კუჭატანი
| ხაზი 2: | ხაზი 2: | ||
'''კუჭატანი''' – სოფელი [[საქართველო]]ში, ყვარლის მუნიციპალიტეტში, მდინარე ალაზნის მარცხენა მხარეს. ზღვის დონიდან 320 მეტრი, ყვარლიდან 10 კილომეტრი. | '''კუჭატანი''' – სოფელი [[საქართველო]]ში, ყვარლის მუნიციპალიტეტში, მდინარე ალაზნის მარცხენა მხარეს. ზღვის დონიდან 320 მეტრი, ყვარლიდან 10 კილომეტრი. | ||
| − | ხალხური გადმოცემის მიხედვით სოფლის სახელწოდების წარმოშობას საფუძვლად დასდებია კახელი ვაჟკაცის, სახელად კუჭას უჩვეულო თავდადების ამბავი: „აქაურ სოფლებს ძველად თავს ესხმოდნენ ლეკები. მოდიოდნენ, იტაცებდენ საქონელს, ხალხს, ეგრე კიდევ სხვა ძვირფასეულობას, [[ოქრო]] იქნებოდა, [[ფული]] იქნებოდა, მიჰქონებიათ. აქა ყოფილა ერთი ბრმა კაცის შვილი, ძაან ვაშკაცი კაცი, უშიშარი და დაურიდებელი. იმას უთქომ, რო ერთ ათ ბიჭ შავყრი ჩემი ჭკუისას და ნახონ მაგ ლეკებმა! დამუჭრებულა. დაუფიცნიათ ერთათ, რო ან უნდა მტერს შეაკვდნენ, ან უნდა ხალხი დაიხსნან. მოსულა ერთხელაც ლეკის ჯარი. იმოტენანი არიან, ამ ზღვა ხალხს რა დაილევს! დიდი უომიათ ამ კუჭას და იმის ხალხსა და ეს ამოტენა ლეკი უკანვე მიუბრუნებიათ! ეს | + | ==== სახელწოდება ==== |
| − | კუჯა კიდევ სადღაც არი დაკარქული, ვერა ხედამენ. რა იქნა, სად წავიდა? ერთ ალაგას მივიდნენ და სისხლის გუბესავითა დგას, მორევია რა, და კუჭაც იქ არი, უგონოთა გდია, იქი-აქა კიდევ ეს ლეკის ბიჭები უწვენია; ჩალასავით უკაჭია და უყრია. ხოლოთ ამ კუჭას მთელი ტანი დაჩეხილი პქონია, ერთიანათ სისხლში ყოფილა ამოთხვრილი. ამის გამო, საცა ის [[ომი]] მამხდარა და საცა კუჭას ტანი სუ დაუჩეხიათ, იმ ადგილისათვის კუჭასტანი დაურქმევიათ“. (გიორგი გომურაშვილი, სოფ. აკურა). | + | ხალხური გადმოცემის მიხედვით სოფლის სახელწოდების წარმოშობას საფუძვლად დასდებია კახელი ვაჟკაცის, სახელად კუჭას უჩვეულო თავდადების ამბავი: „აქაურ სოფლებს ძველად თავს ესხმოდნენ ლეკები. მოდიოდნენ, იტაცებდენ საქონელს, ხალხს, ეგრე კიდევ სხვა ძვირფასეულობას, [[ოქრო]] იქნებოდა, [[ფული]] იქნებოდა, მიჰქონებიათ. აქა ყოფილა ერთი ბრმა კაცის შვილი, ძაან ვაშკაცი კაცი, უშიშარი და დაურიდებელი. იმას უთქომ, რო ერთ ათ ბიჭ შავყრი ჩემი ჭკუისას და ნახონ მაგ ლეკებმა! დამუჭრებულა. დაუფიცნიათ ერთათ, რო ან უნდა მტერს შეაკვდნენ, ან უნდა ხალხი დაიხსნან. მოსულა ერთხელაც ლეკის ჯარი. იმოტენანი არიან, ამ ზღვა ხალხს რა დაილევს! დიდი უომიათ ამ კუჭას და იმის ხალხსა და ეს ამოტენა ლეკი უკანვე მიუბრუნებიათ! ეს კუჯა კიდევ სადღაც არი დაკარქული, ვერა ხედამენ. რა იქნა, სად წავიდა? ერთ ალაგას მივიდნენ და სისხლის გუბესავითა დგას, მორევია რა, და კუჭაც იქ არი, უგონოთა გდია, იქი-აქა კიდევ ეს ლეკის ბიჭები უწვენია; ჩალასავით უკაჭია და უყრია. ხოლოთ ამ კუჭას მთელი ტანი დაჩეხილი პქონია, ერთიანათ სისხლში ყოფილა ამოთხვრილი. ამის გამო, საცა ის [[ომი]] მამხდარა და საცა კუჭას ტანი სუ დაუჩეხიათ, იმ ადგილისათვის კუჭასტანი დაურქმევიათ“. (გიორგი გომურაშვილი, სოფ. აკურა). |
