ნანა ნიჟარაძე

„მოექეცი სხვას ისე, როგორც შენ გინდა მოგექცნენ“, - ამ შინაარსის შეგონება ყველა ერის კულტურულ მემკვიდრეობაში არსებობს. ურთიერთობათა ეთიკის სწორედ ამ ნორმის აღსრულებით ახერხებდნენ და ახერხებენ განსხვავებული რელიგიების, ქვეყნების წარმომადგენლები მშვიდობიან თანაცხოვრებას. ის, რომ საქართველოში სხვადასხვა ეთნოსის, კულტურისა თუ რელიგიის ადამიანმა დამკვიდრდა, იმის მაჩვენებელია, რომ აქ ამ სენტენციის მნიშვნელობა კარგად ესმოდათ.

ერთგვარი გაუგებრობები ეთნიკურ ქართველებსა და საქართველოში მცხოვრები ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებს შორის საბჭოთა იდეოლოგიამ წარმოქმნა, იდეოლოგიამ, რომელიც, ერთი მხრივ, საბჭოთა კავშირის წევრი ქვეყნების ერთიანი რუსულენოვანი კულტურის სივრცეში ასიმილირებას ახდენდა, მეორე მხრივ კი - ამ ქვეყნებში მცხოვრები ეროვნული უმცირესობების ავტონომიებს ქმნიდა, უფრო ხშირად ამგვარი ავტონომიების შინაარსისთვის სრულიად შეუფერებელი ფორმით. ეს იყო საბჭოეთის შემადგენელი და დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად წოდებული ქვეყნების სახელმწიფოებრიობის რღვევის გეგმა, რომელიც 70 წლის განმავლობაში ხორციელდებოდა. დღეს საქართველოს ამ გეგმის შედეგების წინააღმდეგ, სრულფასოვან სახელმწიფოდ ჩამოყალიბებისთვის უწევს დაძაბული შრომა.

შეცვლა იმისა, რაც შვიდი ათეული წლის განმავლობაში საქართველოს მოქალაქეების ცხოვრების წესი იყო, ფაქიზ მუშაობას მოითხოვს. ცვლილებებისთვის საქართველოს, რომელიც კომუნისტურმა წარსულმა ისედაც ჩამოარჩინა განვითარების მსოფლიო დონეს, დიდი დრო არა აქვს. იმისათვის, რომ ეს დრო ქვეყანამ რაციონალურად გამოიყენოს - სწრაფად განვითარდეს და ამ განვითარებას ეროვნულმა უმცირესობებმაც ჰარმონიულად აუწყონ ფეხი, სახალხო დამცველთან მოქმედმა ეროვნულ უმცირესობათა საბჭომ საქართველოს ხელისუფლებისთვის რეკომენდაციები შეიმუშავა. რეკომენდაციების მომზადებაში მონაწილეობდნენ საქართველოში მცხოვრებ ეროვნულ უმცირესობათა დიასპორებისა და ორგანიზაციების წარმომადგენლები (მათ შორის - სომხები, აზერბაიჯანელები, რუსები, უკრაინელები, გერმანელები, ბერძნები, ასურელები, ქურთები, ოსები, ლატვიელები და სხვები), სახალხო დამცველთან არსებული ტოლერანტობის ცენტრისა და უმცირესობათა საკითხების ევროპული ცენტრის წარმომადგენლები. ეკომენდაციების შემუშავებისა და დახვეწის პროცესში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს ფონდ „ალპესა“ და გაეროს ასოციაციის ექსპერტებმაც.

როგორც საქართველოს სახალხო დამცველი სოზარ სუბარი ამბობს: „საქართველოს ცივილიზებულ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბების საწინდარი არის ის, რომ ქვეყნის ყველა მოქალაქემ თავი სრულუფლებიან მოქალაქედ იგრძნოს, ისეთი მრავალეროვანი ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა, რომელსაც ისტორიულად რთულ, მრავალფეროვან გარემოში, კულტურათა გზაშესაყარზე უწევს ცხოვრება, ეს მნიშვნელოვანი მომენტია. ეს რეკომენდაციები ჩვენი მხრიდან ამ მიმართულებით განხორციელებული აქტივობების ნაწილია.

2005 წელს საქართველოს პარლამენტმა ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ევროპის ჩარჩოკონვენციის რატიფიცირება მოახდინა. ვინ იცის უკეთ, თუ არა თავად უმცირესობებმა, რა პრობლემებთან უწევთ შეხება? ამიტომ გადავწყვიტეთ რეკომენდაციები მათ მოემზადებინათ. საკითხები, რომლებსაც ეს დოკუმენტები წამოწევს, აისახა ჩარჩოკონვენციასთან დაკავშირებულ ჩვენს ანგარიშში, რომელიც ევროსაბჭოს წინაშე გაკეთდა. თუ ხელისუფლება გაითვალისწინებს მისი მოქალაქეების სურვილებს, ეს საზოგადოებაში მათი სრულფასოვანი ინტეგრაციის საუკეთესო გზა იქნება.

მოვლენები, რომლებსაც ყველანი ვაკვირდებით, ნათელს ხდის, რომ ევროპაში ისტორიულ ეროვნულ უმცირესობებს საკუთარი იდენტობის, კულტურული მრავალფეროვნების შენარჩუნების პრობლემა აქვთ. ამაზე მეტყველებს, მაგალითად, საფრანგეთში მომხდარი არეულობები - აღმოჩნდა, რომ იქ მწვავედ დგას ფრანგულ საზოგადოებაში არაბების ინტეგრაციის საკითხი. გარკვეული თვალსაზრისით, ჩვენთან მცხოვრებ ეროვნულ უმცირესობებსაც იგივე სატკივარი აქვთ - მაგალითად, უდიებს, რომლებიც ერთ სოფელში სახლობენ, საკუთარი კულტურის შენარჩუნების პრობლემა უდგათ, საქართველოს სხვა რეგიონებში კომპაქტურად დასახლებულ ეროვნულ უმცირესობებს კი - საზოგადოებაში ინტეგრირებისა.

ამ პრობლემების მოგვარება მათთვისაც ისევე მნიშვნელოვანია, როგორც, ზოგადად, სახელმწიფოსთვის, რადგან, როცა ერთ სახლში მცხოვრები ადამიანები ურთიერთგაუცხოებულნი არიან, მშვიდობა მათ სახლში ვერ დამკვიდრდება. ხელისუფლების მიერ უმცირესობათა საბჭოს რეკომენდაციების გათვალისწინება და მათი განხორციელება ეროვნული უმცირესობების წამომადგენელთა მონაწილეობით ბევრ რამეს უკეთესობისკენ შეცვლის“.

ეროვნულ უმცირესობათა საბჭოს წევრები რეკომენდაციებზე ოთხი თვის განმავლობაში მუშაობდნენ. ხელისუფლებისთვის წარსადგენი წინადადებები ოთხი მიმართულებით ჩამოყალიბდა - რეგიონული, მედიის, საგანმანათლებლო და სამართლებრივი მიმართულებით. თითოეულ ამ მიმართულებაზე საბჭოს კონკრეტული კომისია მუშაობდა.

„პრობლემები, რომლებიც ცენტრში მცხოვრები ეთნიკური უმცირესობების წინაშე დგას, განსხვავებულია რეგიონებში მცხოვრები ეთნიკური უმცირესობების პრობლემებისგან, - ამბობს რეგიონული კომისიის წევრი, ქართველ სომეხთა გაერთიანების „ახალი თაობის“ ხელმძღვანელი მარიამ მიქოიანი, - რეგიონებში, პირველ ყოვლისა, გამოვყოფდი ენის პრობლემას, რომელიც თანამდებობებზე ეთნიკური უმცირესობების დანიშვნას უკავშირდება. კომპაქტურად დასახლებულმა სომხებმა სახელმწიფო ენა რომ არ იციან, ამაში ორივე მხარეა დამნაშავე - ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლები უნდა ხვდებოდნენ, რომ სახელმწიფო ენის შესწავლა მათთვის სარგებლობის მომტანია (მე მინდოდა ქართული მცოდნოდა და ვისწავლე კიდეც) და სახელმწიფომაც ხელი უნდა შეუწყოს მათ ამ საქმეში სათანადო პირობების შექმნით.

არსებობს საკითხები, რომელთა პრევენცია მათ პრობლემებად გადაქცევას აგვაცილებს თავიდან. მაგალითად, როცა კომპაქტურად მცხოვრებ ეთნიკურ უმცირესობათა გვერდით მათგან განსხვავებული ტრადიციების ადამიანებს დავასახლებთ, აუცილებელია წინასწარ გავაცნოთ, დავაახლოვოთ ისინი ერთმანეთს, მეტი ინფორმაცია მივაწოდოთ მათ ერთი-მეორის შესახებ. ეს თუნდაც იმისთვის არის საჭირო, რომ, როდესაც ადამიანმა იცის მის მეზობლად მოსახლე ეთნიკური ჯგუფის ცხოვრების წესი, ტრადიციები, გაითვალისწინებს მათ და ამ ნიადაგზე გაუგებრობაც ნაკლები იქნება. ეთნიკური უმცირესობების ინტეგრაცია საზოგადოებაში კულტურული ინტეგრაციით უნდა დაიწყოს. ეს ჩვენი ურთიერთობების ქვაკუთხედია.

სამწუხაროდ, ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენლები უფრო მწვავედ აღიქვამენ ყველაფერს, თავიანთი პრობლემების მიზეზად ხშირად ის მიაჩნიათ, რომ, ვთქვათ, უმრავლობისაგან განსხვავებული გვარები აქვთ. 15 წლის განმავლობაში ამ შეხედულებების შესაცვლელად, ფაქტობრივად, არაფერი გაკეთებულა, თუმცა ბევრი მათგანის ხედვა ამ თვალსაზრისით უკვე ძველებურად სკეპტიკური აღარ არის. ამის თქმის უფლებას მათთან პირადი ურთიერთობა მაძლევს. იმ რეკომენდაციების გათვალისწინება, რომლებსაც ხელისუფლებას ვთავაზობთ, ვითარების უკეთესობისკენ შეცვლას კიდევ უფრო შეუწყობს ხელს“.

აზერბაიჯანელთა წარმომადგენელი არაზ მაშოვი საბჭოს მედიის კომისიაში მუშაობდა. „მედიაში რამდენიმე პრობლემა არსებობს, - ამბობს იგი, - რეგიონებს, ფაქტობრივად, არ მიეწოდებათ ინფორმაცია, იქ დაგვიანებით ჩადის პრესა, ადგილობრივი გაზეთები არის, მაგრამ უხარისხოა; საზოგადოებრივ მაუწყებელს აქვს საინფორმაციო გადაცემა აზერბაიჯანულ ენაზე, მაგრამ მისი ქრონომეტრაჟი მცირეა - კვირაში ერთხელ გადის, რაც არასაკმარისია. საზოგადოებრივ მაუწყებელს არ მოეპოვება საკმაო ადამიანური რესურსი, რომ ეთნიკურ უმცირესობათა ცხოვრებას ყველა მიმართულებით გასწვდეს; ამასთან, ამ არხის დაჭერა ყველგან ვერ ხერხდება, მისი ძირითადი საინფორმაციო გამოშვების თარგმანები კი ადგილებზე უხარისხოა. ჩვენი რეკომენდაციით, ამ ხარვეზების აღმოსაფხვრელად სახელმწიფომ გრანტი უნდა გამოყოს, უნდა მოიძებნოს საჭირო ადამიანური და ტექნიკური რესურსები. გარდა ამისა, უნდა შეიქმნას ერთგვარი სახელმძღვანელო, რომელიც ჟურნალისტიკის ფაკულტეტის სტუდენტებს წარმოდგენას შეუქმნის ეროვნული უმცირესობების კულტურულ მემკვიდრეობაზე და მიუთითებს მათ იმ სამართლებრივ ნორმებზე, რომლებიც ამ ადამიანებს იცავს“.

იმის გამო, რომ სახელმწიფო ენის ცუდად ცოდნა ეროვნულ უმცირესობათა პრობლემების საფუძველია, განათლების კომისიას რეკომენდაციათა ყველაზე დიდი რაოდენობა დაუგროვდა.

ოლენა კურტანიძე-ბეზრუჩკო, უკრაინის დიასპორა, საბჭოს განათლების კომისიის წარმომადგენელი:

„ბოლო ორი წლის გამოცდილებამ გვაჩვენა, რომ ქართულში ეროვნული გამოცდების ჩაბარებისას ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლები ქართველ აბიტურიენტებს კონკურენციას ვერ უწევენ. ეს კიდევ უფრო მეტად უწყობს ხელს მათ მიგრაციას მეზობელ ქვეყნებში. ამის თავიდან ასაცილებლად რეკომენდაციებს ვაძლევთ განათლების სამინისტროს, გაზარდოს ქართული ენის შემსწავლელი კურსების რაოდენობა და ხანგრძლოვობა, განსაკუთრებით - რეგიონებში. ჩვენი კიდევ ერთი რეკომენდაციაა, სახელმწიფომ სერტიფიცირებულ მთარგმნელთა ჯგუფი შექმნას, რომლის წევრები შეძლებენ ხარისხიანად თარგმნონ დოკუმენტები ქართულად და ეროვნული უმცირესობების ენებზე, რადგან დოკუმენტაციის სახელმწიფო ენაზე წარმოების პრობლემა მწვავედ დგას ეროვნული უმცირესობების წინაშე.

ზოგიერთი მცირერიცხოვანი ჯგუფისთვის საკუთარი ენის შესწავლაც დიდი პრობლემაა. იქნებ მოგვეხერხებინა და მათ მშობლიური ენა მესამე უცხო ენის ნაცვლად ესწავლათ სკოლებში, თუკი ამას მშობლები, მასწავლებლები, სამეურვეო საბჭო მოითხოვდა. გარდა ამისა, კარგი იქნება, თუ კულტურის სამინისტრო მონახავს სახსრებს და წელიწადში ერთხელ ეროვნული უმცირესობებს ფესტივალის ჩატარების საშუალებას მოგვცემს, რათა ერთმანეთის კულტურული მემკვიდრეობა გავიცნოთ. იქნებ ამ მიზნით რადიო-გადაცემებიც მომზადდეს, ბეჭდვით მედიაშიც მეტი დაიწეროს ჩვენი ტრადიციების, ცხოვრების წესის შესახებ, დიასპორათა იმ ღირსეული წარმომადგენლების შესახებ, რომელთაც საქართველოს განვითარებაშიც შეიტანეს წვლილი. მიგვაჩნია, რომ აუცილებელია ამგვარი მასალების მომზადებაში ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებიც ჩაგვრთონ“.

სამართლებრივი თვალსაზრისით, ეროვნული უმცირესობები სასამართლო პროცესებზე თარჯიმნების არარსებობას ან მათ ცუდ მუშაობას უჩივიან.

სახალხო დამცველთან არსებული ეროვნულ უმცირესობათა საბჭოს კოორდინატორი კობა ჩოფლიანი მიიჩნევს, რომ რეკომენდაციებზე მუშაობა ოთხი თვის განმავლობაში დინამიკურად წარიმართა: „პრობლემები, რომლებიც საქართველოს ეროვნულ უმცირესობებს აქვთ, წლების განმავლობაში დაგროვდა. ეს რეკომენდაციები ჩვენ ამ პრობლემებზე მსჯელობისა და აზრთა შეჯერების შედეგად შევიმუშავეთ. რეკომენდაციების ლაიტმოტივი ის არის, რომ ეროვნულ უმცირესობებს გადაწყვეტილებების მომზადებისა და მიღების პროცესში მონაწილეობის საშუალება უნდა მიეცეთ. დღეს მათ მხოლოდ მაშინ ეხმიანებიან, როდესაც უმცირესობებთან დაკავშირებული საკითხები წყდება. შეიძლება ეს ნაწილობრივ მათივე დაბალი აქტივობის ბრალიც იყოს. ზოგად დისკუსიებში ჩაურთველობა გაუცხოებას წარმოშობს მათსა და საზოგადოების დანარჩენ წევრებს შორის. რეკომენდაციებში ასახული პრობლემები რეალურია და გადაჭრას მოითხოვს. სხვაგვარად, მოთხოვნები ევროპის საბჭოს მიერ ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ მიღებული ჩარჩოკონვენციისა, რომელსაც საქართველო 2005 წელს შეუერთდა, შეუსრულებელი დარჩება“.

2007 წლის 29 მაისს „ქორთიარდ მარიოტში“ გამართულ შეხვედრაზე ეს რეკომენდაციები საქართვე- ლოს პარლამენტისა და მთავრობის წარმომადგენლებს გადაეცა. პრეზენტაციას, რომელიც გაეროს განვითარების პროგრამის მხარდაჭერით გაიმართა, ეროვნულ უმცირესობათა, მედიის, საქართველოს მთავრობისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლები ესწრებოდნენ, მათ შორის, ევრო- საბჭოს გენერალური მდივნის სპეციალური წარმომადგენელი საქართველოში იგორ გაონი და გაეროს მუდმივი კოორდინატორი, გაეროს განვითარების პროგრამის მუდმივი წარმომადგენელი რობერტ უოტ-კინსი. შეხვედრაზე პარლამენტის ადამიანის უფლებათა დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის კომიტეტის თავჯდომარემ ელენე თევდორაძემ ამ დოკუმენტის მნიშვნელობაზე ისაუბრა. განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის მოადგილემ ბელა წიფურიამ და საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალურმა დირექტორმა თამარ კინწურაშვულმა მათ მიერ განხორციელებულ ეთნიკურ უმცირესობათა თემასთან დაკავშირებულ იმ პროექტებსა და სამომავლო გეგმებზე ისაუბრეს, რომლებიც მათ სტრუქტურებში ხორციელდება.

საქართველოს სახალხო დამცველთან არსებული

ეროვნული უმცირესობების საბჭო

(2006 წლის მდგომარეობით)

რეკომენდაციები მომზადებულია სახალხო დამცველთან არსებული

ეროვნული უმცირესობების საბჭოს მიერ, უმცირესობათა საკითხების

ევროპული ცენტრის (ECMI) საექსპერტო დახმარებით

შესავალი

საქართველოში ჩამოყალიბდა ეთნიკური ჯგუფების თანაარსებობისა და ურთიერთპატივისცემის საუკუნოვანი ტრადიციები. ამასთანავე, ახალმა ისტორიულმა პირობებმა ჩვენი საზოგადოება ამ კუთხით ახალი გამოწვევების წინაშე დააყენა. ქართული საზოგადოების განვითარების გარდამავალმა პერიოდმა და სოციალური პროცესების ინტენსიფიკაციამ წინ წამოწიეს ეროვნული უმცირესობების საკითხებში უფრო ინტენსიური პოლიტიკის გატარების აუცილებლობა. თუმცა, მოცემული სფერო თანამედროვე ქართულ პოლიტიკაში ბოლო დრომდე სარისკო და უკიდურესად მტკივნეულ თემად მოიაზრებოდა.

