ია კარგარეთელი

დაბადების ადგილი: სოფელი ერთაწმინდა, კასპის რაიონინი.

ბავშვობაში მღეროდა თბილისის სიონის ტაძრისა და ლადო აღნიაშვილის გუნდებში. იგი პირველი მომღერალია, რომელიც მიიწვიეს თბილისის სახაზინო ოპერის თეატრის დასში. დებიუტი შედგა 1987 წელს (სინოდალი, ა. რუბენშტეინის "დემონი"). 1889-1891 წწ. სწავლობდა მოსკოვის ფილარმონიის მუსიკალურ–დრამატულ სასწავლებელში ვოკალურ და თეორიულ განყოფილებებზე. 1896 წლიდან ოპერის თეატრის სოლისტია, შემდეგ კი რეჟისორი. ი. კარგარეთელმა ქართულ ენაზე პირველმა თარგმნა ოპერების: "სევილიელი დალაქის", "დემონის", "პიკის ქალის", "ფაუსტის", "ტრავიატას", "რიგოლეტოს", "ბალ-მასკარატის", "ოტელოსა" და "ბოჰემის" ლიბრეტოები. ი. კარგარეთელმა აქტიური მონაწილეობა მიიღო საქართველოს ფილარმონიული საზოგადოების დაარსებასა (1903) და შემდგომ  მის მუშაობაში. 1908 წელს ი. კარგარეთელმა გამოსცა თავისი შეკრებილი ქართული პოეტური ფოლკლორის ნიმუშები. 1910 წლიდან ასწავლიდა სიმღერასა და მუსიკას თბილისის სასულიერო სემინარიაში, შემდეგ კი მუსიკის ისტორიასა და თეორიას თბილისის კონსერვატორიაში. ერთ-ერთმა პირველმა შექმნა ქართული რომანსის ნიმუშები. მისი ნაწარმოებების საფუძველს წარმოადგენდა ქართული ქალაქური ფოლკლორი. მასვე ეკუთვნის მრავალი საგუნდო ნაწარმოები, გამოქვეყნებული აქვს  ხალხური სიმღერების 3 კრებული. 

წყარო: ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია: ტ.5.-თბ.,1980.-გვ.398; ხელოვნების კალენდარი თეატრი, მუსიკა, კინო. -თბ., 1992 .- გვ.75-76; ქართველ მოღვაწეთა ნეკროპოლი. წ. 1/ შეადგ., წინასიტყვაობა, შენიშვნები და საძიებელი დაურთო სოლომონ ხუციშვილმა. -თბ., 1961. -გვ.59

• ქართული საგუნდო საზოგადოება, დამაარსებელი (1910-)

• 1938 - საქართველოს ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე

• მემუარები (ავტორი). - თბილისი, საქ. თეატრის, მუსიკის, კინოსა და ქორეოგრაფ. სახელმწ. მუზეუმი, 2008. - 192 გვ.
• მოკლე პოპულარული სამუსიკო ენციკლოპედია (ავტორი). - ტფილისი, სახელგამის სასწ. პედაგ. სექტორი, 1933. - 197გვ.
• სიმღერა-მუსიკის სახელმძღვანელო სახალხო სკოლებში სახმარებლად (ავტორი). - ტფილისი, წკგ საზ-ბის გამოცემა N243, 1921. - 104გვ.
• ქართული ხალხური სიმღერები და ლექსები : ნოტები (შემდგენელი). - ტფილისი, "ძმობის" სტ., 1909. - 50გვ.
• ქართული სახალხო სიმღერები : ნოტებზე გადმოღებული ი. გ. კარგარეთელის მიერ (შემდგენელი). - ტფილისი, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების გამოცემა N37 , 1899. - 108გვ.