მადათაფა (ტბა)
მ (მომხმარებელმა Tkenchoshvili გვერდი „ისკუნდრიეს ტბა“ გადაიტანა გვერდზე „მადათაფა (ტბა)“ გადამისამა...) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 7 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:MadaTafa tba.jpg|thumb|250პქ|'''ტბა მადათაფა''']] | [[ფაილი:MadaTafa tba.jpg|thumb|250პქ|'''ტბა მადათაფა''']] | ||
| − | '''მადათაფა''' - ტბა ჯავახეთის ვულკანური მთიანეთის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში. მდებარეობს ჩილდირის ჩრდილო-აღმოსავლეთით და მთა მადათაფას სამხრეთ-დასავლეთით. მთა დომინირებს ტბის ირგვლივ ლანდშაფთში, მაგრამ რადგან იგი მკვდარი ვულკანური ქანებისგან შედგება, არ მონაწილეობს ტბის წყლით მომარაგებაში. წყლის მთლიანი მოცულობა ტბაში 9,5 მილიონი მ3. | + | '''მადათაფა''' - ტბა ჯავახეთის ვულკანური მთიანეთის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში. მდებარეობს ჩილდირის ჩრდილო-აღმოსავლეთით და მთა მადათაფას სამხრეთ-დასავლეთით. მთა დომინირებს ტბის ირგვლივ ლანდშაფთში, მაგრამ რადგან იგი მკვდარი ვულკანური [[ქანები|ქანებისგან]] შედგება, არ მონაწილეობს ტბის წყლით მომარაგებაში. წყლის მთლიანი მოცულობა ტბაში 9,5 მილიონი <sup>მ3</sup>. |
| − | მადატაფას ტბაში 2 მდინარე და 5 მცირე მდინარე ჩაედინება, რომელთა ნაკადის საშუალო სიჩქარ 1 280 ლ/წ-ია. | + | მადატაფას ტბაში 2 [[მდინარე]] და 5 მცირე მდინარე ჩაედინება, რომელთა ნაკადის საშუალო სიჩქარ 1 280 ლ/წ-ია. |
| − | მდინარე კოჩი სათავეს მადატაფას ტბის ჩრდილო-დასავლეთიდან იღებს და მდინარე [[ბუღდაშენი (მდინარე)|ბუღდაშენს]] უერთდება სოფ. გორელოვკასთან. | + | მდინარე [[კოჩი |კოჩი]] სათავეს მადატაფას ტბის ჩრდილო-დასავლეთიდან იღებს და მდინარე [[ბუღდაშენი (მდინარე)|ბუღდაშენს]] უერთდება სოფ. [[გორელოვკა|გორელოვკასთან]]. |
მადატაფას ტბის ჯამური სტატისტიკური მახასიათებლები: | მადატაფას ტბის ჯამური სტატისტიკური მახასიათებლები: | ||
| ხაზი 16: | ხაზი 16: | ||
მდინარის აუზის ფართობი - 151კმ<sup>2</sup> | მდინარის აუზის ფართობი - 151კმ<sup>2</sup> | ||
| + | ტბის ქვაბული წარმოიქმნა ვულკანური ლავური ნაკადით მდინარის ხეობის გადაკეტვით. ტბიდან გაედინება [[მდინარე]] მადათაფა. მასში ჩაედინება მცირე სიგრძის დროებითი ნაკადები, რომლებიც საზრდოობენ თოვლის ნადნობი და ზედაპირული წყლებით. მათ შორის უდიდესია კიურინჩაი, რომელიც ტბას აღმოსავლეთის მხრიდან ერთვის. დროებით ნაკადებს, რომლებიც ტბაში დასავლეთის მხრიდან ჩაედინება, დიდი რაოდენობით ჩააქვთ ნატანი. ტბის ფსკერზე დალექილი მასალა კი ამცირებს ტბის სიღრმეს და ზრდის წყალმცენარეების რაოდენობას. უკანასკნელ წლებში შეინიშნება წყლის დონის დაცემა, ტბის ირგვლივ დაჭაობებული ადგილების გაჩენა, განსაკუთრებით მის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში. ტბების მიმდებარე ტერიტორიები გამოიყენება საძოვრებად, რომელიც თავის მხრივ, აუარესებს ტბის წყლის ხარისხს. 1990-იან წლებში, პირუტყვის სულადობის შემცირების გამო, შემცირდა წყლის [[აზოტი]]თ დაბინძურება. ზამთარში (შუა ნოემბრიდან მაისამდე) წყალი იყინება თითქმის ფსკერამდე. | ||
| + | წყალი სუსტად მინერალიზებულია. ტბაში მცირეა თევზი. ადგილობრივი სახეობები უმთვრესად კარჩხანამ ([[კარასი |კარასი]], Carassius carassius) შეცვალა, რომელიც ფრინველებისათვის ძირითადი საკვებია. ზაფხულობით მრავლადაა წყლის ფრინველები. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | [[კატეგორია: | + | |
| + | ==წყარო== | ||
| + | * [[ჯავახეთის წყალჭარბი ეკოსისტემები: ბიომრავალფეროვნება და კონსერვაცია]] | ||
| + | * [[სამცხე-ჯავახეთი: ცნობარი]] | ||
| + | [[კატეგორია:ტბები საქართველოში]] | ||
| + | [[კატეგორია:ტბები ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტში]] | ||
10:48, 9 მაისი 2024-ის ვერსია
მადათაფა - ტბა ჯავახეთის ვულკანური მთიანეთის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში. მდებარეობს ჩილდირის ჩრდილო-აღმოსავლეთით და მთა მადათაფას სამხრეთ-დასავლეთით. მთა დომინირებს ტბის ირგვლივ ლანდშაფთში, მაგრამ რადგან იგი მკვდარი ვულკანური ქანებისგან შედგება, არ მონაწილეობს ტბის წყლით მომარაგებაში. წყლის მთლიანი მოცულობა ტბაში 9,5 მილიონი მ3.
მადატაფას ტბაში 2 მდინარე და 5 მცირე მდინარე ჩაედინება, რომელთა ნაკადის საშუალო სიჩქარ 1 280 ლ/წ-ია.
მდინარე კოჩი სათავეს მადატაფას ტბის ჩრდილო-დასავლეთიდან იღებს და მდინარე ბუღდაშენს უერთდება სოფ. გორელოვკასთან.
მადატაფას ტბის ჯამური სტატისტიკური მახასიათებლები:
ფართობი - 8.78კმ2 სიგრძე - 5კმ2 სიგანე - 1.6კმ2 სიღრმე - 1.5მ სიმაღლე ზღვის დონიდან - 2,108მ ტემპერატურა - 8°C მდინარის აუზის ფართობი - 151კმ2
ტბის ქვაბული წარმოიქმნა ვულკანური ლავური ნაკადით მდინარის ხეობის გადაკეტვით. ტბიდან გაედინება მდინარე მადათაფა. მასში ჩაედინება მცირე სიგრძის დროებითი ნაკადები, რომლებიც საზრდოობენ თოვლის ნადნობი და ზედაპირული წყლებით. მათ შორის უდიდესია კიურინჩაი, რომელიც ტბას აღმოსავლეთის მხრიდან ერთვის. დროებით ნაკადებს, რომლებიც ტბაში დასავლეთის მხრიდან ჩაედინება, დიდი რაოდენობით ჩააქვთ ნატანი. ტბის ფსკერზე დალექილი მასალა კი ამცირებს ტბის სიღრმეს და ზრდის წყალმცენარეების რაოდენობას. უკანასკნელ წლებში შეინიშნება წყლის დონის დაცემა, ტბის ირგვლივ დაჭაობებული ადგილების გაჩენა, განსაკუთრებით მის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში. ტბების მიმდებარე ტერიტორიები გამოიყენება საძოვრებად, რომელიც თავის მხრივ, აუარესებს ტბის წყლის ხარისხს. 1990-იან წლებში, პირუტყვის სულადობის შემცირების გამო, შემცირდა წყლის აზოტით დაბინძურება. ზამთარში (შუა ნოემბრიდან მაისამდე) წყალი იყინება თითქმის ფსკერამდე.
წყალი სუსტად მინერალიზებულია. ტბაში მცირეა თევზი. ადგილობრივი სახეობები უმთვრესად კარჩხანამ (კარასი, Carassius carassius) შეცვალა, რომელიც ფრინველებისათვის ძირითადი საკვებია. ზაფხულობით მრავლადაა წყლის ფრინველები.
