავემგზავრე. Royal ballet-ში მაკმილანის სპექტაკლებს პირველწყაროდან ვსწავლობდი და ვცეკვავდი.

ბუნებრივი მონაცემები, შრომის უნარი, პატიოსნება, დისციპლინა, ბედი და სწორად შერჩეული პედაგოგები - ესაა ის, რაც ყველაფერში დამეხმარა. ჰო, რაც მთავარია, ადამიანი, რომელიც მუდამ ჩემს გვერდით იყო, რომელმაც ჩემს გამო ყველაფერზე უარი თქვა - დედაჩემი გალიაა. იცი, ზოგჯერ მშობელსა და შვილს შორის რაღაც ურთიერთობა მყარდება. დედა, ასე ვთქვათ, ვერ შედგა ცხოვრებაში და ყველაფერი გენეტიკურად გადმომცა: ტალანტი, არტისტიზმი.

ამ რიტმით ცხოვრება - განრიგით ცხოვრებას ჰგავს, ანუ როცა „NYCB“-ში კვირაში შვიდ სპექტაკლს ვცეკვავდი, არაფრისთვის მეცალა, საერთოდ აღარაფრისთვის. გალია ყოველთვის ჩემთანაა და ყველაფერს აგვარებს, რაც ცხოვრებისთვის აუცილებელია და რისთვისაც არასდროს მრჩება დრო.“

გამარჯობა, მე იგორ ზელენსკი ვარ

- „ბალეტი ცხოვრებაა, ყველაფერი მის გარშემო ტრიალებს. ამიტომ არ მიყვარს, როცა მეკითხებიან - „თქვენი ჰობი?“, ან „რას აკეთებთ თავისუფალ დროს?“, „რა არის თავისუფალი დრო?“. კოსტიუმების შეკერვა, ტელეფონის ზარები, სამომავლო გეგმები და დასაგეგმი სპექტაკლები, აუცილებელი მასაჟი, თერაპია. სხვა დრო არ მაქვს და არც მინდა. ფეხი მაწუხებს, შემეძლო არ ჩამოვსულიყავი და ერთი კვირით ჰავაიზე წავსულიყავი დასასვენებლად, მაგრამ არა!

ახლახანს ნიუ იორკიდან ჩამოვედი, აქედან პეტერბურგში მივდივარ, სადაც „გედის ტბის“ ჩაწერა მაქვს. ჩავალ და მუშაობას ვიწყებ, იმიტომ, რომ დღეს „აპოლონს“ თუ იცეკვებ, ხვალ სხვა სპექტაკლზე, მაგალითად „ბაიადერკაზე“, რეპეტიციის გარეშე ვერ გახვალ. იქ სულ სხვა ენერგია გჭირდება. იცი რა არის დასვენება? როცა ვარჯიშობ, არ გტკივა და უბრალოდ ვარჯიშობ, ემზადები, ფორმაში შედიხარ. ეს ცეკვაზე მაგარია.

ბალეტი? ეს ისეთი ჯოჯოხეთური პროფესიაა, რომ ვიცი, ჩემს შვილს არასოდეს შევიყვან ბალეტზე!

დღეს ბევრი კარგი ქორეოგრაფია. მაგრამ ყოველთვის მარტივი არ არის, დიდი სუფრის ნაწილი გახდე, შეხვიდე დასში და თქვა გამარჯობა, მე იგორ ზელენსკი ვარ, მეც მომეცით როლი... თანამედროვე ბალეტს კიდევ ის სირთულე ახლავს, რომ ზოგიერთის მაყურებლამდე მიტანა ძალიან რთულია. ბევრი ქორეოგრაფი საკუთარ თავზე ზრუნავს. რაც უფრო მაგარია ქორეოგრაფი, მით უფრო რთულია ხმის მიწვდენა... 3-4 წელი ელოდები, რიგში ხარ...

ბევრი, ვინც „აპოლონი“ ჩემი შესრულებით ნახა, ალბათ სხვანაირად იცეკვებს, იმიტომ, რომ პეტერბურგში დიდი თაობა აღვზარდე. იცი როგორ? ჩემს ცეკვას უყურებდნენ. ო, ზელენსკის შეუძლია, ესე იგი, ჩვენც შევძლებთ... გიყურებენ, ნიუანსებს სწავლობენ... დღეს მეტი შესაძლებლობებია. ჩემს დროს ასე არ იყო, ყველაფერი უფრო შეზღუდული იყო. რაც უცხოეთში სასწავლებლად წავედი, ვიცოდი, რამე რომ ყოფილიყო, იქ დავრჩებოდი.”

სახლი? მე ის არ მაქვს

- „სახლი? ჩემი სახლი? სახლი არ მაქვს. ყველგან მაქვს ბინები, მაგრამ სახლი - არა. რა არის სახლი? მეორე ნახევარი, შვილები... 36 წლის ასაკში ამას მოკლებული ვარ. წლების მანძილზე, ძალიან ბევრი გავეცი იმისათვის, რომ ქვეყნიდან ქვეყანაში, ერთი წამყვანი სცენიდან მეორე დიდ სცენაზე მეცეკვა. როცა კლასელებს ვნახულობ, ღმერთო... მათ ყველას 17-18 წლის შვილები ჰყავთ. მაგრამ ადამიანი ხომ სულ რაღაცას იღებს მსხვერპლად?! მეც ასე ვარ. ოჯახი რომ მქონოდა, ამდენს ვერ შევძლებდი, შეზღუდული ვიქნებოდი.

ახლა არაფერი მაკავებს, ჩავჯდები თვითმფრინავში და ნიუ იორკში ვარ, მეორე დღეს ისევ, და რიო დე ჟანეიროში ვარ, ზეგ - ტოკიოში... იცი, როგორი მამა ვიქნები?... რბილ სკამში ჩამჯდარი, ჩიბუხს რომ მოუკიდებს და ბავშვებს ეტყვის: „ბავშვებო, იცით რამდენი რამე მაქვს თქვენთვის მოსაყოლი...“

ავტორი: აკა მორჩილაძე
ფოტო: დავიდ დექტორი

სტამბოლში ოცი მილიონი ადამიანი ცხოვრობს.

ცნობარებით, მხოლოდ რვა მილიონი.

სტამბოლელები ჩივიან, რომ ქალაქი სოფლელებით გაივსო. ჯობია სტამბოლში იყო მტვირთავად ან ხელის ბიჭად დუქანში, ვიდრე შენს სოფელში იჯდე და ნარდს აგორებდე.

სტამბოლში შრომის კულტია. სამუშაოს შოვნა ბედნიერებაა, ჯიბის ქურდობა კი სახიფათო პროფესია. ციხე ციხედ, რაც სრული საშინელება ყოფილა და ეგებ ტელევიზორშიც კი გამოგაჭენონ.

თბილისი ჰგავს სტამბოლს, ოღონდ ძალიან პატარაა. თბილისი ისე ჰგავს სტამბოლს, რომ ეს მსგავსება შემაშფოთებელ იერს მიიღებს ხოლმე.

ოღონდ, თბილისში არ არის აია სოფია, ლურჯი მეჩეთი და უბნებს არ ჰქვია სულთანაჰმეტი, ტაქსიმი. თუმცა, ამაზე ლაპარაკი ახლა სისულელეა. მით უმეტეს, თბილისში არ არის ზარვა, არც ბოსფორი და არც ის საოცარი ოქროს რქა, სწორედ ნახსენებ ორ უბანს რომ ჰყოფს. თანაც, თბილისს ძველ დროშიც სხვა გული ჰქონდა.

ამიტომ, ნუ შევადარებთ.

სტამბოლში ჯადოსნურად საღამოვდება, მტვერსა და ხმაურში. ამ დროს, მშვიდ უბანში ყოფნაა სასურველი. თუმცა, მშვიდი უბნები სტამბოლში მხოლოდ ძველი ქალაქიდან შორს არის: კორპუსების საუფლო. იქ კი სტამბოლი არ არის. ამიტომ, ჯობს ისევ ბოსფორის პირას შემოპარულ საღამოს დაუდარაჯდე. ბოსფორის პირას, მოსაღამოვების სადარაჯოდ, მთელი მსოფლიოდან ჩამოდიან. ასეთი რამ ტყუილად არ მოხდება. არავინ გეტყვის, რომ სწორედ ამ მოსაღამოვების შესაგრძნობად და შესატკბობად ჩამოვიდა, მაგრამ ასეა.

ეს დიდი საოცრებაა, მგონი კონსტანტინოპოლის ისტორიულ საოცრებებზე დიდი. სიმართლე ითქვას და ეგებ ქალაქიც ამიტომ დაარსდა. მოვიდა კონსტანტინე, დადგა აქ და გახედა ბოსფორს. ალბათ საღამოვდებოდა. ჰოდა, სტამბოლი გაჩნდა.

