საქართველოს ისტორიულ ძეგლთა ბლიოგრაფიული ლექსიკონი

საწყისი | ძებნა | ბოლო განმარტება | მოგვწერეთ | შესვლა


<< თავიდან

საფარა (ახალციხის რ-ნი)

1.საფარა //ბერიძე ვ. სამცხის ხუროთმოძღვრება XIII-XVI საუკუნეები.-თბ.,1955.-გვ.18-34.
გეოგრაფიული მდებარეობა, მთავარი ნაგებობის - წმ.საბას ტაძრისა და მის გარშემო მდებარე მცირე სამლოცველოების, სამრეკლოს, იოანე ნათლისმცემლისა და წმ.სტეფანეს სახელობის ეკლესიების ხუროთმოძღვრული აღწერილობა.
2.საფარა //ბერიძე ვ. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება.-თბ.,1974.-გვ.63-გვ.159-160.
საფარის მონასტრის ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული დახასიათება.
3.საფარა //ზაქარაია პ. ქართული ცენტრალურ-გუმბათოვანი არქიტექტურა, XI-XVIII სს.-წ.3.-XIII-XVIII სს.-თბ.,1981.-გვ.5-54.
ტაძრის ვრცელი დახასიათება-მშენებლობის ისტორია, ფრესკული მხატვრობა, აგების თარიღი.
4.თორდია ჯ. რომ უფრო მძლავრად გუგუნებდეს საფარის ზარები //საბჭოთა ხელოვნება.-1984.-N2.-გვ.84-88.
საფარის მონასტრის ისტორია და მდგომარეობა.
5.მაისურაძე ი. საფარა //ჟ. "საბჭოთა ხელოვნება".-1964.-N3.-გვ.55-56.
მოკლე ცნობები საფარის მონასტრის გეოგრაფიული მდებარეობისა და აგების თარიღის შესახებ.
6.მამიაშვილი ი. საფარა //ჟ. "ფრესკა".-1979.-N10.-გვ.7-9.
ახალციხის ახლოს დაცული სამონასტრო კომპლექსის ისტორია, აგების თარიღი, წარწერები.
ჟ. "მეცნიერება და ტექნიკა".-1980.-N6.-გვ.43-46.
აღნიშნულია საფარის მონასტრის გეოგრაფიული მდებარეობა, აგების თარიღი, დახასიათებულია ძეგლის გეგმა, დეკორი, წარწერები.
8.ხუციშვილი გ. რამდენიმე შენიშვნა საფარის წმ.საბას ტაძრის კედლის მხატვრობაზე //ჟ. "საბჭოთა ხელოვნება".-1972.-N2.-გვ.81-82.
საფარის სამონასტრო კომპლექსის წმინდა საბას ტაძრის მხატვრობა.
9.ხუციშვილი გ. ფრესკა საფარის მონასტრის წმ.საბას ტაძრიდან //ჟ. "ძეგლის მეგობარი".-1970.-N23.-გვ.64-67.
საფარის სამონასტრო კომპლექსის მთავარი ნაგებობის- წმინდა საბას ტაძრის ამგების, მანდატურთუხუცესი ბექა ჯაყელისა (XIII ს.) და ფრესკის - "იესეს ხის" შესახებ.
10.ხუციშვილი გ. ჯგუფური ისტორიული პორტრეტი საფარის მონასტრის წმ.საბას ტაძარში //საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის მაცნე: ისტორიის... სერია.-1971.-N1.-გვ.94-106.
მხატვრობის დაწვრილებითი ანალიზი. მოხსენიებული არიან ფრესკაზე გამოსახული ისტორიული პირები: საბა ათაბაგი, ბექა მანდატურთუხუცესი, სარგის სამცხის სპასალარი და მისი ვაჟი ყვარყვარე.
11.საფარის მონასტერი //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.IX.-თბ.,1985.-გვ.150.
მონასტრის მოკლე ისტორია, ვრცელი ხუროთმოძღვრული დახასიათება, ჩუქურთმათა შესრულების თავისებურებანი და მათი შედარება ბეთანიასა და ფიტარეთთან. მოხსენიებულნი არიან: ივანე და გაბრიელ საფარლები, იოანე მტბევარ-საფარელი, კალიგრაფი სვიმონ საფარელი, ხუროთმოძღვარი ფარეზასძე.
12.საფარა //ბერიძე ვ. სამცხის ხუროთმოძღვრული ძეგლები.-თბ.,1970.-გვ.18-33.
