აღნიაშვილი ლადო
| ხაზი 2: | ხაზი 2: | ||
'''აღნიაშვილი ვლადიმერ (ლადო) დიმიტრის ძე''' - (7. II. 1860, ს. შილდა, ახლანდელი ყვარლის რაიონი, – 23. IV. 1904, თბილისი), [[ქართველები|ქართველი]] საზოგადო მოღვაწე, პედაგოგი, ეთნოგრაფი, ფოლკლორისტი. | '''აღნიაშვილი ვლადიმერ (ლადო) დიმიტრის ძე''' - (7. II. 1860, ს. შილდა, ახლანდელი ყვარლის რაიონი, – 23. IV. 1904, თბილისი), [[ქართველები|ქართველი]] საზოგადო მოღვაწე, პედაგოგი, ეთნოგრაფი, ფოლკლორისტი. | ||
| − | დაამთავრა თელავის სასულიერო სასწავლებელი, შემდეგ გორის სემინარია. ასწავლიდა თბილისის სათავადაზნაურო სასწავლებელსა და თბილისის ქართველ კათოლიკეთა სამრევლო სკოლაში. აღნიაშვილმა ჩამოაყალიბა ქართველ მომღერალთა გუნდი („ქართული ხორო“, ი. რატილის ლოტბარობით, 1885-86), რომელმაც დიდი ისტორიული როლი ითამაშა [[საქართველო|საქართველოს]] კულტურულ ცხოვრებაში, საფუძველი ჩაუყარა ქართულ ეროვნული სასიმღერო შემოქმედების აღორძინებას, მის პროპაგანდასა და შემდგომ განვითარებას. გუნდის რეპერტუარში იყო საქართველოს ყველა კუთხის სიმღერები. ამ გუნდში მღეროდნენ: [[ია კარგარეთელი|ია კარგარეთელი,]] ზაქარია და ივანე ფალიაშვილები და სხვ. გუნდის კონცერტს | + | ====ბიოგრაფია==== |
| + | დაამთავრა თელავის სასულიერო სასწავლებელი, შემდეგ გორის სემინარია. ასწავლიდა თბილისის სათავადაზნაურო სასწავლებელსა და თბილისის ქართველ კათოლიკეთა სამრევლო სკოლაში. აღნიაშვილმა ჩამოაყალიბა ქართველ მომღერალთა გუნდი („ქართული ხორო“, ი. რატილის ლოტბარობით, 1885-86), რომელმაც დიდი ისტორიული როლი ითამაშა [[საქართველო|საქართველოს]] კულტურულ ცხოვრებაში, საფუძველი ჩაუყარა ქართულ ეროვნული სასიმღერო შემოქმედების აღორძინებას, მის პროპაგანდასა და შემდგომ განვითარებას. გუნდის რეპერტუარში იყო საქართველოს ყველა კუთხის სიმღერები. ამ გუნდში მღეროდნენ: [[ია კარგარეთელი|ია კარგარეთელი,]] ზაქარია და ივანე ფალიაშვილები და სხვ. გუნდის კონცერტს „[[ივერია (გაზეთი და ჟურნალი)|ივერია]]ში“ გამოეხმაურა [[ჭავჭავაძე ილია|ი. ჭავჭავაძე]]. | ||
| + | |||
| + | ლ. აღნიაშვილი აქტიურად მონაწილეობდა „ქართველთა წიგნების გამომცემელი ამხანაგობის“ დაარსებაში (1887), ამავე წელს გამოსცა რუსულ-ქართული „უბის ლექსიკონი“; შეადგინა და გამოაქვეყნა კრებული „ქართული ხალ- | ||
| + | ხური ზღაპრები“ (1890), რომელიც საფუძმელად დაედო მ. უორდროპის მიერ ინგლისურად თარგმნილ „ქა- | ||
| + | რთულ ხალხურ ზღაპრებს“ (1894); გამოაქვეყნა სკოლისგარეშე საკითხავად „ახალი ანბანის“ რვა | ||
| + | წიგნაკი (1892-93). | ||
| + | |||
| + | აღნიაშვილი იყო პირეელი ქართველი მოღვაწე, რომელმაც 1894–96 იმოგზაურა ირანში, მოინახულა ფერეიდნელი ქართველები და გააცნო საზოგადოებას თავისი შთაბეჭდილებები მათი ენისა და ყოფის შესახებ, რაც ცალკე | ||
| + | წიგნად გამოაქვეყნა 1896. ნაშრომი შეიცავს ბეერ საინტერესო ცნობას ფერეიდნის [[ქართველები|ქართველთა]] სოფლების ადგილმდებარეობის, ბუნების, სამეურჩეო საქმიანობისა და ყოფა-ცხოვრების ცალკეული მხარეების | ||
| + | შესახებ. აღნიაშვილის ცნობით, ზოგიერთ სოფელს ორ-ორი სახელი რქმევია – ქართული და სპარსული: ზემო | ||
| + | მარტყოფი – ახორე ბალა, თელავი – თოდლელი, რუისპირი – აფუსი, იგივე რუსთავი, ნიჩოწმინდა – | ||
| + | ქუდუბანაქი და სხვ. მოსახლეობის საერთო რაოდენობა I2–15 ათასამდე აღწევდა. აღნიაშვილს შეუკრებია ქართული გვარები (ბათუაანი, ბასილაანი, გორგინაანი, გუგუნაანი, გულიაანი, დარისჰანაანი, ვარდიაანი, მამუკაანი, სამადაანი, სეფიაანი, ხუციცაანი და სხვ). სპარსულ გარემოში, სადაც კაცი საკუთარი სახელით იცნობება, გვარების წმინდად შემონახვა მას ქართული ტრადიციის დაცვად მიაჩნდა. ავტორი ყურადღებას ამახვილებს ფერეიდნელთა ყოფის სამ მოვლენაზე, რომლებიც მათ ქართულ სინამდეილესთან აკავშირებს: მშობლიური ენა, ეროვნული სიამაყის გრძნობა და ქართული ტიპი, შესახედაობა, იერი და ზნე. | ||
| + | |||
| + | |||
| ხაზი 11: | ხაზი 25: | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| − | [[მუსიკის ენციკლოპედიური ლექსიკონი]] | + | * [[მუსიკის ენციკლოპედიური ლექსიკონი]] |
| − | + | * [[ქართული ენა: ენციკლოპედია]] | |
[[კატეგორია:აღნიაშვილები]] | [[კატეგორია:აღნიაშვილები]] | ||
[[კატეგორია:ქართველი ფოლკლორისტები]] | [[კატეგორია:ქართველი ფოლკლორისტები]] | ||
14:45, 24 ნოემბერი 2023-ის ვერსია
აღნიაშვილი ვლადიმერ (ლადო) დიმიტრის ძე - (7. II. 1860, ს. შილდა, ახლანდელი ყვარლის რაიონი, – 23. IV. 1904, თბილისი), ქართველი საზოგადო მოღვაწე, პედაგოგი, ეთნოგრაფი, ფოლკლორისტი.
ბიოგრაფია
დაამთავრა თელავის სასულიერო სასწავლებელი, შემდეგ გორის სემინარია. ასწავლიდა თბილისის სათავადაზნაურო სასწავლებელსა და თბილისის ქართველ კათოლიკეთა სამრევლო სკოლაში. აღნიაშვილმა ჩამოაყალიბა ქართველ მომღერალთა გუნდი („ქართული ხორო“, ი. რატილის ლოტბარობით, 1885-86), რომელმაც დიდი ისტორიული როლი ითამაშა საქართველოს კულტურულ ცხოვრებაში, საფუძველი ჩაუყარა ქართულ ეროვნული სასიმღერო შემოქმედების აღორძინებას, მის პროპაგანდასა და შემდგომ განვითარებას. გუნდის რეპერტუარში იყო საქართველოს ყველა კუთხის სიმღერები. ამ გუნდში მღეროდნენ: ია კარგარეთელი, ზაქარია და ივანე ფალიაშვილები და სხვ. გუნდის კონცერტს „ივერიაში“ გამოეხმაურა ი. ჭავჭავაძე.
ლ. აღნიაშვილი აქტიურად მონაწილეობდა „ქართველთა წიგნების გამომცემელი ამხანაგობის“ დაარსებაში (1887), ამავე წელს გამოსცა რუსულ-ქართული „უბის ლექსიკონი“; შეადგინა და გამოაქვეყნა კრებული „ქართული ხალ- ხური ზღაპრები“ (1890), რომელიც საფუძმელად დაედო მ. უორდროპის მიერ ინგლისურად თარგმნილ „ქა- რთულ ხალხურ ზღაპრებს“ (1894); გამოაქვეყნა სკოლისგარეშე საკითხავად „ახალი ანბანის“ რვა წიგნაკი (1892-93).
აღნიაშვილი იყო პირეელი ქართველი მოღვაწე, რომელმაც 1894–96 იმოგზაურა ირანში, მოინახულა ფერეიდნელი ქართველები და გააცნო საზოგადოებას თავისი შთაბეჭდილებები მათი ენისა და ყოფის შესახებ, რაც ცალკე წიგნად გამოაქვეყნა 1896. ნაშრომი შეიცავს ბეერ საინტერესო ცნობას ფერეიდნის ქართველთა სოფლების ადგილმდებარეობის, ბუნების, სამეურჩეო საქმიანობისა და ყოფა-ცხოვრების ცალკეული მხარეების შესახებ. აღნიაშვილის ცნობით, ზოგიერთ სოფელს ორ-ორი სახელი რქმევია – ქართული და სპარსული: ზემო მარტყოფი – ახორე ბალა, თელავი – თოდლელი, რუისპირი – აფუსი, იგივე რუსთავი, ნიჩოწმინდა – ქუდუბანაქი და სხვ. მოსახლეობის საერთო რაოდენობა I2–15 ათასამდე აღწევდა. აღნიაშვილს შეუკრებია ქართული გვარები (ბათუაანი, ბასილაანი, გორგინაანი, გუგუნაანი, გულიაანი, დარისჰანაანი, ვარდიაანი, მამუკაანი, სამადაანი, სეფიაანი, ხუციცაანი და სხვ). სპარსულ გარემოში, სადაც კაცი საკუთარი სახელით იცნობება, გვარების წმინდად შემონახვა მას ქართული ტრადიციის დაცვად მიაჩნდა. ავტორი ყურადღებას ამახვილებს ფერეიდნელთა ყოფის სამ მოვლენაზე, რომლებიც მათ ქართულ სინამდეილესთან აკავშირებს: მშობლიური ენა, ეროვნული სიამაყის გრძნობა და ქართული ტიპი, შესახედაობა, იერი და ზნე.
