ანდრია აფაქიძე

დაბადების ადგილი: სოფელი ზანა, სენაკის მაზრა.

დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტი 1937 წელს.

1943-1952წწ. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ს. ჯანაშიას სახელობის საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის დირექტორი; 1952-1972წწ. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ივ. ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიის, არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტის არქეოლოგიის სექტორის ხელმძღვანელი; 1980-1987წწ. საქართველოს მეცმიერებათა აკდემიის საზოგადოებრივ მეცნიერებათა განყოფილების ხელმძღვანელი; 1994 წლიდან მის მიერ დაარსებული გ. ნიორაძის სახელობის მცხეთის არქეოლოგიის ინსიტუტის ხელმძღვანელი; 2002 წლიდან საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის მრჩეველი. მუშაობდა ანტიკური ხანის არქეოლოგიის და საქართველოს ძველი კულტურის ისტორიის საკითხებზე. 1936 წლიდან არქეოლოგიური გათხრებს აწარმოებდა ბაკურციხეში, არმაზისხევში, წიწამურში, ბაგინეთზე, სარკინეთსა და ქართლის მთაზე. 1952-1974წწ.  ხელმძღვანელობდა არქეოლოგიურ გათხრებს ბიჭვინთაში, 1975 წლიდან - მცხეთასა და მის მიდამოებში. მისი ძირითადი ნაშრომები ანტიკური ხანის ქართული ქალაქების ისტორიას ეძღვნება. საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს წევრი საქართველოს კომპარტიისგან (1990-1991), ხელი აქვს მოწერილი საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტზე (1991 წლის 9 აპრილი). თბილისის საპატიო მოქალაქე (1999). ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი.

წყარო: საქართველო: ენციკლოპედია: ტ.1.-თბ.,1997.-გვ.245-246; საქართველოს პარლამენტის ვებგვერდი: parliament.ge; საქართველოს პარლამენტის წევრები 1990-2015/კობა ამირხანაშვილი.- თბ.-2015.-გვ. 73; წიგნი ღირსებისა: ტ. 1/ შემდგ.: თამაზ ყიფიანი (რედ.), თენგიზ გაჩეჩილაძე, გურამ სიმონიშვილი.- თბ., 2000. - გვ.191

• საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია, ვიცე-პრეზიდენტი (1988-2002)
• საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია, აკადემიკოსი (1983-)
• საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია, წევრ-კორესპონდენტი (1967-)

• 1994 - ღირსების ორდენი
• 1986 - შრომის წითელი დროშის ორდენი
• 1982 - საქართველოს სახელმწიფო პრემია
• 1964 - სიმონ ჯანაშიას სახელობის პრემია
• 1946 - საპატიო ნიშნის ორდენი
• 1945 - სამამულო ომის მედალი
• საქართველოს მეცნიერებათა დამსახურებული მოღვაწე

• მცხეთის წარჩინებულთა განსასვენებელი ახ. წ. III საუკუნის აკლდამა ტ. 11 (თანაავტორი). - ქ. თბილისი, 1996. - 160გვ.. - ISBN: 5-520-01540-6
• ამიერკავკასიის ისტორიის პრობლემები (რედაქტორი). - თბილისი, მეცნიერება, 1991. - 288გვ.
• რუსულ-ქართული არქეოლოგიური ლექსიკონი= Русско-грузинский археологический словарь (შემდგენელი). - თბილისი, თსუ–ს გამომცემლობა, 1980. - 888გვ.
• დიდი პიტიუნტი. არქეოლოგიური გათხრები ბიჭვინთაში. ტ. 2 (ავტორი). - თბილისი, მეცნიერება, 1978. - 420გვ.
• საქართველოს საბჭოთა არქეოლოგიის უმნიშვნელოვანესი წარმატებები (ავტორი). - თბილისი, ცოდნა, 1973. - 32გვ.
• არქეოლოგიური კვლევა - ძიება საქართველოში 1969 წელს (თანარედაქტორი). - თბილისი, მეცნიერება, 1971. - 236გვ.
• კავკასიის ხალხთა ისტორიის საკითხები (თანარედაქტორი). - თბილისი, მეცნიერება, 1966. - 528გვ.
• ქალაქები და საქალაქო ცხოვრება ძველ საქართველოში (ავტორი). - თბილისი, სსრ მეცნიერებათა აკადემია, 1963. - 263გვ.
• ბაგინეთი - არმაზციხე (შემდგენელი). - თბილისი, საბჭ. საქართველო, 1961. - 10გვ.
• საქართველოს არქეოლოგია (თანაავტორი). - თბილისი, თსუ–ს გამომცემლობა, 1959. - 396გვ.
• მცხეთა-ქართლის სამეფოს ძველი დედაქალაქი (ავტორი). - თბილისი, მეცნიერებათა აკადემია, 1959. - 126გვ.
• საქართველოს უძველესი კულტურა ახალ არქეოლოგიურ აღმოჩენათა შუქზე : თბილისში წაკითხული ლექციების სტენოგრამა (ავტორი). - თბილისი, სტალინის სახ. თბილ. სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბის სტ., 1956. - 56გვ.
• მცხეთა - არქეოლოგიური კვლევა - ძიების შედეგები (თანაავტორი). - თბილისი, საქ. სსრ მეცნ. აკად. გამ-ბა და სტ., 1955. - 253გვ.
• არქეოლოგიური მასალები მხარეთმცოდნეობის მუზეუმების ექსპოზიციაში (ავტორი). - თბილისი, პოლიგრაფკომბინატი "კომუნისტი", 1955. - 76გვ.