ალი-ბეი ალ-ქაბირი

ეგვიპტის მამლუქი მმართველი 1763–1772 წლებში. დაიბადა აფხაზეთში, ქართველი მღვდლის ოჯახში, სახელად იოსები. 1741 წელს მოიტაცეს და ეგვიპტეში ვინმე ვაჭარ კიურდ აჰმადს მიჰყიდეს, რომელმაც იგი ტომით ქართველს, მაღალი სახელმწიფო თანამდებობის მოხელეს, იბრაჰიმ ქაჰიას უფეშქაშა. ალი–ბეი ალ–ქაბირი თავისი ნიჭის წყალობით მალე დაწინაურდა. 1763 წელს იგი სრულიად ეგვიპტის მამლუქთა ხელისუფლების თავკაცად "შეიხ ალ–ბალადად" აირჩიეს. რუსეთ–ოსმალეთის ომის(1768–1774) დროს რუსეთს დაუკავშირდა. დაარღვია ოსმალეთთან 1517 წელს დადებული ხელშეკრულება(რომლის თანახმად ომის დროს ეგვიპტეს 12000 მეომარი უნდა გამოეყვანა ოსმალეთის დასახმარებლად), ფაშა კაიროდან გააძევა. 1769 წელს ეგვიპტის დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, ილაშქრა არაბეთში და ჰიჯაზი შემოიერთა, რისთვისაც მექა–მედინის შერიფმა აბდ ალ–ლაჰმა 1771 წელს ეგვიპტისა და წითელ–ხმელთაშუა ზღვების სულთნობა უბოძა და მეტსახელად "ქაბირი"("დიდი") უწოდა. 1772 წელს გაათავისუფლა პალესტინა, ლიბანი და სირიის სამხრეთ ნაწილი დამასკოს ჩათვლით. მამლუქ მხედართმთავართა ერთი ნაწილი აბუ ზაჰაბის მეთაურობით განუდგა მას. ალი–ბეი ალ–ქაბირი შეებრძოლა განდგომილთ, დამარცხდა და აკაში გაიქცა. შემდეგ რუსების სამხედრო დახმარებით გადაახალისა ჯარი და 1773 წელს, ხელისუფლების აღდგენის მიზნით, მეამბოხე ბეგების წინააღმდეგ დაიძრა, მაგრამ სამიჰიას ბრძოლაში დამარცხდა და ტყვედ ჩავარდა. მოკლეს კაიროში.

წყარო: საქართველო: ენციკლოპედია: ტ.I.–თბ., 1997.–გვ.109