ჭილურტი

ჭილურტი – სოფელი საქართველოში, დუშეთის რაიონში (მჭადიჯვრის თემი), მდინარე ნარეკვავის (არაგვის მარჯვენა შენაკადი) მარცხენა მხარეს. ზღვის დონიდან 920 მ, დუშეთიდან 14 კმ.

სახელწოდების წარმომავლობის გასარკვევად, რა თქმა უნდა, ვერ დაგვეხმარება აშკარად რუსულ ყაიდაზე გამართული „Чилюрта“ (ჩილიურტა), რომელიც ს. მაკალათიას გამოკვლევის („მთიულეთი“, ტფ., 1930) თანდართულ რუკაზე არის დატანილი. აშკარაა, რომ რუკის შემდგენელს ქართული ტოპონიმიკური რთული სუფიქსი -ურ-თა აღმოსავლური (თურქ. წარმოშობის იურტა სიტყვასთან გაუიგივებია. საფიქრებელია, რომ დღევანდელი ჭილურტ-ი ჭილურთ- ფორმისაგან მომდინარეობდეს ბოლოკიდური თ-ანის ტ-არად ქცევის გზით. რაშიც „ლომის წილი“ რუსულ ენას უნდა მიუძღოდეს. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთის, კერძოდ, დუშეთის მაზრის, კარტოგრაფირებას XIX საუკ. ბოლოს და ჩვენი საუკუნის დასაწყისში რუსი გეოლოგ-ტოპოგრაფები და სხვა ტექნიკური დარგის სპეციალისტები ახდენდნენ.

ტოპონიმი ჭილურტი (– ჭილ-ურ-თ-ი), ჩეენი რწმენით, ანთროპონიმული წარმოშობის ერთეულია; ამოსავალია ადგილის (მამულის) ძველი მფლობელების – თავად ჭილაშვილების გვარი. ამ ფეოდალური გვარის დიდი ციხედარბაზი დღესაც დგას ქ. დუშეთის დასავლეთით, სოფელ მილახვრიანთკარში (იგივე ამილახვრიანთკარი). მაშასადამე, ჭილურთ-ი უნდა გავიგოთ როგორც „ჭილაშვილების კუთვნილი მამული“, „ჭილური მიწები“.

წყარო

ქართულ ტოპონიმთა განმარტებით-ეტიმოლოგიური ლექსიკონი