საწყისი | ძებნა | ბოლო განმარტება | მოგვწერეთ | შესვლა
| სიტყვა | განმარტება |
| სურამი (ხაშურის რ-ნი) | 1.ურბნისისა და რუისის ეპარქია: სურამის წმ. იობ მრავალვნებულის მონასტერი: დედათა //გუნია ირ. საქართველოს მონასტრები:ენციკლოპედიური ცნობარი.-თბ.,2005.-გვ.124-125. 2001 წელს დაარსებული მონასტრის სიწმინდეები, სამონასტრო ცხოვრება - ზოგადი მიმოხილვა. მოხსენიებულნი არიან: მიტროპოლიტი იობი (აქიაშვილი), მონაზონი ანა (ძაგნიძე). ტექსტს ახლავს მონასტრის ფოტო. 2.სურამი //საქართველოს ისტორიისა და კულტრის ძეგლთა აღწერილობა.ტ.5.-თბ.,1990.-გვ.442-447. სურამის ტერიტორიაზე განლაგებული ძეგლების: ამაღლების ეკლესიის (ფეოდალური ხანის, დარბაზული ტიპის, ნაგებია ქვიშაქვის დიდი კვადრებით), გუმბათოვანი ეკლესიის (თარიღდება XVIII-XIX საუკუნეებით, რესტავრირებული 1968 წელს, ჯვარ-გუმბათოვანი ნაგებობა, ეკლესიის თანადროული ოთხსართულიანი სამრეკლო, ეკლესია სომხურია), ღვთაების სახ. ეკლესიის (აგებულია 1831 წელს არსებული ეკლესიის ნანგრევებზე, დარბაზულია ტიპის, დაშენებულია სამრეკლო), ღვთისმშობლის სახ. ეკლესიის (მდებარეობს გუმბათოვანი ეკლესიის გვერდით, თარიღდება გვიანი ფეოდალური ხანით), წმ. გიორგის სახ. ეკლესიის (თარიღდება გვიანდელი ფეოდალური ხანით, ნაგებია რიყის ქვითა და კიექვის კვადრებით), წმ. გიორგის სახ. ეკლესიის (დარბაზული ტიპისაა, აგებულია IX-X საუკუნეებში, ორნაწილიანია, ფასადებზე შემორჩენილია დეკორის ფრაგმენტები), ციხის (გალავანი, ციხე, ეკლესია, სასახლე) ვრცელი ხუროთმოძღვრული აღწერილობა. ტექსტს დართული აქვს საილუსტრაციო მასალა. სიდამონიძე ვ. ქომაგობს ერის საუნჯეს //გაზ. "სოფლის ცხოვრება".-1972(26 თებ.). სურამის ისტორიული ძეგლის "ღვთაების" დამცველ დ. ნოზაძის შესახებ. 3.ორიშინი. დ. სურამი //გაზ. ”ცნობის ფურცელი”.-1898(18 დეკ.).-N707.-გვ.2. 4.სურამის გუმბათოვანი ეკლესია //ბოჭორიძე გ. ქართლის ეკლესია-მონასტრები და სიძველეები.-თბ.,2011.-გვ.227. 5.სურამის კვირაცხოვლის ტაძარი //ხმელიძე თ; ქაშიაშვილი ზ; ვანიშვილი თ; ქართული კულტურა და ხუროთმოძღვრება.-თბ.,2023.-გვ.399. |
| ბოლნისის ძეგლები | 1.ალადაშვილი ნ. ადრეფეოდალური ხანის ქართული რელიეფების ერთი ჯგუფი //საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის მაცნე: ისტორიის... სერია.-1978.-N1.-გვ.134-146. მაცხოვრის ამაღლება-განდიდების თემის ასახვა ქვემო ბოლნისის, ეძანისა და თეთრიწყაროს ეკლესიების რელიეფებზე (VI ს.) 2.ზაქარაია პ. ბოლნისები და წუღრუღაშენი //თბ.,1953. ბოლნისის ბაზილიკური ეკლესიის, მცირე ტაძრისა და წუღრუღაშენის გუმბათოვანი ტაძრის შედარებითი დახასიათება. 3.ბოლნისის ტაძრის ინტერპრეტაციისათვის //კეკელიძე კ. ეტიუდები ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორიიდან, ტ.VI,თბ.,1960.-გვ.418-420. ბოლნისის ტაძრის წარწერებთან დაკავშირებული ისტორიული გადმოცემებისა და მეცნიერული თეორიების კრიტიკული მიმოხილვა. 