ანიმიზმი
ანიმიზმი - (ლათ.anima), პირველყოფილ საზოგადოებაში ჩამოყალიბებული რწმენა იმის შესახებს რომ ბუნების ყოველ მოვლენასა და საგანს, ცოცხალ და არაცოცხალ სამყაროს, განაგებენ ზებუნებრივი არსებანი – სულები. განასხვავებენ სულის ორ სახეობას. ერთი, რომელიც დაკავშირებულია რომელიღაც საგანთან ან მოვლენასთან, ხოლო მეორე – ავი ან კეთილი სულები, რომლებიც დამოუკიდებლად არსებობენ და ქვეყანას განაგებენ ანიმისტური რწმენით, სიზმრის, ეპილეპსიის, გულის წასვლის და მსგავს შემთხვევებში ადამიანის სხეულს დროებით ტოვებს სული. მიცვალებულთა სულები უკვდავნი არიან და ისინი კვლავ უბრუნდებიან ქვეყანას ახალდაბადებულთა სახით.
ადამიანი, ყოველი საგანი და მოვლენა ორი ნაწილისაგან შედგება: ერთი – სხეული, რომელსაც ვხედავთ, და მეორე – სული, რომელიც უხილავია. სული არის კეთილიც და ავიც (ბოროტი). ხევსურებში უკანასკნელ დრომდე იყო შემორჩენილი ჩვეულება, რომ ქალი მოსამშობიარებლად ბოსელში წაეყვანათ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ავი სულები მშობიარეს ადვილად იპოვიდნენ და უბედურებას შეამთხვევდნენ. ანიმიზმთან იყო დაკავშირებული მძიმე სენით დაავადებულების სახელის შეცვლა რათა ავ სულებს ვერ ეცნოთ ავადმყოფი და სხვ.
ანიმიზმი ჩაისახა პირველყოფილ-თემურ წყობილებაში. ანიმისტ. შეხედულებებმა დიდი კვალი დაამჩნია ხალხურ პოეტურ აზროვნებას და მნიშვნელოვნად შეუწყო ხელი მის განვითარებას. განსაკუთრებული გავლენა მოახდინა ტროპის ცალკეული სახეების მეტაფორის, განპიროვნების და სხვ. ჩამოყალიბებაზე. ანიმისტ. შეხედულებათა ანარეკლი ეტყობა ხალხურ პოეზიაში გავრცელებულ გამომსახველობით ხერხს პარალელიზმს. ანიმისტ. შეხედულებების გადმონაშთი კარგად ჩანს როგორც ჩვეულებრივ მეტყველებაში, ასევე მითიურ თქმულებებში ჯადოსნურ ზღაპრებსა და შელოცვებში.
ჯ. ბარდაველიძე
