მირასზე დამჯდარი
მირასზე დამჯდარი − აჭარის მთიანეთში მირასზე დაჯდომა ზედსიძეობის ინსტიტუტთან იყო დაკავშირებული. დიდ სახლეულში ზედსიძე არ შემოჰყავდათ. ზედსიძეობას უმემკვიდრეო, უვაჟო ოჯახი მიმართავდა.
ჩასიძებისაგან თუ ქალიშვილის მამის სურვილით გამოწვეული ზედსიძეობის თავიდან ასაცილებლად ნათესაური ჯგუფი − ნოგრო ცდილობდა საპატარძლოდ გამზადებული ქალიშვილი საგვარეულოს გარეთ გაეთხოვებინა ანდა უკიდურეს შემთხვევაში კუზენურ ქორწინებაში ჩაება. ზედსიძესა და ცოლის ნათესაურ ჯგუფს შორის წარმოქმნილი დავა ტრადიციულ საზოგადოებაში ადრე, ზოგჯერ, სისხლის ღვრითაც სრულდებოდა.
ზედსიძესა და ცოლის ბიძაშვილებს შორის მიწის თუ სხვა კატეგორიის ქონების თაობაზე წამოჭრილი კონფლიქტები აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში, კერძოდ, ხევშიც დასტურდებოდა, სადაც საკუთარი უბნის შიგნით ქალის ბიძაშვილები უცხო პირის ჩამოსახლებას და ამ გზით ახალი მოწილის გაჩენას არ დაუშვებდნენ. ანალოგიური ვითარება ძველქართულ წერილობით წყაროებშიცაა ასახული. ნუკლეარულ ოჯახში, სადაც მამა ქონებას განაგებდა, უფლება ეძლეოდა მიწა-ნაფუძარი, მამული და, საერთოდ, საოჯახო უძრავ-მოძრავი ქალიშვილებისათვის მემკვიდრეობით დაეტოვებინა, მაგრამ ამ საკითხს იგი ლოკალიზებულ ნათესაურ ჯგუფთან შეუთანხმებლად მაინც ვერ წყვეტდა. ჩასიძების ინსტიტუტი, მემკვიდრეობით მიღებული მამული, მზითვი და პირადი გარჯით შეძენილი ქონება აჭარაში ის საშუალებები იყო, რომლებიც ქალის პიროვნებას, მის თავისუფლებასა და მდგომარეობას იცავდა. ძველი ისტორიული წყაროების მიხედვით, ფეოდალურ საქართველოში ქალი შეიძლებოდა მამულის მოწილე და მისი მშობლების ქონებაზე მემკვიდრეობის უფლების მატარებელიც ყოფილიყო.
ლიტერატურა
მგელაძე, 2004. ქართველი ხალხის ეთნოლოგიური ლექსიკონი აჭარა