ვარდების რევოლუციის შემდეგ თავი იჩინა სასიკეთო ძვრებმა. საქართველოს პარლამენტმა ჩარჩო კონვენციის რატიფიკაცია მოახდინა. ქვეყანა შეუერთდა ტრანსსასაზღვრო თანამშრომლობის ევროპულ კონვენციას, ადგილობრივი თვითმმართველობის ევროპულ ქარტიასა და სხვა საერთაშორისო კონვენციებსა და პაქტებს.

ქვეყანა აქტიურად თანამშრომლობს საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და ღიაა სხვადასხვა სამონიტორინგო ჯგუფისათვის. ამაზე მიუთითებს ეროვნული უმცირესობების ადგილობრივი ორგანიზაციების კონსულტაციები და შეხვედრები სხვადასხვა საერთაშორისო სამონიტორინგო ჯგუფთან.

ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ჩარჩო კონვენციის იმპლიმენტაციის მიზნით, საქართველოს სახალხო დამცველთან არსებული ეროვნული უმცირესობების საბჭოს კომისიებმა მოამზადეს რეკომენდაციები. რეკომენდაციების მომზადებაში მონაწილეობდნენ საქართველოში მცხოვრები ეროვნული უმცირესობების დიასპორების, სახალხო დამცველისა და უმცირესობათა საკითხების ევროპული ცენტრის წარმომადგენლები. რეკომენდაციების შემუშავებისა და დახვეწის პროცესში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს სხვადასხვა სახელმწიფო სტრუქტურისა და არასამთავრობო ორგანიზაციის წარმომადგენლებმაც.

შემოთავაზებული რეკომენდაციები წარმოადგენს საქართველოში ეროვნულ უმცირესობათა უფლებების დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის სახელმწიფო პოლიტიკის შემუშავების პროცესში სამოქალაქო საზოგადოების მონაწილეობის გარკვეულ ფორმას, რაც ხელს შეუწყობს ამ სფეროში სახელმწიფო მართვის საერთაშორისო სტანდარტების დანერგვას. დოკუმენტი მნიშვნელოვან ბიძგს მისცემს ჩარჩო კონვენციის დებულებათა შესრულების მონიტორინგის პროცედურებს და ხელს შეუწყობს ამ კონვენციით გათვალისწინებული სახელმწიფო ვალდებულებების შესრულებაში საჯაროობისა და გამჭვირვალობის უზრუნველყოფას.

„ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ჩარჩო კონვენცია“

მუხლი 4

1. მხარეები იღებენ ვალდებულებას უზრუნველყონ ეროვნული უმცირესობებისადმი კუთვნილი პირების კანონის წინაშე თანასწორობა და კანონის მიერ თანაბარი დაცვა. ამ მიმართებით აკრძალულია ეროვნული უმცირესობისადმი კუთვნილებაზე დაფუძნებული ნებისმიერი დისკრიმინაცია.

2. აუცილებლობის შემთხვევაში, მხარეები იღებენ ვალდებულებას მიიღონ ადეკვატური ზომები იმისათვის, რომ ეკონომიკური, სოციალური, პოლიტიკური და კულტურული ცხოვრების ყველა სფეროში ხელი შეუწყონ მთლიანი და ეფექტური თანასწორობის დამკვიდრებას იმ პირებს შორის, რომლებიც მიეკუთვნებიან ეროვნულ უმცირესობას და იმათ შორის, რომლებიც მიეკუთვნებიან უმრავლესობას. ამ მხრივ, ისინი სათანადოდ გაითვალისწინებენ იმ პირების სპეციფიკურ მდგომარეობას, რომლებიც მიეკუთვნებიან ეროვნულ უმცირესობებს.

3. მე-2 პუნქტის შესაბამისად მიღებული ზომები არ იქნება განხილული, როგორც დისკრიმინაციის აქტი.

4.1 პრობლემის არსი

ეროვნულ უმცირესობებთან დაკავშირებულ საკითხებში სახელმწიფო პოლიტიკა არ არის საკმარისად გამოკვეთილი, თანმიმდევრული, ეფექტური და შესაბამისი რესურსებით უზრუნველყოფილი. მწირია სამართლებრივი ბაზა.

დასაბუთება:

ევროპის საბჭოს წინაშე აღებული ვალდებულებების მიუხედავად, არ არსებობს სრულყოფილი სამართლებრივი ბაზა, რომელიც ხელს შეუწყობს ეროვნული უმცირესობების ენისა და კულტურის დაცვას, სოციალური და სამოქალაქო ინტეგრაციის პროცესს. ეროვნული უმცირესობების დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის კონცეფციის, ასევე ეროვნული უმცირესობების შესახებ კანონპროექტის რამდენიმე ვარიანტის არსებობის მიუხედავად, ჯერჯერობით არცერთი მათგანი არ არის მიღებული.

რეკომენდაცია:

4.1.1. საქართველოს პარლამენტს - მიღებულ იქნას “ეროვნული უმცირესობების დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის კონცეფცია” და შეძლებისდაგვარად დაჩქარდეს “ეროვნული უმცირესობების დაცვის შესახებ კანონის” მიღება ან უკვე არსებულ კანონმდებლობაში განხორციელდეს ის ცვლილებები, რომელიც ხელს შეუწყობს ეროვნული უმცირესობების დაცვასა და

სამოქალაქო ინტეგრაციას.

4.1.2 „ეროვნული უმცირესობების დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონისა და „ეროვნული უმცირესობების დაცვისა და ინტეგრაციის კონცეფციის“ შემუშავება განხილვაში ჩართულ იქნან საერთაშორისო და ადგილობრივი ექსპერტები, მათ შორის ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლები, როგორც დედაქალაქიდან, ასევე რეგიონებიდან (მათ შორის სახალხო დამცველთან. არსებული ეროვნულ უმცირესობათა საბჭოს წარმომადგენლები).

4.1.3. საქართველოს მთავრობას - შემუშავდეს სამოქალაქო ინტეგრაციის გრძელვადიანი და მოკლევადიანი სამოქმედო გეგმა, რომელშიც გაწერილი იქნება სამოქალაქო ინტეგრაციისთვის აუცილებელი პრიორიტეტული პროგრამები, მექანიზმები და რესურსები.

4.1.4. საქართველოს მთავრობას - შეიქმნას საქართველოს სამოქალაქო ინტეგრაციის სახელმწიფო ფონდი, რომელიც დააფინანსებს ეროვნული უმცირესობების დაცვისა და ინტეგრაციის ხელშემწყობ საგრანტო პროგრამებს. ამ ფონდის ეფექტური ფუნქციონირებისთვის სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილ იქნას შესაბამისი სახსრები.

4.2. პრობლემის არსი

ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებს, გამოძიებისა და სასამართლო განხილვის სტადიაზე, ხშირ შემთხვევაში, არაკვალიფიციურად უთარგმნიან შესაბამის სამართლებრივ დოკუმენტებს.

დასაბუთება:

ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლები და მათი ინტერესების დამცველი ადვოკატები ხშირად მიუთითებენ საგამოძიებო მოქმედებისა და სასამართლო პროცესის ჩატარებისას სამართალდამცავი და სასამართლო ორგანოების წარმომადგენლების მხრიდან ზემოაღნიშნული პროცესუალური ნორმების ხელყოფის შესახებ. მითითებული პრობლემა ხშირ შემთხვევაში იწვევს მათი სამოქალაქო უფლებების დარღვევას, საქართველოს სამართალდამცავი სტრუქტურებისა და სასამართლო სისტემის მიმართ უნდობლობას. ეს, თავის მხრივ, ნეგატიურ გავლენას ახდენს სამოქალაქო ინტეგრაციის პროცესზე.

რეკომენდაცია:

4.2.1. საქართველოს მთავრობას - სასამართლო და საგამოძიებო საქმეების თარჯიმნების მოსამზადებლად შეიქმნას სასწავლო პროგრამა და მოსამზადებელი კურსები. თარჯიმნების სპეციალიზაცია უნდა მოხდეს ეროვნული უმცირესობების ენაზე.

4.2.2. საგამოძიებო და სასამართლო ორგანოების თარჯიმნებისთვის შემოღებულ იქნას სერტიფიცირების სისტემა.

„ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ჩარჩო კონვენცია“

მუხლი 5

1. მხარეები იღებენ ვალდებულებას შეუქმნან აუცილებელი პირობები იმ პირებს, რომლებიც მიეკუთვნებიან ეროვნულ უმცირესობებს, მათი კულტურის შენარჩუნებისა და განვითარებისათვის და მათი თვითმყოფადობის ძირითადი ელემენტების, კერძოდ, რელიგიის, ენის, ტრადიციების და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვისათვის.

2. იმ ზომებისათვის ზიანის მიუყენებლად, რომელთა მიღებაც ხდება მათი ზოგადი ინტეგრაციული პოლიტიკის შესაბამისად, მხარეებმა თავი უნდა შეიკავონ ისეთი პოლიტიკისა და პრაქტიკის განხორციელებისაგან, რომლებიც მიზნად ისახავენ ეროვნული უმცირესობისადმი კუთვნილი პირების ასიმილაციას მათი სურვილის წინააღმდეგ და უნდა დაიცვან ეს პირები ნებისმიერი ქმედებისაგან, რომელიც მიზნად ისახავს ამგვარ ასიმილაციას.

პრობლემის არსი 5.1.

სახელმწიფო არასაკმარისად უწყობს ხელს ეროვნული უმცირესობების ენის, კულტურისა და თვითმყოფადობის შენარჩუნება-განვითარებას.

დასაბუთება:

არ არსებობს სახელმწიფო პროგრამა, რომელიც მიზნად ისახავს ეროვნული უმცირესობების ენის, ტრადიციებისა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა-განვითარებას. ამასთანავე ეგრეთწოდებული „ისტორიული მემკვიდრეობის გადანაწილებაში“ მნიშვნელოვანი კონფლიქტოგენური პოტენციალი არსებობს. ისეც ხდება, რომ კულტურული და საკულტო ობიექტების ამა თუ იმ ეთნიკური ჯგუფისადმი კუთვნილების მტკიცების დროს საკითხი პოლიტიკურ ელფერს იძენს. სამწუხაროდ დისკუსიების დროს ყურადღება არ ექცევა იმ გარემოებას, რომ საქმე ეხება ზოგადად საქართველოს, და არა მისი ცალკეული ეთნიკური ჯგუფის, ფასეულობებს.

რეკომენდაციები:

5.1.1. საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროს - ეროვნული უმცირესობების ტრადიციებისა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა-განვითარების მიზნით შემუშავდეს და განხორციელდეს შესაბამისი სახელმწიფო პროგრამა (რომელიც მოიცავს კულტურულ ღონისძიებებს).

5.1.2. აღნიშნული პროგრამა შემუშავდეს სახელმწიფო უწყებების, ეროვნული უმცირესობების საკითხზე მომუშავე ექსპერტებისა და სახალხო დამცველთან არსებული ეროვნული უმცირესობების საბჭოს წარმომადგენლებთან თანამშრომლობით.

5.1.3. საქართველოს მთავრობას - შეიქმნას „საქართველოს სამოქალაქო ინტეგრაციის სახელმწიფო ფონდი“, რომელიც დააფინანსებს ეროვნული უმცირესობების დაცვისა და ინტეგრაციის ხელშემწყობ საგრანტო პროგრამებს. ამ ფონდის ეფექტური ფუნქციონირებისთვის სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილ იქნას შესაბამისი მატერიალური და ფინანსური რესურსები.

5.1.4. საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროს - ჩამოყალიბდეს ერთიანი საბიუჯეტო მიდგომა საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული კულტურული ძეგლების დაცვასთან დაკავშირებით, მიუხედავად მათი ეთნიკური და რელიგიური წარმომავლობისა და კუთვნილებისა.

„ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ჩარჩო კონვენცია“

მუხლი 6

1. მხარეები წაახალისებენ ტოლერანტობისა და კულტურათშორისი დიალოგის სულისკვეთებას და მიიღებენ ეფექტურ ზომებს მათ ტერიტორიებზე მცხოვრებ ყველა პირს შორის ურთიერთპატივისცემის, ურთიერთგაგებისა და თანამშრომლობის მხარდასაჭერად, კერძოდ, განათლების, კულტურისა და მასმედიის სფეროში, მიუხედავად ამ პირების ეთნიკური, კულტურული, ლინგვისტური ან რელიგიური კუთვნილებისა.

2. მხარეები იღებენ ვალდებულებას მიიღონ შესაბამისი ზომები იმ პირების დასაცავად, რომლებიც შეიძლება დაექვემდებარონ მუქარას ან დისკრიმინაციას, მტრულ დამოკიდებულებას ან ძალადობას მათი ეთნიკური, კულტურული, ლინგვისტური ან რელიგიური კუთვნილების გამო.

6.1. პრობლემის არსი

1. არ არსებობს ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენელთა ინფორმირების თანმიმდევრული და ეფექტური მედიაპოლიტიკა.

2. ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში საქართველოს საინფორმაციო საშუალებებით გავრცელებული ინფორმაცია ეროვნული უმცირესობებისთვის გასაგებ ენაზე ხშირ შემთხვევაში არ არის ხელმისაწვდომი.

დასაბუთება:

1. ეროვნულ უმცირესობებს, განსაკუთრებით მათი კომპაქტური დასახლების რეგიონებში, არასრულყოფილად მიეწოდებათ ინფორმაცია მათთვის გასაგებ ენაზე. უმცირესობებისთვის გასაგებ ენაზე დაბეჭდილი ჟურნალ-გაზეთები რეგიონებში დიდი დაგვიანებით ან საერთოდ არ ვრცელდება.

2. უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებული რეგიონების მოსახლეობის სრულფასოვანი ინფორმირებისთვის საზოგადოებრივ მაუწყებელს არ გააჩნია საკმარისი რაოდენობის ადამიანური რესურსი და ადეკვატური ტექნიკური აღჭურვილობა.

3. საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში უმცირესობების ენაზე ტელე-რადიო გადაცემებისთვის დაწესებული ქრონომეტრაჟი (დროის ლიმიტი) ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლების ინფორმირებისთვის არასაკმარისია.

4. საზოგადოებრივი მაუწყებლისა და სხვა არხებზე მომზადებული ანალიტიკური, შემეცნებითი და კულტუროლოგიური გადაცემები უმცირესობებისთვის გასაგებ ენებზე არ ითარგმნება.

რეკომენდაცია:

6.1.1. ტოლერანტობისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის სახელმწიფო საბჭოს - ეროვნული უმცირესობების დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის კონცეფციაში აისახოს ეროვნული უმცირესობების ინფორმირების სახელმწიფო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებები და სტრატეგია. კომისიამ სტრატეგიის შემუშავების დროს ითანამშრომლოს ეროვნულ უმცირესობებთან.

6.1.2. საქართველოს მთავრობას - მედიასაშუალებებით ეროვნულ უმცირესობებთან დაკავშირებული სხვადასხვა მნიშვნელოვანი საკითხის გაშუქების მიზნით შემუშავდეს და განხორციელდეს სახელმწიფო საგრანტო პროგრამა.

6.1.3. საქართველოს მთავრობას - გამოყოფილ იქნას აუცილებელი რესურსები, რათა ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებული რეგიონების მოსახლეობისთვის ხელმისაწვდომი გახდეს საქართველოს მედიასაშუალებების მიერ მომზადებული საინფორმაციო, ანალიტიკური და კულტურულ-შემეცნებითი ტელე და რადიოგადაცემები სათანადო თარგმანით.

6.1.4. საქართველოს მთავრობას - ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში საქართველოს ელექტრონული მედიასაშუალებების ტრანსლაციის ხარისხის გაუმჯობესებისა და დაფარვის არეალის გაფართოების უზრუნველყოფის მიზნით, საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტში გათვალისწინებულ იქნას სათანადო ფინანსური რესურსები.

6.1.5. საზოგადოებრივ მაუწყებელს - საზოგადოებრივი მაუწყებლის პროგრამული პრიორიტეტებისა და სარედაქციო პოლიტიკის განსაზღვრის პროცესში, ასევე ეთნიკური/რელიგიური უმცირესობების შესახებ სპეციალური გადაცემების მომზადების დროს, მაქსიმალურად იყოს გათვალისწინებული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებული რეგიონების მოსახლეობის მოლოდინი, მოსაზრებები და რეკომენდაციები. ამისთვის დაჩქარდეს რეგიონებში საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის საზოგადოებრივი საბჭოების ფორმირება.

6.2. პრობლემის არსი

ზოგიერთი საინფორმაციო საშუალებით ხშირად გამოიხატება ეთნიკური შეუწყნარებლობა და ქსენოფობიური დამოკიდებულება.

დასაბუთება:

თუ ადრე ტოლერანტობის კულტურა საქართველოში ეთნოსების მარტივ თანაარსებობას ეფუძნებოდა, ამჟამად საჭიროა განვითარდეს ახალი ტენდენციები, რომელიც კულტურული პლურალიზმის დამკვიდრებას შეუწყობს ხელს. ცხადია, რომ ასეთი პროცესები უმტკივნეულოდ არ ვითარდება. ამაზე მიუთითებს სხვა კულტურებისადმი და არატრადიციული აღმსარებლობებისადმი შეუწყნარებლობის გამოვლენის ფაქტები, მათ შორის პრესასა და პოლიტიკურ წრეებშიც კი. ასეთ ფაქტებზე რეაგირება და მათი აღმოფხვრა როგორც უმცირესობების, ასევე უმრავლესობის ღირსების საკითხად და საზრუნავად უნდა იქცეს. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით ეთნიკური შუღლის გაღვივება და დისკრიმინაცია დასჯადია, ეს ნორმები არასათანადოდ მოქმედებს.

