საქართველოს ისტორიულ ძეგლთა ბლიოგრაფიული ლექსიკონი

საწყისი | ძებნა | ბოლო განმარტება | მოგვწერეთ | შესვლა


ბოლო 10 განმარტება

სიტყვა განმარტება
ალევის სამება (ახალგორის რ-ნი) 1.ალევის სამება //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია. ტ.I.-თბ.,1975.-გვ.287. მოკლე ცნობები ძეგლის შესახებ. 2.გვასალია ჯ. ქსნის ხეობის ისტორიული გეოგრაფიის საკითხები //საქართველოს ისტორიული გეოგრაფიის კრებული.III.-თბ.,1967.-გვ.42. მოკლე ცნობები VIII-IX სს.-ით დათარიღებული ალევის სწორკუთხა საკურთხევლიანი, დარბაზული ტიპის ეკლესიაზე. 3.გვასალია ჯ. ქსნის ხეობის ძეგლები //ძეგლის მეგობარი.XXI.-თბ.,1970.-გვ.13-14. წარმოდგენილია შუა და გვიანფეოდალური ხანის ალევის სამების სწორკუთხა დარბაზული ტიპის ეკლესიის ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 4.მაკალათია ს. ქსნის ხეობა.-თბ.-1968.-გვ.93-94. ვახუშტის ცნობები ალევის სამების შესახებ. 5.ზანგურაშვილი ვლ. ნიქოზისა და ცხინვალის ეპარქიის ეკლეის-მონასტერები.-თბ.,2007.-გვ.36. ძეგლის მდებარეობა და მოკლე ისტორია. მოხსენიებულნი არიან:ვახუშტი ბატონიშვილი, პლატონ იოსელიანი. 6.სოფ.ალევი. ეკლესია სამება //შიდა ქართლი: ახალგორის რაიონის არქიტექტურული მემკვიდრეობა.IV.-თბ.,2008.-გვ.7. "ოქროსკარიანი" სამების სახელობის, უნაგირას მთის წვერზე ნაგები ეკლესიის(VIII-IX სს.), მცირე ეკლესიისა (X ს.)და სხვადსხვა სათავსოს მოკლე ხუროთმოძღვრული აღწერილობა. ტექსტს დართული აქვს ძეგლის გეგმა და ფოტოები. 7.Алеви //Записки Общества любителей Кавказской археологии.кн.1.-Тфл.-1875.-с.24. 8.Бакрадзе Д. Кавказ в древних памятниках христианства //Записки Общества любителей Кавказской археологии.Кн.1.-Тфл. 1875.-с.19-177. 9.Гвасалиа Д. Памятники Кссиского ущелья //ძეგლის მეგობარი/-1970.-N21.-с.72-73. 10.Иоселиани П. Алевская святыня.-Тфл.-1871.-24 с. 11.Такаишвили Е. Архелолгические экскурсии, разыскания и заметки.-Тфл..-1915.-с.74-77. 12.[კეზელი დავთ] არაგველი. ალევის მთა //გაზ. "დროება".-1883(27 აგვ.).-Т169.-გვ.3. ალევის მთაზე აგებული, "ოქროს კარიანად" წოდებული სამების ეკლესიისა და მის სახელთან დაკავშირებული დღეობის შესახებ. 13.ალევის წმ.სამების მონასტერი//ქსნის ხეობა.-თბ.,2013.-გვ.85. სოფელ ალევის "ოქროსკარიანად" წოდებული მონასტრის ისტორია და მოკლე ხუროთმოძღვრული ანალიზი. ტექსტს დართული აქვს ფოტოები გვ.28,42,43,76. 14.ალევის "ოქროსკარიანი სამების" მონასტერი VIII-IX სს. //საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა 2014-2015.-თბ.,2015.-გვ.17. 15.ალევი //ხარაძე კ. შიდა ქართლის ჩრდილოეთი მხარის ბუნებისა და ხუროთმოძღვრების ძეგლები.-თბ.,2020.-გვ.221-222. 16.ალევის სამების ეკლესია //ქენქაძე ვ. ალევის ოქროსკარიანი ყივლადწმინდა სამება.-თბ.,2023.-გვ.23-81. ტაძრის გეოგრაფიული მდებარეობა, ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული აღწერილობა, არქეოლოგიური მონაპაოვარი, ყივლადწმინდა ოქროსკარიარიანი სამების სიწმინდეები, სიმდიდრე, დღესასწაულები.
