ელენე ყიფიანი-ლორთქიფანიძე

დაბადების ადგილი: სოფელი ქვიშხეთი.

ცნობილი საზოგადო მოღვაწის, დიმიტრი ყიფიანის ქალიშვილი. გვერდში ამოუდგა მამას, რომელიც იბრძოდა იმ დროს ჩვენი თეატრის აღდგენისათვის, ლიტერატურისა და მწერლობის განვითარებისათვის, ქართული წიგნის და წერა-კითხვის გავრცელებისათვის. მათ ოჯახში მზადდებოდა სპექტაკლები, ტარდებოდა რეპეტიციები და ყველა ამ წარმოდგენების აქტიური მონაწილენი იყვნენ დიმიტრის შვილები - ელენე, კოტე, ნიკოლოზი. ელენე გამოდიოდა სცენაზე, თამაშობდა ყოველნაირი ხასიათის როლს. იგი ერთი პირველთაგანი იყო, რომელმაც სცენაზე გამოსვლით და თავისი ნიჭიერი თამაშით ხელი შეუწყო ქართული თეატრის აღორძინებას. იგი მუდმივი წევრი იყო 1873 წელს თბილისში შექმნილი თეატრალური დასის. მისი ინიციატივით შედგა ქალების პატარა წრე, რომლებმაც მიზნად დაისახეს უცხო ლიტერატურის თარგმნა და გამოცემა. პირველი კრებული დაიბეჭდა 1874 წელს. კრებული გამოდიოდა სახელწოდებით "თარგმანი საამო საკითხავ თხზულებათა". ამ კრებულში მან პირველად გამოაქვეყნა თავისი თარგმანები: ვიქტორ ჰიუგოს "პარიზელი ბიჭი", როსელის "უკანასკნელი წლები" და სხვ. იგი მრავალი საზოგადოებრივი საქმიანობის მოთავე და აქტიური მონაწილე იყო, დიდ ყურადღებას აქცევდა ქართულ გალობასა და ცდილობდა გალობის ხმები ფირფიტებზე გადაეღო. იგი იყო ღარიბ მოსწავლეთა კომიტეტის თავმჯდომარე, ზრუნავდა მოსწავლეების სწავლა-განათლებაზე, ეხმარებოდა მათ მატერიალურად, ამარაგებდა მათ სასწავლო ნივთებით და სხვ. თავისი თარგმანებით იგი ხელს უწყობდა ახალგაზრდობაში პატრიოტული გრძნობის გაღვიძებას, ახალ თობას აინტერესებდა და აცნობდა უცხო ხალხების ლიტერატურას. ანტონ ლორთქიფანიძის მეუღლე.

წყარო: ქართველ მოღვაწეთა ნეკროპოლი. წ. 1/ შეადგ., წინასიტყვაობა, შენიშვნები და საძიებელი დაურთო სოლომონ ხუციშვილმა. -თბ., 1961. -გვ.65-66; განმანათლებლობა საქართველოში - იდეები და მოღვაწეები: nateba.webbreeze.net; საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია: ქართული ენციკლოპედიის ი. აბაშიძის სახელობის მთავარი სამეცნიერო რედაქცია: georgianencyclopedia.ge; საქართველო: ენციკლოპედია: ტ.5. -თბ.,2023. -გვ.429