ტაძრის მდებარეობა. მონასტერში შემავალი ნაგებობების, წმინდა საბას სახელობის გუმბათოვანი ტაძრის, წმინდა სტეფანეს სახელობის სამლოცველოს, მიძინებისა და წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიების, წმინდა დიმიტრის, იოანე ოქროპირისა და წმინდა სტეფანეს სახელობის სამლოცველოების ვრცელი ხუროთმოძღვრული დახასიათება. ტექსტს ერთვის წმინდა საბას სახელობის ტაძრის დასავლეთი მხრის, გუმბათის,დასავლეთ სარკმლის, კარიბჭის, ჩრდილოეთი ფასადის, ჩრდილოეთი შეასასვლელის, ჩრდილოეთი, სამხრეთი, დასავლეთი სარკმლების, დასავლეთი კარიბჭისა და სასახლის ნანგრევების ფოტოები.
13.საფარის მონასტერი //საქართველოს სულიერი საგანძური.წ.I.-თბ.,2005.-გვ.303-307.
XI საუკუნეში აგებული წმინდა საბას სახელობის საფარის მონასტრისა და სამრეკლოს მოკლე აღწერილობა. ცნობები სამცხის მფლობელების , ჯაყელების შესახებ. ტექსტი ქართულ და ინგლ. ენებზე. დართული აქვს ძეგლის ფოტოები.
14.XIII საუკუნის მეორე ნახევრისა და XIV საუკუნის ხუროთმოძღვრება: საფარა //ზაქარაია პ. ქართული ხუროთმოძღვრება XI-XVIII სს.-თბ.-1990.-გვ.150-171.
ძეგლის ისტორია, ისტორიული წყაროების და სამეცნიერო ლიტერატურის შეჯერება, ფრესკული და ეპიგრაფიკული წარწერების განხილვა, მშენებლობის ეტაპების დადგენა. ტაძრის ხუროთმოძღვრული დახასიათება, არქიტექტურულ-მხატვრული ანალიზი (ჰერალდიკური ფრინველების დახასიათება), ანალოგიები ფიტარეთის ტაძართან. ტექსტს ახლავს საილუსტრაციო მასალა (სურ.34-40; ტაბ.LIII-LVIII).
15.ახალციხის, ტაო-კლარჯეთისა და ლაზეთის ეპარქია: საფარის ღვთისმშობლის მიძინების მონასტერი (მამათა) //გუნია ირ. საქართველოს მონასტრები:ენციკლოპედიური ცნობარი.-თბ.,2005.-გვ.22-24.
დაარსების თარიღი, ცნობები მომხატავთა შესახებ, მოკლე ისტორია, ანსამბლის აღწერილობა, ისტორიული ცნობები, საღმრთისმეტყველო და სამონასტრო ცხოვრების აღდგენა - ზოგადი მიმოხილვა. მოხსენიებულნი არიან: ბექა მანდატურთუხუცესი და მისი ვაჟები: სარგის, ყვარყვარე, შალვა (ჯაყელები), წმინდა საბას სახელობის ტაძრის ხუროთმოძღვარი ფარეძიძე, გრიგოლ ნაფშუენის ძე, ვახუშტი ბატონიშვილი. ტექსტს ახლავს საფარის სამონასტრო კომპლექსის ორი ფოტო.
16.განვითარებული ფეოდალიზმი: საფარა //ციციშვილი ირ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-თბ.,1995.-გვ.100.
წმ. საბას ტაძრის მოკლე ხუროთმოძღვრული აღწერილობა. ტექსტს ახლავს ტაძრის საერთო ხედის ფოტო.
17.განვითარებული ფეოდალიზმის არქიტექტურა (X-XIV სს.): საფარა //ციციშვილი ირ. ქართული არქიტექტურის ისტორია.-თბ.,1955.-გვ.67-68.
ტაძრის მდებარეობა, მოკლე ხუროთმოძღვრული და მხატვრული აღწერილობა. ტექსტს ახლავს საილუსტრაციო მასალა (ტაბ.XXXII.სურ.1).
18.ახალციხე და მისი მიდამოები //ზაქარაია პ. თბილისი. ბორჯომი. ვარძია.-თბ.,1977.-გვ.41-45.
საფარის ტაძრისა და სამონასტრო კომპლექსში შემავალი სხვა საეკლესიო ნაგებობების ხუროთმოძღვრულ-მხატვრული დახასიათება.მოხსენიებულნი არიან: სარგის და ბექა ჯაყელები.ტექსტს ახლავს ფოტო.