სტამბოლში მსოფლიოში საუკეთესო ქაბაბი და მსოფლიოში საუკეთესო ჩაია. საქაბაბეში ყველაზე მათრობელა სასმელი „კოკა კოლაა“ და ყველგან მუეძინის ხმა ისმის.

ჩაი საერთოთურქული ამბავია, მაგრამ აქ... ამხელა ქალაქში, ჩაი აუცილებელი ტიხარია, ხმაურისა და მელანქოლიის უცნაურ ნაზავში. ოცი მილიონი კაცი და მელანქოლია ხმაურში. დიდი ბაზარი, ხმაური და სიდინჯე.

იდიოტი უნდა იყო, რომ დაჯდე და დალაგებით წერო სტამბოლზე, თუ რა თქმა უნდა, ტურისტული წიგნი არ შემოგიკვეთეს. სტამბოლი უნდა ჩანდეს ნაწერში, როგორც მოსასხამი, როგორც ძველი, აქარი ხალათი, რომლის შიგნითაც მბორგავი, მოუსვენარი, მაგრამ მაინც სევდიანი სხეულია.

ზღვა, თოლიები, ტაქსისტები და ბაქლავა, მზის ქვეშ. ნარგილე ჩრდილში. სურნელებაა ბაზარი, სულეიმანის მეჩეთი. ახალი მეჩეთები. სადა ონკანების წრე ფეხის დასაბანად. ნაბიჯი ნელი. მტვირთავები და მენაგვეები. ვერც ერთ დიდ ქალაქში ვერ ნახავ ამდენ მტვირთავს და მენაგვეს, ამდენ ურიკას და ამდენ ტაქსის. სხვაგან არსად არის ამდენი სასტუმრო და ქებაბჩი, ლოკანტა, მეიხანა...

ჩამოთვლა იოლია, სტამბოლს არც ბოლო აქვს, არც ფსკერი.

გგონია, რომ დამთავრდა და სწორედ მაშინ იწყება.

ოღონდ რა, კარგად ვერ გაიგებ. ალბათ ის, რომ არაფერი იწყება და არაფერი მთავრდება.

ეს იმის ბრალი არ არის, რომ სტამბოლი ძველი იმპერიის დედაქალაქია. იმპერიათა დედაქალაქები ბევრი შემოგხვდება: ყველა მათგანი იწყება და მთავრდება. სტამბოლი არსად იწყება და არსად მთავრდება. ის სამყაროს სიმბოლოა; ხოლო რადგან ის სამყაროს სიმბოლოა, იქ ქუჩები ისე ვერ იკრიალებს, როგორც ბრიუსელში, თუმცა ყველაზე მეტი მენაგვე სწორედ აქ შემოგხვდებათ.

ისევ ჩაი, რომლის სმასაც ბოლო არა აქვს. პატარა, წელში გაწყვეტილი ჭიქა. პატარა იმიტომ, რომ ჩაი არ უნდა გაცივდეს. ჩაის გიმატებენ და გიმატებენ, დაუზარლად, მკვირცხლად. შეიძლება ეს ამბავი ოცდაოთხ საათს გაგრძელდეს. შენ უნდა შეწყვიტო. ჭიქა პირქვე დაამხო მაგიდაზე და ეგებ თქვა კიდეც: ბითი, ალაბილირსინ! მოვრჩი, შეგიძლია წაიღო.

თუ ამ ქალაქს ზემოდან დახედავ, შეიძლება შიშმაც შეგიპყროს. ასეა, რადგან არა აქვს ფსკერი და საზღვარი.

ზრდილობა, აზიური ეშმაკობა, სიდინჯე, თითქოს მოულოდნელი სისწრაფე და ეს უდიადესი წარსული. ზღაპარი, სულტანთა სისასტიკე და არაჩვეულებრივი სირბილე. მთვლემარე თვალები, ალესილი ხმლები და მინარეთები.

ჰარამხანის გუმბათი. ჰარამხანის იატაკი. ჰარამხანის სურნელი. ეს დღევანდელობიდან გამქრალია, მაგრამ ცოცხალი. ჰარამხანა ცოცხალია. იქ არავინაა: ტურიზმი, თითქოს მეტი არაფერი. მაგრამ ცოცხალია. ასე ცოცხალი და ხილული სულები სხვაგან ძნელად მოიძებნება.

ტაქსისტმა თქვა: აქ მოდიან მწერლები და უყურებენ ბოსფორს, მერე კიდევ წიგნებს წერენ.

არ ვიცი, ასეა თუ არა. შეუძლებელია უყურო ყველაფერს. სტამბოლი კი ყველაფერია.

ასე ყოფილა და ასე იქნება.

ასეთი მოსასხამი ძნელი საპოვნელია. თითქმის წარმოუდგენელი. მხოლოდ ზღაპრებშია.

ალბათ.

სტამბოლიც ზღაპარი ყოფილა.

ავტორი: გიორგი გვახარია
ფოტო: მელისა ონელი

„სიკვდილამდე ასე მეყვარები!“

არავის სჯერა ამის, მაგრამ მაინც იფიცება და მაინც სიამოვნებს, როცა „კუბოს ფიცრამდე“ სიყვარულს პირდება ვინმე.

„ასე მეყვარები“ - კომფორტს უქმნის ორ ადამიანს დროის კონკრეტულ მონაკვეთში, როგორც წესი, ახალგაზრდობის ჟამს, როცა მომავალი ჯერ კიდევ ბურუსითაა მოცული და ცხოვრების ნისლიან გზაზე ყველას ძალიან ჭირდება მეგზური.

მეგზური, რომელსაც „სიკვდილამდე ასე ეყვარება“.

მაგრამ დრო გადის - სხეული ჭკნება, თმა თეთრდება.

„მე გეუბნებით თქვენ: სულაც ნუ დაიფიცავ... ვინიდან, არ შეგიძლია არც ერთი თმის გათეთრება ან გაშავება“ - გვასწავლიან დასავლელ ქრისტიანებს, მაგრამ მაინც „ვდებთ ფიცს“... რადგანაც ძალიან, ძალიან გვეშინია მარტოობის.

სტამბოლიც ასეა. განუწყვეტლივ გიხსნის „სიკვდილამდე“ სიყვარულს - რამდენ ხანსაც არ უნდა გაჩერდე ამ ქალაქში, მის დათვალიერებას მაინც ვერ ასწრებ. ჯერ ერთი იმიტომ, რომ დიდია და ჭრელი... და თუ თავი შესწირე, ყველა კუთხე-კუნჭული მოინახულე, მაინც არ დაჭკნება, არ გათეთრდება, მაინც არ გათქმევინებს, „მორჩა, ყველაფერი ვნახე, კარგად გავიცანი!“

„მომბეზრდაო“, მაინც ვერ იტყვი სტამბოლზე... შეგიძლია წანწალით თავი არ მოიკლა, დრო არ დაკარგო აია სოფიასა და ცისფერ მეჩეთზე. შეგიძლია, უბრალოდ, აიტუზო, სადმე, ისტიკლალის ქუჩაზე (სკამებს, ჩამოსაჯდომად, აქ ვერ ნახავ, ყველაფერია გაკეთებული იმისთვის, რომ ან იდგე და ისე ათვალიერო, ან, იარო, რათა თავად იქცე „დათვალიერების ობიექტად“) და უყურო, უყურო „ახალ ბაბილონს“, უსმინო ამ ქალაქ-პოლიგლოტს, რომელიც თავის დროზე, ბიზანტიის იმპერიის დაცემის შემდეგ „ისტორიის დასასრულად“ მონათლეს.

ცხადია, დასავლელმა „მეგზურ-მოგზაურებმა“ მონათლეს ასე. მათ, ვისაც ძალიან ეშინიათ ისტორიის დასასრულის, დროის დასასრულის - სხეულის დაჭკნობისა და თმის გათეთრების.

აღმოსავლეთს არ სწამს ისტორიის და ამიტომ, არც იმის ეშინია, რომ რაღაც შეიძლება შეიცვალოს. სადღაც შუა აზიაში, ან, თუნდაც ინდოეთში, დრო დიდი ხანია გაყინულია. ჩადიხარ ბუხარასა და სამარყანდში და ხვდები, რომ საათი აქ არ გჭირდება.

მაგრამ სტამბოლი აღმოსავლეთი არ არის. არც დასავლეთია. სტამბოლი არ არის ადგილი „მონოქრომული კულტურებისთვის“. სტამბოლში ისტორია ერთდროულად მთავრდება და იწყება.

თავის დროზე, თურქებმა, რომელთაც ჩვენში დღემდე შემორჩათ „დამანგრევლების“ იარლიყი, ქრისტიანული სამყაროს მთავარი ტაძარი - „აია სოფია“ კი არ დაანგრიეს, არამედ მუსულმანური არქიტექტურის ორიენტირად აქციეს - ახალი მეჩეთები მათ სწორედ „სოფიას“ მიბაძვით ააშენეს.

