ხელნაწერი: U:

ავტოგრაფები - № 62-S, გვ. 190 (B), № 105, გვ. 4 (A).

ხელმოწერა:

თ. ილია ჭავჭავაძე B.

B ავტოგრაფი ჩაწერილია ტყავგადაკრულ მუყაოს ყდაში ჩასმულ დიდტანიან კრებულში, რომელიც შეიცავს სხვადასხვა პროზაულ ტექსტებს (გადამწერი - კონი ბებუროვი).

[1852 წ.]

283. 1 დას] და B; 2 მოგწერ]მიუწერ B. 3 ვსტანჯავ] ვსტანჯამ B. 4 ვსთხოვ] ვთხოვ B.

9 ყოვლის სიკეთით] ყოვლისა ფერით B. 10 სტკბებოდე] ტკბებოდე B; ბედით] შვებით B. 11 აღტაცებულ ვისიამოვნებ] აღტაცებული ვისიამუნებ B. 12 უფალს] ღმერთსაც B. 13 გიძღვნი ჩალაუბნის] გიძღვნით ჩალაუბნის B. 14 დართობ შენს] დართობთ თქვენს B. 15 ჰპოვებ] პოებთ B.16. რათღა] რადღა B. 20 შემწეობით მისთვის მასსა ვთხოვ] მისთვის შემწეობას ვსთხოვ მასა B.

284. 3 თვალსაც მომედვა ძილია] ხელიც მაქვს დაღალულია B. 4 აქა შენი ძმაჲ] შენივე ძმაჲ B. B-ში ტაქსტის ბოლოს ილიას მიუწერია: “გათავდა ეს ლექსი”. ლექსის დათარიღებასთან დაკავშირებით,

ილია ჭავჭავაძის თხზულებათა 1925 - 1951 წლების გამოცემების სარედექციო შენიშვნებში მითითებულია, რომ ლექსი მიმართულია პოეტის დისადმი, როცა ეს უკანასკნელი უკვე გათხოვილი იყო ნ. აბხაზზე და პატარა ვაჟიშვილიც ჰყავდა, ნინო ჭავჭავაძე კი 1851 წლის 11 თებერვალს გათხოვდა. მითითებულია ისიც, რომ B ავტოგრაფში ეს ლექსი “მოთავსებულია 1851 წლის ქრონიკული ცნობების შემდეგ” და, ამრიგად, ლექსი, ჩანს, დეწერილი უნდა იყოს 1851 წლის მომდევნო ხანებში.

  მოხსენებული ცნობების შეპირისპირებით პ. ინგოროყვა მიდის დასკვნამდე, რომ “ჩემი გონებიდგან განუშორებელო დაო ნინავ” დაწერილია “1851 - 1856 წლებს შორის” (დაწვრილებით იხ. ი. ჭავჭავაძე, თხზულებათა სრული კრებული, ტ. I, 1951, გვ. 488-489)

მაგრამ, ჩვენი აზრით, არსებობს შესაძლებლობა, რათა ლექსის დაწერის სავარაუდო ქრონოლოგიური საზღვრები უფრო ვიწროდ შემოვფარგლოთ.

აღსანიშნავია, რომ ი. ჭავჭავაძის თხზულებათა 1925 - 1951 წლების გამოცემებში არ არის გათვალისწინებული ილიას პირველი ლექსები - “რწყილთაგან ტანჯვაი და მათი ანბავი” და “დავსწერ სოფლისა ქებასა”, რომლებიც დაახლოებით 1840-იანი წლების დამლევით თარიღდება და რომელთაც უთუოდ აქვთ მნიშვნელობა პოეტის ყრმობის დროინდელი ლექსების ქრონოლოგიურ საზღვრებზე მსჯელობისას.

დასახელებული ლექსების გამოვლენამდე ცნობილი იყო ილიას მხოლოდ 8 ყრმობის დროინდელი ლექსი (მათ შორის, ერთი თარგმანი - “პატარა ჩიტი”), რომლებიც A ავტოგრაფში ილიას მიერ ასეთი თანმიმდევრობითაა ჩაწერილი: 1. სიტკბიება თვის მამეულში. 2. ჭაბუკობაზედ. 3. *** (“დაღონებული, არ ვიცი რაზედ...”). 4. მოთქმა საწყლისა. 5 პატარა ჩიტი. 6 ალბომში კნეინის ნატალია ანდრონიკოვისა 7. კნეიჟნა თიკოს ჭავჭ[ავძის] ალბომში 8. ჩემი გონებიდგან განუშორებელო დაო ნინავ.

აქედან პირველი 5 ლექსი, როგორც პ. ინგოროყვა შენიშნავს, “ჩაწერილია ბავშვური, სრულებით დაუმუშავებელი ხელით და მართლწერითი შეცდომებით”, ხოლო “ჩემი გონებიდგან განუშორებელო დაო ნინავ” (და, ასევე, ზემოდასახელებული მე-5 და მე-6 ლექსი) – “უფრო გვიანდელი დროის ხელით” (თუმცა არა უგვიანეს 1856 წლისა).

მაგრამ, როგორ ზემოთ უკვე ითქვა, არსებობს ამ ლექსის უფრო ადრეული ვარიანტიც (B), რომელიც ილიას მამის კუთვნილ დავთარშია მოთავსებული და რომელიც “ჩაწერილია იმავე ბავშვური, დაუმუშავებელი ხელით, როგორც პირველი ხუთი ლექსი” ზემომითითებული A ავტოგრაფიდან (ილია ჭავჭავაძე, თხზულებათა სრული კრებული, ტ. I, 1951, გვ. 489).

ამავე დროს, რაც მთავარია, ეს ადრეული ჩანაწერი, ხელწერის ხასიათის მიხედვით, ბევრად უფრო მიემსგავსება ილიას პირველი ლექსების ავტოგრაფებს (“რწყილთაგან ტანჯვაი...” და “დავსწერ სოფლისას ქებასა”), რომელიც 1840-იანი წლების დამლევით თარიღდება, ვიდრე ხელწერას თვით A ავტოგრაფში მოთავსებული ბოლო სამი ლექსისას, რომლებიც, როგორც ჩანს, ჩაწერილია არა უგივანეს 1856 წლის ნოემბრისა.

ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, ვფიქრობთ, “ჩემი გონებითგან განუშორებელო დაო ნინა” შეიძლება პირობითად დავათარიღოთ 1852 წლით. სიტკბოება თვის მამეულში (გვ. 285)