რეკომენდაცია:

6.2.1. მედიის ეთიკის საბჭოს, სახალხო დამცველს, პარლამენტის ადამიანის უფლებათა დაცვისა და ინტეგრაციის კომიტეტს, სახელმწიფო მინისტრს სამოქალაქო ინტეგრაციის საკითხებში - ბეჭდვითი და ელექტრონული მედიასაშუალებებით ეთნიკური შეუწყნარებლობისა და შუღლის გაღვივების, შეურაცხმყოფელი და ქსენოფობიური გამონათქვამების გამოყენების გამოვლენის მიზნით განხორციელდეს მონიტორინგი. გამოვლენილ შემთხვევებს მიეცეს სათანადო შეფასება.

6.2.2. ბეჭდვითი და ელექტრონული მედიასაშუალებების რედაქციებს - ეთნიკური შეუწყნარებლობისა და შუღლის გაღვივების, შეურაცხმყოფელი და ქსენოფობიური გამონათქვამების გამოვლენის მიზნით განხორციელდეს შიდასარედაქციო მონიტორინგი.

6.2.3. განათლების სამინისტროს - გამოძებნილ იქნას შესაბამისი რესურსები და შეიქმნას სასწავლო კურსის კომპონენტი/სახელმძღვანელო/საქართველოს უმაღლესი სასწავლებლების ჟურნალისტიკის ფაკულტეტის სტუდენტებისთვის და მოქმედი ჟურნალისტებისთვის პირობითი სახელწოდებით „კულტურული მრავალფეროვნება და უმცირესობების გაშუქება“, რომელშიც გადმოცემული იქნება ინფორმაცია ამ სფეროში არსებული საერთაშორისო დოკუმენტების, საერთაშორისო პრაქტიკისა და საქართველოს კანონმდებლობის შესახებ.

6.2.4. საქართველოს უმაღლეს სასწავლებლებს - აღნიშნული კურსის შემუშავების შემდეგ უზრუნველყოფილ იქნას ამ კურსის დანერგვა სასწავლო პროგრამაში;

6.2.5. საქართველოს მთავრობას - გამოყოფილ იქნას შესაბამისი რესურსები ჟურნალისტებისთვის უმცირესობებისა და მრავალფეროვნების კულტურის გაშუქების შესახებ კონკურსების, ტრენინგებისა და სემინარების ჩასატარებლად.

6.2.6. საქართველოს მთავრობისა და პარლამენტის, სახალხო დამცველისა და ეროვნული უმცირესობების საბჭოს წარმომადგენლების მონაწილეობით შეიქმნას სამუშაო ჯგუფი, რომელიც განიხილავს აღნიშნული პრობლემის გადაწყვეტის სხვა შესაძლო გზებს (მათ შორის საკანონმდებლო ცვლილებების ჩათვლით).

„ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ჩარჩო კონვენცია“

მუხლი 9

1. მხარეები იღებენ ვალდებულებას აღიარონ, რომ თითოეული იმ პირის გამოხატვის თავისუფლების უფლება, რომელიც მიეკუთვნება ეროვნულ უმცირესობას, ასევე მოიცავს თავისუფლებას ჰქონდეს მოსაზრებები და მიიღოს და გასცეს ინფორმაცია და იდეები უმცირესობის ენაზე სახელმწიფო ხელისუფლების ჩარევის გარეშე და საზღვრების მიუხედავად. მხარეები, მათი სამართლებრივი სისტემების ფარგლებში უზრუნველყოფენ, რომ ეროვნული უმცირესობებისადმი კუთვნილი პირები არ განიცდიდნენ დისკრიმინაციას მასმედიის მათთვის ხელმისაწვდომობის მხრივ.

2. 1-ლი პუნქტი არ უშლის ხელს მხარეებს, დისკრიმინაციის გარეშე და ობიექტურ კრიტერიუმებზე დაყრდნობით, მოითხოვონ ხმოვანი რადიო და სატელევიზიო მაუწყებლობის ან კინოწარმოების ლიცენზირება.

3. მხარეები ხელს არ უშლიან იმ პირების მიერ ბეჭდვითი მასმედიის საშუალებების შექმნასა და გამოყენებას, რომლებიც მიეკუთვნებიან ეროვნულ უმცირესობებს. ხმოვანი რადიო და სატელევიზიო მაუწყებლობის სამართლებრივ ჩარჩოებში და 1-ლი პუნქტის გათვალისწინებით, ისინი მაქსიმალურად უზრუნველყოფენ, რომ იმ პირებს, რომლებიც მიეკუთვნებიან ეროვნულ უმცირესობებს, მინიჭებული ჰქონდეთ მათი მასმედიის საშუალებების შექმნისა და გამოყენების უფლება.

4. მათი სამართლებრივი სისტემების ფარგლებში მხარეები მიიღებენ ადეკვატურ ზომებს იმ მიზნით, რომ უზრუნველყონ მასმედიის ხელმისაწვდომობა იმ პირებისათვის, რომლებიც მიეკუთვნებიან ეროვნულ უმცირესობებს და ხელი შეუწყონ ტოლერანტობას და დაამკვიდრონ კულტურული პლურალიზმი.

9.1. პრობლემის არსი

1. საქართველოს მედისაშუალებები (განსაკუთრებით ქართულენოვანი) ნაკლებად გადმოსცემენ ინფორმაციას, რომელიც ქვეყნის მოსახლეობას საშუალებას მისცემს გაეცნოს ეროვნული უმცირესობების კულტურას, ისტორიას, საქართველოს ისტორიაში შეტანილ მათ პოზიტიურ წვლილს, მიღწევებსა და პრობლემებს.

2. მედიასაშუალებებით არასაკმარისად არის წარმოდგენილი ეროვნული უმცირესობების პრობლემების გაშუქებისა და სხვადასხვა ეთნიკურ ჯგუფებს შორის ინტეგრაციის და დიალოგის წამახალისებელი პროგრამები.

დასაბუთება:

მითითებული ინფორმაციის ნაკლებობა ხელს უწყობს სხვადასხვა ეთნიკურ ჯგუფებს შორის დეზინტეგრაციულ პროცესებს, ხელსაყრელ გარემოს ქმნის ეთნიკური შუღლისა და შეუწყნარებლობის წარმოშობისთვის, ნეგატიურად მოქმედებს სამოქალაქო ინტეგრაციაზე.

რეკომენდაცია:

9.1.1. საქართველოს მთავრობას - გამონახულ იქნას შესაბამისი რესურსი კონკრეტული საგრანტო-აკონკურსო პროგრამების განსახორციელებლად, რომლებიც ხელს შეუწყობენ ბეჭდვითი და ელექტრონული მედიასაშუალებებით ეროვნული უმცირესობების ისტორიის, კულტურის, პრობლემებისა და საქართველოს სახელმწიფოს მშენებლობაში შეტანილი პოზიტიური წვლილის გაშუქებას, წაახალისებენ ეთნიკური უმცირესობების პრობლემების შესახებ კონსტრუქციულ დიალოგს და ხელს შეუწყობენ სამოქალაქო ინტეგრაციას.

9.1.2. საზოგადოებრივ მაუწყებელს - შეიქმნას ისეთი მედიაპროდუქცია, რომელიც ეროვნული უმცირესობების ისტორიას, კულტურას და საქართველოს სახელმწიფოებრივი ფორმირების პროცესში შეტანილ პოზიტიურ წვლილს გააცნობს საქართველოს მოსახლეობას; მხარი დაუჭიროს იმ მედიაპროექტებს, რომლებიც ხელს შეუწყობენ სამოქალაქო ინტეგრაციას.

„ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ჩარჩო კონვენცია“

მუხლი 10

1. მხარეები იღებენ ვალდებულებას აღიარონ, რომ ყველა იმ პირს, რომელიც მიეკუთვნება ეროვნულ უმცირესობას, თავისუფლად და ყოველგვარი ჩარევის გარეშე, აქვს უფლება გამოიყენოს მისი უმცირესობის ენა კერძოდ და საჯაროდ, ზეპირად და წერისას.

2. იმ ადგილებში, სადაც ცხოვრობენ ტრადიციულად ან დიდი რაოდენობით ეროვნული უმცირესობებისადმი კუთვნილი პირები, თუკი ეს პირები მოითხოვენ და სადაც ეს მოთხოვნა პასუხობს რეალურ საჭიროებას, მხარეები ეცდებიან მაქსიმალურად უზრუნველყონ ისეთი პირობები, რომლებიც შესაძლებელს გახდიან უმცირესობის ენის გამოყენებას ამ პირებსა და ადმინისტრაციულ ორგანოებს შორის ურთიერთობებში.

3. მხარეები იღებენ ვალდებულებას უზრუნველყონ ყველა პირისათვის, რომელიც მიეკუთვნება ეროვნულ უმცირესობას, უფლება იყოს სასწრაფოდ ინფორმირებული მისთვის გასაგებ ენაზე მისი დაპატიმრების მიზეზებისა და მის წინააღმდეგ აღძრული ყველა ბრალდების ბუნებისა და მიზეზების შესახებ და დაიცვას თავი ამ ენაზე, აუცილებლობის შემთხვევაში, თარჯიმნის უფასო დახმარებით.

10.1 პრობლემის არსი

ეთნიკური უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში ეროვნულ უმცირესობათა ენები ხშირად გამოიყენება მოსახლეობასა და ადგილობრივ ადმინისტრაციულ ორგანოებს შორის ურთიერთობისას. მიუხედავად იმისა, რომ დამკვიდრებული პრაქტიკა რეალურად ასახავს ვითარებას, არ არსებობს საკანონმდებლო ბაზა, რომელიც ამგვარ პრაქტიკას ქვეყნის კანონმდებლობასთან და ჩარჩო კონვენციის მითითებულ დებულებებთან შესაბამისობაში მოიყვანს.

დასაბუთება:

1. ეროვნული უმცირესობებით დისპერსიულად დასახლების ადგილებში, სახელმწიფო მოსამსახურეები ცალკეულ შემთხვევებში ეროვნულ უმცირესობათა წარმომადგენლებისაგან, რომლებიც ვერ ფლობენ ქართულ ენას, ითხოვენ წერილობითი განცხადებებით მომართვას და ადმინისტრაციული ორგანოების მოსამსახურეებთან ურთიერთობას ქართულ ენაზე, რაც ასეთ შემთხვევებში ართულებს ეროვნულ უმცირესობათა წარმომადგენლებისთვის სახელმწიფო დაწესებულებებისა და ადმინისტრაციული ორგანოების მომსახურებით სარგებლობის შესაძლებლობას.

2. ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში, სადაც ხშირ შემთხვევაში ეროვნულ უმცირესობათა წარმომადგენლები თავად არიან ადმინისტრაციული ორგანოების მოსამსახურეები, დამკვიდრებულია ურთიერთობისა და საქმისწარმოების პრაქტიკა უმცირესობათა ენებზე ან რუსულ ენაზე, მაშინ როდესაც მოქმედი კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს ასეთ უფლებას და ამ პრაქტიკას არაკანონიერს ხდის.

რეკომენდაცია:

10.1.1. საქართველოს პარლამენტს - განიხილოს საქართველოს კანონმდებლობაში შესატანი იმ ცვლილებების მიღების შესაძლებლობა, რომელიც ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში შესაძლებელს გახდის მოქალაქესა და ადგილობრივ სახელმწიფო ორგანოებს შორის ურთიერთობისას, სახელმწიფო ენასთან ერთად, მოქალაქისთვის გასაგები ენის გამოყენებას.

10.1.2. საკითხის სირთულის გათვალისწინებით, პარლამენტის მიერ შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღებამდე, საქართველოს მთავრობამ შეძლებისდაგვარად უზრუნველყოს:

ა) საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსთან ერთად სპეციალური სასწავლო პროგრამების შექმნა და კურსების ჩამოყალიბება (ან ქართულ უმაღლეს სასწავლებლებში ან ქუთაისის ზ. ჟვანიას სახელობის სახელმწიფო მმართველობის სკოლაში) თარჯიმნების მომზადებისთვის როგორც ქართულ ენაზე, ასევე ეროვნული უმცირესობების კომპაქტურად დასახლებული ჯგუფების ენებზე.

ბ) თარჯიმნების სერტიფიცირებისათვის გაიმართოს კონკურსი.

გ) საჭიროების მიხედვით ადმინისტრაციული ორგანოების საშტატო განრიგში დაიშვას ისეთი საშტატო ერთეული, რომელსაც უმცირესობათა ენის მცოდნე სპეციალისტი დაიკავებს.

„ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ჩარჩო კონვენცია“

მუხლი 11

3. იმ ადგილებში, სადაც ტრადიციულად მნიშვნელოვანი რაოდენობით ცხოვრობენ პირები, რომლებიც მიეკუთვნებიან ეროვნულ უმცირესობებს, მხარეები მათი სამართლებრივი სისტემებისა და საჭიროების შესაბამისად, ასევე სხვა სახელმწიფოებთან შეთანხმებების ფარგლებში და მათი სპეციფიკური პირობების გათვალისწინებით, ეცდებიან გამოფინონ ტრადიცული ადგილობრივი სახელები, ქუჩის სახელები და საზოგადოებისათვის განკუთვნილი სხვა ტიპოგრაფიული მითითებანი უმცირესობის ენაზეც, როდესაც სახეზეა ამგვარი მითითებების არსებობის საკმარისი მოთხოვნა.

11.1. პრობლემის არსი:

საქართველოს კანონმდებლობაში არ არსებობს სამართლებრივი ნორმა, რომელიც შესაძლებელს გახდიდა ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლების მიერ გეოგრაფიული დასახელებების, ტოპოგრაფიული მაჩვენებლებისა და წარწერების მშობლიურ ენაზე გამოფენას.

დასაბუთება:

არსებული მოთხოვნის მიუხედავად ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში მათ მშობლიურ ენაზე გეოგრაფიული დასახელებებისა და ტოპოგრაფიული მაჩვენებლების გამოფენა-გამოყენების მარეგულირებელი სამართლებრივი ნორმა არ არსებობს. საქართველოს ზოგიერთ რაიონში უმცირესობების ენა სახელმწიფო ენასთან ერთად გამოიყენება გეოგრაფიული/ტოპოგრაფიული მაჩვენებლებისა და დასახელებებისათვის, მაგრამ შესაბამისი სამართლებრივი ნორმის არარსებობის გამო, შესაძლოა, ეს განხილულ იქნას კანონის დარღვევად.

რეკომენდაცია

11.1.1. საქართველოს პარლამენტს - მიღებულ იქნას შესაბამისი სამართლებრივი ნორმა, რომელიც შესაძლებელს გახდის ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში სახელმწიფო ენასთან ერთად ეროვნული უმცირესობების ენაზე გეოგრაფიული დასახელებებისა და ტოპოგრაფიული მაჩვენებლების გამოფენას.

„ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ჩარჩო კონვენცია“

მუხლი 12

1. მხარეები, საჭიროების შემთხვევაში, მიიღებენ ზომებს განათლებისა და მეცნიერული კვლევის სფეროში თავიანთი ეროვნული უმცირესობებისა და უმრავლესობის კულტურის, ისტორიის, ენისა და რელიგიის ცოდნის გასაღრმავებლად

2. ამ კონტექსტში, მხარეები, ინტერ ალია, უზრუნველყოფენ მასწავლებელთა პროფესიული მომზადებისა და სახელმძღვანელოთა ხელმისაწვდომობის ადეკვატურ შესაძლებლობებს და ხელს შეუწყობენ კონტაქტებს სხვადასხვა საზოგადოებრივი ჯგუფების მოსწავლეებსა და მასწავლებლებს შორის

3. მხარეები ვალდებულებას იღებენ უზრუნველყონ ყველა დონის განათლებისადმი თანაბარი ხელმისაწვდომობა იმ პირებისათვის, რომლებიც მიეკუთვნებიან ეროვნულ უმცირესობებს.

12.1. პრობლემის არსი:

მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში ხორციელდება ეროვნული უმცირესობებისთვის სახელმწიფო ენის სწავლების პროგრამები, უმცირესობების მნიშვნელოვანი ნაწილი (განსაკუთრებით მათი კომპაქტური დასახლების რეგიონებში) ვერ ფლობს სახელმწიფო ენას.

დასაბუთება:

სახელმწიფო ენის არცოდნა აფერხებს ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლების სოციალურ და კულტურულ ინტეგრაციას. აგრეთვე მათ ეფექტიან მონაწილეობას სახელმწიფოს საზოგადოებრივ, პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ცხოვრებაში.

რეკომენდაცია:

12.1.1. საქართველოს პარლამენტის, განათლების სამინისტროს, სამხარეო ადმინისტრაციათა წარმომადგენელების და სხვა დაინტერესებული ორგანიზაციების მონაწილეობით სახალხო დამცველთან არსებულ ეროვნული უმცირესობების საბჭოსთან შეიქმნას სამუშაო ჯგუფი, რომელიც შეისწავლის ეროვნული უმცირესობებისთვის სახელმწიფო ენის სწავლების პროგრამების ეფექტურობის საკითხს და აუცილებლობის შემთხვევაში შეიმუშავებს რეკომენდაციებს ამ პროგრამების დახვეწის თაობაზე.

12.1.2. საქართველოს მთავრობას - რეკომენდაციების საფუძველზე განხორციელდეს მიმდინარე პროგრამების სათანადო კორექცია.

12.1.3. საქართველოს მთავრობას - ეთნიკური უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში (იქ სადაც არსებობს შესაბამისი აუცილებლობა და მოთხოვნილება) გაიზარდოს სახელმწიფო ენის შემსწავლელი პროგრამების მატერიალური და ადამიანური რესურსებით მხარდაჭერა.

12.2. პრობლემის არსი

სახელმწიფო ენის ცოდნის დაბალი დონე, ხშირ შემთხვევაში, ნაკლებად ხელმისაწვდომს ხდის უმაღლესი განათლების მიღების შესაძლებლობას საქართველოში მცხოვრები ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებისთვის.

დასაბუთება:

არაქართულენოვან სკოლებში სახელმწიფო ენის სწავლების პროგრამა და ხარისხი ვერ უზრუნველყოფს ამ სკოლების კურსდამთავრებულთათვის ქართული ენის ცოდნის სათანადო დონეს (განსაკუთრებით უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში). შედეგად, ეთნიკურად არაქართველი აბიტურიენტების უმრავლესობა ვერ ახერხებს საქართველოს უმაღლეს სასწავლებლებში სწავლის გაგრძელებას. ხშირ შემთხვევაში ეს ხდება უმაღლესი განათლების მისაღებად ამ ახალგაზრდების სხვა ქვეყნებში გამგზავრების მიზეზი, რაც, თავის მხრივ, ხელს უწყობს ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენელთა იმიგრაციის ზრდას.