თავის დროზე, აქედან რკინიგზა გაიყვანეს პარიზამდე და მატარებელს, ამ ახალ მოძრავ სასტუმროს, „აღმოსავლეთის ექსპრესი“ უწოდეს.

სტამბოლმა დასავლელი მგზავრებისთვისაც იზრუნა. მათთვის „ბეიოღლუს უბანში“, უწინ „პერა“ რომ ერქვა, 1892 წელს „პერა პალასი“ ააშენეს. ფრანგმა არქიტექტორმა ვალორიმ დააპროექტა „არ ნუვოს“ სტილის ნაგებობა, პირველი ლიფტით სტამბოლში... ლიფტით, რომლის სანახავად მეცხრამეტე საუკუნის ბოლოს, თურქები უზარმაზარ რიგში ჩამწკრივებულან.

დღეს „ბეიოღლუ“ თავისი კაფეებითა და ღამის ბარებით, კონსერვატორებისთვის „გარყვნილების ბუდეა“, რომელსაც „ტრაქტორით უნდა გადაუარო“. მაგრამ ტრაქტორს რა უნდა ფეხით მოსიარულეთა ზონაში? ბეიოღლუს მთავარ ქუჩას, რომელსაც „ისტიკლალ კადეში“, დამოუკიდებლობის პროსპექტი ჰქვია, სტამბოლელები დიდი ხანია ევროპის ნაწილად მიიჩნევენ... და აბა ევროპას ტრაქტორით როგორ გადაუვლიან ქვეყანაში, რომელსაც პრაგმატული მიზანი აქვს - ევროკავშირში შესვლისთვის იღვწის?

პრაგმატიზმი - კაპიტალისტური დასავლეთის მონაპოვარია. მაგრამ სტამბოლი ხომ მარტო „კაპიტალისტური დასავლეთი“ არ არის. აღმოსავლეთიცაა. აღმოსავლეთს კი სჯერა მისტიკური კანონზომიერებების. სჯერა, რომ ბულდოზერები ბეიოღლუს ვერ უშველის. ასეც მოხდა; არაერთხელ სცადეს დაეხურათ ბეიოღლუს სახელგანთქმული ჰარემები, მაგრამ მათ ადგილას ახალი გაჩნდა. მეოცე საუკუნის დასაწყისში, ისტიკლალის ქუჩა მოდერნის სტილის შენობებით გაავსეს... იფიქრეს, „ცივილიზებული ხალხი“ დასახლდება და ათას ერთი ღამის „სოდომიას“ ბოლო მიეღებაო.

ძველი ჰარემის ადგილას, გაჩნდა ბარი „ჟასმინი“ - სტამბოლელი როკერების, ჰიპებისა და ტრანსსექსუალების თავშეყრის კერა; იქვე ახლოს - ბრიტანეთის საკონსულო. რამდენიმე მეტრის იქით კი „პერა პალასი“ - ევროპელი მგზავრების „მოსასვენებელი ადგილი“.

ტაქსიმის მოედნიდან „პერამდე“ ფეხით რომ ჩაუაროთ „ევროპას“, თეორიულად, ოცი წუთი გეყოფათ... ძველი ტრამვაით თუ ისარგებლებთ, დროს უფრო დაკარგავთ, რადგანაც „ევროპის ბაბილონში“ ძალიან უყვართ შუაგულ ქუჩაზე, ტრამვაის რელსებზე სიარული... სამაგიეროდ, ტრამვაი იმ ცდუნებას, უფრო სწორად „ცდუნებებს“ გადაგარჩენთ, რომლითაც ძალიან მდიდარია ისტიკლალ კადეში. ვიღაცისთვის ეს - წიგნებისა და ფირფიტების უმდიდრესი მაღაზიებია, როგორც წესი, ქურთი გამყიდველებით, რომლებიც კინოში ზოგჯერ ევროპელ კინოკრიტიკოსებზე უკეთ ერკვევიან. ვიღაცისთვის ცდუნებაა თევზის უზარმაზარი ბაზარი და რესტორანი, რომელიც დამწვარი თეატრის ნაცვლად აშენდა. ვიღაცისთვის კი აქაური ღამის კლუბები, სადაც გათენებამდე ისმის თურქულ-ევროპულ-ამერიკული მუსიკა, სადაც ადგილობრივი ტრანსვესტიტები, მათი სუტენიორები და რუსეთიდან თურქეთის დასაპყრობად ჩამოსული „ნატაშები“ მშვიდობიანად თანაარსებობენ ჩალმებში გამოწყობილ ფუნდამენტალისტ ქალებთან.

ამ გზაზე უამრავი ორიენტირია - გინდა პური აირჩიე, გინდა სანახაობა... გინდა სული ასიამოვნე, გინდა სხეული!

„სიამოვნების გზას“ ბოლომდე როცა ჩაუვლით, „პერა“ დაგხვდებათ... ისე, როგორც ერთი საუკუნის წინ - „ევროპულად“ გამოწყობილი შვეიცარით, რომელიც აღმოსავლეთის ექსპრესის მგზავრებს ფართოდ უხსნიდა სასტუმროს კარს.

თუკი „პერას“ დათვალიერება მოინდომეთ, არავითარ შემთხვევაში არ მოირგოთ მარტოხელა ტურისტის როლი და სასტუმროში შესვლისას, თვალების ცეცება არ დაიწყოთ.

პირველად ასე მოვხვდი „პერაში“. მე, თეომ და გიორგიმ თავი დავადეთ და დაუკითხავად ჩავჯექით ბროლის მინებით გაფორმებულ ჭრიალა ხის ლიფტში. ბებერ ლიფტიორს, რომელიც თავად თვალებს ცოტა აცეცებდა, როგორც ჩანს, მოვეწონეთ, ან, უბრალოდ, „აღმოსავლეთის ექსპრესის“ მგზავრები, ე.ი. სასტუმროს კლიენტები ვეგონეთ... გვკითხა, „პერას“ დათვალიერება ხომ არ გნებავთო.

შემოგვატარა სასტუმროს დერეფნები, კაფეები, რესტორანი. პირადად გაგვიწია მეგზურობა მრუდე ხაზების, მარმარილოს, ლითონისა და ფერადი მინის სამყაროში, რომელიც მხოლოდ ერთი შეხედვითაა კლასიკური ევროპული „არ ნუვო“, ე.ი. იმ დროის არქიტექტურა, როცა ფერწერაში მოდას იმპრესიონისტები ამკვიდრებდნენ.

იმპრესიონისტებმა დროის გამოხატვა სინათლით სცადეს. მათი „ისტორია“ კი დასრულდა მატისით, რომელმაც ისლამური ხელოვნების გავლენა განიცადა. აღმოჩნდა, რომ შუქი - ისლამისთვისაც წმიდათაწმიდაა, მაგრამ ევროპელებისგან განსხვავებით, შუქი - დროის გარეშე. რაღაცნაირი, მარადიული სინათლე!

„პერა“ ანრი მატისია არქიტექტურაში. მას შემდეგ, რაც „პერას“ მრუდე ხაზების სამყაროს ეზიარებით, სხვადასხვა ფაქტურებისა და ფერისგან შექმნილ სინათლის სხივს გაუყვებით და სასტუმროს რომელიმე ოთახის აივნიდან ბოსფორის სრუტეს გადახედავთ, მიხვდებით, რომ სტამბოლი უზარმაზარ საახალწლო ნაძვის ხეს ჰგავს. აქედან დანახული სტამბოლიც არასდროს მოგბეზრდებათ, ბავშვობა გაგახსენდებათ, როცა ნაძვის ხის დაშლის რიტუალი ყველაზე მეტად გძულდათ ამქვეყნად.

„- ეფენდი, ათათურქის ოთახის ნახვას ხომ არ ინებებთ?“ - მკითხა ჩვენმა ლიფტიორმა, როცა „პერას“ აივანზე ბეიოღლუში დასახლებულ ბაირონზე დავიწყე ფიქრი. „სიყვარული მხოლოდ თავისუფალი ადამიანის ხვედრია!“ - რატომ მიხვდა ამას მაინცდამაინც სტამბოლში?

ლიფტიორმა 101-ე ოთახში შეგვიყვანა; იქ, სადაც მუსტაფა ათათურქი 1918 წელს, გერმანიიდან დაბრუნების შემდეგ გაჩერდა. ეს ოთახი დღეს „მუზეუმად“ აქციეს. თუმცა, შესაძლებელია სწორედ იმიტომ, რომ თურქებს დრო მაინცდამაინც არ აშინებთ და სამუზეუმო ექსპონატების „გაფეტიშება“ არ უყვართ. აქ თავისუფლად შეგიძლიათ ხელით შეეხოთ ექსპონატებს. მე, თეო და გიორგი ათათურქის საწოლზე ჩამოვჯექით და ლეიბზე ცოტა „ვიხტუნავეთ“ კიდეც.