აგარანის ციხესიმაგრე (გარდაბნის რ-ნი) 1.აგარანი //საქართველო:ენციკლოპედია .-თბ.-1997.-გვ.41. მოკლე ცნობები აგარანის ციხესიმაგრის შესახებ. 2.აგარანი //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.-თბ.,1975.-გვ.52. მოკლე მიმოხილვა ქვემო ქართლში მდებარე ციხის შესახებ. 3.ბერძენიშვილი ნ. ძველი თბილისის ტოპონიმიკიდან //მიმომხილველი, ტ.II.-თბ.-1951.-გვ.37-60. 4. ბერძენიშვილი ნ. საქართველოს ისტორიის საკითხები.ტ.I.-თბ.-1964.-გვ.301-331. XI-XII საუკუნეების წერილობითი წყაროები აგარანის ციხის მდებარეობის შესახებ. მისი გაიგიავება დღევანდელ კოჯრის ციხესთან. 4.შაიშმელაშვილი ი. ჩაუქრობელი დიდების ქალაქი.-თბ.,1987.-გვ.31-34. ციხესიმაგრე აგარანის შესახებ არსებული მასალებისა და ტოპონიმ "აგარანისადმი" მიძღვნილი სამეცნიერო ლიტერატურა. 5.შაიშმელაშვილი ი. აზეულა, კოჯრის ციხე, აგარანი //მაცნე,ისტორიის...სერია.-1986.-N4.-გვ.137-154. ნ.ბერძენიშვილის ნაშრომის - "ძველი თბილისის ტოპონიმიკიდან" (აგარანი) განხილვა. 6.კოჯრის ციხე //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.-ტ.VI.-თბ.,1980.-გვ.10. მოკლე ცნობა კოჯორში შემორჩენილი ეკლესიისა და ციხის (აზეულა, აგარანი) შესახებ. 7.როსტომაშვილი ი. კოჯრის ციხე //მოგზაური.-1901.-N11.-გვ.1015-1016. მოკლე ცნობა ძეგლის მდებარეობასა და ისტორიაზე. 8.ჯანგიძე მ. არც ქოროღლის, არც აზეულას ციხე, არამედ კოჯრის ციხე //სამგორი.-01971(12 ოქტ.). ძეგლის სახელწოდების შესახებ. 9.შმერლინგი რ. კოჯრის ისტორიული ძეგლები (ქოროღლი) //თბილისი.-1958(28 ივლ.).-გვ.2. ციხის სახელწოდების დადგენისათვის. 10.სიდამონიძე ვ. ქოროღლისა და კოჯრის ციხე //ლელო.-1971(3 აგვ.). ძეგლის სახელწოდების დადგენისათვის. 11.აგარანი //შუბითიძე-მაჭარაშვილი ვ., ბოლქვაძე დ. ქართული ციხე-სიმაგრეები და ეკლესია-მონასტრები.-თბ.,2008.-გვ.13. მოკლე ცნობა აგარანის ციხის ისტორიისა და სახელწოდების შესახებ. მოხსენიებულია ვახუშტი ბაგრატიონი. 12.Шмерлинг Р., долидзе В.,Барнавели Т. Окрестности Тбилиси. Архитектурный путеводитель.-Тб.,1960.-С.70-72 с илл. и рис. 13. აგარანი//შუბითიძე ვ. ქართული ციხესიმაგრეები და ეკლესია-მონასტრები.-თბ.,2012.-გვ.12. ტექსტი ქართულ და ინლისურ ენებზე. მემატიანეთა ცნობები "აგარათა ციხის" რამდენიმე სახელწოდების შესახებ: "კოჟრის ციხე", "აზეულას ციხე". 14.კოჯრის ციხე //კაჭახაძე დ. კურორტი კოჯორი.-თბ.,2010-გვ.45.
კოჯორი (გარდაბნის რ-ნი) 1. სიდამონიძე ვ. ქოროღლისა თუ კოჯრის ციხე? //ლელო.-1971.-3 აგვისტო. კოჯრის ციხის ეტიმოლოგია. 2.შმერლინგი რ. კოჯრის ისტორიული ძეგლები //თბილისი.-1958.-28 ივლისი. IX საუკუნის ძეგლის-კოჯრის ციხის ეტიმოლოგია (აგართა, აზეულა, ქორ-ოღლი). 3.ჯანგიძე მ. არც ქოროღლის, არც აზეულას ციხე, არამედ კოჯრის ციხე //სამგორი (გარდაბანი).-1971.-21 ოქტომბერი. ძეგლის ზუსტი სახელწოდების დადგენის თაობაზე. 4.იხ. აგრეთვე ქოროღლის ციხე 5.წმ. ორმოც სებასტიანელთა (ორმოცთა) სახელობის ტაძარი //გუნია ირ. მცხეთა თბილისის ეპარქიის ტაძრები: ენციკლოპედიური ცნობარი.-თბ.,2002.-გვ.41. მოკლე ცნობა XVII-XVIII საუკუნეებში აგებული ტაძრის შესახებ. აღდგენილია 1998 წელს. მოხსენიებულია საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი ილია II, მამა კონსტანტინე კოღუაშვილი, პ. დუშურაშვილი. ტექსტს ერთვის ფოტო. 6.კოჯრის ”ორმოცთა” ეკლესია //კენკებაშვილი თ. საისტორიო პარადიგმები.ტ.1.-თბ.,2012.-გვ.169. მოკლე ინფორმაცია ეკლესიის ისტორიისა და ახლანდელი მდგომარეობის შესახებ. 7.Крепость Коджори //100 Памятников природы и материальной культуры Грузии.-Тб.,2018.-ст.189. 8.კოჯრის "ორმოცთა" //ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორია. საქართველოს ისტორიის პალიტრა. თხუთმეტტომეული.-თბ.,2002.-ტ.9.-გვ.239