რეკომენდაცია:

12.2. საქართველოს მთავრობას, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს - გამოიყოს დამატებითი სახსრები საქართველოს უმაღლეს სასწავლებლებში მისაღები გამოცდებისთვის არაქართულენოვანი სკოლების კურსდამთავრებული აბიტურიენტების ქართულ ენაში მოსამზადებლად.

12.3. პრობლემის არსი

ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებული რეგიონების არაქართულენოვან საჯარო სკოლებში საკმაოდ დაბალია ქართული ენის სწავლების დონე. არაქართულენოვან სკოლებში ქართული ენის მასწავლებლებს, რიგ შემთხვევაში, არ აქვთ სათანადო კვალიფიკაცია.

დასაბუთება:

სახელმწიფო ენის შესწავლის მიმდინარე პროგრამის მიუხედავად, ამ ეტაპზე ჯერ კიდევ ვერ ხერხდება ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში ქართული ენის ცოდნის უზრუნველყოფა, რაც ქმნის წანაპირობას მათი სოციალურ-პოლიტიკური და კულტურული იზოლაციისთვის.

რეკომენდაცია:

12.3.1. საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს - გამოიყოს დამატებითი რესურსები (სტიპენდიები და სხვ.) იმ სტუდენტებისთვის, რომლებიც უმაღლესი სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ, გარკვეული დროის განმავლობაში, ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში განათლების სფეროში გააგრძელებენ საქმიანობას.

12.3.2. ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებული რეგიონების ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებს - საკუთარი ბიუჯეტის შესაძლებლობის ფარგლებში შემოიღონ ქართული ენისა და სხვა დარგების სპეციალისტთა მომზადების დაფინანსების პრაქტიკა.

12.4. პრობლემის არსი

საქართველოს სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფები ნაკლებად არიან ჩაბმული კულტურათშორისი დიალოგისა და ურთიერთგაცნობის პროცესში. საქართველოში მცხოვრები ეროვნული უმცირესობების კულტურის, ისტორიის, ენის და რელიგიის წარმოჩენისა და გაცნობის მიზნით იშვიათად ხორციელდება შესაბამისი პროგრამები.

დასაბუთება:

აღნიშნული გარემოება ქმნის ურთიერთგაუცხოების, ქსენოფობიური განწყობის წარმოქმნისა და გამოვლენისთვის ხელსაყრელ გარემოს.

რეკომენდაცია:

12.4.1. საქართველოს მთავრობას - საქართველოს სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფის კულტურის, ისტორიის თუ საქართველოს საზოგადოების განვითარებაში შეტანილი წვლილის გაცნობის მიზნით შემოღებულ იქნას სახელმწიფო გრანტების სისტემა, რომლითაც რეგულარულად დაფინანსდება კულტურულ-საგანმანათლებლო და მედიაპროექტები.

12.4.2. საქართველოს საზოგადოებრივ მაუწყებელს - უზრუნველყოფილ იქნას საქართველოს სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფის შესახებ ტელე და რადიოპროგრამების მომზადება, სადაც ასახული იქნება ამ ეთნიკური ჯგუფების ისტორია, კულტურა და მათი დადებითი წვლილი საქართველოს სახელმწიფოს განვითარებაში.

12.5. პრობლემის არსი

საქართველოს საგანმანათლებლო დაწესებულებებში, ამ ეტაპზე, საკმარისად არ არის უზრუნველყოფილი ადეკვატური ცოდნისა და ინფორმაციის მიწოდება საქართველოში მცხოვრები ეთნოსების კულტურის, ტრადიციების, ისტორიის, რელიგიისა და სხვა მნიშვნელოვანი საკითხების შესახებ.

დასაბუთება:

აღნიშნული პრობლემა აბრკოლებს ეთნიკურ ჯგუფებს შორის არსებული ნეგატიური დამოკიდებულების, სტერეოტიპების განეიტრალებისა და დაძლევის პროცესს. ეს კი, საბოლოო ჯამში, ნეგატიურად აისახება სამოქალაქო ინტეგრაციასა და ტოლერანტული გარემოს დამკვიდრებაზე.

რეკომენდაცია:

12.5.1 საქართველოს მთავრობას, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს - ისტორიის, გეოგრაფიისა და სამოქალაქო აღზრდის სახელმძღვანელოებში შეტანილ იქნას ინფორმაცია საქართველოში მცხოვრები სხვადასხვა ეთნოსების კულტურის, ტრადიციების, რელიგიის, სახელმწიფოს მშენებლობაში მათ მიერ შეტანილი პოზიტიური წვლილის, საქართველოში ცხოვრების ისტორიისა და სხვა მნიშვნელოვანი საკითხების შესახებ. სახელმძღვანელოები ხელს უნდა უწყობდეს მრავალფეროვნების კულტურის დამკვიდრებას, შემწყნარებლობასა და კულტურათშორის დიალოგს. ამ სახელმძღვანელოების მომზადების პროცესში სასურველია, რომ კონსულტაციები გაიმართოს ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებთან.

„ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ჩარჩო კონვენცია“

მუხლი 14

1. მხარეები იღებენ ვალდებულებას აღიარონ, რომ ნებისმიერ პირს, რომელიც მიეკუთვნება ეროვნულ უმცირესობას, აქვს უფლება ისწავლოს მისი უმცირესობის ენა.

2. იმ ადგილებში სადაც ტრადიციულად ან მნიშვნელოვანი რაოდენობით ცხოვრობენ ეროვნული უმცირესობებისადმი კუთვნილი პირები და თუკი არსებობს სათანადო მოთხოვნა, მხარეები თავიანთი განათლების სისტემის ფარგლებში ეცდებიან მაქსიმალურად უზრუნველყონ, რომ პირებს, რომლებიც მიეკუთვნებიან ეროვნულ უმცირესობებს, ჰქონდეთ უმცირესობის ენაზე სწავლის ან ამ ენაზე ინსტრუქტაჟის მიღების ადეკვატური შესაძლებლობანი.

3. ამ მუხლის მე-2 პუნქტი განხორციელდება ოფიციალური ენის სწავლის ან ამ ენაზე სწავლებისათვის ზიანის მიყენების გარეშე.

14.1. პრობლემის არსი

ზოგიერთ შემთხვევაში ეროვნული უმცირესობების გარკვეული ნაწილი მოკლებულია საქართველოს საჯარო სკოლებში საკუთარი ენის შესწავლის შესაძლებლობას.

დასაბუთება:

ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლების გარკვეული ნაწილისთვის ჯერჯერობით არ ყოფილა შეთავაზებული სასკოლო განათლების ფარგლებში საკუთარი ენის შესწავლისთვის აუცილებელი პროგრამა და პირობები. ამ თვალსაზრისით განსაკუთრებულ ყურადღებას საჭიროებს მცირერიცხოვანი ეთნოსები: ქურთები, ოსები, ასურელები, ქისტები, ბერძნები და სხვ. ეროვნულ უმცირესობათა მცირე ჯგუფებისათვის საკუთარი ენის შესწავლის შესაძლებლობის არქონა ჩვენი ქვეყნის კულტურული მრავალფეროვნების გაღარიბებას იწვევს.

რეკომენდაცია:

14.1.1. საქართველოს პარლამენტს - „ზოგადი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონში და განათლების სამინისტროს მიერ დამტკიცებულ სასწავლო გეგმაში შევიდეს ცვლილება, რომლის ძალითაც იმ სკოლებში, სადაც არსებობს შესაბამისი მოთხოვნა, სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილი სახსრებით უზრუნველყოფილი იქნება უმცირესობებისთვის საკუთარი ენის შესწავლა.

„ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ ჩარჩო კონვენცია“

მუხლი 15

მხარეები შექმნიან აუცილებელ პირობებს ეროვნული უმცირესობისადმი კუთვნილი პირების ეფექტური მონაწილეობისათვის კულტურულ, სოციალურ და ეკონომიკურ ცხოვრებასა და იმ საზოგადოებრივ საქმეებში, რომლებიც კერძოდ მათ ეხებათ.

15.1. პრობლემის არსი:

კულტურულ, სოციალურ და ეკონომიკურ ცხოვრებაში, ასევე გადაწყვეტილებათა მიღების პროცესში ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლები ობიექტური თუ სუბიექტური მიზეზების გამო არასაკმარისად მონაწილეობენ.

დასაბუთება:

ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებისთვის ნაკლებად ხელმისაწვდომია გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მონაწილეობა. კერძოდ, საქართველოს საკანონმდებლო (საპარლამენტო კომიტეტები) და აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოთა მიერ გადაწყვეტილებების მომზადებისა და მიღებისას ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებთან, ხშირ შემთხვევაში, არ იმართება შესაბამისი კონსულტაციები.

რეკომენდაცია:

15.2.1. საქართველოს პარლამენტს - პარლამენტის მიერ მისაღები სამართლებრივი დოკუმენტების პროექტები განსახილველად მიეწოდოს ეროვნული უმცირესობების ორგანიზაციებსა და საზოგადოების წარმომადგენლებს, მათ შორის უმცირესობებით დასახლებული რეგიონებიდან.

15.2.2. საქართველოს პარლამენტს - სამართლებრივი დოკუმენტებისა და სხვა მნიშვნელოვანი საკითხების განხილვის დროს კომიტეტების სხდომებზე მიწვეულ იქნან ეროვნული უმცირესობების ორგანიზაციებისა და საზოგადოების წარმომადგენლები, მათ შორის უმცირესობებით დასახლებული რეგიონებიდან.

15.2.3. საქართველოს მთავრობას, სამინისტროებსა და დეპარტამენტებს - ხელი შეუწყონ სამინისტროებისა და სხვა უწყებების ღია სხდომებზე ეროვნული უმცირესობების ორგანიზაციებისა და საზოგადოებრიობის წარმომადგენლების დასწრებას, მათ შორის უმცირესობებით დასახლებული რეგიონებიდან.

15.2.4. ეროვნული უმცირესობების ორგანიზაციებისა და საზოგადოებრიობის წარმომადგენლებთან (მათ შორის უმცირესობებით დასახლებული რეგიონებიდან) გამართულ იქნას კონსულტაციები მათთან უშუალოდ დაკავშირებული საკანონმდებლო თუ ადმინისტრაციული ინიციატივების შესახებ.

15.2.5. ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლები ჩაბმულ იქნან იმ სახელმწიფო თუ რეგიონალური განვითარების გეგმების და პროგრამების მომზადების, განხორციელებისა და შეფასების პროცესში, რომლებმაც შეიძლება უშუალოდ იქონიონ მათზე გავლენა.

15.3. პრობლემის არსი:

ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლები არასაკმარისად არიან ინფორმირებულნი თავიანთი სამოქალაქო და სხვა უფლებების შესახებ.

დასაბუთება:

საქართველოში მოქმედი კანონმდებლობისა და საერთაშორისო სამართლებრივი აქტების შესახებ უმცირესობების წარმომადგენლებს მათთვის გასაგებ ენაზე არასრულფასოვნად მიეწოდებათ ინფორმაცია. არ მუშაობს არცერთი სახელმწიფო პროგრამა, რომელიც ამ საკითხის გადაწყვეტას შეუწყობს ხელს.

რეკომენდაცია:

15.3.1 მინისტრთა კაბინეტს - გამოყოფილ იქნას საჭირო მატერიალური რესურსები საქართველოში მოქმედი სამართლებრივი აქტების უმცირესობებისთვის გასაგებ ენაზე თარგმნისა და გავრცელებისათვის.

15.3.2 ვიდრე არსებობს ამის აუცილებლობა, საქართველოს მთავრობამ ეროვნული უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში ხელი შეუწყოს მოქალაქეთა სამართლებრივი კონსულტაციის ცენტრების გახსნას. ეს ცენტრები სასურველია ფუნქციონირებდეს გამგეობებთან და მერიებთან.

15.4. პრობლემის არსი:

ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლების მნიშვნელოვანი ნაწილი, ძირითადად, დასაქმებულია მათი კომპაქტური განსახლების რაიონებისა და ქალაქების სახელმწიფო დაწესებულებებში, მაგრამ ისინი მცირე რაოდენობით არიან წარმოდგენილი ცენტრალური და ზოგიერთი რეგიონის (მხარის) სახელმწიფო სტრუქტურებში. მაღალი თანამდებობის პირები იშვიათად არიან ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლები.

დასაბუთება:

ა) აღნიშნული პრობლემა აფერხებს ეროვნული უმცირესობების მონაწილეობას მათთან დაკავშირებულ საკითხებზე გადაწყვეტილების მიღებისას. ამის გამო ვერ ხერხდება მათი მოსაზრებებისა და რეკომენდაციების გათვალისწინება.

ბ) სახელმწიფო უწყებებში ეროვნული უმცირესობების დასაქმების საკითხის გადაწყვეტა შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ, ერთი მხრივ, გამოიკვეთება ხელისუფლების პოლიტიკური ნება, ხოლო, მეორე მხრივ, ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებს შორის გაიზრდება კვალიფიცური კადრების რაოდენობა.

რეკომენდაცია:

15.4.1. საქართველოს პარლამენტს, სამოქალაქო ინტეგრაციისა და ტოლერანტობის სახელმწიფო საბჭოს - „ეროვნული უმცირესობების დაცვისა და ინტეგრაციის“ კონცეფციაში აისახოს ეროვნული უმცირესობების სახელმწიფო ორგანოებში დასაქმების საკითხი.

15.4.2. საქართველოს მთავრობას, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს - გამოიყოს შესაბამისი რესურსები, რათა ქ. ქუთაისში არსებული ზ. ჟვანიას სახელობის სახელმწიფო მართვის სკოლის (ან სხვა საგანმანათლებლო დაწესებულების) პროგრამა ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენელთა მომზადებისა და გადამზადების მხრივ ორიენტირებული გახდეს კონკრეტული სახელმწიფო უწყებებისთვის, მათ შორის სამართალდამცავი ორგანოებისთვის სათანადო კადრების მომზადებაზე.

15.5. პრობლემის არსი:

იძულებით გადაადგილებული პირებისა და ეკომიგრანტების განსახლების სახელმწიფო პროგრამის შემუშავებისა და განხორციელების პროცესში იშვიათად ან საერთოდ არ არიან ჩართულები როგორც ჩასასახლებელი ასევე ადგილობრივი თემების წარმომადგენლები.

დასაბუთება:

საქართველოს იმ რეგიონებში, სადაც სხვადასხვა წლებში განხორციელდა ეკომიგრანტების ჩასახლება, წარმოქმნილი საყოფაცხოვრებო და ქონებრივი დავები, რიგ შემთხვევებში, ეთნიკური დაპირისპირების ნიშნებს ატარებდა. მიმდინარე ჩასახლების პროგრამები ხორციელდებოდა ადგილობრივ და ჩასასახლებელ თემებთან ერთობლივი კონსულტაციების გარეშე. აღნიშნული გარემოებები სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფის ზოგიერთი წარმომადგენლის მიერ შეფასებული იყო როგორც ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში დემოგრაფიული სტრუქტურის ხელოვნურად შეცვლის მცდელობა.

რეკომენდაცია:

15.5.1. საქართველოს მთავრობას, ლტოლვილთა და განსახლების სამინისტროს - უზრუნველყოფილ იქნას ეროვნული უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში ეკომიგრანტებისა და სხვა ჯგუფების ჩასახლების სახელმწიფო პროგრამის შემუშავებასა და განხორციელებაში ჩასასახლებელი და ადგილობრივი თემების წარმომადგენელთა მონაწილეობა.

15.5.2. ლტოლვილთა და განსახლების სამინისტროს - ადგილობრივ თემებს წინასწარ მიეწოდოს შესაბამისი ინფორმაცია ჩასასახლებელი ჯგუფების შესახებ. ადგილობრივი თემების ინფორმირებასთან დაკავშირებული ღონისძიებები უნდა შეიცავდეს ამ პროგრამების შესახებ სათანადო განმარტებებს, ასევე ინფორმაციას გადმოსასახლებელი ჯგუფების კულტურულ, ეთნიკურ და რელიგიურ თავისებურებებზე. ანალოგიური საინფორმაციო ღონისძიებები უნდა გაიმართოს პროგრამაში მონაწილე ჩასასახლებელ მოქალაქეებთანაც.

NANA NIZHARADZE

„Treat others as you would like to be treated yourself“, - this dictum exists in the cultural heritage of every nation. Having such perception of relationships, representatives of different religions and countries managed and still manage to coexist. The fact that people of different ethnic origin, culture or religion have been deeply rooted in Georgia proves that the maxim was duly understood here.

Certain misunderstandings between Georgians and ethnic minorities living in Georgia were due to Soviet ideology, which on the one hand assimilated the Soviet member countries into one single Russian language culture space, and on the other - encouraged cultural autonomies of ethnic minorities living in these countries, although frequently, in an irrelevant conceptual for such autonomies forms. This was the plan of disruption of the statehood of constituent and so called independent states of the Soviet country that had been implemented for 70 years.

Today Georgia has to work strenuously to develop into a full fledged state contrary to the results of the plan.

Changing of what had been the way of life during seven decades, although for a small part, requires subtle work. Georgia that was lagging behind the stages of world development because of Communist past does not have much time. To make rational use of time - develop rapidly so that its citizen ethnic minorities were able to keep pace with this development harmoniously, the council for ethnic minorities at the Public Defender's Office developed recommendations for the government. The representatives of Diaspora/expat community and organizations of ethnic minorities (among them Armenians, Azeri, Russians, Ukrainians, Germans, Greeks, Assyrians, Kurds, Ossetians, Latvians and others) took part in the process of drawing up these recommendations. As well as that, a significant contribution has been made to the cause by the experts of „Alpe“ foundation.

„The recipe for successful development of Georgia into a civilized state is that every citizen of the country should feel themselves as its full member, - says the Public defender of Georgia, Sozar Subari, - for such a multinational country as is Georgia which historically has had to live in a complicated environment, at the crossroad of different cultures, it is very important. These recommendations is the part of activities implemented in this direction.

In 2005 the Parliament of Georgia ratified European Framework Convention for the Protection of National Minorities. Who knows better if not minorities themselves, what problems they are facing? That is why we thought it reasonable that they drew up these recommendations themselves. The issues raised in these documents related to Framework Convention are reflected in our report to European Council. If the government takes into consideration the wishes of its citizens, it will be the best way of their integration into civic society.