ამასობაში საოცრება მოხდა - ლიფტიორი სადღაც გაუჩინარდა. დაგვტოვა ასე მარტო, თურქეთის საამაყო შვილის საწოლზე.

თურქეთში მოგზაურობისას ხშირად მიფიქრია, თბილისში რომ დავბრუნდები, აუცილებლად უნდა გავარკვიო, შემთხვევით თურქული სისხლი ხომ არ მირევია... აბა, როგორ შეიძლება ასე არანორმალურად გიყვარდეს ეს ქვეყანა! მერე სულ მავიწყდება ხოლმე. თანაც, ვიცი, რომ მაინც ვერ გავიგებ.

„როგორი ხალხია მაინც. როგორ ენდობიან ადამიანებს. აი, ამას ჰქვია სტუმართმოყვარეობა!“ - შენიშნა თეომ.

„იდიოტები. რატომ არ წამოგვყვნენ. მუქთად ნახავდნენ ამ საოცრებას“ - დათო და მაია ვიგულისხმე, ჩვენი მეგობრები, რომელთაც „პერას“ დათვალიერებას სტამბოლის ბაზარზე ხეტიალი არჩიეს.

„პერათი“ მოჯადოებულებმა, გადავწყვიტეთ მათთვის გვეთქვა, რაოდენ ადვილად შეიძლება შეაღწიო სასტუმროში, სადაც გრეტა გარბოს, ჟაკლინ ონასისის, სარა ბერნარის, მატა ჰარის, ლევ ტროცკის სულები ბობოქრობენ. („სულების“ გვარები საგანგებოდაა მითითებული „პერას“ ნომრებზე). გადავწყვიტეთ, სამ ხმაში გაგველანძღა იოსიფ ბროდსკი, რომელიც 1985 წელს „პერაში“ გაჩერდა, მერე კი აღიარა, რომ ვერ აიტანა სტამბოლი - „აყროლებული ქალაქი საშინელი მტვერითა და სივიწროვით“.

ბროდსკიმ სწორედ „პერა პალასში“ ნახა საზარელი სიზმარი - უზარმაზარი კატები, რომლებიც ვირთხებს უმკლავდებოდნენ.

1926 წელს აგატა კრისტიმ სწორედ „პერაში“ დაწერა „მკვლელობა აღმოსავლეთის ექსპრესში“.

დასავლელ ადამიანს ფერად ნისლში სიარულის ეშინია. „პერას“ სიჭრელე - ევროპის ეს აღმოსავლური იმიტაცია, ერთნაირად როდი ხიბლავს ყველას.

აღმოსავლეთის დასავლური იმიტაცია, იცოცხლე!.. გვიყვარს ორიენტალიზმი! ინდოეთი და ნეპალიც აღგვაგზნებს - ვმკვიდრდებით ეგზოტიკურ სივრცეში. საერთოდ, მოგვწონს, როცა ჩვენ ვათვალიერებთ და არა პირიქით...

ბეიოღლუ, თავისი „პერათი“, ევროპის ეს უტრირებული სახე, მხოლოდ თავიდან გიქმნის ილუზიას, რომ აქ რაღაცას ათვალიერებ.

სინამდვილეში, ევროპელები, მათ ორის ჩვენც, „უძველესი ევროპელები“, თავისებურ სატყუარაში ვხვდებით, რომელიც ბოლოს და ბოლოს გვაგრძნობინებს, რომ ჩვენი ცივილიზაცია ნელ-ნელა სამუზეუმო ექსპონატად იქცევა. „პერა პალასი“, თავისი დიდი მინებით, მართლაც სარკეში გვახედებს. აი, თითქოს ჩამოგვიყვანა „აღმოსავლეთის ექსპრესმა“ ერთი ცივილიზაციიდან მეორეში, ეს „მეორე“ თითქოს ხელგაშლილი შემოგვეგება, ჩვენს ენაზე დაგვიწყო ლაპარაკი, ჩვენი, ევროპული სტილით, კომფორტი შეგვიქმნა, დაგვპირდა, სიკვდილამდე მეყვარები, ოღონდ იცოდე, რომ შენ არა ხარ ყველაფერი, შენ არ წყვეტ სამყაროს ბედს, გადი აივანზე, გაიხედე გარეთ და დაინახავ, რომ არც ისტორია არსებობს და არც დრო... ერთიც და მეორეც თქვენ მოიგონეთ, ევროპელებმა! მოიგონეთ, და მერე შეგეშინდათ იმის, რაც შექმენით.

ერთი ღამე „პერა-პალასში“ 100 ევრო ღირს.

რა თქმა უნდა, სასწრაფოდ გადმოვსახლდით „დასავლურ-აღმოსავლურ დივან-სასტუმროში“, რათა დილაობით იმ ევროპელებთან ერთად გვესაუზმა, რომლებიც აზიაშიც ევროპას ეძებენ... ანუ ეძებენ საკუთარ თავს უცხო გარემოში - არაცნობიერში. ტროცკის ნომერი არ მომცეს - მაგის დაჯავშნა ერთი წლით ადრე ხდებაო.

დათოს და მაიას კი, იცით, რა მოუვიდა? სასტუმროში როცა გვეწვივნენ, მათაც „პერას“ შვეიცარი შეეგება, სალაროსთან მიიყვანა და უთხრა: „სასტუმროს დათვალიერება თუ გნებავთ, ბილეთი უნდა შეიძინოთ. ფასი 30 ევრო“.

არადა, გავაფრთხილე, რომ შემოხვალთ, თვალები არ აცეცოთ-მეთქი.

ავტორი: გიორგი ლობჟანიძე

სტამბოლში სულ ოთხჯერ, თითო-თითო დღით ვარ ნამყოფი და ამის მიუხედავად, ის მაინც ჩემი უსაყვარლესი ქალაქია. არ ვიცი, რითი მომნუსხა ასე. ალბათ იმით, რომ თურქეთი აღმოსავლეთის ის ქვეყანაა, სადაც ენის უცოდინრობის გამო, შემიძლია თავს დილეტანტიზმის უფლება მივცე და მეც ჩვეულებრივი, უცხოელი ტურისტივით ეგზოტიკის მორევში დავინთქა. აღმოსავლეთი ეგზოტიკისა და არა - პროფესიული ინტერესის დონეზე მივიღო. შესაძლოა, იმიტომაც, რომ სტამბულში გაჩერება ოთხივეჯერ კაიროსაკენ მიმავალს ან იქიდან თბილისში მომავალს მომიხდა და ეს ქალაქი ევროპასა და აზიას შორის მდებარე ერთგვარ ულამაზეს სადგურად აღვიქვი.

ახლა კაიროში წასვლა სტამბოლის, სტამბოლში გაჩერების გამოც მახარებს. ამ ქალაქში დილაუთენია ჩავფრინდები. სასტუმროში ერთი-ორი საათი წავუძინებ და მერე შემიძლია მთელი დღე შეუსვენებლად ვიხეტიალო მშვენიერ ქუჩებში, ულამაზესი მეჩეთების ეზოში ჩამოვჯდე ანდა რომელიმე ტრადიციულ კაფეში ფინჯანი ყავის დასალევად მოვირთხა ფეხი. ყავაც უგემრიელესია, გარემოც შესაფერისი და გულიანი, ალალი თურქებიც სულ არ ჰგვანან ჩვენი ისტორიის სახელმძღვანელოდან ნაცნობ აგრესორებს.

ცა ულურჯესია, თითქოს ალაგ-ალაგ იზნიქება და მიწამდე ჩამოდის, ძირის კი ბოსფორის სრუტე გაწოლილა და მკერდს უშვერს ზეცას, რომელსაც ზემოთ აია-სოფიასა და სხვა მეჩეთთა გუმბათ-მინარეთებიღა აკავებს. ყველაფერი ზღაპარს ემსგავსება და ყველაფერი უზრუნველ ბავშვობაში მაბრუნებს.

საქმე ისაა, რომ პირველი წიგნი, რომელიც ხუთი წლისამ, უფროსების დაუხმარებლად წავიკითხე, ლია ჩლაიძისა და ირინე გოცირიძის მიერ თარგმნილი თურქული ზღაპრები იყო. ამ ზღაპრების კრებულს ჩემამდე ხუთი უფროსი დის ხელში გამოევლო და ამიტომაც, როცა ჯერმა ჩემზეც უწია, დაფურცლული ეყარა ძველისძველ სკივრში, სადაც რატომღაც უფროსი დების საკონტროლო წერის რვეულებს, ნიშნების ფურცლებს, ქების სიგელებს და სხვა ასეთ უსარგებლო „სიგელ-გუჯარებს“ ინახავდნენ. ამ სკივრში ხელის ფათური ჩემი უსაყვარლესი საქმიანობა იყო და ერთხელაც ხელში თურქული ზღაპრების ნაგლეჯი ამომყვა. კითხვა დავიწყე და როცა ზღაპარი გამიწყდა, დანარჩენი ფურცლების, ზღაპრის დასასრულის ძებნას შევუდექი. მთელი სკივრი გადავაქოთე, მოვძებნე ყველა ფურცელი, ხელახლა ავკინძე წიგნი და ასე წავიკითხე თურქული ზღაპრები.