4.მუსხელიშვილი ლ. ბოლნისი //ენიმკის მოამბე.-1938.-III.-გვ.311-376. ბოლნისის კათედრალური ტაძრის, მის ირგვლივ მდებარე ტერიტორიის ისტორიისა და დათარიღების საკითხები. 5.საყვარელიძე თ. მივხედოთ ბოლნისის რაიონის ძეგლებს //ძეგლის მეგობარი.-1969.-კრ.18.-გვ.38-43. ცნობები ბოლნისის რაიონის ტერიტორიაზე მდებარე აკვანების, კიანეთის, მუშევანის, სათხის, კაზრეთისა და სხვა ეკლესიათა მდგომარეობის თაობაზე. მითითებულია ძეგლების რესტავრაციის აუცილებლობაზე. ტექსტს ერთვის კაზრეთის, აკვანებას, კიანეთის, მუშევანის ფოტოები (ავტორები: რ.მეფისაშვილი, გ.ბარტიშევსკი, ვ.დოლიძე). 6.ჩუბინაშვილი გ. ბოლნისების მდებარეობის საკითხისათვის //სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის საქართველოს ფილიალის მოამბე,ტ.1.-1949.-N3.-გვ.332-335. ბოლნისის პატარა ეკლესიის კარის თავზე გადებული ლოდის ასომთავრული წარწერის განხილვა. 7.ზედლმაიერი ჰ.V-VI საუკუნეების ქართული ეკლესიები და premier stule roman //ძეგლის მეგობარი.-1973.-N31-32.-გვ.78-79. ბოლნისის სიონის ხუროთმოძღვრული სტილის შესახებ. 8.ბერიძე ვ. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება.-1974.-გვ.93-94. ქვემო ბოლნისის ტაძრის აღწერილობა. 9.მეფისაშვილი რ. კიდევ ერთხელ ბოლნისისა და დმანისის ხუროთმოძღვრულ ძეგლთა ისტორიულ და მხატვრულ მნიშვნელობაზე. 10.ბერძენიშვილი დ. "ხევი ბოლნისისა" //დმანისი.კრ.IV.-თბ.,2003.-გვ.31-32;გვ.212. ბოლნისის გორებზე ნანაგრევების სახით შემორჩენილი XI-XIII საუკუნეების გალავანთა ნაშთების, ქაფანაქჩის სამეკლესიანი ბაზილიკისა და სოფ. ვანათის (ვახუშტი ბაგრატიონის მიხედვით) V-VI საუკუნეების ეკლესიების შესახებ. მოხსენიებული არიან: გ. ჩუბინაშვილი, ვახუშტი ბაგრატიონი. 18.ჩუბინაშვილი გ. რამდენიმე თავი ქართული ხელოვნების ისტორიიდან.-თბ.,1926.-გვ.97-99. ბოლნისის ქაფანაქჩში მდებარე სამეკლესიანი ბაზილიკის აღწერილობა. 19.ჩუბინაშვილი გ. ქართული ხელოვნების ისტორია.ტ.I.-თბ.,1936.-გვ.66-67. ბოლნისის ბაზილიკური ეკლესიის ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 20.ციციშვილი ირ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-თბ.,1955.-გვ.41-42. სამეკლესიანი ბაზილიკის ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 21.ჯაფარიძე ვ. ქართული ხელოვნებისა და დამწერლობის ახლად აღმოჩენილი უძველესი ძეგლები ქვემო ქართლიდან //ძეგლის მეგობარი.-1970.-კრ.XX.-გვ.52-63. ბოლნისის ახლოს, ე.წ. ლამაზ გორაზე აღმოჩენილი სამონასტრო კომპლექსის აღწერილობა. 22.ქვემო ბოლნისი //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.X.-თბ.,1986.-გვ.513. მოკლე ცნობები V-VI საუკუნეების სამეკლესიანი ბაზილიკის ხუროთმოძღვრება და მხატვრული ფორმები -ზოგადი მიმოხილვა. 23.ზაქარაია პ. ვანათის სამეკლესიანი ბაზილიკა //ჟღერს ქვის ჰარმონია.ნაკვ.II:საკითხავი ყმაწვილთათვის.-თბ.,2007.