მიდასი
მიდასი – (ბერძნ.) ფრიგიის მეფე, გორდიასის ძე, სიმდიდრით სახ ელგანთქმული.
ბერძ ენთა რწმენით, ჩვილი მიდასი ჭიანჭველებ მა გამოკვებ ეს პურის მარცვლებ ით, რაც მისი გამდიდრებ ის მომასწავებ ელი იყო. როდესაც მიდასი გამეფდა, ფრიგიას ეწვია ღმერთი დიონისე, რათა თავისი დიდედა რეა მოენახ ულებ ინა. მის ამალას ჩამორჩა მთვრალი სილენოსი, რომელიც ფრიგიელებ მა ყვავილებ ის წნულით შებ ოჭეს და მეფეს მიჰ-გვარეს. იცნო მიდასმა დიონისეს მოძ ღვარი და დიდებ ული ლხინი გაუმართა. ათი დღე ინადიმეს. მეთერთმეტე დღეს კი მეფემ ღმერთს დაუბ რუნა მისი მოძ ღვარი. გახ არებ ულმა დიონისემ მიდასს სანუკვარი სურვილის აღსრულებ ის პირობ ა მისცა.
„ოქროდ მიქციე, რასაც ხელს ვახ ლებ“, – სთხოვა მიდასმა. ღმერთმა თავის დაკვრით თანხ მობ ის ნიშანი მისცა. გახ არებ ულმა მიდასმა შინისკენ ისწრაფა. გზად განიზრახ ა გამოეცადა, რამდენად სარწმუნო იყო ღმერთის პირობ ა: მწვანედ დაფოთლილ დაბ ალ მუხ ას რტო მოატეხ ა – რტო ოქროდ იქცა. ქვას წამოავლო ხელი – ქვა გაბ რწყ ინდა. ბელტს შეეხ ო და ბელტი ზოდად გარდაისახ ა. ვაშლს წაეტანა – ჰესპერიდებ ის ბაღში მოწყ ვეტილს დაემსგავსა ნაყ ოფი. ხელს რომ იბანდა, წყალიც ბრჭყვიალით ჩამოეღვენთა ხელებ იდან. ხარობ და მეფე, მაგრამ ხანგრძ ლივი არ აღმოჩნდა ეს სიხ არული: მას სახ ლში დიდებ ული სუფრა გაუწყ ვეს მსახ ურებ მა. ლუკმის პირთან მიტანას ვერ ასწრებ და მიდასი, ყოველნაირი საჭმელი მის ხელში ოქროდ იქცეოდა. მიხ ვდა მეფე, რომ დაღუპავდა ნანატრი ოქრო. კვლავ შეევედრა დიონისეს: შევცდი, მიხ სენი ამ მომხ იბ ლავი უბედურებ ისგანო. შეიბ რალა ღმერთმა მიდასი და სასოწარკვეთილს ასეთი რჩევა მისცა: „სარდეს რომ მდინარე ჩამოუდის, იმას სათავემდე აუყევი. იქ წყაროს ნახ ავ, შიგ განიბ ანე და განიწმინდებ ი“. ასეც მოიქცა. მიდასმა წყაროში განიბ ანა ტანი და ოქროს სენისგან განიკურნა. იმ დღიდან შეიძ ულა მან სიმდიდრე, მიატოვა სასახ ლე და პანთან დამკვიდრდა გამოქვაბ ულში.
ერთხ ელ პანი აპოლონს გაეჯ იბ რა სტვირზე დაკვრის ხელოვნებ აში. მსაჯ ულად იხმეს მეფე მიდასი, რომელმაც პანის გამარჯ ვებ ა აღიარა. მაშინ აპოლონმა მას ვირის ყურებ ი გამოაბ ა. რცხვენოდა მიდასს და ყურებ ი რომ დაემალა, მუდამ ფრიგიული ქუდი ეხურა თავზე. მხოლოდ დალაქმა იცოდა ეს საიდუმლო. სურდა გაეთქვა, მაგრამ მეფის ერიდებ ოდა, გაწამებ ულმა ბოლოს ასეთი რამ მოიგონა: მიწაში ორმო ამოთხ არა და ხმადაბ ლა ჩასძ ახ ა: ვირის ყურებ ი გამობ მია მეფე მიდასსო. შემდეგ ეს ორმო უმალვე მიწით ამოავსო. მალე იქიდან ამოიზარდა ლერწამი, რომელმაც მთელ ქვეყ ანას მოსდო მიდასის ვირის ყურებ ის ამბ ავი.
დიონისეს კულტს ზიარებ ული მიდასის გახ უმრებ ული სახ ე ხშირად გვხვდებ ა სატირულ დრამებ ში. ხოლო მის თავგადასავლებ თან დაკავშირებ ული ფრთიანი გამოთქმებ ი: „მიდასის დალაქი“ (ანუ ყბედი, რომელიც ვერ ინახ ავს საიდუმლოს) „მიდასის სამსჯ ავრო“ (ანუ უმეცრებ ის ზეიმი), „მიდასის ყურებ ი“ (ანუ შეუსმენლობ ა, უმეცრებ ა) თანამედროვე მეტყ ველებ ის კუთვნილებ ად იქცა.