ამ გადმოცემას, არაჩვეულებრივი გამომგონებლობითა და მდიდარი ფანტაზიით რომ შეუქმნია ხალხს, ალბათ დაგვეთანხმებით, სიმართლესთან საერთო არაფერი აქვს. [[ტოპონიმი]] კუჭატანი ჩვენი ფიქრით, წარმომდგარი ჩანს სიტყვებისაგან კუჭა („ამობურცული, ამოშვერილი ადგილი, ბორცვაკი“) და ჩვენთვის უკვე კარგად ცნობილი სიტყვისაგან ტან-ი („მიწის ფართობი, ადგილ-მამული, საყანე მიწები“). სიტყვა კუჭი, კუჭობი, ბორცვის, გორაკის, მთის, წვერის, საერთო შემაღლებული ადგილის აღსანიშნავად ძირითადად მთის კილოებში, [[თუშური დიალექტი|თუშურსა]] და ფშავ-ხევსურულში, გვხვდება (თ. უთურგაიძე, გ. ცოცანიძე, ივ. ქეშიკაშვილი, ალ. ჭინჭარაული). არაგვის ხეობის [[ფშავი|ფშავში]] სიტყვა კუჭი სოფლის სახელადაც კი დასტურდება: კუჭეჭა (კუჭეჭა-ლხილიანა) იგი ნიშნავს: „კუჭედი, კუჭიანი, წვერიანი ადგილი“. მაშასადამე კუჭატანი უნდა გავიგოთ როგორც ბორცვებიანი ადგილი, „ბორცვიანა". მართალია, [[ვახუშტი ბატონიშვილი|ვახუშტის]] „აღწერაში“ კუჭატანი ჭუკატანად არის მოხსენიებული, მაგრამ ეს ვითარებას არსებითად ვერ ცვლის; როგორც ერთ, ისე მეორე შემთხვევაში საზღვრულად გვაქვს სიტყვა ტანი. | ამ გადმოცემას, არაჩვეულებრივი გამომგონებლობითა და მდიდარი ფანტაზიით რომ შეუქმნია ხალხს, ალბათ დაგვეთანხმებით, სიმართლესთან საერთო არაფერი აქვს. [[ტოპონიმი]] კუჭატანი ჩვენი ფიქრით, წარმომდგარი ჩანს სიტყვებისაგან კუჭა („ამობურცული, ამოშვერილი ადგილი, ბორცვაკი“) და ჩვენთვის უკვე კარგად ცნობილი სიტყვისაგან ტან-ი („მიწის ფართობი, ადგილ-მამული, საყანე მიწები“). სიტყვა კუჭი, კუჭობი, ბორცვის, გორაკის, მთის, წვერის, საერთო შემაღლებული ადგილის აღსანიშნავად ძირითადად მთის კილოებში, [[თუშური დიალექტი|თუშურსა]] და ფშავ-ხევსურულში, გვხვდება (თ. უთურგაიძე, გ. ცოცანიძე, ივ. ქეშიკაშვილი, ალ. ჭინჭარაული). არაგვის ხეობის [[ფშავი|ფშავში]] სიტყვა კუჭი სოფლის სახელადაც კი დასტურდება: კუჭეჭა (კუჭეჭა-ლხილიანა) იგი ნიშნავს: „კუჭედი, კუჭიანი, წვერიანი ადგილი“. მაშასადამე კუჭატანი უნდა გავიგოთ როგორც ბორცვებიანი ადგილი, „ბორცვიანა". მართალია, [[ვახუშტი ბატონიშვილი|ვახუშტის]] „აღწერაში“ კუჭატანი ჭუკატანად არის მოხსენიებული, მაგრამ ეს ვითარებას არსებითად ვერ ცვლის; როგორც ერთ, ისე მეორე შემთხვევაში საზღვრულად გვაქვს სიტყვა ტანი. | ||
მიმდინარე ცვლილება 01:35, 26 მაისი 2024 მდგომარეობით
კუჭატანი – სოფელი საქართველოში, ყვარლის მუნიციპალიტეტში, მდინარე ალაზნის მარცხენა მხარეს. ზღვის დონიდან 320 მეტრი, ყვარლიდან 10 კილომეტრი.