-გვ.13. მოკლე ცნობა ამჟამად ძლიერ დანგრეული, V-VI საუკუნის ძეგლის-ვანათის სამეკლესიანი ბაზილიკის - ღვთისმშობლის სახ. ეკლესიის შესახებ. ერთვის ძეგლის ფოტო. 24.გოგოლაშვილი მ. წმინდა ქეთევან წამებულის ეკლესიაში წირვა საუკუნის შემდეგ აღდგა //გაზ. "ახალი თაობა".-2002.-9 იანვ.-გვ.9. 25.სილაგაძე ნ. სამეკლესიანი ბაზილიკის გვერდით ეკლესიების ფუნქციური დატვირთვის საკითხისათვის //სამეც. შრ. კრ.: ხელოვნებათმცოდნეობა.-2001.-N2.-გვ.144-153. რეზ. ინგლ. ენაზე. ილ.: გვ.154-156. 26.დამსწრე ს. ბოლნისი (ბორჩალოს მაზრა) //ივერია.-1902(იანვ.).-N9.-გვ.2. ბასილაშვილების მიერ განახლებული XVII საუკუნის ეკლესია //ივერია.-1902(იანვ.).-N9.-გვ.2. 27. ეკატერინენფელდი, 10 იანვარს //გაზ. "ივერია".-1890(18 იანვ.).-N13.-გვ.2-3. ბოლნისის წარსულისა და მის ტერიტორიაზე აგებული ტაძრების შესახებ. 28. ჯაბუა ნ. ქრისტიანული ტაძრის არქიტექტურული ტიპები შუა საუკუნეების საქართველოში.-თბ.,2012.-გვ.42. ქვემო-ბოლნისის სამეკლესიიანი ბაზილიკის არქიტექტურულ-მხატვრული თავისებურებანი. 29.ბოლნისის წმ. გიორგის ისტორია //ხარაძე, კ. ბოლნისის მუნიციპალიტეტი; ბუნება, წარსული,აწმყო.-თბ.,2021.-გვ.267. 30.ქვემო ბოლნისის მეჩეთი //დემურიშვილი ნ. მუსლიმური ხუროთმოძღვრული ძეგლები საქართველოში.-თბ.,2010.-გვ.45-48. ქვემო ქართლის მეჩეთებს შორის ქვემო ბოლნისის მეჩეთი გამოირჩევა ყველაზე მაღალი მინარეთით (17 მეტრი). აგურითნაშენი და მოპირკეთებული მეჩეთის ისტორია და საინტერესო არქიტეტურა. 31.ბოლნისის მამათა მონასტერი //ხმელიძე თ; ქაშიაშვილი ზ; ვანიშვილი თ; ქართული კულტურა და ხუროთმოძღვრება.-თბ.,2023.-გვ.399-401. წმ. პეტრე და პავლე მოციქულთა სახელობის მამათა მონასტერი (2008-2015). |
| რუსთავის ძეგლები | 1.ადრეშუასაუკუნეების ციხე-ქალაქები და ციხესიმაგრეები (V-X სს.) აღმოსავლეთ საქართველო: რუსთავი //ზაქარაია პ. ქართულ ციხესიმაგრეთა ისტორია უძველესი დროიდან XVIII ს. ბოლომდე.-თბ.,2002.-გვ.55. ძეგლის შესახებ არსებული სამეცნიერო ლიტერატურისა და არქეოლოგიური მასალების მიმოხილვა, ძეგლის ისტორია. ტექსტს ახლავს ფოტომასალა (სურ.19). 2.ბოჭორიძე გ. მოგზაურობა სამცხე-ჯავახეთში.-თბ.,1992.-გვ.16-17. მოკლე ცნობა სოფ. რუსთავთან კლდეზე ნაგები ეკლესიის ნაშთის თაობაზე. 3.მელითაური კ. ადრეფეოდალური რუსთავის ციხის კონსტრუქციები //ძეგლის მეგობარი.-1979.-N51.-გვ.24-31. IX-X საუკუნეების თავდაცვითი სისტემის მშენებლობისა და არქიტექტურის მიმოხილვა-რუსთავის ციხე. 4.რუსთავი.II.-თბ.,1998.-81გვ. კუხეთის-რუსთავის ციხის ტერიტორიაზე 1961-1974 წლებში ჩატარებული არქეოლოგიური კვლევის ვრცელი ანგარიშები. 5.ჭილაშვილი ლ. კახეთის ქალაქები.-თბ.,1980.-გვ.217. მოკლე ცნობები რუსთავის ტერიტორიაზე მდგარი ეკლესიის ნანგრევების შესახებ. 6.რუსთავის ეპარქია: რუსთავის მთავარანგელოზთა მონასტერი მამათა //გუნია ირ. საქართველოს მონასტრები: ენციკლოპედიური ცნობარი.-თბ.,2005.