იპოლიტე ვართაგავა

დაბადების ადგილი: სოფელი ხეთა, ზუგდიდის რაიონი. 

დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია 1895 წელს, ყაზანის სასულიერო აკადემია ღვთისმეტყველების კანდიდატის ხარისხით 1899 წელს.

1899-1907წწ. მსახურობდა ყოფილი ტავრიდის გუბერნიაში, ქ. სიმფეროპოლში სასულიერო სემინარიის სუბინსპექტორად და ღვთისმსახურების საფუძვლებისა და საეკლესიო ისტორიის მასწავლებლად; 1907-1918წწ. იყო ტფილისის სასულიერო სემინარიაში რუსული ლიტერატურის ისტორიისა და სიტყვიერების მასწავლებლი; 1918-1919წწ. მე–8 გიმნაზიაში რუსული სიტყვიერების მასწავლებლი; 1919-1921წწ. ამავე საგნის მასწავლებლი მე–14 ტექნიკუმში; 1921-1926წწ. მუშაობდა ჭიათურაში ჯერ ჰუმანიტარულ ტექნიკუმში ქართულ და რუსული ენების მასწავლებლად, შემდეგ ჭიათურის 9 წლედის გამგედ; 1925-1927წწ. ხეთის 9 წლედის გამგედ; 1927-1928წწ. ფინსახკომის გამგეობაში მყოფ უმაღლეს ეკონომიურ–ფინანსურ კურსების სასწავლო ნაწილის გამგედ; 1930 წელს მიიწვიეს გაზეთ "ახალგაზრდა კომუნისტის" რედაქციაში სტილის კორექტორად; ამავე წელს დანიშნეს საქართველოს ცაკის საორგანიზაციო განყოფილების საინფორმაციო სექტორის გამგედ; 1931-1932წწ. მსახურობდა ჟურნალ "რელიგიის წინააღმდეგის" მდივნად და ცენტრალური საბჭოს გამოცემათა რედაქტორად; ჟურნალების: "ერი", "საქართველოს მოამბე", "ცხოვრება და ხელოვნება" კრიტიკისა და ბიბლიოგრაფიის რედაქტორად; 1936 წელს ქ. სოხუმში მესამე სკოლის მასწავლებლად; 1937-1958წწ. ქ. გორის პედაგოგიურ ინსტიტუტის ლექტორად; ამავე დროს იყო გორის 1 და 4 საშუალო სკოლებში ქართული ლიტერატურის მასწავლებელი; 1939-1946წწ. ცხინვალის პედაგოგიურ ინსტიტუტის ლექტორი; ავტორია უამრავი პუბლიცისტური, კრიტიკული, მეცნიერული ხასიათის სტატიებისა და წიგნებისა; მათ შორის: "საბჭოთა კავშირი – ერთად–ერთი ქვეყანაა, სადაც უმუშევრობა კლებულობს", "აღდგომის დღესასწაულის წარმოშობა და მისი წესები", "აღმოსავლეთის რელიგიების ისტორია" (1931), "მაქსიმ გორკი" (1931), "რას წარმოადგენს რელიგია თანამედროვე კაპიტალისტურ ქვეყნებში?", "ხელოვნება ანტირელიგიურ კამპანიისათვის", "დავით კლდიაშვილი"; 1931-1932წწ. თარგმნა შემდეგი ანტირელიგიური ხასიათის წიგნები: "ქრისტიანობის წარმოშობა" (ს. ურსინოვიჩი), "ქრისტეს აღდგომა და მისი მნიშვნელობა" (ნ. რუმიანცევი), "რელიგიური დღესასწაულების კალენდარი" (ფ. კოვალიოვი); გარდა ამისა დაწერა მონოგრაფიები: "შევჩენკოს ცხოვრება და შემოქმედება", "ლერმონტოვი როგორც ნაციონალური პოეტი". აღსანიშნავია მისი ვრცელი მოგონება საქართველოს ავტოკეფალიის აღდგენის შესახებ, რომლის მონაწილეც ის თავად გახლდათ. საზოგადო მოღვაწე.