Events that we all witness make it clear that historical national minorities in Europe have the problem of preserving their identity and cultural diversity. For example, the facts of unrest that took place in France speak for the above - it turned out that there is the problem of integration of Arab nationality into French civic society. From a certain point of view, national minorities in our country suffer from the same problems - for example, udiebs, that populate one village in Georgia have the problem of preserving their culture, while in minority regions there is the problem of integration into civic society.

The solution of these problems is as important for them as for the Government, since if people living under one roof do not get on well with each other, will never have peace in their home. If the government takes into consideration the recommendations made by the council for minorities and implements them with the participation of national minorities, many things will change for the better“.

The members of the council for national minorities have worked on recommendations for four months. The proposals to government have been developed in four directions: regional, media, educational and legal. Each direction was developed by a separate commission of the council.

„Problems that ethnic minorities are facing in the center are different from those in regions, - says Mariam Mikoyan, the member of a regional commission, the leader of a Georgian-Armenian Union „Akhali Taoba“ (New Generation) - in regions I would single out the problem of language in the first place that is tied to appointment of ethnic minorities on high positions. That Armenians in compactly settled areas do not know the state language - is to blame both sides - I wanted to learn the language and I managed it; however, the state must also create favorable conditions for me to learn the language.

We could avoid getting such problems if we took preventive measures regarding some of the issues. For example, when people with different traditions are settled in the areas compactly populated with ethnic minorities, without any previous experience of co-existence, it is necessary to bring them closer, supply them with sufficient information about each other. Otherwise apprehension will always exist between them. Besides, when a person is aware of traditions of ethnic group co-existing with him/her, it will be easier to take their problems into consideration and thus avoid new ones. Integration of ethnic minorities into the civic society should start with cultural integration. This is the cornerstone of our relationships.

Unfortunately, ethnic minorities do consider that the problems that are common in other regions too, occur due to the fact that they are ethnic minorities. Their perception is more severe - „I don't have something because my family name ends so and so“. In order to change this attitude, nothing has been done over the past 15 years. But the relationship with them makes me think that their views are different now. If the recommendations that we have provided to the government are taken into consideration, then their opinion is bound to change for the better”.

The representative of Azeri, Araz Mashov was working in the council's media commission. „There are several problems in the media, - says he, - the regions in fact are not supplied with information, the press reaches the place late, there are some local papers, but of poor quality; the public TV is largely ineffective - it has the news program in Azeri language, but it is too short, the program is on once a week which is not enough, the public TV has no human resources to cover all aspects of life of ethnic minorities; besides, this channel is not available in all areas, the main news programs are translated poorly. On our recommendation, in order to eliminate these drawbacks it is necessary that the state allocates the grant and provides human and technical resources. Besides, it is necessary to develop a certain type of a manual, which will help the students of Journalism to develop certain views on cultural heritage of national minorities and pinpoint those legal norms that defend these people“.

Due to the fact that poor knowledge of the state language is the basis of problems for national minorities, the educational com-mission has come up with a greater number of recommendations in this regard. Olena Kurtanidze-Bezruchkova, Ukrainian Diaspora, the representative of the commission of education of the council: „The experience of the last two years has shown that when taking national entrance exams in Georgian language, national minorities occur in a competitive environment. This encourages their migration to neighboring countries even more. In order to avoid similar events, we recommend the Ministry of Education to increase the number of hours and courses of Georgian language, especially in regions. Another recommendation of ours is that the state created a group of certified translators, who will be capable to translate documents in a qualified manner into Georgian as well as into the languages of ethnic minorities, as the nowadays latter have the problem of keeping documentation and conduction other procedures in the state language.

The knowledge of their native language is a big problem for some small groups. It would be reason-able if we managed to teach their native language in schools instead of a third foreign language, if parents, teachers and supervisory council of the school require so. Besides, it would be helpful if the Ministry of Culture allocated some funds to hold a festival for ethnic minorities once a year, so that these people get familiar with each other's cultural heritage. Perhaps it is possible to make a radio program dealing with the above, have more publications in the printed media about our traditions, life and outstanding representatives who have made valuable contribution to the development of Georgia. We consider that it is necessary to involve the representatives of national minorities in the development of these materials“.

From the legal standpoint, national minorities emphasize the fact that no interpreters are available at court hearings, or if they are, the quality of interpretation is rather poor. The coordinator of the council for national minorities at the Public Defender's Office, Koba Chopliani explains that the four months of work on recommendations were rather dynamic - „Problems that national minorities have in Georgia have been accumulated for years. We came up with the recommendations by discussing these problems and sharing our opinions. The theme line of these recommendations is that national minorities should be allowed to take part in the decision-making process. Today these people are contacted only when the issues connected with minorities are being settled. Perhaps it is ca-used by their low level of activeness; however, non-involvement in general discussions causes certain estrangement from the rest of the public.

These recommendations can be improved but the problems they reflect really exist and require solution. Otherwise, the Framework Convention for the Protection of National Minorities adopted by the European Council, which Georgia joined in 2005, will not go beyond the level of ratification“.

The recommendations were handed over to the representatives of Parliament and Government of Georgia on May 29, 2007 at the meeting held at Courtyard Marriot. The meeting was attended by the representatives of Georgian Government, national minorities, media and NGOs. Among the representatives were Mr. Robert D. Watkins, UN Resident Coordinator, UNDP Resident Representative and Mr. Igor Gaon, Special Representative of the Council of Europe Secretary General in Georgia. Ms. Elene Tevdoradze, Chairperson of the Parliamentary Committee on Human Rights and Civil Integration under-lined the importance of this document. Ms Bela Tsipuria, Deputy Minister of Education and Science of Georgia and Ms. Tamar Kintsurashvili, Director General of Georgian Public Broadcasting talked about the projects and plans concerning minorities which are being implemented in their organizations.

Public Defender of Georgia

Council of National Minorities

(AS OF THE YEAR 2006)

The Recommendations were developed

by the Council of National Minorities under the auspices of the Public Defender of Georgia,

with expert facilitation by the European Centre for Minority Issues (ECMI).

PREAMBLE

Georgia has ages-old traditions of coexistence and respect between its ethnic communities. New historical circumstances, however, pose new challenges before our society. The transitional phase in the development of the Georgian nation and the intensification of social processes has brought to the forefront the need for balanced minority policies. Until recently national minority issues have been highly sensitive and politically risky topics in the Georgian political context.

Positive tendencies began to take shape after the Rose Revolution. The parliament ratified the Framework Convention for the Protection of National Minorities (FCNM). The country also joined the European Convention for Transfrontier Cooperation, the European Charter for Local Self-Governance and other international conventions and treaties.

The country actively cooperates with international organizations and welcomes monitoring groups which is proved by the frequency of meetings and consultations between various local minority NGOs and international monitoring groups.

The proposed recommendations have been elaborated by the working groups of the Council of National Minorities (CNM) under the auspices of the Public Defender of Georgia (PD) to support the process of the FCNM implementation in Georgia. Active participants of the process were representatives of Georgia's minority communities, the Office of the Public Defender of Georgia and the European Centre for Minority Issues (ECMI). A significant contribution to the drafting and refining process of the recommendations was also made by representatives of various government structures and civil society organizations.

The proposed recommendations represent one of the manifestations of the civil society participation in shaping policies for the minority protection and civil integration which is expected to entrench the internationally accepted governance standards in Georgia. The document will also help ensure transparency and publicity of the FCNM implementation monitoring process as well as the fulfillment of all other obligations under this convention.

FCNM Article 4

1. The Parties undertake to guarantee to persons belonging to national minorities the right of equality before the law and of equal protection of the law. In this respect, any discrimination based on belonging to a national minority shall be prohibited.

2. The Parties undertake to adopt, where necessary, adequate measures in order to promote, in all areas of economic, social, political and cultural life, full and effective equality between persons belonging to a national minority and those belonging to the majority. In this respect, they shall take due account of the specific conditions of the persons belonging to national minorities.

3. The measures adopted in accordance with paragraph 2 shall not be considered to be an act of discrimination.

Problem 4.1

1. The lack of clear, efficient, consistent, supported with adequate resources, unified policies and legal framework in minority issues.

Background:

Despite the obligations assumed before the Council of Europe (CoE) there is no consistent legal framework to promote the protection of language and culture of minorities, as well as the process of their social and civil integration. There are several versions of the “Concept State Policy for the Protection and Integration of the National Minorities” and “Law on National Minorities” none of which, however, has been approved so far.

RECOMMENDATIONS:

4.1.1. The Parliament of Georgia is recommended to adopt the “Concept State Policy for the Protection and Integration of the National Minorities” and to the extent possible accelerate the adoption of the “Law on National Minorities” or effect amendments to the existing legal framework to ensure the enhancement of the minority protection and integration processes.

4.1.2. The Parliament of Georgia is recommended to ensure that national minority representatives both form regional and central levels (including CNM members) as well as local and international experts take active part in the drafting process as well as parliamentary sittings concerning both documents.

4.1.3. The Georgian government in recommended to develop long and short term civic integration action plan to include priority programming for civic integration, respective integration mechanisms and resources.

4.1.4. The Georgian government is recommended to establish a state foundation for civil integration to fund grant programs promoting civil integration and protection of national minorities. It is further recommended to allocate adequate funds from the state budget to ensure effective functioning of the mentioned foundation.

Problem 4.2

Frequent cases of inadequate translation of legal documents during investigative and court proceedings involving minority representatives.

Background:

Although the Georgian legislation formally guarantees equality of national minorities before the law frequent violations of their rights are still observed in practice. Poor command of the Georgian language by minorities on one hand and lack of qualified translation during court or investigative procedures on the other cause frequent violations of judicial procedures. Starting from the moment of detention through the announcement of a court verdict there is high probability that minority representatives fail to have clear understanding of the case details. The shortage of interpreters or their low qualification creates conditions where they can be manipulated in the interests of either side. Such cases cause frequent violations of minorities' civil rights as well as they promote distrust towards the Georgian law-enforcement and judiciary system, which, in turn, has a negative impact on the integration process.

RECOMMENDATIONS:

4.2.1. The Georgian government is recommended to develop a separate training program for court and investigation translators/interpreters. Translators must be specialized in minority languages.

4.2.2. It is further recommended to introduce mandatory certification/licensing tests of court and investigation translators;

FCNM Article 5

1. The Parties undertake to promote the conditions necessary for persons belonging to national minorities to maintain and develop their culture, and to preserve the essential elements of their identity, namely their religion, language, traditions and cultural heritage.

2. Without prejudice to measures taken in pursuance of their general integration policy, the Parties shall refrain from policies or practices aimed at assimilation of persons belonging to national minorities against their will and shall protect these persons from any action aimed at such assimilation.

Problem 5.1

Inadequate government support to the preservation, maintenance and development of the languages, culture and identity of national minorities.

Background:

There are no government programs for the preservation and development of languages, traditions and cultural heritage of national minorities. Ongoing disputes between different ethnic and religious groups around their share in the “historical heritage” of Georgia and ethnic/religious affiliation of historical buildings/monuments sometimes acquire aggravated political tensions along with significant conflict potential. Unfortunately, it is often neglected that the disputed objects represent a part of the entire county's cultural wealth rather than that of its separate ethnic groups.

RECOMMENDATIONS:

5.1.1. The Ministry of Culture, Monuments Protection and Sports is recommended to design and implement a respective state program for the preservation and development of the traditions and cultural heritage of the national minorities.

5.1.2. The indicated program should be developed in close cooperation between the state agencies, experts working in the field of national minority issues and representatives of the CNM.

5.1.3. The Georgian government is recommended to establish a state foundation for civil integration to fund grant programs promoting civil integration and protection of national minorities. It is further recommended to allocate adequate funds from the state budget to ensure effective functioning of the mentioned foundation.

5.1.4. The Ministry of Culture, Monuments Protection and Sports is recommended to develop and maintain equal/unified approach to the protection of all cultural monuments within the territory of Georgia irrespective of their religious or ethnic affiliation.

FCNM Article 6

1. The Parties shall encourage a spirit of tolerance and intercultural dialogue and take effective measures to promote mutual respect and understanding and cooperation among all persons living on their territory, irrespective of those persons' ethnic, cultural, linguistic or religious identity, in particular in the fields of education, culture and the media.

2. The Parties undertake to take appropriate measures to protect persons who may be subject to threats or acts of discrimination, hostility or violence as a result of their ethnic, cultural, linguistic or religious identity.

Problem 6.1

1. The lack of unified, consistent and effective state policies for ensuring adequate access to information for the representatives of national minorities.

2. Deficiency of information provided by Georgian media in the languages understandable for national minorities in the regions of their compact settlements.

Background:

1. National minorities, especially in the regions of their compact settlements, have inadequate access to information in understandable languages. In the regions the distribution of print media in minority languages is either delayed or non-existent.

2. The Georgian Public Broadcasting (GPB) has neither adequate amount of human resources nor technical equipment to ensure sufficient and effective provision of information to the audiences in minority regions.

3. The duration (time limit) allocated by the GPB for programs in minority languages is insufficient for the provision of adequate access to information for national minorities.

4. Analytical, educational and ethnological programs/shows produced by the GPB and other national level electronic media companies are not translated into the languages understandable for minorities.

RECOMMENDATIONS:

6.1.1. The State Council for Integration and Tolerance is recommended to devise main trends and strategy of the state policy for providing adequate access to information for national minorities and include them the State concept for the protection and integration of National Minorities. It is further recommended that the council cooperates with minority representatives in the process.

6.1.2. The Government of Georgia is recommended to devise and launch a state grant program to support coverage of important minority related issues by Georgian media.

6.1.3. The Georgian government is recommended to allocate sufficient resources for the provision of access for minority regions to the radio and TV programs, broadcasted by Georgian media companies, properly translated/interpreted into languages understandable for minorities.

6.1.4. The Government of Georgia is recommended to allocate adequate state budgetary resources for the improvement of the broadcasting quality and coverage area of the Georgian national level electronic media in the minority populated regions.

6.1.5. The GPB is recommended to ensure that expectations, opinions and recommendations of regional minority communities are taken into account while developing company's editorial policies, programmatic priorities and preparing TV or radio programs about ethnic/religious minorities. To achieve these objectives GPB it is further recommended to accelerate the formation of GPB regional councils.

Problem 6.2

Frequent cases of displayed xenophobic attitudes and ethnic intolerance in some of the Georgian media outlets.

Background:

While the traditions of tolerance in Georgia have been based on the simple principles of coexistence of its ethnic communities, in the current phase the need for new development trends promoting the formation of cultural diversity institutions is becoming more evident. Clearly, this is a painful and controversial process, which is proven by the facts of explicit intolerance towards non-traditional religions and cultures demonstrated in the Georgian media and even political circles. Such facts must become the issues of concern not only for minorities but the title ethnic group in the first place. Although both civil and criminal laws in Georgia envisage punishment for racial discrimination and instigation of ethnic enmity the mechanisms for implementation are still undeveloped.

RECOMMENDATIONS:

6.2.1. The Council for Media Ethics, Office of the Public Defender, Parliamentary Committee for Human Rights and Civil Integration, and the Office of the State Minister on Civil Integration are recommended to establish closer monitoring of the print and electronic media publications in order to disclose abusive language usage, as well as insulting and xenophobic statements/expressions used in relation to national minorities. It is further recommended to the above institutions to publicly provide comments on the disclosed cases.

6.2.2. Editorial offices of print and electronic media outlets are recommended to establish internal organizational monitoring in order to disclose and prevent the facts of explicit ethnic intolerance, abusive language usage, as well as the facts of using insulting and xenophobic statements/expressions in relation to national minorities.

6.2.3. The Ministry of Education and Science (MOES) is recommended to mobilize adequate resources and design a course /manual/ on “Cultural Diversity and Coverage of Minority Issues” for the journalism students and active journalists which would provide information on international documents, existing practices and Georgian legislation in this field.

6.2.4. Respective higher education institutions are recommended to introduce (upon its preparation) the above mentioned course into the regular academic curriculum.

6.2.5. The Georgian government is recommended to allocate adequate resources for training events and seminars for journalists on minority issues reporting and cultural diversity.

6.2.6. The Georgian government, CNM and the office of the Public Defender of Georgia are recommended to form an interagency workgroup that would seek possible alternative solutions to the above-mentioned issue.

FCNM Article 9

1. The Parties undertake to recognise that the right to freedom of expression of every person belonging to a national minority includes freedom to hold opinions and to receive and impart information and ideas in the minority language, without interference by public authorities and regardless of frontiers. The Parties shall ensure, within the framework of their legal systems, that persons belonging to a national minority are not discriminated against in their access to the media.

2. Paragraph1 shall not prevent Parties from requiring the licensing, without discrimination and based on objective criteria, of sound radio and television broadcasting, or cinema enterprises.

3. The Parties shall not hinder the creation and the use of printed media by persons belonging to national minorities. In the legal framework of sound radio and television broadcasting, they shall ensure, as far as possible, and taking into account the provisions of paragraph 1, that persons belonging to national minorities are granted the possibility of creating and using their own media.

4. In the framework of their legal systems, the Parties shall adopt adequate measures in order to facilitate access to the media for persons belonging to national minorities and in order to promote tolerance and permit cultural pluralism.

Problem 9.1

1. Observed insufficiency of information in Georgian media, familiarizing country's population with culture and history of national minorities residing in Georgia, their positive input into the Georgian history, their achievements and problems.

2. Insufficiency of projects in the Georgian electronic media promoting national minority issues and inter-ethnic dialogue.

Background:

The deficiency of the mentioned information promotes disintegration between various ethnic groups of Georgian citizens, as well as it creates favourable conditions for increasing ethnic intolerance and enmity, has a negative impact on civil, social and cultural integration of the Georgian citizens.

RECOMMENDATIONS:

9.1.1. The Georgian Government is recommended to mobilize adequate resources for the implementation of state grant programs for the promotion of the history, culture and problems of national minorities in print and electronic media, as well as their positive input into the Georgian history. It is further recommended that such programs promote dialogue on minority related issues, enhance civil, social and cultural integration.

9.1.2. The GPB is recommended to support shows and programs enhancing civil, social and cultural integration and ensure regular production and broadcasting of TV and radio programs raising awareness and increasing familiarity of Georgian citizens with the history and culture of the ethnic minorities residing in Georgia, as well as their input and contribution to the development of the Georgian state.