-გვ.96. მოკლე ცნობა მიქაელ მთავარანგელოზის სახელობის მონასტრის შესახებ. მოხსენიებულნი არიან: საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი ილია II, დეკანოზი სერგი (კასრაძე), არქიმანდრიტი მიქაელი ( კასრაძე), მიტროპოლიტი ათანასე (ჩახვაშვილი). 7.რუსთავის ეპარქია: რუსთავის წმ. ქეთევან წამებულის მონასტერი დედათა //გუნია ირ. საქართველოს მონასტრები:ენციკლოპედიური ცნობარი.-თბ.,2005.-გვ.96. მოკლე ცნობა ქეთევან წამებულის სახელობის სამლოცველოს შესახებ. მოხსენიებულია მიტროპოლიტი ათანასე (ჩახვაშვილი). 8.ბიწაძე დ. განიხვნა კარნი მივიწყებულ სალოცავთა // ლიტერატურული საქართვლო.-1989(15 დეკ.).-გვ.16. რუსთავის ღვთისმშობლის ხარების სახ. ეკლესიის მშენებლობის დასრულებისა და კურთხევის შესახებ. 9.შარაშენიძე თ. რუსთავში ახალი ეკლესია კათალიკოსმა აკურთხა //გაზ. "ახალი თაობა.-1999(18 ოქტ.).-გვ.16. წმ. გიორგის სახ. ეკლესიის კურთხევა რუსთავში. 10.დავითაძე გ. ...და რუსთავის ტაძარი და ...// გაზ. "სამშობლო".-1990(ივლ).-N16.-გვ.1. რუსთავის ნაქალაქარის მეხუთე საუკუნის ტაძრის საძირკველზე აგებული ვახტანგ გორგასალის სახ. ეკლესიის თაობაზე. 182. 11.რუსთავის მთავარანგელოზის ეკლესია //ბოჭორიძე გ. ქართლის ეკლესია-მონასტრები და სიძველეები.-თბ.,2011.-გვ.225. 12.რუსთავის ვახ. გორგასილის სახ. ეკლესია //რუსთავი.-ქალაქ რუსთავის მუნიციპალიტეტი.,2017.-გვ.184-187. 13.რუსთავის სიონი (2011) //ხმელიძე თ; ქაშიაშვილი ზ; ვანიშვილი თ; ქართული კულტურა და ხუროთმოძღვრება.-თბ.,2023.-გვ.401-402. ქართული ხუროთმოძღვრების უახლესი ძეგლი, რუსთავის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მართლმადიდებლური ტაძარი. |
| რუსთავის ტაძარი | ჭიჭინაძე ზ. სამხრეთ საქართველო /ჟ.მოგზაური.-1901.-N2.-გვ.172-182. ავტორის აზრით, ტაძარი აგებულია XVIII საუკუნეში რუსთავში, იგივე ბოსტან ქალაქში, განადგურებულია თათართა შემოსევის დროს. შემორჩენილია ნაშთის სახით. |
| რუსთავის ეკლესია (ცხინვალის რ-ნი) | სოფ. რუსთავი. მთავარანგელოზის ეკლესია //შიდა ქართლი პატარა და დიდი ლიახვის ხეობების არქიტექტურული მემკვიდრეობა.I.-თბ.,2002.-გვ.155-156. სოფ. რუსთავის დარბაზული ტიპის ეკლესიის აღწერილობა. ტექსტს დართული აქვს ძეგლის გეგმა და ფოტო. |
| იყალთო (თელავის რ-ნი) | 1.არჯევანიძე ი. თბილისიდან ალაზნის ველისაკენ.-თბ.,1958.-გვ.228-230. მოკლე ცნობები იყალთოს აკადემიისა და ღვთაების სახელობის სამონასტრო კიმპლექსის შესახებ. 2.ბარნაველი თ. ისტორიული ძეგლების წარწერები.-თბ.,1961.-გვ.96-106. იყალთოს ფერისცვალების, ღვთისმშობლის, წმინდა სტეფანეს, წმინდა შიოს სახელობის ეკლესიებისა და მათ მიდამოებში საფლავის ქვებზე შემორჩენილი წარწერების პალეოგრაფიული ანალიზი. 3.გიორგაძე მ. იყალთოს მონასტერი.-თბ.,1985. ტექსტი ქართულ, რუსულ და ინგლისურ ენებზე. ფოტოალბომი. 4.ციხე-გალავნები: იყალთო //ზაქარაია პ. საქართველოს ძველი ციხესიმაგრეები.