საკურთხეველი
(→წყარო) |
|||
| (2 მომხმარებლების 29 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''საკურთხეველი''' - ეტიმ. გვიანლათ. altare „მსხვერპლშეწირვისთვის განკუთვნილი | + | '''საკურთხეველი''' - ეტიმ. გვიანლათ. altare „მსხვერპლშეწირვისთვის განკუთვნილი [[ტრაპეზი]]“. ტაძრის უმთავრესი ნაწილია. |
| − | საკურთხევლის გამოყენება ქრისტიანობაში იუდეველობიდან დამკვიდრდა. ებრაული საკურთხევლის განსაკუთრებული ნიშანი იყო | + | ===ებრაული საკურთხეველი=== |
| + | საკურთხევლის გამოყენება [[ქრისტიანობა|ქრისტიანობაში]] [[იუდაიზმი|იუდეველობიდან]] დამკვიდრდა. ებრაული საკურთხევლის განსაკუთრებული ნიშანი იყო „[[რქა|რქები]]“, ზედა ოთხ კუთხეში მდებარე გამოწეული ნაწილები, რომლებსაც მსხვერპლის სისხლს უსვამდნენ. | ||
| − | + | ===ქრისტიანთა საკურთხეველი=== | |
| + | ქრისტიანთათვის საკურთხეველი ის სუფრაა, რომელზეც [[ევქარისტია]] აღესრულება. თავდაპირველად ამ მიზნით მორწმუნეთა სახლებში ჩვეულებრივ მაგიდებს იყენებდნენ, შემდგომში კი, პირვანდელ [[ეკლესია|ეკლესიებში]], – მხოლოდ საკულტო მსახურებისთვის განკუთვნილ მაგიდებს. | ||
| − | + | საკურთხევლის სიმბოლური მნიშვნელობა უკავშირდება „ნაკურთხ ქვას“, რომელიც, საკურთხევლის ცენტრში, სამარის მსგავსად, მოწამეთა ნაწილებს იტევს: ესაა [[ქრისტე]]-ქვაკუთხედი, ჭეშმარიტი მოწმე (შდრ. 1 კორ. 10:4; ებ. 13:10), ნაწინასწარმეტყველები [[ძველი აღთქმა|ძველი აღთქმის]] მსხვერპლშეწირვებით. საუკუნეთა მანძილზე საკურთხეველმა სხვადასხვა ფორმა მიიღო (მაგიდის, [[სკივრი]]ს, ლოდის, სარკოფაგის) და კიდევ მეტი მნიშვნელობა შეიძინა. | |
| − | ===წმიდა ტრაპეზი=== | + | ====საკურთხეველი კათოლიკურ ეკლესიაში==== |
| − | მაგიდა, რომელიც განასახიიერებს ღმერთის ტახტს, რომელზედაც იესო ქრისტე უხილავადაა დაბრძანებული, ასევე - მის საფლავს. ტრაპეზი იმიტომ ეწოდება, რომ აქედან მოგვეწოდება სულიერი საზრდო - უფლის სისხლი და ხორცი. ტრაპეზი საკურთხევლის შუა ადგილზეა, შესაფერისი სამოსლითაა შემკობილი. მასზედ სრულდება წმ. ძღვნის შეწირვის საიდუმლო. | + | ვატიკანის II კრების შემდეგ დამკვიდრდა საკურთხევლის ფორმათა არსებითობა და მისი მობრუნება მორწმუნეთა მიმართ. ის შეიძლება იყოს ფიქსირებული ან გადასატანი. პრესბიტერიუმში – მღვდლის სამყოფელში მდგარ საკურთხეველს მთავარი საკურთხეველი ეწოდება. |
| + | |||
| + | ====საკურთხეველი მართლმადიდებელ ეკლესიაში==== | ||
| + | საკურთხეველი მართლმადიდებელ ეკლესიაში განასახიერებს ზეცას და მდებარეობს აღმოსავლეთით, რადგან აღმოსავლეთის მხარე დაკარგულ სამოთხეს მოასწავებს. ამასთან, ქრისტიანები [[იესო ქრისტე|იესო ქრისტეს]] მეორედ მოსვლას სწორედ აღმოსავლეთიდან მოელიან. საკურთხეველში ოთხი მნიშვნელოვანი ადგილია: | ||
| + | |||
| + | =====წმიდა ტრაპეზი===== | ||
| + | [[მაგიდა]], რომელიც განასახიიერებს ღმერთის ტახტს, რომელზედაც იესო ქრისტე უხილავადაა დაბრძანებული, ასევე - მის საფლავს. ტრაპეზი იმიტომ ეწოდება, რომ აქედან მოგვეწოდება სულიერი საზრდო - უფლის სისხლი და ხორცი. ტრაპეზი საკურთხევლის შუა ადგილზეა, შესაფერისი სამოსლითაა შემკობილი. მასზედ სრულდება წმ. ძღვნის შეწირვის საიდუმლო. | ||