მცხეთის ჯვარი 1. ჯვარის დიდი ტაძარი მცხეთაში //ამირანაშვილი შ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-თბ.,1971.-გვ.125-129. ტაძრის აღწერილობა, შინაგანი სივრცის დახასიათება, შედარება სხვა ძეგლებთან, ნაგებობის გუმბათის როლი მხატვრული სახის გადაწყვეტაში. 2.ახვლედიანი ბ. მცხეთის ჯვრის ტაძრის ზოგიერთი შეკეთების თარიღისათვის //საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის შრომები.-1963.-N4.-გვ.11-25. ტაძრის სამშენებლო მასალათა დადგენა და ძეგლის აღდგენის თარიღი. 3.ბერიძე ვ. მცხეთის ჯვარი //ჟ. "ფრესკა".-1970.-N3.-გვ.21-25 //გაზ. "კოლხეთი"(სენაკი).-1970(14 თებ.). ტაძრის მხატვრულ-ისტორიული აღწერილობა; ძეგლის მოვლა-პატრონობაზე. 4.უნდა ვუშველოთ ჯვრის მონასტერს //თაყაიშვილი ექვ. რჩეული ნაწერები. ტ.1.-თბ.,1968.-გვ.172-174. ძეგლის დაცვის აუცილებლობაზე. 5.ლორთქიფანიძე მ., ზაქარაია პ. შენიშვნები ერთი წერილის გამო // გაზ. "ლიტერატურული საქართველო".-1968.-20 დეკემბერი. მცხეთის ჯვრის ამგების სომხური წარმოშობის შესახებ პ.მურადიანის მოსაზრების გაბათილება. 6.მაისურაძე ზ. მცხეთის ჯვარის რელიეფის რესტავრაციისათვის //ძეგლის მეგობარი.-1969.-N18.-გვ.5-8. მცხეთის ჯვრის მშენებელ ერისთავთა ოჯახის წევრების რელიეფურ გამოსახულებათა დაზიანებული ნაწილების შესახებ. 7.მცხეთის ჯვრის მცირე ტაძარი. მცხეთის ჯვარი //ჩუბინაშვილი გ. ქართული ხელოვნების ისტორია.ტ.1.-თბ.,1936.-გვ.59-62; გვ.83-114. ძეგლის აღწერილობა, ისტორია. გეგმის, შიდა სივრცის, ფასადების დახასიათება. ტექსტს ახლავს საილუსტრაციო მასალა (სურ.39-43; 63-83. ტაბ.III). 8.ცინცაძე ვ. მცხეთის ჯვარის ტაძარი //ძეგლის მეგობარი.-1976.-N40.-გვ.39-40. ძეგლის აღდგენა-რესტავრაციის პირველი რიგის სამუშაოთა პროექტი. 9.ფეოდალური ეპოქის არქიტექტურა:მცხეთის ჯვარი //ციციშვილი ირ. ქართული არქიტექტურის ისტორია.-თბ.,1955.-გვ.43-45. ტაძრის ხუროთმოძღვრული დახასიათება, მკაცრი დეკორი, ბუნებასთან შერწყმის ოსტატობა. ტექსტს ახლავს საილუსტრაციო მასალა (ტაბ.XI, სურ.12). 10.მცხეთის ჯვარი //იამბე, ციხის ნაშალო.-თბ.,2007.-გვ.136. ტაძრის შესახებ ხალხში გავრცელებული თქმულება. 11.ალავიძე ო. მცხეთის ჯვრის ტაძარი //ისტორია, საზოგადოებათმცოდნეობა და გეოგრაფია სკოლაში.-1980.-N3.-გვ.44-48. ტაძრის აგების ისტორია, ხუროთმოძღვრულ-მხატვრული ანალიზი. 12.ანდღულაძე ნ. მცხეთის ჯვარი //ჟ. ”მეცნიერება და ტექნიკა”.-1980.-N7.-გვ.61-64. აგების ისტორია და არქიტექტურული მიმოხილვა. 13.ანდღულაძე ნ. მცხეთის ჯვარი.-თბ.,1982.-35გვ. ფოტოალბომი. ტაძრის ხუროთმოძღვრული და დეკორატიულ სისტემათა ანალიზი. 14.ბარნაველი ს. ქართული შუა საუკუნეების რელიეფის დამუშავების საკითხისათვის //ძეგლის მეგობარი.-1976.-N40.-გვ.31-38. ჯვრის ტაძრის მხატვრული გაფორმების თავისებურებანი. 15.გაბაშვილი ც. პორტალები ქართულ არქიტექტურაში.-თბ.,1955. ერისმთავარ სტეფანოზის მიერ (VI-VII სს.)აგებული ტაძრის ცენტრალური სარკმლის ქვეშ შესასვლელში მოთავსებული ჯვართამაღლების რელიეფური კომპოზიციის ანალიზი. 16.დავრიშაშვილი ი. ქართული ხუროთმოძღვრება //გუშაგი.-1989.-N18.-გვ.65-66. ტაძრის აგების ისტორია. 17.ეპისტოლეთა წიგნი.-თბ.,1968.-გვ.176-180. განხილულია მცხეთის ჯვრის პოსტამენტის დაზიანებული წარწერა. 18.ზაქარაია პ. თბილისი. ბორჯომი. ვარძია.-თბ.,1977.-გვ.9-10. მცხეთის ჯვრის მშენებლობის მოკლე ისტორია, არქიტექტურული დახასიათება. 19.ზაქარაია პ. მცხეთის ჯვარი.-თბ.,1962. ბუკლეტი. ძეგლის მოკლე არქიტექტურული დახასიათება. 20.ზაქარაია პ. არაგვისა და თერგის ხეობა.-თბ.,1972.-გვ.13-16. ტაძრის არქიტექტურული მიმოხილვა და აგების მოკლე ისტორია. ტექსტს ახლავს ჯვრის ტაძრის ოთხი ფოტო. 21.მალაღურაძე ჯ. საქართველოს ხუროთმოძღვრების ისტორიის მოკლე ცნობები.-თბ.,1989.-გვ.29-30. მოკლე ცნობები მცხეთის ცენტრალურგუმბათოვანი ტაძრის შესახებ. 22.მცხეთის ჯვარი //მაჩაბელი კ. შედევრები და საუკუნეები.-თბ.,2001.-გვ.119-133. ძეგლის ხუროთმოძღვრული დახასიათება, მის შესახებ ისტორიულ წყაროებში დაცული ცნობები. 23.მცხეთის ჯვრის მცირე ტაძარი //მოსულიშვილი ჰ. ქართული ძეგლის სტრუქტურა: IV-XIII სს. გუმბათოვანი არქიტექტურა.-თბ.,1983.-გვ.41-14;135-136. ტაძრის გეგმის, შიდა სივრცისა და გარე მოცულობის აღწერილობა; ძეგლის კომპოზიციური სტრუქტურის ფორმირების კანონზომიერებათა შესახებ (ანაზომები:ნ.სევეროვი). 24.მცხეთის საკრებულო ტაძრის განახლება ამ მიმდინარე საუკუნეში (XIX) //მწყემსი.-1900.-N12.-გვ.6-7;N8.-გვ.13-14. 25.მცხეთის სობორო //მწყემსი.-1887.-N1-2. ისტორიულ-არქეოლოგიური მიმოხილვა. 26.მცხეთის ტაძრის შესაკეთებლად შეწირულება // გაზ. "ცნობის ფურცელი".-1899(2მარტი).-N762.-გვ.2. 27.მცხეთის ტაძრის განახლება //ცნობის ფურცელი.-1900(9აპრ.).-N1094.-გვ.2. მოხსენიებულია არქიტექტორი კ.პ.ტატიშჩევი. 28.მცხეთის ტაძარი // გაზ. "დროება".-1869.-N50-52. ტაძრის ისტორია და მოკლე აღწერილობა. 29.მცხეთის ჯვარი //ნაკაშიძე ლ. საქართველოს საქმიანი და გამოჩენილი ადამიანები.-თბ.,2003.-გვ.35. მოკლე ცნობები ქართულ და ინგლისურ ენებზე. 30.მცხეთის ჯვარი //ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება (დამხმარე სახელმძღვანელო).-თბ.,1987.-გვ.22-25. ტაძრის აგების მოკლე ისტორია, ხუროთმოძღვრული აღწერილობა. 31.მცხეთის ჯვარი //საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა.ტ.5.-თბ.,1990.-გვ.248-253. მცხეთის ჯვრის ხუროთმოძღვრული კომპლექსის (მცირე ეკლესია - აგებულია VI საუკუნეში, გეგმით ჯვაროვანი, სამშენებლო მასალა - მომწვანო ქვიშაქვა; დიდი ტაძარი - დათარიღებული VI-VII საუკუნეებით, ჯვარგუმბათოვანი, გალავანიXVBI-XVII აუკუნეების, შემორჩენილია ფრაგმენტების სახით)ხუროთმოძღვრული აღწერილობა, მხატვრული დეკორის, რელიეფური ქანდაკებებისა და წარწერების ვრცელი სტილისტური ანალიზი. ტექსტს ერთვის საილუსტრაციო მასალა. 32.ჟორდანია თ. ქრონიკები.ტ.1.-ტფ.,1892.-გვ.175-176. ტაძრის წარწერების თაობაზე. 33.როსტომაშვილი ი. ჯაჭვის ჯვრის მონასტერი //მგზავრი.-N1.-გვ.19-26. წარწერებისა და სიძველეთა განხილვა. 34.მცხეთა.ჯვრის ტაძარი.სტელა-ჯვრის კვარცხლბეკი //ქართული წარწერების კორპუსი.I: აღმოსავლეთ და სამხრეთ საქართველო (V-XII სს.).-თბ.,1980.-გვ.95-97; გვ.157-167. ჯვრის სწორკუთხოვანი კვარცხლბეკის აღწერილობა, წარწერების პალეოგრაფიულ-ენობრივი ანალიზი, დაზიანების ხარისხის განსაზღვრა. წარწერების შესრულების სავარაუდო თარიღი. მოცემულია საილუსტრაციო მასალა (ტაბ.16; 54-61). მცხეთის ჯვრის ტაძარზე შემორჩენილი აგების თანადროული წარწერები. 35.ღუდუშაური ი. მცხეთის ჯვრის დიდი ტაძარი //ძეგლის მეგობარი.-1985.-N69.-გვ.13-24. საქართველოს კულტურისა და ბუნების ძეგლთა დაცვისა და გამოყენების მთავარი სამმართველოს მიერ მცხეთის ჯვრის დიდი ტაძრის აღდგენისა და დაცვისათვის ჩატარებული სამუშაოების შედეგები. 36.შეწირულება მცხეთის ტაძრის განსახლებლად //გაზ. ”ცნობის ფურცელი”.-1898(17ივლ.).-N585.-გვ.1. შემოწირულება დიდი მთავრის ალექსანდრე მიხეილის ძისაგან. 37.შემოწირულება მცხეთის ტაძრის სასარგებლოდ //გაზ. ”ცნობის ფურცელი”.-1899(6იანვ.,8 იანვ.). ცნობა ე.მუხრან-ბატონისა და იაკობ გოგებაშვილის შემოწირულებათა შესახებ. 38.შენგელია მ. ქორჩილავა ჯ. თბილისი, ორთუბანი, წავკისი.-თბ.,1987.-85გვ. გზამკვლევი. 39.