მგონი, მას შემდეგ, მგონი კი არა, სწორედ მას შემდეგ დამრჩა ჩემი ქალაქის, გაუჩინარებული ქალაქის დარდი, სადაც იმ თურქული ზღაპრების ტრადიციული დასაწყისისა არ იყოს:

„დროსა შიგან, ძველსა შიგან, საცერისა დროსა შიგან, როს ეშმაკნი ჯირითობდნენ ძველსა აბანოსა შიგან, აქედანა, იქიდანა, მეც არ ვიცი, საიდანა, მესაზამთროვე გამოხტა აი, იმა კუთხიდანა: აი, ბატონო, ვაი ბატონო, საზამთრო და რა საზამთრო. არც სასწორზე დაიდება, არც მეტრობით იზომება, არც არშინით იზომება, თვალით თითქოს ინახვის და მნახველი კი არ იქნება, ნაქსოვია თითქოს ხელით, მაგრამ არ კი იქსოვება...“

პირველად, როცა სტამბოლში ჩავფრინდი, სწორედ ამ გაუჩინარებულ ქალაქში დაბრუნების განცდა დამეუფლა. ეს განცდა ისეთი მძაფრი იყო, სულ აქეთ-იქით ვიყურებოდი, სადაცაა საიდანმე ჩემი ნაცნობი მესაზამთროვეც გამოხტება-მეთქი.

ჩვენი სასტუმრო სტამბოლის საამაყო მიწისზედა მეტროდან ორ ნაბიჯზე იდგა, მაგრამ ქუჩას ქალაქის მოედნამდე ანუ აია-სოფიას დიდებულ ტაძრამდე ფეხით დავუყევი.

ქალაქი თავისი მოკირწყლული ქუჩებითა და წითელი სახურავებით რაღაცით მშობლიურ თბილისსაც გაგახსენებთ. ცენტრისაკენ მიმავალი გზა კი, რაც უფრო უახლოვდება აია-სოფიას ტაძარს, მით უფრო იშლება და ფერადოვან ხალიჩას ემსგავსება. თითოეული ნაგებობა ამ ხალიჩის ულამაზესი ნაყშივით ელვარებს, მთავარი ნაყში კი, რა თქმა უნდა, აია-სოფიაა.

ეს ქუჩა მოედნამდე უთვალავ ბრჭყვიალა მაღაზიასაც გაივლის. სტამბოლი აღებ-მიცემობის ქალაქია და აქ ვაჭრობა მაისის ხასხასა ვარდივით იფურჩქნება. იყიდება ტურისტთათვის შეფუთული აღმოსავლეთი - აღმოსავლური ყოფის ათას ერთ სუვენირად დაქუცმაცებული ყველა რეალია; ხოლო თუ მოგზაურს გემოვნებასთან ერთად ჯიბეც არ ღალატობს, შეუძლია აქედან მართლაც ხელდამშვენებულმა გასწიოს შინისაკენ.

მაღაზიათა ეს კასკადი მორევივით ეხვევა სტამბოლის უზარმაზარ აღმოსავლეთისათვის ტიპურ ანუ დახურულ ბაზარში. ამ ბაზარმა გამოუცდელი კაცი შეიძლება მართლაც მორევივით ჩაითრიოს და, ეს თუ დაგემართა, შენი საქმე წასულია: ათასი წელი თავთხელს, ფონსა თუ გამოსავალს ვეღარსად იპოვი.

ბაზრის შესასვლელთან შავტუხა ჯეელი დგას და მე და ჩემს მეგობარს შორიდან გვიღიმის. გვერდით რომ ჩავუარეთ, რატომღაც სპარსულად ჩაგვჩურჩულა: „ქალები არ გინდათ? ლამაზი ქალები მყავს!“

მისი დერვიშული სიფათი ხუმრობის გუნებაზე მაყენებს, მაგრამ სერიოზულობას ვინარჩუნებ და რაც შეიძლება მკაცრად ვეუბნები: „არა, ბატონო, მადლობას მოგახსენებთ!“ ის კი ისევ მოგვყვება და ცდილობს საუბრის ძაფი ხელიდან არ გაუშვას. „რომელი ოსთანიდან (ირანის რომელი პროვინციიდან) ხართ?!“ „ირანელი არა ვარ, ქართველი ვარ!“ - ცალყბად ვეუბნები და ვცდილობ, ხელიდან დავუძვრე თუ თავიდან მოვიშორო. სუტენიორი კი დამტვრეული სპარსულიდან მაშინვე დალეწილ რუსულზე გადადის და იმავეს ახლა რუსულად გვეკითხება: „დევუჩკი ნე ხათითე?!“

ნეტავ რა შემატყო ამ კაცმა სუპერმენობისა ან ეს ჩემი დაგროვილი სექსუალური ვულკანები რაღა მაინცდამაინც სტამბოლში უნდა ამოვუშვა ბოთლში დამწყვდეული ჯინებივით?! არა, ბატონო, არც მე ვარ ის ბოთლი და არც მასში გამომწყვდეული ხურუშია ის ჯინი, შეჩვეული აუმღვრეველი გარემო საეჭვო თავისუფლებაზე გადაცვალოს. ამიტომაც: „ველამ ქონ, ბაბა!“ - თავი დამანებე, კაცო-მეთქი, ისევ სპარსულად, თანაც ხაზგასმული სიუხეშით ვეუბნები და ბოლოს და ბოლოს, აბერზარი ჯეელიც თავს მანებებს.

მაგრამ ეს სცილა იყო, მეორე მხრიდან კი ქარიბდა მოგვიხტა და იმან რატომღაც არაბულად გვიხმო: „თა'ალა, ია ჰაბიბი! - მოდი, საყვარელო!“

ამ ულავაშას საყვარლობაღა მაკლდა! ესეც ჩემი საზამთროს კაცი!

ულვაშას უფრო მორალური მიზნები ამოძრავებს - ტყავის ქურთუკები აქვს გასასაღებელი და ფიქრობს, რომ ჩვენი სახით, სასურველი მუშტარი იშოვა. რა იცის ულვაშამ, რომ ჩემი მწირი ოცდაათი დოლარი აიასოფიას დასათვალიერებლად შემოვინახე და ეს თანხაც მხოლოდ ორი სართულის დასათვალიერებლად თუ მეყოფა, რადგან მის თითოეულ სართულზე მოხვედრა, ოფიციალურად, თხუთმეტი დოლარი ღირს. ამ ოცდაათი დოლარიდანაც ერთი სართულის ფული უცნაური დანაზოგის წყალობით შემომრჩა: საქართველოსა და თურქეთს შორის ბოლო დროს დადებული ერთი გონივრული ხელშეკრულების (დიახ, თურმე ასეთი რამეც ხდება და ზოგჯერ გონივრული სამთავრობო ხელშეკრულებებიც იდება!) საფუძველზე, ჩვენს ქვეყნებს შორის სავიზო რეჟიმი გაუქმდა. ეს კი პირდაპირ აისახა ჩემს ღარიბულ ტურისტულ ბიუჯეტზე და ახლა აია-სოფიას ერთი სართულის ნაცვლად, მთელი ორი სართულის დათვალიერება შემიძლია. ამიტომაც არ ვიყიდი იმ ოხერ ტყავის ქურთუკს. რომელი პოლიციელი ან „კაგებეშნიკი“ მე ვარ, რომ მაგათ სულელურ უნიფორმაში გავიზმანო?! ის კი არა, იქით პერანგსაც გავყიდი, თუ იმ ფულით აია-სოფიას კიდევ ერთ სართულს დავათვალიერებ! ისე, ამ თურქებს ბილეთების სართულ-სართულ გაყიდვა რაღამ მოაფიქრათ?! „მეტის ღირსნი არიან ბიზანტიელები, პიპა!“

ბიზანტიელებზე გამახსენდა: სტამბოლი პალიმფსესტივით ქალაქია, სადაც წაშლილ კონსტანტინეპოლზე ახალი ტექსტივით გადაუწერიათ მუსლიმური მეჩეთ-მიზგითები.

ეს ტექსტი ისე ოსტატურადაა შეკრული, რომ მისი ავტორის გემოვნებაში წუნს ვერაფრით შეიტან. ტექსტს კი, ძირითადად, ერთი ავტორი ჰყავს - ლეგენდარული არქიტექტორი სინანი, რომელმაც თითქმის ერთი საუკუნე იცოცხლა და აქედან, სულ მცირე, სამოცდაათი წელი მშობლიური ქვეყნისა და მისი უმთავრესი ქალაქის აღმშენებლობას შეალია.

