ყივჩაღის პაემანი
ყორღანებიდან
გნოლი გაფრინდა,
ყივჩაღი ანუ ყივჩაყი
- თურქულენოვანი ტომი შუა საუკუნეებში. მისდევდნენ მომთაბარე
მესაქონლეობას, ცხოვრობდნენ კარვებში (იურტები). ჰქონდათ წარმართული
რწმენები. გავრცელებული იყო სისხლის აღების წესი დავით IV აღმაშენებელმა
1118 წელს საქართველოში 40 ათასი ყივჩაყი გადმოასახლა. აღმაშენებელმა ცოლად
შეირთო ყოვჩაყთა ერთ-ერთი მთავრის, ათრაქა შარაღანის ძის ასული გურანდუხტი.
ყორღანი (თურქ. kurgan, რუს. курга́н, პოლ. kurhan) — გორასამარხის,
უმეტესად ხის ოთახი, რომელიც შემდგომ მიწის ბორცვით იფარებოდა. სიტყვა
ნაწარმოებია თურქული კურგანიდან რომელიც ითარგმნება როგორც ნაყარი, ბორცვი.
ყორღანი წარმოაგენს ქვების და მიწის მთას, რომელიც ერთ ან რამდენიმე
საფლავზე აღიმართება. ყაბარდო – დგილი ჩრდილო კავკასიაში. ქსანზედ, არაგვზედ ისევ ჰყვავიან ხოდაბუნი – საბატონო დიდი ყანა.
თავთუხი – ხორბლის ერთ-ერთი სახეობა. მისი ფქვილისგან მზადდება უმაღლესი ხარისხის ფქვილი. ბადაგი – ყურძნის წვენი. აქ: საუკეთესო ღვინო. ხოხბობას გნახე, მიწურვილ იყო ტრამალ და ტრამალ გამოგედევნე,
კელაპტარი – სასანთლე
მაგრამ თვითონაც დაილეწება, მოდი, მომხვიე ხელი ჭრილობას, მოდი! გეძახი ათას წლის მერე,
ყაბარდოს ველი გადაიარა,
ისევ აღვსდექი! მუხრანის ბოლოს
ჩასაფრებული ვსინჯავ იარაღს.
ხოდაბუნები თავთუხებისა,
შენი ტუჩებიც ისე ტკბილია,
როგორც
ბადაგი დადუღებისას.
როცა ზაფხული რუსთაველისა,
ნეტამც ბადაგი არ დამელია
და იმ დღეს ხმალი არ ამელესა!.
შემოვამტვერე გზები ტრიალი,
მცხეთას ვუმტვრიე საკეტურები,
ვლეწე ტაძრები
კელაპტრიანი!
დაბადებულა ვინც კი ყივჩაღად,
მუზარადიან შენს ქმარს შემოვხვდი,
თავი შუაზე გადამიჩეხა!
ვეღარა გხედავ, სისხლით ვიცლები...
როგორც საძროხე ქვაბს ოშხივარი,
ქართლის ხეობებს ასდის ნისლები...
დამნაცროს ელვამ შენი ტანისა;
ვარდის ფურცლობის ნიშანი არი
და დრო ახალი პაემანისა!..