-თბ.,1988.-გვ.156-157. იყალთოს კომპლექსის მახლობლად მდებარე იყალთოს ციხე-გალავნის ნანგრევების აღწერილობა. 5.ციხე-გალავნები: იყალთო //ზაქარაია პ. კახეთის საფორტიფიკაციო ნაგებობანი.-თბ.,1962.-გვ.132-134. რეზ. რუს. ენაზე. ცნობები იყალთოს ციხე-გალავნისა და სათოფურების სისტემის აღწერილობა.ტექსტს დართული აქვს საილუსტრაციო მასალა (სურ.39). 6.იყალთო //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.V.-თბ.,1980.-გვ.286-287. მოკლე ცნობები იყალთოს სამონასტრო კომპლექსსა და იყალთოს აკადემიაზე. 7.იყალთო //ნაკაშიძე ლ. საქართველოს საქმიანი და გამოჩენილი ადამიანები.-თბ.,2003.-გვ.3. მოკლე ცნობები ქართულ და ინგლისურ ენებზე. 8.ლომიძე ზ. იყალთო.-თბ.,1963.-16 გვ. ასურელი მამის-ზენონის მიერ დაარსებულ ხუროთმოძღვრულ კომპლექსზე. 9.მამულაშვილი ა. იყალთოს აკადემია.-თბ.,1948.-32 გვ. 1938 წელს ჩატარებული არქეოლოგიური სამუშაოების შედეგები (საწნახლისა და სამჭედლოს აღმოჩენა). 10.იყალთოს მცირე მონასტერი //მოსულიშვილი ჰ. ქართული სტრუქტურა: IV-XIII სს. გუმბათოვანი არქიტექტურა.-თბ.,1983.-გვ.33-35;გვ.133-134// კომპოზიციური აგების კანონზომიერებანი ქართულ ხუროთმოძღვრებაში //ძეგლის მეგობარი.-1976.-კრ.41.-გვ.51-60. იყალთოს მცირე მონასტრის გეგმისა და შიდა სივრცის ანალიზი; ძეგლის კომპოზიციური სტრუქტურის ფორმირების კანონზომიერებათა შესახებ. მოცემულია სქემატური ჩანახატები. (ანაზომები: ჰ.მოსულიშვილი). 11.იყალთო. ფერისცვალების ეკლესია //ქართული წარწერების კორპუსი.I.: აღმოსავლეთ და სამხრეთ საქართველო (V-XII).-თბ.,1980.-გვ.310-312. მოკლე ცნობები იყალთოს ფერისცვალების სახელობის ეკლესიის შესახებ. ძეგლის აღმოსავლეთ ფასადზე შემორჩენილი IX-X საუკუნეების ორი წარწერის განხილვა, შესრულების სავარაუდო თარიღი. 12. განვითარებული ფეოდალიზმი: იყალთოს აკადემია //ციციშვილი ირ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-თბ.,1995.-გვ.107-108. აკადემიის მოკლე ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 13.შმერლინგი რ. კანკელის ფრაგმენტი სოფ.იყალთოდან //ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის XII სამეცნერო სესია. 1957 წლის 21,22 მაისი. მუშაობის გეგმა და მოხსენებათა თეზისები.-თბ.,1957.-გვ.9. თელავის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმში დაცული მწვანე ქვის ფილის ორნამენტული ფრაგმენტის ანალიზი: კომპოზიცია, კვეთისა და ფიგურების დამუშავების სტილი(ჩატანებული იყო ფერისცვალების ეკლესიის კედლებში). 14. ჩუბინაშვილი გ. ქართული ხელოვნების ისტორია.ტ.I.-ტფ.,1936.-გვ.62. VI საუკუნეში ასურელი მამის-ზენონის მიერ დაარსებული იყალთოს მონასტრის პატარა ეკლესიის მოკლე აღწერილობა. 15. ჯანაშვილი მ. მოგზაურობა კახეთში //დროება.-1881(4 ივნ.).-N113.-გვ.1-3;N113(5ივნ.).-N1-3;N114(6ივნ.).-გვ.1-3;N115(7 ივნ.).-N116(9 ივნ.).-გვ.2-3;N117.-გვ.2-3. ცნობები იყალთოს შესახებ. 