|
მთავარი - ბიბლიოთეკის შესახებ - ელ.რესურსები |
... (ვაი! მას, ვისაც...)
|
ვაი!.. მას, ვისაც ვაძლევდი მსხვერპლად
1859-სა წელსა, 19 იანვარს, |
ხელნაწერი: M:
ავტოგრაფი, კრებ. № 17501, გვ. 21 (B); U: ავტოგრაფი, კრებ. № 108, გვ. (C); ნაბეჭდი: ჟურ. «ცისკარი», 1860, № 9, გვ. 74 (D); თხზულებანი ილია ჭავჭავაძისა, I, ტფილისი, 1892, გვ. 99 (A). თარიღი: 1860 A; 19-სა თებერვალს, 1859 წელსა, ს. პეტერბურღი B; 1859-სა წელსა, 19-სა თებერვალს, ს. პეტერბურღი C. ხელმოწერა: თ. ილია ჭავჭავაძის D. ძირითადი (A) ტექსტისაგან განსხვავებულია BCD წყაროები. ამ წყაროებში ლექსი სამსტროფიანია, ხოლო A-ში ორსტროფიანი. პირველი სტროფი, რომელიც A-ს გარდა ყველა წყაროშია, ასე იკითხება (უმნიშვნელო ვარიანტული სხვაობით): ერთხელ მეც, ძმანო, მეც მყვარებია, გული წმინდ ალით მეც ამნთებია, რა მას უყვარდი და მეც მიყვარდა, ცხოვრება ჩვენი ბევრს კარგს გვიქადდა. A-სთან შედარებით BCD წყაროები ასეთ ვარიანტულ სხვაობას იძლევა: 1. ვაი] მარამ BC, მაგრამ D; მსხვერპლად] მსხვერპლათ C. 3 ამა] ამას D; ქვეყნად] ქვეყნათ C. 5-6 გამიქრა ბედის... ობოლი თავი] გაქრა ჩემ ბედის ვარსკვლავი ცაში და ჩაემარხა იმის საფლავში BCD. 7 ნუგეშად] ნუგეშათ C. 8 დამშთენიეს] დამრჩენიეს BC.
ი. ჭავჭავაძის თხზულებათა 1914 წლის გამოცემაში ლექსის პირველი (BCD) და მეორე (A) ვარიანტები ორ დამოუკიდებელ ლექსად არის დაბეჭდილი, ძირითად ტექსტებს შორის: *** «ერთხელ მეც, ძმანო»... (გვ. 39), რომელიც დათარიღებულია 1859 წლის 19 თებერვლით (სარჩევში, გვ. II) და ***«ვაი, მას ვისაც...» (გვ. 70), - დათარიღებული 1860 წლით (სარჩევში, გვ. III). 1925-1951 წლების გამოცემებში ლექსის პირველი ვარიანტი (BCD) - ***«ერთხელ მეც, ძმანო...» დაბეჭდილია ვარიანტების განყოფილებაში, თარიღით: «1859 წ. 19 თებერვალი, პეტერბურგი», ხოლო ძირითად ტექსტს - მეორე ვარიანტს (***«ვაი, მას...») ამ თარიღის გარდა დართული აქვს განმარტება, რომ ტექსტის საბოლოო რედაქცია 1860 წელს ეკუთვნის: კერძოდ, 1925 წლის გამოცემაში «ვაი, მას...», ასეა დათარიღებული: «19 თებერვალი, 1859წ პეტერბურგი (1860 წ.),» სქოლიოში კი აღნიშნულია: «ამ ლექსის პირვანდელი ვარიანტი დაწერილია 19 თებერვალს 1859 წლისა. ხოლო აქ მოთავსებული ბოლო რედაქცია თარიღდება 1860 წლით» (გვ. 63); 1951 წლის გამოცემაში ლექსის დათარიღება მითითებული განმარტების გარეშეა წარმოდგენილი (გვ.41): «19 თებერვალი 1859 წ. პეტერბურგი (ბოლო რედაქცია 1860 წ.)». ლექსს ვათარიღებთ BC ავტოგრაფების მიხედვით, ვიცავ C-ს დათარიღების სტილს. |