შმერლინგი რ. დოლიძე ვ. თბილისიდან კავკავამდე.-თბ.,1991.-გვ.9. მოკლე ცნობები მცხეთის ჯვრის შესახებ. ტექსტს ერთვის ფოტოები. ტაბ.I-II. 40.ჩიჩუა თ. მცხეთის ჯვარი.-თბ.,2000.-305გვ. ძეგლის კონცეპტუალური ანალიზი. 41.ჩიჩუა თ. ქართული საისტორიო წყაროები და ჯვრის ტაძარზე გამოსახული ადარნასე და სტეფანოზი //ხელოვნება.-2000.-N5-6.-გვ.167-174. საისტორიო წყაროების მიმოხილვა, ტაძრის მშენებლობის ისტორია. მოხსენიებულნი არიან: ქართლის კათალიკოსები სამოელ III(VI ს.)და კირიონი (VII ს.). 42.ჩუბინაშვილი გ. მცხეთის ჯვარის მცირე ტაძარი //ტფილისის უნივერსიტეტის მოამბე.ტ.II.-1922.-N2.-გვ.22-65. ტაძრის ხუროთმოძღვრების თავისებურებანი, აგების შესახებ არსებული გადმოცემები. 43.ჩუბინაშვილი გ. ქართული ხელოვნების ისტორია.ტ.I.-თბ.,1936.-გვ.83-114. მცხეთის ჯვრის მდებარეობა, იტორია, გრეგანი ფორმები და ფასადები,დეკორატიული სისტემა და ნაკვთიანი რელიეფები, დიდი ტაძრის აღწერილობა. ტექსტს ერთვის ილუსტრაციები. 44.ჩუბინაშვილი გ. ქართული არქიტექტურის გზები.-თბ.,1936.-გვ.15-35. მცხეთის ჯვრის შენობის გეგმის, შიდა სივრცისა და გარეგანი ფორმების, ფასადებისა და რელიეფების ანალიზი. 45.ფეოდალური ეპოქის არქიტექტურა: მცხეთის ჯვარი //ციციშვილი ირ. ქართული არქიტექტურის ისტორია.-თბ.,1955.-გვ.42, 43. მცხეთის ჯვარი და მცირე ტაძარი-VI საუკუნის ძეგლთა ხუროთმოძღვრული დახასიათება. ტექსტს ახლავს საილუსტრაციო მასალა (ტაბ.XI, სურ.4,5,6,7,12). 46.ციციშვილი ირ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-თბ.,1995.-გვ.57-61;69-70. ძეგლის მოკლე აღწერილობა, მცხეთის ჯვრისა და ატენის სიონის რელიეფური ქანდაკებების მიმოხილვა. ტექსტს ახლავს საილუსტრაციო მასალა. 47.ციციშვილი ირ. ჯვარი.-თბ.,1981. ძეგლის მხატვრულ-არქიტექტურული ანალიზი. 48.ჯვარი //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.XI.-თბ.,1987.-გვ.558-559. ცნობები ძეგლის ხუროთმოძღვრებასა და მხატვრული ფორმების შესახებ. 49.ჯვრის წარწერები //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.XI.-თბ.,1987.-გვ.563. ცნობები ჯვრის ტაძრის რელიეფური წარწერების შესახებ. 50.ჯავახიშვილი ივ. ქართული დამწერლობათა-მცოდნეობა ანუ პალეოგრაფია.-თბ.,1949.-გვ.155-163. მცხეთის ჯვრის წარწერების პალეოგრაფიულ-ენობრივი ანალიზი. 51."წადიერებითა ყოვლისა ერისა". მცხეთის ჯვარი //საქართველოს სულიერი საგანძური.წიგნი I.-თბ.,2005.-გვ.13-17. ტექსტი ქართულ და ინგლ. ენებზე. ისტორიული წყაროები ძეგლის შესახებ, დიდი და მცირე ტაძრების ხუროთმოძღვრული აღწერილობა, ფასადების, ფიგურული რელიეფების განლაგება, ასომთავრული წარწერების მიმოხილვა. მოხსენიებულნი არიან: ტაძრის მაშენებელი სტეფანოზ ერისმთავარი, მისი ძმა დემეტრე, სტეფანოზის ვაჟი ადარნასე. ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტოები. 52.არჯევანიძე ი. თბილისის უახლესი მიდამოები.-თბ.,1940.-გვ.42-43. მცხეთის ჯვრის მონასტრის (ჯაჭვის მონასტერი) ისტორია და ხუროთმოძღვრულ-მხატვრული ანალიზი. 53.მცხეთა-თბილისის ეპარქია: ჯვრის მონასტერი (მამათა) //გუნია ირ. საქართველოს მონასტრები:ენციკლოპედიური ცნობარი.-თბ.,2005.-გვ.65-66. მონასტრის ხუროთმოძღვრულ-მხატვრული დახასიათება, მოკლე იტორია, სამონასტრო საქმიანობის აღდგენა - ზოგადი მიმოხილვა. მოხსენიებულნი არაინ: საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი ილია II, იღუმენი კონსტანტინე (ჭინჭარაული), დეკანოზი ანტონი (ხანთაძე). ტექსტს ახლავს ძეგლის ფოტო. 54.ბერიძე ვ. მცხეთის ჯვარი // ჟ. "დროშა".-1987.-N7.-გვ.12 //გაზ. "სამშობლო".-1970(224 აპრ.).-გვ.5. ტაძრის აგების მოკლე ისტორია და მნიშვნელობა. 55.მცხეთის წმინდა ჯვრის ტაძარი.-თბ.,2008.