[რედაქტირება] სახელწოდება
ხალხური გადმოცემის მიხედვით სოფლის სახელწოდების წარმოშობას საფუძვლად დასდებია კახელი ვაჟკაცის, სახელად კუჭას უჩვეულო თავდადების ამბავი: „აქაურ სოფლებს ძველად თავს ესხმოდნენ ლეკები. მოდიოდნენ, იტაცებდენ საქონელს, ხალხს, ეგრე კიდევ სხვა ძვირფასეულობას, ოქრო იქნებოდა, ფული იქნებოდა, მიჰქონებიათ. აქა ყოფილა ერთი ბრმა კაცის შვილი, ძაან ვაშკაცი კაცი, უშიშარი და დაურიდებელი. იმას უთქომ, რო ერთ ათ ბიჭ შავყრი ჩემი ჭკუისას და ნახონ მაგ ლეკებმა! დამუჭრებულა. დაუფიცნიათ ერთათ, რო ან უნდა მტერს შეაკვდნენ, ან უნდა ხალხი დაიხსნან. მოსულა ერთხელაც ლეკის ჯარი. იმოტენანი არიან, ამ ზღვა ხალხს რა დაილევს! დიდი უომიათ ამ კუჭას და იმის ხალხსა და ეს ამოტენა ლეკი უკანვე მიუბრუნებიათ! ეს კუჯა კიდევ სადღაც არი დაკარქული, ვერა ხედამენ. რა იქნა, სად წავიდა? ერთ ალაგას მივიდნენ და სისხლის გუბესავითა დგას, მორევია რა, და კუჭაც იქ არი, უგონოთა გდია, იქი-აქა კიდევ ეს ლეკის ბიჭები უწვენია; ჩალასავით უკაჭია და უყრია. ხოლოთ ამ კუჭას მთელი ტანი დაჩეხილი პქონია, ერთიანათ სისხლში ყოფილა ამოთხვრილი. ამის გამო, საცა ის ომი მამხდარა და საცა კუჭას ტანი სუ დაუჩეხიათ, იმ ადგილისათვის კუჭასტანი დაურქმევიათ“. (გიორგი გომურაშვილი, სოფ. აკურა).
ამ გადმოცემას, არაჩვეულებრივი გამომგონებლობითა და მდიდარი ფანტაზიით რომ შეუქმნია ხალხს, ალბათ დაგვეთანხმებით, სიმართლესთან საერთო არაფერი აქვს. ტოპონიმი კუჭატანი ჩვენი ფიქრით, წარმომდგარი ჩანს სიტყვებისაგან კუჭა („ამობურცული, ამოშვერილი ადგილი, ბორცვაკი“) და ჩვენთვის უკვე კარგად ცნობილი სიტყვისაგან ტან-ი („მიწის ფართობი, ადგილ-მამული, საყანე მიწები“). სიტყვა კუჭი, კუჭობი, ბორცვის, გორაკის, მთის, წვერის, საერთო შემაღლებული ადგილის აღსანიშნავად ძირითადად მთის კილოებში, თუშურსა და ფშავ-ხევსურულში, გვხვდება (თ. უთურგაიძე, გ. ცოცანიძე, ივ. ქეშიკაშვილი, ალ. ჭინჭარაული). არაგვის ხეობის ფშავში სიტყვა კუჭი სოფლის სახელადაც კი დასტურდება: კუჭეჭა (კუჭეჭა-ლხილიანა) იგი ნიშნავს: „კუჭედი, კუჭიანი, წვერიანი ადგილი“. მაშასადამე კუჭატანი უნდა გავიგოთ როგორც ბორცვებიანი ადგილი, „ბორცვიანა". მართალია, ვახუშტის „აღწერაში“ კუჭატანი ჭუკატანად არის მოხსენიებული, მაგრამ ეს ვითარებას არსებითად ვერ ცვლის; როგორც ერთ, ისე მეორე შემთხვევაში საზღვრულად გვაქვს სიტყვა ტანი.