სინანის ბიოგრაფია თითქოს შეკუმშულად იმეორებს რეგიონში ქრისტიანობისა და მისი მთავარი ციტადელის - კონსტანტინოპოლის ტრაგიკულ ისტორიას. სწორედ ამ გამაჰმადიანებული ქრისტიანი კაცის დამსახურებაა შუა საუკუნეთა სტამბოლის არქიტექტურული იერსახე, რომლის ხუროთმოძღვრული შტრიხებიც, აია-სოფიასთან ერთად, მის მიერ აგებული უბრწყინვალესი მეჩეთებითაც იკვეთება.

ამ მეჩეთთაგან სამი მაინც გამორჩეული და განსაკუთრებულია: შაჰზადე მეჰმედის, სულეიმანიესა და სელიმიეს ცნობილი მიზგითები.

ამბობენ, რომ თვითონ სინანი შაჰზადე მეჰმედის მეჩეთს შეგირდის ნამუშევარს, სულეიმანიეს - ოსტატობამდელ, ხოლო სელიმიეს ოსტატის ნახელავს უწოდებდა.

სამიდან ბოლო - სელიმიეს მეჩეთი - ქალაქ ედირნეში დგას, პირველი ორი სტამბოლში მინახავს და მიკვრის: თუ შეგირდისა და ოსტატობამდელი ნამუშევარი ასეთია, ოსტატის ნახელავი სელიმიე რაღა უნდა იყოს!

შაჰზადე მეჰმედის მეჩეთი 1543 წელს სინანისადმი სულტნის პირველი დაკვეთა იყო. სულ რაღაც ხუთ წელიწადში კი, მან ეს ბრწყინვალე არქიტექტურული კომპლექსი ააგო. „შაჰზადე“ უფლისწულს ნიშნავს. მეჰმედი - სულეიმანის პირველი და უსაყვარლესი შვილი - 22 წლისა შავი ჭირით გარდაიცვალა. მგლოვიარე სულტანმა მისი სულის საოხად ააგებინა მეჩეთი, რომლის გალავანშიც დაკრძალეს ჭაბუკი უფლისწული.

„შაჰზადე მეჰდიეს“ გუმბათის დიამეტრი 19 მეტრია, იატაკიდან ჭერამდე კი 37 მეტრი სიმაღლეა. ოთხი ურთიერთგადამკვეთი ნახევარგუმბათი მთლიანობაში ჯვრის სიმეტრიულ ფიგურას იძლევა. ეს გეგმა ლაპიდარულია, დაწურული. ასეთ გეგმას ვერ შეეხუმრები, თუმცა ის მანამდე უკვე გამოეცადათ: სტამბოლში ფათიჰასა (1471) და ბაიაზიდის (1506) მიზგითები სწორედ ასეთი არქიტექტურული სქემითაა ნაშენები.

ამავე სქემით მუშაობდა ჩვენი არქიტექტორიც და თითქოს ამ მეჩეთით თავისთვის სიმეტრიის თემის ამოწურვა ეწადა. თუმცა სინანმა ამ კომპლექსს მხოლოდ მისი ხელოვნებისათვის ნიშნეული ელასტიურობაც მიანიჭა. მიზგითი ნახევარგუმბათებითა და თაღებით შეამკო, რომელთა დამგვირგვინებელი კონტრფორსები გუმბათს ისე პროპორციულად მიემართება, რომ მნახველს ეჩვენება, თითქოს მეჩეთი ციდან მიწაზე მართკუთხა სამკუთხედის ხაზებით ეშვებაო. მეჩეთის შიგნით უხვი თავისუფალი სივრცეა. სამი საყრდენი ბურჯი არცთუ ისე მასიურია, თუმცა განცალკევებით დგას და თითქოს კედლებს არც კი უერთდება. აქ გვერდითი გალერეები არ გვხვდება, ამიტომაც პირველი შთაბეჭდილება მეჩეთის ღიაობა, დაუცველობა და, თუ გნებავთ, იოლად მოწყვლადობაა. კონტრაპუნქტში ფასადთა შეფუთულობა და შიდა სიპირქუშე კი შაჰზადეს საპარასკეო მეჩეთს განუმეორებელ იერსახეს აძლევს.

მეორე შესანიშნავი მიზგითი - სულეიმანიეს დიდებული კომპლექსი, რომლის მშენებლობაც 1550 წელს დაიწყო და შვიდ წელიწადში დასრულდა, მრავალპლანიანი და რთული გეგმისაა. ესაა ქალაქი ქალაქში, ქვის მონუმენტური სავანე, რომლის შიგნითაც ხეტიალი მთელი დღე შეიძლება. აქ თავს იყრის რამდენიმე მედრესე, საავადმყოფო, უპოვართა თავშესაფარი, სასადილო, ქარვასლა, აბანო და საპირფარეშო, შადრევნები, სათამაშო მოედანი და ხელოსანთა რიგები, რომელთა შორისაც განსაკუთრებული პატივით მჭედლები სარგებლობდნენ, რადგან თვითონ სულტანი სულეიმანი ჭედურობის ოსტატი ყოფილა.

სულეიმანიესა და აია-სოფიას ტაძარს ერთმანეთისაგან სივრცეში დაახლოებით ერთი კილომეტრი, ხოლო დროში ერთი საუკუნე აშორებს. თუმცა ორივე ეს ძეგლი ერთი და იმავე ხასიათისაა. ორივე იმპერიის აყვავების ხანაშია აგებული და ერთიცა და მეორეც სახელმწიფოს ძალისა და დიდების გამომხატველ, იმპერიის ძლევამოსილების თავისებურ ღაღადისად უნდა ქცეულიყო.

თქმა არ უნდა, რომ მეჩეთზე მუშაობისას სინანს თვალწინ აია-სოფიას დიდებული ტაძარი ედგა. მისი სულეიმანიე აია-სოფიას აშკარა წაბაძვითაა აგებული. გეგმაც კი - ორი ნახევარგუმბათი ერთ ღერძზე, ოთხი საყდენი ბურჯი და წრე კვადრატში - დემონსტრაციულად უწინდელია. მაგრამ, როგორც ჩანს, ხუროთმოძღვარს სურდა, თავისი ნახელავით ბერძნულ ფორმებზე ისლამის იდეის უპირატესობაც დაემტკიცებინა: სოფიას გუმბათი შეუმჩნეველი სარკმლებით ნათდება. ის ტაძრისაგან არ გამოიყოფა და თავს ზემოთ მფრინავი თეფშივით დაცურავს. სინანის გუმბათის დიამეტრი კი უფრო მცირეა (26 10) და დაბალია (53 56), მაგრამ მეჩეთში შესული კაცი წამსვე მისი უხილავი წნეხის ქვეშ ექცევა, რადგან უეცრად სივრცის იმ ჩქერალში გაეხვევა, რომელიც მაღალი იალქნებით ზემოდან ქვემოთ, ადამიანისაკენ მოისწრაფის.

აია სოფია მისტერიაა: გალერეები, მიჯნები, ფარდულები... ადამიანი კი, ამ ტაძარში მოხვედრილი, მაინც მარტოა და მისი საიდუმლოც უწინდებურად ცხრა ბეჭდითაა დალუქული.

სულეიმანიე, პირიქით, ღია სივრცეა. ღვთიური შუქი ადამიანს აქ თითქოს გარედან კი არ ანათებს, შიგნიდან ასხივოსნებს. აია-სოფიაში კაცი ანტიკურობას შეიგრძნობს და დროისა და ფორმის მიჯნებს თავს გონების მეოხებით აღწევს, სინანის მეჩეთი კი ადამიანს ერთბაშად და დაუნანებლად ეძლევა, ზუსტად ისე, როგორც უფალი გვიბოძებს სიცოცხლეს ჩასახვის მომენტში!

მეჩეთს ოთხი მინარეთი აქვს. მისი დამკვეთი სულტანი სულეიმანი სტამბოლის მეოთხე მბრძანებელი იყო, ხოლო თაღი ათია, რაც სიმბოლურად „ოსმანის მეოთხე ძეს“ გამოხატავს.

მეჩეთის გაღებისას, ათასობით სასანთლეს ანთებდნენ. ასეთ განათებაზე ღამითაც კი გარკვევით მოჩანდა გუმბათის ულამაზესი წარწერა ყურანის სურიდან: „ალაჰია ნათელი ცათა და ქვეყნისა.“

სანამ „ცისფერ მეჩეთსა“ და აია-სოფიას შორის მდებარე პარკში ვზივარ და მუსლიმურ არქიტექტურაზე ვფიქრობ, ამასობაში თანდათან ბინდდება. მოედანზე თავმოყრილი მტრედები ნელ-ნელა იშლებიან და ნაწილი თავს აია-სოფიას, ნაწილი კი „ცისფერ მეჩეთს“ აფარებს. რელიგიური ტოლერანტულობის ბრწყინვალე მაგალითი! „ქრისტიანი“ და „მუსლიმი“ მტრედები მთელ სიცოცხლეს ერთად ატარებენ, მაგრამ ღამით თავს ყველა საკუთარ ტაძარში მიიდრეკს.