-96 გვ. ფოტოალბომი. ტექსტი ქართ. და ინგლ.ენებზე. 56.მცხეთის ჯვარი //ბერიძე ვ. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება.-თბ.,1974.-გვ.103-106. მცხეთის ჯვრის მცირე და დიდი ტაძრის აგების ისტორია, ხუროთმოძღვრული დახასიათება, ფიგურული რელიეფების განლაგების თავისებური სისტემა, ასომთავრული წარწერების პალეოგრაფიული და ენობრივი ანალიზი. მოხსენიებულია ტაძრის გრშემო მდგარი საფორტიფიკაციო ნაგებობები (კოშკი, გალავანი). ტექსტს ახლავს ნ.სევეროვის მიერ შესრულებული ტაძრის ნახატები და განაკვეთი მისი ანაზომის მიხედვით. 57.მცხეთის ჯვარი //კოზმანაშვილი ვ. ღმერთის სავანე.მცხეთა;2009.-გვ.26-28. მოკლე ცნობა ძეგლის საკულტო და საერო ნაგებობათა შესახებ. ტექსტს ერთვის ეკლესიის ფოტო. 58.ჯვრის მონასტერი //გუნია ირ. მცხეთა-თბილისის ეპარქიის ენციკლოპედიური ცნობარი.-თბ.,2002.-გვ.61. 545-586 წლებში ქრთლის ერისმთავარ გუარამის მიერ აგებული პატარა ეკლესიის - ჯვრის მცირე ტაძრისა და გუარამის ძის - ერისმთავარ სტეფანოზ I-ის თაოსნობით 586-605 წლებში აგებული დიდი ტაძრისა და კვარცხლბეკზე ჯვრის აღმართვის შესახებ; მცხეთის ჯვარი, როგორც პირველი ქართული ეკლესია , რომლის ფასადთა გაფორმებაშიც არსებითი ადგილი უკავია რელირფურ ქანდაკებებს. მოხსენიებულნი არიან: საქართველოს კათალიოკოს-პატრიარქი ილაი II, მღვდელ-მონაზონი ანტონი, ცაგერისა და სვანეთის ეპისკოპოსი ნიკოლოზი (ფაჩუაშვილი), იღუმენი კონსტანტინე (ჭინჭარაული). 59.ბერიძე ვ. ასე მაღალი, ასე ქართული!... // გაზ. "კომუნისტი".-1988(19 აპრ.).-გვ.3. ძეგლის კულტურულ-ისტორიული ღირებულების შესახებ. 60.დიდებულიძე მ. ეროვნული ფორმის საკითხი ქრისტიანულ ხელოვნებაში // რწმენა და ცოდნა.-2004(სექტ.-ნოემბ.).-N1(12).-გვ.30-39. 61.მარსაგიშვილი გ. ძეგლი ცოცხალი წინაპარია // გაზ. "სოფლის ცხოვრება".-1988(29 მაისი).-გვ.3. 62.მარსაგიშვილი გ. ჯვრის მონასტერი // გაზ. "დრო".-1991(27 აპრ.).-გვ.2. 63.მეტრეველი მ., გაბისონია მ. საწინდრად გადარჩენისა და ამაღლებისა // გაზ. "ჯორჯიან თაიმსი'.-1996.-N14.-გვ.10. მონასტრის სასწაულთმოქმედი ჯვრის ადგილას ახალი ხის ჯვრის აღმართვის შესახებ. 64.მირზაშვილი თ. ამან გუარამ დადვა საფუძველი ჯუარისა ეკლესიასა //გაზ. ”ახალი განათლება”.-1999.-N8.-გვ.6. ვერსიები ჯვრის მონასტრის აღმშენებლებზე. 65.შაუქრიშვილი მ. და სხვ. მცხეთის ჯვრის ტაძარზე გამოყენებული საშენი მასალების გამოკვლევა: რეკომენდაცია დაშლილი ქვების გამაგრებისა და დაკარგული ნაწილების აღდგენისათვის // საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა დაცვისა და გამოყენების მთავარი სამმართველო. სამეცნიერო შრომების წელიწდეული.-1996.II.-გვ.92-99. 66.ნაციაშვილი ს. მცხეთის ჯვარი იუნესკოს კატალოგში // "ნერგი".-1993923 იანვ.). 67.ნაციაშვილი ს. მცხეთის ჯვარი უნიკალურია // გაზ. "კომუნისტი'.-1990910 ივნ.).-გვ.6. 68.ოქროპირიძე ა. მცხეთის ჯვრის ტაძრის შინაარსისათვის // რწმენა და ცოდნა.-2003(სექტ.-ნოემბ.).-N1(11).-გვ.34-37. 69.ნუცუბიძე ს. ექვთიმე თაყაიშვილი - ქართული კულტურის სიამაყე //ქართული კულტურა.-1992.-N23.-გვ.8. 1914 წელს ექვ. თაყაიშვილის მიერ მცხეთის ჯვარზე ჩატარებული ექსპედიციის შესახებ. 70.ღუდუშაური ი. მცხეთის ჯვარი დახმარებას ითხოვს! // გაზ. "თბილისი".-1988(13 ივნ.).-გვ.4 71.ჩიგოგიძე ნ. ვის უნახავს ძველის-ძველი... //გაზ. "ავტოტრანსპორტელი".-1969(29 მარტი). 72.ჯვარი // გაზ. "სამშობლო".-1988(სექტ.).-N19.-გვ.7. 73.მცხეთის წმ. ჯვარი //საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები.-თბ.,2010.-გვ.49-52. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. ტაძრის მოკლე ისტორიული მიმოხილვა. ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტოები. 