16.იყალთო //თაყაიშვილი ექვ. არხეოლოგიური მოგზაურობანი და შენიშვნანი. წიგნი პირველი.-ტფ.,1907.-გვ.253-258. იყალთოს მონასტერში დაცული სიძველეების აღწერილობა. 17.ციხე-გალავნები: იყალთო //ზაქარაია პ. ქართული ციხე-ქალაქები ციხსიმაგრეები ციხე-დარბაზები ციხე-გალავნები კოშკები.-თბ.,2001.-გვ.197-198. კვადრატული გეგმის მქონე ციხე-გალავნის ნანგრევების მოკლე ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 18.იყალთო //საქართველოს სულიერი საგანძური.წ.I.-თბ.,2005.-გვ.274-276. ასურელი მამის, ზენონის მიერ დაარსებული იყალთოს სამონასტრო კომპლექსის სამშენებლო პერიოდები. იყალთოს აკადემიის მწიგნობრულ-საგანმანათლებლო მუშაობის შესახებ. მოხსენიებულია არსენ იყალთოელი. ტექსტი ქართულ და ინგლ. ენებზე. დართული აქვს ტაძრის საერთო ხედისა და აკადემიის ნანგრევების ფოტოები. 19.იყალთო //გაზ. "სამშობლო".-1988(ნოემბ.).-გვ.6. 20.შათირიშვილი გ. იყალთოს ტაძარი ანთებს სანთლებს //გაზ. "კომუნისტი'.-1990(6 მაისი).-გვ.6. მღვდელმცახურების აღდგენა იყალთოს ტაძარში. 21.ჩხიკვაძე ზ. ღვთაების ტაძარი იყალთოში //"სახალხო გაზეთი".-1912.-700-703. 22.იყალთოს მონასტერი //საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები.-თბ.,2010.-გვ.195-197. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. მონასტრის მოკლე ხუროთმოძღვრული დახასიათება. ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტოები. 23.იყალთო //ნაკაშიძე ლ. საქართველო0ს საქმიანი და გამოჩენილი ადამიანები.-თბ.,2003.-გვ.94. ტექსტი ქართულ და ინგლისურ ენებზე. მოკლე ცნობა ასურელი მამის - ზენონ იყალთოელის მიერ VI ს. დაარსებულ სამონასტრო კომპლექსზე (სამების, ღვთისმშობლისა და ყველაწმინდის სახ. ტაძრები). ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტო. 24.იყალთო და შუამთა //ელიზბარაშვილი ნ., კუპატაძე ბ. საქართველოს 100 ღირსშესანიშნაობა.-თბ.,2011.-გვ.36. მოკლე ცნობა ასურელი მამის - ზენონ იყალთოელის მიერ დაარსებული მონასტრის, სამონასტრო კომპლექსის (მაცხოვრის ფერისცვალების სახ. მთავარი ეკლესია - ”ღვთაება”, სამების გუმბათოვანი მცირე ეკლესია, ყველაწმინდის ერთნავიანი ეკლესია, იყალთოს აკადემიის შენობა) საკულტო და საერო ნაგებობათა შესახებ. ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტო. 25.იყალთო //შუბითიძე ვ. ქართული ციხესიმაგრეები და ეკლესია-მონასტრები.-თბ.,2012.-გვ.114-115. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. 26.იყალთო//უჯარმიდან ალავერდამდე.-თბ.,2013.-გვ.40-43. ტექსტი ქართულ და ინგლისურ ენებზე. მოკლე ცნობები ასურელი მამის, ზენონის მიერ დაარსებული სამონასტრო კომპლექსის, იყალთოს აკადემიისა და წმ. სამების ეკლესიის შესახებ. ტექსტს ახლავს ფოტომასალა. 27.იყალთო //გედენიძე ი. საქართველო- რასაც არწივები ხედავენ.-თბ.,2018.-გვ.32-33.ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. 28.იყალთოს მონასტერი //ხმელიძე თ; ქაშიაშვილი ზ; ვანიშვილი თ; ქართული კულტურა და ხუროთმოძღვრება.-თბ.,2023.-გვ.256-257. |
| ბატონის ციხე (თელავი) | 1.ბატონის ციხე //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.II.-თბ.,1977.-გვ.229. მოკლე ცნობები კახეთის მეფეთა რეზიდენციის-ბატონის ციხის შესახებ. 2.ბატონის ციხე //საქართველო:ენციკლოპედია.-თბ.,1997.-გვ.368. ძეგლის ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 3.ბერიძე ვ. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება.-თბ.,1974.-გვ.177. მოკლე ცნობები ბატონის ციხის შესახებ. 4.ზაქარაია პ. საქართველოს ძველი ქალაქები და ციხეები.-თბ.,1973.-გვ.37-40. თელავში მდებარე ბატონის ციხის ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 5. ციხე-ქალაქი თელავი //ზაქარაია პ. ქართული ციხე-ქალაქები ციხესიმაგრეები ციხე-დარბაზები ციხე-გალავნები კოშკები.-თბ.,2001.-გვ.56-63. ქ. თელავის ისტორია, მისი ციხეების:ბატონის ციხის, "ვახვახიშვილების", "ყორჩიბაშიშვილების" ციხეების აღწერილობა. ტექსტს ერთვის "ბატონის ციხის" გეგმა. 6.არქიტექტურული კომპლექსი //თელავის ისტორიული მუზეუმი. გზამკვლევი.-თელავი.-2011.-გვ.9-12; გვ.16-18. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. კახეთის მეფეთა ყოფილი რეზიდენციის (ბატონის ციხე - XVII-XVIII სს. შედგება: ორჭიშკრიანი ციხის ზღუდის, სასახლის, სამეფო კარის ორი ეკლესიის, აბანოსა და საიდუმლო გვირაბისაგან) მოკლე ხუროთმოძღვრული დახასიათება. მოხსენიებულია არიან: ე. თაყაიშვილი, ლ. რჩეულიშვილი. ტექსტს ერთვის ფოტოები. 7.თელავი და ”ბატონის ციხე” //ელიზბარაშვილი ნ., კუპატაზე ბ. საქართველოს 100 ღირსშესანიშნაობა.-თბ.,2011.-გვ.34. მოკლე ცნობა კახეთის მეფეთა რეზიდენციის - ბატონის ციხის შესახებ. აღნიშნულია ერეკლე მეორის მიერ აგებული კარის ეკლესიისა და მცირე ეკლესიის შესახებ. მოხსენიებულნი არიან: ერეკლე მეორე, არჩილ მეფე. ტექსტს ერთვის ციხის ფოტო. 8.Джанберидзе Н. Памятники архитектуры Грузии.-Тб.,1965.-19с. 9.Чубинашвили Г. Архитектура Кахетии. Исследование развития архитектуры в восточной провинции Грузии в IV-XVIII вв.-Тб.,Тб.,1959.-С.539-541 с илл. 10.ბატონის ციხე //შუბითიძე ვ. ქართული ციხესიმაგრეები და ეკლესია-მონასტრები.-თბ.,2012.-გვ.102-103. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. 11.ბატონის ცოხე //ხმელიძე თ; ქაშიაშვილი ზ; ვანიშვილი თ; ქართული კულტურა და ხუროთმოძღვრება.-თბ.,2023.-გვ.408-412. |
