წრიპინა ბატი
წრიპინა ბატი (ლათ. Anser erythropus Linnaeus, 1758) − ფრინველი იხვისებრთა ოჯახიდან. დიდი ზომის ფრინველია, ფრთა 350-415 მმ-ია, ნისკარტი – 30-35 მმ, წონა – 1,6-2,5 კგ. მამალი დიდია დედალზე. შეფერილობაში სქესობრივი დიმორფიზმი შეუმჩნეველია. დაკეცილი ფრთები სცილდება საჭის ბუმბულების ბოლოებს. ზრდასრული ფრინველი მოწაბლისფრო-რუხია. შუბლზე თეთრი ლაქაა, რომელიც მახვილი კუთხით თხემზე გადადის და მურა-რუხი ფერის თავისაგან გამოყოფილია შავი ზოლით. ზურგი მურა-რუხია, წელის მიდამოები – ასპიდურ-რუხი. მომქნევები მორუხო-შავია, თეთრი ღეპეპებით. საჭის ბუმბულებიც შავია, მაგრამ წვეროში და გვერდებზე თეთრი არშიები აქვთ. ღია ნაცრისფერი ჩიჩახვის, მკერდისა და გვერდების ცალკეულ ბუმბულებს აქვთ ღია ფერის არშიები, ხოლო მკერდზე შავი ლაქები. მუცელი და კუდქვეშა ბუმბულები თეთრია. მაღალი ნისკარტი მოყვითალო-ვარდისფერია. ნისკარტის „ფრჩხილაკი“ მოთეთროა. ფეხები მოწითალო-ყვითელია.
სარჩევი |
გავრცელება
ბუდობს ევრაზიის ჩრდილოეთში, კოლის ნახევარკუნძულიდან ანადირამდე, ტუნდრასა და ტყე-ტუნდრაში. ჩვეულებრივია სკანდინავიის ნახევარკუნძულზე, შემდეგ აღმოსავლეთით იშვიათია, მაგრამ ტაიმირსა და ხატანგაზე ისევ მრავლადაა. აქედან თუმცა ისევ იშვიათია, მაინც აღწევს ანადირამდე. ზამთრობს სამხრეთ ევროპაში, უმთავრესად ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროებზე, აგრეთვე კასპიის ზღვის სამხრეთ ნაწილსა და სამხრეთ აზიაში – ჩინეთში, კორეასა და იაპონიაში. საქართველოში მოიპოვება მიმოფრენის პერიოდებში.
ბიოტოპი
ბუდობის ადგილსამყოფელი ნაირგვარია. გვხვდება არა მარტო ტუნდრაში, არამედ მთის მდინარეთა ქვემო დინებისა და მთის ტბების მახლობელ ადგილებში, აღწევს ალპურ ზონამდეც, სადაც იკავებს ფლატეებს. ხშირად სახლდება იქ, სადაც გაზაფხულის დასაწყისში ლილოჭრელი ადრე ჩნდება და უხვად ვითარდება ბალახოვანი და ბუჩქოვანი მცენარეულობა.
გამრავლება
მონოგამიური ფრინველია. ბუდეს იკეთებს მიწაზე, ტუნდრის ბუჩქნარებში ან მთებში – კლდეებზე, მაგრამ ყოველთვის წყლის მახლობლად ლილოჭრელზე. ბუდე საკმაოდ პრიმიტიულია, ამოფენილია ხავსითა და ბუმბულით. ივნისში დებს 48 კვერცხს. საინკუბაციო პერიოდი 28 დღემდე გრძელდება.
კვება
ძირითადად ფიტოფაგი ფრინველია. იკვებება ბალახოვან მცენარეთა მწვანე ნაწილებით, კენკრითა და თესლებით.
მნიშვნელობა
მცირერიცხოვნობის გამო სარეწაო მნიშვნელობა არა აქვს, მაგრამ სპორტული ნადირობის ობიექტია, განსაკუთრებით ზამთარში.
