საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ეკონომიკური ურთიერთობანი დიდ ბრიტანეთთან
(ახალი გვერდი: საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ეკო- ნომიკური ურთიერ...) |
|||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის | + | '''საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ეკონომიკური ურთიერთობანი დიდ ბრიტანეთთან''' - [[საქართველო|საქართველოს]] ეკონომიკურ ურთიერთიერთობებს [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთთან]] საფუძველი ჩაეყარა [[I მსოფლიო ომი 1914–18|I მსოფლიო ომის]] დასრულებისთანავე. ინგლისის [[ჯარი|ჯარის]] საქართველოში შემოსვლის შემდეგ, 1919 წლის 15 თებერვალს, შედგა საუბარი მათ სარდალ უოკერსა და [[ჟორდანია ნოე|ნ. ჟორდანია]]ს შორის. კითხვაზე, თუ რა დახმარებას უნდა მოელოდეს საქართველო ბრიტანეთისგან, უოკერმა ასე უპასუხა: „მივაქციე ყურადღება თქვენი რესპუბლიკის ფინანსურ მდგომარეობას, მაგრამ ვინაიდან იგი მჭიდროდაა დაკავშირებული რკინიგზის საქმესთან, ინგლისი ვერ დააფინანსებს ქვეყნებს, სადაც ეს საქმე უზრუნველყოფილი არ იქნება. რაც შეეხება კერძო კაპიტალის მოდენას, თქვენში არსებული სოციალიზაციის პირობებში მოკავშირეთა კაპიტალი აქ ვერ მოვა“. ნ. ჟორდანიამ აღნიშნა, რომ საქართველოში არ ხდებოდა სამრეწველო და სავაჭრო საწარმოთა სოციალიზაცია, რაზედაც უოკერმა ეჭვი გამოთქვა. ჟორდანიამ უპასუხა: „ეს რომ ასე არ იყოს, ჩვენ ბოლშევიკები ვიქნებოდით“. |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | I მსოფლიო ომის დასრულებისთანავე. | + | |
| − | + | ||
| − | 1919 | + | |
| − | სარდალ უოკერსა და ნ. | + | |
| − | + | ||
| − | საქართველო ბრიტანეთისგან, უოკერმა ასე | + | |
| − | უპასუხა: „მივაქციე ყურადღება თქვენი | + | |
| − | + | ||
| − | ვინაიდან იგი მჭიდროდაა დაკავშირებული | + | |
| − | რკინიგზის საქმესთან, ინგლისი ვერ | + | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | საქართველოში არ ხდებოდა სამრეწველო და | + | |
| − | სავაჭრო საწარმოთა სოციალიზაცია, | + | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | ვიქნებოდით“ | + | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | მართალია, ბრიტანეთის ხელისუფლების | + | 4 სექტემბერს ე. [[გეგეჭკორი ევგენი|გეგეჭკორმაც]] განუცხადა ბრიტანეთის წარმომადგენელს, [[უორდროპი ოლივერ|ო. უორდროპს]]: „[[საქართველოს მთავრობა 1918-1921|საქართველოს მთავრობა]]ს შეგნებული აქვს, რომ ის უნდა ეყრდნობოდეს რომელიმე მტკიცე სახელმწიფოს ორგანიზმს და ამ შეგნებამ გვიკარნახა გარკვეული ორიენტაცია ინგლისზე... საქართველო თხოვს დახმარებას ინგლისს და სურს იცოდეს, რას მოისურვებს ინგლისი სანაცვლოდ“. ინგლისელებმა საქართველოს რკინიგზაზე კონტროლი დააწესეს და ბათუმის ოლქი საკუთარ საგენერალ-გუბერნატოროდ აქციეს, რამაც [[ქართველები|ქართველობა]] მათ წინააღმდეგ განაწყო. |
| − | დაინტერესება საქართველოს ბუნებრივი | + | |
| − | + | მართალია, ბრიტანეთის ხელისუფლების დაინტერესება საქართველოს ბუნებრივი რესურსებით, სტრატეგიული სახმელეთო თუ საზღვაო სატრანსპორტო [[კომუნიკაციები (სამხედრო)|კომუნიკაციებით]] და ა. შ. დიდი იყო, მაგრამ მნიშვნელოვანმა მიზეზებმა ის აიძულა, ეკონომიკურ მისწრაფებათა | |