ტრაპეზზე აწყვია: | ტრაპეზზე აწყვია: | ||
| − | * [[ | + | * [[ოდიკი]], |
| − | * სახარება, | + | * [[სახარება]], |
* წმინდა ჯვარი, | * წმინდა ჯვარი, | ||
* [[სანაწილე]] | * [[სანაწილე]] | ||
| − | * სანთელი. | + | * [[სანთელი (სარიტუალო)|სანთელი]]. |
| − | ===მღვდელმთავრის მაღალი დასაჯდომელი=== | + | =====მღვდელმთავრის მაღალი დასაჯდომელი===== |
| − | სავარძელი, რომელიც ტრაპეზის აღმოსავლეთ კედელთან, შემაღლებულ ადგილზე დგას. მოასწავებს იესოს ზეციურ ტახტს და მის ჯდომას მამის მარჯვნივ. მასზე დაჯდომის უფლება აქვს მხოლოდ მღვდელმთავარს და ისიც წირვის დროს, როდესაც იკითხება სამოციქულო. | + | [[სავარძელი]], რომელიც ტრაპეზის აღმოსავლეთ კედელთან, შემაღლებულ ადგილზე დგას. მოასწავებს იესოს ზეციურ ტახტს და მის ჯდომას მამის მარჯვნივ. მასზე დაჯდომის უფლება აქვს მხოლოდ მღვდელმთავარს და ისიც წირვის დროს, როდესაც იკითხება სამოციქულო. |
| − | ===სამკვეთლო=== | + | =====სამკვეთლო===== |
| − | საკურთხევლის ჩრდილოეთის კედელზე მიდგმული შესაფერისი სამოსით შემკობილი მაგიდა, რომელზედაც სრულდება კვეთა, ანუ ზიარების საიდუმლოსათვის პურისა და ღვინის შემზადება. სამკვეთლო იმ გამოქვაბულს გვაგონებს, სადაც მაცხოვარი იშვა და იმ გოლგოთას ბორცვსაც, სადაც ევნო და ჯვარს ეცვა. აქ ასვენია ყველა ჭურჭელი და საგნები, რომლებიც ზიარებისთვისაა საჭირო. ესენია: | + | საკურთხევლის ჩრდილოეთის კედელზე მიდგმული შესაფერისი სამოსით შემკობილი მაგიდა, რომელზედაც სრულდება კვეთა, ანუ [[ზიარება|ზიარების]] საიდუმლოსათვის [[პური|პურისა]] და ღვინის შემზადება. სამკვეთლო იმ გამოქვაბულს გვაგონებს, სადაც მაცხოვარი იშვა და იმ გოლგოთას ბორცვსაც, სადაც ევნო და ჯვარს ეცვა. აქ ასვენია ყველა ჭურჭელი და საგნები, რომლებიც ზიარებისთვისაა საჭირო. ესენია: |
* [[ბარძიმი]], | * [[ბარძიმი]], | ||
| ხაზი 30: | ხაზი 38: | ||
* [[ღრუბელი (საეკლესიო)|ღრუბელი]]. | * [[ღრუბელი (საეკლესიო)|ღრუბელი]]. | ||
| − | ===სადიაკონო=== | + | =====სადიაკონო===== |
სადიაკონო საკურთხევლის სამხრეთ ნაწილშია მოთავსებული. აქ ინახავენ შესამოსელს, საეკლესიო ჭურჭელს და წიგნებს. | სადიაკონო საკურთხევლის სამხრეთ ნაწილშია მოთავსებული. აქ ინახავენ შესამოსელს, საეკლესიო ჭურჭელს და წიგნებს. | ||
| − | |||
| − | |||
| ხაზი 39: | ხაზი 45: | ||
== წყარო == | == წყარო == | ||
| − | ბარბაქაძე ლია. ჯიბის ცნობარი მართლმორწმუნე ქრისტიანისათვის; თბილისი, 2013 წ. | + | * პეტროზილო, პიერო. ქრისტიანობის ლექსიკონი |
| − | + | * ბარბაქაძე ლია. ჯიბის ცნობარი მართლმორწმუნე ქრისტიანისათვის; თბილისი, 2013 წ. | |
| − | + | [[კატეგორია:საეკლესიო არქიტექტურა]] | |
| − | [[კატეგორია:არქიტექტურა]] | + | |
მიმდინარე ცვლილება 21:22, 25 ნოემბერი 2022 მდგომარეობით
საკურთხეველი - ეტიმ. გვიანლათ. altare „მსხვერპლშეწირვისთვის განკუთვნილი ტრაპეზი“. ტაძრის უმთავრესი ნაწილია.
სარჩევი |
[რედაქტირება] ებრაული საკურთხეველი
საკურთხევლის გამოყენება ქრისტიანობაში იუდეველობიდან დამკვიდრდა. ებრაული საკურთხევლის განსაკუთრებული ნიშანი იყო „რქები“, ზედა ოთხ კუთხეში მდებარე გამოწეული ნაწილები, რომლებსაც მსხვერპლის სისხლს უსვამდნენ.
[რედაქტირება] ქრისტიანთა საკურთხეველი
ქრისტიანთათვის საკურთხეველი ის სუფრაა, რომელზეც ევქარისტია აღესრულება. თავდაპირველად ამ მიზნით მორწმუნეთა სახლებში ჩვეულებრივ მაგიდებს იყენებდნენ, შემდგომში კი, პირვანდელ ეკლესიებში, – მხოლოდ საკულტო მსახურებისთვის განკუთვნილ მაგიდებს.
საკურთხევლის სიმბოლური მნიშვნელობა უკავშირდება „ნაკურთხ ქვას“, რომელიც, საკურთხევლის ცენტრში, სამარის მსგავსად, მოწამეთა ნაწილებს იტევს: ესაა ქრისტე-ქვაკუთხედი, ჭეშმარიტი მოწმე (შდრ. 1 კორ. 10:4; ებ. 13:10), ნაწინასწარმეტყველები ძველი აღთქმის მსხვერპლშეწირვებით. საუკუნეთა მანძილზე საკურთხეველმა სხვადასხვა ფორმა მიიღო (მაგიდის, სკივრის, ლოდის, სარკოფაგის) და კიდევ მეტი მნიშვნელობა შეიძინა.
[რედაქტირება] საკურთხეველი კათოლიკურ ეკლესიაში
ვატიკანის II კრების შემდეგ დამკვიდრდა საკურთხევლის ფორმათა არსებითობა და მისი მობრუნება მორწმუნეთა მიმართ. ის შეიძლება იყოს ფიქსირებული ან გადასატანი. პრესბიტერიუმში – მღვდლის სამყოფელში მდგარ საკურთხეველს მთავარი საკურთხეველი ეწოდება.
[რედაქტირება] საკურთხეველი მართლმადიდებელ ეკლესიაში
საკურთხეველი მართლმადიდებელ ეკლესიაში განასახიერებს ზეცას და მდებარეობს აღმოსავლეთით, რადგან აღმოსავლეთის მხარე დაკარგულ სამოთხეს მოასწავებს. ამასთან, ქრისტიანები იესო ქრისტეს მეორედ მოსვლას სწორედ აღმოსავლეთიდან მოელიან. საკურთხეველში ოთხი მნიშვნელოვანი ადგილია:
[რედაქტირება] წმიდა ტრაპეზი
მაგიდა, რომელიც განასახიიერებს ღმერთის ტახტს, რომელზედაც იესო ქრისტე უხილავადაა დაბრძანებული, ასევე - მის საფლავს. ტრაპეზი იმიტომ ეწოდება, რომ აქედან მოგვეწოდება სულიერი საზრდო - უფლის სისხლი და ხორცი. ტრაპეზი საკურთხევლის შუა ადგილზეა, შესაფერისი სამოსლითაა შემკობილი. მასზედ სრულდება წმ. ძღვნის შეწირვის საიდუმლო. ტრაპეზზე აწყვია:
[რედაქტირება] მღვდელმთავრის მაღალი დასაჯდომელი
სავარძელი, რომელიც ტრაპეზის აღმოსავლეთ კედელთან, შემაღლებულ ადგილზე დგას. მოასწავებს იესოს ზეციურ ტახტს და მის ჯდომას მამის მარჯვნივ. მასზე დაჯდომის უფლება აქვს მხოლოდ მღვდელმთავარს და ისიც წირვის დროს, როდესაც იკითხება სამოციქულო.
[რედაქტირება] სამკვეთლო
საკურთხევლის ჩრდილოეთის კედელზე მიდგმული შესაფერისი სამოსით შემკობილი მაგიდა, რომელზედაც სრულდება კვეთა, ანუ ზიარების საიდუმლოსათვის პურისა და ღვინის შემზადება. სამკვეთლო იმ გამოქვაბულს გვაგონებს, სადაც მაცხოვარი იშვა და იმ გოლგოთას ბორცვსაც, სადაც ევნო და ჯვარს ეცვა. აქ ასვენია ყველა ჭურჭელი და საგნები, რომლებიც ზიარებისთვისაა საჭირო. ესენია:
[რედაქტირება] სადიაკონო
სადიაკონო საკურთხევლის სამხრეთ ნაწილშია მოთავსებული. აქ ინახავენ შესამოსელს, საეკლესიო ჭურჭელს და წიგნებს.
[რედაქტირება] წყარო
- პეტროზილო, პიერო. ქრისტიანობის ლექსიკონი
- ბარბაქაძე ლია. ჯიბის ცნობარი მართლმორწმუნე ქრისტიანისათვის; თბილისი, 2013 წ.
