განსაზღვრება
განსაზღვრება – წინადადების არამთავარი წევრი, რომელიც ახლავს არსებითი სახელით ან მასთან გათანაბრებული სიტყვით გადმოცემულ წევრს, ახასიათებს მას თვისების, რაოდენობის, კუთვნილების, რიგის… თვალსაზრისით და მიუგებს კითხვებზე: რომელი? როგორი? რანაირი? რამდენი? მერამდენე? სადაური? როდინდელი? ვისი? რისა?
განსაზღვრებას იმ სიტყვასთან ერთად, რომელსაც ის ახლავს, მსაზღვრელ-საზღვრულს უწოდებენ, ხოლო ამ წყვილის კომპონენტებს ცალ-ცალკე – მსაზღვრელსა და საზღვრულს. განსაზღვრება უძღვის ან მოსდევს მის მიერ განსაზღვრულ სიტყვას. ამის მიხედვით არჩევენ წინამავალ და მომდევნო, ანუ პრეპოზიციურ და პოსტპოზიციურ განსაზღვრებას, შესაბამისად – პრეპოზიციურ და პოსტპოზიციურ წყობას. ამოსავალი განსაზღვრების პოზიციაა. განსაზღვრება უმეტესად უშუალოდ უკავშირდება მის მიერ განსაზღვრულ სახელს. მაგრამ შესაძლებელია მათ შორის მოექცეს წინადადების სხვა წევრი ან წევრები, ზოგჯერ შესიტყვებებიც კი. ასეთ შემთხვევაში საქმე გვაქვს განსაზღვრების გათიშვასთან. ზოგჯერ წინადადებაში განსაზღვრება წარმოდგენილია საზღვრულის გარეშე, რომელიც ივარაუდება ტექსტის მიხედვით. ასეთ შემთხვევაში განსაზღვრების განმარტოებასთან გვაქვს საქმე.
განსაზღვრება ორგვარია: ატრიბუტული და სუბსტანტიური. პირველი საგნის ნიშან-თვისებაზე მიუთითებს (მაღალი კაცი, მღელვარე ზღვა…), მეორე – თვით საგანზე (წიგნის ყდა, დედის ალერსი…). საზღვრულთან სინტაქსური ურთიერთობის მიხედვით გამოყოფენ შეთანხმებულ, მართულ და მართულ-შეთანხმებელ განსაზღვრებებს.
ც. კალაძე
