გუთნისდედა
(ახალი გვერდი: '''გუთნისდედა''' – გუთნეულის მეთაური, ერქუანზე ხელის მომკიდე, ძ...) |
|||
| ხაზი 3: | ხაზი 3: | ||
მიწათმოქმედების ისტორია ადასტურებს რომ მიწის დამუშავებას, ხვნა-თესვას თავდაპირველად დედაკაცი მისდევდა ამის გადმონაშთი ქართულ კომპოზიტურ ტერმინშიც ჩანს მისი მეორე ნახევრის სახით (დედა). ლექსებში გუთნისდედის მიმართ ზოგჯერ პრეტენზიები ისმის: „გუთნისდედას რა აცხონებს, რა შეიყვანს საყდარშია“. ეს არა მარტო იმ მიზეზით, რომ მუშა-საქონელს ეპყრობა უდიერად, არამედ იმიტომაც, რომ უსამართლოდ ექცევა მოდგამში გაერთიანებულ დღისა და ღამის მეხრეებს. „შვიდი დღისა თითონა ხნა, არ გამივლო ერთი კვალი; პარასკევს შემატყობინა; შაბათს შენი ალო არი“. ფოლკლორში რეალისტურადაა დაფასებული გუთნისდედის როლი და მდგომარეობა: „ვინც შენ მოგყვება გუთანო, პური აქვს ძველისძველია“. აღმოსავლეთ და სამხრეთ [[საქართველო]]ში გუთნისდედას დიდ პატივს სცემდნენ” მის [[საფლავის ქვა]]ზე ხშირად გუთნეულს ამოკვეთავდნენ. | მიწათმოქმედების ისტორია ადასტურებს რომ მიწის დამუშავებას, ხვნა-თესვას თავდაპირველად დედაკაცი მისდევდა ამის გადმონაშთი ქართულ კომპოზიტურ ტერმინშიც ჩანს მისი მეორე ნახევრის სახით (დედა). ლექსებში გუთნისდედის მიმართ ზოგჯერ პრეტენზიები ისმის: „გუთნისდედას რა აცხონებს, რა შეიყვანს საყდარშია“. ეს არა მარტო იმ მიზეზით, რომ მუშა-საქონელს ეპყრობა უდიერად, არამედ იმიტომაც, რომ უსამართლოდ ექცევა მოდგამში გაერთიანებულ დღისა და ღამის მეხრეებს. „შვიდი დღისა თითონა ხნა, არ გამივლო ერთი კვალი; პარასკევს შემატყობინა; შაბათს შენი ალო არი“. ფოლკლორში რეალისტურადაა დაფასებული გუთნისდედის როლი და მდგომარეობა: „ვინც შენ მოგყვება გუთანო, პური აქვს ძველისძველია“. აღმოსავლეთ და სამხრეთ [[საქართველო]]ში გუთნისდედას დიდ პატივს სცემდნენ” მის [[საფლავის ქვა]]ზე ხშირად გუთნეულს ამოკვეთავდნენ. | ||
| − | მ. ჩიქოვანი | + | ''მ. ჩიქოვანი'' |
| ხაზი 12: | ხაზი 12: | ||
* თ, ოქროშიძე, ქ. ხალხ. შრომის პოეზია, 1961, გვ. 36-38; | * თ, ოქროშიძე, ქ. ხალხ. შრომის პოეზია, 1961, გვ. 36-38; | ||
* ი. ჯავახიშვილი, საქ. ეკონ. ისტორია, I, 1939, 167-68. | * ი. ჯავახიშვილი, საქ. ეკონ. ისტორია, I, 1939, 167-68. | ||
| − | |||
| − | |||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
[[ქართული ფოლკლორის ლექსიკონი: ნაწილი I]] | [[ქართული ფოლკლორის ლექსიკონი: ნაწილი I]] | ||
[[კატეგორია:ეთნოგრაფია]] | [[კატეგორია:ეთნოგრაფია]] | ||
[[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] | [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] | ||
14:49, 20 აგვისტო 2023-ის ვერსია
გუთნისდედა – გუთნეულის მეთაური, ერქუანზე ხელის მომკიდე, ძირითადი მომუშავე. გუთნისდედა საპატიო პიროვნება იყო ძველ სოფელში, ეკონომიურად შედარებით ძლიერი.
მიწათმოქმედების ისტორია ადასტურებს რომ მიწის დამუშავებას, ხვნა-თესვას თავდაპირველად დედაკაცი მისდევდა ამის გადმონაშთი ქართულ კომპოზიტურ ტერმინშიც ჩანს მისი მეორე ნახევრის სახით (დედა). ლექსებში გუთნისდედის მიმართ ზოგჯერ პრეტენზიები ისმის: „გუთნისდედას რა აცხონებს, რა შეიყვანს საყდარშია“. ეს არა მარტო იმ მიზეზით, რომ მუშა-საქონელს ეპყრობა უდიერად, არამედ იმიტომაც, რომ უსამართლოდ ექცევა მოდგამში გაერთიანებულ დღისა და ღამის მეხრეებს. „შვიდი დღისა თითონა ხნა, არ გამივლო ერთი კვალი; პარასკევს შემატყობინა; შაბათს შენი ალო არი“. ფოლკლორში რეალისტურადაა დაფასებული გუთნისდედის როლი და მდგომარეობა: „ვინც შენ მოგყვება გუთანო, პური აქვს ძველისძველია“. აღმოსავლეთ და სამხრეთ საქართველოში გუთნისდედას დიდ პატივს სცემდნენ” მის საფლავის ქვაზე ხშირად გუთნეულს ამოკვეთავდნენ.
მ. ჩიქოვანი
ლიტერატურა
- მ. ჩიქოვანი, ქ. ხალხ. სიტყქ. ისტ. 1956, გე. 231-32;
- თ, ოქროშიძე, ქ. ხალხ. შრომის პოეზია, 1961, გვ. 36-38;
- ი. ჯავახიშვილი, საქ. ეკონ. ისტორია, I, 1939, 167-68.