ყავახანები ყავის ნახევრადმისტიკურ სურნელსა და ოხშივარში ჩაძირულან. მე კი ვდგები, რომ იქვე, ახლოს წიგნების ერთ საუკეთესო მაღაზიაში შესვლაც მოვასწრო. მართალია, ყველა წიგნი ისეთი ძვირია, რომ მხოლოდ გადათვალიერებას თუ შევძლებ, მაგრამ მაინც იქ მირჩევნია, რადგან ბიბლიოთეკაში უფრო მშვიდად და აუმღვრევლად ვგრძნობ თავს, ვიდრე მუზეუმად გადაკეთებულ ტაძარში, რომლის თითოეული სართულის დათვალიერება თხუთმეტი დოლარი ღირს.

მზერით ვეფერები ბოსფორის სრუტეს და გზას მაღაზიისაკენ მივუყვები. აქ ევროპულ ენებზე საუცხოოდ გამოცემულ წიგნებში თანამედროვე თურქული ლიტერატურის მეტრის - ორჰან ფამუქის რომანებიცაა. ალალბედზე ერთ-ერთ რომანს ვიღებ, რომელსაც წინ მწერლის ინტერვიუ უძღვის - „ჩემს სტამბოლში გამუდმებით თოვს“...

გამუდმებით თოვს ფამუქის სტამბოლში და ეს თოვლი ბიზანტიელ ჰიმნოგრაფთა საფლავებს ადნება...

ასეთია ქალაქი-პალიმფსესტი, რომელიც ღმერთმა მშვიდობაში მოახმარა იმას, ვისაც მისი მოვლის შნო და უნარი აღმოაჩნდა.

ოღონდ მე რატომღა მემშობლიურება ასე? არა მგონია, მხოლოდ ბიზანტიური კულტურის გამო, რომელსაც ფსიქიკურ-მენტალური აღნაგობით ვეკუთვნი...

ეს ქალაქი რაღაც ძალიან სევდიანად, ძალზე ავბედითად მაგონებს თბილისს...

ავტორი: სანდრო ნავერიანი
ფოტო: არქივი

რაღაც არანორმალური თვისება მაქვს - ისეთი რამეების მიმართ მიჩნდება ნოსტალგია, რაც არასოდეს განმიცდია, მინახავს, გამისინჯავს. ვინმე მეტყვის: ეგ, რაც შენ გჭირს, ნოსტალგია კი არა, უბრალო ინტერესიაო. ჩემთვის ყველაზე ახლობელი შენ ხარ, ვინც მკითხულობ და ამიტომაც ვერ მოგატყუებ - ინტერესი კი არა, ნამდვილი ნოსტალგიაა, თავისი დეპრესიებით, დაღონებული გამომეტყველებით და არეულ-დარეული ფიქრებით.

ისე, ეს თბილისიც ისეთი მოწყენილი ქალაქია, - მით უფრო მაშინ, როცა მოღრუბლულია; - არაფერი მიკვირს, - განსაკუთრებით ნოსტალგიები.

მაგარი რამეა ადამიანი - feelოსოფიურად ცდილობს თქვას ის, რაც ყველაზე მარტივი სათქმელია. მეც ეგ მინდოდა, მაგრამ არ გამომდის. შარშან მოსმენილი ისტორიები გამახსენდა და ნოსტალგიაც ამ მიმართულებით განვითარდა.

ერთი სიტყვით, ძველი ამბავია - „ვერისბაღ(ელებ)ი“.

ბაღები, პარკები... ამათი არაფერი გამეგება. არასოდეს ჰქონია ჩემს ოჯახს ბაღებში და პარკებში საღამოობით სეირნობის ტრადიცია. ალბათ იმიტომ, რომ სახლშიც მშვენივრად გრძნობდნენ თავს. როგორც არ უნდა ყოფილიყო, ჩემი ბავშვობა, 77 ნომერში, ჩემს ეზოში მახსოვს და არა რომელიმე ბაღში ან პარკში. მოკლედ, ისეთივე ბავშვობა მქონდა, როგორიც ძალიან ბევრ თბილისელ ბიჭს - ასფალტიანი, მიშენებებიანი, გარაჟებიანი...

ბავშვი რა, უკვე 12-ის ვიყავი, ვერის ბაღის კორტებზე რომ დავიწყე ვარჯიში. ეგ იყო და ეგ, მეტი არანაირი ურთიერთობა არ მქონია არც ბაღებთან (თუ ბაგა-ბაღს არ ჩავთვლი), არც - პარკებთან.

„ვერისბაღელები მაგრები იყვნენ!“ - ბევრისგან მსმენია ეს ფრაზა. მომინდა გამეგო, რით იყვნენ მაგრები და გავიგე კიდეც. ამისთვის იმ ადამიანებად გადაქცევა, მათში შეღწევა (აი, კიდევ ერთი ფეელოსოფიური გამოვლინება) მომიწია, რომლებსაც „ვერისბაღელები“ ერქვათ.

„ჰაიდპარკში არასოდეს არ ვყოფილვარ, მაგრამ არა მგონია იქ იმდენ სენსაციურ, ანეკდოტურ, ფანტასტიკურ და გადასარევ ამბებს ყვებოდნენ, როგორც კიროვის პარკში.

მე, მაგალითად, პირველად აქ გავიგონე, რომ სპარსეთის პრემიერ-მინისტრი მოსადიკი აფერისტი ყოფილა, რომ ჩერჩილი დღეში სამ ბოთლ კონიაკს სვამს, რომ ტრუმენმა მოწამლა რუზველტი, რომ ჰარიმანი 14 წლამდე ქუთაისის გიმნაზიაში სწავლობდა და ბორია პაიჭაძე ბასკებთან ოქროს ბუცებით თამაშობდა.

კიროვის პარკში ყოველდღე იხსნებიან და ინიშნებიან მინისტრები, დირექტორები, გამგეები, რედაქტორები და მილიციის უფროსებიც კი, არა მარტო საქართველოსა და საბჭოთა კავშირის, არამედ საზღვარგარეთისანიც. კიროვის პარკი დუღს და გადადუღს პენსიონერებით, ჯარისკაცებთან პაემანზე მოსული შინამოსამსახურეებით, ზაფხულში უაგარაკოდ დარჩენილი მოქალაქეებით, ბავშვიანი დედებით, შინაბერა დედაკაცებითა და მამაკაცებით, გასათხოვარი გოგონებით, საცოლო ვაჟკაცებით, ფეხბურთის გულშემატკივრებით, უბინაო სტუდენტებითა და საერთოდ, სტუდენტებით. კიროვის ბაღში ყველა კატეგორიის ხალხს თავისი კუთხე აქვს: მოჭადრაკეები ქვევით, მყუდრო ადგილას სხედან, დომინოს მოყვარულები - გადაჭრილ მორებთან, ფეხბურთის გულშემატკივრები - წყლის სოკოსთან, პოლიტიკოსები სასაუზმეპავილიონთან, შეყვარებულები - სულ ქვევით, მტირალა თუთებისა და ტირიფების ჩრდილში, პენსიონერები - ელექტრობოძზე ჩამოკიდებული რეპროდუქტორის ქვეშ, ბავშვიანი ქალები - უწყლო შადრევანთან, და ასე შემდეგ.”

ნოდარ დუმბაძე, „მზიანი ღამე“

ვერის ბაღი იყო ერთი დიდი უნივერსიტეტი, რომელშიც, სამწუხაროდ (ქართველებისთვის და სხვა პოსტსაბჭოური ქვეყნებისთვისაც), მხოლოდ ქართველები ისმენდნენ „სემინარებს“, ესწრებოდნენ „ლექციებს“. ბევრი ვერისბაღელი (დღესაც და მაშინაც) მაღალ თანამდებობებზე არიან, განათლება მიღებული აქვთ მსოფლიოს წამყვან სასწავლებლებში, მაგრამ დღესაც აღიარებენ, რომ ყველაზე დიდი სკოლა მათთვის ვერის ბაღი იყო, რადგან იქ, ისწავლებოდა ის, რასაც ვერც ერთ სახელმძღვანელოში ვერ ამოიკითხავ.