FCNM Article 10

1. The Parties undertake to recognise that every person belonging to a national minority has the right to use freely and without interference his or her minority language, in private and in public, orally and in writing.

2. In areas inhabited by persons belonging to national minorities traditionally or in substantial numbers, if those persons so request and where such a request corresponds to a real need, the Parties shall endeavour to ensure, as far as possible, the conditions which would make it possible to use the minority language in relations between those persons and the administrative authorities.

3. The Parties undertake to guarantee the right of every person belonging to a national minority to be informed promptly, in a language which he or she understands, of the reasons for his or her arrest, and of the nature and cause of any accusation against him or her, and to defend himself or herself in this language, if necessary with the free assistance of an interpreter.

Problem 10.1

Minority languages are widely used for communication between administrative authorities and minority populations in compact minority settlements. Although the existing practice corresponds to the real need there are no regulations to legalize the existing practices and ensure their consistency with the national legislation and FCNM provisions.

Background:

1. In the areas of dispersive minority settlements public officials sometimes require that persons belonging to national minorities submit written applications and communicate with public officials in the Georgian language, which is rather problematic for many citizens of non-Georgian ethnic origin. Such cases either delay or limit the acces of national minority representatives to needed public cervices.

2. In the compact minority settlements, where public officials come from the same ethnic communities, the language used both in verbal communication and written documentation is either the language of these minorities or Russian. The current Georgian legislation does not envisage such rights for the minorities leaving the existing practices in contradiction with the law.

RECOMMENDATIONS:

10.1.1. The Parliament of Georgia is recommended to consider adoption of respective amendments to the current national legislation ensuring the possibility for persons belonging to national minorities to use (along with Georgian language) languages understandable for those persons in their relations with the administrative authorities.

10.1.2. Keeping in mind anticipated delays in the adoption process due to the complexity and sensitivity of the issue the government of Georgia is recommended to implement the following interim measures prior to the parliamentary decision:

a) in cooperation with the Ministry of Education and Science of Georgia develop education programs and open training courses for translators specializing in public administration terminology in both state and minority languages. Such courses could be opened either at the Z. Zhvania School of Public Administration in Kutaisi or any other relevant higher education institution.

b) Conduct certification of the mentioned translators on a competitive basis.

c) Fund positions of certified translators at the public administration and state agencies as needed in the minority regions to ensure qualified translation of the documentation and correspondence into the state language.

FCNM Article 11

3. In areas traditionally inhabited by substantial numbers of persons belonging to a national minority, the Parties shall endeavour, in the framework of their legal system, including, where appropriate, agreements with other States, and taking into account their specific conditions, to display traditional local names, street names and other topographical indications intended for the public also in the minority language when there is a sufficient demand for such indications.

Problem 11.1

Lack of legislation securing the right of the compactly settled national minorities to display traditional local names, street names and other topographical indications in their own languages.

Background:

Despite existing demand within the regions of compact minority settlements there are no legal norms to regulate display/usage of geographic place-names and toponymic indicators in native languages of minorities. In some districts of Georgia minority language, along with the state language, is used in geographic place name and toponymic indicators, however in the absence of respective legal framework this can be viewed as violation of current legislation.

RECOMMENDATION:

11.1.1 The Parliament of Georgia is recommended to draft and adopt legislation clearly specifying rules for the usage of toponymy in minority languages along with the state language in minority regions.

FCNM Article 12

1. The Parties shall, where appropriate, take measures in the fields of education and research to foster knowledge of the culture, history, language and religion of their national minorities and of the majority.

2. In this context the Parties shall inter alia provide adequate opportunities for teacher training and access to textbooks, and facilitate contacts among students and teachers of different communities.

3. The Parties undertake to promote equal opportunities for access to education at all levels for persons belonging to national minorities.

Problem 12.1

Despite the ongoing state programs for teaching the state language to national minorities, significant part of national minorities have inadequate or no Georgian language skills, especially in the regions of their compact settlements.

Background:

Lack of knowledge of the state language impedes the social and cultural integration of minority representatives, as well as their effective participation in county's social, political and economic life.

RECOMMENDATIONS:

12.1.1. The Georgian parliament, MOES, regional and local authorities, Public defender of Georgia are recommended to establish an inter ministerial workgroup affiliated with the CNM which would evaluate the effectiveness of the existing state programme for teaching the Georgian language to national minorities and elaborate recommendation on its improvement as needed;

12.1.2. The Georgian government is recommended to effect amendments to the ongoing programs based on the above mentioned recommendations;

12.1.3. The Georgian government is recommended to increase support to the state language teaching programmes in the regions compactly populated by national minorities (where there is sufficient demand and necessity)

Problem 12.2

Insufficient knowledge of the Georgian language among national minorities living in Georgia limits their access to higher education.

Background:

The quality of Georgian language instruction in public schools of minority regions fails to ensure adequate level in Georgian language skills among minority school-leavers. As a result majority of the ethnically non-Georgian school-leavers from the minority regions fail to enter Georgian universities. In many cases they seek higher education alternatives in other countries, which, in turn promotes and increases out-migration rates among national minorities.

RECOMMENDATIONS:

12.2.1 The Georgian government is recommended to additionally fund pre-entrance training courses Georgian language for school-leavers from public schools with non-Georgian instruction language.

Problem 12.3

Poor quality of Georgian language instruction in public schools of minority populated regions and deficiency of qualified Georgian language teachers in these schools.

Background:

The recently approved “Program for Teaching the State Language” fails to ensure adequate level of Georgian language skills among ethnically non-Georgian students in the public secondary schools of minority populated remote Georgian regions, which leads to their socio-political and cultural isolation.

RECOMMENDATIONS:

12.3.1. The Ministry of Education and Science of Georgia is recommended to create additional incentives/resources (stipends, scholarships etc.) for the students wishing to work in educational sector in minority regions after graduation.

12.3.2. Local self-governance units in minority regions of Georgia are recommended to introduce the system of funding the education of Georgian language instructors and other needed specialists for public schools in the respective administrative units.

Problem 12.4

The deficiency of inter-cultural exchange between ethnic groups of Georgia. Deficiency of programs/events/projects familiarizing Georgian population with culture, language, history and traditions of the ethnics groups residing in Georgia.

Background:

The said deficit creates favour able conditions for ethnic alienation and xenophobic tendencies.

RECOMMENDATIONS:

12.4.1. The government of Georgia is recommended to develop and implement a governmental grant program for the regular support to cultural, educational and media projects, raising awareness and increasing familiarity of Georgian citizens with history and culture of the ethnic minorities residing in Georgia, as well as their input and contribution to the development of the Georgian society.

12.4.2. The GPB is recommended to ensure preparation and airing of the programs promoting the history and culture of the ethnic minorities residing in Georgia, as well as their input and contribution to the development of the Georgian state.

Problem 12.5

Georgian educational institutions provide inadequate access to the information on culture, traditions, history, religion and other important elements of different ethnic groups residing in Georgia.

Background:

The above problem creates favour able conditions for forming negative, biased and stereotyped relationships between various ethnic groups, which, in turn, impedes civic integration and promotes ethnic intolerance in a significant part of the Georgian population.

RECOMMENDATIONS:

12.5.1. The Georgian government and MOES are recommended to ensure that the textbooks utilized in Georgian public schools for teaching history, geography and civic education courses include information about culture, traditions, history, religion of various ethnic groups residing in Georgia as well as information about their input and contribution to the development of the Georgian state. The textbooks should promote the cultural diversity, tolerance and inter-cultural dialogue. The engagement of national minorities in the process of preparation of such textbooks is highly recommended.

FCNM Article 14

1. The Parties undertake to recognize that every person belonging to a national minority has the right to learn his or her minority language.

2. In areas inhabited by persons belonging to national minorities traditionally or in substantial numbers, if there is sufficient demand, the Parties shall end eave our to ensure, as far as possible and within the framework of their education systems, that persons belonging to those minorities have adequate opportunities for being taught the minority language or for receiving instruction in this language.

3. Paragraph 2 of this article shall be implemented without prejudice to the learning of the official language or the teaching in this language.

Problem 14.1

Certain part of ethnic minorities in Georgia lacks the opportunity to study their languages in public schools.

Background:

Certain part of Georgian national minorities has not been offered programs and opportunities to study their native languages within public school curriculums. Especially vulnerable in this respect are small ethnic groups of national minorities such as Curds, Assyrians, Udins, Lezgins, Greeks etc. The lack of opportunities for smaller minority groups to study their languages leads to gradual loss of these languages and cultures and irreparable damage to the ethnic and cultural diversity of the country.

RECOMMENDATIONS:

14.1.1. The Georgian parliament is recommended to effect amendments to the “Law of Georgia on General Education” and Curricular Plan approved by the MOES to ensure the allocation of sufficient state funding for the instruction of minority languages in those Georgian public schools, where there is sufficient demand for such classes.

FCNM Article 15

The Parties shall create the conditions necessary for the effective participation of persons belonging to national minorities in cultural, social and economic life and in public affairs, in particular those affecting them.

Problem 15.1

Inadequate/insufficient level of cultural, social and economic participation of the national minorities as well as their inadequate involvement in the decision-making process.

Background:

Inadequate level of participation of national minority representatives during both preparatory and decision-making processes in the Georgian legislative (parliamentary committees) and executive structures. In frequent cases minority structures are neither properly informed nor consulted during preparatory or decision-making stages.

RECOMMENDATIONS:

15.2.1. The Parliament of Georgia is recommended to provide minority representatives, their organizations and communities with access to drafts of legislative documents prepared for parliamentary adoption.

15.2.2. The Georgian Parliament is recommended to invite national minority representatives (including regional representatives) to attend parliamentary committee sessions and discussions on legislative documents and other issues of importance

15.2.3. The Georgian government, ministries and state departments are recommended to ensure the presence of national minority representatives (including regional representatives) at open meetings/sessions of the ministries and other state agencies;

15.2.4. Hold consultations with national minority representatives (including regional representatives) on legislative or administrative initiatives directly connected to minority issues;

15.2.5. Ensure participation of national minority representatives in devising, implementation and monitoring processes of national or regional level development strategies or plans that may have impact on minorities.

Problem 15.3

Inadequate awareness among national minorities of their civil and other rights.

Background:

National minority representatives are inadequately provided with information in accessible languages on the Georgian legislation and international legal instruments on minorities. There are no state programmes to effectively solve this issue.

RECOMMENDATIONS:

15.3.1. The Cabinet of Ministers of Georgia is recommended to provide sufficient funding for translation and dissemination of relevant Georgian legislation in the languages understandable for national minorities.

15.3.2. Until such needs persist the government of Georgia is recommended to facilitate the opening of legal consulting centers in the regions of compact minority settlements. It is recommendable that such centers function at municipal administration and mayoral offices.

Problem 15.4

Significant level of minority participation in the public administration sector is mainly observed within the cities, districts and regions of their compact settlements. Their representation is insignificant at the regional and central levels of state structures. There are only exceptional cases of their employment as high-ranking state officials.

Background:

a) The mentioned problem limits participation of the national minorities in the decision making on the issues related to ethnic minority issues and impedes the accommodation of their constructive opinions and recommendations.

b) The issue of the adequate employment of national minorities in state institutions can only be resolved on one hand with sufficient political will on the side of the Georgian government, and on the other hand with availability of professionals with ad-equate qualification among national minorities.

RECOMMENDATIONS:

15.4.1. The Parliament of Georgia is recommended to envisage the issue of minority participation in public administration sector in the “Concept State Policy for the Protection and Integration of National Minorities”.

15.4.2. The Georgian government is recommended to allocate budgetary funds for the expansion of the programming and facilities of the Z. Zhvania Public Administration School in Kutaisi (or establish alternative training facility/program) to improve qualifications/retrain minority representatives to ensure their capacitating for the employment in the state institutions including court and law enforcement institutions, ministries and other state agencies.

Problem 15.5

Inadequate participation of recipient and resettled communities in the planning and implementation of the state programs for the resettlement of displaced persons and ecological migrants.

Background:

Property disputes in the Georgian regions, populated in different years by ecological migrants from the mountainous regions, in numerous cases acquired the character of ethnic confrontation. The resettlement programs were implemented without consultations with either host communities or resettled groups, and in frequent cases were perceived by minority communities as attempts to forcibly alter the demographic balance between ethnic groups in the regions of compact minority settlements.

RECOMMENDATIONS:

15.5.1. The Georgian government and Ministry of Refugees and Accommodation of Georgia are recommended to ensure the participation of host communities' and resettled groups in the development and implementation of the state resettlement programs implemented in minority regions.

15.5.2. The Ministry of Refugees and Accommodation of Georgia is recommended to ensure preliminary public consultations with host communities prior to the implementation of any future resettlement programs. Host communities must be informed on the reasons, goals, implementation schedules of the programs, as well as they must be familiarized with cultural background and traditions of the resettled groups. Similar briefings must be held among resettling populations.

Нана нижарадзе

«Поступай с другими также как ты хотел бы, чтобы поступал с тобой»- наставления подобного содержания существуют в культурном наследии всех наций. Благодаря общению именно в таком духе удавалось и уда1тся достичь мирного сосуществования представителям различных религий, разных стран. То, что в Грузии прижились люди различных этносов, культур или религий, свидетельствует, что здесь прекрасно понимали значение этой сентенции.

Своего рода недопонимание между грузинами и представителями проживающих в Грузии национальных меньшинств было порождено советской идеологией, которая с одной стороны, осуществляла ассимиляцию в единое русскоязычное культурное пространство стран-членов Советского Союза, а с другой стороны - поощряла культурные автономии проживающих в этом Союзе этнических меньшинств, чаще всего в абсолютно несоответствующих содержанию. Автономий формах. Это был план разрушения государственности стран, составляющих Союз и именуемых независимыми, план, который осуществлялся в течении 70 лет. Сегодня Грузии приходится вести напряженную работу, направленную против результатов этого плана, на формирование полноценного государства.

Изменить то, что на протяжении семи десятков лет для граждан Грузии, пусть и для небольшой части, было образом жизни, - дело деликатное. Для преобразований у Грузии , которую коммунистическое прошлое итак оставило позади этапов мирового развития гармонично участвовали и национальные меньшинства, также являющиеся её гражданами, - действующий при Народном Защитнике Свет национальных меньшинств, разработал рекомендации для грузинских для грузинских властей. В подготовке рекомендаций участвовали представители диаспор и различных организаций проживающих в Грузии национальных меньшинств ( в их числе армяне, азербайджанцы, русские, украинцы, курды, осетины, латвийцы и другие) а также, представители центра толерантности при Народном защитнике и Европейского центра по вопросам меньшинств, Существенный вклад в процесс разработки и совершенствования рекомендаций внесли эксперты фонда «Алпе».

29 мая 2007 года, в актовом зале гостиницы «Кортярд Мариот» состоялась официальная передача настоящих рекомендаций представителям парламента и правительства. На презентации присутствовали представители национальных меньшинств, прессы, правительства Грузии и Международных организаций. среди них полномочный представитель Генерального секретаря Совета Европы в Грузии, г-н Игорь Гаон и Постоянный представитель программы развития ООН, г-н Роберт Уоткинс. О значении рекомендаций в своёс выступлении говорила госпожа Елена Тевдорадзе, Представитель Парламентского комитета по правам человека и гражданской интеграции. Г-жа Бела Ципурия, Заместитель Министра Просвещения и Науки Грузии, и г-жа Тамара Кинцурашвили, Генеральный Директор Общественного весник4а Грузии говорили о проектах, связанных с тематикой этнических меньшинств, выполняемых и планируемых в этих структурах.

«Предпосылкой формирования Грузии, как цивилизованного государства, является то, чтобы все граждане страны почувствовали себя полноправными гражданами, - говорит Народный защитник Грузии Созар Субари, - для такой многонациональной страны, какой является Грузия, страны, которой исторически приходится жить в сложной многообразной среде, на перекрёстке культур, это важный момент. Эти рекомендации являются частью осуществляемых с нашей стороны действий в данном направлении.

В 2005 году Парламент Грузии ратифицировал «Рамочную Конвенцию Евросовета о защите национальных меньшинтсв». Кто лучше, ести не меньшинства, может знать проблемы, с которыми им приходится сталкиваться? Поэтому было решено, что рекомендации подготовят они сами. Вопросы, которые выдвигаются в этих документых, нашли отражение в нашем отчёте, в связи с Рамочной Конвенцией, сделанном перед Евросоветом, Если власти учтут пожелания своих граждан, это будет одним из наилучших путей их полноценной интеграции в общество.

События, которые мы все наблюдаем, свидетельствуют о том, что в Европе исторические национальные меньшинства имеют проблему сохранения собственной идентичности, культурного многообразия. Об этом говорят, например, происшедшие недавно во Франции беспорядки оказалось, что там стоит проблема интеграции арабов во французское общество. В определённом смысле с такими же проблемами сталкиваются и проживающие у нас Национальные меньшинства например, для удин, составляющих население одной деревни в Грузии, это проблема сохранения собственной культуры, я для компактно проживающих в регионах Грузии национальных меньшинств - это проблема интеграции в общество.

Решение этих проблем для них так же важно, как в целом и для государства, поскольку когда живущие в одном доме люди плохо уживаются друг с другом, мира в их доме не будет. Если власти учтут рекомендации Совета меньшинств и эти рекомендации будут претворены в жизнь при участии представителей национальных меньшинств, то многое может измениться к лучшему».

Члены Совета национальных меньшинств работали над рекомендациями в течение четырёх месяцев. Предложения для властей были сформулированы в четырёх направлениях: региональном, медийном, образовательном и правовом. Над каждым из этих направлений работала конкретная комиссия Совета.

«Проблемы, стоящие перед этническими меньшинствами, проживающими в центре, отличаются от проблем, проживающих в регионах, - говорит член региональной комиссии, руководитель объединения Грузинских армян «Новое поколение» Мариам Микоян.

В регионах, я выделила бы прежде всего, проблему языка связанную с проблемой назначения на должности представителей этнических меньшинств. В том, что компактно проживающие армяне не знают государственного языка, виноваты обе стороны: я. Например, хотела знать язык, и я его знаю, хотя есть и другая сторона - государство должно способствовать тому и создавать условия для того, чтобы я могла выучить государственный язык.

