იხილეთ წყარო გვერდისთვის მალიქ-შაჰი

[[ფაილი:MALIK SHAXI.JPG|thumb|150პქ|მალიქ-შაჰი]]
'''მალიქ-შაჰი''' − (1055-92), დიდ სელჩუკთა სახელმწიფოს მესამე სულთანი 1072-დან, ალუ-არსლანის ვაჟი. 

მისი მმართველობის დროს დიდ სელჩუკთა იმპერიამ ძლიერების ზენიტს მიაღწია, სახელმწიფოს საზღვრები აღმოსავლეთში აღწევდა კაშგარსა და არალის ზღვას, დასავლეთში – ხმელთაშუა ზღვას, სამხრეთით – სპარსეთის ყურეს და სირიის უდაბნოს, ხოლო ჩრდილოეთით – კავკასიის მთავარ ქედს და შავ ზღვას; განმტკიცდა სელჩუკთა ბატონობა [[ამიერკავკასია]]ში. 

მალიქ-შაჰი სახელმწიფოს მართავდა თავისი ვეზირის, წარმოშობით სპარსელი ნიზამ ალ-მულქის მეშვეობით. მის დროს გატარდა სამხედრო, სასამართლო და საკალენდარო რეფორმები, აილაგმა ცენტრიდანული ძალები, განმტკიცდა ცენტრალური ხელისუფლება, ყურადღება მიექცა [[სოფლის მეურნეობა]]ს, ქალაქებს, [[ვაჭრობა]]ს, ხელოსნობას. გაძლიერდა სუნიტური [[ისლამი]]ს პოზიციები. ფართოდ გაიშალა [[მეჩეთი|მეჩეთებისა]] და მადრასების [[მშენებლობა (შენობების აგების პროცესი)|მშენებლობა]]. აშენდა ცნობილი ნიზამიას მეჩეთი ბაღდადში.

ნიზამ ალ-მულქი, რომელიც მიზნად ისახავდა საკუთრივ [[ირანი]]ს გაძლიერებას. ცდილობდა მისი ტერიტორიიდან გაეყვანა [[თურქეთი]]ს მომთაბარული მასები და წარემართა მათი ყურადღება [[ბიზანტია|ბიზანტიისა]] და კავკასიის მიმართულებით. ამ პოლიტიკის უშუალო შედეგი იყო ბიზანტიის აღმოსავლური პროვინციების დაპყრობა. ჯერ ალფ-არსლანის, ხოლო შემდეგ მალიქ-შაჰის ლაშქრობები [[საქართველო]]ს წინააღმდეგ. თურქ-სელჩუკების თარეშმა საქართველოში განსაკუთრებით საშიში ხასიათი მიიღო XI ს. 80-იანი წლების დამდეგს და ის „[[დიდი თურქობა|დიდი თურქობის]]“ სახელით გახდა ცნობილი. მეფე [[გიორგი II (საქართველოს მეფე)|გიორგი II]] იძულებული გახდა 1083 ისპახანში ხლებოდა მალიქ-შაჰის და ხარკის გადახდის პირობით მორჩილება გამოეცხადებინა მისთვის. მალიქ-შაჰის სიკვდილის შემდეგ მის მემკვიდრეთა შორის დაიწყო ხანგრძლივი ბრძოლა სასულთნო ტახტისათვის. რაც გახდა ერთ-ერთი მიზეზი დიდ სელჩუკთა სახელმწიფოს დასუსტებისა და დაშლისა. 


==წყარო==
* [[ქართული დიპლომატიური ლექსიკონი]]
[[კატეგორია:სელჩუკი მმართველები]]