ვერის ბაღის არაოფიციალური კლუბი სტიქიურად ჩამოყალიბდა. ის ბუნებრივად შეიქმნა იმიტომ, რომ ადამიანებს ერთმანეთთან შეხვედრა და თავისუფალი აზრის გამოთქმა, გაცვლა-გამოცვლა სურდათ. ცნობილია, რომ ვერისბაღელების მოძრაობა ფეხბურთით დაიწყო - გულშემატკივრების შეხვედრებით. თუმცა, ბევრისთვის ეს, უბრალოდ, საბაბი იყო. ყოველ შემთხვევაში, ბაღში ისეთი ხალხი დადიოდა, რომლებიც სხვადასხვა დარგში წამყვანი სპეციალისტები იყვნენ. არადა, ზოგიერთი გაუთვითცნობიერებელი მათ ლაყბობაში ღამისმთეველებს და უსაქმურებს ეძახდა. სინამდვილეში კი, ვერის ბაღი უნიკალური ფენომენი იყო, რომელმაც თაობებზე მოახდინა გავლენა და ქალაქური მიმდინარეობები, ჰუმანურობის დაუწერელი სახელმძღვანელოები შექმნა...

კლუბი ღია ცის ქვეშ იკრიბებოდა. მას აშკარად ჰქონდა პოლიტიკური ელფერი.

განსხვავებული პოლიტიკური აზროვნება და იზოლირებულ ყოფასთან ბრძოლა ყველაზე მეტად რუსეთის იმპერიალიზმის მიმართ ვლინდებოდა. არადა მაშინ, კომუნისტურ რეჟიმთან ბრძოლა დახვრეტით თუ არა, გადასახლებით მაინც მთავრდებოდა. ვერისბაღელებს საფუძვლიანად აკონტროლებდა საბჭოთა შიდა აგენტურა. აგენტები ბაღშიც დადიოდნენ და „ბაღელის“ სახელსაც ატარებდნენ, მაგრამ ჭეშმარიტმა ვერისბაღელებმა ზუსტად იცოდნენ, ვინ იყო აგენტი და ვინ - არა. საოცარი კი ის არის, რომ არასოდეს არცერთი ვერისბაღელი სუკში არ დაუბარებიათ. ალბათ, ადგილობრივი ხელისუფლება ამ ფაქტს შემწყნარებლურად უყურებდა, ან საერთოდაც ერიდებოდნენ მათი არსებობის საზოგადოდ გამომზეურებას.

ზუსტი თარიღის დასახელება, თუ როდის გაჩნდა მოძრაობა „ვერისბაღელები“, რთულია. ეს ხომ არაოფიციალური ორგანიზაცია იყო, რომელიც დღითი დღე იზრდებოდა, უფრო მასიური ხდებოდა. ზოგისთვის ეს 58-ში დაიწყო - მაშინ, როცა შვედეთში, ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატზე ბრაზილიის ეროვნულმა ნაკრებმა პირველობა მოიპოვა, ხალხმა კი (ქართველებმა) არაფერი იცოდა ამის შესახებ. მაშინ მიხვდნენ, თუ რაოდენ იზოლირებულ ქვეყანაში ცხოვრობენ - არ იცოდნენ ის, რაც მთელმა მსოფლიომ იცოდა, პატარა ბავშვმაც კი. ზოგიც მაშინ დაინტერესდა ვერისბაღელების აზრით, როდესაც საბჭოთა სისტემა ჩეხოსლოვაკიას გადაწვდა. მოკლედ, რთულია ზუსტი თარიღის დასახელება იმიტომ, რომ ეს არავინ იცის.

დროთა განმავლობაში ვერისბაღელების შესაძლებლობები გაიზარდა - სხვადასხვა წყაროდან უამრავ ინფორმაციას იღებდნენ. წყაროებს, რა თქმა უნდა, თავად წარმოადგენდნენ: ვერისბაღელები მეცნიერები, პროფესორები, სპორტსმენები, ხელოვანები იყვნენ... ამ ხალხს ჩამოჰქონდა ინფორმაცია იმ ქვეყნებიდან, რომელშიც გასტროლებზე, თუ ოფიციალურ შეხვედრებზე წასვლა უწევდათ. ინფორმაციის რაოდენობა იმდენად გაიზარდა, რომ ვერისბაღელები ფოლკლენდის კუნძულებზე მსჯელობდნენ - თუ ვის ეკუთვნოდა ის - არგენტინას თუ ინგლისს; რა შედეგს მოუტანდა მსოფლიოს ცივი ომი; რატომ შეტენეს ლი ჰარვი ოსვალდს კენედის მკვლელობა და ვინ შეუკვეთა უილიამ მანჩესტერს „კენედის მკვლელობის“ დაწერა; ერთი სიტყვით, ვერისბაღელები ერთადერთი ჯგუფი იყო, რომელიც იმ ინფორმაციას ფლობდა, რასაც საბჭოთა სისტემა მოსახლეობას უმალავდა. თუ რამე პრობლემური იყო და გამოსავალი უნდა მოეძებნათ, ნებისმიერ საკითხზე იმდენად ამომწურავად მსჯელობდნენ, არ შეიძლებოდა საღი აზრი არ გაჩენილიყო.

რაც არ უნდა იყოს და სადაც არ უნდა იყოს, თუ ხალხისგან შემდგარი ჯგუფია, ესე იგი მათ წინამძღოლი სჭირდება, მმართველი, ან რა ვიცი, უამრავი ეპითეტი არსებობს ამ სიტყვისა. ბაღელებისთვის ასეთი, ქართლოს სვანიძე იყო. „ბელადი“ - ასე ეძახდნენ მას. რა თქმა უნდა, „ბელადი“ იმის გამო არ შეურქმევიათ, რომ პროლეტარიატის მამას, ვლადიმერ ილიას ძეს ჰგავდა. არა, უბრალოდ, ბელადის თვისებებით ბუნებრივად იყო დაჯილდოებული. ეგეთი, ბელადური იყო - ვერისბაღელების გურუ. ყველა ცდილობდა, მისი გული მოეგო, მაგრამ ამას მხოლოდ იმიტომ აკეთებდნენ, რომ მისთვის ესიამოვნებინათ და არავითარ შემთხვევაში გამორჩენის მიზნით. მაგალითად, ალექსანდრე რონდელი - უმცროსი თაობის ვერისბაღელი - ბელადს მთელი დღის განმავლობაში ახალ-ახალ ინფორმაციას აწვდიდა. მერე, საღამოს, ბატონი ქართლოსი თავისებურად გადასცემდა ამ ამბებს დანარჩენ ვერისბაღელებს, ისინი კი პირდაღებულნი უსმენდნენ, საიდან ამდენი ინფორმაციაო.

ვფიქრობ, ვერისბაღელებს დღეს რომ ეარსებათ, ეს უმძლავრესი საინფორმაციო სააგენტო იქნებოდა. ისინი სულდგმულობდნენ ინფორმაციებით, რომლებიც მათ გონებას ასაზრდოებდა და სტიმულს მატებდა, რომ თავისუფალ ქვეყანაში ეცხოვრათ. შედარებით უმცროსი თაობის ვერისბაღელები დღეს იხსენებენ, თუ როგორ ისხდნენ დილიდან საღამომდე რადიოსთან და „BBC“-ს უსმენდნენ. ერთ-ერთმა ვერისბაღელმა ისიც თქვა, ერთი, მეზობლის კარზე არ მქონდა ყური მიდებული და იმასაც ვნანობო. ეს იუმორია, რა თქმა უნდა. „იუმორი“ კი ის არის, რაც ვერის ბაღში ყველაზე ჭარბად ვლინდებოდა.

არ მეგულება ადამიანი, ნოდარ დუმბაძის მოთხრობები რომ არ ჰქონდეს წაკითხული და კითხვისას ბევრი არ ეცინოს. ნოდარ დუმბაძე უხუცესი თაობის ვერისბაღელი იყო და მისი იუმორი, ლიტერატურული გმირები, ამბები ვერის ბაღში იბადებოდა. ერთხელ, ნოდარ დუმბაძე ბაღში სკამზე იწვა, თვალები მინაბული ჰქონდა და ყველას ეგონა, ძინავსო. ბაღელები კი ამ დროს, ერთმანეთს ეხუმრებოდნენ. უცბად ნოდარ დუმბაძე წამოხტა და გაიქცა. სად გაიქცა, ეს მერე გახდა ცნობილი, როცა ნოდარ დუმბაძემ რომანი „მზიანი ღამე“ დაწერა და ლენინის პრემია მიიღო.

„- გაპონ, რამე ახალი ამბავი გეცოდინება! - სთხოვა გოგია დემეტრაძემ.

- გუშინ ამერიკის ხმამ გადმოსცა ესპანური ჭიანჭველის წვენს თმა ამოჰყავსო. - არ გააწბილა გაპონამ.

- ამის დედა ვატირე, ჩვენი რომ ჭიანჭველაც არ ვარგა! - გადაისვა მელოტ თავზე ხელი გოგიამ.

- რაშია საქმე? - იკითხა ახალმოსულმა კარლომ, რომელსაც თან პატარა, დიდთვალება, ცხვირგაბუშტული და ჭორფლიანი ბიჭი ახლდა.

- კარლოს გაუმარჯოს! ვისია ეგ ბიჭი? - ვკითხე მე.

- ჩემი დისშვილია.