19.ბერიძე ვ. საფარის წმ. საბას ტაძარი //ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის IV სამეცნიერო სესია 1949 წლის 9-10 და 11 ივნისი. მუშაობის გეგმა და მოხსენებათა თეზისები.-თბ.,1949.-გვ.10.
წმ. საბას ტაძრის მხატვრობის მოკლე მიმოხილვა.
20.საფარა //ბერიძე ვ. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება.-თბ.,1974.-გვ.159.
საფარის კომპლექსის - X საუკუნის ერთნავიანი , ღვთისმშობლის მიძინებისა და წმ. საბას სახელობის ეკლესიებისა და სამრეკლოს ხუროთმოძღვრული აღწერილობა. მოცემულია ეკლესიათა ზომები. ტექსტს დართული აქვს ფოტოები (ტაბ.173, 174, 176)და ნახაზები ვ.ბერიძის, გ.ბერიძისა და ტ.გაბუნიას ანაზომის მიხედვით.
21.საფარა //ყაუხჩიშვილი თ. საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი.-თბ.,2004.-გვ.233.
განხილულია საფარის კომპლექსის წმ. საბას სახ. ეკლესიასა და სატრაპეზოში შემორჩენილი მცირერიცხოვანი ბერძნული წარწერები. მოცემულია წარწერების შესრულების სავარაუდო დათარიღება.
22.ბორჯომიდან ვარძიამდე: საფარა //გაბაშვილი ც. ვარძია გზამკვლევი.-თბ.,1945.-გვ.15.
მოკლე ცნობა საფარის მონასტრის ხუროთმოძღვრულ კომპლექსში შემავალი ნაგებობების შესახებ.მოცემულია წმ. საბას, იოანე ნათლისმცემლის, წმ. მარინესა და ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ეკლესიათა მოკლე ხუროთმოძღვრული დახასიათება. აღნიშნულია წმ. საბას სახ. ეკლესიის კედლის მხატვრობის შესახებ. მოხსენიებული არიან: ტაძრის "დამაარსებელი და შემამკობელი" ბექა მანდატურთუხუცესი, საბა ათაბაგი, სარგის-სამცხის სპასალარი და ყვარყვარე ათაბაგები. ტექსტს დართული აქვს საფარის მონასტრის ფოტო და საფარის ნაგებობათა სქემა.
23.საფარა //ნაკაშიძე ლ. საქართველოს საქმიანი და გამოჩენილი ადამიანები.-თბ.,2003.-გვ.90.
მოკლე ცნობა სამონასტრო კომპლექსის შესახებ. ტექსტს დართული აქვს ძეგლის ფოტო.
24. აბულაშვილი თ. შთამომავლობას შემოვუნახოთ //გაზ. "ახალგაზრდა კომუნისტი".-1983(30 აგვ.).-გვ.3.
საფარის ანსამბლის აღდგენა-რესტავრაციაზე მომუშავე მხატვარ-რესტავრატორთა საქმიანობის შესახებ.
25.ბოლქვაძე ც. საფარა //"სოფელი".-1991(1 იანვ).-გვ.7.
საფარის კომპლექსში შემავალ წმ. საბას ეკლესიაზე.
26.გოგოჭური ც. საფარაში გაიხსნა სასაულიერო სასწავლებელი //გაზ. "ახალგაზრდა ივერიელი".-1990(27 ოქტ.).-გვ.6.
27.გურგენიძე გ., ლომსაძე ნ. და სხვ. დავიცვათ ისტორიული ძეგლები //გაზ. "თბილისის".-1959(1 აგვ.).-გვ.2.
28.ვარაზაშვილი ვ. საფარა //გაზ. "სახალხო განათლება".-1979(30 ნოემბ.).-გვ.4.
28.ნატოშვილი ნ. კულტურის დიდებული ძეგლი [საფარა] //გაზ. "წითელი დროშა"(ახალციხე).-1961(1 ოქტ.).
29.ლიკლიკაძე პ.კიდევ რამდენიმე სიტყვა წარსულის შემრყვნელებზე //გაზ. "ახალგაზრდა კომუნისტი".-1969(15 აპრ.).-გვ.3.
30.ტრადიციის დაბადება //გაზ. "სამშობლო".-1980(სექტ.).-გვ.2.
სახალხო დღესასწაულის - "საფარობის" დაწესების გამო.
31.ღვთისა და კაცის შეწევნის იმედით //"ბანკი".-1993.-N10(13 მარტი).-გვ.18-19.
საუბარი სამცხე-ჯავახეთისა და ახალციხის ეპარქიის წინამძღვარ მეუფე სერგისთან და მეუფე საბასთან საფარისა და მისი მრევლის გასაჭირზე.
32.შუაქრიშვილი მ. და სხვ. მონუმენტური ფერწერის სესწავლის მეთოდები წმ. საბას ეკლესიის მხატვრობის მაგალითზე //ძეგლის მეგობარი.-1987.-კრ.76.-გვ.34-38.
საფარის წმ. საბას ეკლესიის კედლის მხტვრობაში გამოყენებული მასალების ქიმიური ანალიზის შედეგები.
33.საფარის მონასტერი//საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები.-თბ.,2010.-გვ.247-251. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე.
საფარის მონასტრის მოკლე ხუროთმოძღვრული-მხატვრული დახასიათება. ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტოები.
34.საფარა //ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება (დამხმარე სახელმძღვანელო).-თბ.,1987.-გვ.62-64.
საფარის მონასტრის საეკლესიო (იოანე ნათლისმცემლის სამლოცველო, ორსართულიანი სამლოცველო, წმ. საბას ტაძარი, წმ.დიმიტრის სახ. მცირე სამლოცველო, წმ. გიორგის ეკლესია, იოანე ოქროპირის სამლოცველო) და საერო ხასიათის ნაგებობათა მოკლე მიმოხილვა; წმ. საბას ტაძრის ფასადების აღწერილობა. ქტიტორად მოხსენიებულია სარგის ჯაყელის ძე, ბექა მანდატურთუხუცესი.
35.ჯანაშვილი [დიმიტრი] ინგილო. უფალო რედატორო! //გაზ. ”დროება”.-1876(3 სექტემბერი).-N94.-გვ.1.
ტაძრის მხატვრობის შესახებ. მოხსენიებულია მხატვარი პრემაცო.
36.გვარამაძე ი. [ვინმე მესხი] ახალციხური ფელეტონი //გაზ. ”დროება”.-1879(10 ოქტომბერი).-N209.-გვ.1-3; (25 აპრილი).-N86.-გვ.1-3; (26 აპრილი).-N87.-გვ.1-2; (11 ოქტომბერი).-N210.-გვ.1-3.
37.[გვარამაძე ივანე] ვინმე მესხი ახალციხიდგან //გაზ. ”დროება”.-1879(24 აგვისტო).-N176.-გვ.2-3; N177.-გვ.2-3 //ვინმე მესხი. ს. ციხის კარი //გაზ. ”ცნობის ფურცელი”.-1897(8 ოქტ.).-N334.-გვ.3-4.
კედლის წარწერების შესახებ.
38.ახალციხე //გაზ. "ივერია".-1892(10 ივნ.).-N119.-გვ.1 //N40.-გვ.2.
საფარის ტაძრისა და მისკენ მიმავალი გზის განახლება მორჩილ სტეფანე თაქთაქიძის მიერ.
39.ახალციხე //გაზ. ”ივერია.-1894(18 თებ.).--N38.-გვ.1.
40.ქ. ახალციხე //გაზ. ”ივერია.-1892(22 თებ.).-N40.-გვ.2.
41.კალისტრატე საისტორიო მასალა (საფარა 1269-1308 წ.) //გაზ. ”ივერია”.-1891(3 ოქტ.).-N231.-გვ.3.
42.ი[ვან]ე გ[ურულ]ი. ახალციხე, 4 ივლისი //გაზ. ”ივერია”.-1893(10 ივნ.).-N120.-გვ.2.
საფარის მონასტერის ბერ ქრისტესია თავთაქიძის [თაქთაქიძე] ძეგლის კურთხევა. მონასტრის სავალალო მდგომარეობა. ძეგლის მოკლე ისტორია.
43.[მირიანაშვილი ესტატე] შილდელი ე. ქ. ახალციხე და საფარის მონასტერი //გაზ. ”ივერია”.-1894(31 მაისი).-N114.-გვ.1-2; (2 ივნ.).-N116.-გვ.1-2; (4 ივნ.).-N117.-გვ.1-3; (11 ივნ).-N122.-გვ.1-4.
ისტორიული ცნობები ძეგლის შესახებ; ხელნაწერებისა და წარწერების მოკლე მიმოხილვა.მონასტრის მამულების დაკარგვა.
44.[ყიფშიძე ალექსანდრე] საფარის მონასტერი //გაზ. "ივერია".-1894(19 თებ.).-1894.-N39.-გვ.2-3.
45.ახალი ამბავი //გაზ. "ივერია".-1886(11 სექტ.).-N195.-გვ.1-2.
46.[ზედგინიძე ივანე] ათაბაგი ვანო ქ. ახალციხე, 20 ღვინობისთვეს //გაზ. "ივერია".-1887(29 ოქტ.).-N225.-გვ.2-3.
47.ახალი ამბავი //გაზ. "ივერია".-1889(29 ივლ.).-N159.-გვ.2.
48.ინასარიძე ტრ. ქ. ახალციხე //გაზ. "ივერია".-1903(29 აგვ.).-N185.-გვ.2.
49.[სალარიძე]ახალციხელი გ. წერილი ახალციხიდან //გაზ. "ივერია".-1899(28 აგვ.).-N185.-გვ.2..-N185.
50.ხუციშვილი გ. საფარის კედლის მოხატულობა.-თბ.,1988.-40 გვ.
წმ. საბას სახ. ტაძრის კედლის მხატვრობის სტილისტური ანალიზი, მისი სხვადასხვა ნაწილის დათარიღება. მოხსენიებულია ისტორიკოსი შ.მესხია. ტექსტს ერთვის საილუსტრაციო მასალა.
51.მაჩაბელი კ. საფარის შუა საუკუნეების ქართული რელიეფის ზოგიერთი სტრუქტურული თავისებურები //მოხსენებათა კრებული.-თბ.,2000.-გვ.55-65.
განხილულია რელიეფის კომპოზიციური სტრუქტურა, შედარებულია მცხეთის ჯვრის ანალოგიუ რელიეფთან. მოხსენიებულია გ. ჩუბინაშვილი. ტექსტს ერთვის რელიეფის ფოტო, სქემა.
52.დღეს ახალციხელი. ახალციხის მაზრიდამ //მწყემსი.-1885.-N19.-გვ.4-5.
საფარის მონასტრის სიძველეთა შესახებ.
53.საფარა და ზარზმა //ელიზბარაშვილი ნ., კუპატაძე ბ. საქართველოს 100 ღირსშესანიშნაობა.-თბ.,201.-გვ.96.
საფარის მონასტრის (ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ეკლესია, წმ. საბას მთავარი გუბათოვანი ტაძარი, სამრეკლო და სასახლე) მოკლე ხუროთმოძღვრული აღწერილობა, მფლობელთა ვინაობა. მოხსენიებულნი არიან: ჯაყელები :სარგის I, ბექა I,სარგის II, ყვარყვარე, ხუროთმოძღვარე ფარეზასძეჯაყელთა მსახურთუხუცესი ლასურისძე. ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტო.
54.საფარის მონასტერი //ჟ. ”კვალი”.-1894.-N18.-გვ.12-14.
55.საფარა //შუბითიძე ვ. ქართული ციხესიმაგრეები და ეკლესია- მონასტრები.-თბ.,2012.-გვ.150. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე.
56.საფარა //ხარაძე კ. სამცხის ბუნებისა და ხუროთმოძღვრების ძეგლები.-თბილისი.,2016.-გვ.64-66.
საფარის წმ. საბას ტაძრის ხუროთმოძღვრული აღწერილობა. ტექსტს ახლავს ფოტომასალა.
57.საფარა //ნათენაძე ნ. მესხი მელექსე.-თბ.,2018.-გვ.279-280.
58.საფარა //გედენიძე ი. საქართველო- რასაც არწივები ხედავენ.-თბ.,2018.-გვ.158-159.ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე.
59.Сафарсий монастырь, ево надписи и остатки стенной росписи //თაყაიშვილი ექ. თხზულებანი ტ.5.-თბ.,2018.-გვ. 69-85.
ტექსტი რუსულ და ინგლისურ ენებზე. ნაშრომს ერთვის ფოტომასალა.
60.საფარა //საქართველოს ისტორია (საკითხავი წიგნი ილუსტრაციებით).-თბ.,2021.-ტ.3.-გვ.221.
61.საფარა //ბანძელაძე ი. ქართული საზომის დადგენის ისტორია-მეტროლოგიური ანალიზი.-თბ.,2023.-გვ.39.
არქიტექტურული ძეგლის ანაზომი თანამედროვე ტექნოლოგიით (3D სკანერით). ტექსტი ქართულ და ინგლისურ ენებზე.
62.საფარის მონასტერი //ხმელიძე თ; ქაშიაშვილი ზ; ვანიშვილი თ; ქართული კულტურა და ხუროთმოძღვრება.-თბ.,2023.-გვ.209-211.









 
 საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა