ტანო ტატანო
კითხულობს ეროვნული ბიბლიოთეკის თანამშრომელი ნანო ომანაძე
ტანო
ტატანო,
გულწამტანო,
უცხოდ მარებო!
ტატანი ტანო ტატანო
- წერწეტო ტანო. გულწამტანი - გულის წამღები, გულის წამსვლელი.
მარები - მოსიარულე, მავალი. უცხოდ
მარები
- საუცხოოდ მოსიარულე. ზილფი - თმის კავი, კულული. კავი
- საფეთქლებიდან ლოყებზე ჩამოშვებული დახვეული თმა (ლეჩაქით დახურული
ქალისა). შემაზარები - ელდა თუ ზარზეიმი, დღესასწაული.
სულთწამარები - სულის ამომხდელი. წამარები - წამყვანი.
თვალთა ნარგისი,
დამდაგისი,
შეგშვენის მწველად,
თვალთა ნარგისი - აქ: წამწამები. დამდაგისი
- დამდაგველი, დამწველი.
ალვაო, გესხნეს ორნი
ნორჩნი
მოსარხეველნი,
ალვა - ტანის აღმნიშვნელი მეტაფორაა. მოსარხეველნი - ფეხების აღმნიშვნელი მეტაფორაა.
სურიან გიალერსებ, ბაგეო ვარდო!
ბაგემდუმრიად - ხმაამოუღებლივ, ჩუმად, უსიტყვოდ.
შენმა გონებამ მიმამსგავსა მილეულს მთვარეს,
დანაცარები - დანაცრული, დაფერფლილი.
ზილფო,
კავებო, მომკლავებო, ვერსაკარებო,
წარბ-წამწამ-თვალნო, მისათვალნო,
შემაზარებო,
ძოწ-ლალ-ბაგეო, დამდაგეო,
სულთწამარებო,
პირო მთვარეო, მომიგონე, მზისა დარებო!
ყელსა ბროლებსა,
უტოლებსა,
გველი გყვა მცველად,
გესხნეს ხალები,
მაკრძალები,
ამარტის ველად,
ნარინჯნი
ორნი, ტოლნი, სწორნი,
მიქმოდენ ხელად,
მიწვევდენ შენად შესამკობლად, დამამწარებო!
უტოლები - შეუდარებელი. გველი გყვა მცველად - ნაწნავების
აღმნიშვნელი მეტაფორაა.
მაკრძალი - მოსარიდალი, მოწიწების აღმძვრელი. ამარტის ველი -
ლოყის (ღაწვის) აღმნიშვნელი მეტაფორაა.
ამარტი - ყვითელი ფერის ძვირფასი ქვა.
ნარინჯნი - აქ: მკერდის აღმნიშვნელი მეტაფორა. მიქმოდენ ხელად
- მახელებდნენ, მაშლეგებდნენ.
მკლავნი მომკლავნი, თითნი თლილნი მოსახვეველნი,
ზარიფსა
წელსა
დაეკვირვნეს
ქვეყანად მვლელნი..
ოდეს გნახვიდი, შევიმატნი ათასნი წელნი.
აწ დამლევიან ყოვლნი დღენი,
უცხოდ
ვარებო.
ზარიფი - კოხტა, კეკლუცი, მოხდენილი, მშვენიერი. დაეკვირვნეს - გაეკვირვებინა.
უცხოდ - გარეშედ, მიუღებლად. ვარებო - დავდივარ, ვიარები.
თვალთა
სურიან ხილვა შენი,
კეკელა მარდო!
გულსა სწყურიან დამაშვრალსა, რას
შეგაფარდო?
თუცა შენ დაგთმო, ვინღა ვჰპოვო, სად გავიზარდო?
უშენოდ ხილვა არვისი მსურს,
შევიზარებო.
სურიან - სურთ. კეკელა - კეკლუცი, კოხტა, მოხდენილი.
დამაშვრალი - დაღლილი, დაქანცული.
შეგაფარდო - შეგადარო.
შევიზარებ - მომბეზრდება.
სიცოცხლის ნაცვლად მოვინატრი სიკვდილსა მწარეს.
მოდით, მიჯნურნო, შემიბრალეთ, მოვლეთ ჩემს არეს,
მკვდარი მიჯნური დამიტირეთ, დამფალთ სამარეს!
ვაი, სიცოცხლეო უკუღმართო,
დანაცარებო!