წყარო: მწერალთა ავტობიოგრაფიები. წ. 1/გიორგი ლეონიძის სახ. ქართ. ლიტ. მუზეუმი. -თბ., 2013. -გვ.222-226

• აღმოსავლეთ საქართველოს საშუალო სკოლების მასწავლებელთა კავშირი, წევრი, თავმჯდომარე
• მებრძოლ უღმერთოთა საზოგადოების ცენტრალური საბჭოს პრეზიდიუმი, წევრი
• საქართველოს მწერალთა საზოგადოება, თავმჯდომარის მოადგილე
• სრულიად საქართველოს განათლების მუშაკთა კავშირის გამგეობა, წევრი
• სსრკ მწერალთა კავშირი, წევრი
• ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების გამგეობა, წევრი
• ქართული კულტურის მოყვარულთა საზოგადოების გამგეობა, წევრი
• ქართული სიტყვაკაზმული მწერლობის საზოგადოების საბჭო, წევრი
• ჭიათურის მასწავლებელთა ადგილკომი, თავმჯდომარე
• ჭიათურის რაიონის განათლების მუშაკთა კავშირის სარევიზიო კომისია, თავმჯდომარე

• 1946 - საქართველოს დამსახურებული მასწავლებელი
• 1915 - სტატსკი სოვეტნიკის ჩინი
• 1913 - წმინდა სტანისლავის II ხარისხის ორდენი
• 1912 - კოლეჟსკი სოვეტნიკის ჩინი
• 1910 - წმინდა ანას III ხარისხის ორდენი
• 1906 - ნადვორნი სოვეტნიკის ჩინი
• 1905 - კოლეჟსკი ასსესორის ჩინი
• 1904 - წმინდა სტანისლავის III ხარისხის ორდენი

• წერილები და მოგონებები : ი. ჭავჭავაძის, ნ. ბარათაშვილის, ა. წერეთლის, ნ. ლორთქიფანიძის და სხვათა შესახებ (ავტორი). - თბილისი, მერანი, 1975. - 326გვ.
• თანამედროვე ქართველი მწერლები (ავტორი). - თბილისი, საბჭოთა საქართველო, 1971. - 211გვ.
• ლეო ქიაჩელი : ცხოვრება და შემოქმედებ (ავტორი). - თბილისი, ლიტერატურა და ხელოვნება, 1966. - 201გვ.
• შალვა დადიანის ცხოვრება და შემოქმედება (ავტორი). - თბილისი, საბჭ. მწერალი, 1962. - 293გვ.
• კრიტიკული წერილები (ავტორი) // წ. 1. - თბილისი, ცოდნა, 1958. - 652გვ.
• ილია ჭავჭავაძე თეატრალური კრიტიკოსი (ავტორი). - თბილისი, ხელოვნება, 1958. - 80გვ.
• XIX საუკუნის ქართული ჟურნალ-გაზეთების გამოჩენილი რედაქტორები : გ. წერეთელი, ს. მესხი, ი. მაჩაბელი, ი. ჭავჭავაძე (ავტორი). - თბილისი, თბილ. უნ-ტის გამ-ბა, 1957. - 125გვ.
• ქართველი მწერლების სილუეტები (ავტორი) // წ. 1. - თბილისი, ზარია ვოსტოკას სტ, 1956. - 164გვ.
• მიხეილ ჯავახიშვილის შემოქმედება : კრიტიკული განხილვა (ავტორი). - თბილისი, ქართ. კულტ. მოყვარულთა საზ-ბა, 1928. - 48გვ.
• სიტყვიერების თეორია : სახელმძღვანელო (ავტორი). - ტიფლისი, ს.მ.უ. საბჭოს პოლიგრაფიული განყოფილების გამოცემა, 1922. - 185გვ.
• ვაჟა-ფშაველა : კრიტიკული მიმოხილვა (ავტორი). - ტიფლისი, წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზ-ბის გამოცემა N 240, 1921. - 144გვ.
• შიო მღვიმელი და ბავშვთა სამყარო (ავტორი). - ქუთაისი, ი. ხელაძის სტ., 1917. - 135გვ.
• ირ. ევდოშვილის პოეზია, მწუხარე და ნაღვლიან ჰანგზე სიმღერა : ირ. ევდოშვილი. ლექსები და პოემები (ავტორი). - თბილისი, ს. მ. ლოსაბერიძის სტ., 1913. - 20გვ.
• Грузинская духовная переводная и оригинальная литература с VI-XVIII век : Краткий исторический очерк (ავტორი). - Симферополь, 1907. - 65с.