ერქლილეილი ერქ-ჯილანი

მიმდინარე ცვლილება 15:06, 19 დეკემბერი 2018 მდგომარეობით

ერქლილეჲლი ერქ-ჯილანი / ერქ-ქიში (ბალყ.-ყარაჩ. Эрклилейли Эрк-Джылан / Эрккиши) – მიწისქვეშა საუფლოს – ერქ-ასელიქის (Эрк-аселык) – მცველი ბალყარულ-ყარაჩულ მითოლოგიაში. ჰყავს ვაჟი – გველთა მეფე შახმარანი. წარმოდგენილია ზოომორფული სახით: მიწაზე ხელებიან უსახურ გველად ჩნდება, შემოსილია მიწის ნაბდით, ხელში კი მიწის მათრახი უჭირავს. თავისი ხასიათით ამბივალენტურია: არის როგორც ვნების, ისე სიკეთის მომტანი არსება. ოც წელიწადში ერთხელ თეთრ ძროხას სწირავდნენ. ხალხის რწმენით, მიწისქვეშეთის მცველზე იყო დამოკიდებული ვულკანის ამოფრქვევა. ამიტომ მის სახელზე სპეციალურ საწესო ცეკვას ასრულებდნენ („გითჩე ჟილჲანი“).

სპეციალისტებს მიაჩნიათ, რომ მიწისქვეშეთის მცველის შესახებ რწმენა ძველთურქული რწმენა-წარმოდგენების ანარეკლია.

[რედაქტირება] ლიტერატურა

• Каракетов М. Д. Миф и функционирование религиозного культа в заговорно-заклинательном ритуале карачаевцев и балкарцев. М., 1999;
• Кудаев М. Ч. Карачаево-балкарская этнохореография и символика. Нальчик, 2003;
• Каракетов Д. М. Традиционные верования // Карачаевцы. Балкарцы. М., 2014.

[რედაქტირება] წყარო

კავკასიის ხალხთა მითები და რიტუალები