Существуют вопросы, превенция которых поможет нам предотвратить их перерастание в проблемы. Например, когда среди компактно проживающих армян мы поселяем людей с другими, отличающимися традициями и когда ни одна, ни другая сторона не имеет опыта совместного проживания, мы обязательно должны помочь им познакомиться, сблизиться, предоставить больше информации друг о друге. Иначе страх друг перед другом не исчезнет. Кроме того, когда люди будут знать о традициях проживающей рядом этнической группы, они будут учитывать их и проблемы не возникнут. Интеграция этнических меньшинств в общество должна начинаться с культурной интеграции. Это краеугольный камень наших отношений.

К сожалению, представители этнического меньшинства всё воспринимают гораздо острее, причины своих проблем они часто видят, допустим в том, что их фамилии отличаются от большинства фамилий. Представители этнического меньшинства воспринимают всё гораздо острее: у меня мол, нет того-то и того-то, потому что моя фамилия оканчивается на то-то и то-то.

В течение 15 лет фактически ничего не было сделано для изменения подобных мнений. Хотя теперь они видятся по-иному. Говорить так позволяет мне общение с представителями этнических меньшинств. Учёт тех рекомендаций, которые мы предлагаем властям ещё более будет способствовать изменению таких взглядов в лучшую сторону.

Представитель Азербайджанцев Араз Машов работал в Комиссии по медиа и информации.

- «В медиа имеется несколько проблем, - говорит он, - в регионы фактически не поступает информация, пресса приходит сюда с опозданием, местные газеты есть, но они низкого качества; общественное вещание имеет информационную передачу на азербайджанском языке, однако её хронометраж невелик, передача выходит один раз в неделю, а это очень мало; кроме того, общественное вещание не обладает достаточными людскими ресурсами, для того, чтобы охватить жизнь национальных меньшинств во всех направлениях; вместе с тем, этот канал принимается не везде, а перевод на местах его основных ифнормационных выпусков некачественен. По нашей рекомендации, для искоренения этих недостатков со стороны государства должен быть выделен грант и изысканы людские и технические ресурсы. Кроме того, следует создать своего рода учебное пособие, которое сформирует у студентов факультета журналистики представление о культурном наследии национальных меньшинств и укажет им на те правовые нормы, которые защищают этих людей».

Поскольку плохое знание государственного языка является основной проблемой национальных меньшинств, комиссия по образованию накопила самое большое число рекомендаций. Олёна Куртанидзе-Безручко, украинская диаспора, представитель комиссии по образованию: «Опыт последних двух лет показал, что при сдаче национальных экзаменов по грузинскому языку представители этнических меньшинств оказались в неконкурентно способном положении. Это ещё больше способствует их миграции в соседние страны. Для того, чтобы избежать подобного, комиссия рекомендует Министерству Образования увеличить количество и продолжительность курсов по изучению грузинского языка, особенно- в регионах.

Ещё одна рекомендация - государство должно создать группу сертифицированных переводчиков, которые смогут качественно переводить документы на грузинский язык и на языки национальных меньшинств поскольку сегодня национальные меньшинства сталкиваются с проблемой ведения документации на государственном языке.

Серьёзной проблемой является также знание своего родного языка для некоторых малочисленных групп. Может нам удастся сделать так, чтобы вместо третьего иностранного языка они могли изучать в средней школе родной язык, если этого потребуют родители, педагоги и попечительский совет. Кроме того, было бы неплохо если министерство культуры сможет изыскать средства и предоставит нам возможность раз в год проводить фестивали национальных меньшинств, для того, чтобы мы ознакомились с культурным наследие друг друга. Может сделать радиопередачу с аналогичным содержанием, в печатных средствах массовой информации больше писать о наших традициях, нашей жизни, о тех наших достойных представителях, которые внесли определенный вклад и в развитие Грузии. Мы считаем, что в процесс подготовки подобных материалов обязательно должны быть активно включены представители национальных меньшинств».

С правовой точки зрения национальные меньшинства подчёркивают отсутствие на судебных процессах переводчиков или их плохую работу. Координатор Совета по национальным меньшинствам При Народном Защитнике Коба Чоплиани поясняет, что четыре месяца работы над рекомендациями были динамичными: «Проблемы, имеющиеся у национальных меньшинств Грузии, накапливались годами. Предлагаемые рекомендации были получены в результате обсуждения этих проблем и выработки общего мнения. Лейтмотивом наших рекомендаций является следующее : национальным меньшинствам должна быть предоставлена возможность принимать участие в самом процессе разработки и принятия решений. Сегодня с ними связываются только тогда когда вопросы, связанные с этническими меньшинствами, уже решаются, Возможно, причина этого и в низкой активности представителей нацменьшинств, хотя невключение в общие дискуссии вызывают своего рода отчуждение между ними и остальными членами общества. Вероятно, эти рекомендации будут усовершенствованы, но отраженные в них проблемы существуют реально и требуют решения. Иначе принятая Советом Европы Рамочная Конвенция по вопросам защиты национальных меньшинств, к которой Грузия присоединилась в 2005 году, останется на уровне ратификации.

29 мая 2007 года, в актовом зале гостиницы «Кортярд Мариот» состоялась официальная передача настоящих рекомендаций представителям парламента и правительства. На презентации присутствовали представители национальных меньшинств, прессы, правительства Грузии и международных организаций, среди них полномочный Представитель Генерального секретаря Совета Европы в Грузии, г-н Игорь Гаон и Постоянный представитель рекомендаций в своём выступлении говорила г-жа Елена Тевдорадзе, Председатель парламентского комитета по правам человека и гражданской интеграции. Г-жа Белла Ципурия, Заместитель Министра Просвещения и науки Грузии и г-жа Тамар Кинцурашвили, генеральный Директор Общественного вестника Грузии говорили о проектах, связанных с тематикой этнических меньшинств, выполняемых и планируемых в этих структурах.

Совет Национальных Меньшинств

при Народном защитнике Грузии

(По положению на 2006 год)

Преамбула

В Грузии сформировались вековые традиции сосуществования и взаимного уважения этнических общин. Вместе с тем, новые исторические условия поставили нашу общественность перед новыми вызовами. Транзитный период развития грузинского общества и интенсификация социальных процессов выдвинули на первый план необходимость в сбалансированной политике в отношении национальных меньшинств, хотя и по сей эта сфера в современном политическом обиходе воспринимается как крайне деликатная и рискованная.

После Революции Роз наметились благотворные тенденции. Парламент Грузии ратифицировал конвенции Совета Европы по защите национальных меньшинств (далее по тексту РКНМ). Страна присоединилась к Европейской Конвенции трансграничного сотрудничества, к Европейской хартии местного самоуправления и другим международным конвенциям и пактам.

Страна активно сотрудничает с международными организациями и открыта для мониторинговых групп международных организаций. Подтверждение тому встречи и консультации различных местных НПО национальных меньшинств с представителями международных мониторных групп.

С целью содействия имплементации РКНМ, комиссии Совета национальных меньшинств (СНМ) при Народном защитнике Грузии разработали данный документ при участии представителей диаспор национальных меньшинств, проживающих в Грузии, аппарата Народного Защитника и Европейского центра по делам меньшинств. Значительный вклад в процесс разработки и усовершенствования рекомендаций внесли также представители различных правительственных структур и неправительственных организаций.

Предлагаемые рекомендации представляют собой форму участия гражданского общества в разработке государственной политики в сфере защиты прав и гражданской интеграции национальных меньшинств в Грузии, в культивировании международных стандартов управления процессами в данной сфере. Рекомендации подготовлены рабочими группами Совета Национальных Меньшинств (СНМ) при народном защитнике Грузии (НЗ), при техническом и экспертном содействии Европейского центра по вопросам меньшинств (ECMI). Документ послужит импульсом для развития мониторинговых процедур реализации положений КРНМ, будет содействовать гласности и прозрачности в деле выполнения обязательств по данной Конвенции.

Статья 4. РКНМ

1.Участники берут на себя обязательство гарантировать лицам, принадлежащим к национальным меньшинствам, право на равенство перед законом и равную защиту со стороны закона. В этой связи любая дискриминация, основанная на принадлежности к национальному меньшинству, запрещается.

2. Участники обязуются принимать так, где это необходимо, соответствующие меры, с тем, поощрять во всех областях экономической, социальной, политической и культурной жизни полное и действенное равенство между лицами, принадлежащими к национальному меньшинству, и лицами, принадлежащими к основной национальной группе населения. В этой связи они должным образом учитывают конкретные условия лиц, принадлежащих к национальным меньшинствам.

3. Меры, принимаемые в соответствии с пунктом 2, не рассматриваются как акт дискриминации.

4.1. Суть проблемы

Отсутствие достаточно эффективной. Чёткой, последовательной, единой и обеспеченной Соответствующими ресурсами государственной политики и развитой законодательной базы по вопросам национальных меньшинств.

Обоснование

Несмотря на обязательства, взятые перед Советом Европы, не существует полноценной законодательной базы, которая бы способствовала защите языка и культуры национальных меньшинств, процессу их

социальной и гражданской интеграции. Существует несколько вариантов, «Концепции защиты и интеграции национальных меньшинств» и законопроекта «О национальных меньшинствах» но к настоящему времени ни один из них не утвержден.

РЕКОМЕНДАЦИИ:

4.1.1. Парламенту Грузии принять .Концепцию защиты и интеграции национальных меньшинств» и закон «О защите национальных меньшинств» или внести существующее законодательство изменения, способствующие защите и гражданской интеграции национальных меньшинств.

4.1.2. К разработке и рассмотрению закона о «Защите национальных меньшинств» и «Концепции защиты интеграции национальных меньшинств» подключить местных и международных экспертов а также представителей национальных меньшинств, как из столицы, так и из регионов (среди них представителей Совета национальных меньшинств при Народном защитнике Грузии).

4.1.3. правительству Грузии разработать краткос-рочный и долгосрочный планы гражданс-кой интеграции, в которых должны быть прописаны приоритетные программы, механизмы и ресурсы.

4.1.4. Правительству Грузии учредить государственный фонд гражданской интеграции, который будет финансировать программы грантов. способствующие защите и интеграции национальных меньшинств. Для эффективного функционирования указанного фонда выделить из госбюджета соответствующее финансирование.

4.2. Суть проблемы

Представителям национальных меньшинств, на стадиях следствия и судебного разбирательства, часто предоставляют неквалифицированный перевод соответствующих юридических документов.

Обоснование:

Представители национальных меньшинств и адвокаты, защищающие их интересы, часто указывают на нарушение представителями правозащитных и судебных органов вышеуказанных процессуальных норм. Указанные нарушения в отношении представителей национальных меньшинств приводят к ущемлению их гражданских прав, недоверию к правоохранительной и судебной системам Грузии что, в свою очередь, деструктивно влияет на процесс гражданской

интеграции.

РЕКОМЕНДАЦИИ:

4.2.1. Правительству Грузии обеспечить создание специальных программы подготовки судебно-следственных переводчиков, со специализацией на языках национальных меньшинств.

4.2.2. Ввести правило сертификации судебно-следственных переводчиков.

Статья 5. РКНМ

1. Участники обязуются содействовать созданию необходимые условий Мирам. принадлежащим к национальным меньшинствам для сохранения и развития их культуры и сохранения основных элементов их самобытности, а именно: их религии, языка, традиций и культурного наследия

2. Без ущерба для мер, принимаемых в порядке осуществления своей общем политики интеграции, Участники воздерживаются от политики или Практики , направленных на ассимиляцию лиц, принадлежащих к национальным меньшинствам, против их воли, и защищают этих лиц от любых действий, направленных на такую ассимиляцию.

5.1 Суть проблемы

Недостаточное содействие со стороны государства сохранению и развитию культуры и самобытности национальных меньшинств.

Обоснование:

Не существует государственной программы нацеленной на сохранение и развитие языка, традиций и культурного наследия национальных меньшинств. Значительный конфликтогенный потенциал заключен в процессе т.н, «дележа исторического наследия». Не обходится без привнесения политических моментов, когда дело касается объектов культурного и культового назначения, принадлежность которых той или иной общине приходится доказывать. К сожалению, во время дискуссий упускается такой принципиальный момент, как то, что речь идёт об общем достоянии всей грузинской нации, а не только отдельных, этнических групп.

РЕКОМЕНДАЦИИ:

5.1.1. Министерству Культуры, защиты памятников и спорта разработать и осуществить соответствующую государственного программу сохранения и развития языка, традиций и культурного наследия национальных меньшинств.

5.1.2. Государственным учреждениям, экспертам по вопросам национальных меньшинств представителям Совета нацменьшинств при Народном защитнике Грузии совместно разработать указанную программу.

5.1.3. Правительству Грузии учредить государственный фонд гражданской интеграции, который будет финансировать программы грантов, способствующие защите и интеграции национальных меньшинств. Для эффективного функционирования указанного фонда выделить из госбюджета соответствующее финансирование.

5.1.4. Министерству культуры, охраны памятников и спорта сформировать единый бюджетный подход к охране культурных, существующих на территории Грузии, независимо от их этнической или религиозной принадлежности или происхождения.

Статья 6. РКНМ

1.Стороны поощряют дух терпимости и диалог между культурами, а также принимают эффективные меры по содействию взаимному уважению взаимопониманию и сотрудничеству между всеми лицами, проживающими на их территории, независимо оп их этнической, Культурной, языковой или религиозной Принадлежности, особенно в области образования культуры и средств информации.

2. Стороны обязуются принимать все надлежащие меры для защиты лиц. Которые могли бы стать жертвами угроз или актов дискриминации, Враждебности или насилия по причине их этнической, культурной, языковой или религиозной принадлежности.

Суть проблемы 6.1

1. Не существует эффективной последовательной и единой государственной политики информирования представителей национальных меньшинств.

2. Информация, распространяемая грузинскими СМИ зачастую недоступна на языках, понятных нацменьшинствам в регионах их компактного проживания.

Обоснование:

1. Нацменьшинства, особенно в регионах их компактного проживания, неполноценно получают информацию на понятных нм языках. Журналы и газеты, напечатанные на понятном для меньшинств языке, распространяются в регионах с большим опозданием или не распространяются вообще.

2. Для полноценного информирования населения регионов, компактно населенных национальными меньшинствами, «Общественный вестник» не имеет достаточного количества человеческих ресурсов и адекватного технического оборудования.

3. Хронометраж (лимит времени) для теле-радио передач на языках меньшинств в эфире «Общественного вестника» Недостаточен для информирования представителей этнических меньшинств.

4. Аналитические, культурологические и познавательные передачи, подготовленные Общественным вестником и прочими центральными электронными СМИ, не переводятся на понятные меньшинствам языки.

Рекомендации

6.1.1. Государственному совету гражданской интеграции и толерантности отобразить в Государственной концепции защиты и интеграции национальных меньшинств основные направления и стратегии в области информирования нацменьшинств. Указанной комиссии при разработке стратегии наладить сотрудничество с национальными меньшинствами.

6.1.2. Правительству. Грузии разработать и осуществить программу государственных грантов с целью освещения различных важных вопросов, связанных с нацменьшинствами в СМИ.

6.1.3. Правительству Грузии выделить соответствующие ресурсы для обеспечения доступности в регионах компактного проживания национальных меньшинств информационныx, аналитических и культурно-познавательных теле и радиопрограмм, подготовленных грузинскими СМИ с соответствующим переводом.

6.1.4. Правительству Грузии выделить необходимые ресурсы в государственном бюджете для улучшения качества трансляции программ электронных СМИ Грузии и расширения зоны их вещания в регионах, компактно населенных национальными меньшинствами.

6.1.5. Общественному вестнику в процессе определения программных приоритетов, редакционной политики и подготовке программ о религиозных/этнических меньшинствах максимально учесть ожидания, мнения и рекомендации общественности регионов компактного проживания национальных меньшинств. С этой целью ускорить формирование в этих регионах общественных советов общественного вестника Грузии.

Суть проблемы 6.2

Частые случаи выражения этнической нетерпимости и ксенофобии в некоторых СМИ Грузии.

Обоснование:

Если раньше традиции толерантности в Грузии основывались на простом осуществовании этносов, то в настоящее время нужны новые импульсы развития, содействующие внедрение культурного плюрализма. Понятно, что эти процессы протекают с трудностями, о чем свидетельствуют факты выражения нетерпимости по отношению к представителям других культур и нетрадиционных конфессий в Грузии, и не только в СМИ но и в политических кругах. Подобные факты и их искоренение должно стать предметом заботы не только представителей нацменьшинств. но и стать делом чести для представителей титульного этноса. Несмотря на то, что уголовное законодательство Грузии предусматривает наказание за разжигание национальной розни и акты дискриминации, механизм имплементации этих положений закона не разработан.

РЕКОМЕНДАЦИИ:

6.2.1. Совет СМИ по этике, аппарату Народного защитника Парламентскому комитету по защите национальных меньшинств и интеграции, Государственному министру по вопросам гражданской интеграции осуществить мониторинг с целью выявления использования в печатных и электронных СМИ враждебных, оскорбительных и ксенофобских высказываний на этнической почве, разжигающих этническую нетерпимость национальную рознь.

6.2.2. Редакциям печатных и электронных СМИ осуществлять внутренний мониторинг с целью выявления использования в своих СМИ фактов использования враждебных, оскорбительных и ксенофобских высказываний на этнической почве, разжигающих этническую нетерпимость и национальную рознь.

6.2.3. Министерству Образования изыскать соответствующие ресурсы и создать отдельный компонент учебного курса для студентов факультета журналистики вузов Грузии, под названием «освещение вопросов культурного разнообразия и меньшинств, в котором будет изложена информация о существующих в этой сфере международной практике, грузинском и международном законодательстве.

6.2.4. Соответствующим Вузам Грузии после разработки указанного курса обеспечить его внедрение в учебную программу.

6.2.5. Правительству Грузии выделить соответствующие ресурсы на проведение тренингов и семинаров и конкурсов для журналистов по освещению вопросов меньшинств и культурного разнообразия.

6.2.6. При участии представителей парламента Грузии, Народного защитника и Совета нацменьшинств создать рабочую группу для рассмотрения прочих альтернативных путей разрешения данной проблемы (в том числе и путем поправок к существующему законодательству).

Статья 9 РКНМ

1. Стороны обязуются признавать, что право Любого лица, принадлежащего к национальному меньшинству, на свободу выражения мнения свободу придерживаться какого-либо мнения и свободу получать и обмениваться информацией или идеями на языке меньшинства без вмешательства со стороны государственной' власти и независимо от границ. В рамках своих правовых систем Стороны обеспечивают чтобы лица, принадлежащие к национальным меньшинствам, не подвергались дискриминации в отно-шения доступа к средствам информации.