| თბილისის ივერიის ღვთისმშობლის ხატის სახ. ეკლესიები | 1.მცხეთა-თბილისის ეპარქია:თბილისის ივერიის ღვთისმშობლის ხატის მონასტერი (მამათა) //გუნია ირ. საქართველოს მონასტრები:ენციკლოპედიური ცნობარი.-თბ.,2005.-გვ.82. მოკლე ცნობები 2002 წელს, მახათას მთაზე დაარსებული ეკლესიის შესახებ. მოხსენიებულნი არიან: საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი ილია II, იღუმენი საბა(კუჭავა), გ.ყარყარაშვილი, მ.კოსტავა, გ.ჭანტურია, არქ. ი.ალავიძე, დეკანოზი ვახტანგ ასათიანი. ტექსტს ახლავს მახათას მთის მონასტრის ფოტო. 2.ივერიის ღვთისმშობლის ხატის სახელობის ეკლესია; ივერიის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის ხატის სახ.ეკლესია //გუნია ირ. მცხეთა-თბილისის ეპარქიის ტაძრები:ენციკლოპედიური ცნობარი.-თბ.,2002.-გვ.89; გვ.141-142. ნაძალადევში, ე.მანჯგალაძის ქუჩაზე მდებარე , XIX საუკუნეში აგებული ეკლესიის მშენებლობის ეტაპებისა და ფუნქციის ცვლილებათა შესახებ; აღდგენილია 1989-1990 წწ.-ში. მოხსენიებულნი არიან: საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი ილია II, მ. კოსტავა, გ. ჭანტურია, არქ. ი. ალავიძე, დეკანოზი ვ. ასათიანი. ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტო. მოკლე ცნობა ვაზისუბნის II მიკრორაიონში მდებარე (2002 წლისათვის მშენებარე იყო) ეკლესიის შესახებ. მოხსენიებულნი არიან: ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი დანიელი, არქ.: რ. ჯანაშია, ო. ნაფეტვარიძე. კუკულაძე. 3.ასათიანი გ. "სახლსა შენსა შვენის სიწმინდე შენი, უფალო!" //"მადლი".-1991(26 თებ.).-გვ.8. ნაძალადევში, XIX საუკუნის მეორე ნახ.-ში აგებული ივერიის ღვთისმშობლის ხატის სახ. ტაძრის რესტავრაციაზე. 4.ასათიანი გ. უახლოესი წარსულიდან //"მადლი".-1992.-N20.-გვ.5. ტაძრის მოძღვარ მამა მიქაელზე (მახათაზე). 5.ვასაძე ა. სულის საზრდოდ და ნათელად //გაზ. "ლიტერატურული საქართველო".-1990(12 იანვ.).-გვ.13. ნაძალადევში ღვთისმშობლის ხატის სახ. ეკლესიისათვის მისი ნამდვილი სახის, უფლებისა და დანიშნულების დაბრუნება; ტაძრის აღდგენა. 6.ივერიის ღვთისმშობლის ეკლესია თბილისში //გაზ. "საქართველოს რესპუბლიკა".-1991(27 თებ.).-გვ.4. ახალი სამრეკლოს გახსნა. 7.კანკავა გ. ეკლესია აბანოდ?! //გაზ. "ლიტერატურული საქართველო".-1988(12 აგვ.).-გვ.16. |
| ივერიის ღვთისმშობლის ხატის სახ. ეკლესია | იხ. თბილისის ივერიის ღვთისმშობლის ხატის სახ. ეკლესიები |
| ფოთის საკათედრო ტაძარი | 1.ფოთის საკათედრო ტაძარი //ჩიტაია გ. ფოთისა და ხობის ეპარქია ისტორიული ძეგლები.-თბ.,2007.-გვ.102-104. ტაძრის აგების ისტორია. მოხსენიებულნი არიან: ნ.ნიკოლაძე, არქიტექტორები ა.ზელენკო და რ.მარფელდი; გურია-სამეგრელოს ეპისკოპოსი გიორგი (ალადაშვილი). ტექსტს ერთვის ტაძრის 1907 და 2007 წლებში გადაღებული ფოტოები. 2.ფოთის ტაძრები //ჩიტაია გ. ფოთს ღვთისმშობელი იცავს.-ფოთი.,2002.-გვ.39-48. საკათედრო ტაძრის მშენებლობის ვრცელი ისტორია. მოხსენიებულნი არიან: ფოთის ქალაქის თავი ნ. ნიკოლაძე, ქუთაისის სამხედრო გუბერნატორი ა.ა.სმაგინი, დეკანოზი გრიგოლ მაჭარაშვილი, ინჟინერი მეიერი, საბახტარაშვილი, ექიმი მიქაბერიძე და სხვ. ტექსტს ერთვის ფოტოები. 3.ფოთის საკათედრო ტაძარი //ხმელიძე თ; ქაშიაშვილი ზ; ვანიშვილი თ; ქართული კულტურა და ხუროთმოძღვრება.-თბ.,2023.-გვ.396. |