ცალმარხილაჲ
ცალმარხილაჲ – მარხილის სახესხვაობა, რომელშიც ცალი ხარი ებმებოდა. იგი ზამთრის პირობებში, თოვლიან გზებზე გამოიყენებოდა, რადგან ცალუღელას მართვა უფრო მოსახერხებელი იყო. ცალმარხილა ფორმა-კონსტრუქციით ციგას უახლოვდებოდა და მარხილზე შედარებით მსუბუქ კონსტრუქციას წარმოადგენდა.
როგორც ციგა, ისე ცალმარხილა შეშის, თივის თუ სხვა სახის ტვირთის მოსატანად ზამთრის სეზონში გამოიყენებოდა. ცალმარხილაში ცალი ხარი იყო შებმული და მისი სახელწოდებაც აქედან მომდინარეობდა. მარხილი ძირითადად მარეთის, სხალთის, ღორჯომისა და აჭარისწყლის სხვა ხეობაში იყო გავრცელებული. სულხან-საბა ორბელიანის განმარტებით „ციგა მცირე მარხილია”, რომელიც ჩვეულებრივი მარხილისა და ცალუღელისაგან იმით განსხვავდებოდა, რომ მისი გადაადგილება ადამიანის ძალით ხდებოდა, მარხილში კი – ხარი ანდა კამეჩი ებმებოდა. ამ ორი სახის საზიდი საშუალების მოხმარების თავისებურებაზე ყურადღებას გიორგი ყაზბეგი ზემო აჭარაში მოგზაურობის დროს ამახვილებდა. იგი წერდა: „აქ დიდი გამოყენება აქვს მარხილის კავებს, რომლებსაც როგორც ზამთარში, ისე ზაფხულში ხმარობდნენ“.
ლიტერატურა
სახოკია, 1950:106, 142; ყაზბეგი, 1960:106; კახიძე, 2009:408-411; ნიჟარაძე, 1971:406; დავითაძე, 1972:88; ქართული ეთნოლოგიური... 2009::450.