2. Положения пункта 1 не препятствуют сторонам вводить без какой-либо дискриминации и на основе объективных критериевлицензирова-ние деятельности) предприятий радиовещания, телевизионного вещания или кинематографа.

3.Стороны не препятствуют созданию и использованию печатных средств информации лицами, принадлежащими к национальным меньшинствам. В рамках законодательства регулирующего деятельность радиовещания и телевизионного вещания Стороны обеспечивают, насколько это возможно и с учетом положений пункта 1, лицом, принадлежащим к национальным меньшинствам, возможность создания и использования собственных средств информации.

4. В рамках своих правовых систем Стороны принимают надлежащие меры для облегчения доступа лиц, принадлежащих к национальным меньшинствам, к средствам информации для терпимости и обеспечения культурного плюрализма.

Суть проблемы 9.1

1. В СМИ (особенно грузино-язычных) Наблюдается недостаток такой информации, которая бы дала возможность населению страны познакомиться с культурой, историей успехами и проблемами и их позитивным вкладом в историю станы нацменьшинств, проживающих в Грузии.

2. В грузинских СМИ недостаточно программ, посвященных проблемам нацменьшинств и способствующих конструктивному диалогу и интеграции между различными этническими группами.

Обоснование:

Дефицит указанной информации способствует дезинтеграционным процессам между различными этническими группами граждан Грузии, создает благоприятную среду для возникновения этнической нетерпимости, негативно влияет на гражданскую и социально-культурную интеграцию граждан Грузии.

РЕКОМЕНДАЦИИ:

9.1.1. Правительству Грузии изыскать соответствующие ресурсы для осуществления конкретных программ государственных грантов, способствующих освещению в печатных и электронных СМИ культуры, истории, проблем и позитивного вклада нацменьшинств в строительство грузинского государства, конструктивному диалогу об их проблемах, социально-культурной и гражданской интеграции.

9.1.2. Общественному вестнику создать медиа продукцию, знакомящую население Грузии с культурой, историей, успехами и проблемами нацменьшинств и их позитивным вкладом в историю Грузии. Поддержать проекты, способствующие социально-культурной и гражданской интеграции.

Статья l0 РКНМ

1. Участники обязуются признавать, что каждое лицо, принадлежащее к национальному меньшинству. Имеет право свободно и без какого-либо вмешательства успешно и письменно пользоваться языком своего меньшинства в личных контактах и в личных контактах и общественных местах.

2 В регионах, где традиционно или в значительном количестве проживают лица. принадлежащие к национальным меньшинствам, если эти лица просят об этом и если такие просьбы отвечает реальным потребностям. Участники стремятся, насколько это возможно, обеспечивать условия, которые позволили бы использовать язык меньшинства в отношениях между этими лицами и «административными органами.

3. Участники обязуются гарантировать право Каждого лица,, принадлежащего к национальному меньшинству, быть незамедлительно информированным ни языке, который он или она понимают,, по причинах его или ареста и о характере и причине любого обвинения выдвинутого против него или неё, и защищать себя на этом языке, при необходимости получая для этого бесплатную помощь переводчика.-

10.1. Суть проблемы

Языки национальных меньшинств (как в некоторых регионах компактных поселений представителей национальных меньшинств) на практике реально используются для общения между населением и местными административными органами. Несмотря на то, что утвердившаяся практика реально отражает сложившуюся ситуацию нет соответствующей законодательной базы, для приведения существующей практики в соответствие с законодательством страны и положениями указанной статьи Рамочной конвенции.

Обоснование

1. В местах дисперсного проживания национальных меньшинств, государственные служащие, в отдельных случаях, требуют от представителей национальных меньшинств, не владеющих государственным языком, подачи письменных заявлений и общения с чиновниками административных органов на грузинском языке. Что в таких случаях, либо затрудняет для представителей национальных меньшинств возможности пользоваться услугами государственных учрежденный и административных органов.

2. В регионах компактного проживания национальных меньшинств, где зачастую представители нацменьшинств сами являются служащими административных органов, реально утвердилась практика общения и лаже делопроизводства либо на языках этих меньшинств, либо на русском языке, в то время как действующее законодательство не предусматривает такого права и ставит такую практику вне закона.

РЕКОМЕНДАЦИИ:

10.1.1. Парламенту Грузии рассмотреть возможность внесения изменений в законодательство Грузии, обеспечивающих использование наряду с государственным языком, понятного для граждан языка в общении с административными органами в регионах компактного проживания национальных меньшинств.

10.1.2. С учетом сложности вопроса до принятия парламентом соответствующего решения Правительству Грузии по возможности обеспечить:

а) Совместно с Министерством образования и науки Грузии создание специальных учебных программ и открытие специальных курсов (либо при ВУЗах Грузии, либо при Школе государственного управления им 3. Жвания в г. Кутаиси) для подготовки переводчиков, со специализацией в терминологии административного делопроизводства на государственном языке и на языках компактно проживающих этнических групп национальных меньшинств.

б) Сертификацию указанных переводчиков проводить путем конкурса.

в) По необходимости в штатном расписании административных органов внедрить штатные единицы для специалистов, владеющих языками нацменьшинств.

Статья 11 РКНМ

3. В районах традиционного проживания большинство числа лиц, принадлежащих к национальному меньшинству. Участники обеспечивают, в рамках своей правовой системы, включая. в случае необходимости, соглашения с другими государствами и с учетом их особенностей, установку указателей традиционных местных названий, улиц и других топографических указателей для населения и на языке меньшинства, если имеется достаточная потребность в таких указателям.

11.1. Суть проблемы

В законодательстве Грузии отсутствует юридические нормы, регулирующие право представителей национальных меньшинств на использование географических названий, топографических указателей, знаков и надписей на своих языках.

Обоснование:

Не существует правовой нормы, регулирующей использование географических названий топографических указателей на родном языке национальных меньшинств в регионах их компактного проживания, несмотря на наличие такой потребности. В некоторых районах Грузии языки меньшинств, наряду с государственным языком, используется в географических названиях и топографических указателях. но из-за отсутствия соответствующей юридической нормы может быть истолковано как нарушение законодательства.

РЕКОМЕНДАЦИИ

11.1.1. Парламенту Грузии принять соответствующую правовую норму регулирующую использование географических названий, топографических указателей знаков и надписей на языке национальных меньшинств в регионах их компактного проживания.

Статья 12 РКНМ

1. Участники, в случае необходимости, принимают меры в области образования и научных исследовании с целью углубления здания культуры, Истории,, языка и религии их национальных меньшинств и основной национальной группы населения.

2. В этой связи Участники, в частности, обеспечивают надлежащие возможности для подготовки преподавательского состава и получения учебников, а также содействуют контактам между студентами и преподавателями различных общин.

3. Участники обязуются обеспечивать равные возможности доступа к получению образования всех уровней для лиц, припас)лежащих к национальным меньшинствам.

12.1. Суть проблемы

Не смотря на то, что в Грузии осуществляются программы обучения национальных меньшинств государственному языку, их значительная часть не владеет государственным языком (особенно в регионах их компактного проживания).

Обоснование:

Незнание грузинского языка затрудняет социальную и культурного интеграцию нацменьшинств и их эффективное участие в общественной, политической экономической жизни государства.

РЕКОМЕНДАЦИИ:

12.1.1 При участии представителей Парламента, министерства образования и науки, краевой администрации и других заинтересованных сторон в СНМ при Народном защитнике Грузии создать рабочую группу для изучения эффективности программ обучения нацменьшинств государственному языку ,и разработки, в случае необходимости соответствующих рекомендаций по усовершенствованию этих программ.

12.1.2 Правительству Грузии обеспечить коррекцию текущих программ на основе рекомендаций рабочей группы.

12.1З В регионах проживания нацменьшинств, (там, где есть такая необходимость и потребность) усилить поддержку программам изучения государственного языка материальными и кадровыми ресурсами.

12.2. Суть проблемы

Низкий уровень знания государственного языка, во многих случаях, ограничивает доступ к высшему образованию для представителей национальных меньшинств, проживающих в Грузии.

Обоснование:

Программа и качество обучения государственному языку в негрузиноязычных школах Грузии (особенно в регионах компактного проживания национальных меньшинств) не обеспечивает требуемого уровня знания г) грузинского языка выпускниками этих школ В результате, большинству абитуриентов из числа представителей национальных меньшинств не удастся поступить в ВУЗЫ Грузии, что часто становится причиной их миграции в другие страны в поисках альтернативных возможностей получения высшего образования, что способствует депопуляции регионов и повышению уровня эмиграции представителей национальных меньшинств.

РЕКОМЕНДАЦИЯ:

12.3.1. Правительству и Министерству просвещения и науки Грузии выделить дополнительные материальные ресурсы для подготовки абитуриентов-выпускников негрузиноязычных школ для прохождения вступительных экзаменов на грузинском языке

12.3. Суть проблемы

Довольно низкое качество преподавания государственного языка в негрузиноязычных публичных школах регионов компактного проживания национальных меньшинств. В негрузиноязычных публичных школах преподаватели грузинского языка в ряде случаев не имеют соответствующей квалификации.

Обоснование:

Несмотря на принятие и осуществление текущей программы изучения государственного языка все ещё не удается обеспечить достаточный уровень знания грузинского языка среди компактно проживающих представителей национальных меньшинств, что приводит к их социально-политической и культурной изоляции.

РЕКОМЕНДАЦИИ

12.3.1. Министерству просвещения и науки Грузии выделить дополнительные материальные ресурсы (стипендии и пр.) для студентов, которые после окончания вузов продолжат, в течении определенного времени, работу в сфере образования в регионах компактного проживания нацменьшинств.

12.3.2. Местным органам власти в регионах компактного проживания нацменьшинств внедрить практику финансирования подготовки специалистов грузинского языка и прочих нужных специалистов в пределах возможностей местных бюджетов.

12.4. Суть проблемы

Дефицит межкультурного обмена между этническими группами Грузии. Дефицит мероприятий и программ по ознакомлению и популяризации культуры, истории языков и религий национальных меньшинств Грузии.

Обоснование:

Указанный дефицит создает благоприятную почву для межэтнического отчуждения, возникновения и проявления этнической нетерпимости.

РЕКОМЕНДАЦИИ:

12.4.1. Правительству Грузии ввести систему государственных грантов с целью регулярного финансирования культурно-просветительских и медиа-проектов, знакомящих население страны с этническими группами Грузии, их историей, культурой и вклад в развитие Грузинского государства.

1.2.4.2. Общественному телевидению и радио Грузии обеспечить регулярную подготовку теле и радиопрограмм об этнических группах Грузии, их истории, культуре и их положительном вкладе в развитие Грузинского государства.

12.5. Суть проблемы

В образовательных учреждениях Грузии, на данном этапе, недостаточно обеспечено предоставление адекватных знаний и информации об истории, культуре, религии и других важных вопросах, касающихся этнических групп, проживающих в Грузии.

Обоснование:

Указанная проблема препятствует преодолению негативных межэтнических отношений и нейтрализации стереотипов, что, в итоге, препятствует гражданской интеграции и формировании толерантной среды.

РЕКОМЕНДАЦИЯ:

12.5.1. Правительству Грузии, министерству образования и науки Грузии внести в учебники истории, географии и гражданского образования информацию о традициях, культурном наследии и религиях различных этнических групп Грузии. об их позитивном вкладе в строительства грузинского государства и о других. касающихся этих групп важных вопросах. Учебник должен содействовать укреплению принципов культурного многообразия, межкультурного диалога и толерантности. В процессе создания этих учебников желательно пронести консультации с представителями национальных меньшинств.

Статья 14 РКНМ

1. Участники обязуются признавать, что каждое лицо, принадлежащее к национальному меньшинству имеет право изучать язык своего меньшинства.

2 В районах, где традиционно или в значительном количестве проживают лица, принадлежащие к национальным меньшинствам, в случае достаточной потребности в этом участники стремятся насколько это возможно и в рамках своих систем образования, чтобы .лица, принадлежащие к этим меньшинствам, располагали надлежащими возможностями обучаться языку своего меньшинства или обучаться на этом языке.

3. Положения пункта 2 настоящей статьи осуществляется без ущерба для изучения официального языка или обучения на нём.

14.1. Суть проблемы

В ряде случаев у определенной части национальных меньшинств нет возможностей обучения собственному языку в общественных школах Грузии.

Обоснование:

Определенной части представителей нацменьшинств все еще не предложено ни программ, ни возможностей для изучения собственных языков, в пределах школьного образования. В этом отношении особого внимания требуют малочисленные этнические группы Грузии, такие как ассирийцы, курды, осетины, удины, греки, кистинцы и др.

Отсутствие возможностей изучения собственного языка для этих национальных меньшинств ведет к постепенной утере этих языков и культур на территории Грузии и обвинению культурного многообразия нашей страны.

РЕКОМЕНДАЦИИ

14.1.1. Парламенту Грузии внести изменение в «Закон Грузии об общем образовании» и учебный план, утверждаемый министерс-твом образования и науки Грузии об обеспечении обучения национальных меньшинств собственным языкам за счет государственных, в тех школах, где в этом существует соответствующая потребность.

Статья 15 РКНМ

Участники создадут необходимые условия эффективного Участия лиц принадлежавших к национальным меньшинствам в культурной, социальной и экономической ,жизни и в ведении государственных дел, в частности, в вопросах, их касающихся.

15.1 Суть проблемы

Представители национальных меньшинств, по объективным или субъективным причинам, недостаточно вовлечены в культурную, социальную и экономическую жизнь страны, а также в процесс принятия решений.

Обоснование:

Представители национальных меньшинств недос-таточно вовлечены в процессы принятия решений. В частности, при подготовке и принятии решений как в законодательных (парламентские комитеты) так и в исполнительных органах страны, с представителями нацменьшинств соответствующие консультаций часто не проводятся,

РЕКОМЕНДАЦИИ

15.2.1. Парламенту Грузии обеспечить предоставление проектов законодательных документов, предназначенных для принятия парламентом организациям национальных меньшинств и представителям общественности (в том числе и в регионах компактных поселений национальных меньшинств).

15.2.2. Парламенту Грузии приглашать на заседания по рассмотрению законодательных документов и других важных вопросов представителей организаций национальных меньшинств и представителей общественности (в том числе из регионов компактных поселений национальных меньшинств).

15.2.3. Министерствам и департаментам обеспечить присутствие представителей организаций национальных меньшинств и представителей общественности (в том числе из регионов компактных поселений национальных меньшинств) на открытых заседаниях министерств и других ведомств.

15.2.4. Проводить консультации с представителями нацменьшинств (в том числе из регионов компактных поселений национальных меньшинств) по касающимся непосредственно их законодательным или административным инициативам.

15.2.5. Подключать представителей нацменьшинств к подготовке осуществлению и оценке государственных и региональных программ, которые могут иметь на них непосредственное влияние.

15.3 Суть проблемы

Недостаточная информированность представителей национальных меньшинств о своих гражданских и прочих правах и свободах среди.

Обоснование:

Представителям национальных меньшинств неполноценно предоставляется информация на понятных для них языках о действующем законодательстве Грузии и международных законодательных актах. Не существует ни одной государственной программы, которая бы содействовала решению этой проблемы.

Рекомендации:

15.3.1. Пока существует такая необходимость, Кабинету Министров Грузии обеспечить достаточные материальные ресурсы для перевода и распространения действующих законодательных актов на понятных для нацменьшинств языках.

15.3.2. По необходимости и до тех пор, пока существует такая необходимость, особенно в регионах компактного проживания нацменьшинств, правительству Грузии, содействовать созданию и обеспечению стабильной работы правовых консультационных центров. Желательно чтобы такие центры были при мэриях и гамгеоба.

15.4. Суть проблемы

В государственных учреждениях представители национальных меньшинств в значительном количестве трудоустроены только в городах и районах их компактного проживания. В госструктурах центрального и регионального уровня они представлены в малых количествах. Среди высокопоставленных правительственных лиц представители национальных меньшинств встречаются крайне редко.

Обоснование:

а) Указанная проблема ограничивает участие нацменьшинств в решениях связанных с ними вопросов и препятствует учет их конструктивных соображений и рекомендаций.

б) Решение вопроса о трудоустройстве нацменьшинств в государственных структурах возможно только в случае наличия с одной стороны политической воли, а с другой, наличия кадров с соответствующий квалификацией среди представителей нацменьшинств.

РЕКОМЕНДАЦИИ:

15.4.1. Парламенту Грузии и Государственному совету по гражданской интеграции и толерантности учесть вопрос занятости нацменьшинств в государственных структурах Грузии при доработке «Концепции по защите и интеграции национальных меньшинств».

15.4.2. Правительству Грузии и Министерству просвещения и науки выделить соответствующие ресурсы для того чтобы программа обучения представителей нацменьшинств в школе государственного управления им. 3. Жвания н г. Кутаиси (или в других. учебных заведениях) была ориентирована на подготовку соответствующих кадров для конкретных государственных ведомств, в том числе и правоохранительных органов.

15.5. Суть проблемы

Крайне редкое или полное отсутствие участия представителей, как переселенцев, так и принимающих общин (особенно в регионах, компактно населённых национальными меньшинствами) при разработке и осуществлении государственных программ расселения вынужденно перемещенных лиц и экологических мигрантов.

Обоснование:

Имущественные конфликты в регионах Грузии, заселенных в разные годы вынужденными мигрантами из горных регионов, в ряде случаев приобрели характер межэтнического противостояния. Программы переселения осуществлялись без предварительных консультаций с принимающими и переселяемыми общинами и поэтому были восприняты некоторыми представителями нацменьшинств как попытки искусственного изменения демографической структуры в регионах, компактно населенных национальными меньшинствами.

РЕКОМЕНДАЦИИ:

15.1.1. Правительству Грузии и министерству беженцев и расселения обеспечить участие представителей принимающих и расселяемых общин при планировании и разработке государственных программ расселения вынужденно перемещенных лиц и экологических мигрантов в регионах Грузии, особенно в регионах, компактно населенных этническими меньшинствами.

15.1.2. Министерству беженцев и расселения Грузии обеспечить обязательное предварительное информирование и согласование с принимающими и расселяемыми общинами программ и планов переселения. Мероприятия по информированию принимающих общин должны содержать разъяснения необходимости, целей и графиков этих программ, культурных, этнических и религиозных особенностей переселяемых групп и принимающих общин. Аналогичные информационные мероприятия необходимо проводить и среди включенных в программы переселенцев.