74.Асеев Ю., Джулай В. Давнина грузинска i давнина украинська //Хронка.-2000-2001.-Вип.44.-с.5-9. ინტერვიუ უკრაინელ არქიტექტორ იური ასეევთან საქართველოსა და უკრაინის სიძველეებზე. მოცემულია მცხეთის ჯვრის არქიტექტურის მოკლე განხილვა. 75.Wilkinson J. Planning Religious Archetecture //სამეცნიერო შრომების კრებული; ხელივნებათმცოდნეობა.-2003.-N5.-გვ.143-188. 76.ჩიჩუა თ. მცხეთის ჯვრის ტაძარი და გენეზისის პრობლემები არქიტექტურაში //კულტურის ისტორიისა და თეორიის საკითხები.-2001.-N10.-გვ.116-125. რეზ. ინგლ. ენებზე. 77.ჩიჩუა თ. მცხეთის ჯვრის ტაძრის დათარიღების საკითხისათვია //კავკასიის მაცნე: (სპეციალური გამოცემა).-2002.-გვ.59-66. რეზ. რუს. და ინგლ. ენებზე. 78.ჯანაშვილი მ. მოგზაურობა ქართლში //გაზ. ”დროება”.-1882(23 თებ.).-N39.-გვ.2-3; (14 მარტი).-N57.-გვ.1-3; (19 მარტი).-N59.-გვ.1-3; (20 მარტი).-N59.-გვ1-3. 79.ჯვრის მონასტერი //ელიზბარაშვილი ნ., კუპატაძე ბ. საქართველოს 100 ღირსშესანიშნაობა.-თბ.,2011.-გვ.76. ტაძრის მშენებლობის ეტაპები. მოხსენიებულნი არიან: მეფე მირიანი, ქართლის ერისმთავარი გუარამი, ერისმთავარი სტეფანოზ I. ტექსტს ერთვის ძეგლის საერტო ხედის, სამხ. კარიბჭის ტიმპანის რელიეფისა და ქტიტორული რელიეფის ფოტოები. 80.Виленкин В. По Центральному Кавказу и Западному Закавказью.-М.,1955.-С.85 с илл. 81.Вейденбаум Е. Путеводитель по Кавказу.-Тифл.,1888.-С.301 с илл. 81.Бакрадзе Дм. Кавказ в древних памятниках христианства //Заметки Общества любителей кавказской археологии.Кн.1.-1875.-С.61-62. с илл. 82.Афанасьев К. Пропорции Джвари //IIМеждународный симпозиум по грузинскому искусству.-Тб.,1977.-16с. 83.Анисимов С. Военно-Грузинская дорога. Путеводитель.-М.,1936.-С.104-105. 84.Анализ композиции и Рипсиме //Агабабиян Р. Композициа купольных сооружений грузии и Армении.-Ереван.-1950.-С.59-64. 85.Каспари А. Покоренный Кавказ.-СПБ.,1904.-С.545-546. 86.Квезерели-Копадзе Н. Военно-Грузинская дорога.-Тб.,1967.-С.51-53. 86.Мамукелашвили В., Мамамтавришвили Г. Мцхета и ее окрестности.-Тб.,1986.-С.14; С.16; С18; С.31. 87.Мефферт Г. Экскурсии по Грузии.Вып.!:Экскурсии по Тифлису и его окрестностях.-Тифл.,1920.-С.76-78; С.82-83 с илл. 88.Мшвениерадзе Д. Строительное дело в древней Грузии.-Тб.,1952.-С.87-100 с илл. 89.Северов Н. Памятники грузинского зодчества.-М.,1947.-С.171-172. 90.Северов Н., Чубинашвили Г. Мцхета.-М.,1946.-С.31-40; С85-101. 91.Сидоров В. Кавказ. Путевые заметки и впечатления.-СПБ.,1897.-С.118-120. 92.Чхиквадзе М. Архитектура Джвари.-М.,1940.-58 с. 93.Шмерлинг Р. Малые формы в архитектуре средневековой Грузии.-Тб.,1962.-193 с с илл. и табл. 94.Герценштейн В. Иллюстрированный спутник по Тифлису.-Тифл.,1899.-С.135-136. 95.Гомелаури И., Кениа Р. Каталог проектов, обмеров и рисунков академика архитектури Н.П. Северова /Ars Georgica.Серия В.-1964.-N6.-С.188-191. 96.Джанберидзе Н. Архитектурные памятники Грузии.-Л.,1973.-С.141-142 с илл.//Джанберидзе Н., Кинцурашвили С. каталог выставки "Грузинская архитектура".-Тб.,1958.-С.19-20 с илл. 97.Гвердцители Р., Долидзе В. Тбилиси. Мцхета. Гори.-Тб.,1966.-С.6-8 с илл. 98.მცხეთის წმინდა ჯვრის მონასტერი //არქიტექტურის რესტავრაცია საქართველოში. ისტორიოგრაფია, ტრადიცია, გამოცდილების ანალიზი.-თბ.,2012.-გვ.127-132. ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტოები. მოხსენიებულნი არიან არქიტექტორ-რესტავრატორები: ე. მახათელაშვილი, მ. მუკბანიანი, გ. ქალებაშვილი. 