| − | საზღვაო სატრანსპორტო კომუნიკაციებით და | + | პრაქტიკულ განხორციელებაზე უარი ეთქვა. იმხანად, ბრიტანეთის მთავრობა დაკავებული იყო [[მსოფლიო ომი]]ს შემდგომი მოწყობისა და საკუთარი ეკონომიკური მდგომარეობის განმტკიცების კარდინალური საკითხებით. მისი ყურადღება და ფინანსური შესაძლებლობები მიმართული იყო „რუსეთის საკითხის“ |
| − | ა. შ. დიდი იყო, მაგრამ მნიშვნელოვანმა | + | მოწესრიგებისაკენ. ამ ფუნდამენტური საკითხების გვერდით „საქართველოს საკითხი“ აქტუალობას კარგავდა. ამის მიუხედავად, საქართველოს მთავრობა შეეცადა, რომ დასავლეთ [[ევროპა|ევროპის]] სახელმწიფოებში და მათ შორის დიდ ბრიტანეთში მოეპოვებინა კრედიტი ეკონომიკური მდგომარეობის გამოსწორების |
| − | + | მიზნით. 1920 წლის მარტში საქართველოდან გაგზავნილმა სამთავრობო მისიამ, რომლის შემადგენლობაშიც შედიოდნენ: [[კანდელაკი კონსტანტინე (1883-1959)|კ. კანდელაკი]] (ხელმძღვანელი), [[გოგიჩაიშვილი ფილიპე|ფ. გოგიჩაიშვილი]] (სახელმწიფო კონტროლიორი), [[ნიკოლაძე ნიკო|ნ. ნიკოლაძე]], [[ავალიშვილი ზურაბ|ზ. ავალიშვილი]] და მ. სუმბათაშვილი, ევროპაში დიდხანს დაჰყო. მათ მიერ გაფორმებულ ხელშეკრულებებს შორის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო დიდი ბრიტანეთის საგარეო ვაჭრობის ბანკთან დადებული ხელშეკრულება მოკლევადიანი (5-წლიანი) სესხის თაობაზე, რომლის თანახმადაც საქართველოს ნაღდ ანგარიშზე უნდა გადასცემოდა კრედიტი 1,5 მილიონი გირვანქა სტერლინგის ოდენობით. ამ თანხით, რომელიც იმხანად 27 მილიარდ | |
| − | პრაქტიკულ განხორციელებაზე უარი ეთქვა. | + | ქართულ მანეთს შეადგენდა, შესაძლებელი იყო [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ბონები|საქართველოს ბონისა]] და ჩვენი ქვეყნის წილად დაბეჭდილი [[ამიერკავკასიის კომისარიატის ბონები|ამიერკავკასიის კომისარიატის ბონის]] აბსოლუტური რაოდენობის გამოსყიდვა და პლუს დაფარვა 1 წლის [[საქართველოს ბიუჯეტი (1919-1920)|სახელმწიფო ბიუჯეტი]]სა, რომელიც 1920-1921 წლის ხარჯთაღრიცხვის პროექტით 8 მილიარდ 552 მილიონ ქართულ მანეთს უდრიდა. ცნობას ამ ხელშეკრულების დადების შესახებ ქართული ვალუტის კურსის გამყარება მოჰყვა. გირვანქა სტერლინგის ღირებულება 1920 წლის ბოლოს შეადგენდა 18,000 ქართულ მანეთს, 1921 წლის დამდეგს კი მისი ფასი 11,000 მანეთამდე დაეცა. საბოლოოდ, ამ ხელშეკრულების რეალიზაციას ხელი შეუშალა [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპაცია საბჭოთა რუსეთის მიერ|საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპაცია]]მ. |
| − | იმხანად, ბრიტანეთის მთავრობა | + | |
| − | + | ||
| − | და საკუთარი ეკონომიკური მდგომარეობის | + | |
| − | განმტკიცების კარდინალური საკითხებით. | + | |
| − | მისი ყურადღება და ფინანსური | + | |
| − | + | ||
| − | მოწესრიგებისაკენ. ამ ფუნდამენტური | + | |
| − | + | ||
| − | აქტუალობას კარგავდა. ამის მიუხედავად, | + | |
| − | საქართველოს მთავრობა შეეცადა, რომ | + | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | ეკონომიკური მდგომარეობის გამოსწორების | + | |
| − | მიზნით. 1920 | + | |
| − | გაგზავნილმა სამთავრობო მისიამ, რომლის | + | |
| − | შემადგენლობაშიც შედიოდნენ: კ. | + | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | ავალიშვილი და მ. სუმბათაშვილი, ევროპაში | + | |
| − | დიდხანს დაჰყო. მათ მიერ გაფორმებულ | + | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | ვაჭრობის ბანკთან დადებული ხელშეკრულება | + | |
| − | მოკლევადიანი (5-წლიანი) სესხის თაობაზე, | + | |
| − | რომლის თანახმადაც საქართველოს ნაღდ | + | |
| − | ანგარიშზე უნდა გადასცემოდა კრედიტი 1,5 | + | |
| − | მილიონი გირვანქა სტერლინგის ოდენობით. | + | |
| − | ამ თანხით, რომელიც იმხანად 27 მილიარდ | + | |
| − | ქართულ მანეთს შეადგენდა, შესაძლებელი | + | |
| − | იყო საქართველოს ბონისა და ჩვენი ქვეყნის | + | |
| − | წილად დაბეჭდილი ამიერკავკასიის | + | |
| − | + | ||
| − | გამოსყიდვა და პლუს დაფარვა 1 წლის | + | |
| − | + | ||
| − | მილიონ ქართულ მანეთს უდრიდა. ცნობას ამ | + | |
| − | ხელშეკრულების დადების შესახებ ქართული | + | |
| − | ვალუტის კურსის გამყარება მოჰყვა. გირვანქა | + | |
| − | სტერლინგის ღირებულება 1920 | + | |
| − | შეადგენდა 18,000 ქართულ მანეთს, 1921 | + | |
| − | დამდეგს კი მისი ფასი 11,000 მანეთამდე | + | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის | + | |
| − | + | ||
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::'''''ნიკო ჯავახიშვილი''''' | :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::'''''ნიკო ჯავახიშვილი''''' | ||
15:22, 25 აპრილი 2019-ის ვერსია
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ეკონომიკური ურთიერთობანი დიდ ბრიტანეთთან - საქართველოს ეკონომიკურ ურთიერთიერთობებს დიდ ბრიტანეთთან საფუძველი ჩაეყარა I მსოფლიო ომის დასრულებისთანავე. ინგლისის ჯარის საქართველოში შემოსვლის შემდეგ, 1919 წლის 15 თებერვალს, შედგა საუბარი მათ სარდალ უოკერსა და ნ. ჟორდანიას შორის. კითხვაზე, თუ რა დახმარებას უნდა მოელოდეს საქართველო ბრიტანეთისგან, უოკერმა ასე უპასუხა: „მივაქციე ყურადღება თქვენი რესპუბლიკის ფინანსურ მდგომარეობას, მაგრამ ვინაიდან იგი მჭიდროდაა დაკავშირებული რკინიგზის საქმესთან, ინგლისი ვერ დააფინანსებს ქვეყნებს, სადაც ეს საქმე უზრუნველყოფილი არ იქნება. რაც შეეხება კერძო კაპიტალის მოდენას, თქვენში არსებული სოციალიზაციის პირობებში მოკავშირეთა კაპიტალი აქ ვერ მოვა“. ნ. ჟორდანიამ აღნიშნა, რომ საქართველოში არ ხდებოდა სამრეწველო და სავაჭრო საწარმოთა სოციალიზაცია, რაზედაც უოკერმა ეჭვი გამოთქვა. ჟორდანიამ უპასუხა: „ეს რომ ასე არ იყოს, ჩვენ ბოლშევიკები ვიქნებოდით“.
4 სექტემბერს ე. გეგეჭკორმაც განუცხადა ბრიტანეთის წარმომადგენელს, ო. უორდროპს: „საქართველოს მთავრობას შეგნებული აქვს, რომ ის უნდა ეყრდნობოდეს რომელიმე მტკიცე სახელმწიფოს ორგანიზმს და ამ შეგნებამ გვიკარნახა გარკვეული ორიენტაცია ინგლისზე... საქართველო თხოვს დახმარებას ინგლისს და სურს იცოდეს, რას მოისურვებს ინგლისი სანაცვლოდ“. ინგლისელებმა საქართველოს რკინიგზაზე კონტროლი დააწესეს და ბათუმის ოლქი საკუთარ საგენერალ-გუბერნატოროდ აქციეს, რამაც ქართველობა მათ წინააღმდეგ განაწყო.
მართალია, ბრიტანეთის ხელისუფლების დაინტერესება საქართველოს ბუნებრივი რესურსებით, სტრატეგიული სახმელეთო თუ საზღვაო სატრანსპორტო კომუნიკაციებით და ა. შ. დიდი იყო, მაგრამ მნიშვნელოვანმა მიზეზებმა ის აიძულა, ეკონომიკურ მისწრაფებათა პრაქტიკულ განხორციელებაზე უარი ეთქვა. იმხანად, ბრიტანეთის მთავრობა დაკავებული იყო მსოფლიო ომის შემდგომი მოწყობისა და საკუთარი ეკონომიკური მდგომარეობის განმტკიცების კარდინალური საკითხებით. მისი ყურადღება და ფინანსური შესაძლებლობები მიმართული იყო „რუსეთის საკითხის“ მოწესრიგებისაკენ. ამ ფუნდამენტური საკითხების გვერდით „საქართველოს საკითხი“ აქტუალობას კარგავდა. ამის მიუხედავად, საქართველოს მთავრობა შეეცადა, რომ დასავლეთ ევროპის სახელმწიფოებში და მათ შორის დიდ ბრიტანეთში მოეპოვებინა კრედიტი ეკონომიკური მდგომარეობის გამოსწორების მიზნით. 1920 წლის მარტში საქართველოდან გაგზავნილმა სამთავრობო მისიამ, რომლის შემადგენლობაშიც შედიოდნენ: კ. კანდელაკი (ხელმძღვანელი), ფ. გოგიჩაიშვილი (სახელმწიფო კონტროლიორი), ნ. ნიკოლაძე, ზ. ავალიშვილი და მ. სუმბათაშვილი, ევროპაში დიდხანს დაჰყო. მათ მიერ გაფორმებულ ხელშეკრულებებს შორის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო დიდი ბრიტანეთის საგარეო ვაჭრობის ბანკთან დადებული ხელშეკრულება მოკლევადიანი (5-წლიანი) სესხის თაობაზე, რომლის თანახმადაც საქართველოს ნაღდ ანგარიშზე უნდა გადასცემოდა კრედიტი 1,5 მილიონი გირვანქა სტერლინგის ოდენობით. ამ თანხით, რომელიც იმხანად 27 მილიარდ ქართულ მანეთს შეადგენდა, შესაძლებელი იყო საქართველოს ბონისა და ჩვენი ქვეყნის წილად დაბეჭდილი ამიერკავკასიის კომისარიატის ბონის აბსოლუტური რაოდენობის გამოსყიდვა და პლუს დაფარვა 1 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტისა, რომელიც 1920-1921 წლის ხარჯთაღრიცხვის პროექტით 8 მილიარდ 552 მილიონ ქართულ მანეთს უდრიდა. ცნობას ამ ხელშეკრულების დადების შესახებ ქართული ვალუტის კურსის გამყარება მოჰყვა. გირვანქა სტერლინგის ღირებულება 1920 წლის ბოლოს შეადგენდა 18,000 ქართულ მანეთს, 1921 წლის დამდეგს კი მისი ფასი 11,000 მანეთამდე დაეცა. საბოლოოდ, ამ ხელშეკრულების რეალიზაციას ხელი შეუშალა საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპაციამ.
- ნიკო ჯავახიშვილი
ლიტერატურა
კ. კანდელაკი, საქართველოს ეროვნული მეურნეობა, წიგნი II, დამოუკიდებელი საქართველო. მისი სოციალური და ეკონომიკური მდგომარეობა, პარიზი, 1960; ნ. ჟორდანია, ჩემი წარსული, თბ., 1990; რ. ცუხიშვილი, ინგლის-საქართველოს ურთიერთობა 1918-1921 წწ., თბ., 1995; ნ. ჯავახიშვილი, ქართული ბონისტიკა, თბ., 1996.
წყარო
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი
