იხილეთ წყარო გვერდისთვის მშვენიერი ელენე

[[ფაილი:Elenes tavi1.jpg|thumb|180px|'''ელენეს თავი'''<br />კანოვი. [[მარმარილო]] (1811 წ.), ვენეცია]]
'''ელენე''' – ''(ბერძნ.)'' უმშვენიერესი მიწიერ ქალთა შორის, [[ზევსი]]სა და [[ლედა]]ს ასული, [[დიოსკურები]]სა და [[კლიტემნესტრა]]ს და. 

ელენეს დაბადების ამბავს სხვადასხვაგვარად გადმოგვცემენ მითოგრაფოსები. მის დედად ზოგჯერ [[ნემესისი|ნემესისს]], შურისძიების ქალღმერთს, ასახელებენ. უფრო გავრცელებული ვერსიის თანახმად კი იგი ლედას ასულია, რომელსაც [[მდინარე]] ევროტასის სანაპიროზე თანაეყო გედად გარდასახული ზევსი. ამ ამბიდან რამდენიმე ხნის შემდეგ ლედამ დაბადა კვერცხი, საიდანაც გამოიჩეკა ელენე. ამავე გადმოცემით, მოგვიანებით ლედა ქალღმერთად აღიარეს და უწოდეს ნემესისი. 

მალე ელენემ შორს გაითქვა სახელი თავისი მშვენიერებით. იგი, ჯერ კიდევ ნორჩი, მოიტაცეს [[თესევსი|თესევსმა]] და [[პირითოოსი|პირითოოსმა]] და გადამალეს ატიკაში. მას თესევსის დედა უვლიდა. დიოსკურებმა მიაგნეს დის კვალს და იგი შინ დააბრუნეს. მის ხელს მრავალი ეძიებდა, მათ შორის იყო [[ოდისევსი]]ც. ელენე ცოლად გაჰყვა [[მენელაოსი|მენელაოს]]ს და გაუჩინა ქალიშვილი, სახელად [[ჰერმიონე]]. სამი ქალღმერთის ([[ჰერა]]ს, [[ათენა]]ს და [[აფროდიტე]]ს) ცნობილი დავის შემდეგ ელენემ აფროდიტეს შთაგონებით [[ტროა]]ს მეფისწული [[პარისი]] შეიყვარა. მან მიატოვა თავისი ქმარ-შვილი, სამეფო სასახლე და ზღვით მოსულ სტუმარს გაჰყვა ტროაში. მენელაოსმა შეკრიბა დიდძალი ლაშქარი და მშვენიერი მეუღლის დასაბრუნებლად გაემართა.
 
[[ფაილი:Elene.jpg|thumb|210პქ|მარცხნივ|'''ელენე'''<br />ამფორის [[ფერწერა]] (ძვ. წ. 540 წ.), დიდი ბრიტანეთი, კერძო კოლექცია]]

ასე დაიწყო საქვეყნოდ ცნობილი [[ტროას ომი]], რომელმაც მრავალი სახელოვანი ვაჟკაცის სიცოცხლე შეიწირა. პარისის დაღუპვის შემდეგ ელენე ცოლად გაჰყვა მის ძმას, დეიფობოსს, რომელიც ტროას დამხობისთანავე მენელაოსს მოაკვლევინა და მასთან ერთად დაბრუნდა მშობლიურ სპარტაში.

მითოსის სხვა ვერსიით, პარისმა ტროაში მხოლოდ ელენეს აჩრდილი წაიყვანა, რომელიც ჰერამ (ან ზევსმა) შექმნა. ნამდვილი ელენე კი [[ჰერმესი|ჰერმესმა]] ეგვიპტეში გადამალა. ტროადან მომავალმა მენელაოსმა იპოვნა თავისი მშვენიერი მეუღლე და დააბრუნა სპარტაში. მენელაოსის გარდაცვალების შემდეგ სპარტადან გაძევებულმა ელენემ კუნძულ როდოსს შეაფარა თავი, სადაც მოკლეს კიდეც. აქ იგი ხედ გარდაისახა და დენდრიტისი ეწოდა. როდოსზე არსებობდა ელენე-დენდრიტისის [[კულტი]].

სხვა გადმოცემით, ღვთაებებმა ელენე მკვდრეთით აღადგინეს და [[აქილევსი|აქილევსს]] გააყოლეს ცოლად. ისინი კუნძულ ლევკეზე დასახლდნენ. ელენეს კულტი დადასტურებულია ლაკონიაშიც, სადაც იგი უკავშირდებოდა მომაკვდავ და კვლავ გაცოცხლებად ბუნებას. მისი ძმების, დიოსკურების მსგავსად, ელენესაც მეზღვაურთა მფარველ ღვთაებად მიიჩნევდნენ ბერძნები.

ელენეს მითოსზე მრავალი დიდებული ნაწარმოები შეიქმნა. მათ შორის აღსანიშნავია ჰომეროსის, სოფოკლესა და ევრიპიდეს
უკვდავი ქმნილებები, გოეთეს „ფაუსტი“ და სხვა მრავალი. ეს მითი აისახა სხვადასხვა დროის მხატვართა (ძევქსისი, პოლიგნოტოსი, რაფაელი, კლოდ ლორენი) ტილოებზეც და კომპოზიტორთა (გლუკი, სენ-სანსი, შტრაუსი, ოფენბახი) ნაწარმოებებშიც.



== წყარო ==
[[მითოლოგიური ენციკლოპედია ყმაწვილთათვის]] 

[[კატეგორია:მითოლოგია]]
[[კატეგორია:ბერძნული მითები]]
[[კატეგორია:მითოლოგიური პერსონაჟები]]