99.ქართული ძეგლების სტრუქტურული ანალიზი. მოსამზადებელი პერიოდი.მცხეთის ჯვრის მცირე ტაძარი //მოსულიშვილი ჰ. ქართული ხუროთმოძღვრული ძეგლების სტრუქტურა.-თბ.,2012.-გვ.25. ტაძრის გეგმისა და შიდა სივრცის ანალიზი. ტექსტს ერთვის ნახაზები. 100.მცხეთის ჯვარი//ბარისაშვილი გიორგი. მცხეთის შემოგარენის ტაძრები.-თბილისი.,2013.-გვ.6-7. ტექსტს ახლავს ფოტო. 101.მცხეთის ჯვარი//გველესიანი გ. საქართველოს ეკლესია-მონასტრები.-ქუთაისი.,2013.-გვ.10-12. 102.მცხეთის ჯვარი //ბანძელაძე ი. ქართული საზომის დადგენის ისტორია-მეტროლოგიური ანალიზი.-თბ.,2023.-გვ.20. არქიტექტურული ძეგლის ანაზომი თანამედროვე ტექნოლოგიით (3D სკანერით). ტექსტი ქართულ და ინგლისურ ენებზე. 103.მცხეთის ჯვარი //საქართველოს გეოგრაფია.-თბ.,2000.-გვ.251. 104.მცხეთის ჯვარი //ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორია. საქართველოს ისტორიის პალიტრა. თხუთმეტტომეული.-თბ.,2002.-ტ.9.-გვ.99-104. 105.მცხეთის ჯვარი //ჩუბინაშვილი გ. რამდენიმე თავი ქართული ხელოვნების ისტორიიდან.-თბ.,1926.-გვ.154. მცხეთის ჯვრის ფასადების დეკორატიული სისტემა და ნაკვთიანი რელიეფები.
წმ. გიორგის სახ. ეკლესია იხ. ილორი (ოჩამჩირის რ-ნი)
გუდისის ნამონასტრალი (ცხინვალის რ-ნი) 1.სოფელ გუდისის ნამონასტრალი //შიდა ქართლი: პატარა და დიდი ლიახვის ხეობის არქიტექტურული მემკვიდრეობა.ტ.I.-თბ.,2002.-გვ.47. ნაეკლესიარის მოკლე აღწერილობა.
მზეჭაბუკ ათაბაგის ციხე-დარბაზი და ეკლესიის ნანგრევები (თურქეთი) 1.ათაბაგ მზეჭაბუკის ციხე //თაყაიშვილი ექვ. არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და ჩანგლში 1907 წ.-პარიზი.-1938.-გვ.41-42. ათაბაგ მზეჭაბუკის ციხე-დარბაზისა და ეკლესიის ნანგრევების ხუროთმოძღვრული დახასიათება, წარწერების ანალიზი. 2.გივიაშვილი ი. ბარდუსის ხეობის არქიტექტურული მემკვიდრეობის წინასწარი მიმოხილვა //სამეცნიერო პარადიგმები.-თბ., 2009.-გვ.655-658. ბარდუსის ხეობის (ამიერტაო, ერზრუმის ვილაიეთი) აღწერილობა; ხეობა ისტორიულ წყაროებში; ხეობის სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობა საქართველო-ბიზანტიის ურთიერთობაში; მოკლე ცნობა მზეჭაბუკ ათაბაგის სასახლის შესახებ. მოხსენიებულნი არიან: ექვ. თაყაიშვილი, ვახუშტი ბატონიშვილი, ბ. ბაუმგარტნერი, კადიროგლუ, სოილ კოპასძე-ტაოს ამილახვარი. ტექსტს ერთვის ბარდუსის რუკა და მდინარე ბარდუსის ხეობის ფოტო.
ლექართი (საინგილო) 1.ადამია ი. ძველი ჰერეთის ხუროთმოძღვრული ძეგლები //ძეგლის მეგობარი.XIX.-1969.-გვ.47-59. ნანგრევების სახით შემორჩენილი ძეგლის არქიტექტურის შესახებ. 2.ედილი ზ. საინგილო.-თბ.,1947.-გვ.156-158. ლექერთის მონასტრის დიდი და ნანგრევების სახით შემორჩენილი მეორე ტაძრის მოკლე აღწერილობა. 3.მარჯანიშვილი გ. ორი ნაკლებად ცნობილი ძეგლი ისტორიული ჰერეთიდან //ძეგლის მეგობარი.-1984.-N67.-გვ.16-21. სოფ. ლექართში (ლექირთში) მდებარე სამონასტრო კომპლექსის ორი დიდი ტაძრის შესწავლის მასალები.
ზემო ბრითათას კოშკი (ჯავის რ-ნი) სოფ. ბრითათა მიდამოები, ნასოფლარი ზემო ბრითათა კოშკი //შიდა ქართლი: ჯავის რაიონის არქიტექტურული მემკვიდრეობა.ტ.III.-თბ.,2004.-გვ.11-12. ტექსტი ქართულ და რუსულ ენებზე. ნასოფლარ ზემო ბრითათას გვიანი შუა საუკუნეების კოშკის აღწერილობა.
გერის ეკლესია (ცხინვალის რ-ნი) სოფ. გერი წმ. გიორგის ეკლესია //შიდა ქართლი: პატარა და დიდი ლიახვის ხეობების არქიტექტურული მემკვიდრეობა.I.-თბ.,2002.-გვ.43-44. სოფ. გერის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის მდებარეობა და მოკლე დახასიათება. ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტო.
 
 საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა